Luận văn Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng công thương Sầm Sơn

LUẬN VĂN: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng Công thương Sầm Sơn 1. Tính cấp thiết của đề tài Năng lực cạnh tranh là vấn đề quan trọng luôn được đặt lên vị trí hàng đầu trong chiến lược phát triển của một ngân hàng vì nó phản ánh vị thế của ngân hàng đó trong nền kinh tế với các ngân hàng khác. Trong hội nhập kinh tế thì áp lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại (NHTM) càng lớn. Chính vì vậy, các NHTM luôn phải chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh của mình để tồn tại, chiếm ưu thế hơn so với các đối thủ của mình và phát triển bền vững. Ngày nay, xu hướng tự do hoá thị trường tài chính, tự do hoá thị trường tiền tệ là hệ quả tất yếu của quá trình toàn cầu hoá. Xu hướng này mang lại cho các quốc gia nhiều lợi ích, đồng thời cũng đặt ra nhiều khó khăn, thách thức khác nhau. Hiện nay, Việt Nam đã hội nhập vào nền kinh tế thế giới, vị thế của nền kinh tế Việt Nam nói chung và của hệ thống ngân hàng Việt Nam nói riêng trên thương trường quốc tế cũng được nâng lên. Tuy nhiên, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp cũng như toàn bộ nền kinh tế còn thấp. Các NHTM Việt Nam muốn tồn tại và phát triển, bắt kịp với nhịp độ hội nhập của thế giới thì không có cách gì khác là phải tận dụng triệt để lợi thế và phát huy được khả năng cạnh tranh của mình. Ngân hàng công thương (NHCT) Việt Nam là một trong bốn NHTM quốc doanh lớn nhất Việt Nam, thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động khác có liên quan theo Luật các Tổ chức tín dụng của Việt Nam trên phạm vi toàn quốc. Trong giai đoạn hiện nay, NHCT Việt Nam không chỉ cạnh tranh với các NHTM trong nước mà còn với các ngân hàng nước ngoài; không chỉ cạnh tranh của cả hệ thống trong toàn quốc mà còn trên từng địa bàn và ở các chi nhánh cụ thể. Các chi nhánh ở các địa phương vừa thực hiện chiến lược cạnh tranh của NHCT Việt Nam; vừa phải tự nâng cao năng lực cạnh tranh để chiến thắng trong cạnh tranh trên địa bàn, để góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của cả hệ thống. Trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá hiện nay có 3 chi nhánh của NHCT hoạt động và cạnh tranh với các NHTM khác trên địa bàn. Là người trực tiếp tham gia quản lý hoạt động kinh doanh của NHCT tôi chọn đề tài: “Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng Công thương Sầm Sơn” làm luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản lý kinh tế. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Liên quan đến đề tài nghiên cứu đã có những công trình khoa học, các bài nghiên cứu đã được công bố như: - Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương và cơ quan Phát triển Liên hợp quốc (2004), Nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, Nxb Giao thông vận tải. - Nguyễn Vĩnh Thanh (2005), Nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp thương mại Việt Nam trong hội nhập kinh tế quốc tế (2005), Nxb Lao động - xã hội. - Trịnh Công Thắng (1995), Một số giải pháp kinh tế vĩ mô nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của hệ thống NHTM quốc doanh Việt Nam, Luận án tiến sỹ kinh tế, Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội. - Nguyễn Văn Thanh (2003), Giải pháp đa dạng hoá các hình thức huy động vốn và sử dụng vốn, Luận án tiến sỹ kinh tế, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. - Hà Huy Hùng (2003), Đổi mới hoạt động tín dụng góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá trên địa bàn tỉnh Nghệ An, Luận án tiến sỹ kinh tế, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. - Trần Xuân Hiệu (2003), Phát triển dịch vụ ngân hàng tại NHCT Việt Nam – Thực trạng và giải pháp, Luận văn thạc sỹ kinh tế, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. - Lê Thị Thiên Lý (2006), Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của NHCT Việt Nam, Luận văn thạc sỹ kinh tế, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh. - Vũ Trọng Lâm (2006), Nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Trong số các công trình nghiên cứu trên, vấn đề cạnh tranh và nâng cao năng lực cạnh tranh chỉ được đề cập như một giải pháp hoặc lồng ghép trong các nội dung nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của NHCT. Những nghiên cứu liên quan đến hệ thống ngân hàng thương mại hiện có luận văn thạc sỹ của Lê Thị Thiên Lý nghiên cứu về năng lực cạnh tranh của hệ thống NHCT Việt Nam. Hiện còn thiếu vắng những nghiên cứu về năng lực cạnh tranh của NHCT trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá. Để thực hiện chủ đề nghiên cứu, tác giả có chú trọng kế thừa và chọn lọc những ý tưởng liên quan đến đề tài nhằm phục vụ cho việc phân tích làm rõ những vấn đề lý luận chung, làm cơ sở cho những phân tích, đánh giá ở phần thực trạng và đề xuất hệ thống giải pháp. 3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu cña luËn v¨n Môc ®Ých: Ph©n tÝch lµm râ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn, ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p cô thÓ, phï hîp, kh¶ thi nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHCT SÇm S¬n trªn ®Þa bµn tØnh Thanh Ho¸. §Ó thùc hiÖn môc ®Ých trªn, luËn v¨n tËp trung gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô: + HÖ thèng ho¸ vµ gãp phÇn lµm s¸ng tá thªm nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh, n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM nãi chung, NHCT nãi riªng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. + Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHCT SÇm S¬n trªn ®Þa bµn tØnh Thanh Ho¸ hiÖn nay. + §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHCT SÇm S¬n trªn ®Þa bµn tØnh Thanh Ho¸ c¶ trong ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu là những vấn đề cơ bản về năng lực cạnh tranh của NHCT Sầm Sơn. - Phạm vi nghiên cứu: + Về nội dung: Nghiên cứu những tiêu chí cơ bản quan trọng nhất quyết định tới năng lực cạnh tranh của NHCT Sầm Sơn. + Về không gian: Hoạt động của NHCT Sầm Sơn trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá. + VÒ thêi gian: Ph©n tÝch thùc tr¹ng tõ 2004 ®Õn 2007, ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p chñ yÕu cho giai ®o¹n 2008 - 2010 vµ dµi h¹n ®Õn 2015. 5. C¬ së lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu cña luËn v¨n - LuËn v¨n dùa trªn c¬ së lý luËn cña chñ nghÜa M¸c - Lª nin vµ qu¸n triÖt quan ®iÓm, ®-êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n-íc vÒ ph t¸ triÓn NHTM. - Ngoµi ph-¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi luËn v¨n ®-îc tiÕp cËn theo ph-¬ng ph¸p hÖ thèng, ®i tõ cô thÓ ®Õn kh¸i qu¸t vµ c¸c ph-¬ng ph¸p cô thÓ nh- ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh. 6. Nh÷ng ®ãng gãp chñ yÕu cña luËn v¨n - Lµm râ h¬n kh¸i niÖm tæng qu¸t nhÊt vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM vµ hÖ thèng c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM. - Ph©n tÝch thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHCT SÇm S¬n, chØ râ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®-îc, h¹n chÕ, trë ng¹i vµ nguyªn nh©n chñ yÕu. - §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p thiÕt thùc, kh¶ thi nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHCT SÇm S¬n trong thêi gian tíi. 7. KÕt cÊu cña luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o, néi dung luËn v¨n ®-îc kÕt cÊu thµnh 3 ch-¬ng, 9 tiÕt. Ch­¬ng 1 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ N¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 1.1. c¹nh tranh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 1.1.1. Ho¹t ®éng kinh doanh vµ chøc n¨ng cña ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.1.1.1. Ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i NHTM cßn ®-îc gäi lµ ng©n hµng ký th¸c víi ho¹t ®éng chñ yÕu lµ nhËn tiÒn cña c«ng chóng vµ thùc hiÖn nghiÖp vô cho vay, chiÕt khÊu kinh doanh tiÒn tÖ vµ c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng kh¸c. Kh¸c víi NH §T&PT c¸c TCTD kh¸c. NHTM chñ yÕu cho vay ng¾n h¹n ®èi víi kh¸ch hµng lµ c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp b»ng nguån vèn huy ®éng tiÒn göi lµ chÝnh. Tuy nhiªn, ngµy nay mµ kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn th× ho¹t ®éng cña c¸c NHTM còng cã nh÷ng thay ®æi lín kh«ng chØ cã vay ng¾n h¹n mµ cßn ®Çu t- cho vay trung vµ dµi h¹n. Ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM thÓ hiÖn trªn mét sè néi dung: - NHTM lµ doanh nghiÖp ®Æc biÖt chuyªn kinh doanh trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ tÝn dông, trong ®ã chøc n¨ng chñ yÕu lµ lµm gian tÝn dông gi÷a c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n trong nÒn kinh tÕ. - NHTM lµ mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ vµ thùc hiÖn c¸c dÞch vô ng©n hµng cho kh¸ch hµng. - NHTM lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ ho¹t ®éng chñ yÕu vµ th-êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn vay ®ã ®Ó cho vay thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm ph-¬ng tiÖn thanh to¸n. Nh- vËy, NHTM lµ mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian, ho¹t ®éng kinh doanh trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông, thanh to¸n vµ c¸c dÞch vô tiÖn Ých ng©n hµng kh¸c trong thÞ tr-êng tµi chÝnh. 1.1.1.2. Chøc n¨ng cña ng©n hµng th­¬ng m¹i Có thể khái quát chức năng của NHTM trên 3 nội dung chính: Thứ nhất: Chức năng trung gian tín dụng Trung gian tín dụng là chức năng quan trọng và cơ bản nhất của NHTM, nó không những cho thấy bản chất của NHTM mà còn cho thấy nhiệm vụ chủ yếu của NHTM bởi vì: Một, trong nền kinh tế luôn luôn tồn tại những nơi, những khu vực có nhu cầu về nguồn lực không đồng đều, đặc biệt là nguồn lực về tài chính. Bất kể là ai, cá nhân, doanh nghiệp hay là chính phủ, việc thừa, thiếu vốn trong một thời điểm nhất định là không thể tránh khỏi. Hai, trong cùng một thời điểm nhất định, luôn luôn tồn tại những người thừa vốn và những người thiếu vốn, vấn đề ở chỗ làm thế nào để họ có thể gặp nhau bổ sung cho nhau. Nếu điều này xảy ra trong thực tế thì đó sẽ là một nền kinh tế hoàn hảo, hay nói cách khác đi thì đó là một nền kinh tế không bao giờ tồn tại. Các ngân hàng ưu việt nhất trong thực tế chỉ có thể làm được một phần chức năng của nền kinh tế hoàn hảo đó mà thôi. Để có thể làm cho nguồn vốn chảy từ nơi thừa đến nơi thiếu, các ngân hàng phải thực hiện các nghiệp vụ cơ bản của mình, đó là vay từ nơi thừa trong nền kinh tế và cho vay lại nơi thiếu trong nền kinh tế. Chính vì chức năng cơ bản này mà các ngân hàng còn được gọi là một trung gian tài chính. Vậy, chức năng trung gian tín dụng của ngân hàng là việc ngân hàng sử dụng nguồn vốn huy động được của các chủ thể kinh tế (cá nhân, tổ chức kinh tế, chính phủ) để cho các chủ thể kinh tế khác đáp ứng được các điều kiện nhất định vay lại. Để làm được chức năng này thì ngân hàng phải là nơi bắt được nhu cầu tín dụng thực sự trong nền kinh tế, là nơi khách hàng có thể tin tưởng trong việc gửi tiền vào và thông qua việc có thể huy động được một lượng vốn lớn, đa dạng về kỳ hạn gửi... sẽ là cơ sở để ngân hàng giải quyết nhu cầu vốn tín dụng cả về quy mô và thời gian sử dụng vốn. Với chức năng trung gian tín dụng, ngân hàng tạo ra một lợi ích cho tất cả các bên: ngân hàng, người gửi tiền, người vay tiền và nền kinh tế. - Với ngân hàng, là việc thu được lợi nhuận thì chênh lệnh lãi suất huy động và cho vay là cơ sở để ngân hàng thực hiện các nghiệp vụ khác của mình như: các nghiệp vụ thanh toán, kinh doanh và hoạt động đầu tư … - Với người gửi tiền, là việc thu được lợi suất từ việc chuyển giao vốn của mình cho ngân hàng được hưởng các dịch vụ từ ngân hàng như: thanh toán, chuyển tiền…và được ngân hàng đảm bảo quyền lợi, được hoàn trả vô điều kiện. - Người vay, sẽ có được nguồn vốn cần thiết đầu tư vào tài sản cố định, tài sản lưu động, phục vụ cho mục đích sản xuất kinh doanh hoặc phục vụ cho mục đích đầu tư, tiêu dùng của mình. - Đối với nền kinh tế và cả xã hội, tín dụng ngân hàng là đòn bẩy của sự tăng trưởng kinh tế, nó đảm bảo quá trình sản xuất được thực hiện không ngừng và liên tục được mở rộng, kích thích và thúc đẩy đạt tới hiệu quả tối đa của quá trình sản xuất kinh doanh. Thứ hai: Chức năng trung gian thanh toán Ngân hàng thực hiện chức năng thanh toán thông qua việc chi trả theo yêu cầu của khách hàng bằng cách trích từ tài khoản tiền gửi của khách để thanh toán tiền, hàng hoá, dịch vụ… hoặc nhập vào tài khoản của khách hàng những khoản thu khác. Ở đây ngân hàng đóng vai trò như một thủ quỹ cho khách hàng. Nền kinh tế phát triển, hàng hoá được luân chuyển trong nền kinh tế với khối lượng và thời gian ngày càng lớn, dịch vụ cũng phát triển tương xứng, chức năng trung gian thanh toán của ngân hàng ngày càng thể hiện rõ vai trò của nó. Mặt khác việc thanh toán bằng tiền mặt trong nền kinh tế có những nhược điểm rất lớn như: rủi ro trong quá trình vận chuyển tiền, chi phí cao trong trường hợp ở xa hoặc khối lượng lớn, thời gian và công sức không cho phép với việc giữ tiền mặt sẽ phải đối mặt với một chi phí và cơ hội nhất định… chính vì những lý do như vậy, chức năng trung gian thanh toán của ngân hàng có một ý nghĩa to lớn đối với nền kinh tế, nó thúc đẩy việc trao đổi hàng hoá, tạo ra những tiện ích tối đa cho các chủ thể kinh tế… thêm nữa với việc hạn chế sử dụng tiền mặt, ngân sách nhà nước sẽ được tiết kiệm một khoản lớn của việc in ấn và bảo quản tiền... từ đó tạo ra những lợi ích xã hội khác. Vậy, thông qua chức năng trung gian thanh toán của NHTM có thể đánh giá được sự phát triển của nền kinh tế, và trong điều kiện nước ta hiện nay, tỷ trọng sử dụng tiền mặt của các chủ thể kinh tế còn rất cao, các ngân hàng cần làm tốt hơn nữa chức năng này giảm thiểu tối đa các chi phí không cần thiết cho nền kinh tế. Thứ ba: Chức năng tạo tiền cho nền kinh tế Thực chất chức năng này là hệ quả của chức năng thanh toán, chức năng tín dụng của ngân hàng. Trong lịch sử phát triển hệ thống ngân hàng khi phân hóa về vai trò, nhiệm vụ đã tạo ra sự tách biệt giữa ngân hàng phát hành và ngân hàng trung gian, ngân hàng trung gian không còn thực hiện chức năng phát hành tiền nữa. Nhưng với chức năng trung gian tín dụng và trung gian thanh toán các ngân hàng thương mại đã tạo ra tiền ghi nợ, đây được coi là một loại tiền đặc biệt, vì nó có thể đem ra giao dịch trao đổi hàng hóa. Nếu theo định nghĩa cổ điển về tiền tệ thì khi không tham gia vào lưu thông, tiền khi đó chỉ là vật mang giá trị pháp định, không có ý nghĩa là tiền tệ. Vậy, khi ngân hàng huy động tiền nhàn rỗi từ các chủ thể trong nền kinh tế, ngân hàng đã đóng một vai trò tạo ra tiền. Tuy nhiên, giả sử ngân hàng huy động rồi vào két, thì tiền đó cũng không được coi là tiền tệ vì nó không tham gia vào quá trình trao đổi giá trị, không thực hiện các vai trò quan trọng nhất của mình đó là: phương tiện thanh toán. Khi không là phương tiện thanh toán, rõ ràng đó không còn là tiền nữa, mà chỉ khi tiền huy động được tái trở lại nền kinh tế, để nó được luân chuyển trong nền kinh tế, khi đó mới là tiền tệ thật sự. Vậy, khi ngân hàng thực hiện hai chức năng: trung gian tín dụng và trung gian thanh toán cũng có nghĩa là ngân hàng đang thực hiện chức năng tạo tiền cho nền kinh tế, chính vì thế mà chức năng tạo tiền được coi là hệ quả của hai chức năng trên. 1.1.2. C¹nh tranh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.1.2.1. Quan niÖm vÒ c¹nh tranh Cã nhiÒu quan niÖm vÒ c¹nh tranh. Trong cuèn "T- b¶n", C¸c M¸c ®-a ra kh¸i niÖm vÒ sù c¹nh tranh t- b¶n nh- sau: "C¹nh tranh t- b¶n lµ sù ganh ®ua, sù ®Êu tranh gay g¾t gi÷a c¸c nhµ t- b¶n nh»m giµnh nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸ ®Ó ®¹t ®-îc lîi nhuËn siªu s¹ch". Theo liªn hiÖp quèc "c¹nh tranh lµ mét qu¸ tr×nh kinh tÕ mµ trong ®ã c¸c chñ thÓ kinh tÕ ganh ®ua nhau, t×m mäi biÖn ph¸p (c¶ nghÖ thuËt kinh doanh lÉn thñ ®o¹n) ®Ó ®¹t ®ù¬c môc tiªu kinh tÕ chñ yÕu cña m×nh nh- chiÕm lÜnh thÞ tr-êng, dµnh lÊy kh¸ch hµng còng nh- ®¶m b¶o tiªu thô lîi nhÊt nh»m n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh". Theo Tõ ®iÓn B¸ch khoa ViÖt Nam, c¹nh tranh trong kinh doanh ®-îc hiÓu lµ ho¹t ®éng ganh ®ua gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng hãa, gi÷a c¸c th-¬ng nh©n, c¸c nhµ kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, chi phèi bëi quan hÖ cung – cÇu. Nh»m giµnh c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, tiªu thô vµ thÞ tr-êng cã lîi nhÊt. §¹i tõ ®iÓn TiÕng ViÖt ®Þnh nghÜa: “C¹nh tranh lµ sù tranh ®ua gi÷a nh÷ng c¸ nh©n, tËp thÓ cã chøc n¨ng nh- nhau, nh»m giµnh phÇn h¬n, phÇn th¾ng vÒ m×nh” [9, tr.258]. TiÕp cËn cña t¸c gi¶ TrÇn Söu l¹i tõ gãc ®é thÞ phÇn víi quan niÖm “C¹nh tranh lµ ®Êu tranh ®Ó giµnh lÊy thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm(hµng hãa, dÞch vô)” [30, tr. 26]. MÆc dï cßn nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau nh-ng kh¸i qu¸t l¹i, cã thÓ thÊy c¹nh tranh bao gåm bèn néi dung chÝnh: (1) C¹nh tranh lµ sù giµnh giËt thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm; (2) Môc ®Ých trùc tiÕp cña c¹nh tranh lµ kiÕm ®-îc lîi nhuËn cao; (3) C¹nh tranh diÔn ra trong mét m«i tr-êng cô thÓ, cã c¸c rµng buéc chung mµ c¸c bªn tham gia ph¶i tu©n thñ nh-: ®Æc ®iÓm s¶n phÈm, thÞ tr-êng, c¸c ®iÒu kiÖn ph¸p lý, c¸c th«ng lÖ kinh doanh vµ (4) Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh c¸c chñ thÓ tham gia c¹nh tranh cã thÓ sö dông nhiÒu c«ng cô kh¸c nhau: c¹nh tranh b»ng ®Æc tÝnh vµ chÊt l-îng s¶n phÈm, c¹nh tranh b»ng gi¸ b¸n s¶n phÈm (chÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ thÊp, chÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ cao, chÝnh s¸ch æn ®Þnh gi¸, ®Þnh gi¸ theo thÞ tr-êng, chÝnh s¸ch ph©n biÖt gi¸), c¹nh tranh b»ng nghÖ thuËt tiªu thô s¶n phÈm (tæ chøc c¸c kªnh tiªu thô) c¹nh tranh nhê dÞch vô b¸n hµng tèt, c¹nh tranh th«ng qua h×nh thøc thanh to¸n … Thèng nhÊt víi c¸c néi dung trªn, chóng t«i cho r»ng, c¹nh tranh lµ sù ganh ®ua cña chñ thÓ kinh tÕ vÒ c¸c hµng hãa, s¶n phÈm cô thÓ b»ng c¸ch sö dông c¸c biÖn ph¸p gi¶m chi phÝ, t¨ng chÊt l-îng, qu¶ng c¸o … ®Ó ®¹t môc tiªu kinh doanh cña m×nh nh- chiÕm lÜnh thÞ tr-êng, giµnh lÊy kh¸ch hµng, n¾m gi÷ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cã lîi … víi môc tiªu cuèi cïng lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Tõ quan niÖm chung vÒ c¹nh tranh, cã thÓ hiÓu, c¹nh tranh trong ho¹t ®éng ng©n hµng lµ sù ganh ®ua cña c¸c NHTM víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng… nh»m giµnh ®-îc phÇn th¾ng trªn thÞ tr-êng víi lîi nhuËn cao nhÊt, qua ®ã n©ng cao vai trß vµ vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr-êng. Ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng lµ lo¹i h×nh kinh doanh ®Æc biÖt trong lÜnh vùc kinh doanh hÕt søc nh¹y c¶m ®ã lµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng cã liªn quan. Trong c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ cña m×nh c¸c ng©n hµng sö dông c¸c céng cô: L·i suÊt, chÊt l-îng dÞch vô, uy tÝn, v¨n ho¸ kinh doanh… ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr-êng nh»m môc tiªu ho¸ tèi ®a lîi nhuËn. 1.1.2.2. C¸c lo¹i h×nh c¹nh tranh Cã nhiÒu lo¹i c¹nh tranh. Tïy theo tiªu chÝ ph©n lo¹i, cã thÓ kh¸i qu¸t mét sè lo¹i h×nh tiªu biÓu: - D-íi gãc ®é cña chñ thÓ kinh tÕ tham gia thÞ tr-êng: Cã c¹nh tranh gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt víi nhau, gi÷a nh÷ng ng-êi tiªu dïng víi nhau xoay quanh c¸c vÊn ®Ò nh- gi¸ thµnh, chÊt l-îng, ®iÒu kiÖn dÞch vô… - Theo h×nh th¸i c¹nh tranh: Cã c¹nh tranh hoµn h¶o vµ c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o. Trong ®ã, c¹nh tranh hoµn h¶o hay c¹nh tranh thuÇn tóy lµ c¹nh tranh trong ®ã s¶n phÈm ®ång nhÊt, kh«ng cã ai cã søc m¹nh thÞ tr-êng, cã rÊt nhiÒu nhµ cung øng, nhiÒu ng-êi mua kh«ng cã rµo c¶n gia nhËp hoÆc rót khái thÞ tr-êng. C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o lµ sù c¹nh tranh trong ®ã c¸c s¶n phÈm dÞ biÖt, cã nhµ s¶n xuÊt hoÆc ng-êi mua cã søc m¹nh thÞ tr-êng, cã rµo c¶n trong gia nhËp hoÆc rót khái thÞ tr-êng. Trong c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o cã hai lo¹i: ®éc quyÒn nhãm vµ c¹nh tranh mang tÝnh ®éc quyÒn. + §éc quyÒn nhãm lµ h×nh th¸i thÞ tr-êng mµ trong ®ã chØ cã mét sè Ýt c¸c nhµ s¶n xuÊt, mçi ng-êi ®Òu nhËn thøc ®-îc r»ng gi¸ c¶ cña m×nh phô thuéc vµo ho¹t ®éng cña c¸c ®èi thñ cßn l¹i. + C¹nh tranh mang tÝnh ®éc quyÒn lµ h×nh th¸i thÞ tr-êng cã nhiÒu ng-êi b¸n, s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm cã thÓ ®Ó dïng thay thÕ cho nhau. - D-íi gãc ®é c¸c c«ng ®o¹n cña s¶n xuÊt kinh doanh cã ba lo¹i: c¹nh tranh tr-íc khi b¸n hµng, trong qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ sau khi b¸n hµng. C¸c lo¹i c¹nh tranh theo tiªu chÝ ph©n nhãm nµy chñ yÕu b»ng c¸c h×nh thøc thanh to¸n vµ dÞch vô sau b¸n hµng. - XÐt theo quy m« cña c¹nh tranh cã c¹nh tranh s¶n phÈm, c¹nh tranh cña doanh nghiÖp vµ c¹nh tranh cña quèc gia; XÐt theo tÝnh chÊt cña ph-¬ng thøc c¹nh tranh cã: c¹nh tranh hîp ph¸p hay c¹nh tranh lµnh m¹nh (biÖn ph¸p c¹nh tranh phï hîp víi luËt ph¸p, tËp qu¸n, ®¹o ®øc kinh doanh) vµ c¹nh tranh bÊt hîp ph¸p hay c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh (biÖn ph¸p c¹nh tranh b»ng nh÷ng thñ ®o¹n chø kh«ng ph¶i v-¬n lªn b»ng sù nç lùc cña chÝnh m×nh). - XÐt theo môc tiªu kinh tÕ cña c¸c chñ thÓ trong c¹nh tranh cã c¹nh tranh trong néi bé ngµnh vµ c¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh. + C¹nh tranh trong néi bé ngµnh lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp cïng s¶n xuÊt vµ tiªu thô mét lo¹i hµng ho¸ dÞch vô nµo ®ã trong ®ã c¸c chñ doanh nghiÖp t×m mäi c¸ch ®Ó th«n tÝnh lÉn nhau, giµnh giËt kh¸ch hµng vÒ phÝa m×nh, chiÕm lÜnh thÞ tr-êng. + C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh lµ cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸c nhµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt, mua b¸n hµng hãa, dÞch vô trong c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c nhau nh»m thu lîi nhuËn vµ cã tû suÊt lîi nhuËn cao h¬n. Sù c¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh dÉn ®Õn viÖc c¸c doanh nghiÖp lu«n t×m kiÕm nh÷ng ngµnh ®Çu t- cã lîi nhÊt, nªn ®· chuyÓn vèn tõ ngµnh Ýt lîi nhuËn sang ngµnh cã nhiÒu lîi nhuËn. 1.1.2.3. §Æc ®iÓm c¹nh tranh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i Lµ mét tæ chøc kinh doanh trªn thÞ tr-êng, c¹nh tranh cña doanh nghiÖp nãi chung vµ NHTM nãi riªng mang nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: - VÒ chñ thÓ c¹nh tranh: C¸c c¬ së s¶n xuÊt – kinh doanh, bao gåm c¸c ph¸p nh©n, c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ thÓ, c¸c c¸ nh©n thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c chñ thÓ c¹nh tranh, kh«ng nhÊt thiÕt ë trong cïng ngµnh, lÜnh vùc, l·nh thæ, cïng mét thÞ tr-êng … - §èi t-îng c¹nh tranh rÊt ®a d¹ng: cã thÓ lµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt (®Êt ®ai, lao ®éng, vèn, c«ng nghÖ…) c¸c hµng hãa dÞch vô ®Çu ra, kh¸ch hµng, møc ®é ¶nh h-ëng. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ tri thøc, ®èi t-îng c¹nh tranh kh«ng ®¬n thuÇn chØ lµ hµng hãa (®Çu vµo, ®Çu ra) mµ cßn lµ kh«ng gian sinh tån, lµ thêi gian. §èi t-îng c¹nh tranh lµ tÊt c¶ nh÷ng c¸i g× chung mµ doanh nghiÖp quan t©m vµ cã t¸c ®éng tíi lîi Ých cña doanh nghiÖp vµ thËm chÝ lµ sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. - Môc tiªu cña c¹nh tranh: Môc tiªu cuèi cïng lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn nh-ng c¸c môc tiªu trung gian th-êng g¾n víi c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh nh- c¹nh tranh thu hót nguån lùc ®Çu vµo, më réng thÞ phÇn, n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ, huy ®éng vèn… - Ph-¬ng thøc c¹nh tranh: RÊt ®a d¹ng vµ thay ®æi theo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña chñ thÓ, cña m«i tr-êng vµ c¸c yÕu tè c¹nh tranh, ph-¬ng thøc c¹nh tranh truyÒn thèng lµ c¹nh tranh qua gi¸. Ngµy nay, xuÊt hiÖn nhiÒu ph-¬ng thøc c¹nh tranh nh- c¹nh tranh b»ng chÊt l-îng, mÉu m·, tiÖn Ých, b»ng dÞch vô hËu m·i nh- ch¨m sãc kh¸ch hµng, b¶o hµnh… - Sù biÕn ®æi cña c¹nh tranh: C¹nh tranh ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh sÏ dÉn ®Õn ®éc quyÒn. Trong qu ¸tr×nh c¹nh tranh c¸c doanh nghiÖp cã n¨ng lùc c¹nh tranh m¹nh h¬n sÏ th©u tãm c¸c doanh nghiÖp kh¸c, t¹o lËp thÕ ®éc quyÒn nh»m thu lîi nhuËn siªu ng¹ch. Tuy nhiªn, khi mµ ch-a cã mét doanh nghiÖp ®ñ m¹nh ®Ó th©u tãm c¸c doanh nghiÖp kh¸c, khi mµ m«i tr-êng ph¸p luËt kh«ng cho phÐp sù tån t¹i cña c¸c doanh nghiÖp ®éc quyÒn th× c¸c doanh nghiÖp l¹i cã xu h-íng liªn kÕt, hîp t¸c víi nhau. Tuy nhiªn, do tÝnh chÊt ®Æc thï cña NHTM lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ, tÝn dông ng©n hµng nªn ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cßn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng ®ã lµ. - C¸c NHTM lu«n c¹nh tranh gay g¾t vµ hîp t¸c víi nhau. Trong ho¹t ®éng cña m×nh, c¸c ng©n hµng lu«n ph¶i cã sù c¹nh tranh gay g¾t víi nhau ®Ó më réng thÞ tr-êng vµ thu hót kh¸ch hµng xuÊt ph¸t tõ ®Æc thï s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng lµ cã tÝnh t-¬ng ®ång cao vµ rÊt dÔ bÞ c¾t ch-íc. MÆt kh¸c c¸c ng©n hµng l¹i cßn hîp t¸c víi nhau v× trong c¹nh tranh c¸c ng©n hµng kh«ng chØ sö dông c¸c c«ng cô c¹nh tranh mang tÝnh truyÒn thèng nh-: PhÝ, l·i suÊt c¸c dÞch vô ng©n hµng … mµ cßn sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm dÞch vô, ®-a ra c¸c kªnh phèi hîp vµ n©ng cao chÊt l-îng c¸c s¶n phÈm dÞch vô ®ång thêi lu«n lu«n ®æi míi v¨n ho¸ doanh nghiÖp … nh»m thu hót kh¸ch hµng, tuy nhiªn do ®iÒu kiÖn vÒ chÊt l-îng s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng ngµy cµng cao, nªn c¸c ng©n hµng cÇn ph¶i liªn kÕt víi nhau ®Ó cïng cung cÊp mét sè s¶n phÈm dÞch vô nhÊt ®Þnh cho nÒn kinh tÕ. V× vËy ®Ó ®øng v÷ng trªn thÞ tr-êng vµ ®¶m b¶o tÝnh an toµn trong kinh doanh, c¸c NHTM mét mÆt c¹nh tranh v¬Ý nhau, mÆt kh¸c lu«n hîp t¸c chÆt chÏ víi nhau trong kinh doanh ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých chung. - C¹nh tranh ng©n hµng lu«n ph¶i h-íng tíi thÞ tr-êng l¹nh m¹nh, tr¸nh ®èi kh¸ng x¶y ra rñi ro hÖ thèng. C¸c NHTM c¹nh tranh víi nhau th«ng qua cung cÊp c¸c s¶n phÈm ®¹t chÊt l-îng nh»m ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ®ång thêi phßng ngõa rñi ro mang tÝnh hÖ thèng nªn ph¶i h-íng tíi thÞ tr-êng l¹nh m¹nh: V× c¸c NHTM lu«n ®i vay ®Ó cho vay nªn khi c¸c NHTM c¹nh tranh th«ng qua viÖc t¨ng l·i suÊt tiÒn göi, gi¶m l·i suÊt cho vay, gi¶m phÝ dÞch vô vµ c¸c ®iÒu kiÖn tÝn dông kh¸c… lµm cho thu nhËp ng©n hµng gi¶m sót, trong khi ®ã nguy c¬ tiÒm Èm rñi ro tÝn dông ®Çu t- cao kh¶ n¨ng dÉn ®Õn hµng lät c¸c ng©n hµng bÞ thua lç ph¸ s¶n. MÆt kh¸c khi mét NHTM cã nguy c¬ ph¸ s¶n, kh¸ch hµng göi tiÒn ®ång lo¹t ®Õn rót tiÒn t¹i mét ng©n hµng sÏ g©y t©m lý hoang mang cña kh¸ch hµng göi t¹i c¸c NHTM kh¸c. NÕu mét NHTM kh«ng cßn kh¶ n¨ng thanh to¸n kh¸ch hµng sÏ ®Õn rót vèn å ¹t t¹i c¸c NHTM trªn thÞ tr-êng. Trong khi ng©n hµng ®ã ®ang sö dông nguån vèn huy ®éng ®-îc ®Ó cho vay ®èi víi nÒn kinh tÕ. §iÒu nµy dÉn ®Õn kh¶ n¨ng ®ç vì manh tÝnh chÊt hÖ thèng mµ tÊt c¶ c¸c NHTM ®Òu ¶nh h-ëng vµ g©y t¸c ®éng kh«ng nhá víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. - C¹nh tranh ng©n hµng th«ng qua thÞ tr-êng cã sù can thiÖp th-êng xuyªn cña NHTW. Bªn c¹nh nhiÖm vô qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh thÞ tr-êng tiÒn tÖ, tÝn dông, NHTW cßn thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n-íc n-íc ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM th«ng qua viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, ®ång thêi th-êng xuyªn tiÕn hµnh kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c NHTM ®Ó ®¶m b¶o NHTM kinh doanh hiÖu qu¶, c¹nh tranh lµnh m¹nh nh»m thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ tu©n thñ ph¸p luËt hiÖn hµnh. - C¹nh tranh ng©n hµng chÞu sù ¶nh h-ëng cña thÞ tr-êng tµi chÝnh quèc tÕ. Cïng víi qu¸ tr×nh më cöa héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, sù hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng m¹nh mÏ. C¸c NHTM ViÖt Nam còng ph¶i t¨ng c-êng hîp t¸c liªn doanh liªn kÕt ng©n hµng trong vµ ngoµi n-íc ®Ó më réng thÞ tr-êng thÞ phÇn tµi chÝnh. Tham gia hîp t¸c kinh doanh víi c¸c NHTM b¹n NHTM ViÖt Nam còng tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vµ chÞu sù t¸c ®éng cña phÝa ®èi t¸c, mçi sù biÕn ®éng vÒ tû gi¸, l·i suÊt ®iÒu kiÖn kinh tÕ còng nh- chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña c¸c n-íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh- khèi: EU, Mü, NhËt B¶n… ®Òu cã sù ¶nh h-ëng vµ t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM trong n-íc… Do vËy trong c¹nh tranh c¸c NHTM ViÖt Nam ph¶i cã nh÷ng ®Þnh h-íng, chÝnh s¸ch phï hîp víi nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr-êng tµi chÝnh quèc tÕ. 1.2. N¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.2.1. Quan niÖm vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i NHTM thùc chÊt lµ mét doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô trªn thÞ tr-êng, do ®ã tr-íc khi xem xÐt quan niÖm vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM, cÇn lµm râ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. * Quan niÖm vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp HiÖn cã nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp tuú thuéc c¸ch tiÕp cËn. Mét sè quan niÖm ®-îc thõa nhËn réng r·i bao gåm: Quan niÖm cña Michael E.Porter: “§èi víi doanh nghiÖp søc c¹nh tranh cã nghÜa lµ n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng thÕ giíi nhê ¸p dông chiÕn l-îc toµn cÇu mµ cã ®-îc” [2, tr.322]. Theo c¸ch hiÓu nµy th× søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp chÝnh lµ kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh vµ më réng thÞ tr-êng cña doanh nghiÖp ë quy m« thÕ giíi. Quan niÖm cña Tæ chøc Hîp t¸c vµ Ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD) cho r»ng: “N¨ng lùc c¹nh tranh lµ søc s¶n xuÊt ra thu nhËp t-¬ng ®èi cao trªn c¬ së sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ lµm cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph-¬ng, c¸c quèc gia vµ khu vùc ph¸t triÓn bÒn v÷ng, trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh quèc tÕ" [2, tr.324]. Nh- vËy n¨ng lùc canh tranh ®ång nghÜa víi n¨ng suÊt c¸c yÕu tè ®Çu vµo. T¸c gi¶ Vò Träng L©m (2006) cho r»ng: “N¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp lµ kh¶ n¨ng t¹o dùng, duy tr×, sö dông vµ s¸ng t¹o míi c¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp”[15, tr.24-25]. T¸c gi¶ TrÇn Söu (2005) còng cã ý kiÕn t-¬ng tù: “N¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp lµ kh¶ n¨ng t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh, cã kh¶ n¨ng t¹o ra n¨ng suÊt vµ chÊt l-îng cao h¬n ®èi thñ c¹nh tranh, chiÕm lÜnh thÞ phÇn lín, t¹o ra thu nhËp cao vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng” [30, tr.27]. Víi quan niÖm nµy th× n¨ng lùc c¹nh tranh ®ång nghÜa víi duy tr× vµ n©ng cao lîi thÕ c¹nh tranh. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng thuËt ng÷ “n¨ng lùc c¹nh tranh” cña doanh nghiÖp cã nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau trong bèi c¶nh ch-a cã mét hÖ thèng lý thuyÕt ®-îc c«ng nhËn réng r·i. Mét sè chuyªn gia quan niÖm n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp g¾n liÒn víi -u thÕ cña s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp ®-a ra thÞ tr-êng, n¨ng lùc lµ nãi ®Õn chñ thÓ mµ hµng ho¸ kh«ng thÓ lµ chñ thÓ, do ®ã hµng ho¸ cã søc c¹nh tranh tèt lµ tiªu chÝ ph¶n ¸nh n¨ng lùc c¹nh tranh doanh nghiÖp. Còng cã ý kiÕn cho r»ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp víi thÞ phÇn mµ nã n¾m gi÷ bëi theo t¸c gi¶ thÞ phÇn lµ th-íc ®o quan träng nhÊt, ph¶n ¸nh trung thùc nhÊt n¨ng lùc cña mçi doanh nghiÖp. Mét nhãm ý kiÕn quan niÖm ®ång nhÊt n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh víi lËp luËn r»ng hiÖu qu¶ mµ doanh nghiÖp thu ®-îc ph¶n ¸nh toµn diÖn t×nh h×nh kinh doanh, kh¶ n¨ng më réng vµ khai th¸c thÞ tr-êng, viÖc thùc hiÖn tèt c¸c chiÕn l-îc …. Quan niÖm phæ biÕn vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp cho r»ng viÖc khai th¸c thùc lùc vµ lîi thÕ cña m×nh ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu kh¸ch hµng vµ thu ®-îc lîi nhuËn lµ tiªu chÝ quan träng, c¬ b¶n nhÊt. Nh- vËy, nÕu coi n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp chØ bao gåm thùc lùc vµ lîi thÕ bªn trong sÏ v« h×nh bá qua lîi thÕ bªn ngoµi, trong khi lîi thÕ bªn ngoµi ®«i khi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®èi víi mét bé phËn doanh nghiÖp trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ hiÖn nay. ViÖc khai th¸c, sö dông thùc lùc vµ lîi thÕ bªn trong, bªn ngoµi nh»m t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô hÊp dÉn víi ng-êi tiªu dïng ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, thu ®-îc lîi nhuËn ngµy cµng cao vµ c¶i tiÕn vÞ trÝ so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cã thÓ lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay, bao gåm: 1. Sè chñng lo¹i s¶n phÈm cung øng trªn thÞ tr-êng vµ sè s¶n phÈm cã -u thÕ c¹nh tranh so víi ®èi thñ vÒ gi ,¸ mÉu m·, chÊt l-îng, dÞch vô sau b¸n hµng; 2. M¹ng l-íi ph©n phèi hoµn thiÖn; 3. Lîi thÕ so s¸nh vµ lîi thÕ c¹nh tranh so víi ®èi thñ c¹nh tranh. Quan niÖm cña DiÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi (WEF) vµ ViÖn Quèc tÕ vÒ qu¶n lý vµ ph¸t triÓn (IMD) cho r»ng muèn thiÕt lËp vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cÇn cã chiÕn l-îc c¹nh tranh bao gåm 4 chiÕn l-îc bé phËn kh¸c nhau vµ møc ®é -u tiªn tuú thuéc vµo tÇm quan träng cña nã. 1. Thu hót ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ; 2. ThÝch nghi víi ®æi míi c«ng nghÖ vµ thóc ®Èy ®æi míi c«ng nghÖ; 3. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc; 4. Tæ chøc tèt vµ kh«ng ngõng më réng m¹ng l-íi liªn kÕt. Còng cÇn nãi thªm quan niÖm cña mét sè häc gi¶ còng nh- nhµ qu¶n lý ViÖt Nam cho r»ng c¸c yÕu tè tµi nguyªn thiªn nhiªn dåi dµo, nh©n c«ng rÎ vµ c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ, c¸c ®Þa ph-¬ng cã nhiÒu -u ®·i... nh- lµ mét -u thÕ vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp. Kh«ng thÓ phñ ®Þnh trong thêi gian qua, c¸c yÕu tè trªn ®· gãp phÇn t¹o nªn nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh, nh-ng vÒ l©u dµi th× ®©y kh«ng ph¶i lµ nh÷ng yÕu tè chÝnh mang l¹i n¨ng lùc c¹nh tranh cho c¸c doanh nghiÖp. Thùc tÕ kinh tÕ thÕ giíi chøng minh hµng lo¹t nh÷ng n-íc giµu nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, cã tû lÖ xuÊt khÈu nguyªn liÖu th« trong c¸c ngµnh n«ng nghiÖp, kim lo¹i vµ chÊt ®èt cao nh- Argentina, Chi Lª, Ai CËp, Colombia, Pªru, Venezuela... l¹i lµ nh÷ng n-íc cã GNP b×nh qu©n thÊp. Riªng víi ViÖt Nam, trong nhiÒu n¨m trë l¹i ®©y, chóng ta ®· xuÊt khÈu ®-îc ngµy cµng nhiÒu mÆt hµng nh- g¹o, cµ phª, chÌ, cao su, dÇu th«, dÇu dõa, h¹t ®iÒu, chuèi..., nh-ng xu h-íng chung lµ gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng nµy theo thêi gian ®Òu gi¶m. “ViÖc xuÊt khÈu ®-îc ngµy cµng nhiÒu c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp, chÊt ®èt... cña ViÖt Nam chØ lµ yÕu tè gióp khëi ®éng nÒn kinh tÕ tèt h¬n khi chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng” . Trong Dù ¸n N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh (VNCI), khi nghiªn cøu vÒ ViÖt Nam, TiÕn sÜ Roger H. Ford, Gi¸m ®èc Dù ¸n cho r»ng ®Ó cã thÓ t¹o dùng ®-îc lîi thÕ c¹nh tranh cho mçi quèc gia, doanh nghiÖp ®ßi hái ph¶i cã hai nh©n tè quan hÖ chÆt chÏ. Thø nhÊt, sù céng t¸c gi÷a c¸c c«ng ty t- nh©n vµ nhµ n-íc, c¸c c«ng ty tµi chÝnh vµ b¶o hiÓm, c¸c trung t©m d¹y nghÒ vµ c¸c tr-êng ®¹i häc, c¸c chÝnh s¸ch vµ quy ®Þnh ph¸p luËt cña chÝnh phñ, c¸c hiÖp héi kinh doanh vµ nghÒ nghiÖp vµ nh÷ng nç lùc qu¶ng c¸o ra n-íc ngoµi h-íng tíi mét tÇm nh×n chiÕn l-îc chung... Thø hai, kh¶ n¨ng t¹o ra sù kh¸c biÖt so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c vµ lîi thÕ c¹nh tranh cña mét ngµnh cã thÓ ®-îc t¨ng c-êng b»ng c¸ch x©y dùng liªn kÕt ngµnh. Mét c¸ch nh×n vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh doanh nghiÖp t-¬ng ®èi ®éc ®¸o lµ cña mét sè chuyªn gia thuéc C¬ quan Hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n (JICA). Theo «ng Sadanori Watanabe, cè vÊn cao cÊp t×nh nguyÖn cña JICA, doanh nghiÖp ViÖt Nam muèn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh tr-íc hÕt cÇn chó träng ®Õn 2 yÕu tè gi¶m gi¸ thµnh vµ n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm. Gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng c¸ch ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, gi¶m chi phÝ trong tõng kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã lµ vÊn ®Ò chÊt l-îng s¶n phÈm, c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o ®é tin cËy vÒ chÊt l-îng mang tÝnh toµn cÇu. Sadanori Watanabe ®Ò xuÊt hÖ thèng 5S (mét trong nh÷ng c¸ch qu¶n lý cña NhËt B¶n ®Ó ®¶m b¶o chÊt l-îng. §ã lµ sµng läc - seiri; s¾p xÕp - seiton; s¹ch sÏ - seisu; s¨n sãc - seiketsu vµ s½n sµng - shisuke) vµ khuyÕn nghÞ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý 5S ®Ó n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, n©ng cao søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Nh- vËy, cã nhiÒu tr-êng ph¸i kh¸c nhau quan niÖm vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp tuú c¸ch tiÕp cËn. Nghiªn cøu vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay, c¸c nhµ kinh tÕ th-êng quan niÖm kh¶ n¨ng (n¨ng lùc, søc) c¹nh tranh cña doanh nghiÖp lµ kh¶ n¨ng bï ®¾p chi phÝ, duy tr× lîi nhuËn vµ ®-îc ®o b»ng thÞ phÇn cña s¶n phÈm vµ dÞch vô trªn thÞ tr-êng. NÕu thèng nhÊt quan niÖm nh- vËy, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét doanh nghiÖp bao gåm 4 nhãm néi dung chñ yÕu: Nhãm 1: ChÊt l-îng, kh¶ n¨ng cung øng, møc ®é chuyªn m«n ho¸ c¸c ®Çu vµo. Nhãm yÕu tè nµy coi chÝnh quyÒn nh- mét yÕu tè ®Çu vµo, t-¬ng ®-¬ng víi c¸c yÕu tè ®Çu vµo kh¸c nh- nguån nh©n lùc, vèn, c«ng nghÖ. Nhãm 2: C¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ dÞch vô trî gióp cho doanh nghiÖp. Nhãm 3: Yªu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ chÊt l-îng hµng ho¸, dÞch vô. Nhãm 4: Kh¶ n¨ng c¹nh tranh, vÞ thÕ cña doanh nghiÖp so víi ®èi thñ. Trong §Ò ¸n quèc gia vÒ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ dÞch vô ViÖt Nam, B¸o c¸o tæng hîp “N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia cña ViÖt Nam” do ViÖn Nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ Trung -¬ng (CIEM) thùc hiÖn cho r»ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp lµ kh¶ n¨ng v-ît qua ®èi thñ ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn b¶n th©n doanh nghiÖp vµ ®-îc ®¸nh gi¸ qua 7 yÕu tè néi t¹i cña doanh nghiÖp. §ã lµ: 1. Qui m«, sè l-îng, xÕp h¹ng doanh nghiÖp 2. Kh¶ n¨ng tham gia vµ chÊm døt kinh doanh 3. S¶n phÈm 4. N¨ng lùc qu¶n lý vµ chiÕn l-îc c¹nh tranh 5. Chi phÝ 6. Khoa häc & c«ng nghÖ 7. Lao ®éng vµ ®µo t¹o. Tuy nhiªn, trong khi ph©n tÝch cÇn l-u ý nh÷ng yÕu tè néi t¹i chÞu t¸c ®éng bëi nhiÒu yÕu tè bªn ngoµi nh- Nhµ n-íc vµ c¸c thÓ chÕ trung gian. N¨ng lùc c¹nh tranh hiÖn nay ®-îc xÐt ë ba cÊp ®é: n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, doanh nghiÖp vµ quèc gia. N¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm ®-îc ph¶n ¶nh qua c¸c tiªu chÝ: gi¸ c¶, chÊt l-îng, mÉu m·, kiÓu d¸ng, uy tÝn cña th-¬ng hiÖu hay sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng ®èi víi s¶n phÈm. Cßn n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ph¶n ¶nh kh«ng chØ qua n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm do nã cung øng mµ cßn qua n¨ng lùc tµi chÝnh, n¨ng lùc qu¶n lý, vÞ thÕ cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr-êng, vÒ kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm, thÞ tr-êng c¸c yÕu tè ®Çu vµo so víi ®èi thñ c¹nh tranh cña m×nh. N¨ng lùc c¹nh tranh cña quèc gia lµ khai th¸c, sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc, c¸c lîi thÕ vµ c¶i thiÖn vÞ trÝ so víi c¸c ®èi thñ trong ®ã cã lîi thÕ vÒ s¶n phÈm vµ doanh nghiÖp. Trong mèi quan hÖ gi÷a n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp - s¶n phÈm - quèc gia th× n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp cã ý nghÜa quan träng v× xÐt ®Õn cïng, doanh nghiÖp míi lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm hay quèc gia. Nh- vËy, mÆc dï cßn nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong bèi c¶nh ch-a cã hÖ tiªu chÝ ®¸nh gi¸ thèng nhÊt nh-ng khi ®Ò cËp ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh lµ nãi ®Õn søc m¹nh néi t¹i cña mçi doanh nghiÖp vµ cña hÖ thèng doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ. Kh«ng thÓ cã mét doanh nghiÖp n¨ng lùc néi t¹i yÕu l¹i cã søc c¹nh tranh m¹nh. Nh- vËy, ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña b¶n th©n mçi doanh nghiÖp tr-íc hÕt cÇn t¸c ®éng vµo nh÷ng yÕu tè bªn trong - yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn “søc m¹nh” cña c¸c doanh nghiÖp. TÊt nhiªn, yÕu tè bªn ngoµi nh- chÝnh s¸ch, m«i tr-êng, thÓ chÕ lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, c¶i thiÖn vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay. * N¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM Trong c¹nh tranh sÏ cã NHTM cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh m¹nh, yÕu kh¸c nhau hoÆc s¶n phÈm dÞch vô cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh m¹nh, yÕu kh«ng gièng nhau, kh¶ n¨ng c¹nh tranh nµy gäi lµ n¨ng lùc c¹nh tranh hay søc m¹nh c¹nh tranh. Do c¸c NHTM còng chÝnh lµ doanh nghiÖp nªn n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM chÝnh lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, tÝnh ®Æc thï trong n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt so víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c ë chç kh¶ n¨ng th©u tãm, s¸p nhËp hay ph¸ s¶n cña mçi ®¬n vÞ kh«ng chØ ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi kh¸ch hµng, ®Õn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®ã mµ cã thÓ t¸c ®éng d©y chuyÒn, t¹o hiÖu øng tiªu cùc vµ cã thÓ g©y ra khñng ho¶ng tµi chÝnh. Doanh nghiÖp muèn c¹nh tranh thµnh c«ng th× ph¶i cã mét sè -u thÕ kh¸c biÖt so víi ®èi thñ cña nã. C¸c NHTM rÊt khã t¹o ra sù kh¸c biÖt do chÝnh ho¹t ®éng cña nã. §Ó c¹nh tranh NHTM kh«ng thÓ xãa bá hay th«n tÝnh hoµn toµn ®èi ph-¬ng mµ chØ cã thÓ n©ng cao tiÒm lùc vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh vµ v-ît lªn ®èi ph-¬ng. H¬n n÷a, trªn thùc tÕ c¸c NHTM cÇn hîp t¸c vµ hç trî lÉn nhau ®Ó æn ®Þnh thÞ tr-êng tµi chÝnh, chèng ®ì l¹i sù suy gi¶m lßng tin. ChÝnh v× thÕ, viÖc xem xÐt n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM cµng ph¶i chó träng ®Õn nÐt ®Æc tr-ng ®ã. N¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM chÝnh lµ kh¶ n¨ng t¹o ra vµ sö dông cã hiÖu qu¶ mét c¸ch l©u dµi c¸c lîi thÕ cña m×nh trªn thÞ tr-êng ®Ó ®¹t ®-îc møc lîi nhuËn vµ thÞ phÇn nhÊt ®Þnh hoÆc kh¶ n¨ng chèng l¹i mét c¸ch cã hiÖu qu¶ søc Ðp cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh mµ trùc tiÕp lµ c¸c NHTM kh¸c. VÒ lý thuyÕt, cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM nh-ng nh×n chung, chóng cã mét sè ®iÓm thèng nhÊt sau: N¨ng lùc c¹nh tranh cña mét NHTM lµ kh¶ n¨ng cña ng©n hµng ®ã trong viÖc sö dông nh÷ng nguån lùc s½n cã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt nh»m ®-a s¶n phÈm dÞch vô ®Õn víi kh¸ch hµng, t¹o ra nh÷ng lîi Ých kinh tÕ trong mét m«i tr-êng c¹nh tranh nhÊt ®Þnh. §Ó hiÓu râ vµ ph©n biÖt n¨ng lùc c¹nh canh nãi chung, n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM nãi riªng, cÇn hiÓu râ nh÷ng kh¸i niÖm liªn quan nh- lîi thÕ c¹nh tranh, kh¶ n¨ng c¹nh tranh. - Lîi thÕ c¹nh tranh cña NHTM ®-îc hiÓu lµ mét s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi t¸c ®éng vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng vµ ®em l¹i lîi thÕ -u viÖt h¬n so víi c¸c ng©n hµng kh¸c. Nhê vËy mµ c¸c s¶n phÈm dÞch vô do ng©n hµng ®ã cung cÊp ra thÞ tr-êng cã gi¸ trÞ cao h¬n so víi chi phÝ cña ng©n hµng ph¶i chÞu ®Ó t¹o ra s¶n phÈm. - Kh¶ n¨ng c¹nh tranh: cña NHTM ®-îc x¸c ®Þnh dùa trªn bé phËn cÊu thµnh c¬ b¶n ®ã lµ: + Cã lîi nhuËn vµ tû suÊt lîi nhuËn cao h¬n: §©y lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM, nã ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. + Cã thÞ phÇn lín h¬n. ThÞ phÇn huy ®éng vèn, cho vay vµ cung cÊp c¸c dÞch vô ng©n hµng thÓ hiÖn quy m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng gióp ng©n hµng n©ng cao uy tiÕn, vÞ thÕ vµ ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu lîi nhuËn ®· ®Ò ra. + Ho¹t ®éng kinh doanh an toµn h¬n: §©y lµ môc tiªu mµ c¸c ng©n hµng lu«n muèn h-íng tíi ®Ó gi¶m thiÓu c¸c kho¶n nî xÊu, nî tån ®äng, gi¶m ®Õn møc thÊp nhÊt c¸c tµi s¶n kh«ng sinh lêi. + T¹o ra c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng ®a d¹ng h¬n. Th«ng qua viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c dÞch vô ng©n hµng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ng©n hµng thu hót kh¸ch hµng ®Õn göi tiÒn më tµi kho¶n giao dÞch, sö dông c¸c s¶n phÈm dÞch vô tiÖn Ých h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm nh»m ®¸p øng tèi ®a nhu cÇu ngµy cµng cao cña kh¸ch hµng. §©y lµ bèn bé phËn cÊu thµnh, ®-îc hiÓu nh- c¸c trô cét mµ c¸c NHTM lu«n h-íng tíi nh»m thu lîi nhuËn tèi ®a v× lîi nhuËn lµ th-íc ®o hiÖu qu¶ kinh doanh vµ lµ môc tiªu x¸c ®Þnh cña ng©n hµng. 1.2.2. C¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.2.2.1. N¨ng lùc tµi chÝnh - Vèn së h÷u (vèn tù cã): Vèn së h÷u cña NHTM lµ toµn bé nguån vèn thuéc së h÷u cña chñ ng©n hµng cña c¸c thµnh viªn trong ®èi t¸c liªn doanh hoÆc c¸c cæ ®«ng cña ng©n hµng vµ kinh phÝ qu¶n lý do c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc n«p…. Vèn cña chñ së h÷u bao gåm vèn cña chñ së h÷u ban ®Çu vµ vèn cña chñ së h÷u h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng (vèn cña chñ së h÷u bæ sung). Trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña NHTM vèn cña chñ së h÷u bao gåm c¸c kho¶n môc c¬ b¶n: Vèn ®iÒu lÖ, lîi nhuËn ch-a ph©n phèi vµ c¸c quü. Vèn ®iÒu lÖ vµ chñ së h÷u cã ý nghÜa vµ vai trß v« cïng quan träng víi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM. + Vèn ®iÒu lÖ thÓ hiÖn kh¶ n¨ng tµi chÝnh, n¨ng lùc ho¹t ®éng cña NHTM cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng më réng m¹ng l-íi còng nh- quy m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng. §©y chÝnh lµ c¬ së cho ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc kinh doanh vµ t¨ng c-êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng. Quy m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng vµ kh¶ n¨ng më réng nguån vèn cña ng©n hµng, t¨ng søc c¹nh tranh, n¨ng lùc tµi chÝnh thÞ phÇn ®Çu t- vµ kh¶ n¨ng cung cÊp c¸c dÞch vô ng©n hµng. + Vèn ®iÒu lÖ nãi riªng vµ vèn tù cã nãi chung t¸c ®éng ®Õn quy m« huy ®éng vèn, cho vay còng nh- thùc hiÖn c¸c dich vô ng©n hµng cña NHTM. HiÖn nay c¸c NHTM kh«ng cßn bÞ khèng chÕ vÒ sè l-îng ®-îc phÐp huy ®éng tèi ®a dùa trªn c¬ së vèn tù cã. Song ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng, c¸c NHTM vÉn ph¶i tu©n thñ theo c¸c yªu cÇu vÒ an toµn vèn. T¹i ViÖt Nam, theo quyÕt ®Þnh sè 457/2005/Q§NHTT ngµy 19/4/2005 cña Thèng ®èc NHNN ViÖt Nam ban hµnh quy ®Þnh vÒ c¸c tû lÖ ®¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng tæ chøc tÝn dông, c¸c tæ chøc tÝn dông ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam ph¶i duy tr× tû lÖ an toµn vèn tèi thiÓu (CAR-Capital Adequacry Ratio) theo quy ®Þnh. Tû lÖ nµy ®-îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Vèn tù cã Tû lÖ an toµn vèn tèi thiÓu - CAR = x 100 Tæng tµi s¶n cã rñi ro Theo quy ®Þnh, tû lÖ an toµn vèn tèi thiÓu cña mét NHTM ph¶i ®¹t ®-îc lµ 8% - Tû lÖ nµy còng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ hiÖn hµnh. Ngoµi ra, chi tiªu quy m« vèn chñ së h÷u còng lµ mét chØ tiªu ®¸nh gi¸. Tû lÖ an toµn vèn chñ së h÷u% = Tæng vèn chñ së h÷u x 100 Tæng nguån vèn Nh- vËy, vèn tù cã cña NHTM cµng lín, NHTM cã thÓ cho vay ®èi víi c¸c dù ¸n lín c¸c kh¸ch hµng. §ång thêi ng©n hµng cã ®iÒu kiÖn t¨ng c-êng huy ®éng vèn ®Ó ®Çu t- cho vay ®èi víi nÒn kinh tÕ mµ vÉn ®¶m b¶o theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - Kh¶ n¨ng sinh lêi: ThÓ hiÖn mét ®ång vèn ng©n hµng bá ra trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (th-êng lµ 1 n¨m) sÏ mang vÒ bao nhiªu lîi nhuËn. §©y lµ chØ tiªu c¬ b¶n ®o l-êng kh¶ n¨ng c¹nh c¹nh cña NHTM v× môc tiªu chÝnh cña c¸c NHTM lµ lîi nhuËn. Kh¶ n¨ng sinh lêi cña NHTM ®-îc thÓ hiÖn qua mét sè tiªu chÝ c¬ b¶n sau: Lîi nhuËn hµng n¨m, tû lÖ sinh lêi trªn tæng tµi s¶n (ROA) vµ tû lÖ sinh lêi trªn vèn chñ së h÷u (ROE)… - Lîi nhuËn hµng n¨m cña ng©n hµng lín, tèc ®é t¨ng tr-ëng lîi nhuËn ®Òu ®Æn vµ cao qua c¸c n¨m thÓ hiÖn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ng©n hµng ngµy mét n©ng cao, quy m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng ngµy mét më réng. §©y lµ nguån quan träng ®Ó ng©n hµng t¨ng quy m« vènn trong t-¬ng lai. - Tû lÖ sinh lêi trªn tæng tµi s¶n (ROA- Return On Assets): ThÓ hiÖn mét ®ång tµi s¶n cña ng©n hµng sÏ mang vÒ bao nhiªu ®ång lîi nhuËn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (th-êng lµ 1 n¨m). Lîi nhuËn sau thuÕ ROA (%) = x 100 Tæng tµi s¶n Tû lÖ sinh lêi tÝnh trªn tµi s¶n (ROA) cµng cao thÓ hiÖn kh¶ n¨ng qu¶n lý khai th¸c sö dông c¸c tµi s¶n cña ng©n hµng cã hiÖu qu¶ vµ t¨ng thu nhËp cho ng©n hµng. - Tû lÖ sinh lêi trªn vèn chñ së h÷u (REO - Return On Equity) ThÓ hiÖn 1 ®ång vèn chñ së h÷u cña ng©n hµng sÏ mang vÒ bao nhiªu lîi nhuËn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (th-êng lµ 1 n¨m). Lîi nhuËn sau thuÕ ROE (%) = x 100 Vèn chñ së h÷u Tû lÖ sinh lêi tÝnh trªn vèn chñ së h÷u cña ng©n hµng cµng cao thÓ hiÖn viÖc sö dông vèn cña ng©n hµng trong ®Çu t- cho vay hiÖu qu¶. - HÖ sè chªnh lÖch l·i rßng (NIM) Tæng thu nhËp phÝ l·i - Tæng chi phÝ phÝ l·i NIM = Tæng tµi s¶n cã - Kh¶ n¨ng phßng ngõa vµ chèng ®ì rñi ro: Trong kinh doanh, NHTM th-êng xuyªn ®èi ®Çu víi rñi ro, c¸c kho¶n tæn thÊt cña ng©n hµng sÏ ®-îc bï ®¾p b»ng vèn chñ së h÷u. §©y chØ lµ tiªu ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng ng¨n chÆn c¸c rñi ro vµ kh¶ n¨ng chÞu ®ùng c¸c tæn thÊt rñi ro x¶y ra ®èi víi NHTM. Kh¶ n¨ng chèng ®ì rñi ro cña ng©n hµng ®-îc ®o b»ng tû lÖ vèn an toµn tèi thiÓu (CAR) theo quy ®Þnh vµ th«ng lÖ quèc tÕ hiÖn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng ®-îc coi lµ an toµn khi tû lÖ nµy ®¹t tèi thiÓu 8%. Khi tû lÖ nµy nhá h¬n 8%, chøng tá ho¹t ®éng cho vay vµ ®Çu t- cña ng©n hµng ®· t¨ng m¹nh, ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña NHTM vµ NHTM cã thÓ gÆp rñi ro ph¸ s¶n khi kh¸ch hµng kh«ng tr¶ nî ®óng h¹n. Trong tr-êng hîp ng©n hµng ph¸ s¶n hoÆc ngõng ho¹t ®éng th× c¸c kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng sÏ ®-îc hoµn tr¶ tr-íc, sau ®ã ®Õn nghÜa vô víi ChÝnh phñ vµ ng-êi lao ®éng, sau n÷a ®Õn c¸c kho¶n vay vµ cuèi cïng lµ míi ®Õn chñ së h÷u. NÕu quy m« lín cña chñ së h÷u cµng lín th× ng-êi göi tiÒn vµ ng-êi ®Çu t- sÏ thÊy an t©m h¬n ®èi víi ng©n hµng mµ hä ®ang giao dÞch (gi¶ ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c lµ nh- nhau). Do ®ã vèn cña chñ së h÷u ®-îc coi lµ c¬ së t¹o niÒm tin cho ng-êi göi tiÒn. ThÓ hiÖn thÕ lùc cña ng©n hµng trªn thÞ tr-êng tµi chÝnh. 1.2.2.2. N¨ng lùc huy ®éng vµ sö dông vèn N¨ng lùc huy ®éng vµ sö dông vèn biÓu thÞ b»ng kh¶ n¨ng huy ®éng vèn vµ kh¶ n¨ng cho vay ®Çu t-. Trong mçi chØ sè ®¸nh gi¸, cÇn tÝnh to¸n quy m« huy ®éng, quy m« cho vay vµ tèc ®é t¨ng tr-ëng hµng n¨m còng nh- tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. - Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn: Lµ sè l-îng tiÒn göi vµ kh¶ n¨ng thu hót tiÒn göi cña ng©n hµng. §Ó ®¶m b¶o nguån vèn cho ho¹t ®éng ng©n hµng, c¸c NHTM ph¶i huy ®éng vèn nhµn rçi tõ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong nÒn kinh tÕ. Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng, mÆt kh¸c, thÓ hiÖn tÝnh hiÖu qu¶ vµ uy tÝn cña chÝnh ng©n hµng ®ã. Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn tèt nghÜa lµ ng©n hµng ®ã ®· sö dông c¸c s¶n phÈm, dÞch vô, c¸c c«ng cô mét c¸ch hiÖu qu¶, ®ång thêi còng nãi lªn r»ng tiÒm lùc tµi chÝnh bÒn v÷ng vµ t¹o ®-îc niÒm tin n¬i kh¸ch hµng. - Kh¶ n¨ng cho vay vµ ®Çu t-: ThÓ hiÖn n¨ng lùc sö dông vèn cña ng©n hµng. Cã ®-îc tõ nguån vèn lín, æn ®Þnh lµ c¬ së ®Ó ng©n hµng cho vay ®¸p øng víi nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ vµ ®Çu t- nh»m môc tiªu kiÕm lîi nhuËn. Kh¶ n¨ng cho vay vµ ®Çu t- cña NHTM ®-îc thÓ hiÖn qua quy m« tÝn dông ®Çu t- tµi chÝnh, thÞ phÇn vµ chÊt l-îng uy tÝn cña 1 ng©n hµng cung øng cho kh¸ch hµng. C¸c NHTM ph¶i ®¶m b¶o c¸c kho¶n cho vay vµ ®Çu t- cña m×nh lu«n mang l¹i hiÖu qu¶,®¶m b¶o thu håi ®ñ gèc vµ l·i ®óng h¹n. HiÖu suÊt sö dông nguån vèn cµng lín, c©n ®èi vÒ thêi h¹n ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ kh«ng ®Ó x¶y ra nî qu¸ h¹n sÏ mang lîi nhuËn cao cho ng©n hµng. §Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña c¸c ng©n hµng, cÇn chó ý ®Õn nh÷ng yÕu tè liªn quan nh- m¹ng l-íi ho¹t ®éng, tiÕp cËn thÞ tr-êng, møc ®é hÊp dÉn cña c¸c c«ng cô huy ®éng vèn… Tuy nhiªn khi ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng cho vay vµ ®Çu t- cña NHTM còng cÇn xem xÐt chØ tiªu nî qu¸ h¹n cña ng©n hµng. §©y lµ nh÷ng kho¶n cho vay, ®Çu t- kÐm hiÖu qu¶, kh¸ch hµng kh«ng tr¶ nî gèc vµ l·i ®óng cam kÕt, cã nguy c¬ g©y mÊt vèn vµ rñi ro cho ng©n hµng. Trong ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng, nî qu¸ h¹n sÏ x¶y ra lµ khã tr¸nh khái. VÊn ®Ò lµ c¸c ng©n hµng cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó kiÓm so¸t vµ n©ng cao chÊt l-îng uy tÝn, h¹n chÕ møc thÊp nhÊt nî qu¸ h¹n ph¸t sinh. 1.2.2.3. Ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm dÞch vô LÜnh vùc kinh doanh ng©n hµng lµ c¸c s¶n phÈm dÞch vô, do ®ã, khi mµ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô ng©n hµng kh«ng cã sù kh¸c biÖt lín gi÷a c¸c chñ thÓ cung øng th× n¨ng lùc c¹nh tranh cÇn dùa vµo chÊt l-îng cung cÊp, tiÖn Ých cña s¶n phÈm, th¸i ®é phôc vô vµ ®¸p øng ®-îc nhu cÇu ®a d¹ng cña ng-êi tiªu dïng. Kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm dÞch vô: Cïng víi xu thÕ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ hÖ thèng ng©n hµng nãi riªng thu tõ dÞch vô ng©n hµng chiÕm tû träng ngµy cµng cao trong tæng thu vµ chøa ®ùng Ýt rñi ro. mÆt kh¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhu cÇu sö dông c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng cña kh¸ch hµng ngµy cµng ®a d¹ng vµ ®ßi hái víi chÊt l-îng phôc vô ngµy cµng tèt h¬n. V× vËy, bªn c¹nh c¸c s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng truyÒn thèng c¸c NHTM lu«n nghiªn cøu vµ ®-a ra c¸c s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng míi ®Ó ®¸p øng víi nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr-êng. Sè l-îng c¸c s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng ®-a ra cµng nhiÒu ®a d¹ng, chÊt l-îng c¸c s¶n phÈm dÞch vô -u viÖt ®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña c¸c kh¸ch hµng sÏ thu hót ®-îc kh¸ch hµng ®Õn giao dÞch víi ng©n hµng. Ngoµi c¸c dÞch vô truyÒn thèng, n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM cßn ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua viÖc ph¸t triÓn c¸c dÞch vô phô trî, c¸c gãi dÞch vô gia t¨ng hoÆc c¸c gãi dÞch vô t×nh huèng. Mét sè gãi dÞch vô t×nh huèng hiÖu qu¶ trong giai ®o¹n l¹m ph¸t t¨ng cao (thêi ®iÓm th¸ng 8/2008) nh- göi tiÒn ®-îc ®¶m b¶o b»ng vµng hoÆc ®« la Mü… ®· thu hót ®-îc l-îng lín kh¸ch hµng. Bªn c¹nh nh÷ng gãi dÞch vô, c¸c h×nh thøc t- vÊn cho vay, t- vÊn tiÒn göi cña nh©n viªn ng©n hµng còng sÏ gãp phÇn gia t¨ng thÞ phÇn cña chÝnh ng©n hµng ®ã. Trong khi kh¸ch hµng kh«ng ®Çy ®ñ th«ng tin (th«ng tin bÊt c©n xøng), c¸c c¸n bé ng©n hµng cã thÓ t- vÊn, cung cÊp th«ng tin cho kh¸ch hµng lùa chän gãi s¶n phÈm dÞch vô phï hîp. Víi nh÷ng h×nh thøc t- vÊn t¹i chç, t- vÊn qua hép th- ®iÖn tö, tê r¬i… sÏ t¨ng niÒm tin cña c¸c kh¸ch hµng trªn thÞ tr-êng cho vay còng nh- göi tiÒn. Ph¸t triÓn, ®a d¹ng ho¸ c¸c dÞch vô míi: Sù ph¸t triÓn m¹nh cña thÞ tr-êng tµi chÝnh kÐo theo sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹nh c¸c c«ng cô tµi chÝnh. NÕu ng©n hµng muèn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, bªn c¹nh viÖc cung cÊp tèt c¸c dÞch vô truyÒn thèng, cÇn kh«ng ngõng ph¸t triÓn m¹nh c¸c dÞch vô míi. ViÖc ®a d¹ng ho¸, ph¸t triÓn c¸c dÞch vô míi sÏ gióp cho c¸c NHTM n©ng cao lîi nhuËn, ph©n t¸n rñi ro. Kinh nghiÖm cho thÊy, nÕu ng©n hµng chØ ®Çu t- vµo m¶ng tÝn dông, tiÒm Èn rñi ro sÏ rÊt lín, do ®ã ph¸t triÓn m¹nh c¸c dÞch vô míi kh«ng chØ gãp phÇn gi¶m rñi ro mµ cßn ®¶m b¶o sù æn ®Þnh trong thu nhËp cña c¸c ng©n hµng. NÕu ng©n hµng chó träng ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh dÞch vô míi, liªn tôc cho ra nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr-êng th× sÏ n©ng cao ®-îc n¨ng lùc c¹nh tranh, tõng b-íc c¶i thiÖn vÞ trÝ trªn thÞ tr-êng. Tuy vËy, sù ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm dÞch vô, chiÕn l-îc ph¸t triÓn dÞch vô míi cÇn c¨n cø vµo thùc lùc cña mçi ng©n hµng vµ yªu cÇu cña thÞ tr-êng. 1.2.2.4. N¨ng lùc ®iÒu hµnh vµ qu¶n trÞ nguån nh©n lùc - Tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý cña NHTM: + Ph-¬ng ph¸p qu¶n lý: Tr×nh ®é tæ chøc vµ qu¶n lý lµ yÕu tè quan träng n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng. HiÖn nay cã nhiÒu ph-¬ng ph¸p ph¸p luËt tèt mµ hiÖu qu¶ ng©n hµng ®· ¸p dông vµo qu¶n trÞ vµ thµnh c«ng t¹i ®¬n vÞ m×nh ®ã lµ ph-¬ng ph¸p qu¶n lý theo t×nh huèng, qu¶n lý theo tiÕp cËn qu¸ tr×nh vµ tiÕp cËn hÖ thèng, qu¶n lý theo ph-¬ng ph¸p qu¶n lý chÊt l-îng. Mçi ph-¬ng ph¸p sÏ cã1 hiÖu qu¶ riªng cña nã. Qu¶n lý t×nh huèng lµ ph-¬ng ph¸p qu¶n lý linh ho¹t. Ph-¬ng ph¸p qu¶n lý theo tiÕp cËn gi¸ c¶ qu¸ tr×nh tiÕp cËn lµ hÖ thèng míi. Tr-íc ®©y qu¶n lý th-êng chó träng tíi môc tiªu cã nghÜa lµ quy ®Þnh nh÷ng chØ tiªu ®Þnh l-îng phÊn ®Êu ®Ó ®¹t ®ù¬c nh÷ng chØ tiªu ®ã - §iÒu nµy ®óng nh-ng ch-a ®ñ, v× c¸c ng©n hµng ®· kh«ng chó ý ®Õn m«i tr-êng vµ ®iÒu kiÖn t¹o ra kÕt qu¶ ®ã mµ chÝnh ®©y lµ c¸c gèc cña viÖc t¹o ra kÕt qu¶. ph-¬ng ph¸p qu¶n lý theo chÊt l-îng lµ ho¹t ®éng bao trïm mäi phßng, ban, chi nh¸nh cña ng©n hµng. - Qu¶n lý hiÖu qu¶: HiÖu qu¶ qu¶n lý biÓu hiÖn ë n¨ng suÊt, chÊt l-îng cao, lîi nhuËn t¨ng, ph¸t triÓn bÒn v÷ng, gãp phÇn quan träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. N¨ng lùc qu¶n lý cña ng©n hµng lµ yÕu tè t¸c ®éng ®Õn tÝnh c¹nh canh cña ng©n hµng v× thÕ nÕu ng©n hµng tæ chøc thùc hiÖn tèt c¸c môc tiªu vµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña m×nh nh-ng kh¶ n¨ng qu¶n lý kÐm th× hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng cao dÉn ®Õn ng©n hµng ph¸t triÓn kh«ng m¹nh lµm mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng. - M« h×nh tæ chøc: H×nh thøc tæ chøc cña mét NHTM th-êng phô thuéc vµo quy m« còng nh- chøc n¨ng ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Víi quy m« c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t nh- hiÖn nay. M« h×nh tæ chøc cña c¸c NHTM th-êng ®-îc tæ chøc theo môc tiªu ®a n¨ng vµ h-íng tíi kh¸ch hµng, ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng hiÖu qu¶ nhÊt vµ ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ng©n hµng cã tÝnh c¹nh tranh cao lµ ng©n hµng cã c¬ cÊu tæ chøc gän nhÑ, kh«ng cøng nh¾c mµ ph¶i linh ®éng thay ®æi tuú thuéc vµo m«i tr-êng bªn trong vµ bªn ngoµi ng©n hµng trong tõng thêi kú ho¹t ®éng cña ng©n hµng. - C¬ cÊu tr×nh ®é cña bé m¸y l·nh ®¹o, cña c¸n bé: C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y l·nh ®¹o NHTM h-íng tíi gän nhÑ, dÔ dµng thÝch øng víi nh÷ng biÕn ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr-êng. Víi c¬ cÊu tæ chøc gän nhÑ, sÏ gióp ng©n hµng gi¶m chi phÝ ho¹t ®éng an toµn vµ hiÖu qu¶ h¬n gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lîi nhuËn cho kh¸ch hµng. Ban l·nh ®¹o cña NHTM cã vai trß quan träng v× hä lµ ng-êi n»m b¾t toµn bé nguån lùc, v¹ch ra ®-êng lèi, chiÕn l-îc chÝnh s¸ch kÕ ho¹ch ho¹t ®éng h-íng dÉn ®«n ®èc, kiÓm tra ®¸nh gi¸ mäi ho¹t ®éng c¸c bé phËn cña ng©n hµng ®Ó ®-a ho¹t ®éng kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao. N¨ng lùc l·nh ®¹o gãp phÇn v« cïng quan träng trong viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña ng©n hµng, v× nÕu l·nh ®¹o tèt lµ biÕt râ ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña ®¬n vÞ m×nh phô tr¸ch, biÕt hoµnh c¶nh nguyÖn väng cua nh©n viªn ®Ó khuyÕn khÝch ®éng viªn kÞp thêi nh»m khuyÕn khÝch tinh thÇn tËn tuþ kh¶ n¨ng cèng hiÕn cña nh©n viªn. L·nh ®¹o ng©n hµng ph¶i ®oµn kÕt cã quyÕt t©m n©ng cao n¨ng lùc søc c¹nh tranh ®Ó tõ ®ã nh©n viªn cÊp d-íi còng cè g¾ng ph¸t huy hÕt tµi n¨ng, ®ãng gãp c¸c s¸ng kiÕn ph¸t triÓn ng©n hµng m×nh. Nh©n lùc lµ nguån lùc rÊt quan träng. Tr×nh ®é nguån nh©n lùc thÓ hiÖn ë tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é lµnh nghÒ cña ®éi ngò nh©n viªn, phÈm chÊt chÝnh trÞ vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña nh©n viªn ng©n hµng. Tr×nh ®é nh©n lùc sÏ t¹o ra s¶n phÈm cña ng©n hµng cã chÊt l-îng vµ cã gi¸ trÞ lín h¬n. T¹o ra uy tÝn vµ danh tiÕng cho ng©n hµng, tõ ®ã cã thÓ ph¸t triÓn thÞ tr-êng, më réng quy m« ho¹t ®éng. Cã ®-îc ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é cã n¨ng lùc ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp tèt víi c¬ cÊu tæ chøc hîp lý sÏ t¹o ra ®iÒu kiÖn cho ng©n hµng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ n©ng cao chÊt l-îng c¸c s¶n phÈm dÞch vô thu hót kh¸ch hµng n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. - C¬ chÕ vËn hµnh: Cã ®-îc quy m« bé m¸y l·nh ®¹o qu¶n lý tèt ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn tr×nh ®é vµ m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý song c¬ chÕ vËn hµnh kh«ng phï hîp sÏ t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng. C¬ chÕ vËn hµnh cña NHTM bao gåm hÖ thèng c¸c quy chÕ quy tr×nh nghiÖp vô ng©n hµng c¬ chÕ qu¶n lý phï hîp sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó NHTM ph¸t huy ®-îc søc m¹nh tËp thÓ gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn cña NHTM. - V¨n ho¸ kinh doanh lµ mäi ho¹t ®éng kinh doanh ph¶i theo ph¸p luËt cã l-¬ng t©m vµ cã ®¹o ®øc trong kinh doanh, kinh doanh giái vµ tÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng x· héi. V¨n ho¸ kinh doanh ¶nh h-ëng ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng v× nã t¸c ®éng ®Õn c¸ch thøc c¸ nh©n, nhãm bé phËn t-¬ng t¸c nhau vµ kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña hä. NÕu ng©n hµng x©y dùng ®-îc v¨n ho¸ kinh doanh tøc lµ t¹o cho ng©n hµng cã ®Æc tr-ng b¶n s¾c riªng vµ t¹o ®-îc h×nh ¶nh ®Ñp trong m¾t kh¸ch hµng vµ x· héi, lµm cho h×nh ¶nh ng©n hµng in s©u vµo t©m trÝ c¸n bé, nh©n viªn ng©n hµng còng nh- kh¸ch hµng, lµm cho hä ngµy cµng yªu mÕn ng©n hµng cña m×nh, sÏ khuýªn khÝch ®-îc tÝnh s¸ng t¹o, kÝch thÝch tinh thÇn häc tËp, thi ®ua trong ®éi ngò, qua ®ã n©ng cÊp ®-îc n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng. Ng-îc l¹i, kh«ng x©y dùng ®-îc v¨n ho¸ kinh doanh sÏ kh«ng kÝch thÝch ®-îc tinh thÇn tù hµo v× m×nh lµ thµnh viªn cña ng©n hµng do ®ã sÏ kh«ng kÝch thÝch khai th¸c hÕt ®ù¬c kh¶ n¨ng lµm viÖc, c«ng hiÕn hÕt søc m×nh cña ®éi ngò nh©n viªn, lµm thui chét tinh thÇn tù chñ cña nh©n viªn, lµm mÊt ®i kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng. Mçi ng©n hµng dï muèn hay kh«ng ®Òu cã mét nÐt v¨n ho¸ riªng. §©y lµ khÝa c¹nh thuéc vÒ con ng-êi. Nã h×nh thµnh nªn gi¸ trÞ c¶m nhËn, niÒm tin c¸ch xö sù chung cña c¸c thµnh viªn trong ng©n hµng. 1.2.2.5. N¨ng lùc tr×nh ®é c«ng nghÖ C¸c NHTM cã quy m« lín th× cµng cã -u thÕ vµ t¹o t©m lý an t©m cho ng-êi göi tiÒn vÒ kh¶ n¨ng chi tr¶ còng nh- khi sö dông c¸c dÞch vô mµ hä cung cÊp. G¾n liÒn víi quy m« cña ng©n hµng ®ã chÝnh lµ c«ng nghÖ. C«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i ®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ th«ng tin sÏ lµm t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng; nÕu c¸c NHTM kh«ng n¾m b¾t kÞp thêi sÏ dÉn ®Õn chËm ph¸t triÓn, lµ yÕu tè bÊt lîi ®èi víi c¸c NHTM cã c«ng nghÖ yÕu, sÏ g©y mÊt niÒm tin ë kh¸ch hµng, lµm suy gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña NHTM. NHTM lµ doanh nghiÖp kinh doanh c¸c s¶n phÈm dÞch vô tiÒn tÖ nªn chÊt l-îng cña s¶n phÈm dÞch vô nµy ph¶i thÓ hiÖn ë møc ®é ®¸p øng nhu cÇu cña ng-êi sö dông, tiÖn Ých mµ dÞch vô ®em l¹i cho kh¸ch hµng nh- sù an toµn, thêi gian, sù thuËn tiÖn khi giao dÞch … Muèn cung cÊp s¶n phÈm chÊt l-îng cao, ng©n hµng ph¶i cã vèn ®Ó ®Çu t- ®æi míi trang thiÕt bÞ. Víi c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, c¸c ng©n hµng cung cÊp s¶n phÈm dÞch vô hiÖn ®¹i víi gi¸ thµnh h¹, tù ®éng hãa c¸c nghiÖp vô, dÞch vô ng©n hµng. §©y lµ nh©n tè quan träng lµm t¨ng søc c¹nh tranh. ViÖc ®Çu t- vµo trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i còng cho phÐp c¸c ng©n hµng ®a d¹ng hãa ho¹t ®éng vµ s¶n phÈm dÞch vô cña m×nh trªn c¬ së ®ã ph©n t¸n rñi ro, t¨ng lîi nhuËn, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. C«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®-îc sö dông nh- mét yÕu tè mòi nhän nh»m n©ng cao søc m¹nh ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng tµi chÝnh. ViÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong øng dông lËp m¹ng thanh to¸n liªn ng©n hµng néi bé tËp trung, hÖ thèng qu¶n lý vèn ngo¹i tÖ tËp trung, øng dông dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö, triÓn khai øng dông thanh to¸n swift, dÞch vô thÎ… ®ang ®-îc triÓn khai m¹nh mÏ. Môc tiªu ph¸t triÓn c«ng nghÖ ng©n hµng lµ nh»m gi¶m chi phÝ b×nh qu©n trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm nhê më réng qui m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng vµ nhê t¨ng c-êng kh¶ n¨ng khai th¸c quy m« ho¹t ®éng c«ng nghÖ ng©n hµng. Thùc tÕ cho thÊy, víi kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c¸c NHTM sÏ t¹o ra cho c¸c giao dÞch míi, cung cÊp c¸c dÞch vô gia t¨ng, ®ång thêi t¹o sù liªn kÕt víi c¸c ®èi t¸c vµ t¨ng kh¶ n¨ng t×m kiÕm th«ng tin cña kh¸ch hµng. Trong tr-êng hîp c¸c ng©n hµng cã chung nh÷ng gãi dÞch vô nh-ng nÕu ®¬n vÞ nµo cã tr×nh ®é vÒ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kh¶ n¨ng thu hót kh¸ch hµng sÏ cao h¬n, thÞ phÇn t¨ng tr-ëng nhanh chãng h¬n vµ n¨ng lùc c¹nh tranh ®-îc n©ng cao. 1.2.2.6. Cñng cè vµ më réng thÞ phÇn ThÞ phÇn lµ yÕu tè ph¶n ¸nh chÝnh n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng, thÞ phÇn cµng lín th× ng©n hµng cµng cã n¨ng lùc c¹nh tranh vµ ng-îc l¹i. NÕu chØ xem xÐt phÇn thÞ phÇn cña ng©n hµng trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh th× còng ch-a cã thÓ kÕt luËn ®-îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng mét c¸ch chÝnh x¸c. V× vËy, ph¶i xem xÐt kh¶ n¨ng duy tr× ho¹t ®éng vµ më réng cña thÞ tr-êng cña ng©n hµng. Trong mét thêi kú cô thÓ, th× thÞ phÇn cña ng©n hµng thÓ hiÖn vÞ thÕ cña ng©n hµng h¬n lµ thÓ hiÖn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng ®ã, nªn cÇn nghiªn cøu sù biÕn ®æi thÞ phÇn cña ng©n hµng trong c¸c thêi kú kh¸c nhau sÏ hiÓu râ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng. ThÞ phÇn vµ tèc ®é t¨ng tr-ëng cña thÞ phÇn nãi lªn vÞ thÕ cña mét NHTM trong t-¬ng quan víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c. NÕu chØ tiªu nµy ®-îc gi÷ v÷ng hoÆc cao h¬n so víi kú tr-íc, thÓ hiÖn NHTM ®ang cã søc c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn tèt. Tuy nhiªn, nÕu sù t¨ng tr-ëng qu¸ nhanh, v-ît qu¸ kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña ng©n hµng l¹i chøa ®ùng nh÷ng rñi ro nhÊt ®Þnh. Cã nhiÒu tiªu chÝ ®o l-êng thÞ phÇn nh- thÞ phÇn huy ®éng, thÞ phÇn cho vay, thÞ phÇn ph¸t hµnh c¸c gãi dÞch vô…, trong ®ã, thÞ phÇn ho¹t ®éng tÝn dông cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM. NÕu mét, nÕu thu hót nhiÒu kh¸ch hµng yÕu kÐm, th× sÏ ¶nh h-ëng ®Õn lîi nhuËn ng©n hµng, tõ ®ã gi¶m sót søc c¹nh tranh cña ng©n hµng. Ph¸t triÓn thÞ phÇn ®-îc xem xÐt nh- lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng nç lùc cña NHTM trong viÖc tháa m·n tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng. ThÞ phÇn vµ tèc ®é t¨ng tr-ëng thÞ phÇn cña NHTM ®-îc ®o l-êng b»ng c¸c chØ tiªu sau: - ThÞ phÇn vµ t¨ng tr-ëng thÞ phÇn huy ®éng vèn. Ho¹t ®éng huy ®éng vèn cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi NHTM, lµ nguån chñ yÕu ®Ó NHTM thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh vµ còng lµ c¬ së ®Ó ng©n hµng më réng kinh doanh vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. §Ó ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña NHTM ng-êi ta sö dông c¸c chØ tiªu nh- sau: Nguån vèn huy ®éng cña NHTM ThÞ phÇn vèn huy ®éng = ----------------------------------------- x 100% cña NHTM Tæng nguån vèn huy ®éng cña c¸c TCTD ThÞ phÇn vèn huy ®éng hiÖn thêi Tèc ®é t¨ng tr-ëng = ----------------------------------------- x 100% thÞ phÇn vèn huy ®éng ThÞ phÇn vèn huy ®éng n¨m tr-íc ®ã - ThÞ phÇn vµ t¨ng tr-ëng thÞ phÇn cho vay. N¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM vÒ c¸c ho¹t ®éng bªn tµi s¶n cã, chñ yÕu liªn quan ®Õn tµi s¶n cã sinh lêi tøc lµ ho¹t ®éng cho vay vµ ®Çu t-. C¸c NHTM ViÖt Nam míi chØ ho¹t ®éng tÝn dông lµ chñ yÕu nªn viÖc ®¸nh gi¸ thÞ phÇn cho vay th-êng th«ng qua c¸c chØ tiªu: D- nî cña NHTM ThÞ phÇn cho vay cña NHTM = --------------------------------- x 100% Tæng d- nî cña c¸c TCTD ThÞ phÇn cho vay n¨m nay Tèc ®é t¨ng tr-ëng thÞ phÇn = ----------------------------------- x 100% cho vay cña NHTM ThÞ phÇn cho vay n¨m tr-íc Ngoµi ra, viÖc më réng m¹ng l-íi chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn, phßng giao dÞch sÏ gióp cho ng©n hµng më réng ph¹m vi ho¹t ®éng ®éng tíi nhiÒu khu vùc. Sè l-îng chi nh¸nh ng©n hµng cµng lín cµng t¹o ®iÒu kiÖn cho NHTM kh«ng nh÷ng thu hót nhiÒu vèn cho ng©n hµng, mµ cßn gióp cho ng©n hµng tiÕp cËn ®-îc víi nhiÒu kh¸ch hµng vµ t¹o sù thuËn lîi cho kh¸ch hµng khi sö dông c¸c dÞch vô ng©n hµng. 1.3. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i N¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM phô thuéc vµo rÊt nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau nh-ng chñ yÐu c¸c nh©n tè thuéc vÒ b¶n chÊt c¸c NHTM c¸c nh©n tèc tõ m«i tr-êng kinh doanh vµ c¹nh tranh t¸c ®éng dÉn ®Õn n¨n lùc c¹nh tranh cña NHTM. 1.3.1. C¸c nh©n tè thuéc vÒ b¶n th©n ng©n hµng th­¬ng m¹i Mét ng©n hµng ®-îc ®¸nh gi¸ lµ thµnh c«ng khi n¾m râ c¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh vµ x¸c ®Þnh râ ®-îc tÇm ¶nh h-ëng tiªu cùc nh»m x©y dùng h×nh ¶nh ng©n hµng ngµy cµng tèt h¬n. C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM nh- ®· ph©n tÝch ë trªn (n¨ng lùc tµi chÝnh, n¨ng lùc ho¹t ®éng n¨ng lùc ®iÒu hµnh vµ qu¶n trÞ nguån nh©n lùc) còng chÝnh lµ yÕu tè néi t¸c ®éng ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh NHTM. Ngoµi ra cßn cã c¸c nh©n tè kh¸c còng lµ nh÷ng yÕu tè néi t¹i cã ¶nh h-ëng ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM, ®ã lµ: - Th-¬ng hiÖu: Lµ mét vÊn ®Ò hiÖn nay ®· ®-îc c¸c NHTM ViÖt Nam quan t©m, khi ng©n hµng cã th-¬ng hiÖu sÏ t¹o ®-îc niÒm tin cña kh¸ch hµng vµ thu hót ®-îc nhiÒu kh¸ch hµng sö dông c¸c s¶n phÈm dÞch vô cña ®¬n vÞ m×nh, th-¬ng hiÖu mang trong nã mét gi¸ trÞ hiÖn t¹i vµ t-¬ng lai, th-¬ng hiÖu lµ tµi s¶n v« h×nh cña ng©n hµng. Nhê th-¬ng hiÖu cña ng©n hµng mµ dÞch vô ®-îc kh¸ch hµng ®¸nh gi¸ cao h¬n, sö dông nhiÒu h¬n vµ thËm chÝ gi¸ dÞch vô sÏ cao h¬n. Mét ng©n hµng cã th-¬ng hiÖu ch¾c ch¾n sÏ cã tÝnh c¹nh tranh cao h¬n c¸c ng©n hµng kh¸c. Gi¸ trÞ th-¬ng hiÖu ngµy nay ®· cã thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®Þnh tÝnh, gi¸ trÞ nµy cã ®-îc lµ do qu¸ tr×nh phÊn ®Êu rÌn luyÖn bÒn bØ theo ®Þnh h-íng tiÕp thÞ hiÖu qu¶ gióp ng©n hµng c¹nh tranh, thu hót sù tin cËy c¶m t×nh cña kh¸ch hµng vµ hä sÏ sö dông dÞch vô cña ng©n hµng ®ã. - C«ng t¸c gi¸o dôc ®µo t¹o: Lµ mét kh©u quan träng vµ lu«n ®ång hµnh víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña NHTM., nhÊt lµ kh©u gi¸o dôc chÝnh trÞ t- t-ëng vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. C«ng t¸c ®µo t¹o båi d-ìng th-êng xuyªn chuyªn m«n cho c¸n bé lµ kh©u then chèt v× thêi ®¹i ngµy nay lµ thêi ®¹i c¹nh tranh tri thøc, mét ng©n hµng cã ®éi ngò nh©n viªn cã chuyªn m«n cao, cã tay nghÒ tr×nh ®é kÕt hîp víi mét sè nh©n tè kh¸c ch¾c ch½n sÏ t¹o ra mét ng©n hµng cã n¨ng lùc c¹nh tranh cao. - BÇu kh«ng khÝ chÝnh trÞ trong ng©n hµng: LÒ lèi néi bé lu«n ¶nh h-ëng ®Õn sù lùa chän chiÕn l-îc. HÖ thèng thø bËc vÒ chØ huy trong ng©n hµng chÝnh kiÕn cña c¸c nhµ l·nh ®¹o cao cÊp cã hoµ hîp víi nhau kh«ng. ViÖc lùa chän chiÕn l-îc ®Ó thÓ hiÖn quyÒn lùc c¸ nh©n hay ª kÝp th-êng lµm mê nh¹t quyÒn lîi chung vµ g©y ra nh÷ng xung ®ét néi bé dÉn ®Õn sù thÊt b¹i chiÕn l-îc. 1.3.2. C¸c nh©n tè cña m«i tr­êng kinh doanh vµ c¹nh tranh ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i Kh«ng chØ chÞu sù t¸c ®éng bëi c¸c yÕu tè néi t¹i cña b¶n th©n c¸c NHTM ViÖt Nam, c¸c yÕu tè tõ m«i tr-êng bªn ngoµi còng cã nh÷ng t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHTM ®ã lµ: * C¸c nh©n tè trong n-íc: - Mét thÓ chÕ chÝnh trÞ æn ®Þnh vµ ph¸p luËt râ rµng æn ®Þnh chÝnh trÞ sÏ lµ c¬ së ®¶m b¶o sù thuËn lîi ®¶m b¶o tÝnh b×nh ®¼ng cho c¸c NHTM ViÖt Nam ho¹t ®éng kinh doanh. Nh©n tè nµy chÞu sù t¸c ®éng rÊt lín ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cña ®Êt n-íc, tac ®éng m¹nh ®Õn t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c NHTM. NÕu c¸c ng©n hµng kh«ng phï hîp víi thÓ chÕ vµ ph¸p luËt ®Ó v¹ch ra c¸c ph-¬ng h-íng kinh doanh phï hîp th× sÏ; gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. - C¸c nh©n tè kinh tÕ (tèc ®é sinh tr-ëng kinh tÕ, l¹m ph¸t, l·i suÊt…) rÊt ¶nh h-ëng ®Õn t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c NHTM - M«i tr-êng ®Çu t- vµ sè l-îng dù ¸n ®-îc ®Çu t- còng cã nhiÒu t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng, nã lµ môc tiªu ®Ó c¸c ng©n hµng cè g¾ng c¶i thiÖn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng m×nh, thu hót kh¸ch hµng giµnh lÊy dù ¸n. * C¸c nh©n tè quèc tÕ: - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c chÝnh phñ: Khi mèi quan hÖ gi÷a c¸c chÝnh phñ kh«ng th©n thiÖn thËm chÝ lµ thï ®Þch sÏ g©y mèi quan hÖ kinh doanh gi÷a NHTM cña hai n-íc. NÕu mèi quan hÖ song ph-¬ng ®-îc c¶i thiÖn sÏ kÝch thÝch sù giao th-¬ng th-¬ng m¹i gi÷a hai quèc gia lµm cho c¸c ng©n hµng thuËn lîi trong giao dÞch, chuyÓn giao c«ng nghÖ. - HÖ thèng ph¸p luËt quèc tÕ nh÷ng hiÖp ®Þnh vµ tho¶ thuËn ®-îc nhiÒu quèc gia tu©n thñ, hiÖp héi ngµnh nghÒ tu©n thñ sÏ cã ¶nh h-ëng ®Õn sù ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. MÆc dï kh«ng ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi tõng doanh nghiÖp riªng lÎ nh-ng sÏ ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi nh÷ng hiÖp héi, nh÷ng ngµnh nghÒ gi÷a c¸c quèc gia. - Xu h-íng héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu ho¸ t¹o cho qu¸ tr×nh l-u th«ng hµng ho¸ ®-îc thuËn lîi, nhanh chãng sÏ gi¶m thiÓu ®-îc c¸c trë ng¹i nh- thÕ, thñ tôc xuÊt nhËp khÈu c¸c thµnh tù khoa häc ®-îc øng dông réng r·i, chuyÓn giao c«ng nghÖ thuËn lîi lµm cho c¸c ng©n hµng cã thÓ tiÕp thu ®-îc c¸c thµnh tùu khoa häc tiªn tiÕn ®ång thêi c¸c ng©n hµng ph¶i ho¹t ®éng dùa trªn nh÷ng ®ßi hái yªu cÇu kü thuËt ngµy cµng cao h¬n. ChÝnh nh÷ng ®iÒu nµy ®· t¹o nªn m«i tr-êng c¹nh tranh gay g¾t h¬n buéc c¸c ng©n hµng ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi th× míi cã thÓ ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ c¹nh tranh nµy. - §èi thñ c¹nh tranh quèc tÕ: §©y lµ vÊn ®Ò lín mµ c¸c NHTM ViÖt Nam ®ang ®ßi hái ph¶i chuÈn bÞ vÒ mäi mÆt cñng cè l¹i ng©n hµng ®Ó cã thÓ b¬i ra biÓn lín c¹nh tranh víi c¸c ng©n hµng n-íc ngoµi vµo ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam chø ch-a nãi ®Õn viÖc th©m nhËp thÞ tr-êng n-íc ngoµi. C¸c tËp ®oµn tµi chÝnh n-íc ngoµi lu«n cã -u thÕ h¬n c¸c NHTM ViÖt Nam vÒ vèn, c«ng nghÖ kü thuËt vµ kinh nghiÖm tæ chøc s¶n xuÊt nªn c¸c NHTM ViÖt Nam th-êng lµ khã c¹nh tranh do ®ã cÇn cã nh÷ng chiÕn l-îc kinh doanh hoµn h¶o ®Ó c¹nh tranh v¬Ý cuéc chiÕn kh«ng c©n søc nµy. - HiÖn nay toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ ®· thùc sù trë thµnh nh÷ng vÊn ®Ò thêi sù ®èi víi mçi quèc gia mçi tæ chøc, mçi doanh nghiÖp vµ cã t¸c ®éng kh«ng nhá tíi tõng c¸ nh©n trong x· héi. §Ó b¾t nhÞp víi tiÕn tr×nh héi nhËp nµy nÒn kinh tÕ quèc d©n trong ®ã cã c¸c ngµnh c¸c ®Þa ph-¬ng c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c NHTM ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt víi c¸c th¸ch thøc ngµy cµng khèc liÖt cña thÞ tr-êng. nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn hïng m¹nh, biªn giíi quèc gia trë nªn chËt hÑp buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i v-ît qua biªn giíi quèc gia ®Ó th©m nhËp vµo m¹ng l-íi kinh tÕ toµn cÇu. Qu¸ tr×nh c¸c nÒn kinh tÕ th©m nhËp vµo nhau, ¶nh h-ëng lÉn nhau gäi lµ qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. Toµn cÇu ho¸ ë ®©y lµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, thùc chÊt lµ toµn cÇu ho¸ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ toµn cÇu ho¸ thÞ tr-êng. trong ®ã thÞ tr-êng ®ãng vai trß chñ ®¹o vµ ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng s©u réng. Xu h-íng toµn cÇu ho¸ vµ nÒn kinh tÕ c¸c n-íc chñ yÕu lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng thóc ®Èy sù c¹nh tranh quèc tÕ. Vµ ng-îc l¹i c¹nh tranh quèc tÕ còng x©m nhËp vµo tõng quèc gia thµnh mét bé phËn thÞ tr-êng thÕ giíi. - ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ quèc tÕ còng ®· h¬n 10 n¨m: n¨m 1992 ViÖt Nam ®· nèi l¹i quan hÖ víi IMF, WB, ADB; N¨m 1995 gia nhËp ASEAN n¨m 1996 tham gia vµo aptta, n¨m 1998 lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña APEC vµ ®Æc biÖt ®Çu n¨m 2007 ®· chÝnh thøc gia nhËp tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi WTO. Nh- vËy chóng ta ®· tõng b-íc héi nhËp trªn c¶ 3 ph-¬ng diÖn, ®¬n ph-¬ng, song ph-¬ng vµ ®a ph-¬ng. ViÖt Nam ®· tõng b-íc tham gia vµo thÓ chÕ kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. §· t¹o cho doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c NHTM nãi riªng nhiÒu thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr-êng, tiÕp thu ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi hiÖn ®¹i. Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi chóng ta còng gÆp nhiÒu khã kh¨n mµ khã kh¨n lín nhÊt lµ c¹nh tranh trong ®iÒu kiÖn kh«ng c©n søc. Tuy cã nhiÒu th¸ch thøc trong héi nhËp c¸i ®-îc c¸i thua song kh«ng cã con ®-êng nµo kh¸c lµ ph¶i héi nhËp vµo kinh tÕ toµn cÇu. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong ®ã cã c¸c NHTM cÇn ph¶i khÈn tr-¬ng t¹o thÕ vµ lùc cho m×nh ®Ó tËn dông nh÷ng thuËn lîi h¹n chÕ nh÷ng khã kh¨n ®øng v÷ng vµ v-¬n lªn trong cuéc c¹nh tranh gay g¾t hiÖn nay. Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng c«ng th­¬ng SÇm S¬n trªn ®Þa bµn tØnh Thanh Ho¸ 2.1. kh¸i qu¸t vÒ NHCT ViÖt Nam vµ hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh thanh ho¸ 2.1.1 Kh¸i qu¸t chung vÒ Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam vµ Ng©n hµng C«ng th­¬ng SÇm S¬n N¨m 1988 thùc hiÖn NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ, thµnh lËp c¸c ng©n hµng chuyªn doanh t¸ch khái ng©n hµng Nhµ n-íc, ngµnh ng©n hµng ViÖt Nam ®· chuyÓn tõ hÖ thèng ng©n hµng mét cÊp sang hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp. Tõ ®ã c¸c NHTM ®-îc h×nh thµnh: Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam, Ng©n hµng §Çu t- vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam. NHCT ViÖt Nam ®-îc thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng, trªn c¬ së Vô tÝn dông C«ng th-¬ng vµ Vô tÝn dông Th-¬ng nghiÖp cña ng©n hµng Nhµ n-íc Trung -¬ng, cïng víi c¸c phßng TÝn dông c«ng nghiÖp, th-¬ng nghiÖp cña chi nh¸nh ng©n hµng Nhµ n-íc ®Þa ph-¬ng, ®¸nh dÊu mét b-íc ngoÆt lín trong sù nghiÖp ®æi míi vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam. NHCT ViÖt Nam së h÷u c¸c C«ng ty con: C«ng ty cho thuª tµi chÝnh NHCT ViÖt Nam, C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n chøng kho¸n NHCT ViÖt Nam vµ C«ng ty Qu¶n lý Tµi s¶n NHCT ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã NHCT ViÖt Nam cßn lµ ®ång s¸ng lËp vµ lµ cæ ®«ng chÝnh Indovina bank, NHTM cæ phÇn Sµi Gßn C«ng th-¬ng, C«ng ty cho thuª Tµi chÝnh quèc tÕ ViÖt Nam, C«ng ty Liªn doanh B¶o hiÓm Ch©u ¸, C«ng ty chuyÓn m¹ch tµi chÝnh quèc gia ViÖt Nam. NHCT ViÖt Nam lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña hiÖp héi c¸c ng©n hµng Ch©u ¸, hiÖp héi c¸c ng©n hµng ViÖt Nam, HiÖp héi thanh to¸n viÔn th«ng liªn ng©n hµng toµn cÇu Swift, HiÖp héi thÎ Visa, Master, Phßng th-¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, HiÖp héi c¸c tæ chøc Tµi chÝnh cho vay doanh nghiÖp võa vµ nhá APEC. Nh×n chung, c¸c chØ sè cña NHCT ViÖt Nam t¨ng tr-ëng ®Òu qua c¸c n¨m. N¨m 2007, doanh sè cho vay t¨ng 134% so víi n¨m 2004, ®Æc biÖt lµ tµi s¶n cè ®Þnh cña NHCT n¨m 2007 t¨ng 205%so víi n¨m 2004. B¶ng 2.1: Ph©n tÝch chØ sè t¨ng tr­ëng qua c¸c n¨m (2004 ­ 2007) §¬n vÞ: % C¸c chØ tiªu 2005/2004 2006/2004 2007/2004 Tæng tµi s¶n 117 137 147 Cho vay 114 138 134 TSC§ 132 199 205 Nguån vèn 117 136 126 Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt 4 n¨m cña NHCT ViÖt Nam, Hµ néi, 2008. §Õn 31/12/2007, tæng tµi s¶n cña NHCT ViÖt Nam ®¹t 172.000 tû ®ång, t¨ng 24,4% so víi cïng kú n¨m tr-íc vµ t¨ng 147% so víi n¨m 2004. Cho vay chiÕm tû träng lín (n¨m 2007 chiÕm tíi 88,9%) trªn tæng tµi s¶n. B¶ng 2.2: Tû träng c¸c yÕu tè thu nhËp ­ chi phÝ §¬n vÞ:% Kho¶n môc/N¨m 2004 2005 2006 2007 Tæng thu nhËp 100 100 100 100 Thu nhËp rßng tõ l·i 96 93 90 81 Thu nhËp ngoµi l·i 4 7 10 29 Tæng chi phÝ 100 100 100 100 Chi tr¶ l·i 78 73 75 83 Chi ho¹t ®éng kinh doanh 4 4 7 8 Dù phßng rñi ro 18 23 18 9 Lîi nhuËn rßng/tæng thu nhËp 2,96% 4,92% 5,38% 6,26% Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt 4 n¨m cña NHCT ViÖt Nam, Hµ Néi, 2008. - VÒ thu nhËp: Thu nhËp rßng n¨m 2007 t¨ng 679% so víi n¨m 2004 vµ n¨m sau cao h¬n n¨m tr-íc. Chøng tá NHCT ViÖt Nam ®ang ho¹t ®éng ngµy cµng cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, trong tæng nguån thu nhËp cña ng©n hµng, thu nhËp tõ l·i chiÕm tû träng lín (n¨m 2007 lµ 81%) trong khi ®ã cã thu nhËp tõ phÝ vµ dÞch vô chØ chiÕm tû träng nhá (19%). ThÓ hiÖn NHCT ViÖt Nam ®Çu t- mÊt c©n ®èi trong viÖc míi tËp trung vµo cho vay mµ ch-a tËp trung vµo ph¸t triÓn dÞch vô. - VÒ chi phÝ: Tû träng chi tr¶ l·i chiÕm phÇn lín trong tæng chi phÝ. N¨m 2004, chi tr¶ l·i chiÕm 78% tæng chi phÝ nh-ng ®Õn 2007, chi phÝ nµy t¨ng lªn 87%. N¨m 2007, chi phÝ dù phßng rñi ro ®· gi¶m vÒ sè t-¬ng ®èi xuèng 9% so n¨m 2004, song sè tuyÖt ®èi t¨ng 391 tû ®ång so n¨m 2006. §©y lµ nguyªn nh©n lµm ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn thu nhËp rßng cña ng©n hµng. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn cña NHCT SÇm S¬n ®-îc ®¸nh dÊu vµo n¨m 1988, khi ®ã NHCT SÇm S¬n trùc thuéc NHCT TØnh Thanh Ho¸. Th¸ng 7/2006 ®-îc n©ng cÊp thµnh NHCT SÇm S¬n thuéc NHCT ViÖt Nam. HiÖn t¹i, trô së chÝnh cña NHCT SÇm S¬n cã 5 phßng chuyªn m«n, 2 tæ vµ nhµ kh¸ch trùc thuéc. M¹ng l-íi cña NHCT SÇm S¬n bao gåm: 3 phßng giao dÞch; Phßng giao dÞch Trung s¬n thÞ x· sÇm S¬n; phßng giao dÞch LÔ M«n cã trô së t¹i thµnh phè Thanh ho¸; phßng giao dÞch Khu kinh tÕ Nghi S¬n cã trô së ë huyÖn TÜnh Gia, ®iÓm giao dÞch 01 ph-êng Tr-êng s¬n – SÇm S¬n; Nhµ nghØ Thanh B×nh ph-êng B¾c S¬n – SÇm S¬n. - Ng©n hµng CT SÇm S¬n cã quan hÖ víi 2 tËp ®oµn c«ng ty ngoµi tØnh ®ã lµ: Tæng C«ng ty b¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam, tËp ®oµn VIETEEL- MAI LINH; 8/ 15 Doanh nghiÖp lín cã tµi chÝnh m¹nh trong tØnh vµ trªn 15.000 kh¸ch hµng lµ doanh nghiÖp vµ c¸c c¸ nh©n tham gia th-êng xuyªn c¸c dÞch vô t¹i NHCT SÇm S¬n. - Trong 20 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong ®ã cã 12 n¨m thua lç triÒn miªn, cã 8 n¨m l¹i ®©y b¾t ®Çu cã l·i n¨m sau cao h¬n n¨m tr-íc. §Æc biÖt tõ n¨m 2005 trë vÒ tr-íc thÞ phÇn kh«ng qu¸ 0,1% so toµn tØnh vµ khi n©ng cÊp phô thuéc NHCT ViÖt Nam ®· n©ng thÞ phÇn lªn 2%. H×nh 2.1: C¬ cÊu tæ chøc cña NHCT SÇm S¬n Ban Gi¸m ®èc Tæ §iÖn Phßn g Phßn g Phßn g Phßn g Phßn g Tæ Nhµ kh¸c 2.1.2. HÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn Thanh Ho¸ 2.1.2.1. Kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm kinh tÕ, x· héi tØnh Thanh Ho¸ cã ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng SÇm S¬n TØnh Thanh ho¸ cã vÞ trÝ ®Þa lý quan träng n»m c¾t ngang tõ ®«ng sang t©y cña h×nh ch÷ S, tiÕp gi¸p víi 4 tØnh: Ninh b×nh, Hoµ b×nh, S¬n la, NghÖ an vµ n-íc b¹n Lµo; phÝa ®«ng tiÕp gi¸p víi biÓn ®«ng cã chiÒu dµi ®-êng biÓn hµng tr¨m Km. Víi tæng diÖn tÝch 11.116,34 Km2 trong ®ã ®Êt rõng 600.00 km2; ®Êt ®ång b»ng lµ 1.905,84 km2, ®Êt ven 229,46km2 vµ ®Êt trung du, miÒn nói 7.981,46 km2. Víi tæng d©n sè n¨m 2007 lµ 3.727.200 ng-êi trong ®ã ®é tuæi lao ®éng 2.369.380 ng-êi trong ®ã c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc lµ 59.747 ng-êi. Víi ®Þnh h-íng ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh tíi n¨m 2015, Thanh Ho¸ h×nh thµnh ph¸t triÓn 5 khu kinh tÕ träng ®iÓm ®ã lµ: Khu trung t©m kinh tÕ chÝnh trÞ Thµnh phè Thanh Ho¸; Khu c«ng nghiÖp BØm S¬n hiÖn nay ®· cã gÇn 50 doanh nghiÖp lín nhá ®· vµ ®ang ho¹t ®éng; Khu kinh tÕ nghi s¬n lµ mét träng ®iÓm quan träng ®· vµ ®ang thu hót trªn 40 nhµ ®Çu t- cña c¸c TËp ®oµn kinh tÕ lín víi tæng sè vèn hµng chôc tû USD; Khu c«ng nghiÖp kh«ng èng khãi khu du lÞch SÇm S¬n ®· vµ ®ang thu hót 2 nhµ ®Çu t- lín; vµ ®ang chuÈn bÞ cho h×nh thµnh Khu c«ng ngiÖp MiÒn t©y Thanh Ho¸ qua ®ã ®· thu hót mét l-îng ®Çu t- lín tõ trong nøoc vµ quèc tÕ. TÝnh riªng trong n¨m 2007 ®· cã trªn 10.000 tû ®ång. Tõ ®ã ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn 1930 doanh nghiÖp trong ®ã: doanh nghiÖp lín lµ 30 ®ang ho¹t ®éng; Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ trªn 1900 vµ hµng tr¨m ngµn hé gia ®×nh s¶n xuÊt kinh doanh trªn ®a lÜnh vùc. Trªn c¬ së ®ã ®· t¹o ra tæng s¶n l-îng tÝnh ®Õn n¨m 2007; C«ng nghiÖp 10.432 tû ®ång, N«ng nghiÖp 1,57 triÖu tÊn, th-¬ng m¹i dÞch vô ®¹t 10.771 ®ång vµ t¹o sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ trong tØnh tÝnh ®Õn n¨m 2007 tæng thu nhËp 13.127 tû ®ång, thu nhËp ®Çu ng-êi 519,5 USD, gãp phÇn t¨ng thu ng©n s¸ch hµng, n¨m 2007 ®¹t 1.642 tû ®ång t¨ng tr-ëng so n¨m 2006 lµ 132% vµ tõng b-íc ®-a tû lÖ ®ãi nghÌo gi¶m dÇn n¨m 2006 lµ 30,8% n¨m 2007 gi¶m xuèng cßn 27%. Víi ®Þnh h-íng phat triÓn kinh tÕ cña tØnh Thanh ho¸ mì ra thÞ tr-êng réng lín cho ho¹t ®éng ng©n hµng. 2.1.2.2. §Æc ®iÓm c¸c ®èi thñ c¹nh tranh chÝnh cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng SÇm S¬n XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm ®Þa bµn TØnh thanh Ho¸, hÖ thèng ng©n hµng ph¸t triÓn ®a d¹ng, phong phó thÓ hiÖn: B¶ng 2.3: HÖ thèng NHTM trªn ®Þa bµnThanh Ho¸ TT Tªn Ng©n hµng Tæng sè ®Þa ®iÓm giao dÞch Trong ®ã Chi nh¸nh cÊp 1 Chi nh¸nh cÊp 2 Phßng giao dÞch QTK + §iÓm giao dÞch 1 NHCT Thanh ho¸ 8 1 - 4 3 2 NHCT BØm S¬n 4 1 - 2 1 3 NHCT SÇm S¬n 4 1 - 1 2 4 NH §T&PT T.Ho¸ 8 1 - 1 6 5 NHNo vµ PT NT-T.Ho¸ 64 1 36 22 5 6 NH§T PT BØm S¬n 3 1 - 2 - 7 NHSaComBank 1 1 - 1 - 8 NH VipBank 2 1 - 2 - 9 NH ChÝnh s¸ch 30 1 - 29 - 10 QTDND 43 1 - 42 - 11 NHN0&PT- SS¬n 1 1 - - - Tæng 170 11 36 106 17 Nguån: B¸o c¸o cña Ng©n hµng Nhµ n-íc Thanh Ho¸, 2007. §Ó xem xÐt ®Æc ®iÓm c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ta chia ra c¸c nhãm ®ã lµ: * Nhãm NH cÊp I, ®©y lµ nhãm ng©n hµng cã th©m niªn trong ho¹t ®éng kinh doanh, cã khèi l-îng kh¸ch hµng truyÒn thèng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, cã m¹ng l-íi ph¸t triÓn m¹ng vµ chiÕm lÜnh nh÷ng vÞ trÝ thuËn lîi, nhÊt lµ ng©n hµng n«ng nghiÖp cã tíi 2 chi nh¸nh cÊp I, 36 chi nh¸nh cÊp II vµ 27 phßng giao dÞch vµ quü tiÕt kiÖm…®-îc bè trÝ tõ trung t©m c¸c thµnh phè, thÞ x· vµ hÇu kh¾c c¸c huyÖn trong tØnh. cã bÒ dÇy vÒ quan hÖ víi ®Þa ph-¬ng. Nh- vËy ®©y lµ ®èi thñ c¹nh tranh cÇn hÕt søc quan t©m vµ cÇn cã nh÷ng chiÕn l-îc l©u bÒn ®Ó tõng b-íc th©m nhËp thÞ phÇn cña hä vµ nhanh chãng tiÕp cËn thÞ tr-êng míi. * Nhãm NH cÊp II võa chuyÓn lªn cÊp I thuéc c¸c ng©n hµng võa t¸ch ra tõ ng©n hµng cÊp I nªu trªn nh- NHCT BØm S¬n, NHCT SÇm S¬n. NH§T& PTBØm S¬n, NHNO&PT SÇm S¬n. Do võa t¸ch ra trong vßng 2- 3 n¨m qua nªn quy m« ho¹t ®éng cßn bÐ, m¹ng l-íi bã hÑp trªn ®Þa bµn ho¹t ®éng cò ®Òu cã nh÷ng khã kh¨n ban ®Çu nh- nhau. Song tõng chi nh¸nh còng ®ang ph¸t huy lîi thÕ cña m×nh x©y dùng chiÕn l-îc mì réng m¹ng l-íi, ®Èy nhanh quy m« ho¹t ®éng chiÕm lÜnh c¸c thÞ phÇn. * Nhãm NH ngoµi quèc doanh míi thµnh lËp. §©y lµ nhãm ng©n hµng míi h×nh thµnh trong vßng 3 n¨m nay m¹ng l-íi cßn h¹n chÕ, quy m« nhá. Nh-ng víi ph-¬ng ch©m chÊp nhËn lç ®Ó chiÕm lÜnh thÞ phÇn b»ng nhiÒu gi¶I ph¸p nh-: t¨ng l·i suÊt huy ®éng, l·i suÊt cho vay hîp lý, phÝ dÞch vô thÊp….®ang tõng b-íc chiÕm lÜnh thÞ phÇn nhÊt lµ thÞ phÇn nguån vèn. * Nhãm NH chÝnh s¸ch nh-: NHCS, NH Ph¸t triÓn, quü tÝn dông nh©n d©n. Lo¹i h×nh ng©n hµng cã thÞ tr-êng ho¹t ®éng riªng trªn nh÷ng lÜnh vùc cã tÝnh chÊt x· héi, viÖc tham gia thÞ tr-êng cña c¸c ng©n hµng nµy cµng hiÖu qu¶ vµ phong phó sÏ t¹o m«i tr-êng thuËn lîi cho c¸c NHTM kh¸c phat triÓn tèt h¬n vµ nh- vËy møc ®é c¹nh tranh ®èi víi c¸c ng©n hµng nµy kh«ng lín. 2.2. Thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHCT SÇm S¬n TØnh Thanh ho¸ 2.2.1. N¨ng lùc tµi chÝnh 2.2.1.1. Quy m« vèn chñ së h÷u vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng vèn HiÖn nay NHCT ViÖt Nam ch-a thùc hiÖn c¬ chÕ giao vèn cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, do vËy tiªu chÝ nµy nÕu ta xÐt t¹i NHCT SÇm S¬n th× kh«ng ®Çy ®ñ râ nÐt mµ phô thuéc vµo kh¶ n¨ng t¨ng tr-ëng vèn chñ së h÷u cña toµn hÖ thèng NHCT ViÖt Nam. NÕu xÐt trong vßng 4 n¨m l¹i ®©y, tõ n¨m 2004 ®Õn n¨m 2007 hÖ sè an toµn vèn cña NHCT ViÖt Nam ®· cã sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ: N¨m 2004 vèn ®iÒu lÖ tõ 3.327 tû ®ång lªn 7.616 tû ®ång n¨m 2007 (t¨ng 4.289 tû ®ång) vµ ®· trë thµnh NHTM cã sè vèn chñ së h÷u thuéc tèp ®Çu trong hÖ thèng NHTM ViÖt Nam. Tuy vËy, tû lÖ an toµn vèn cßn rÊt thÊp chØ ®¹t gÇn 5% vµ ch-a ®¹t tû lÖ vèn tèi thiÓu lµ 8% mµ NHNN quy ®Þnh. B¶ng 2.4: So s¸nh quy m« vèn chñ së h÷u cña NHCT ViÖt Nam víi mét sè NHTM kh¸c TT Ng©n hµng N¨m 2004 N¨m 2005 N¨m 2006 N¨m 2007 T¨ng tr­ëng 2007/2004 1 NHCTViÖt Nam 4.593 4.999 5.607 10.384 126% 2 NHNT ViÖt Nam 7.181 8.416 11.127 13.551 88% 3 NH§T&PT ViÖt Nam 3.062 3.150 4.502 8.405 174% 4 NHNN&PTNT ViÖt Nam 9.078 99.607 11.228 15.342 69% 5 NHSACOMBANK. 859 1.710 2.429 7.344 755% 6 NHTMCP ACB 710 1.283 1.653 6.247 779% Nguån: B¸o c¸o th-êng niªn c¸c NHTM n¨m 2004-2007. Qua sè liÖu trong b¶ng 2.4 cho thÊy, víi sè vèn chñ së h÷u ®¹t 10.384 tû ®ång NHCT ViÖt Nam trë thµnh NHTM lín vÒ nguån vèn, nguån vèn nµy t¨ng lªn tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña b¶n th©n NHNCT ViÖt Nam mang l¹i vµ nguån vèn cÊp bæ sung cña ChÝnh phñ trong nh÷ng n¨m 2007, nã ®· x¸c ®Þnh quy m« ho¹t ®éng vµ duy tr× c¸c tû lÖ ®¶m b¶o an toµn ®Òu t¨ng qua c¸c n¨m, nh»m t¨ng kh¶ n¨ng phßng ngõa vµ chèng ®ì rñi ro, ®ång thêi t¨ng thªm søc c¹nh tranh. KÕt qu¶ n¨m 2007 cho thÊy, trong 6 ng©n hµng cã thÞ phÇn lín trªn thÞ tr-êng ViÖt Nam, NHCT ViÖt Nam cã quy m« vèn chñ së h÷u cao h¬n so víi Sacombank, ACB, Ng©n hµng §Çu t- vµ Ph¸t triÓn, ®øng sau Ngo¹i th-¬ng vµ N«ng nghiÖp. XÐt vÒ tèc ®é t¨ng tr-ëng quy m« vèn chñ së h÷u cã thÓ thÊy, NHCT ViÖt Nam cã tû lÖ cao, ®¹t 126% trong giai ®o¹n 2004-2007. Tû lÖ t¨ng tr-ëng quy m« vèn cña NHCT ViÖt Nam ®øng thø hai trong bèn NHTM nhµ n-íc, chØ ®øng sau NH §T& PT ViÖt Nam. 2.2.1.2. Kh¶ n¨ng sinh lêi Víi ph-¬ng ch©m "ph¸t triÓn - an toµn - hiÖu qu¶" trong nh÷ng n¨m qua, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña NHCT SÇm S¬n kh«ng ngõng ®-îc n©ng cao; thÓ hiÖn qua b¶ng 2.5: B¶ng 2.5: Lîi nhuËn cña NHCT SÇm S¬n thêi kú 2004­2007 §¬n vÞ: Tû ®ång TT ChØ tiªu N¨m 2004 N¨m 2005 N¨m 2006 N¨m 2007 I Tæng thu T¨ng so víi n¨m tr-íc 9,583 97% 9,778 102% 15,919 162% 22,778 143% 1 - Thu tõ l·i cho vay 8,625 9,101 12,562 15,500 2 - Thu tõ phÝ ®iÒu vèn 2,701 3,422 3 - Thu nhËp ngoµi l·i 74 208 323 422 II Tæng chi phÝ T¨ng tr-ëng so víi n¨m tr-íc 9,019 0,96% 9,908 9,8% 14,389 45% 20,878 45% III Lîi nhuËn sau thuÕ 0,564 0,9 0,328 1,9 T¨ng tr­ëng so víi n¨m tr­íc 98% 159% 170% 124% IV - ChØ tiªu ROA 0,5% 0,7% 0,2% 0,8% Nguån: B¸o c¸o cña NHCT SÇm S¬n 2004-2007. §Ó ph©n tÝch kh¶ n¨ng sinh lêi cÇn ph¶i dù vµo chØ sè: ROA vµ ROE. Song chØ sè ROE lµ tû lÖ lîi nhuËn sau thuÕ trªn vèn chñ së h÷u v× tÝnh chÊt h¹ch to¸n toµn nghµnh SÇm S¬n chØ ®¸nh gi¸ ph©n tÝch chØ sè ROA mÆc dï còng cßn ch-a ®Çy ®ñ: ChØ sè ROA lµ tû lÖ lîi nhËn sau thuÕ trªn tæng tµi s¶n. ChØ tiªu ROA cña NHCT SÇm S¬n n¨m 2007 lµ n¨m cã tû lÖ cao ®¹t 0,8 kÓ tõ n¨m 2004 l¹i ®©y. C¸c n¨m tr-íc ®ã chØ sè thÊt th-êng ch¼ng h¹n n¨m 2004 lµ 0,5%; n¨m 2005 lªn 0,7%; n¨m 2006 gi¶m xuèng cßn 0,2%; nguyªn nh©n chÝnh lµ ph¶I trÝch dù phßng rñi ro lín 2,5 tû ®ång trong n¨m 2006. Tæng thu nhËp NHCT SÇm S¬n n¨m 2007 t¨ng 2,4 lÇn so víi n¨m 2004. Trong c¬ cÊu thu nhËp, kho¶n thu tõ tÝn dông lµ chñ yÕu chiÕm 68% trong tæng thu nhËp vµ nguån tõ dÞch vô còng t¨ng chiÕm tû träng 1,8% trong tæng thu nhËp song vÉn ë møc thÊp so víi c¸c ng©n hµng trªn ®Þa bµn. §iÒu ®ã chøng tá trong nh÷ng n¨m qua, ho¹t ®éng huy ®éng vèn vµ cho vay vÉn lµ ho¹t ®éng chñ ®¹o mang l¹i nguån chñ yÕu cho NHCT SÇm S¬n, cßn ho¹t ®éng dÞch vô chØ chiÕm phÇn thø yÕu. Lîi nhuËn sau thuÕ n¨m 2007 gÊp 1,9 lÇn so víi n¨m 2004 tuy cã t¨ng tr-ëng song rÊt thÊp do ®¬n vÞ quy m« ho¹t ®éng thÊp trong khi ®ã ph¶i tr¶ l·i nhËn vèn ®iÒu hoµ cao vµ ph¶i t¨ng chi phÝ phÝ c«ng nghÖ, hiÖn ®¹i ho¸ ng©n hµng. mÆt kh¸c trong nh÷ng n¨m qua thùc hiÖn lµm s¹ch tÝn dông NHCT SÇm S¬n ®· sö lý gÇn 5,9 tû nî rñi ro do vËy c¸c n¨m ®Òu ph¶I trÝch dù phßng rñi do lµm lîi nhuËn gi¶m. 2.2.1.3. N¨ng lùc qu¶n trÞ rñi ro HÖ sè an toµn vèn thÊp (gÇn = 5% n¨m 2007) nªn kh¶ n¨ng chèng ®ì rñi ro cña NHCT ViÖt Nam thÊp, lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng huy ®éng vèn vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng; MÆt kh¸c lîi nhuËn ng©n hµng cã hµng n¨m song rÊt thÊp ch-a ®ñ ®Ó c¶i thiÖn hÖ sè an toµn. Ng©n hµng chØ cã thÓ t¨ng vèn m¹nh khi ®-îc chÝnh phñ cÊp vèn bæ sung, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu dµi h¹n trªn thÞ tr-êng ®Ó huy ®éng vèn hoÆc cæ phÇn ho¸ ®Ó huy ®éng vèn tõ c¸c nhµ ®Çu t- trong vµ ngoµi n-íc. Trong nh÷ng n¨m qua mét sè NHTM nhµ ®Çu t- kh¸c nh- NH§T&PT ViÖt Nam, NHNT ViÖt Nam ®· sö dông ph-¬ng ¸n ph¸t hµnh tr¸i phiÕu dµi h¹n, tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi ra c«ng chóng ®Ó t¨ng c-êng n¨ng lùc tµi chÝnh vµ NHNT ViÖt Nam ®· cæ phÇn ho¸ qua ®ã ®· huy ®éng mét khèi l-îng vèn lín tõ c¸c nhµ ®Çu t-. Nhê vËy vèn tù cã cña c¸c NHTM ®· cã nh÷ng c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. 2.2.2. N¨ng lùc huy ®éng vµ sö dông vèn 2.2.2.1. N¨ng lùc huy ®éng vèn NHCT SÇm S¬n lu«n x¸c ®Þnh tÇm quan träng cña ho¹t ®éng huy ®éng vèn ®èi víi viÖc më réng ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®¸p øng nhu cÇu vèn ph¸t triÓn kinh tÕ trªn ®Þa bµn TØnh Thanh Ho¸ nãi riªng, nÒn kinh tÕ nãi chung. Trong nh÷ng n¨m qua NHCT SÇm S¬n rÊt chó träng vµ lµm tèt c«ng t¸c nµy, tæng nguån vèn huy ®éng t¨ng tr-ëng mét c¸ch nhanh chãng, qua c¸c n¨m vµ trë thµnh mét ®¬n vÞ cã tèc ®é t¨ng tr-ëng cao trªn ®Þa bµn tØnh Thanh Ho¸. B¶ng 2.6: T×nh h×nh huy ®éng vèn cña NHCT SÇm S¬n §¬n vÞ: Tû ®ång ChØ tiªu N¨m 2004 N¨m 2005 N¨m 2006 N¨m 2007 Sè tiÒn Tû träng (%) Sè tiÒn Tû träng (%) % so n¨m tr-íc Sè tiÒn Tû träng (%) % so n¨m tr-íc Sè tiÒn Tû träng (%) % so n¨m tr-íc Tæng nguån vèn 86,75 6 89,5 00 103 % 112 125 % 165 147 % P. lo¹i theo TPKT 1. TG d©n c- 34,78 2 1,18 % 41,5 1,19 % 83% 49,8 1,2% 120 % 61,6 38,2 % 123 % 2. TG TCKT 51,97 4 59,9 % 48 53,6 % 94% 62,6 55,9 130 % 102 61,8% 162 % Ph©n lo¹i tiÒn 1. Néi tÖ 83,2 96% 42,2 47% 50,7 % 104 92,8 % 246 % 156 94,5% 150 % 2. Ngo¹i tÖ 3,5 4% 6,9 53% 197 % 8,3 7,2% 120 % 7,4 5,4% 89% Ph©n theo chu kú 1. Kh«ng kú h¹n 53 61,6 % 20,1 22,4 % 40,5 % 31,4 28% 156 % 48 29% 152% 2. Cã kú h¹n 33 38,3 % 69,4 77,5 % 209 % 81,4 72% 117 % 117 71% 143% Nguån: B¸o c¸o cña NHCT SÇm S¬n tõ n¨m 2004 ®Õn n¨m 2007. Nh×n vµo b¶ng 2.6 cho thÊy, tèc ®é t¨ng tr-ëng vÒ nguån vèn cña NHCT SÇm S¬n qua c¸c thêi kú tõ n¨m 2004 - 2007 lµ kh¸ nhanh, song thiÕu v÷ng ch¾c bëi lÏ c¬ cÊu nguån vèn cña c¸c TCKT huy ®éng tõ c¸c doanh nghiÖp mang tÝnh t¹m thêi vµo c¸c thêi ®iÓm cuèi kú. TÝnh ®Õn 31/12/2007 Tæng nguån vèn ®¹t 165 tû ®ång t¨ng tr-ëng 147% so víi n¨m 2006, b»ng 191% so víi n¨m 2004. §¹t ®-îc kÕt qu¶ nªu trªn, NHCT SÇm S¬n ®· thùc hiÖn ®æi míi toµn diÖn ho¹t ®éng cña m×nh, tÝch cùc chñ ®éng khai th¸c c¸c nguån vèn nhµn rçi ®Æc biÖt lµ nguån vèn d©n c- ®-a ra nh÷ng chÝnh s¸ch kh¸ch hµng phï hîp nh»m gi÷ kh¸ch hµng vµ thu hót c¸c kh¸ch hµng míi ®ã lµ: NHCT Lu«n kh«ng ngõng quan t©m tíi c¬ së vËt chÊt t¹o c¶nh quan b¾t m¾t lµm yªn lßng quý kh¸ch nh- n©ng cÊp c¸c ®iÓm giao dÞch, më réng c¸c s¶n phÈm dÞch vô. Kh«ng ngõng ®æi míi trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. §µo t¹o l¹i ®éi ngò Giao dÞch viªn ®¸p øng yªu cÇu C«ng nghÖ míi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho Kh¸ch hµng tiÕp cËn c¸c s¶n phÈm dÞch vô tiÕt kiÖm thêi gian nhÊt. Tæ chøc tiÕp thÞ vµ khuyÕn m¹i phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña NHCT vµ thÞ hiÕu kh¸ch hµng, t¹o ra c¸c s¶n phÈm huy ®éng vèn göi thêi gian dµi nÕu cã nhu cÇu rót vèn mét phÇn hay toµn bé t¹i thêi ®iÓm ng©n hµng sÏ chi tr¶ l·i theo khung l·i suÊt cña thêi gian rót vèn. L·i suÊt bËc thang theo khèi l-îng tiÒn göi. Trong 5 n¨m qua thùc hiÖn thu tËn n¬i vµ tr¶ tËn n¬i víi kh¸ch cã nhu cÇu t¹o mäi tiÖn Ých vÒ phÝa kh¸ch hµng, chó trong tíi ®èi t¸c quan hÖ tÝn dông, chän läc kh¸ch hµng tèt cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh ®Ó lËp quan hÖ tÝn dông ®ã lµ tÊm g-¬ng ph¶n chiÕu hiÖu qu¶ an toµn vèn cña ng-êi göi t¹o uy tÝn bÒn v÷ng trong ho¹t ®äng kinh doanh nãi chung vµ trong c«ng t¸c huy ®éng vèn nãi riªng. -TiÕp tôc nªu cao tinh thÇn th¸i ®é phôc vô tèt, tuyªn truyÒn qu¶ng b¸ hÊp dÉn vµ kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr-êng cña ®éi ngò c¸n bé tÝn dông, cña c¸n bé trong c¬ quan víi ph-¬ng ch©m kh«ng ngåi chê kh¸ch tíi mµ ph¶i huy ®éng tËn n¬i vµ tr¶ tËn n¬i kÌm theo quµ tÆng. Trong ho¹t ®éng khuyÕn m¹i, ®· thùc hiÖn linh ho¹t khuyÕn m¹i c¬ héi khi biÕt kh¸ch cã tiÒm n¨ng §©y lµ nh÷ng ho¹t ®éng huy ®éng nguån vèn kh¸ thµnh c«ng phï hîp víi kh¶ n¨ng thu nhËp, t©m lý cña ng-êi göi tiÒn… §iÒu ®ã ®· mang l¹i -u thÕ cho NHCT SÇm S¬n trong c¹nh tranh vÒ ho¹t ®éng huy ®éng vèn. Nhê nguån vèn huy ®éng t¨ng tr-ëng nhanh, NHCT SÇm S¬n lu«n phÊn ®Êu ®¶m b¶o c©n ®èi vèn nh»m më réng ph¸t triÓn kinh tÕ ®Çu t- tÝn dông ®¸p øng nhu cÇu cÇn thiÕt hîp lý cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ, t¹o thÕ chñ ®éng trong linh ho¹t ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Nh÷ng kÕt qña trªn thÓ hiÖn ®óng ®¾n chiÕn lù¬c kinh doanh còng nh- nh÷ng nç lùc cña tËp thÓ c¸n bé NHCT SÇm S¬n lu«n quan t©m, chó träng ®Õn ho¹t ®éng huy ®éng vèn, ph¸t huy tèt nh÷ng lîi thÕ vÒ nguån nh©n lùc, uy tiÕn vÞ trÝ kinh doanh vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña NHCT SÇm S¬n. 2.2.2.2. T×nh h×nh sö dông vèn T×nh h×nh sö dông vèn t¹i NHCT SÇm S¬n thÓ hiÖn trªn b¶ng 2.7. B¶ng 2.7: T×nh h×nh sö dông vèn cña NHCT SÇm S¬n §¬n vÞ: Tû ®ång ChØ tiªu N¨m 2005 N¨m 2006 N¨m 2007 Sè tiÒn Tû träng (%) Sè tiÒn Tû träng (%) (+/-) so n¨m tr-íc% Sè tiÒn Tû träng (%) (+/-) so n¨m tr-íc% Tæng d­ nî 86 175 203% 350 200% I. Theo thêi gian 1. Nî ng¾n h¹n 64 74% 105 60% 164% 200 57% 190% 2. Nî dµi h¹n 22 26% 70 40% 318% 150 42,8% 214% II. Theo thµnh phÇn kinh tÕ 1. DNNN 25 29% 20 114% 80% 0 0% O% 2. DN NNN 61 71% 155 88,5% 254% 350 100% 225% III. Theo lo¹i tiÒn 1. Néi tÖ 86 100% 155 88,5% 180% 225 64,3% 145% 2. Ngo¹i tÖ 0 20 11,4% - 125 35,7% 625% Nî qu¸ h¹n 3,5 4% 1,7 0,98% 48,5% 0,5 0,15% 29,4% Nguån: B¸o c¸o cña NHCT SÇm S¬n tõ n¨m 2004 ®Õn n¨m 2007. Tæng d- nî cho vay cã tèc ®é t¨ng tr-ëng cao: N¨m 2007 so 2004 tèc ®é t¨ng tr-ëng 406% vµ n¨m 2007 so 2006 tèc ®é t¨ng tr-ëng 200%. B×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 100 ®Õn 175 tû ®ång t-¬ng ®-¬ng víi møc t¨ng tr-ëng 100% n¨m. §Õn n¨m 2007 ®¹t 350 tû ®ång, trong ®ã: Dù nî trung h¹n vµ dµi h¹n t¨ng tr-ëng t-¬ng ®èi nhanh qua c¸c n¨m vµ chiÕm tû träng tõ 42,8% trong tæng sè d- nî, tÝnh ®Õn 31/12/2007 d- nî trung h¹n vµ dµi h¹n lµ150 tû ®ång t¨ng 128 tû ®ång so víi n¨m 2004 tèc ®é t¨ng lµ 681%. D- nî ng¾n h¹n còng cã ®é t¨ng tr-ëng cao nhÊt lµ n¨m 2007, ®Õn 31/12/2007 d- nî cho vay ng¾n h¹n ®¹t 200 tû ®ång, t¨ng 136 tû ®ång t-¬ng ®-¬ng t¨ng 312% so víi n¨m 2006. VÒ ho¹t ®éng tÝn dông NHCT SÇm S¬n tuy kh«ng cã lîi thÕ vÒ nguån vèn huy ®éng tai chæ vµ m«i tr-êng ®Çu t- ngay trªn ®Þa bµn thÞ x· SÇm S¬n. Nh-ng c¸i lîi thÕ vÒ ®Þa lîi th× kh«ng n¬i nµo cã ®-îc vµ NHCT SÇm S¬n cã mét ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o cã mèi quan hÖ réng vµ mét ®éi ngò c¸n bé tÝn dông cã n¨ng lùc vµ giÇu t©m huyÕt vµ ®¹o ®øc trong s¸ng. Víi lîi thÕ ®ã NHCT SÇm S¬n ®· tiÕp cËn c¸c dù ¸n lín tham gia ®ång tµi trî dù ¸n ®· vµ ®ang gi¶i ng©n trªn 300 tû ®ång, thu hót nhiÒu ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh hµng ®Çu trong tØnh chuyÓn toµn bé ho¹t ®éng vÒ NHCT SÇm S¬n nh-: C«ng ty cæ phÇn l¾p m¸y sè 5, c«ng ty cæ phÇn Bia Thanh Hoa, C«ng ty cæ phÇn x©y dùng I, C«ng ty ®-¬ng N«ng cèng…víi tæng c¸c dù ¸n ®Çu t- ®É ký H§TD lªn gÇn 980 tû ®ång. Víi kh¶ n¨ng nguån vèn lín m¹nh cña NHCT ViÖt Nam vµ kh¶ n¨ng huy ®éng nguån vèn t¹i NHCT SÇm S¬n vµ chÝnh s¸ch cho vay l·i suÊt huy ®éng còng nh- l·i suÊt cho vay víi c¬ chÕ linh ho¹t, -u ®·i ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng truyÒn thèng, cã tÝn nhiÖm vµ kh¸ch hµng lín ®· t¹o ra sù c¹nh tranh rÊt lín ®èi víi c¸c ng©n hµng kh¸c. §i ®«i víi viÖc t¨ng tr-ëng tÝn dông th× chÊt l-îng tÝn dông ®-îc NHCT SÇm S¬n ®Æc biÖt quan t©m, tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng cã quan hÖ tÝn dông ®Òu ®-îc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ xÕp lo¹i vµ ph©n lo¹i theo quy ®Þnh ®Ó cã ®Þnh h-íng, quyÕt s¸ch t¨ng gi¶m tÝn dông cho vay phï hîp, h¹n chÕ rñi ro. Mét trong nh÷ng chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l-îng quan hÖ tÝn dông ®ã lµ tû lÖ nî qu¸ h¹n/tæng d- nî, nî nhãm 02 tiÒm Èn t-¬ng lai gÇn cña rñi ro. Nî qu¸ h¹n th-êng lµ dÊu hiÖu chÝnh thøc ®Çu tiªn ®èi víi mét kho¶n vay cã vÊn ®Ò, hay Ýt nhÊt ®ã còng lµ dÊu hiÖu cña viÖc x¸c ®Þnh kh«ng phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn cho vay nh- d¸nh gi¸ th«ng tin vÒ kh¸ch hµng ch-a chuÈn x¸c hay thêi h¹n tr¶ nî, ph-¬ng thøc tr¶ nî ch-a hîp lý…. B¶ng 2.8: Quy m« vµ qu¶n lý rñi ro tÝn dông §¬n vÞ: Tû ®ång T T ChØ tiªu N¨m 2004 N¨m 2005 N¨m 2006 N¨m 2007 1 Doanh sè cho vay 79 116 137 342 2 Doanh sè thu nî 85 85 200 167 3 D- nî b×nh qu©n/CBNV 2.000 2.560 3.500 7.000 4 Nî qu¸ h¹n/Tæng d- nî 3,1 2,9 0,98 0,15 5 Tæng sè trÝch DPRR tÝn dông 0 978 2.500 4.000 6 Tæng d- nî ®· xö lý rñi ro tÝn dông 3,500 900 1500 0 Nguån: B¸o c¸o cña NHCT SÇm S¬n tõ n¨m 2004 ®Õn n¨m 2007. B¶ng 2.8 cho thÊy nî qu¸ h¹n t¹i NHCT SÇm S¬n trong nh÷ng n¨m qua lµ ë møc thÊp nhÊt ®Æc biÖt lµ tû lÖ nî xÊu cao nhÊt míi lµ 3,1% trong n¨m 2004 vµ thÊp nhÊt lµ 0.15% trong n¨m 2007. Tû lÖ nî xÊu ë ®©y lµ tû lÖ ®-îc x¸c ®Þnh, ph©n lo¹i theo c¬ chÕ ph©n lo¹i nî míi cña NHCT ViÖt Nam ban hµnh tu©n thñ theo chuÈn mùc quèc tÕ. Theo ®ã mäi kho¶n nî ®Òu ®-îc ph©n lo¹i vµ xÕp vµo 1 trong 5 nhãm(tõ nhãm 1 ®Õn nhãm 5) trong ®ã tõ nhãm 3 ®Õn nhãm 5 lµ nî xÊu. Qu¶n trÞ tèt viÖc trÝch tõ dù phßng rñi ro tÝn dông: ChÊp hµnh ®óng viÖc ph©n lo¹i nî theo quyÕt ®Þnh 493/2005/Q§-NHNN, ®-a chuÈn mùc ®¸nh gi¸ chÊt l-îng tÝn dông s¸t víi chuÈn mùc ph©n lo¹i nî quèc tÕ ®· ®-îc ph©n lo¹i trªn c¬ së cã c¶ yÕu tè ®Þnh l-îng vµ yÕu tè ®Þnh tÝnh g¾n víi ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng ®Ó ph©n lo¹i nî, Thùc hiÖn trÝch rñi ro nh÷ng n¨m 2004 vµ 2007 ®· bao gåm tû lÖ trÝch dù phßng rñi ro chung lµ 0.75%/n¨m vµ tû lÖ dù phßng rñi ro cô thÓ ®èi víi tõng nhãm nî tõ nhãm 2 ®Õn nhãm 5. Tû lÖ trÝch dù phßng rñi ro t¹i NHCT SÇm S¬n t-¬ng ®èi thÊp bëi tû lÖ cho vay cã b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n cao, tû lÖ c¸c kho¶n nî nhãm 2 ®Õn nhãm 5 rÊt thÊp. Víi thùc tr¹ng d- nî cho vay nh- ®· ph©n tÝch cã thÓ ®¸nh gi¸ chÊt l-îng tÝn dông cña NHCT SÇm S¬n ®Õn 31/12/2007 lµ tèt bëi tû lÖ nî xÊu trªn tæng d- nî qua c¸c n¨m ®Òu ë møc thÊp. Song kh«ng ®-îc chñ quan dã bÊt th-êng cña nÒn kinh tÕ chÞu t¸c ®éng cña héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ¶nh h-ëng tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng kÐo theo tiÒm Èn rñi ro kh«ng nhá cho ®ång vèn NH. Do vËy lu«n coi träng ®Õn chÊt l-îng tÝn dông vµ phÊn ®Êu bÒn bØ v× chÊt l-îng tÝn dông ®Ó an toµn trong ho¹t ®éng kinh doanh. Cã thÓ nãi cã chÝnh s¸ch cho vay lµ hîp lý vµ cã chiÕn l-îc ph¸t triÓn ®óng ®¾n, qu¶n trÞ tèt rñi ro tÝn dông ®· ®em l¹i NHCT SÇm S¬n nguån thu vÒ tÝn dông t¨ng tr-ëng æn ®Þnh qua c¸c n¨m vµ nã lµ nguån thu quan träng hiÖn nay trong ho¹t ®éng kinh doanh cña NHCT SÇm S¬n chiÕm trªn 90% trong tæng thu nhËp. 2.2.3. Ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng 2.2.3.1. DÞch vô kinh doanh ngo¹i tÖ KÕt qu¶ thùc hiÖn dÞch vô kinh doanh ngo¹i tÖ vµ thµnh to¸n quèc tÕ cña NHCT SÇm S¬n qua c¸c n¨m thÓ hiÖn nh- sau: B¶ng 2.9: T×nh h×nh kinh doanh ngo¹i tÖ vµ thanh to¸n quèc tÕ Nguån: C©n ®èi tæng hîp qua c¸c n¨m cña NHCT SÇm S¬n. Doanh sè mua ngo¹i tÖ t¨ng tr-ëng hµng n¨m víi tèc ®é t-¬ng ®èi cao tõ 25% ®Õn 160% §Õn 31/12/2007 doanh sè mua vµo ®¹t 1 triÖu USD t¨ng 0,2 triÖu USD so víi n¨m 2006 tû lÖ t¨ng 125% L·i vÒ kinh doanh ngo¹i tÖ thu ®-îc còng t¨ng tr-ëng hµng n¨m theo quy m« ho¹t ®éng, tuy cßn nhá nh-ng ho¹t ®éng nµy ®· gãp phÇn hç trî cho c¸c ho¹t ®éng chÝnh vµ t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña NHCT SÇm S¬n. Doanh sè chi tr¶ kiÒu hèi còng t¨ng tr-ëng nh-ng møc t¨ng cßn h¹n chÕ. Tõ cuèi n¨m 2004, NHCT ViÖt Nam ®· ký hîp ®ång ®¹i lý chuyÓn tiÒn thanh to¸n kiÒu hèi víi TT ChØ tiªu §VT N¨m 2005 N¨m 2006 N¨m 2007 Thùc hiÖn % so 2005 Thùc hiÖn % so 2006 I Kinh doanh ngo¹i tÖ 1 Doanh sè mua vµo TriÖu USD 0,5 0,8 160% 1 125% 2 Doanh sè b¸n ra TriÖu USD 0,48 0,9 187% 0,97 107% 3 L·i KDNT Tû VN§ 0,08 0,12 150% 0,155 129% II DS chi tr¶ kiÒu hèi TriÖu USD 0,07 0,3 428% 0,8 266% IV DS thu ®èi ngo¹i tÖ TriÖu USD 0,2 0,29 145% 0,8 275% VI Western Union TriÖu USD 0,05% 0,20 400% 0,7 350% Wstem Union mét c«ng ty ho¹t ®éng trong lÜnh vùc chuyÒn tiÒn lín nhÊt thÕ giíi ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho NHCT SÇm S¬n më réng, n©ng cao chÊt l-îng dÞch vô vµ cã sù tuyªn truúªn, qu¶ng b¸ réng r·i ®Õn c¸c ®èi t-îng ng-êi ®i lao ®éng ë n-íc ngoµi, më réng m¹ng l-íi chi nh¸nh vµ c¸c ®iÓm giao dÞch t¹i c¸c khu vùc ®«ng d©n c-. Qua ®ã thêi gian cña tiÒn n-íc ngoµi vÒ ViÖt Nam ®-îc gi¶m xuèng ®¸ng kÓ, gi¶m phÝ chuûªn tiÒn trung gian, n©ng cao chÊt l-îng dÞch vô ng©n hµng. N¨m 2007 doanh sè chi tr¶ kiÒu hèi ®¹t 0,8 triÖu USD, t¨ng 0,5 triÖu USD so víi n¨m 2006, tèc ®é t¨ng 266%; Trong ®ã thanh to¸n qua dÞch vô Wstem Union ®¹t 0,7 triÖu USD t¨ng 0,5 triÖu USD tû lÖ t¨ng 140% so víi n¨m 2006 Thu ®æi ngo¹i tÖ: TÝnh ®Õn 31/12/2007sè ban thu ®æi ngo¹i tÖ cña NHCT SÇm S¬n lµ 1 bµn thu ®æi trùc tiÕp. Doanh sè thu ®æi ngo¹i tÖ ®¹t 0,8 triÖu USD t¨ng 0,51 triÖu USD tû lÖ t-ng 310% so víi n¨m 2006 Cã thÓ thÊy ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ ty cßn rÊt thÊp song ®· vµ ®ang ®ù¬c më réng vµ tõng b-íc ph¸t triÓn phï hîp víi xu thuÕ héi nhËp. 2.2.3.2. DÞch