Luận văn Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của Sài Gòn công thương ngân hàng

MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU..........................................................................................................3 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ NGAÂN HAØNG...................................................5 1.1. Toång quan veà ngaân haøng.............................................................................5 1.1.1. Khaùi nieäm ..............................................................................................5 1.1.2. Heä thoáng caùc ngaân haøng thöông maïi taïi Vieät Nam .............................7 1.2. Caùc dòch vuï ngaân haøng ...............................................................................7 1.2.1. Caùc dòch vuï truyeàn thoáng ......................................................................8 1.2.2. Caùc dòch vuï môùi hieän ñaïi ......................................................................9 1.3. Vai troø cuûa ngaân haøng trong neàn kinh teá..................................................10 1.4. Chöùc naêng cuûa ngaân haøng thöông maïi ....................................................11 1.4.1. Chöùc naêng luaân chuyeån taøi saûn ..........................................................12 1.4.2. Chöùc naêng cung caáp caùc dòch vuï thanh toaùn, moâi giôùi vaø tö vaán ......13 1.5. Kinh doanh ngaân haøng – loaïi hình kinh doanh ñaëc bieät .........................13 1.5.1. Ngaân haøng – moät trung gian taøi chính...............................................13 1.5.2. Nhöõng ñaëc tröng khaùc cuûa ngaân haøng...............................................16 1.6. Quaûn lyù ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng ...........................17 1.7. Ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng .............................18 1.7.1. Caùc tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa moät ngaân haøng thöông maïi ....................................................................................................21 1.7.2. Caùc chæ tieâu cô baûn ñaùnh giaù hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöôngmaïi .33 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1......................................................................................37 CHÖÔNG2: THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG......................................................38 2.1. Tình hình phaùt trieån kinh teá Tp.HCM naêm 2006 .....................................38 - 1 - 2.2. Giôùi thieäu toång quaùt veà quaù trình thaønh laäp vaø phaùt trieån SGCTNH ......42 2.2.1. Voán ñieàu leä...........................................................................................44 2.2.2. Cô sôû haï taàng kyõ thuaät coâng ngheä ......................................................46 2.3. Tình hình hoaït ñoäng cuûa Saøi Goøn Coâng Thöông Ngaân haøng naêm 2006 .48 2.3.1. Nguoàn voán hoaït ñoäng ..........................................................................48 2.3.2. Hoaït ñoäng dòch vuï ...............................................................................48 2.3.3. Nguoàn nhaân löïc vaø trình ñoä quaûn trò..................................................52 2.3.4. Tình hình huy ñoäng voán......................................................................55 2.3.5. Hoaït ñoäng tín duïng .............................................................................58 2.3.6. Quaûn lyù ruûi ro trong hoaït ñoäng Ngaân haøng........................................62 2.3.7. Tình hình keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh ...........................................63 2.4. Moät soá toàn taïi trong hoaït ñoäng kinh doanh Ngaân haøng ...........................67 2.5. Söû duïng ma traän SWOT ñeå phaân tích tình hình hoaït ñoäng cuûa Saøi Goøn Coâng Thöông Ngaân haøng trong giai ñoaïn hoäi nhaäp kinh teá ...........................70 2.5.1. Ñieåm maïnh..........................................................................................70 2.5.2. Ñieåm yeáu ..............................................................................................70 2.5.3. Cô hoäi ..................................................................................................72 2.5.4. Thaùch thöùc ..........................................................................................73 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 2......................................................................................75 CHÖÔNG 3: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NHAÈM NAÂNG CAO................................76 3.1. Kieán nghò ...................................................................................................76 3.1.1. Ñoåi môùi ñieàu haønh chính saùch tieàn teä.................................................76 3.1.2. Ñoåi môùi chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái................................................77 3.1.3. Phaùt trieån heä thoáng giaùm saùt ngaân haøng............................................77 3.1.4. Ñoåi môùi quaûn lyù vaø phaùt trieån nhaân löïc.............................................78 3.1.5. Hoaøn thieän haønh lang phaùp lyù............................................................78 1 - 2 - 3.1.6. Phaùt trieån coâng ngheä vaø heä thoáng thanh toaùn lieân ngaân haøng ñeán naêm 2010.......................................................................................................79 3.1.7. Phaùt trieån thò tröôøng tieàn teä ñeán 2010.................................................81 3.1.8. Ñaåy nhanh quaù trình hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng ....82 3.1.9. Caùc kieán nghò khaùc ............................................................................83 3.2. Giaûi phaùp vi moâ .........................................................................................83 3.2.1. Naâng cao voán töï coù cuûa SGCTNH ......................................................83 3.2.2. Naâng cao khaû naêng phoøng ngöøa ruûi ro ..............................................86 3.2.3. Giaûi phaùp ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ...............................90 3.2.4. Hoaøn thieän boä maùy toå chöùc .................................................................91 3.2.5. Cuûng coá vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng..........................................92 3.2.6. Naâng cao chaát löôïng cuûa coâng taùc kieåm tra, kieåm soaùt noäi boä ..........96 3.2.7. Ñaåy maïnh coâng taùc marketing............................................................98 3.2.8. Phaùt trieån haï taàng kyõ thuaät, öùng duïng coâng ngheä hieän ñaïi ...............98 3.2.9. Naâng cao kyõ naêng quaûn trò ñieàu haønh ................................................99 3.2.10. Taïo laäp thöông hieäu vaø trieát lyù trong kinh doanh ...........................101 3.2.11. Môû roäng maïng löôùi..........................................................................102 3.2.12. Naâng cao chaát löôïng thaåm ñònh döï aùn ...........................................103 3.2.13. Moät vaøi kieán nghò khaùc ..................................................................104 3.3. Keá hoaïch taêng voán taïi Saøi Goøn Coâng Thöông Ngaân haøng.....................105 3.3.1. Söï caàn thieát phaûi taêng voán ................................................................105 3.3.2. Phöông thöùc taêng voán .......................................................................105 3.3.3. Lôïi ích cuûa vieäc phaùt haønh traùi phieáu chuyeån ñoåi ............................106 3.3.4. Keá hoaïch söû duïng voán.......................................................................107 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3....................................................................................109 KEÁT LUAÄN .........................................................................................................110 2 - 3 - LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát vaø yù nghóa cuûa ñeà taøi Trong thôøi gian qua, ngaønh ngaân haøng ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu to lôùn, goùp phaàn duy trì ñöôïc söï oån ñònh kinh teá vó moâ, kieåm soaùt laïm phaùt, taïo moâi tröôøng thuaän lôïi cho hoaït ñoäng kinh doanh vaø ñaàu tö; thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá nhanh vaø beàn vöõng; goùp phaàn giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi nhö taïp theâm coâng aên vieäc laøm, xoùa ñoùi, giaûm ngheøo. Ñeán nay, ngaønh Ngaân haøng ñaõ cô baûn hoaøn thieän caên baûn khuoân khoå phaùp lyù, caùc cô cheá chính saùch quaûn lyù nhaø nöôùc veà tieàn teä, tín duïng vaø caùc coâng cuï ñieàu haønh chính saùch tieàn teä cuûa Ngaân haøng Trung öông, naâng cao kyõ naêng quaûn trò ñieàu haønh, quy moâ vaø naêng löïc hoaït ñoäng phuø hôïp vôùi yeâu caàu ñoåi môùi vaø phaùt trieån cuûa neàn kinh teá cuõng nhö hoäi nhaäp kinh teá quoác teá; cuûng coá vò trí, taêng cöôøng möùc ñoä laønh maïnh, an toaøn vaø phaùt trieån beàn vöõng cuûa toaøn heä thoáng. Vôùi vai troø chuû löïc trong heä thoáng taøi chính, caùc toå chöùc tín duïng (TCTD) ñaõ vaø ñang toå chöùc huy ñoäng cho vay neàn kinh teá moät khoái löôïng voán töông ñöông 70% GDP, ñoàng thôøi cung caáp nhieàu dòch vuï taøi chính khaùc ñaùp öùng nhu caàu cuûa Chính phuû, caùc toå chöùc, caù nhaân. Nhöõng thaønh tích neâu treân cuûa ngaønh ngaân haøng ñaõ ñöôïc Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ghi nhaän, maø bieåu hieän cao nhaát laø vieäc Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaõ trao taëng ngaønh ngaân haøng Huaân chöông Sao vaøng nhaân kyû nieäm 55 naêm ngaøy thaønh laäp ngaønh. Beân caïnh nhöõng thaønh töïu to lôùn ñaõ ñaït ñöôïc, ngaønh Ngaân haøng cuõng ñaõ phaûi traû giaù cho nhöõng sai laàm, khuyeát ñieåm. Nhieàu vuï aùn kinh teá vaø ruûi ro kinh doanh ñaõ ñeå laïi haäu quaû khoâng nhoû veà ngöôøi vaø cuûa. Ñoù khoâng chæ laø nhöõng baøi hoïc cuûa quaù khöù maø noù coøn luoân rình raäp ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi trong chaëng ñöôøng ñi tôùi. Hieän taïi, heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam goàm 32 ngaân haøng coå phaàn, 5 ngaân haøng quoác doanh, 5 ngaân haøng lieân doanh vaø 35 chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Trong xu theá hoäi nhaäp toaøn caàu vaø caïnh tranh ngaøy caøng khaù 3 - 4 - gay gaét nhö hieän nay, vieäc tìm hieåu caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng, gia taêng tính caïnh tranh, naâng cao vò theá, quy moâ cuûa Ngaân haøng trong quaù trình hoäi nhaäp laø moät vaán ñeà caáp thieát ñang ñaët ra ñoái vôùi Saøi Goøn Coâng Thöông Ngaân haøng, moät ngaân haøng laø thí ñieåm cho moâ hình coå phaàn hoùa caùc ngaân haøng treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø treân caû nöôùc noùi chung. Treân cô sôû ñoù, hoïc vieân ñaõ ñeà xuaát ñeà taøi nghieân cöùu laø: “GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA SAØI GOØN COÂNG THÖÔNG NGAÂN HAØNG”. 2. Phöông phaùp nghieân cöùu Luaän vaên söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng veà töï nhieân vaø xaõ hoäi cuûa CN Marx-Lenin, phöông phaùp phaân tích thoáng keâ. 3. Muïc tieâu nghieân cöùu 3.1. Laøm roõ lyù luaän toång quan veà ngaân haøng thöông maïi vaø caùc chæ tieâu ñeå phaân tích hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöông maïi. 3.2. Phaân tích, ñaùnh giaù, laøm roõ thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa Saøi Goøn Coâng Thöông Ngaân haøng. 3.3. Ñeà xuaát giaûi phaùp ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa Saøi Goøn Coâng Thöông Ngaân haøng. 4. Phaïm vi nghieân cöùu Saøi Goøn Coâng Thöông Ngaân haøng. Thôøi gian phaïm vi nghieân cöùu töø naêm 2002 cho ñeán nay. 5. Noäi dung nghieân cöùu: Goàm 3 chöông chính nhö sau: Chöông 1: Lyù luaän chung veà Ngaân haøng thöông maïi vaø caùc thöôùc ño hieäu quaû hoaït ñoäng ñoái vôùi Ngaân haøng thöông maïi Chöông 2: Thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa Saøi Goøn Coâng Thöông Ngaân haøng Chöông 3: Giaûi phaùp 4 - 5 - CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ NGAÂN HAØNG VAØ PHAÂN TÍCH HIEÄU QUAÛ HOAÏT ÑOÄNG NHTM 1.1. Toång quan veà ngaân haøng 1.1.1. Khaùi nieäm Ngaân haøng laø moät trong nhöõng toå chöùc taøi chính quan troïng nhaát cuûa neàn kinh teá. Ngaân haøng laø ngöôøi cho vay chuû yeáu ñoái vôùi haøng trieäu hoä tieâu duøng (caù nhaân, hoä gia ñình…). Hôn nöõa, ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhoû ôû ñòa phöông, töø ngöôøi baùn rau quaû cho tôùi ngöôøi kinh doanh oâtoâ, ngaân haøng laø toå chöùc cung caáp tín duïng cô baûn phuïc vuï cho vieäc mua haøng hoùa döï tröõ hoaëc mua oâtoâ tröng baøy. Khi doanh nghieäp vaø ngöôøi tieâu duøng phaûi thanh toaùn cho caùc khoaûn mua haøng hoùa vaø dòch vuï, hoï thöôøng söû duïng seùc, theû tín duïng hay taøi khoaûn ñieän töû. Vaø khi caàn thoâng tin taøi chính hay caàn laäp keá hoaïch taøi chính, hoï thöôøng tìm ñeán ngaân haøng ñeå nhaän ñöôïc lôøi tö vaán. Treân toaøn theá giôùi, ngaân haøng laø toå chöùc trung gian taøi chính cung caáp caùc khoaûn tín duïng traû goùp cho ngöôøi tieâu duøng vôùi quy moâ lôùn nhaát. Trong moïi thôøi kyø, ngaân haøng laø moät trong nhöõng thaønh vieân quan troïng nhaát treân thò tröôøng tín phieáu vaø traùi phieáu do chính quyeàn ñòa phöông phaùt haønh ñeå taøi trôï cho caùc coâng trình coâng coäng. Ngaân haøng cuõng laø moät trong nhöõng toå chöùc taøi chính cung caáp voán löu ñoäng quan troïng nhaát cho caùc doanh nghieäp. Vaø trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ngaân haøng ñaõ taêng cöôøng môû roäng cho vay daøi haïn ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ñeå hoã trôï vieäc xaây döïng nhaø maùy môùi hay mua saém thieát bò maùy moùc thieát bò môùi. Hôn nöõa, ngaân haøng cuõng laø toå chöùc trung gian taøi chính quan troïng nhaát cuûa xaõ hoäi. Vaäy ngaân haøng laø gì? Ngaân haøng laø 1 loaïi hình toå chöùc coù vai troø quan troïng ñoái vôùi neàn kinh teá noùi chung vaø ñoái vôùi töøng coäng ñoàng ñòa phöông noùi rieâng. 5 - 6 - Ngaân haøng Thöông maïi (Comercial bank) ñaõ hình thaønh toàn taïi vaø phaùt trieån haøng traêm naêm gaén lieàn vôùi söï phaùt trieån cuûa kinh teá haøng hoùa. Söï phaùt trieån heä thoáng Ngaân haøng Thöông maïi ñaõ coù taùc ñoäng raát lôùn vaø quan troïng ñeán quaù trình phaùt trieån cuûa neàn kinh teá haøng hoùa, ngöôïc laïi kinh teá haøng hoùa phaùt trieån maïnh meõ ñeán giai ñoaïn cao nhaát cuûa noù – kinh teá thò tröôøng – thì Ngaân haøng Thöông maïi cuõng ngaøy caøng ñöôïc hoaøn thieän vaø trôû thaønh nhöõng ñònh cheá taøi chính khoâng theå thieáu ñöôïc. Ngaân haøng Thöông maïi laø loaïi ngaân haøng tröïc tieáp giao dòch vôùi caùc coâng ty, xí nghieäp, toå chöùc kinh teá, caùc toå chöùc ñoaøn theå vaø caùc caù nhaân ….baèng vieäc nhaän tieàn göûi tieát kieäm, ……cho vay vaø cung caáp caùc dòch vuï Ngaân haøng cho caùc ñoái töôïng noùi treân. Ñieàu 20 Luaät caùc toå chöùc tín duïng (luaät soá 02/1997/QH10) chæ roõ: “Ngaân haøng laø loaïi hình toå chöùc tín duïng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc coù lieân quan”. Theo tính chaát vaø muïc tieâu hoaït ñoäng caùc loaïi hình ngaân haøng goàm: - Ngaân haøng Thöông maïi; - Ngaân haøng phaùt trieån; - Ngaân haøng ñaàu tö; - Ngaân haøng chính saùch; - Ngaân haøng hôïp taùc; - Caùc loaïi hình ngaân haøng khaùc. Nhö vaäy, coù theå noùi raèng Ngaân haøng Thöông maïi laø ñònh cheá taøi chính trung gian quan troïng vaøo loaïi baäc nhaát trong neàn kinh teá thò tröôøng. Nhôø heä thoáng ñònh cheá naøy maø caùc nguoàn tieàn voán nhaøn roãi seõ ñöôïc huy ñoäng, taïo laäp nguoàn voán tín duïng to lôùn ñeå coù theå cho vay phaùt trieån kinh teá. Töø ñoù coù theå noùi baûn chaát cuûa Ngaân haøng Thöông maïi theå hieän qua caùc ñieåm sau: 6 - 7 - - Ngaân haøng Thöông maïi laø moät toå chöùc kinh teá; - Ngaân haøng Thöông maïi hoaït ñoäng mang tính chaát kinh doanh; - Ngaân haøng Thöông maïi hoaït ñoäng kinh doanh trong lónh vöïc tieàn teä tín duïng vaø dòch vuï ngaân haøng. NHTM - Coâng ty, XN - Hoä gia ñình, caù nhaân - Caùc toå chöùc Nhaän tieàn gôûi Tieát kieäm Cho vay C/c dòch vuï NH Caù nhaân Coâng ty, XN, toå chöùc Ngaân haøng laø loaïi hình toå chöùc taøi chính cung caáp moät danh muïc caùc dòch vuï taøi chính da daïng nhaát – ñaëc bieät laø tín duïng, tieát kieäm vaø dòch vuï thanh toaùn – vaø thöïc hieän nhieàu chöùc naêng taøi chính nhaát so vôùi baát kyø toå chöùc kinh doanh naøo trong neàn kinh teá. 1.1.2. Heä thoáng caùc ngaân haøng thöông maïi taïi Vieät Nam Heä thoáng Ngaân haøng Thöông maïi Vieät Nam laø heä thoáng Ngaân haøng ña naêng, kinh doanh toång hôïp, ñöôïc ñònh hình vaø phaùt trieån maïnh keå töø khi thöïc hieän caûi caùch heä thoáng taøi chính Ngaân haøng – töø naêm 1990. Heä thoáng naøy bao goàm: - Ngaân haøng Thöông maïi quoác doanh; - Caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn ñoâ thò; - Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn noâng thoân; - Chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam; - Ngaân haøng lieân doanh; - Vaên phoøng Ñaïi dieän Ngaân haøng nöôùc ngoaøi; 1.2. Caùc dòch vuï ngaân haøng Moät ngaân haøng thaønh coâng hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo vieäc xaùc ñònh caùc dòch vuï taøi chính maø xaõ hoäi ñang coù nhu caàu, thöïc hieän caùc dòch vuï moät caùch coù 7 - 8 - hieäu quaû vôùi moät möùc giaù caïnh tranh. Caùc dòch vuï cuûa ngaân haøng cung caáp ñöôïc chia thaønh hai loaïi sau: 1.2.1. Caùc dòch vuï truyeàn thoáng - Thöïc hieän trao ñoåi ngoaïi teä: Moät ngaân haøng ñöùng ra mua, baùn moät loaïi tieàn naøy vaø laáy moät loaïi tieàn khaùc. Trong thò tröôøng taøi chính hieän nay, mua baùn ngoaïi teä chæ do caùc ngaân haøng lôùn nhaát thöïc hieän vì nhöõng giao dòch nhö theá thöôøng coù ñoä ruûi ro cao, ñoàng thôøi yeâu caàu phaûi coù trình ñoä chuyeân moân cao. - Chieát khaáu thöông phieáu vaø cho vay thöông maïi: Khaùch haøng baùn caùc khoaûn nôï (caùc khoaûn phaûi thu) cho ngaân haøng ñeå laáy tieàn maët. Ñoù laø böôùc chuyeån tieáp töø chieát khaáu thöông phieáu sang cho vay tröïc tieáp ñoái vôùi khaùch haøng, giuùp hoï coù voán ñeå kinh doanh. - Nhaän tieàn gôûi: Cho vay ñöôïc coi laø ñænh cao sinh lôïi do ñoù caùc ngaân haøng ñaõ tìm kieám moïi caùch ñeå huy ñoäng nguoàn voán cho vay. Moät trong nhöõng nguoàn voán quan troïng laø caùc khoaûn tieàn gôûi tieát kieäm cuûa khaùch haøng. - Baûo quaûn vaät coù giaù: Ngaân haøng löu giöõ hoä vaøng vaø caùc vaät coù giaù cho khaùch haøng trong kho baûo quaûn. Caùc giaáy chöùng nhaän do ngaân haøng kyù phaùt cho khaùch haøng (ghi nhaän veà caùc taøi saûn ñang ñöôïc löu giöõ) coù theå ñöôïc löu haønh nhö tieàn. Ñoù laø hình thöùc ñaàu tieân cuûa seùc vaø theû tín duïng. - Taøi trôï caùc hoaït ñoäng cuûa Chính phuû: Ngaân haøng mua traùi phieáu cuûa Chính phuû ñeå Chính phuû thöïc hieän caùc keá hoaïch. - Cung caáp caùc giao dòch taøi khoaûn: Taøi khoaûn cho pheùp ngöôøi gôûi tieàn vieát seùc thanh toaùn cho vieäc mua haøng hoùa vaø dòch vuï. Taøi khoaûn tieàn gôûi giao dòch naøy caûi thieän ñaùng keå hieäu quaû cuûa quaù trình thanh toaùn, laøm cho caùc giao dòch kinh doanh trôû neân deã daøng hôn, nhanh choùng vaø an toaøn hôn. - Cung caáp dòch vuï uûy thaùc: Ngaân haøng thöïc hieän quaûn lyù taøi saûn vaø hoaït ñoäng taøi chính cho caù nhaân vaø doanh nghieäp thöông maïi. Haàu heát caùc ngaân haøng 8 - 9 - cung caáp caû hai loaïi dòch vuï: dòch vuï uûy thaùc thoâng thöôøng cho caù nhaân, hoä gia ñình vaø uûy thaùc thöông maïi cho caùc doanh nghieäp. Thoâng qua dòch vuï uûy thaùc, caùc khaùch haøng coù theå tieát kieäm caùc khoaûn tieàn ñeå cho con ñi du hoïc. Ngaân haøng seõ quaûn lyù vaø ñaàu tö khoaûn tieàn ñoù cho ñeán khi khaùch haøng caàn. Thaäm chí, caùc ngaân haøng ñoùng vai troø laø ngöôøi ñöôïc uûy thaùc trong di chuùc taøi saûn cho khaùch haøng ñaõ qua ñôøi baèng caùch coâng boá taøi saûn, baûo quaûn caùc taøi saûn coù giaù, ñaàu tö coù hieäu quaû, vaø ñaûm baûo cho ngöôøi thöøa keá hôïp phaùp nhaän taøi khoaûn thöøa keá. Hoaëc ngaân haøng coù theå quaûn lyù danh muïc ñaàu tö chöùng khoaùn vaø keá hoaïch tieàn löông cho caùc coâng ty kinh doanh. Ngaân haøng ñoùng vai troø laø ngöôøi ñaïi lyù cho caùc coâng ty trong caùc hoaït ñoäng phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu. 1.2.2. Caùc dòch vuï môùi hieän ñaïi - Cho vay tieâu duøng: Ngaân haøng cho khaùch haøng vay ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu sinh hoaït, tieâu duøng. - Tö vaán taøi chính: Ngaân haøng ngaøy nay cung caáp nhieàu dòch vuï taøi chính ña daïng, töø chuaån bò veà thueá vaø keá hoaïch taøi chính cho caùc caù nhaân ñeán tö vaán veà caùc cô hoäi thò tröôøng trong nöôùc cho caùc khaùch haøng kinh doanh cuûa hoï. - Quaûn lyù tieàn maët: Ngaân haøng quaûn lyù thu vaø chi cho caùc doanh nghieäp, caù nhaân vaø tieán haønh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö vaø cho vay ñeå kieám lôøi. - Dòch vuï thueâ mua thieát bò: Ngaân haøng cho khaùch haøng kinh doanh löïa choïn mua thieát bò, maùy moùc thieát bò caàn thieát thoâng qua hôïp ñoàng thueâ mua, trong ñoù ngaân haøng mua thieát bò vaø cho khaùch haøng thueâ. - Cho vay taøi trôï döï aùn: caùc ngaân haøng ngaøy caøng naêng ñoäng trong vieäc taøi trôï cho chi phí xaây döïng nhaø maùy môùi, hoaëc thöïc hieän caùc döï aùn cuûa khaùch haøng. - Baùn caùc dòch vuï baûo hieåm: Töø nhieàu naêm nay, caùc ngaân haøng ñaõ baùn baûo hieåm tín duïng cho khaùch haøng, ñieàu ñoù ñaûm baûo vieäc hoaøn traû cho khaùch haøng. 9 - 10 - - Cung caáp caùc keá hoaïch höu trí: Ngaân haøng quaûn lyù keá hoaïch höu trí maø caùc doanh nghieäp laäp cho ngöôøi lao ñoäng. - Cung caáp caùc dòch vuï moâi giôùi ñaàu tö chöùng khoaùn: cung caáp cô hoäi cho khaùch haøng mua coå phieáu, traùi phieáu vaø caùc chöùng khoaùn khaùc maø khoâng phaûi nhôø ñeán ngöôøi kinh doanh chöùng khoaùn. - Cung caáp dòch vuï quyõ töông hoã vaø trôï caáp: do ngaân haøng cung caáp caùc taøi khoaûn tieàn gôûi truyeàn thoáng vôùi laõi suaát quaù thaáp, nhieàu khaùch haøng ñaõ höôùng tôùi vieäc söû duïng caùc saûn phaåm ñaàu tö, ñaëc bieät laø caùc taøi khoaûn cuûa quyõ töông hoã vaø hôïp ñoàng trôï caáp. Hôïp ñoàng trôï caáp bao goàm caùc keá hoaïch tieát kieäm daøi haïn vaø cam keát thanh toaùn moät khoaûn tieàn maët haøng naêm cho khaùch haøng baét ñaàu töø moät ngaøy nhaát ñònh trong töông lai (ngaøy nghæ höu). Ngöôïc laïi, quyõ töông hoã bao goàm caùc chöông trình ñaàu tö ñöôïc quaûn lyù moät caùch chuyeân nghieäp nhaèm vaøo vieäc mua coå phieáu, traùi phieáu vaø caùc chöùng khoaùn phuø hôïp vôùi muïc tieâu cuûa quyõ. - Cung caáp dòch vuï ngaân haøng ñaàu tö vaø ngaân haøng baùn buoân: Nhöõng dòch vuï naøy bao goàm xaùc ñònh muïc tieâu hôïp nhaát, taøi trôï mua laïi coâng ty, mua baùn chöùng khoaùn cho khaùch haøng (Vd: baûo laõnh phaùt haønh chöùng khoaùn), cung caáp coâng cuï marketing chieán löôïc, caùc dòch vuï haïn cheá ruûi ro ñeå baûo veä khaùch haøng. Hieän nay, caùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi cung caáp ñang taêng leân nhanh choùng. Nhieàu loaïi hình tín duïng vaø taøi khaûn tieàn gôûi môùi ñang ñöôïc phaùt trieån, caùc loaïi dòch vuï môùi nhö giao dòch qua internet vaø theû ñang ñöôïc môû roäng vaø caùc dòch vuï môùi nhö baûo hieåm vaø kinh doanh chöùng khoaùn ñang phaùt trieån ngaøy caøng raàm roä taïi Vieät Nam. Caùc dòch vuï ngaân haøng ngaøy nay taïo ra moät söï thuaän tieän raát lôùn cho khaùch haøng. Khaùch haøng coù theå hoaøn toaøn thoûa maõn vôùi caùc nhu caàu dòch vuï taøi chính hieän ñaïi. 1.3. Vai troø cuûa ngaân haøng trong neàn kinh teá Trong khi nhieàu ngöôøi cho raèng caùc ngaân haøng ñoùng vai troø raát nhoû trong neàn kinh teá nhö nhaän tieàn gôûi vaø cho vay thì treân thöïc teá ngaân haøng hieän ñaïi 10 - 11 - ngaøy nay ñaõ phaûi thöïc hieän nhieàu vai troø môùi ñeå coù theå duy trì khaû naêng caïnh tranh vaø ñaùp öùng nhu caàu cuûa xaõ hoäi. Caùc ngaân haøng ngaøy nay coù nhöõng vai troø cô baûn sau: Vai troø trung gian: Chuyeån caùc khoaûn tieàn tieát kieäm, chuû yeáu töø hoä gia ñình thaønh caùc khoaûn tín duïng cho caùc toå chöùc kinh doanh vaø caùc thaønh phaàn khaùc ñeå ñaàu tö vaøo nhaø cöûa, thieát bò vaø caùc taøi saûn khaùc. Vai troø thanh toaùn: Thay maët khaùch haøng thöïc hieän thanh toaùn cho vieäc mua haøng hoùa vaø dòch vuï (nhö baèng caùch phaùt haønh vaø buø tröø seùc, cung caáp maïng löôùi thanh toaùn ñieän töû, keát noái caùc quyõ vaø phaân phoái tieàn giaáy vaø tieàn ñuùc) Vai troø ngöôøi baûo laõnh: Cam keát traû nôï cho khaùch haøng khi khaùch haøng maát khaû naêng thanh toaùn (chaúng haïn phaùt haønh thö tín duïng). Vai troø ngöôøi ñaïi lyù: Thay maët khaùch haøng quaûn lyù vaø baûo veä taøi saûn cuûa hoï, phaùt haønh hoaëc chuoäc laïi chöùng khoaùn. Vai troø thöïc hieän chính saùch: Thöïc hieän caùc chính saùch kinh teá cuûa Chính phuû. 1.4. Chöùc naêng cuûa ngaân haøng thöông maïi Ngaân haøng laø loaïi hình toå chöùc chuyeân nghieäp trong lónh vöïc taïo laäp cung caáp caùc dòch vuï quaûn lyù quó cho coâng chuùng, ñoàng thôøi noù cuõng thöïc hieän nhieàu vai troø khaùc nhau trong neàn kinh teá (baûng döôùi) Baûng 1.1. Nhöõng chöùc naêng cô baûn cuûa ngaân haøng ña naêng ngaøy nay: 11 - 12 - Chöùc naêng uûy thaùc Chöùc naêng baûo hieåm Chöùc naêng moâi giôùi Chöùc naêng ngaân haøng ñaàu tö vaø baûo laõnh Ngaân haøng hieän ñaïi Chöùc naêng quaûn lyù tieàn maët Chöùc naêng tín duïng Chöùc naêng laäp keá hoaïch ñaàu tö Chöùc naêng thanh toaùn Chöùc naêng tieát kieäm Thaønh coâng cuûa moät ngaân haøng hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo naêng löïc trong vieäc xaùc ñònh caùc dòch vuï taøi chính maø xaõ hoäi coù nhu caàu, thöïc hieän caùc dòch vuï ñoù moät caùch coù hieäu quaû vaø baùn chuùng taïi moät möùc giaù caïnh tranh. Ngaân haøng thöïc hieän hai chöùc naêng cô baûn laø: - Chöùc naêng luaân chuyeån taøi saûn; - Chöùc naêng cung caáp caùc dòch vuï thanh toaùn, moâi giôùi vaø tö vaán… 1.4.1. Chöùc naêng luaân chuyeån taøi saûn Trong chöùc naêng luaân chuyeån taøi saûn, ngaân haøng tieán haønh ñoàng thôøi hai hoaït ñoäng. Thöù nhaát, ngaân haøng huy ñoäng voán baèng caùch phaùt haønh caùc chöùng chæ tieàn göûi. Caùc chöùng chæ tieàn göûi do ngaân haøng phaùt haønh thöôøng haáp daãn ngöôøi ñaàu tö daân chuùng, bôûi vì, ñoái vôùi haàu heát nhöõng ngöôøi ñaàu tö thì vieäc mua caùc chöùng chæ tieàn göûi cuûa ngaân haøng seõ giaûm ñöôïc ñaùng keå caùc chi phí nhö chi phí giaùm saùt, chi phí thanh khoaûn vaø ruûi ro giaù caû. Thöù hai, ngaân haøng tieán haønh ñaàu tö baèng caùch caáp tín duïng vaø mua caùc coå phieáu vaø traùi phieáu do coâng ty phaùt haønh (goïi chung laø ñaàu tö chöùng khoaùn), nhöõng chöùng khoaùn naøy laø nhöõng chöùng khoaùn sô caáp. Nhö vaäy, nhöûng chöùng 12 - 13 - chæ tieàn göûi do ngaân haøng phaùt haønh laø nhöõng chöùng khoaùn thöù caáp, bôûi vì chuùng chæ ñöôïc phaùt haønh khi caùc coâng ty phaùt haønh caùc chöùng khoaùn sô caáp ñeå ñaàu tö vaøo taøi saûn thöïc. Söï khaùc bieät rong chöùc naêng luaân chuyeån taøi saûn giöõa ngaân haøng vaø caùc loaïi hình kinh doanh khaùc ñöôïc theå hieän trong baûng döôùi ñaây: Baûng 1.1. Baûng caân ñoái taøi saûn ngaân haøng vaø coâng ty (daïng giaûn ñôn) Caùc coâng ty Ngaân haøng Taøi saûn coù: TS höõu hình: - Nhaø xöôûng; - Maùy moùc; - Thieát bò. Taøi saûn nôï: CK sô caáp: - Traùi phieáu; - Coå phieáu; - Tín duïng. Taøi saûn coù: CK sô caáp: - Traùi phieáu; - Coå phieáu; - Tín duïng. Taøi saûn nôï: CK thöù caáp: - Chöùng chæ tieàn göûi; - Tieàn göûi tieát kieäm; - Tieàn göûi thanh toaùn. Ñaây laø daïng giaûn ñôn cuûa baûng caân ñoái taøi saûn cuûa ngaân haøng vaø coâng ty, nhaèm phaûn aùnh söï khaùc bieät trong chöùc naêng luaân chuyeån taøi saûn giöõa hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc. 1.4.2. Chöùc naêng cung caáp caùc dòch vuï thanh toaùn, moâi giôùi vaø tö vaán Ngaân haøng hoaït ñoäng nhö laø ñaïi lyù cuûa khaùch haøng trong vieäc moâi giôùi cung caáp dòch vuï thanh toaùn vaø caùc thoâng tin cho khaùch haøng. Ví duï nhö hoaït ñoäng nghieân cöùu vaø tö vaán ñaàu tö cho khaùch haøng, höôùng daãn khaùch haøng mua baùn chöùng khoaùn…thoâng qua chöùc naêng tö vaán vaø cung caáp dòch vuï thanh toaùn laøm cho chi phí ñaàu tö cuûa khaùch haøng giaûm xuoáng vaø ngöôøi ñaàu tö coù theå naém baét ñöôïc tình hình taøi chính vaø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty moät caùch chính xaùc vaø toaøn dieän hôn. Do ñoù, thoâng qua chöùc naêng cung caáp dòch vuï tö vaán vaø ñaàu tö, heä thoáng ngaân haøng ñaõ khuyeán khích ñöôïc tyû leä tieát kieäm trong daân chuùng taêng leân. 1.5. Kinh doanh ngaân haøng – loaïi hình kinh doanh ñaëc bieät 1.5.1. Ngaân haøng – moät trung gian taøi chính 13 - 14 - Ñeå hieåu ñöôïc chöùc naêng ñaëc bieät cuûa ngaân haøng trong neàn kinh teá, chuùng ta haõy hình dung moät theá giôùi giaûn ñôn trong ñoù khoâng toàn taïi hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng. Trong moät theá giôùi nhö vaäy, nhöõng khoaûn tieát kieäm cuûa daân chuùng chæ coù theå ñöôïc söû duïng hoaëc laø döôùi daïng tieàn maët; hoaëc laø döôùi daïng ñaàu tö chöùng ñeå ñaàu tö chöùng khoaùn vaøo caùc coâng ty. Noùi moät caùch khaùi quaùt, caùc coâng ty phaùt haønh chöùng khoaùn ñeå ñaàu tö vaøo caùc taøi saûn thöïc, nhö nhaø xöôûng, maùy moùc, nguyeân vaät lieäu… sô ñoà 1.1 moâ taû luoàng tieàn tieát kieäm ñöôïc luaân chuyeån töø daân chuùng ñeán caùc coâng ty; vaø ngöôïc laïi, caùc chöùng khoaùn laø coå phieáu vaø traùi phieáu ñöôïc luaân chuyeån töø coâng ty ñeán daân chuùng. Sô ñoà 1.1: Caùc luoàng voán vaø chöùng khoaùn trong moät theá giôùi khoâng coù ngaân haøng Daân chuùng (nhöõng ngöôøi tieát kieäm) Caùc coâng ty (nhöõng ngöôøi ñi vay) CP & TP Voán Trong moät theá giôùi khoâng coù caùc ngaân haøng thì quy moâ caùc luoàng voán töø nhöõng ngöôøi tieát kieäm chuyeån ñeán caùc coâng ty nhìn chung laø raát thaáp. Lyù do neâu ra nhö sau: - Chi phí ñeå giaùm saùt tröïc tieáp hoaït ñoäng cuûa coâng ty laø raát toán keùm. Khi daân chuùng mua chöùng khoaùn cuûa coâng ty, hoï phaûi giaùm saùt ñöôïc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty vaø hoï phaûi ñaûm baûo raèng tình traïng taøi chính cuûa coâng ty laø laønh maïnh vaø coâng ty khoâng che daáu vaø laõng phí tieàn tieàn voán trong baát cöù döï aùn naøo. Ñeå coù theå giaùm saùt ñöôïc hoaït ñoäng cuûa coâng ty, nhöõng ngöôøi ñaàu tö chöùng khoaùn phaûi daønh thôøi gian vaø tieàn baïc vaøo vieäc thu thaäp, phaân tích vaø xöû lyù caùc thoâng tin veà tình hình taøi chính vaø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty. Vôùi nhöõng yeâu caàu phaûi giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa coâng ty nhö vaäy thì quaû laø toán keùm ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaàu tö chöùng khoaùn vaøo coâng ty, do ñoù, hoï muoán uyû quyeàn vieäc giaùm saùt cho ngöôøi khaùc, vaø nhö vaäy, hoï ñaõ moät phaàn hay hoaøn toaøn töø boû vieäc 14 - 15 - giaùm saùt tröïc tieáp hoaït ñoäng cuûa coâng ty maø hoï ñaõ ñaàu tö vaøo. Do khoâng giaùm saùt tröïc tieáp hoaït ñoäng cuûa coâng ty neân vieäc naém giöõ coå phieáu vaø traùi phieáu coâng ty trôû neân keùm haáp daãn vaø chöùa ñöïng tieàm aån ruûi ro raát lôù,. Ñieàu naøy laøm giaûm ñoäng löïc cuûa daân chuùng mua chöùng khoaùn cuûa caùc coâng ty. Trong thöïc teá, lo laéng cuûa nhöõng ngöôøi naém giöõ traùi phieáu ñöôïc giaûi toûa moät phaàn bôûi caùc ñieåu khoaûn chaët cheõ ñöôïc quy ñònh trong hôïp ñoàng phaùt haønh traùi phieáu. Nhöõng ñieàu khoaûn naøy ñaõ haïn cheá coâng ty phaùt haønh chöùng khoaùn ñoái vôùi caùc döï aùn chöùa ñöïng tieàm aån ruûi ro cao. Tuy nhieân, chi phí ñeå giaùm saùt vieäc thöïc chi caùc ñieàu khoaûn naøy laø raát lôùn, ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc chöùng khoaùn daøi haïn vaø caùc chöùng khoaùn xuaát hieän laàn ñaàu hoaëc chöa quen thuoäc. - Vôùi ñaëc tính daøi haïn cuûa coå phieáu vaø traùi phieáu laø nguyeân nhaân thöù hai laøm naûn loøng ngöôøi tieát kieäm mua chöùng khoaùn cuûa coâng ty. Ñieàu naøy coù theå khieán cho nhöõng ngöôøi tieát kieäm öu tieân naém giöõ tieàn maët nhaèm muïc ñích thanh khoaûn hôn laø ñaàu tö vaøo caùc chöùng khoaùn daøi haïn nhaát laø khi hoï coù keá hoaïch söû duïng khoaûn tieát kieäm vaøo chi tieâu trong thôøi gian ngaén nhaát. - Lyù do cuoái cuøng ñoù laø maëc duø treân thöïc teá, caùc chöùng khaùon ñöôïc mua baùn treân thò tröôøng thöù caáp taïo ra moät ñoä thanh khoaûn nhaát ñònh cho taøi saûn, nhöng nhöõng nhaø ñaàu tö thöôøng phaûi chòu ruûi ro bieán ñoäng giaù caû cuûa chöùng khoaùn (nhaát laø coå phieáu) vaø phaûi chòu caùc chi phí chuyeån nhöôïng coù lieân quan. Ñieàu naøy daãn ñeán thu nhaäp thöïc teá töø vieäc chuyeån nhöôïng chöùng khoaùn treân thò tröôøng thöù caáp giaûm vaø trong moät soá tröôøng hôïp thu nhaäp coøn thaáp hôn giaù mua chöùng khoaùn ban ñaàu. Toùm laïi, nhöõng nguyeân nhaân chính laøm cho quy moâ caùc luoàng voán töø nhöõng ngöôøi tieát kieäm ñaàu tö tröïc tieáp vaøo chöùng khaùon caùc coâng ty thaáp laø do: + Chi phí ñeå giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa coâng ty raát toán keùm; + Chi phí chuyeån nhöôïng (thanh khoaûn) caùc chöùng khoaùn coâng ty laø raát cao; 15 - 16 - + Ruûi ro bieán ñoäng giaù caû chöùng khoaùn treân thò tröôøng. Trong moät theá giôùi maø heä thoáng ngaân haøng khoâng toàn taïi, thì nhöõng nguyeân nhaân neâu treân khieán cho daân chuùng giaûm ñoäng löïc tieát kieäm, taêng tieâu duøng vaø hoaëc laø tieát kieäm ôû daïng tieàn maët. Tuy nhieân, chuùng ta ñang soáng trong moät theá giôùi maø ôû ñoù heä thoáng ngaân haøng phaùt trieån maïnh meõ vaø ñang ñöôïc coi nhö boä xöông soáng cuûa neàn kinh teá. Heä thoáng ngaân haøng cung caáp moät keânh daãn voán giaùn tieáp töø nhöõng ngöôøi coù nhu caàu ñaàu tö ñeán caùc coâng ty. Sô ñoà döôùi ñaây bieåu dieãn caùc luoàng voán luaân chuyeån trong neàn kinh teá, qua ñoù cho thaáy vao troø, vò trí cuûa heä thoáng ngaân haøng laø trung gian giöõa ngöôøi ñaàu tö vaø caùc coâng ty laø nhö theá naøo: Hình 1.1. Sô ñoà caùc luoàng luaân chuyeån voán trong moät theá giôùi vôùi heä thoáng ngaân haøng phaùt trieån Daân chuùng Ngaân haøng (nhaø cung caáp dòch vuï Ngaân haøng (nhaø luaân chuyeån taøi saûn) Caùc coâng ty Voán Chöùng chæ tieàn göûi CP & TP Voán Ngaân haøng thöïc hieän hai chöùc naêng cô baûn ñoù laø: (1) Chöùc naêng luaân chuyeån taøi saûn; (2) Chöùc naêng cung caáp caùc dòch vuï thanh toaùn vaø tö vaán… 1.5.2. Nhöõng ñaëc tröng khaùc cuûa ngaân haøng - Ngaân haøng laø ñoái töôïng vaø ñoàng thôøi laø caùc trung gian (chuyeån taûi chính saùch tieàn teä): Thoâng qua hoaït ñoäng coù tính ñaëc thuø cuûa mình, caùc ngaân haøng ñaõ thöïc hieän chöùc naêng chuyeån taûi chính saùch tieàn teä töø ngaân haøng trung öông ñeán 16 - 17 - toaøn boä neàn kinh teá. Nhö vaäy, caùc ngaân haøng ñaõ trôû thaønh moät keânh ñaëc bieät, thoâng qua ñoù maø aûnh höôûng cuûa caùc chính saùch tieàn teä leân toaøn boä neàn kinh teá. - Phaân boå tín duïng: Lyù do tieáp theo laøm cho ngaân haøng trôû neân ñaëc bieät laø vì caùc ngaân haøng laø nguoàn chính ñeå taøi trôï, cung caáp tín duïng cho moät soá lónh vöïc nhaát ñònh ñöôïc xaùc ñònh laø coù nhu caàu ñaëc bieät veà voán. Ví duï, ôû haàu heát caùc quoác gia, nhöõng nhaø laøm chính saùch luoân xaùc ñònh caùc lónh vöïc caàn ñöôïc giuùp ñôõ veà voán, nhö ñoái vôùi ngöôøi ngheøo, hoaëc moät soá ngaønh ngheà thuoäc caùc lónh vöïc khaùc nhau cuûa neàn kinh teá. - Dòch vuï thanh toaùn: Dòch vuï thanh toaùn laø ñaëc thuø cuûa ngaân haøng, tính hieäu quaû cuûa nhöõng dòch vuï naøy ñaõ ñem laïi lôïi ích tröïc tieáp cho neàn kinh teá. Chuùng ta thaáy raèng, baát kyø moät truïc traëc naøo trong heä thoáng thanh toaùn cuûa ngaân haøng cuõng ñuû ñeå gaây söï beá taéc vaø thieät haïi cho neàn kinh teá. 1.6. Quaûn lyù ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng “Caùc ngaân haøng kinh doanh baèng chính vieäc quaûn lyù ruûi ro, thuaàn nhaát vaø ñôn giaûn, ñoù chính laø ngheà cuûa ngaân haøng”1 Quaûn lyù ruûi ro laø moät quaù trình chaáp nhaän ruûi ro ñaõ ñöôïc tính toaùn tröôùc chöù khoâng phaûi troán traùnh ruûi ro (Carl Olsson, Global Risk management, SCB). Maëc duø chaáp nhaän ruûi ro laø ñieàu kieän caàn thieát ñeå thu lôïi nhuaän trong töông lai. Vieäc quaûn trò ruûi ro seõ mang laïi nhöõng lôïi ích: - Baûo veä ngaân haøng khoûi nhöõng thaát baïi, maát maùt, thieät haïi khoâng döï tính tröôùc; - Chuaån bò cho nhöõng thay ñoåi baát lôïi; - Giaûm bôùt nhaïy caûm ñoái vôùi nhöõng thay ñoåi coù haïi cuûa moâi tröôøng; - Taêng lôïi theá caïnh tranh; - Coù khaû naêng ñieàu tieát ruûi ro giaù caû vaø naém laáy cô hoäi. Ruûi ro trong kinh doanh ngaân haøng ñöôïc chia laøm 3 loaïi hình ruûi ro chính: 1 (Walter Wriston, Chuû tòch HÑQT vaø Toång giaùm ñoác Citicorp 1970-1984) 17 - 18 - - Ruûi ro taøi chính: Ruûi ro thanh khoaûn, ruûi ro phaù saûn, ruûi ro laõi suaát, ruûi ro tyû giaù hoái ñoaùi; - Ruûi ro kinh doanh: Ruûi ro tín duïng, ruûi ro chính trò, ruûi ro quoác gia, ruûi ro chính saùch, ruûi ro moâi tröôøng; - Ruûi ro hoaït ñoäng (vaän haønh): Ruûi ro con ngöôøi, ruûi ro coâng ngheä, ruûi ro uy tín, röûa tieàn vaølöøa ñaûo. Caùc ruûi ro treân luoân töông taùc vôùi nhau. 1.7. Ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng Caùc toå chöùc xeáp haïng heä soá tín nhieäm thöôøng caên cöù caùc yeáu toá sau ñeå ñaùnh giaù tình hình hoaït ñoäng cuûa NHTM: Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc: Nguoàn nhaân löïc laø moät yeáu toá ñaëc bieät quan troïng cuûa quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Tính chaát ñaëc bieät cuûa noù ñöôïc theå hieän ôû choã ñoù laø con ngöôøi vôùi caùc nhaân toá taâm sinh lyù, tình caûm, phaåm chaát, ñaïo ñöùc, nieàm tin, khaùt voïng, trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï, …do ñoù vieäc thu huùt nguoàn nhaân löïc, moät yeáu toá quan troïng coù tính chaát quyeát ñònh ñeán söï thaønh coâng hay thaát baïi ñoái vôùi chieán löôïc hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Ñieàu ñoù buoäc ngaân haøng phaûi tính ñeán nhaân toá ñoù trong vieäc ñöa ra caùc hình thöùc phong phuù, ña daïng trong thu huùt nguoàn nhaân löïc ñeå coù ñöôïc nhöõng nhaân vieân coù trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï cao, coù kinh nghieäm vaø kyõ naêng thöïc hieän nghieäp vuï nhaèm thöïc hieän toát chieán löôïc kinh doanh cuûa ngaân haøng. Ngoaøi caùc yeáu toá veà vaät chaát caùc ngaân haøng coøn thöïc hieän caùc hình thöùc thu huùt phi vaät chaát ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng. Coù ñöôïc moät nguoàn nhaân löïc toát seõ laøm taêng naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng. Naêng löïc taøi chính: Naêng löïc taøi chính laø yeáu toá ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöông maïi. Moät ngaân haøng thöông maïi coù naêng löïc toát veà taøi chính seõ deã daøng chieám ñöôïc loøng tin cuûa khaùch haøng. Moät ngaân haøng thöông maïi coù söùc 18 - 19 - maïnh veà taøi chính seõ deã daøng hôn trong huy ñoäng voán cuõng nhö trong cho vay voán vaø hieän ñaïi hoùa coâng ngheä cuûa mình nhaèm trôû thaønh moät ngaân haøng hieän ñaïi. Chuùng ta bieát raèng, thoâng thöôøng phaùp luaät caùc nöôùc ñöa ra caùc giôùi haïn veà taêng quy moâ taøi saûn coá ñònh, taêng khoái löôïng cho vay toái ña ñoái vôùi moät khaùch haøng töông öùng vôùi moät tyû leä naøo ñoù so vôùi toång voán ñieàu leä cuûa moät ngaân haøng. Trong nhöõng ñieàu kieän nhö vaäy thì söùc maïnh taøi chính ñoùng vai troø khoâng nhoû ñoái vôùi vieäc naâng cao naêng löïc caïnht ranh cuûa ngaân haøng thöông maïi. Caùc quy ñònh cuûa nhaø nöôùc cuõng nhö söï noã löïc cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi laø höôùng tôùi naâng cao naêng löïc taøi chính cuûa ngaân haøng. Tính ña daïng danh muïc vaø chaát löôïng dòch vuï taøi chính: Ña daïng hoùa caùc dòch vuï taøi chính ngaân haøng laø moät trong nhöõng söï caïnh tranh ñua gay gaét giöõa caùc ngaân haøng thöông maïi. Nhu caàu ñoøi hoûi ñöôïc thoûa maõn caùc tieän ích, an toaøn caùc dòch vuï taøi chính töø ngaân haøng cuûa khaùch haøng ngaøy caøng gia taêng. Khaùch haøng seõ coù ñöôïc quyeàn löïa choïn moät khi coù nhieàu dòch vuï töø ngaân haøng. Nhöõng tieän ích coù chaát löôïng cao töø dòch vuï taøi chính ngaân haøng cho pheùp ngaân haøng taïo ñöôïc söï cuoán huùt ñoái vôùi khaùch haøng. Giaù caû caùc saûn phaåm dòch vuï taøi chính: Giaù caû trong kinh teá thò tröôøng luoân laø moät trong nhöõng vuõ khí ñöôïc caùc doanh nghieäp cuõng nhö ngaân haøng thöông maïi söû duïng trong caïnh tranh. Laõi suaát huy ñoäng vaø cho vay cuõng nhö caùc khoaûn phí dòch vuï veà taøi chính ñöôïc caùc ngaân haøng tính toaùn kyõ trong chieán löôïc ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng. Tuy coù nhieàu ngöôøi coù quan ñieåm cho raèng caùc ngaân haøng thöông maïi khoâng neân caïnh tranh baèng laõi suaát, song giaù caû treân thò tröôøng vaãn laø giaù caû thò tröôøng döôùi söï taùc ñoäng cuûa caùc quy luaät cuûa thò tröôøng thì khoù coù theå noùi raèng caïnh tranh baèng laõi suaát ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi laø khoâng quan troïng. 19 - 20 - Trong xu theá toaøn caàu hoaù caïnh tranh veà giaù caû khoâng nhöõng khoâng giaûm maø coøn ñöôïc söû duïng nhieàu hôn vôùi caùc hình thöùc phong phuù hôn. Thoâng tin, coâng ngheä môùi vaø maïng löôùi ngaân haøng: Naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coøn theå hieän ôû khaû naêng môû roäng maïng löôùi treân cô sôû thaønh laäp caùc chi nhaùnh con höõu ích cuûa mình. Maïng löôùi vôùi caùc chi nhaùnh seõ taïo ra nhieàu cô hoäi thu huùt khaùch haøng treân moät khoâng gian roäng. Neàn kinh teá thoâng tin ñaõ laøm thay ñoåi nhieàu hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh so vôùi neàn kinh teá coâng nghieäp truyeàn thoáng. Coâng ngheä thoâng tin ñaõ laøm thay ñoåi hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng truyeàn thoáng. Caùc nghieäp vuï truyeàn thoáng ñöôïc öùng duïng bôûi nhöõng thaønh töïu cuûa coâng ngheä thoâng tin ñaõ mang laïi saéc thaùi môùi cho hoaït ñoäng ngaân haøng. Caùc dòch vuï taøi chính ngaân haøng ñöôïc thöïc hieän moät caùch nhanh choùng, chính xaùc, an toaøn mang laïi nhieàu tieän ích cho caû khaùch haøng vaø ngaân haøng. Hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng hieän ñaïi cho pheùp khaùch haøng thöïc hieän caùc giao dòch, keát noái tröïc tuyeán thoâng qua internet maø khoâng caàn ñeán giao dòch tröïc tieáp vôùi ngaân haøng ñaõ coù khaû naêng lôùn trong vieäc thu huùt khaùch haøng. Thoâng tin veà taøi chính ngaân haøng ñeán vôùi khaùch haøng nhanh choùng. Khaùch haøng coù theå theo doõi taøi saûn cuûa mình moïi luùc, moïi nôi maø khoâng caàn phaûi tröïc tieáp ñeán ngaân haøng do ñoù giaûm thieåu söï ñi laïi vaø thôøi gian chôø ñôïi. Vieäc öùng duïng coâng ngheä môùi trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi coù vai troø quan troïng trong vieäc naâng cao chaát löôïng saûn phaåm dòch vuï taøi chính ngaân haøng. Öùng duïng coâng ngheä thoâng tin giuùp caùc ngaân haøng thöông maïi coù theå phaùt trieån ña daïng hoùa danh muïc saûn phaåm ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh. Caùc ngaân haøng thöông maïi höôùng tôùi xaây döïng chieán löôïc quaûng baù thoâng tin moät caùch ñaày ñuû nhaát ñaùp öùng nhu caàu cuûa khaùch haøng. Thoâng tin ña chieàu cho pheùp taêng cöôøng ñöôïc khaû naêng thu huùt khaùch haøng vaø cuõng qua ñoù giöõa 20 - 21 - ngaân haøng vaø khaùch haøng coù söï hieåu bieát roõ hôn veà nhau, taêng cöôøng söï hôïp taùc giöõa khaùch haøng vaø ngaân haøng chính laø lôïi theá cuûa ngaân haøng trong naâng cao naêng löïc caïnh tranh. Chieán löôïc khaùch haøng, chieán löôïc kinh doanh vaø chieán löôïc marketing ngaân haøng: Chieán löôïc khaùch haøng, chieán löôïc kinh doanh vaø chieán löôïc marketing ngaân haøng gaén boù thaân thieát vôùi nhau. Ngaân haøng thöông maïi coù naêng löïc caïnh tranh toát laø ngaân haøng coù ñöôïc chieán löôïc khaùch haøng, chieán löôïc kinh doanh vaø chieán löôïc marketing phuø hôïp. Nhöõng chieán löôïc khaùch haøng, chieán löôïc kinh doanh vaø chieán löôïc marketing ñoøi hoøi phaûi phuø hôïp vôùi caùc yeáu toá noäi löïc cuûa baûn thaân ngaân haøng nhö naêng löïc taøi chính, nguoàn nhaân löïc, coâng ngheä, … vaø phuø hôïp vôùi caùc yeáu toá beân ngoaøi nhö moâi tröôøng haønh chính, kinh teá, söùc saûn xuaát vaø caùc yeáu toá khaùc cuûa thò tröôøng. Caùc chieán löôïc khaùch haøng, chieán löôïc kinh doanh vaø chieán löôïc marketing theå hieän naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi. 1.7.1. Caùc tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa moät ngaân haøng thöông maïi Ngaân haøng thöông maïi nhö ñaõ ñeà caäp – laø moät doanh nghieäp ñaëc bieät chuyeân kinh doanh caùc dòch vuï taøi chính ngaân haøng. Vôùi leõ ñoù, ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi khoâng chæ ñôn thuaàn ñaùnh giaù veà soá löôïng, chaát löôïng, giaù caû saûn phaåm maø coøn bao haøm caû söï ñaùnh giaù veà yeáu toá loøng tin, uy tín, veà ñoä an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Thoâng thöôøng ngöôøi ta chia caùc nhoùm ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa moät ngaân haøng thöông maïi nhö sau: - Caùc naêng löïc rieâng bieät vaø hoaït ñoäng coát loõi cuûa ngaân haøng. Trong ñoù ñeà caäp ñeán quaûn trò ruûi ro vaø quaûn trò caùc keânh phaân phoái; xaây döïng heä thoáng thoâng tin vaø xaây döïng quaûng baù thöông hieäu. 21 - 22 - - Ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân trong. Trong ñoù, ñeà caäp ñeán hoaït ñoäng quaûn trò; taøi chính – keá toaùn; taùc nghieäp; marketing; nghieân cöùu phaùt trieån; heä thoáng thoâng tin quaûn lyù; heä thoáng kieåm soaùt noäi boä. - Ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân ngoaøi. Trong ñoù ñeà caäp ñeán caùc yeáu toá vieäc taêng theâm ñoái thuû caïnh tranh môùi; caùc yeáu toá veà chính saùch, moâi tröôøng; vaên hoùa, xaõ hoäi, taâm lyù, ñòa lyù, … - Ñaùnh giaù caùc lôïi theá thöôøng xuyeân nhö nguoàn nhaân löïc, coâng ngheä. Tuy nhieân, ñeå xaùc ñònh söï ñoäc laäp töông ñoái cuûa töøng chæ tieâu ñeà taøi seõ ñeà caäp ñeán moät soá noäi dung chính trong ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöông maïi, cuï theå nhö sau: 1.7.1.1. Ñaùnh giaù khaû naêng thu huùt nhaân löïc vaø chaát löôïng nguoàn nhaân löïc Moät ngaân haøng thöông maïi ñöôïc ñaùnh giaù laø coù khaû naêng caïnh tranh cao khi noù coù khaû naêng caïnh tranh trong thu huùt ñöôïc nhöõng lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân moân cao, coù phaåm chaát ñaïo ñöùc toát veà laøm vieäc cho ngaân haøng. Ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa moät ngaân haøng thöông maïi trong thu huùt nguoàn nhaân löïc thöôøng ngöôøi ta xem xeùt caùc yeáu toá chính nhö: - Uy tín, danh tieáng thöông hieäu cuûa ngaân haøng; - Quy moâ cuûa ngaân haøng vaø khaû naêng phaùt trieån trong töông lai; - Naêng löïc caùn boä laõnh ñaïo ngaân haøng; - Moâi tröôøng vaø khoâng khí laøm vieäc; - Tieàn löông vaø thu nhaäp; - Söï ñaõi ngoä khaùc lieân quan ñeán con ngöôøi vaø cuoäc soáng; - Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc. Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc coù vai troø quan troïng vaø quyeát ñònh ñoái vôùi hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa moät ngaân haøng thöông maïi. Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc laø keát quaû cuûa söï caïnh tranh trong quaù khöù ñoàng thôøi laïi chính laø naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng trong töông lai. Coù moät ñoäi nguõ caùn boä thöøa haønh vaø nhaân 22 - 23 - vieân gioûi coù khaû naêng saùng taïo, coù khaû naêng thöïc thi chieán löôïc vaø coù khaû naêng tham gia hoaïch ñònh chieán löôïc, … seõ mang laïi cho ngaân haøng moät söï hoaït ñoäng oån ñònh vaø beàn vöõng. Coù theå khaúng ñònh nguoàn nhaân löïc coù chaát löôïng cao laø bieåu hieän cuûa naêng löïc hoaït ñoäng cao. Ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng nguoàn nhaân löïc thöôøng thoâng qua caùc chæ tieâu nhö: + Naêng löïc quaûn trò cuûa caùn boä laõnh ñaïo; + Trình ñoä nhaân vieân noùi chung. Trình ñoä thöôøng ñöôïc xem xeùt treân phöông dieän baèng caáp ñöôïc ñaøo taïo nhö tieán só, thaïc só, boài döôõng sau ñaïi hoïc, ñaïi hoïc, trung hoïc, sô caáp, veà chuyeân moân ngoaïi ngöõ, tin hoïc vaø nhöõng ñaøo taïo khaùc, chöa qua ñaøo taïo; + Kyõ naêng thao taùc nghieäp vuï cuûa nhaân vieân khi ñöôïc giao nhieäm vuï, taùc nghieäp cuï theå; + Caùc yeáu toá khaùc nhö vaên hoùa, kyõ naêng giao tieáp, theå hình, … cuûa ñoäi nguõ; + Tuoåi ñôøi bình quaân cuûa ngaân haøng. Khi ñeà caäp ñeán tieâu thöùc tuoåi ñôøi bình quaân laø muoán ñeà caäp ñeán söï phaûn aùnh söùc treû, söùc saùng taïo, tính linh hoaït ôû moãi ngaân haøng. Maët quan troïng laø ñeà caäp ñeán söï ñan xen, keá thöøa khoâng gaây neân söï huït haãng veà löïc löôïng lao ñoäng khi coù ngöôøi nghæ laøm vieäc. 1.7.1.2. Ñaùnh giaù naêng löïc taøi chính vaø uy tín cuûa ngaân haøng treân thò tröôøng Nhö treân ñaõ ñeà caäp naêng löïc taøi chính vaø uy tín cuûa ngaân haøng thöông maïi coù taàm quan troïng trong theå hieän hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöông maïi. Hieäu quaû hoaït ñoäng ñöôïc coi laø tieàn ñeà quyeát ñònh trong vieäc naâng cao chaát löôïng trong phaùt trieån dòch vuï taøi chính ngaân haøng vaø ñeå phaùt trieån thò tröôøng thöïc hieän chieán löôïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi. Khaû naêng taøi chính lôùn cuûa ngaân haøng môùi coù theå cho pheùp ngaân haøng thöïc hieän vieäc phaùt trieån dòch vuï, môû theâm chi nhaùnh, taêng cöôøng trang thieát bò hieän ñaïi hoùa coâng ngheä vaø hoaït 23 - 24 - ñoäng ngaân haøng maø vaãn khoâng vi phaïm caùc quy ñònh nhö baét buoäc caùc ngaân haøng thöông maïi phaûi coù moät tyû leä toái thieåu töông öùng vôùi taøi saûn coù sinh lôøi, vieäc khoáng cheá tyû leä cho vay ñoái vôùi moät khaùch haøng so vôùi toång voán ñieàu leä, veà vieäc chæ ñöôïc ñaàu tö vaøo taøi saûn coá ñònh theo moät tyû leä töông öùng vôùi moät soá voán nhaát ñònh cuûa ngaân haøng thöông maïi, tyû leä naøy ôû Vieät Nam hieän nay quy ñònh laø 50%. Quy moâ voán ñöôïc coi nhö laø moät chæ tieâu quan troïng ñeå ño löôøng lôïi theá kinh teá theo quy moâ. Soá löôïng voán cuûa moät ngaân haøng laø moät yeâu caàu cao trong boái caûnh hieän nay cuûa thò tröôøng tieàn teä. Nhieàu yeâu caàu ngaân haøng cho ay ñoái vôùoi caùc hoaït ñoäng thöông maïi khoâng chæ ôû taàm quoác gia maø coøn mang tính chaát quoác teá vaø ñoøi hoûi khoái löôïng voán khoâng lôùn. Quy moâ voán lôùn coøn taïo khaû naêng cho ngaân haøng thöông maïi ña daïng hoùa caùc loaïi hình ñaàu tö vaø giaûm thieåu nhöõng ruûi ro khaùc. Ñeå ñaùnh giaù naêng löïc taøi chính cuûa moät ngaân haøng thöông maïi thöôøng ñaùnh giaù thoâng qua quy moâ voán chuû sôû höõu cuûa ngaân haøng thöông maïi lôùn hay nhoû hoaëc coù theå thoâng qua quy moâ taøi saûn cuûa ngaân haøng hoaëc caû hai chæ tieâu vöøa neâu: Khaû naêng sinh lôøi: Tröôùc heát coù theå tính ñeán moâ hình tính toaùn lôïi nhuaän roøng cuûa moät ngaân haøng thöông maïi. Trong ñieàu kieän bình thöôøng, coù nghóa laø kinh doanh cuûa ngaân haøng treân cô sôû vaän haønh cuûa thò tröôøng maø khoâng coù moät söï can thieäp phi kinh teá naøo khaùc, ñeå tính lôïi nhuaän cuûa moät ngaân haøng ta coù moâ hình sau: R = (L * iL) - (D * iD) – (L * iL * π) – FC Trong ñoù : R laø lôïi nhuaän roøng cuûa ngaân haøng π laø tyû leä laïm phaùt L laø toång giaù trò voán ñaõ ñaàu tö vaø cho vay IL laø laõi suaát cuûa voán ñaàu tö vaø cho vay 24 - 25 - D laø toång giaù trò taøi saûn nôï (hay tieàn huy ñoäng ñöôïc) ID laø laõi suaát phaûi traû cho taøi saûn nôï noùi treân FC laø chi phí veà quaûn trò, giao dòch ñieàu haønh ...neáu goäp söï maát giaù taøi saûn do laïm phaùt (L * iL * π) vaøo trong FC thì coâng thöùc treân coù theå vieát laïi goïn hôn : R = (L * iL) - (D * iD) – FC Vôùi moâ hình naøy cho thaáy ít nhieàu coù theå söû duïng söï co daõn cuûa laõi suaát treân thò tröôøng trong nhöõng tröôøng hôïp cuï theå cuõng coù taùc duïng ñoái vôùi khaû naêng caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi. Ngoaøi caùch tính toaùn treân ngöôøi ta thöôøng söû duïng caùch tieáp caän ñaùnh giaù khaû naêng sinh lôøi töø hai chæ tieâu cô baûn laø : + Tyû suaát sinh lôøi – ROA (Return on assets) ROA = (thu nhaäp roøng sau thueá/toång taøi saûn coù bình quaân)*100 + Tyû suaát sinh lôøi voán cuûa chuû sôû höõu ngaân haøng – ROE (Return on equity) ROE = (thu nhaäp roøng sau thueá/voán chuû sôû höõu vaø caùc quyõ)* 100 ROA vaø ROE laø hai chæ tieâu cô baûn ñeå ñaùnh giaù phaân tích khaû naêng sinh lôøi, khaû naêng caïnh tranh cuûa moät ngaân haøng thöông maïi. ROA vaø ROE ñöôïc caùc toå chöùc taøi chính quoác teá söû duïng ñeå ñaùnh giaù naêng löïc hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi, treân cô sôû ñoù maø xaùc ñònh ngaân thöông maïi ñoù coù ñuû ñieàu kieän ñeå coù theå tham gia treân thò tröôøng taøi chính toaøn caàu hay khoâng. Möùc ñoä sinh lôøi cao laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng ñoái vôùi vieäc theå hieän naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng. Ñaùnh giaù möùc ñoä an toaøn taøi saûn cuûa ngaân haøng : Lôïi nhuaän ruûi ro trong kinh doanh laø 2 maët gaén lieàn trong kinh teá thò tröôøng. Vôùi leõ ñoù, vaán ñeà an toaøn trong kinh doanh noùi chung, cuûa ngaân haøng noùi rieâng laø heát söùc quan troïng. An toaøn trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng laø yeáu toá quan troïng ñoái vôùi hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöông maïi. Ñaùnh 25 - 26 - giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöông maïi thoâng qua ñoä an toaøn taøi saûn cuûa ngaân haøng coù yù nghóa ñoái vôùi söï toàn taïi, phaùt trieån vaø khaû naêng thu huùt khaùch haøng. Khaùch haøng quan taâm ñeán möùc sinh lôïi cuûa voán boû ra nhöng cuõng raát quan taâm ñeán söï an toaøn cuûa voán. Möùc sinh lôïi thaáp chöa laøm maát voán nhöng maát an toaøn thì khaû naêng maát voán seõ laø raát lôùn. Ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä an toaøn taøi saûn cuûa ngaân haøng, thoâng qua ñoù ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng ngöôøi ta aùp duïng heä soá Cook hay goïi taét laø CAR. CAR = Vốn chủ sở hữu / Tổng tài sản có qui đổi theo mức độ rủi ro Theo hieäp öôùc Basel 1 ñöôïc thoûa hieäp giöõa caùc ngaân haøng trung öông cuûa 10 quoác gia, moät ngaân haøng thöông maïi coù CAR ≥ 8% ñöôïc coi laø ngaân haøng coù ñoä an toaøn chaáp nhaän ñöôïc. Hieän nay CAR ñöôïc caùc toå chöùc taøi chính quoác teá WB, IMF, ngaân haøng thanh toaùn quoác teá (BIS) ñaõ khuyeán caùo caùc ngaân haøng trung öông, caùc ngaân haøng thöông maïi treân theá giôùi aùp duïng. Treân thöïc teá heä soá naøy ñaõ ñöôïc ngaân haøng trung öông treân 100 nöôùc treân theá giôùi aùp duïng. Uy tín cuûa ngaân haøng treân thò tröôøng taøi chính : Uy tín cuûa ngaân haøng thöông maïi coù vai troø quan troïng trong taùc ñoäng ñeán khaû naêng caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi trong hieän taïi cuõng nhö trong töông lai. Uy tín cuûa ngaân haøng thöông maïi phaûn aùnh naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi treân thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc, trong quaù khöù vaø trong töông lai. Vôùi chöùc naêng trung gian taøi chính ngaân haøng thöông maïi thöïc hieän caùc dòch vuï treân thò tröôøng taøi chính. Uy tín cuûa ngaân haøng thöông maïi treân thò tröôøng taøi chính noùi leân moät caùch toång quaùt caùc öu theá cuûa ngaân haøng thöông maïi rong caïnh tranh. Tính ña daïng cuûa danh muïc dòch vuï taøi chính, chaát löôïng dòch vuï vaø giaù caû cuûa dòch vuï: Neàn kinh teá hieän ñaïi ñoøi hoûi caùc dòch vuï taøi chính ngaân haøng ngaøy caøng cao. Loaïi tröø caïnh tranh laõi suaát, ngöôøi ta cho raèng caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng 26 - 27 - thöông maïi taäp trung vaøo maûng dòch vuï laø chính. Soá löôïng caùc saûn phaåm dòch vuï taøi chính ngaân haøng noùi leân hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Töø ñoù cho thaáy, khi ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi ngöôøi ta tính ñeán: Soá löôïng danh muïc saûn phaåm dòch vuï taøi chính do ngaân haøng cung caáp vaø chuûng loaïi saûn phaåm trong moãi danh muïc. Chaát löôïng dòch vuï taøi chính ngaân haøng laø moät trong nhöõng chæ tieâu ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa moät ngaân haøng thöông maïi. Ñaùnh giaù chaát löôïng dòch vuï taøi chính ngaân haøng thoâng qua caùc maët nhö tính tieän ích cuûa saûn phaåm maø ngaân haøng cung caáp; möùc ñoä chính xaùc cuûa saûn phaåm ngaân haøng cung caáp; thôøi gian cung öùng saûn phaåm cuøng loaïi so vôùi caùc ngaân haøng khaùc; möùc ñoä ñôn giaûn hay phöùc taïp cuûa quy trình cung öùng saûn phaåm. Cô hoäi tieáp caän dòch vuï taøi chính ngaân haøng cuûa khaùch haøng ñoái vôùi ngaân haøng tuyø thuoäc vaøo caû ngaân haøng vaø khaùch haøng. 1.7.1.3. Ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thoâng qua maïng löôùi Caùc doanh nghieäp thöôøng taäp trung khuyeách tröông heä thoáng maïng löôùi phaân phoái caùc saûn phaåm trong neàn kinh teá. Caùc ngaân haøng thöông maïi cuõng tìm moïi caùch ñeå phaùt trieån heä thoáng maïng löôùi caùc chi nhaùnh trong moät quoác gia, thaäm chí ra caû nöôùc ngoaøi ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng. Khoâng nhöõng heä thoáng caùc maïng löôùi naøy theå hieän tính saün coù cuûa saûn phaåm ñeå ngöôøi daân deã tieáp caän maø trong nhieàu tröôøng hôïp coøn giaûm caùc chi phí giao dòch vaø taêng soá löôïng thoâng tin. Theo nghieân cöùu cuûa Stiglitz, chính söï caùch xa veà maët ñòa lyù vaø thoâng tin khoâng caân xöùng giöõa caùc ngaân haøng vaø ngöôøi ñi vay laø ñieàu kieän cho caùc loaïi tín duïng vi moâ (microfinance) vaø nhöõng theå cheá tín duïng phi chính thöùc (nhö huïi, nhoùm tín duïng gia ñình) xuaát hieän vaø toàn taïi. Trong raát nhieàu tröôøng hôïp, thieáu caùc maïng löôùi ngaân haøng hoã trôï laøm cho vieäc tìm kieám nguoàn voán cuûa khaùch haøng gaëp trôû ngaïi. 27 - 28 - Tuy nhieân, trong giôùi haïn phaân tích lôïi ích vaø chi phí, vieäc môû roäng maïng löôùi caùc chi nhaùnh ñeán möùc naøo coøn tuyø thuoäc vaøo muïc tieâu cuûa töøng ngaân haøng. Theo ñoù, soá löôïng caùc chi nhaùnh coù theå phuï thuoäc vaøo nhu caàu giao dòch, vò trí, khoái löôïng giao dòch toái thieåu, daân soá, thu nhaäp vaø caùc loaïi chi phí khaùc… 1.7.1.4. Ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh thoâng qua chaát löôïng tín duïng Chaát löôïng tín duïng laø maáu choát ñeå cho ngaân haøng thöông maïi tröôùc heát laø toàn taïi vaø sau ñoù laø nuoâi soáng naêng löïc caïnh tranh. Do ñoù chaát löôïng tín duïng ngaân haøng trôû thaønh yeáu toá quan troïng theå hieän hieäu quaû hoaït ñoäng. Hieän taïi Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam quy ñònh nôï quaù haïn cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi ôû döôùi 5%. Vieäc caùc ngaân haøng thöông maïi xaây döïng quy trình caáp phaùt tín duïng laø ñeå ñaûm baûo chaát löôïng tín duïng. Tuy nhieân ñaùnh giaù veà chaát löôïng tín duïng ngaân haøng thoâng thöôøng ngöôøi ta xem xeùt caùc chæ tieâu sau: + Tyû leä nôï quaù haïn: Tyû leä nôï quaù haïn laø tyû leä phaàn traêm giöõa toång soá nôï quaù haïn treân toång dö nôï cho vay: Toång soá nôï quaù haïn Tyû leä nôï quaù haïn = --------------------------------- x 100 Toång dö nôï cho vay Neáu tyû leä naøy caøng cao thì chaát löôïng cuûa tín duïng ngaân haøng caøng yeáu vaø ngöôïc laïi. Nhö vaäy roõ raøng tyû leä nôï quaù haïn caøng thaáp caøng toát. Trong nôï quaù haïn goàm coù: Nôï quaù haïn thoâng thöôøng, nôï quaù haïn coù vaán ñeà vaø nôï quaù haïn khoù ñoøi. Caùc nhaø kinh teá cuõng tính toaùn caùc tyû leä ñoù theo caùc coâng thöùc sau: @ Nôï quaù haïn thoâng thöôøng: Laø khoaûn nôï maø khaùch haøng vay coù gaëp khoù khaên veà voán taïm thôøi, chöa coù khaû naêng traû nôï goác vaø laõi cho ngaân haøng ñuùng theo ñònh kyø haïn nôï. Ñaây laø khoaûn nôï trong haïn môùi chuyeån sang nôï quaù haïn vôùi moät thôøi gian ngaén vaø coù 28 - 29 - khaû naêng thu hoài goác, laõi trong thôøi gian tôùi. Tyû leä nôï quaù haïn thoâng thöôøng ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: Tổng số nợ quá hạn thông thường Tỷ lệ nợ quá hạn thông thường = ------------------------------------------- x 100 Tổng dư nợ cho vay Nếu tỷ lệ này càng cao thì chất lượng của tín dụng ngân hàng có vấn đề. @ Nôï quaù haïn coù vaán ñeà: Laø khoaûn nôï quaù haïn maø tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng vay ñang coù chieàu höôùng xaáu, raát khoù coù khaû naêng hoaøn traû voán vaø laõi cho ngaân haøng. Tyû leä naøy caøng cao thì chaát löôïng tín duïng rôi vaøo tình traïng baùo ñoäng. Tyû leä nôï quaù haïn coù vaán ñeà ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: Tổng số nợ quá hạn có vấn đề Tỷ lệ nợ quá hạn có vấn đề = ----------------------------------------- x 100 Tổng dư nợ cho vay @ Nôï quaù haïn khoù ñoøi: Laø khoaûn nôï maø ngöôøi vay rôi vaøo tình traïng caïn kieät veà taøi chính, khoâng coøn khaû naêng traû nôï ngaân haøng. Taøi saûn baûo ñaûm tieàn vay cho duø coù ñöôïc xöû lyù cuõng khoâng ñuû traû nôï ngaân haøng. Tyû leä nôï quaù haïn khoù ñoøi ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: Tổng số nợ quá hạn khó đòi Tỷ lệ nợ quá hạn khó đòi = ---------------------------------------- x 100 Tổng dư nợ cho vay @ Nôï toàn ñoïng: Nôï toàn ñoïng laø khoaûn nôï khoâng coøn khaû naêng thu hoài. Tyû leä nôï toàn ñoïng ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: Tổng số nợ tồn đọng Tỷ lệ nợ tồn đọng = ------------------------------------------- x 100 Tổng dư nợ (kể cả nợ tồn đọng) Nôï toàn ñoïng laïi ñöôïc xaùc ñònh goàm nôï khoanh vaø nôï chôø xöû lyù. Trong ñoù nôï khoanh ñöôïc xaùc ñònh laø caùc khoaûn nôï maø khaùch haøng chöa coù khaû naêng traû 29 - 30 - nôï, do nguyeân nhaân khaùch haøng chöa coù khaû naêng traû nôï, do nguyeân nhaân khaùch quan nhö saûn xuaát bò thieân tai, ñòch hoïa hoaëc kinh doanh bò thua loã: nôï chôø xöû lyù laø caùc khoaûn nôï bò toàn ñoïng ngaân haøng chöa xöû lyù ñöôïc do chöa ñuû caùc yeáu toá ñeå ngaân haøng xöû lyù nôï. Cho duø laø vôùi nguyeân nhaân naøo ñi chaêng nöõa nhöõng khoaûn nôï xaáu chæ roõ chaát löôïng tín duïng yeáu keùm vaø taát yeáu laøm giaûn naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi. Do ñoù kieåm soaùt ñeå naâng cao chaát löôïng tín duïng laø ñieàu maø caùc ngaân haøng ñeàu phaûi quan taâm. 1.7.1.5. Ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng qua trình ñoä, naêng löïc quaûn trò kieåm soaùt, ñieàu haønh cuûa caùc ngaân haøng Naêng löïc ñieàu haønh kieåm soaùt cuûa ngaân haøng thöông maïi trôû neân raát quan troïng trong ñaûm baûo tính hieäu quaû, an toaøn trong hoaït ñoäng ngaân haøng. Thoâng thöôøng ñaùnh giaù naêng löïc quaûn trò kieåm soaùt, ñieàu haønh cuûa moät ngaân haøng ngöôøi ta xem xeùt ñaùnh giaù caùc chuaån möïc vaø caùc chieán löôïc maø ngaân haøng xaây döïng cho hoaït ñoäng cuûa mình. Hieäu quaû hoaït ñoäng oån ñònh vaø coù möùc taêng tröôûng ñeàu theo thôøi gian vaø söï vöôït qua nhöõng baát traéc cuûa ngaân haøng laø baèng chöùng cho naêng löïc quaûn trò ñieàu haønh ñuùng ñaén. Trong quaù trình hoaït ñoäng nhöõng thoâng tin töø kieåm soaùt cuûa boä phaän coù naêng löïc ñöôïc laõnh ñaïo ngaân haøng xöû lyù kòp thôøi, nhanh choùng, ñuùng ñaén seõ goùp phaàn naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng. Thoâng qua kieåm soaùt trong hoaït ñoäng kinh doanh ñeå coù nhöõng ñieàu chænh kòp thôøi theå hieän baûn lónh cuûa ngöôøi laõnh ñaïo. Do ñoù, vieäc xaây döïng ñöôïc moät heä thoáng kieåm tra, kieåm soaùt noäi boä coù ñoä tin caäy cao, coù naêng löïc seõ ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu caûnh baùo, ngaên ngöøa, phaùt hieän kòp thôøi nhöõng sai phaïm trong hoaït ñoäng ngaân haøng. Töø ñoù cho thaáy xaây döïng heä thoáng kieåm soaùt trôû thaønh moät trong nhöõng chæ tieâu ño löôøng naêng löïc caïnh tranh giöõa caùc ngaân haøng vôùi nhau. 30 - 31 - Trình ñoä, naêng löïc quaûn trò kieåm soaùt, ñieàu haønh cuûa caùc ngaân haøng laø moät trong nhöõng tieâu chí theå hieän naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi. 1.7.1.6. Ñaùnh giaù trình ñoä coâng ngheä vaø dòch vuï phuïc vuï Coâng ngheä trong hoaït ñoäng ngaân haøng hieän nay laø moät trong nhöõng lónh vöïc ñænh cao luoân ñöôïc quan taâm löïa choïn ñeå aùp duïng. Caùc saûn phaåm cao cuûa ngaân haøng cung caáp ñi keøm vôùi chaát löôïng cao cuûa caùc dòch vuï phuïc vuï khaùch haøng seõ taïo lôïi theá trong caïnh tranh Trình ñoä öùng duïng coâng ngheä thoâng tin trôû thaønh moät trong nhöõng tieâu chuaån quan troïng ñeå ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi trong neàn kinh teá thò tröôøng hieän ñaïi. Hoaït ñoäng ngaân haøng hieän ñaïi cung caáp nhöõng tieän ích cho khaùch haøng trong haàu heát caùc giao dòch. Coâng ngheä thoâng tin giuùp caùc ngaân haøng thöông maïi hoaøn chænh heä thoáng quaûn lyù vaø hoaït ñoäng taùc nghieäp. Coâng ngheä thoâng tin môû roäng caû veà chaát löôïngvaø khoâng gian hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Öùng duïng coâng ngheä thoâng tin khoâng chæ cho pheùp caùc ngaân haøng thöông maïi moät maët quyeát ñònh ñeán chaát löôïng vaø tính ña daïng dòch vuï do ngaân haøng cung caáp maø coøn cho pheùp caùc ngaân haøng thöông maïi phaùt trieån theâm caùc dòch vuï môùi. Nhö vaäy coù theå nhaän thaáy roõ raøng trình ñoä öùng duïng coâng ngheä thoâng tin quyeát ñònh lôùn vôùi naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. Thoâng thöôøng, ngöôøi ta ñaùnh giaù trình ñoä coâng ngheä cuûa ngaân haøng treân 2 goùc ñoä chính laø: + Quy trình xöû lyù caùc thao taùc nghieäp vuï ñôn giaûn nhöng vaãn ñaûm baûo tính phaùp lyù. Khoâng daãn ñeán phöùc taïp hoaù quy trình giao dòch. + Khaû naêng öùng duïng hieäu quaû nhöõng thaønh töïu maø coâng ngheä thoâng tin cho pheùp. 1.7.1.7. Ñaùnh giaù qua chieán löôïc kinh doanh, thò phaàn, chieán löôïc khaùch haøng vaø chieán löôïc marketing 31 - 32 - Kinh doanh laø moät ngheä thuaät vôùi neàn taûng laø söï am hieäu saâu saéc veà thò tröôøng vaø caùc thaønh toá cuûa thò tröôøn, nhöõng chuû theå treân thò tröôøng. Vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh saùt ñuùng vôùi thò tröôøng laø yeáu toá ñaûm baûo cho hieäu quaû kinh doanh cuûa ngaân haøng. Thoâng thöôøng ñeå ñaùnh giaù chieán löôïc kinh doanh ngöôøi ta xem xeùt caùc yeáu toá nhö chieán löôïc kinh doanh coù ñuùng höôùng hay khoâng, coù theå hieän muïc tieâu kinh doanh coù troïng ñieåm roõ raøng, löïa choïn saûn phaåm ngoaïi vi phuïc vuï thieát thöïc, hieäu quaû cho saûn phaåm chính. Vaán ñeà quan troïng ñaët ra laø möùc ñoä phuø hôïp cuûa saûn phaåm ñoái vôùi thò tröôøng maø ngaân haøng ñang hoaït ñoäng. Möùc ñoä phuø hôïp cuûa saûn phaåm ñoái vôùi nhaân löïc, coâng ngheä, tieàm löïc taøi chính cuûa ngaân haøng. Möùc ñoä haáp daãn cuûa caùc hoaït ñoäng marketing maø ngaân haøng ñang thöïc hieän. Thò phaàn hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng laø raát quan troïng bôûi thoâng qua thò phaàn cho thaáy möùc ñoä khuyeách tröông cuûa ngaân haøng trong neàn kinh teá. Thò phaàn lôùn cho thaáy khaû naêng caïnh tranh cuûa ngaân haøng cao. Ñaùnh giaù thò phaàn hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöông maïi thoâng qua caùc chæ tieâu chính nhö: + Möùc taøi trôï cuûa ngaân haøng ñoái vôùi neàn kinh teá; + Tyû leä taøi trôï cuûa ngaân haøng so vôùi toång möùc taøi trôï cuûa toaøn heä thoáng ngaân haøng trong neàn kinh teá; + Soá löôïng vaø tyû leä khaùch haøng söû duïng dòch vuï cuûa ngaân haøng so vôùi caùc ngaân haøng khaùc. Chieán löôïc kinh doanh gaén lieàn vôùi vieäc môû roäng thò phaàn cuûa ngaân haøng trong xaây döïng chieán löôïc kinh doanh, chieán löôïc môû roäng thò phaàn, chieán löôïc khaùch haøng, chieán löôïc marketing cuûa ngaân haøng tuy coù nhöõng yeâu caàu cuï theå khaùc nhau nhöng giöõa nhöõng chieán löôïc naøy coù söï gaén keát vôùi nhau nhaèm taïo öu theá caïnh tranh cuûa ngaân haøng trong neàn kinh teá. Nhöõng chieán löôïc nhö vaäy phaûi ñöôïc xaây döïng moät caùch tyû myû vaø ñoøi hoûi coù söï toái öu. 32 - 33 - Chaúng haïn trong chieán löôïc khaùch haøng ngoaøi nhöõng tieâu chí veà tính hôïp phaùp cuûa khaùch haøng, naêng löïc taøi chính, phaåm chaát vaø caùc moái quan heä kinh teá vôùi caùc chuû theå khaùc, …ngöôøi ta coøn ñeà caäp ñeán caùc yeáu toá nhö taäp quaùn sinh hoaït cuûa khaùch haøng cung caáp, …thaäm chí khoâng coù chieán löôïc khaùch haøng chung chung maø coøn laø chieán löôïc ñoái vôùi töøng loaïi khaùch haøng cuûa ngaân haøng vaø nhöõng khaùch haøng chöa laø khaùch haøng cuûa ngaân haøng. 1.7.2. Caùc chæ tieâu cô baûn ñaùnh giaù hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöôngmaïi 1.7.2.1. Caùc chæ tieâu taêng tröôûng - Taêng tröôûng toång taøi saûn - Taêng tröôûng taøi saûn coù chòu ruûi ro thoâng thöôøng - Möùc taêng tröôûng lôïi nhuaän roøng 1.7.2.2. Caùc chæ tieâu khaû naêng sinh lôïi - Chæ tieâu lôïi nhuaän tröôùc thueá/toång taøi saûn bình quaân - Chæ tieâu lôïi nhuaän sau thueá/toång taøi saûn bình quaân - Chæ tieâu thu nhaäp laõi suaát roøng/taøi saûn sinh lôøi bình quaân - Chæ tieâu cheânh leäch ñaàu vaøo ñaàu ra - Chæ tieâu thu nhaäp laõi roøng/toång thu nhaäp - Chæ tieâu lôïi nhuaän sau thueá/voán chuû sôû höõu – ROE - Toång taøi saûn sinh lôøi/toång taøi saûn - Chi löông vaø haønh chính/toång thu nhaäp 1.7.2.3. Caùc chæ tieâu thanh khoaûn - Chæ tieâu “taøi saûn coù thanh khoaûn/toång tieàn gôûi” - Chæ tieâu “toång dö nôï tín duïng/toång tieàn gôûi” - Chæ tieâu “taøi saûn coù thanh khoaûn/toång taøi saûn” 1.7.2.4. Caùc chæ tieâu quaûn trò ruûi ro - Chæ tieâu “voán chuû sôû höõu/taøi saûn chòu ruûi ro - Chæ tieâu “toång voán huy ñoäng/voán chuû sôû höõu 33 - 34 - - Chæ tieâu “döï phoøng toån thaát tín duïng/dö nôï tín duïng trung bình” - Chæ tieâu “döï tröõ toån thaát tín duïng/dö nôï tín duïng Ñeå ñi saâu vaøo caùch tieáp caän hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng, chuùng ta phaân tích theâm caùc chæ tieâu thay theá khaùc nhö sau: Hieäu quaû hoùa taøi saûn coù (return on Asset): 100×= A RROA Trong ñoù: R laø lôïi nhuaän roøng vaø A laø giaù trò taøi saûn coù ROA laø chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû coâng taùc quaûn lyù cuûa ngaân haøng, cho thaáy khaû naêng trong quaù trình chuyeån taøi saûn cuûa ngaân haøng thaønh thu nhaäp roøng Ñaây laø moät chæ tieâu ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû söû duïng taøi saûn coù cuûa ngaân haøng, hay noùi caùch khaùc ñoù laø ñaùnh giaù hieäu quaû ñaàu tö cuûa noù. Neáu ROA caøng cao thì hieäu quaû cuûa ngaân haøng ñöôïc ñaùnh giaù laø toát. Tyû suaát lôïi nhuaän roøng treân voán coå phaàn (return on equity): E RROE = ROE ñöôïc tính baèng caùch laáy lôïi nhuaän (lôïi töùc roøng) chia cho voán töï coù cô baûn trung bình(voán coå phaàn thöôøng, coå phaàn öu ñaõi, caùc quyõ döï tröõ vaø lôïi nhuaän khoâng chia). ROE ño löôøng tyû leä thu nhaäp cho caùc coå ñoâng cuûa ngaân haøng. Noù theå hieän thu nhaäp maø caùc coå ñoâng nhaän ñöôïc töø vieäc ñaàu tö voán vaøo ngaân haøng. Ñaây laø tröôøng hôïp phaân tích ngaân haøng coå phaàn (nhö moät doanh nghieäp), ñoù laø laáy tyû soá lôïi nhuaän roøng, R, so saùnh vôùi voán coå phaàn (E). Tuy vaäy, ñaây laø moät chæ soá phaûi phaân tích caån thaän trong töøng ngaân haøng cuï theå. Hai chæ tieâu treân chæ laø hai trong soá raát nhieàu chæ tieâu maø caùc nhaø phaân tích taøi chính thöôøng aùp duïng ñeå phaân tích hieäu quaû kinh doanh cuûa moät doanh nghieäp vaø cuûa moät ngaân haøng. Tuy nhieân, chuùng ta ñang phaân tích laø xaây döïng moät heä thoáng khaû dó ñeå ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng vôùi 34 - 35 - nhau. Ôû ñoù, khoâng phaûi chæ coù tính hieäu quaû ñôn thuaàn, maëc duø quan troïng, maø chuùng ta cuõng phaûi tính ñeán caùc yeáu toá veà saûn phaåm, dòch vuï, phuïc vuï… Thu nhaäp treân coå phieáu (EPS): Ño löôøng tröïc tieáp thu nhaäp cuûa caùc coå ñoâng tính treân moãi coå phieáu hieän ñang löu haønh Thu nhaäp sau thueá EPS = Toång soá coå phieáu thöôøng phaùt haønh Cheânh leäch laõi suaát bình quaân (cheânh leäch laõi suaát ñaàu vaøo vaø ñaàu ra): Laø chæ tieâu truyeàn thoáng ñaùnh giaù thu nhaäp cuûa ngaân haøng, ño löôøng hieäu quaû ñoái vôùi hoaït ñoäng trung gian cuûa ngaân haøng trong quaù trình huy ñoäng voán vaø cho vay, ñoàng thôøi ño löôøng cöôøng ñoä caïnh tranh trong thò tröôøng cuûa ngaân haøng. Trong ñieàu kieän caùc nhaân toá khaùc khoâng ñoåi, cheânh leäch laõi suaát bình quaân cuûa ngaân haøng seõ giaûm khi cöôøng ñoä caïnh tranh taêng leân, buoäc ngaân haøng phaûi tìm caùch buø ñaép möùc cheânh leäch laõi suaát bò maát ñi (thu phí töø caùc dòch vuï môùi). Cheânh leäch laõi Thu töø laõi Toång chi phí laõi suaát bình quaân Toång taøi saûn sinh lôøi phaûi traû laõi x= Tyû leä hieäu suaát söû duïng taøi saûn coá ñònh: Tyû leä naøy goàm hai phaàn: thöù nhaát laø möùc thu laõi bình quaân treân taøi saûn vaø thöù hai laø möùc thu ngoaøi laõi bình quaân treân taøi saûn Toång thu töø hoaït ñoäng Thu nhaäp laõi Thu nhaäp ngoaøi laõi Toång taøi saûn Toång taøi saûn Toång taøi saûn x= Khi caïnh tranh treân thò tröôøng tín duïng gia taêng vaø caùc khoaûn cho vay keùm chaát löôïng ngaøy caøng nhieàu thì caùc ngaân haøng seõ chuyeån höôùng vaøo vieäc taêng thu nhaäp ngoaøi laõi (töø phí dòch vuï) Tyû leä taøi saûn sinh lôøi: 35 - 36 - Cho thaáy taøi saûn sinh lôøi chieám bao nhieâu phaàn traêm trong toång taøi saûn cuûa ngaân haøng. Khi tyû leä naøy giaûm, seõ laøm giaûm möùc thu nhaäp hieän taïi cuûa ngaân haøng Toång taøi saûn sinh lôøi Tyû leä taøi saûn sinh lôøi = Toång taøi saûn Trong ñoù, toång taøi saûn sinh lôøi bao goàm caùc khoaûn cho vay, caùc khoaûn cho thueâ, ñaàu tö chöùng khoaùn (hay baèng Toång taøi saûn – Taøi saûn khoâng sinh lôøi). Moái quan heä giöõa ROA vaø ROE: Lôïi nhuaän roøng Heä soá ROE = Toång voán chuû sôû höõu Lôïi nhuaän roøng Toång taøi saûn ROE = x Toång taøi saûn Toång voán chuû sôû höõu Toång taøi saûn ROE = ROA x Toång voán chuû sôû höõu Trong ñoù: Toång voán chuû sôû höõu Tyû soá ñoøn baåy taøi chính = Toång taøi saûn Moái quan heä treân cho thaáy thu nhaäp cuûa moät ngaân haøng raát nhaïy caûm vôùi phöông thöùc taøi trôï taøi saûn (söû duïng nhieàu nôï hôn hay nhieàu voán chuû sôû höõu hôn). Moät ngaân haøng coù ROA thaáp vaãn coù theå ñaït ROE ôû möùc cao neáu nhö söû duïng nhieàu nôï (goàm caû tieàn göûi cuûa khaùch haøng) vaø söû duïng toái thieåu voán chuû sôû höõu trong quaù trình taøi trôï taøi saûn. Lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng laø moät chæ tieâu ñöôïc caùc nhaø quaûn lyù ngaân haøng vaø caùc coå ñoâng ñaëc bieät quan taâm vaø ñöôïc coi laø moät trong nhöõng muïc tieâu cuûa kinh doanh. Vì vaäy, hoï thöôøng chuyeân phaân tích vaø ñaùnh giaù veà khaû naêng sinh lôøi cuûa ngaân haøng. Moät soá yeáu toá sau ñaây gaây aûnh höôûng ñeán khaû naêng sinh lôøi 36 - 37 - cuûa ngaân haøng , bao goàm: trong quaûn trò, caùc ñieàu kieän kinh teá, quy moâ hoaït ñoäng, laõi suaát, caùc ñieàu kieän caïnh tranh, möùc lôøi, loã chöùng khoaùn, caùc khoaûn tín duïng toån thaát vaø möùc khai thaùc tieàm naêng. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 Ngaân haøng laø loaïi hình kinh doanh ñaëc bieät vôùi nhöõng saûn phaåm ñaëc thuø, vai troø chöùc naêng rieâng coù cuûa ngaân haøng. Tuy nhieân, vôùi baát kyø lónh vöïc kinh doanh naøo thì vieäc laøm theá naøo ñaït ñöôïc hieäu quaû trong kinh doanh cuõng luoân laø chuû ñeà ñaët leân haøng ñaàu vaø ñaëc bieät hôn nöõa trong giai ñoaïn hoäi nhaäp kinh teá quoác teá hieän nay vôùi moâi tröôøng caïnh tranh khoác lieät thì lónh vöïc taøi chính ngaân haøng vôùi tyû suaát lôïi nhuaän bình quaân ngaønh ñaùng keå taïi Vieät Nam luoân ñang trôû thaønh moái quan taâm cho caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc. Treân cô sôû phaân tích ñònh tính vaø ñònh löôïng caùc chæ tieâu taøi chính seõ ñem laïi caùi nhìn khaùi quaùt hôn veà hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng vaø vaïch ra nhöõng keá hoaïch, muïc tieâu cuï theå ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng. 37 - 38 - CHÖÔNG2: THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG SAØI GOØN COÂNG THÖÔNG NGAÂN HAØNG 2.1. Tình hình phaùt trieån kinh teá Tp.HCM naêm 2006 Maëc duø naêm 2006 nöôùc ta chòu nhieàu aûnh höôûng naëng neà cuûa thieân tai, dòch beänh, xuaát khaåu moät soá ngaønh chuû löïc giaûm suùt so vôùi naêm 2005, coäng vôùi nhieàu thaùch thöùc khi gia nhaäp WTO, AFTA, song kinh teá xaõ hoäi cuûa caû nöôùc vaãn duy trì ñöôïc möùc taêng tröôûng khaù cao. Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá (GDP) naêm 2006 ñaït 8,17%. Saûn xuaát coâng nghieäp lieân tuïc taêng tröôûng maïnh vôùi möùc taêng 17% so vôùi naêm 2005. Saûn xuaát noâng nghieäp tieáp tuïc coù chuyeån bieán toát trong chuyeån dòch cô caáu caây troàng, naâng cao naêng suaát, chaát löôïng, hieäu quaû. Giaù trò saûn xuaát toaøn ngaønh taêng 4,4%. Lónh vöïc dòch vuï tieáp tuïc taêng tröôûng khaù, vôùi giaù trò taêng theâm öôùc ñaït 8,3%, tyû troïng khu vöïc dòch vuï hieän chieám 38% GDP. Xuaát nhaäp khaåu ñaït ñöôïc toác ñoä taêng tröôûng khaû quan, nhaát laø khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Toång kim ngaïch xuaát khaåu naêm 2006 ñaït 39,605 tyû USD, taêng 22,1% so vôùi naêm 2005. Lónh vöïc thu huùt voán ñaàu tö ñaït khaù, noåi baät nhaát laø thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaø voán ODA, vôùi voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi naêm 2006 taêng 19,8% so vôùi naêm 2005 vaø vöôït möùc keá hoaïch ñeà ra. Nhôø vaäy, tyû leä ñaàu tö treân GDP öôùc ñaït treân 40%. Hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Tp.HCM ñeàu ñaït möùc taêng tröôûng cao treân haàu heát caùc lónh vöïc kinh doanh töø tín duïng, dòch vuï, lôïi nhuaän cho ñeán coâng taùc quaûn trò ñieàu haønh. 38 - 39 - Hoaït ñoäng tín duïng (bao goàm huy ñoäng voán vaø cho vay voán) treân ñòa baøn lieân tuïc taêng tröôûng cao ñaùp öùng toát nhu caàu veà voán cho neàn kinh teá, taïo ñieàu kieän cho doanh nghieäp môû roäng vaø phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh. Caùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng tieáp tuïc môû roäng vaø phaùt trieån, ñaëc bieät laø caùc dòch vuï ngaân haøng ñieän töû. So vôùi tröôùc ñaây, caùc dòch vuï nhö: ATM, chuyeån tieàn ñieän töû, thanh toaùn tröïc tuyeán internet Banking ñaõ phaùt trieån môû roäng hôn, ña daïng hôn. Chæ rieâng trong 6 thaùng ñaàu naêm 2006, doanh soá theû ATM ñaït 6.766 tyû ñoàng, soá theû phaùt haønh ñaït 263.383 theû. Naêng löïc taøi chính cuûa caùc toå chöùc tín duïng treân ñòa baøn ngaøy caøng taêng cao. Coù theå thaáy ñöôïc ñieàu naøy qua chæ soá veà toác ñoä taêng tröôûng voán ñieàu leä, quy moâ quyõ döï phoøng vaø chaát löôïng hoaït ñoäng. Naêm 2006 laø naêm thöù 6 kinh teá thaønh phoá tieáp tuïc taêng tröôûng ôû möùc naêm sau cao hôn naêm tröôùc, toác ñoä taêng tröôûng kinh teá (GDP) taêng 12,2% (trong ñoù dòch vuï taêng 13,2%, noâng nghieäp taêng 5,2%); toång nguoàn voán ñaàu tö phaùt trieån toaøn xaõ hoäi 62.900 tyû ñoàng (keá hoaïch treân 62.000 tyû ñoàng); toång thu ngaân saùch treân ñòa baøn 68.954 tyû ñoàng (keá hoaïch 35.954 tyû ñoàng) taêng 15,2%; chi ngaân saùch ñòa phöông 19.008,6 tyû ñoàng (keá hoaïch 14.819,8 tyû ñoàng); toång voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi taêng 18,3%; ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taêng 2,2 laàn so vôùi cuøng kyø, trong ñoù chuû yeáu ñaàu tö vaøo lónh vöïc coâng ngheä cao; hoaït ñoäng ñoái ngoaïi vaø hôïp taùc kinh teá vôùi caùc tænh ñöôïc môû roäng. Dieãn bieán laõi suaát: Trong naêm 2006, NHNN tieáp tuïc ñieàu haønh laõi suaát theo höôùng thaän troïng, linh hoaït nhaèm oån ñònh maët baèng laõi suaát. Caùc möùc laõi suaát cuûa NHNN coâng boá trong naêm 2005: Laõi suaát taùi caáp voán 6,5%/naêm, laõi suaát taùi chieát khaáu 4,5%/naêm, laõi suaát cô baûn 8,25%/naêm. Dieãn bieán laõi suaát huy ñoäng vaø cho vay: 39 - 40 - So vôùi cuoái naêm 2005, laõi suaát huy ñoäng VNÑ taêng khoaûng 0,1- 0,4%/naêm; laõi suaát cho vay VNÑ töông ñoái oån ñònh; laõi suaát huy ñoäng vaø cho vay USD taêng khoaûng 0,2-0,6%/naêm; laõi suaát VNÑ cheânh leäch döông so vôùi laïm phaùt khoaûng +1%, laõi suaát USD so vôùi möùc taêng tyû giaù USD/VNÑ cheânh leäch döông 3,2%. Cuï theå laø: Laõi suaát VND: Laõi suaát huy ñoäng: Trong 7 thaùng ñaàu naêm 2006, laõi suaát huy ñoäng coù xu höôùng taêng chuû yeáu ôû nhoùm NHTM coå phaàn; caùc NHTM nhaø nöôùc khoâng taêng laõi suaát huy ñoäng tieát kieäm nhöng môû roäng phaùt haønh giaáy tôø coù giaù ngaén haïn vôùi laõi suaát cao hôn laõi suaát tieát kieäm cuøng kyø haïn khoaûng 0,1-0,3%/naêm, ñieàu naøy phaàn naøo taùc ñoäng ñeán taâm lyù thò tröôøng tieàn teä. Hieän nay, laõi suaát huy ñoäng phoå bieán kyø haïn 3 thaùng laø 7,56-8,52%/naêm, 6 thaùng laø 7,8-8,76%/naêm, 12 thaùng laø 8,4-9,24%/naêm. Maët baèng laõi suaát cho vay ít bieán ñoäng so vôùi laõi suaát cho vay cuoái naêm 2005 nhöng vaãn ôû möùc khaù cao, nhaát laø caùc NHTM coå phaàn vaø ngaân haøng noâng nghieäp phaùt trieån noâng thoân. Laõi suaát cho vay phoå bieán ôû möùc 10,2-13,8%/naêm ñoái vôùi cho vay ngaén haïn vaø 10,8-15,3%/naêm ñoái vôùi cho vay trung, daøi haïn. Laõi suaát USD: Laõi suaát huy ñoäng: trong nhöõng thaùng ñaàu naêm 2006, laõi suaát tieát kieäm baèng USD trong nöôùc taêng chuû yeáu do Cuïc döï tröõ Lieân bang Myõ (FED) taêng laõi suaát ñònh höôùng lieân ngaân haøng (4 laàn ñieàu chænh taêng trong naêm 2006, töø 4,25%/naêm leân 5,25%/naêm) nhöng vôùi bieân ñoä ñieàu chænh thaáp hôn vaø coù xu höôùng oån ñònh trong hai thaùng gaàn ñaây. Beân caïnh ñoù, laõi suaát huy ñoäng döôùi hình thöùc phaùt haønh giaáy tôø coù giaù thöôøng cao hôn laõi suaát tieát kieäm cuøng kyø haïn khoaûng 0,1-0,4%/naêm vaø caùc giaáy tôø coù giaù naøy chuû yeáu do caùc NHTM nhaø nöôùc vaø chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi phaùt haønh. Hieän nay, laõi suaát huy ñoäng baèng USD trong nöôùc gaàn ngang baèng vôùi thò tröôøng caùc nöôùc trong khu vöïc, cho neân 40 - 41 - Laõi suaát cho vay taêng nhöng chaäm hôn möùc taêng laõi suaát huy ñoäng. Hieän nay, laõi suaát cho vaoy ñoái vôùi ngaén haïn khoaûng 5,8-6,7%/naêm, ñoái vôùi trung, daøi haïn khoaûng 6,0-8,0%/naêm. Nhöõng nhaân toá taùc ñoäng ñeán dieãn bieán laõi suaát: - Chæ soá giaù tieâu duøng naêm 2006 laø 6,6% (so vôùi cuøng kyø naêm 2005 laø 8,4%), thaáp hôn cuøng kyø naêm tröôùc. Vì vaäy, phaàn naøo taïo aùp löïc taêng laõi suaát ñeå ñaûm baûo laõi suaát thöïc döông trong moái quan heä giöõa laõi suaát danh nghóa vôùi laïm phaùt. - Laõi suaát treân thò tröôøng quoác teá dieãn bieán chöa oån ñònh do löïa choïn muïc tieâu kieåm soaùt laïm phaùt cuûa caùc quoác gia ñaõ gaây söùc eùp taêng laõi suaát USD trong nöôùc, buoäc caùc ngaân haøng taêng laõi suaát huy ñoäng VND nhaèm traùnh söï chuyeån dòch töø VND sang ngoaïi teä. - Trong thôøi gian qua, vieäc taêng cao laõi suaát huy ñoäng cuûa moät soá NHTM coå phaàn chuû yeáu do caùc ngaân haøng coù quy moâ hoaït ñoäng nhoû muoán giaønh thò phaàn tieàn gôûi. Nhaân toá naøy ñaõ taùc ñoäng kích thích taêng laõi suaát cuûa moät soá NHTM khaùc, aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán taâm lyù thò tröôøng tieàn teä. Moät soá NHTM maëc duø voán khaû duïng dö thöøa nhöng vaãn ñieàu chænh taêng laõi suaát huy ñoäng döôùi nhieàu hình thöùc ñeå giöõ thò phaàn treân thò tröôøng tieàn gôûi, oån ñònh nguoàn voán huy ñoäng, traùnh chuyeån dòch nguoàn voán sang caùc NHTM khaùc. - Laõi suaát huy ñoäng cuûa caùc NHTM coù söùc eùp taêng do bò caïnh tranh quyeát lieät bôûi nhieàu keânh huy ñoäng voán khaùc treân thò tröôøng vôùi laõi suaát cao hôn laõi suaát huy ñoäng cuøng kyø haïn cuûa NHTM nhö traùi phieáu doanh nghieäp, traùi phieáu ñòa phöông,… 41 - 42 - Lónh vöïc ngaân haøng: Laõi suaát huy ñoäng voán cuûa caùc toå chöùc tín duïng taêng 0,02%-0,4%/naêm ñoái vôùi VNÑ vaø taêng töø 0,3%-1%/naêm ñoái vôùi USD; laõi suaát cho vay taêng 0,3%-0,9% ñoái vôùi VNÑ vaø 0,6%-1,5% ñoái vôùi ngoaïi teä. Dòch vuï theû ATM tieáp tuïc phaùt trieån vôùi toác ñoä cao, heä thoáng maïng thanh toaùn theû ATM ngaøy caøng ñöôïc môû roäng, toång soá ñieåm chaáp nhaän thanh toaùn theû treân ñòa baøn Tp.HCM ñaït 8.306 veà dòch vuï mua baùn ngoaïi teä döï öôùc doanh soá mua taêng 43,9% so vôùi naêm 2005 vaø doanh soá baùn taêng 47,4%; dòch vuï kieàu hoái taêng 9,1%. Voán huy ñoäng ñeán cuoái naêm öôùc ñaït 277.910,9 tyû ñoàng, taêng 47,1% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Voán huy ñoäng baèng ngoaïi teä chieám 32,4% toång voán huy ñoäng, taêng 50% so vôùi cuøng kyø. Voán huy ñoäng VNÑ taêng 45,8% so vôùi cuøng kyø. Tieàn gôûi tieát kieäm vaø kyø phieáu taêng 45,8% so vôùi cuøng kyø ñaït 126.959,5 tyû ñoàng, chieám 45,7% toång voán huy ñoäng. Toång dö nôï ñeán cuoái naêm öôùc ñaït 226.336,0 tyû ñoàng, taêng 28,8% so cuøng kyø, trong ñoù tín duïng baèng VNÑ taêng nhanh hôn tín duïng baèng ngoaïi teä. Dö nôï tín duïng baèng ngoaïi teä ñaït 74.077,7 tyû ñoàng, chieám 32,8% toång dö nôï luaân chuyeån, taêng 18,7% so vôùi cuøng kyø. Dö nôï tín duïng baèng VNÑ taêng 34,5% so cuøng kyø. Dö nôï tín duïng trung daøi haïn chieám 38,8% toång dö nôï, taêng 20% so vôùi cuøng kyø. Dö nôï tín duïng ngaén haïn taêng 35,1% so vôùi cuøng kyø. 2.2. Giôùi thieäu toång quaùt veà quaù trình thaønh laäp vaø phaùt trieån SGCTNH Nghò ñònh 53/HÑBT laø böôùc khôûi ñaàu trong söï nghieäp ñoåi môùi cuûa ngaønh ngaân haøng, töø naêm 1989 chuyeån ngaân haøng sang haïch toaùn kinh teá kinh doanh XHCN, hoaøn thieän moâ hình toå chöùc, taùch ngaân haøng thaønh 2 caáp: Heä thoáng ngaân haøng Nhaø nöôùc vôùi chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc veà tieàn teä – tín duïng – thanh toaùn; heä thoáng ngaân haøng chuyeân doanh vôùi nhieäm vuï kinh doanh tieàn teä – tín duïng – dòch vuï ngaân haøng. Theo ñoù, heä thoáng ngaân haøng chuyeân doanh bao goàm caùc ngaân haøng Coâng nghieäp, Noâng nghieäp, Ngoaïi thöông vaø Ñaàu tö phaùt trieån; 42 - 43 - - Teân ngaân haøng: Ngaân haøng Thöông maïi Coå phaàn Saøi Goøn Coâng Thöông (vieát taét laø SGCTNH) - Teân giao dòch quoác teá: SAIGON BANK FOR INDUSTRY AND TRADE (SBIT) - Teân goïi taét: SAØI GOØN COÂNG THÖÔNG NGAÂN HAØNG - Hoäi sôû chính: 2C Phoù Ñöùc Chính, phöôøng Nguyeãn Thaùi Bình, Quaän 1, Thaønh phoá Hoà Chí Minh - Laø ngaân haøng TMCP Vieät Nam ñaàu tieân ñöôïc thaønh laäp trong heä thoáng ngaân haøng TMCP taïi Vieät Nam hieän nay, ra ñôøi ngaøy 16 thaùng 10 naêm 1987, tröôùc khi coù luaät coâng ty vaø Phaùp leänh ngaân haøng, vôùi voán ñieàu leä ban ñaàu laø 650 trieäu ñoàng vaø thôøi gian hoaït ñoäng laø 50 naêm. Nhôø voán ñieàu leä taêng tröôûng qua töøng naêm, Ngaân haøng TMCP Saøi Goøn Coâng Thöông ñaõ thuùc ñaåy taêng tröôûng nghieäp vuï, phaùt trieån maïng löôùi hoaït ñoäng keát quaû kinh doanh lieân tuïc coù lôøi, coå ñoâng nhaän coå töùc khaù cao töø ñoàng voán ñaàu tö ban ñaàu. Hieän nay, Hoäi sôû chính cuûa Ngaân haøng TMCP Saøi Goøn Coâng Thöông ñaët taïi soá 2C Phoù Ñöùc Chính, Quaän 1, Tp.HCM. Maïng löôùi heä thoáng chi nhaùnh traûi daøi khaép caû nöôùc. Sau hôn 18 naêm hoaït ñoäng, ngoaøi vieäc ñöa ra caùc saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng coù chaát löôïng phuø hôïp vôùi nhu caàu cuûa khaùch haøng, môû roäng maïng löôùi hoaït ñoäng…vôùi ñoái töôïng khaùch haøng laø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, SGCTNH coøn quan taâm vaø môû roäng ñeán caùc ñoái töôïng khaùch haøng laø caùc caù nhaân, coâng ty lieân doanh, doanh nghieäp nöôùc ngoaøi …hoaït ñoäng trong khu cheá xuaát, khu coâng 43 - 44 - nghieäp, hoã trôï söï phaùt trieån caùc ngaønh ngheà noâng, laâm, ngö nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp vaø caùc ngaønh ngheà truyeàn thoáng taïi caùc ñòa phöông trong caû nöôùc. Trong thôøi gian tôùi, theo xu theá phaùt trieån – hoäi nhaäp cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam vaøo neàn kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi, Ngaân haøng TMCP Saøi Goøn Coâng Thöông seõ lieân tuïc ñoåi môùi hoaït ñoäng: Cung öùng theâm nhieàu saûn phaåm, dòch vuï, thay ñoåi phong caùch phuïc vuï, öu ñaõi caùc giao dòch thöôøng xuyeân, môû roäng maïng löôùi hoaït ñoäng, höôùng tôùi phuïc vuï khaùch haøng baèng nhöõng saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi vôùi chaát löôïng toát nhaát döïa treân neàn taûng coâng ngheä ngaân haøng tieân tieán… nhaèm thöïc hieän thaønh coâng muïc tieâu laø moät trong nhöõng ngaân haøng TMCP lôùn maïnh haøng ñaàu trong heä thoáng ngaân haøng TMCP. 2.2.1. Voán ñieàu leä Sau 20 naêm thaønh laäp, ngaân haøng TMCP Saøi Goøn Coâng Thöông ñaõ taêng voán ñieàu leä töø 650 trieäu ñoàng leân 689 tyû ñoàng theo tieán ñoä: - Voán ñieàu leä ban ñaàu laø 650 trieäu ñoàng goàm 13.000 coå phaàn baèng nhau vôùi meänh giaù laø 50.000ñoàng/coå phaàn; - Naêm 1990, Hoäi ñoàng Quaûn trò vaø Ñaïi Hoäi coå ñoâng quyeát ñònh taùi ñònh meänh giaù coå phaàn töø 50.000ñoàng leân 250.000ñoàng/coå phaàn (leân 5 laàn – 500%). Voán ñieàu leä sau khi ñöôïc taùi ñònh giaù laø 3,25 tyû ñoàng; - Naêm 1992, sau moät thôøi gian vaän ñoäng caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia mua coå phaàn voán ñieàu leä taêng leân 9,25 tyû ñoàng; - Naêm 1993, ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa Thoáng ñoác NHNN Vieät Nam theo coâng vaên soá 192/CV-NH5 ngaøy 04.05.1993, SGCTNH taêng voán ñieàu leä leân 50,54 tyû ñoàng; - Naêm 1995, SGCTNH taêng voán ñieàu leä leân 99,825 tyû ñoàng; - Naêm 2000, SGCTNH taêng voán ñieàu leä leân 141,996 tyû ñoàng; - Naêm 2002, SGCTNH taêng voán ñieàu leä leân 181,996 tyû ñoàng; - Naêm 2003, SGCTNH taêng voán ñieàu leä leân 250.000 tyû ñoàng; 44 - 45 - Hình 2.1. Sô ñoà toå chöùc Ngaân haøng SGCT Sô ñoà toå chöùc SAØI GOØN COÂNG THÖÔNG NGAÂN HAØNG ÑAÏI HOÄI ÑOÀNG COÅ ÑOÂNG HOÄI ÑOÀNG QUAÛN TRÒ BAN KIEÅM SOAÙT BAN TOÅNG GIAÙM ÑOÁC KHOÁI HOÃ TRÔÏ ÑIEÀU HAØNH TOÅNG HÔP KHOÁI GIAO DÒCH KHAÙCH HAØNG MAÏNG LÖÔÙI CHI NHAÙNH COÂNG TY TRÖÏC THUOÄC P.Vi tính P.Tín duïng Khu vöïc Tp.HCM P. Keá hoaïch toång hôïp P.Keá toaùn Khu vöïc ñoàng baèng soâng Cöûu Long P.Toå chöùc haønh chính P.Kieåm tra phaùp cheá P.Quaûn lyù chi nhaùnh P.K/doanh ñoái ngoaïi Khu vöïc mieàn Baéc Khu vöïc mieàn Trung P.Ngaân quyõ Trung taâm KD theû Coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn 45 - 46 - - Naêm 2004, SGCTNH taêng voán ñieàu leä leân 303,500 tyû ñoàng; - Naêm 2005, SGCTNH taêng voán ñieàu leä leân 400 tyû ñoàng; - Naêm 2006, SGCTNH taêng voán ñieàu leä leân 689 tyû ñoàng. 2.2.2. Cô sôû haï taàng kyõ thuaät coâng ngheä Nhìn chung, sau 20 naêm ñoåi môùi, heä thoáng SGCTNH ñaõ xaây döïng moät haï taàng coâng ngheä thoâng tin (CNTT) töông ñoái ñoàng boä vaø hieän ñaïi. Nhieàu tieän ích ngaân haøng ñöôïc trieån khai vaø khai thaùc, söû duïng phuïc vuï nhu caàu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vaø chuû ñoäng hoäi nhaäp vôùi khu vöïc vaø theá giôùi. Trong thôøi gian töø 1981-1990, Ngaân haøng ñaõ thöïc hieän thay theá daàn maùy tính ñieän töû vaø töø naêm 1986 baét ñaàu söû duïng theá heä maùy tính ñaàu tieân taïi caùc chi nhaùnh, öùng duïng heä ñieàu haønh MS-DOS, cô sôû döõ lieäu Foxpro ñeå thöïc hieän keá toaùn giao dòch cuoái ngaøy, toång hôïp caùc caân ñoái keá toaùn, tieát kieäm. Giai ñoaïn 1990-1998 ñöôïc xem laø giai ñoaïn ñaàu cuûa thôøi kyø ñoåi môùi vôùi Saøi Goøn Coâng Thöông Ngaân haøng vôùi caùc dòch vuï, öùng duïng nhö: khuyeán khích môû taøi khoaûn vaø thanh toaùn qua ngaân haøng, chuaån bò laép ñaët ATM, tham gia heä thoáng chuyeån tieàn quoác teá SWIFT, xöû lyù giao dòch töùc thôøi treân maïng maùy tính, thanh toaùn buø tröø ñieän töû, chuyeån tieàn ñieän töû, thanh toaùn lieân ngaân haøng, thanh tra giaùm saùt töø xa, phoøng ngöøa ruûi ro,…SGCTNH ñaõ xaây döïng ñöôïc trung taâm CNTT rieâng vôùi nhieàu trang bò phaàn cöùng, phaàn meàm heä thoáng, caùc saûn phaåm coâng ngheä môùi. Quy moâ öùng duïng ñöôïc môû roäng töø Hoäi sôû ñeán caùc chi nhaùnh, phoøng giao dòch. Heä thoáng maùy tính ñöôïc lieân keát treân cô sôû maïng dieän roäng trong toaøn heä thoáng. Nhôø coâng ngheä caùc dòch vuï ngaân haøng phaùt trieån ña daïng vaø phong phuù, cho ñeán nay Saøi Goøn Coâng Thöông Ngaân haøng ñaõ trieån khai nhieàu saûn phaåm môùi ñaëc bieät laø dòch vuï ngaân haøng ñieän töû: Internetbanking, mobilebanking, phonebanking, dòch vuï theû, thanh toaùn ñieän töû. Coâng ngheä môùi ñaõ mang laïi nhieàu tieän ích toái ña cho khaùch haøng vaø cho neàn kinh teá noùi chung. Nhö vaäy, söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä hieän ñaïi cho pheùp SGCTNH naâng cao naêng löïc caïnh tranh, phaùt trieån trong ñieàu kieän hoäi nhaäp, khi maø ngaân haøng 46 - 47 - nöôùc ngoaøi ñaõ ñi tröôùc vaø coù böôùc phaùt trieån nhanh maïnh veà coâng ngheä vaø dòch vuï ngaân haøng. SGCTNH ñang tieáp tuïc thöïc hieän quaù trình phaùt trieån coâng ngheä vaø dòch vuï ngaân haøng theo chöông trình ñeà aùn phaùt trieån dòch vuï taøi chính ngaân haøng treân ñòa baøn Tp.HCM giai ñoaïn 2006-2010. Cuï theå, taäp trung naâng cao naêng löïc taøi chính baèng vieäc nghieân cöùu, coù phöông aùn phaùt haønh coå phieáu treân thò tröôøng chöùng khoaùn, thu huùt voán nöôùc ngoaøi thoâng qua vieäc goùp voán cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi seõ taïo ñieàu kieän tieáp caän kinh nghieäm quaûn lyù vaø chuyeån giao coâng ngheä hieän ñaïi. Tuy nhieân, haï taàng kyõ thuaät coâng ngheä cuûa SGCTNH cho ñeán nay coøn chöa hoaøn thieän ôû moät soá khía caïnh. Möùc ñoä aùp duïng coâng ngheä thoâng tin trong heä thoáng SGCTNH so vôùi heä thoáng ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn vaø trong khu vöïc coøn khaù cheânh leäch, ñieàu naøy theå hieän caùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi chöa coù hoaëc môùi baét ñaàu aùp duïng trong phaïm vi heïp caùc ñoái töôïng khaùch haøng söû duïng, chöa mang tính phoå bieán trong khi ñoù taïi caùc nöôùc khaùc nhöõng dòch vuï naøy ñaõ trôû neân quen thuoäc; vieäc quaûn lyù tín duïng vaãn theo loái coå truyeàn, chöa öùng duïng ñöôïc nhöõng thaønh töïu cuûa coâng ngheä thoâng tin moät caùch trieät ñeå vaø saâu roäng vaøo hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng neân tieàm aån nhieàu ruûi ro. Cô sôû haï taàng kyõ thuaät cuûa SGCTNH hieän nay chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cho vieäc phaùt trieån caùc dòch vuï tieän ích, hieän ñaïi maëc duø ñaõ ñaàu tö, xaây döïng nhieàu heä thoáng thieát bò kyõ thuaät tieân tieán (ñaõ trang bò treân 53 maùy ATM ña naêng vaø mua saém thay môùi heä thoáng maùy tính caùc chi nhaùnh). Hieän nay, SGCTNH maëc duø ñang thoûa thuaän ñeå tieán ñeán kyù keát hôïp ñoàng vôùi moät ñoái taùc nöôùc ngoaøi trong vieäc xaây döïng heä thoáng phaàn meàm ngaân haøng aùp duïng cho toaøn heä thoáng nhöng ñeán nay heä thoáng caùc chi nhaùnh vaãn phaûi söû duïng caùc phaàn meàm thuû coâng. Cho neân, moïi thao taùc nghieäp vuï raát toán thôøi gian vaø vieäc xöû lyù soá lieäu ñeå 47 - 48 - toång hôïp baùo caùo cho Ngaân haøng Nhaø nöôùc phaûi keát hôïp giöõa maùy tính vaø thuû coâng. Ngoaøi ra, tuy ñaõ trang bò cô sôû vaät chaát kyõ thuaät coâng ngheä thoâng tin ñaày ñuû nhöng SGCTNH vaãn gaëp moät soá khoù khaên. Ví duï, chæ moät lónh vöïc coâng ngheä thoâng tin thoâi cuõng ñaõ raéc roái, khoù khaên vì moãi nhaø cung caáp thöïc hieän moãi caùch, raát khoù cho Ngaân haøng thöïc hieän caùc taùc nghieäp. Vì vaäy, hieän töôïng laøm vieäc nöûa thuû coâng, nöûa keát noái coâng ngheä thoâng tin vaãn coøn toàn taïi, vöøa maát coâng söùc, thôøi gian, giaáy tôø, vöøa taïo ra nhöõng phieàn haø cho khaùch haøng…ñaây thöïc söï cuõng laø moät haïn cheá maø moät mình Ngaân haøng khoâng theå laøm ñöôïc, ñoøi hoûi phaûi coù söï ñoàng boä trong vaän haønh cuûa neàn kinh teá. 2.3. Tình hình hoaït ñoäng cuûa Saøi Goøn Coâng Thöông Ngaân haøng naêm 2006 2.3.1. Nguoàn voán hoaït ñoäng Tính ñeán 31/12/2006, toång nguoàn voán hoaït ñoäng laø 6.240 tyû ñoàng, taêng 45% so vôùi naêm 2005, ñaït 114,16% so vôùi chæ tieâu keá hoaïch naêm, chi tieát nhö sau: 2.3.1.1. Voán ñieàu leä: 689 tyû ñoàng, taêng 72% so vôùi naêm 2005, ñaït 100% chæ tieâu keá hoaïch ñeà ra naêm 2006 (620 tyû ñoàng). 2.3.1.2. Voán huy ñoäng: 5.195 tyû ñoàng, taêng 44% so vôùi naêm 2005, ñaït 107% chæ tieâu huy ñoäng voán naêm 2006. 1409 1583 2173 3188 4290 6240 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000Ty dong 2001 2002 2003 2004 2005 2006Nam Toãng voán hoaït ñoäng 2.3.2. Hoaït ñoäng dòch vuï 48 - 49 - Hoaït ñoäng dòch vuï trong naêm 2006 ñaõ ñaït keát quaû ôû möùc ñoä khaû quan do ñaõ duy trì vaø giöõ oån ñònh caùc loaïi hình dòch vuï truyeàn thoáng nhö thanh toaùn quoác teá, baûo laõnh, thu ñoåi vaø kinh doanh ngoaïi teä…ngoaøi ra coøn môû roäng vaø phaùt trieån moät soá dòch vuï môùi khaùc nhö: tö vaán, thu tieàn löu ñoäng, hoaït ñoäng ñaïi lyù thanh toaùn theû Visa, Master, dòch vuï theû ña naêng, thoâng baùo soá dö qua ñieän thoaïi di ñoäng (Mobile banking). Toùm laïi, hoaït ñoäng dòch vuï ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp ñaùng keå vaøo hieäu quaû hoaït ñoäng chung cuûa SGCTNH. Tuy nhieân, caùc saûn phaåm dòch vuï môùi chöa ñöôïc trieån khai thöïc hieän: kinh doanh baát ñoäng saûn, cho thueâ keùt saét, thanh toaùn qua ñieän thoaïi di ñoäng, thanh toaùn mua baùn chöùng khoaùn, tö vaán ñaàu tö taøi chính…trong khi caùc dòch vuï naøy ñang laø theá maïnh cuûa moät soá ngaân haøng ñi ñaàu trong vieäc ñaàu tö phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng treân ñòa baøn. - Hoaït ñoäng thanh toaùn ñoái ngoaïi: Ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng chuyeån bieán tích cöïc: Môû roäng caùc thò tröôøng thanh toaùn, phaùt trieån maïng löôùi ngaân haøng ñaïi lyù,…Trong naêm 2006, doanh soá hoaït ñoäng thanh toaùn ñoái ngoaïi laø 302 trieäu USD, taêng 12% so vôùi naêm 2005; trong ñoù dòch vuï thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu laø 289 trieäu USD, taêng 12% so vôùi naêm 2005. - Dòch vuï thanh toaùn trong nöôùc: Toång doanh soá thanh toaùn trong nöôùc laø 411 ngaøn tyû ñoàng, taêng 46% so vôùi naêm 2005. Vieäc tham gia thanh toaùn ñieän töû lieân ngaân haøng ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc chuyeån tieàn thanh toaùn nhanh trong nöôùc cuõng nhö taêng nhanh doanh soá hoaït ñoäng. - Hoaït ñoäng kinh doanh ngoaïi teä: Toång doanh soá mua baùn ngoaïi teä laø622 trieäu USD. Vieäc kinh doanh ngoaïi teä cung öùng ñuû ngoaïi teä cho hoaït ñoäng kinh doanh thanh toaùn, ñaûm baûo caùc tyû leä an toaøn vaø caùc bieän phaùp phoøng choáng ruûi ro theo quy ñònh cuûa NHNN trong kinh doanh ngoaïi hoái. - Hoaït ñoäng goùp voán, lieân doanh: Tính ñeán cuoái naêm 2006,SGCTNH ñaõ goùp voán 34,5 tyû ñoàng taïi Ngaân haøng Gia Ñònh, Khaùch saïn Saøi Goøn Haï Long, 49 - 50 - Coâng ty chuyeån maïch taøi chính Quoác gia (Banknet), Coâng ty Quaûn lyù khai thaùc taøi saûn vaø trong naêm 2006. - Hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính: Ñeán cuoái naêm 2006, SGCTNH ñaõ ñaàu tö mua chöùng khoaùn (traùi phieáu Nhaø nöôùc, Coâng ty) vôùi toång soá tieàn laø 304 tyû ñoàng, taêng 57% so vôùi naêm 2005 vaø coù doanh thu laø 21 tyû ñoàng. - Hoaït ñoäng ñaàu tö tieàn gôûi trong vaø ngoaøi nöôùc: Ñeán cuoái naêm 2006, SGCTNH coù soá dö tieàn gôûi 551 tyû ñoàng taïi caùc ngaân haøng trong vaøngoaøi nöôùc. Naêm 2006 dòch vuï naøy coù doanh thu laø 43 tyû ñoàng, goùp phaàn taêng theâm hieäu quaû cho hoaït ñoäng ngaân haøng. - Hoaït ñoäng theû: + Hoaït ñoäng theû tín duïng quoác teá: doanh soá thanh toaùn theû tín duïng quoác teá naêm 2006 laø 3,54 trieäu USD, taêng 1,04 trieäu USD so vôùi naêm 2005. + Hoaït ñoäng theû ña naêng Saigon Bankcard: @ Toång soá maùy ATM cuûa Saøi Goøn Coâng Thöông Ngaân haøng ñaõ ñaàu tö leân 53 maùy. Caùc maùy ATM hieän ñöôïc trang bò trong toaøn heä thoáng Saøi Goøn Coâng Thöông Ngaân haøng taïi caùc tænh/thaønh phoá lôùn trong caû nöôùc nhö: Tp.HCM, Haø Noäi, Quaûng Ninh, Ñaø Naüng, Caàn Thô, Baïc Lieâu, Ñoàng Nai,…Ngoaøi ra, so Saigonbank laø thaønh vieân saùng laäp heä thoáng VNBC neân khaùch haøng coù theå söû duïng theû Saigonbank Card taïi treân 400 maùy ATM vaø chaáp nhaän thanh toaùn taïi hôn 200 ñieåm mua haøng hoaù trong heä thoáng VNBC. @ Ñaõ tham gia keát noái haøng ngang vôùi heä thoáng VNBC vaøo ñaàu naêm 2005 vaøñeán cuoái naêm 2005, heä thoáng VNBC ñaõ keát naïp 2 thaønh vieân môùi laø Ngaân haøng Phaùt trieån Nhaø Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long (MBH) vaø Ngaân haøng Phaùt trieån Nhaø Haø Noäi (HBB) vaø môùi ñaây nhaát heä thoáng theû cuûa Saigonbank Card ñaõ tieán haønh thoûa thuaän kyù hôïp ñoàng hôïp taùc vôùi heä thoáng theû cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh nhö Ngaân ha