Luận văn Giải pháp hỗ trợ tài chính đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam giai đoạn từ nay đến năm 2010

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH š&› NGUYỄN THANH NHà GIẢI PHÁP HỖ TRỢ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Ở VIỆT NAM GIAI ĐOẠN TỪ NAY ĐẾN NĂM 2010 Chuyên ngành: KINH TẾ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Mã số: 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐỖ QUANG TRỊ TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2007 0ӨC LӨC /ӠI CAM ĈOAN 0ӨC LӨC DANH MӨC CÁC CHӲ VIӂT TҲT DANH MӨC CÁC BҦNG /ӠI MӢĈҪU CHѬѪNG 1: VҨN Ĉӄ HӚ TRӦ TÀI CHÍNH ĈӔI VӞI CÁC DOANH NGHIӊP NHӒ VÀ VӮA ......................................................................................... 1 1.1. Tәng quan vӅ doanh nghiӋp nhӓ và vӯa .......................................................... 1 1.1.1. Khái niӋm doanh nghiӋp nhӓ và vӯa............................................................ 1 1.1.2. Phân loҥi doanh nghiӋp nhӓ và vӯa ............................................................ 2 1.1.2.1. Theo các nѭӟc trên thӃ giӟi ................................................................. 3 1.1.2.2. Theo quy ÿӏnh ӣ ViӋt Nam.................................................................. 5 1.1.3. Vai trị cӫa doanh nghiӋp nhӓ và vӯa trong nӅn kinh tӃ ViӋt Nam hiӋn nay . 5 1.2. Hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các doanh nghiӋp nhӓ và vӯa .................................... 7 1.2.1. Vay vӕn tҥi các ngân hàng thѭѫng mҥi ........................................................ 8 1.2.1.1. Khái quát vӅ vay vӕn tҥi các ngân hàng thѭѫng mҥi ............................ 8 1.2.1.2. Các hình thӭc ÿҧm bҧo tín dөng .......................................................... 9 1.2.2. Thuê tài chính ........................................................................................... 11 1.2.2.1. Khái niӋm cho thuê tài chính ............................................................ 11 1.2.2.2. Vai trị cӫa cho thuê tài chính............................................................ 13 1.2.2.3. Cѫ quan quҧn lý Nhà nѭӟc vӅ hoҥt ÿӝng cho thuê tài chính .............. 13 1.2.2.4. Ѭu và nhѭӧc ÿLӇm cӫa hoҥt ÿӝng cho thuê tài chính ......................... 13 1.3. Hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV ӣ mӝt sӕ nѭӟc Châu Á và bài hӑc kinh nghiӋm ÿӕi vӟi ViӋt Nam ....................................................................... 15 1.3.1. Hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các doanh nghiӋp nhӓ và vӯa ӣ mӝt sӕ nѭӟc Châu Á..................................................................................................... 15 1.3.2. Bài hӑc kinh nghiӋm ÿӕi vӟi ViӋt Nam..................................................... 17 .Ӄt luұn chѭѫng 1 .................................................................................................. 18 CHѬѪNG 2: THӴC TRҤNG Vӄ HӚ TRӦ TÀI CHÍNH ĈӔI VӞI CÁC DOANH NGHIӊP NHӒ VÀ VӮA Ӣ VIӊT NAM............................................... 19 2.1. Doanh nghiӋp nhӓ và vӯa ӣ ViӋt Nam và vҩn ÿӅ pháp lý .............................. 19 2.2. Thӵc trҥng vӅ hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV ӣ ViӋt Nam................... 20 2.2.1. Thӵc trҥng vӅ sӕ lѭӧng DNNVV ÿang hoҥt ÿӝng tҥi thӡi ÿLӇm 31/12 hҵng năm phân theo loҥi hình doanh nghiӋp ............................................. 20 2.2.2. Thӵc trҥng vӅ vӕn sҧn xuҩt kinh doanh hҵng năm cӫa các DNNVV ÿang hoҥt ÿӝng phân theo loҥi hình doanh nghiӋp............................................. 22 2.2.3. Thӵc trҥng vӅ sӕ lѭӧng lao ÿӝng trong các DNNVV ÿang hoҥt ÿӝng tҥi thӡi ÿLӇm 31/12 hҵng năm phân theo loҥi hình doanh nghiӋp.................... 25 2.2.4. Thӵc trҥng ÿҫu tѭ tài sҧn cӕÿӏnh và ÿҫu tѭ tài chính dài hҥn cӫa các DNNVV ÿang hoҥt ÿӝng phân theo loҥi hình doanh nghiӋp..................... 26 2.2.5. Thӵc trҥng doanh thu sҧn xuҩt kinh doanh thuҫn cӫa các DNNVV ÿang hoҥt ÿӝng phân theo loҥi hình doanh nghiӋp............................................. 27 2.3. Nhӳng thành tӵu và hҥn chӃ trong viӋc hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV ӣ ViӋt Nam thӡi gian qua ................................................................ 29 2.3.1. Nhӳng thành tӵu ÿҥt ÿѭӧc ......................................................................... 29 2.3.1.1. Ĉӕi vӟi các NHTM, cơng ty Cho thuê tài chính, các Quӻ quӕc gia.... 29 2.3.1.2. Ĉӕi vӟi bҧn thân DNNVV................................................................. 38 2.3.2. Mӝt sӕ hҥn chӃ cҫn khҳc phөc ................................................................... 38 2.3.2.1. Ĉӕi vӟi các NHTM, cơng ty Cho thuê tài chính, các Quӻÿa quӕc gia39 2.3.2.2. Ĉӕi vӟi bҧn thân DNNVV................................................................. 41 2.4. Nguyên nhân gây nên hҥn chӃ......................................................................... 42 2.4.1. Ĉӕi vӟi các NHTM.................................................................................... 42 2.4.2. Ĉӕi vӟi bҧn thân DNNVV......................................................................... 43 .Ӄt luұn chѭѫng 2 .................................................................................................. 44 CHѬѪNG 3: GIҦI PHÁP HӚ TRӦ TÀI CHÍNH ĈӔI VӞI CÁC DNNVV Ӣ VIӊT NAM GIAI Ĉ2ҤN TӮ NAY ĈӂN NĂM 2010 ....................................... 45 3.1. Ĉӏnh hѭӟng phát triӇn DNNVV ӣ VIӊT NAM giai ÿRҥn 2006-2010 ............ 45 3.1.1. Nguyên tҳc cѫ bҧn phát triӇn DNNVV ...................................................... 46 3.1.2. Mөc tiêu cө thӇ.......................................................................................... 47 3.2. Nhӳng giҧi pháp hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV ӣ ViӋt Nam tӯ nay  ÿӃn năm 2010.................................................................................................. 47 3.2.1. Ĉӕi vӟi Chính phӫ ..................................................................................... 47 3.2.1.1. Hồn thiӋn khung khә pháp lý........................................................... 47 3.2.1.2. Chính sách vӅ tài chính ..................................................................... 49 3.2.1.3. Chính sách ÿҩt ÿai ............................................................................ 49 3.2.1.4. KhuyӃn khích phát triӇn các tә chӭc hӛ trӧ DNNVV......................... 51 3.2.2. Ĉӕi vӟi NHNN.......................................................................................... 51 3.2.2.1. Hồn thiӋn các văn bҧn pháp lý trong lƭnh vӵc ngân hàng ................. 51 3.2.2.2. TiӃp tөc ÿәi mӟi các chính sách tín dөng nhҵm nâng cao quyӅn tӵ chӫ cho các NHTM và phù hӧp vӟi thơng lӋ quӕc tӃ .................... 52 3.2.3. Ĉӕi vӟi các NHTM.................................................................................... 52 3.2.3.1. Nhұn thӭc vӅ tҫm quan trӑng cӫa viӋc cho vay ÿӕi các DNNVV ...... 52 3.2.3.2. Tә chӭc lҥi cѫ cҩu hoҥt ÿӝng cӫa ngân hàng theo hѭӟng xây dӵng các bӝ phұn hӛ trӧ tín dөng ÿӕi vӟi các DNNVV ............................... 53 3.2.3.3. Gĩp vӕn ÿҫu tѭ, liên doanh, liên kӃt vӟi DNVVN ............................ 54 3.2.3.4. Thӵc hiӋn các chính sách ѭu ÿãi ÿӕi vӟi DNNVV............................. 55 3.2.3.5. Nâng cao kӻ năng nghiӋp vө cӫa cán bӝ thҭm ÿӏnh ........................... 56 3.2.3.6. Thӵc hiӋn quy trình thҭm ÿӏnh rӫi ro tín dөng lành mҥnh.................. 57 3.3.4. Ĉӕi vӟi các cơng ty cho thuê tài chính....................................................... 60 3.3.5. Ĉӕi vӟi các DNNVV ................................................................................. 61 3.3.5.1. Thӵc hiӋn ÿúng và ÿҫy ÿӫ chӃÿӝ báo cáo, sә sách, chӭng tӯ kӃ tốn 61 3.3.5.2. Khai thác các nguӗn thơng tin phөc vө sҧn xuҩt kinh doanh.............. 62 3.3.5.3. Cѫ cҩu tә chӭc lҥi bӝ máy doanh nghiӋp, nâng cao chҩt lѭӧng nguӗn nhân lӵc................................................................................. 62 3.3. Nhӳng giҧi pháp hӛ trӧ .................................................................................. 63 3.3.1. Ĉӕi vӟi Chính phӫ ..................................................................................... 63 3.3.1.1. Ĉҭy mҥnh cҧi cách hành chính .......................................................... 63 3.3.1.2. Hӛ trӧ phát triӇn cơng nghӋ thơng tin ................................................ 63 3.3.1.3. KhuyӃn khích thành lұp các hiӋp hӝi và các tә chӭc phát triӇn DNNVV .......................................................................................... 64 3.3.1.4. Thӵc hiӋn chính sách trӧ giúp cĩ trӑng ÿLӇm..................................... 64 3.3.1.5. Phát triӇn văn hố kinh doanh, khuyӃn khích khӣi sӵ doanh nghiӋp .. 65 3.3.2. Ĉӕi vӟi các NHTM.................................................................................... 65 3.3.2.1. Tăng cѭӡng các mӕi quan hӋ hӧp tác ................................................ 65 3.3.2.2. Thѭӡng xuyên tiӃp xúc vӟi các DNNVV........................................... 66 3.3.2.3. Xây dӵng mơ hình tә chӭc chuyên nghiӋp, chuyên mơn sâu phөc vө DNNVV ..................................................................................... 66 3.3.2.4. Chuҭn hố vӅ cѫ chӃ, chính sách, quy trình thӫ tөc cho vay, cung cҩp dӏch vөÿӕi vӟi các DNNVV...................................................... 67 3.3.2.5. Xây dӵng gĩi sҧn phҭm phù hӧp ...................................................... 67 .Ӄt luұn chѭѫng 3 .................................................................................................. 67 .ӂT LUҰN TÀI LIӊU THAM KHҦO PHӨ LӨC DANH MӨC CÁC CHӲ VIӂT TҲT CTTC: Cho thuê tài chính DNNN: Doanh nghiӋp Nhà nѭӟc DNNVV: Doanh nghiӋp nhӓ và vӯa NHNN: Ngân hàng Nhà nѭӟc NHTM: Ngân hàng thѭѫng mҥi TNHH: Trách nhiӋm hӳu hҥn QBLTD: Quӻ bҧo lãnh tín dөng TP.HCM: Thành phӕ Hӗ Chí Minh DANH MӨC CÁC BҦNG %ҧng 2.1: Sӕ lѭӧng doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng tҥi thӡi ÿLӇm 31/12 hҵng năm phân theo loҥi hình doanh nghiӋp %ҧng 2.2: Vӕn sҧn xuҩt kinh doanh bình quân hҵng năm cӫa các doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng phân theo loҥi hình doanh nghiӋp %ҧng 2.3: Vӕn sҧn xuҩt kinh doanh bình quân hҵng năm cӫa tӯng doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng phân theo loҥi hình doanh nghiӋp %ҧng 2.4: Sӕ lao ÿӝng trong các doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng tҥi thӡi ÿLӇm 31/12 hҵng Qăm phân theo loҥi hình doanh nghiӋp %ҧng 2.5: Giá trӏ tài sҧn cӕÿӏnh và ÿҫu tѭ tài chính dài hҥn cӫa các doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng tҥi thӡi ÿLӇm 31/12 hҵng năm phân theo loҥi hình doanh nghiӋp %ҧng 2.6: Doanh thu sҧn xuҩt kinh doanh thuҫn cӫa các doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng ohân theo loҥi hình doanh nghiӋp /ӠI MӢĈҪU 1. Tính cҩp thiӃt cӫa ÿӅ tài nghiên cӭu Trong suӕt quá trình ÿәi mӟi, bҳt ÿҫu tӯĈҥi hӝi Ĉҧng tồn quӕc lҫn thӭ VI (năm 1986), Ĉҧng ta luơn khҷng ÿӏnh chӫ trѭѫng nhҩt quán phát triӇn nӅn kinh tӃ nhiӅu thành phҫn, ÿa sӣ hӳu. Chӫ trѭѫng này tӯng bѭӟc ÿѭӧc cө thӇ hố trong hàng loҥt các Yăn bҧn pháp quy nhѭ luұt Doanh nghiӋp, luұt KhuyӃn khích ÿҫu tѭ trong nѭӟc…, các Nghӏÿӏnh, Nghӏ quyӃt cӫa Chính phӫ vӅ phát triӇn kinh tӃ… Nhà nѭӟc luơn khuyӃn khích và tҥo mӑi ÿLӅu kiӋn thuұn lӧi cho các doanh nghiӋp, trong ÿĩ cĩ doanh nghiӋp nhӓ và vӯa (DNNVV) phát huy tính năng ÿӝng, sáng tҥo trong kinh doanh, nâng cao Qăng lӵc quҧn lý, ÿLӅu hành và mӣ rӝng các mӕi quan hӋ, liên kӃt trong kinh doanh; nhҵm tăng khҧ năng cҥnh tranh và nâng cao hiӋu quҧ kinh doanh, gĩp phҫn thúc ÿҭy Wăng trѭӣng kinh tӃÿҩt nѭӟc, giҧi quyӃt viӋc làm và nâng cao ÿӡi sӕng ngѭӡi lao ÿӝng. 7ҥi các nѭӟc phát triӇn trên thӃ giӟi nhѭ Hoa KǤ, Nhұt Bҧn…, Chính phӫ các nѭӟc này ÿã xác ÿӏnh vai trị quan trӑng, lâu dài cӫa các DNNVV, là bӝ phұn cҩu thành khơng thӇ thiӃu ÿѭӧc cӫa nӅn kinh tӃ, cĩ mӕi quan hӋ tѭѫng hӛ khơng thӇ tách rӡi vӟi các tұp ÿồn kinh tӃ, ÿһc biӋt trong cơng nghiӋp bә trӧ và mҥng lѭӟi phân phӕi sҧn phҭm. Và ӣ ViӋt Nam, Nhà nѭӟc cNJng ÿã nhұn thӭc ÿѭӧc tҫm quan trӑng cӫa các DNNVV nên ÿã cĩ nhӳng chính sách phát triӇn khu vӵc này cҧ vӅ sӕ lѭӧng lүn chҩt lѭӧng, thӇ hiӋn cө thӇ trong kӃ hoҥch phát triӇn DNNVV giai ÿRҥn 2006-2010 vӯa ÿѭӧc Chính phӫ thơng qua vào tháng 10 năm 2006. Tuy nhiên, các DNNVV ӣ ViӋt Nam hiӋn ÿang gһp rҩt nhiӅu khĩ khăn trong phát triӇn do quy mơ sҧn xuҩt nhӓ, cơng nghӋ thҩp, trình ÿӝ quҧn lý yӃu kém, năng lӵc cҥnh tranh thҩp,…các sҧn phҭm do các doanh nghiӋp này sҧn xuҩt cĩ chҩt lѭӧng chѭa cao… ÿһc biӋt quan trӑng là do thiӃu nguӗn vӕn. ĈӇ khҳc phөc tình trҥnh này, DNNVV cҫn cĩ vӕn ÿӇÿҫu tѭ mӣ rӝng sҧn xuҩt; mua máy, thiӃt bӏ hiӋn ÿҥi; bӗi dѭӥng và nâng cao trình ÿӝ cӫa ngѭӡi lao ÿӝng,… Chính vì vұy, hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV hiӋn ÿang là mӝt vҩn ÿӅÿѭӧc tồn xã hӝi quan tâm. Do nhӳng yêu cҫu cҩp thiӃt nhѭ vұy, hӑc viên ÿã chӑn ÿӅ tài ³GI̪I PHÁP H͞ TRͪ TÀI CHÍNH Ĉ͘I V͢I CÁC DOANH NGHI͎P NH͖ VÀ VͲA ͦ VI͎T NAM GIAI Ĉ2̨N TͲ NAY Ĉ͆N NĂM 2010´ làm ÿӅ tài cho luұn văn tӕt nghiӋp. 2. Ĉӕi tѭӧng và phҥm vi nghiên cӭu - Ĉӕi tѭӧng nghiên cӭu: Luұn văn nghiên cӭu vӅ tình hình hoҥt ÿӝng cӫa các DNNVV, tӯ sӕ lѭӧng doanh nghiӋp, quy mơ vӕn ÿҫu tѭ, sӕ lѭӧng lao ÿӝng, Pӭc ÿӝ ÿҫu tѭ sҧn xuҩt kinh doanh trung và dài hҥn cho ÿӃn hiӋu quҧ kinh doanh cӫa các DNNVV. Bên cҥnh ÿĩ, luұn văn cịn nghiên cӭu vӅ hoҥt ÿӝng hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV cӫa các ngân hàng, các cơng ty cho thuê tài chính,… - Phҥm vi nghiên cӭu: Luұn văn nghiên cӭu tәng thӇ các DNNVV cĩ vӕn khơng thuӝc ngân sách cҩp trên phҥm vi cҧ nѭӟc, khơng phân biӋt khu vӵc, ngành nghӅ. 3. 0өc ÿích nghiên cӭu Ӣ nѭӟc ta, các DNNVV ÿĩng vai trị cӵc kǤ quan trӑng trong viӋc huy ÿӝng nguӗn lӵc cho ÿҫu tѭ phát triӇn và cĩ ý nghƭa then chӕt trong quá trình giҧi quyӃt các vҩn ÿӅ xã Kӝi nhѭ xố ÿĩi, giҧm nghèo, tҥo viӋc làm, phát triӇn ÿӗng ÿӅu giӳa các khu vӵc…Vì lý do ÿĩ mà các DNNVV ngày càng giӳ vӏ trí quan trӑng trong nӅn kinh tӃ. Nhѭng trong quá trình hoҥt ÿӝng các DNNVV luơn gһp rҩt nhiӅu khĩ khăn, trong ÿĩ thiӃu vӕn Vҧn xuҩt kinh doanh là vҩn ÿӅ nan giҧi nhҩt. Và hiӋn nay vҩn ÿӅ hӛ trӧ vӕn, hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV ÿang cĩ rҩt nhiӅu bҩt cұp. Trên cѫ sӣ xác ÿӏnh vai trị và thӵc trҥng cӫa các DNNVV, thӵc trҥng hӛ trӧ tài chính cho các DNNVV, nhӳng tӗn tҥi và nguyên nhân cӫa nĩ, luұn văn ÿӅ ra giҧi pháp nhҵm hӛ trӧ tài chính cho các DNNVV mӝt cách tӕt nhҩt. 4. Phѭѫng phѭӟng nghiên cӭu Phѭѫng pháp nghiên cӭu sӱ dөng chӫ yӃu trong luұn văn này là phѭѫng pháp tәng Kӧp, phѭѫng pháp phân tích và phѭѫng pháp so sánh. Bên cҥnh ÿĩ, luұn văn cịn sӱ Gөng mӝt sӕ phѭѫng pháp khác nhѭ phѭѫng pháp thӕng kê, phѭѫng pháp quy nҥp và phѭѫng pháp diӉn giҧi. Bҵng các phѭѫng pháp trên, luұn văn ÿã ÿӅ ra giҧi pháp hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV ӣ ViӋt Nam trong giai ÿRҥn tӯ nay ÿӃn năm 2010. 5. Nhӳng kӃt quҧ thu ÿѭӧc cӫa ÿӅ tài - ĈӅ tài ÿã trình bày nhӳng khái niӋm cѫ bҧn vӅ DNNVV và các hình thӭc hӛ trӧ tài chính cho doanh nghiӋp này. - Nhӳng ÿĩng gĩp cӫa DNNVV trong quá trình phát triӇn nӅn kinh tӃ ViӋt Nam hiӋn nay. - Thӵc trҥng vӅ mӭc ÿӝ hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV ӣ ViӋt Nam thӡi gian qua, nhӳng mһt ÿã ÿҥt ÿѭӧc và nhӳng hҥn chӃ cҫn khҳc phөc. - 7ӯÿĩ, ÿѭa ra mӝt sӕ giҧi pháp và kiӃn nghӏ nhҵm hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV ӣ ViӋt Nam ÿѭӧc hiӋu quҧ hѫn, gӗm 4 nhĩm giҧi pháp: + Giҧi pháp tӯ phía Chính phӫ; + Giҧi pháp tӯ Ngân hàng Nhà nѭӟc; + Giҧi pháp tӯ các tә chӭc tín dөng; + Và, giҧi pháp tӯ chính bҧn thân DNNVV. 6. .Ӄt cҩu cӫa luұn văn Ngồi phҫn mӣÿҫu, kӃt luұn, tài liӋu tham khҧo và phө lөc, luұn văn gӗm cĩ 67 trang và 6 bҧng biӇu. KӃt cҩu chính cӫa luұn văn gӗm cĩ 3 chѭѫng: - Chѭѫng 1: Vҩn ÿӅ hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các doanh nghiӋp nhӓ và vӯa - Chѭѫng 2: Thӵc trҥng hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các doanh nghiӋp nhӓ và vӯa ӣ ViӋt Nam - Chѭѫng 3: Giҧi pháp hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các doanh nghiӋp nhӓ và vӯa ӣ ViӋt Nam giai ÿRҥn tӯ nay ÿӃn năm 2010. 1CH˰ˮNG 1: 9ҨN Ĉӄ HӚ TRӦ TÀI CHÍNH ĈӔI VӞI CÁC DOANH NGHIӊP NHӒ VÀ VӮA 1.1. TӘNG QUAN Vӄ DOANH NGHIӊP NHӒ VÀ VӮA 1.1.1. Khái niӋm doanh nghiӋp nhӓ và vӯa Theo Luұt Doanh nghiӋp ngày 29/11/2005: “Doanh nghiӋp là tә chӭc kinh tӃ cĩ tên riêng, cĩ tài sҧn, cĩ trө sӣ giao dӏch әn ÿӏnh, ÿѭӧc ÿăng ký kinh doanh theo quy ÿӏnh Fӫa pháp luұt nhҵm mөc ÿích thӵc hiӋn các hoҥt ÿӝng kinh doanh”. Doanh nghiӋp là tә chӭc kinh tӃ cĩ tѭ cách pháp nhân, cĩ con dҩu, cĩ tài sҧn, cĩ quyӅn và nghƭa vө dân sӵ, hoҥt ÿӝng kinh tӃ theo chӃ ÿӝ hҥch tốn ÿӝc lұp, tӵ chӏu trách nhiӋm vӅ tồn bӝ hoҥt ÿӝng kinh tӃ và chӏu sӵ quҧn lý cӫa Nhà nѭӟc bӣi Luұt Doanh nghiӋp và các quy ÿӏnh khác cӫa pháp luұt. Nĩi cách khác, doanh nghiӋp là mӝt ÿѫn vӏ kinh tӃÿѭӧc thành lұp và tә chӭc sҧn xuҩt ra sҧn phҭm ÿӇ kinh doanh hoһc kinh doanh Gӏch vө, kӇ cҧ nhӳng sҧn phҭm hàng hố khơng do mình làm ra nhҵm thӓa mãn nhu Fҫu cӫa thӏ trѭӡng và kӃt quҧ thu vӅ là lӧi nhuұn, tích lNJy ÿѭӧc vӕn ÿӇ tiӃp tөc tái ÿҫu Wѭ phát triӇn kinh doanh ngày càng cao hѫn. Nhѭ vұy, doanh nghiӋp là mӝt tә chӭc kinh doanh khơng kӇ thuӝc sӣ hӳu cӫa thành phҫn kinh tӃ nào và nĩ khơng phө thuӝc vào quy mơ hoҥt ÿӝng cӫa doanh nghiӋp. Nhӳng năm gҫn ÿây, trên thӃ giӟi xuҩt hiӋn mӝt loҥi mơ hình doanh nghiӋp cĩ tên “Doanh nghiӋp nhӓ và vӯa”. Xu thӃ này ngày càng phә biӃn ӣ hҫu hӃt các nѭӟc ÿang phát triӇn, nhҩt là ӣ các nѭӟc trong khu vӵc ASEAN, nĩ ÿѭӧc xem nhѭ là mӝt mơ hình kinh tӃ mӟi và ViӋt Nam cNJng khơng nҵm ngồi xu hѭӟng ÿĩ. 2Các DNNVV cĩ lӧi thӃ là chi phí ÿҫu tѭ khơng lӟn, dӉ thích nghi vӟi sӵ biӃn ÿәi cӫa thӏ trѭӡng, phù hӧp vӟi trình ÿӝ quҧn lý kinh doanh cӫa phҫn lӟn chӫ doanh nghiӋp ӣ ViӋt Nam hiӋn nay. Tuy nhiên các doanh nghiӋp này ÿang gһp rҩt nhiӅu khĩ khăn cҧ tӯ bên trong (nhѭ năng lӵc quҧn lý kém, cơng nghӋ lҥc hұu,… ÿһc biӋt là vӕn ít,…) và tӯ mơi trѭӡng kinh doanh bên ngồi. ĈӇ cĩ thӇ tӗn tҥi, phát triӇn và tiӃn hành hoҥt ÿӝng kinh doanh hiӋu quҧ, các doanh nghiӋp này rҩt cҫn sӵ quan tâm, hӛ trӧ cӫa Chính phӫ. Nhѭ vұy, trѭӟc tiên Chính phӫ cҫn phҧi xác ÿӏnh quy mơ cӫa DNNVV. Theo cơng văn sӕ 681/CP–KTN cӫa Chính phӫ ban hành ngày 20/6/1998 vӅ viӋc ÿӏnh Kѭӟng chiӃn lѭӧc và chính sách phát triӇn các DNNVV, DNNVV là doanh nghiӋp cĩ Vӕ lao ÿӝng trung bình hҵng năm dѭӟi 200 ngѭӡi và vӕn ÿăng ký dѭӟi 5 tӍÿӗng. Trong ÿĩ doanh nghiӋp nhӓ cĩ sӕ vӕn dѭӟi 1 tӍÿӗng và sӕ lao ÿӝng dѭӟi 50 ngѭӡi. Gҫn ÿây nhҩt, theo Nghӏÿӏnh sӕ 90/2001/NĈ–CP ngày 23/11/2001, DNNVV ÿѭӧc ÿӏnh nghƭa nhѭ sau: “Doanh nghiӋp nhӓ và vӯa là cѫ sӣ sҧn xuҩt, kinh doanh ÿӝc lұp, ÿã ÿăng ký theo pháp luұt hiӋn hành, cĩ vӕn ÿăng ký khơng quá 10 tӍÿӗng, hoһc sӕ lao ÿӝng trung bình hҵng năm khơng quá 300 ngѭӡi”. Nhѭ vұy, trong vịng 3 năm chúng ta ÿã cĩ sӵÿLӅu chӍnh chӍ tiêu phân biӋt ranh giӟi DNNVV và chҳc chҳn ÿây khơng phҧi là lҫn cuӕi cùng; bӣi vì các chӍ tiêu này thѭӡng xuyên thay ÿәi ÿӇ phù hӧp vӟi trình ÿӝ phát triӇn kinh tӃ xã hӝi qua tӯng thӡi kǤ. 1.1.2. Phân loҥi doanh nghiӋp nhӓ và vӯa ViӋc phân loҥi doanh nghiӋp nhӓ và vӯa cNJng nhѭ các tiêu chí phân loҥi phө thuӝc vào Uҩt nhiӅu yӃu tӕ; phҧi phù hӧp vӟi trình ÿӝ phát triӇn, ÿLӅu kiӋn và mөc ÿích phân loҥi Fӫa mӛi nѭӟc. Nhìn chung, cách phân loҥi doanh nghiӋp ӣ mӛi nѭӟc cĩ nhiӅu ÿLӇm khác nhau nhѭng vүn cĩ mӝt sӕÿLӇm chung giӕng nhau. Ví dө, viӋc phân loҥi doanh nghiӋp nhӓ và vӯa ӣ các nѭӟc là nhҵm hӛ trӧ các doanh nghiӋp này phát triӇn ÿӇ thӵc hiӋn các mөc ÿích nhѭ huy ÿӝng mӑi tiӅm năng vào sҧn xuҩt kinh doanh; ÿáp ӭng nhu 3Fҫu phong phú, ÿa dҥng cӫa xã hӝi, gĩp phҫn thúc ÿҭy tăng trѭӣng kinh tӃ; tăng sӵ Qăng ÿӝng, hiӋu quҧ cӫa nӅn kinh tӃ. 1.1.2.1. Theo các n˱ͣc trên th͇ giͣi Phân loҥi doanh nghiӋp nhӓ và vӯa ӣ mӝt sӕ nѭӟc và lãnh thә trên thӃ giӟi: a. Ĉài Loan: Khái niӋm DNNVV ÿã bҳt ÿҫu ÿѭӧc sӱ dөng trên lãnh thә này tӯ năm 1967. Trong 40 Qăm qua, Ĉài Loan ÿã 6 lҫn thay ÿәi tiêu thӭc phân loҥi DNNVV. Sӵ thay ÿәi trong khái niӋm DNNVV theo hѭӟng tăng dҫn giá trӏ vӕn gĩp (sӕ vӕn gĩp tӯ 5 triӋu lên 40 triӋu Ĉài tӋ). HiӋn nay, ӣĈài Loan DNNVV là doanh nghiӋp: - Trong lƭnh vӵc khai khống: cĩ vӕn gĩp dѭӟi 40 triӋu Ĉài tӋ, lao ÿӝng thѭӡng xuyên dѭӟi 500 ngѭӡi. - Trong lƭnh vӵc cơng nghiӋp và xây dӵng: cĩ vӕn gĩp dѭӟi 40 triӋu Ĉài tӋ, lao ÿӝng thѭӡng xuyên dѭӟi 300 ngѭӡi. - Trong lƭnh vӵc thѭѫng mҥi, vұn tҧi và dӏch vө khác: cĩ tәng doanh thu hҵng năm Gѭӟi 40 triӋu Ĉài tӋ, lao ÿӝng dѭӟi 50 ngѭӡi. b. Philippines: Theo s͙ li͏u cͯa Vi͏n cơng nghi͏p vͳa và nh͗ Philippines thì trong sҧn xuҩt, doanh nghiӋp ÿѭӧc chia thành 4 loҥi: - Doanh nghiӋp cӵc nhӓ và hӝ gia ÿình: cĩ vӕn dѭӟi 1,5 triӋu pesos - Doanh nghiӋp nhӓ: cĩ vӕn tӯ 1,5 ÿӃn 15 triӋu pesos - Doanh nghiӋp vӯa: cĩ vӕn tӯ 15 ÿӃn 60 triӋu pesos - Doanh nghiӋp lӟn: cĩ vӕn trên 60 triӋu pesos c. Hàn Qu͙c: 4Theo sҳc lӋnh cѫ bҧn cӫa Hàn Quӕc vӅ DNNVV (T̩p chí thơng tin phát tri͋n doanh nghi͏p vͳa và nh͗, s͙ 1/1993, trang 2), viӋc phân loҥi quy mơ doanh nghiӋp ÿѭӧc thӵc hiӋn theo hai nhĩm ngành: - Ngành chӃ tҥo, khai thác, xây dӵng: Doanh nghiӋp cĩ vӕn ÿҫu tѭ dѭӟi 600.000 USD và sӕ lao ÿӝng thѭӡng xuyên tӯ 20 ÿӃn 300 ngѭӡi là doanh nghiӋp vӯa; doanh nghiӋp cĩ dѭӟi 20 lao ÿӝng thѭӡng xuyên là doanh nghiӋp nhӓ. - Ngành thѭѫng mҥi: Doanh nghiӋp vӯa và nhӓ là doanh nghiӋp cĩ doanh thu dѭӟi 250.000 USD/năm. Doanh nghiӋp cĩ lao ÿӝng dѭӟi 5 ngѭӡi ÿѭӧc coi là doanh nghiӋp nhӓ, doanh nghiӋp cĩ tӯ 6 ÿӃn 20 lao ÿӝng là doanh nghiӋp vӯa. d. Nh̵t B̫n: Doanh nghiӋp nhӓ và vӯa ÿѭӧc phân loҥi theo các khu vӵc - Khu vӵc sҧn xuҩt: Doanh nghiӋp cĩ dѭӟi 300 lao ÿӝng và vӕn ÿҫu tѭ là 1 triӋu USD. - Khu vӵc thѭѫng mҥi và dӏch vө: Doanh nghiӋp cĩ dѭӟi 100 lao ÿӝng (ÿӕi vӟi doanh nghiӋp bán buơn) hay 50 lao ÿӝng (ÿӕi vӟi doanh nghiӋp bán lҿ và dӏch Yө), vӕn ÿҫu tѭ dѭӟi 300.000 USD (ÿӕi vӟi doanh nghiӋp bán buơn) hay 100.000 USD (ÿӕi vӟi doanh nghiӋp bán lҿ và dӏch vө) e. Liên minh châu Âu (EU): DNNVV là doanh nghiӋp cĩ dѭӟi 250 lao ÿӝng, doanh thu khơng vѭӧt quá 40.000 EUR hoһc tәng sӕ vӕn hҵng năm khơng quá 27 triӋu EUR, cĩ cә phҫn khơng quá 25% ӣ mӝt xí nghiӋp lӟn. Tĩm lҥi, ӣ các nѭӟc, DNNVV ÿѭӧc phân chia theo tӯng ngành nghӅ và khác nhau trong tӯng thӡi kǤ. Tҥi các nѭӟc trên thӃ giӟi, tiêu thӭc thѭӡng ÿѭӧc sӱ dөng phә biӃn là sӕ lao ÿӝng thѭӡng xuyên, vӕn ÿҫu tѭ và doanh thu. Tiêu chí phân loҥi cӫa mӛi tiêu 5thӭc rҩt khác nhau và tuǤ thuӝc vào trình ÿӝ phát triӇn kinh tӃ xã hӝi cӫa tӯng nѭӟc, trong tӯng thӡi kǤ. 1.1.2.2. Theo quy ÿ͓nh ͧ Vi͏t Nam ĈӇ xác ÿӏnh tiêu thӭc phân loҥi DNNVV ӣ ViӋt Nam mӝt cách phù hӧp cҫn căn cӭ vào ÿLӅu kiӋn cө thӇ cӫa nѭӟc ta là mӝt nѭӟc cĩ trình ÿӝ phát triӇn kinh tӃ cịn thҩp, năng Oӵc quҧn lý cịn hҥn chӃ, thӏ trѭӡng chѭa thұt sӵ phát triӇn, chѭa cĩ thѭӟc ÿo quy mơ doanh nghiӋp mӝt cách ÿích thӵc. Ngồi ra, cҫn tính ÿӃn các yӃu tӕ khác tác ÿӝng ÿӃn viӋc phân loҥi nhѭ: mөc ÿích phân loҥi, tính chҩt ngành nghӅ, ÿӏa bàn. HiӋn nay, ViӋt Nam phân loҥi DNNVV dӵa vào 2 tiêu thӭc: lao ÿӝng thѭӡng xuyên và Yӕn ÿăng ký. Hai tiêu thӭc này ÿѭӧc ÿơng ÿҧo các doanh nghiӋp chҩp nhұn bӣi vì tҩt Fҧ các doanh nghiӋp ÿӅu cĩ sӕ liӋu vӅ hai tiêu thӭc này và cĩ thӇ xác ÿӏnh tѭѫng ÿӕi chính xác sӕ liӋu Fӫa chúng; ngồi ra cĩ thӇ xác ÿӏnh ÿѭӧc hai tiêu thӭc này ӣ mӑi cҩp ÿӝ: tồn bӝ nӅn kinh tӃ, ngành, doanh nghiӋp. Nhѭ vұy, hai tiêu thӭc này hӝi ÿӫ tính phә biӃn, tính khái quát và tính xác thӵc. 1.1.3. Vai trị cӫa doanh nghiӋp nhӓ và vӯa trong nӅn kinh tӃ ViӋt Nam hiӋn nay Trѭӟc thӡi kǤÿәi mӟi (1986), khu vӵc kinh tӃ ngồi Nhà nѭӟc phҫn lӟn chӍ gӗm các Kӝ gia ÿình làm các nghӅ nơng, thӫ cơng và dӏch vө bán lҿ vӟi vӏ trí, vai trị rҩt hҥn chӃ Fҧ vӅÿӏa vӏ pháp lý lүn trong hoҥt ÿӝng thӵc tiӉn. Trong quá trình ÿәi mӟi, ÿһc biӋt là nhӳng năm gҫn ÿây, vai trị cӫa khu vӵc kinh tӃ ngồi Nhà nѭӟc, trong ÿĩ cĩ các DNNVV ÿã cĩ nhӳng cҧi thiӋn ÿáng kӇ. VӅ vӏ trí pháp lý cӫa khu vӵc này ÿѭӧc xác ÿӏnh rõ ràng và ÿѭӧc khҷng ÿӏnh nhiӅu lҫn trong các văn bҧn pháp lý khác nhau nhѭ trong Luұt Doanh nghiӋp, ÿһc biӋt là ÿã ÿѭӧc cө thӇ hố trong Nghӏÿӏnh 90/2001/NĈ-CP ngày 23/11/2001 cӫa Chính phӫ và các thơng Wѭ hѭӟng dүn; VӅ mơi trѭӡng kinh doanh: ÿã cĩ sӵ cҧi thiӋn ÿáng kӇ theo hѭӟng tҥo ÿLӅu kiӋn thuұn lӧi hѫn cho phát triӇn cӫa các DNNVV nhѭÿăng ký kinh doanh thuұn 6tiӋn hѫn, tiӃp cұn dӉ dàng và vay ÿѭӧc nhiӅu hѫn tӯ các nguӗn tài chính chính thӭc,... Nhӡ vұy, DNNVV ÿã phát triӇn bùng nә vӅ sӕ lѭӧng và ÿang tӯng bѭӟc ÿi vào nӅ nӃp, hoҥt ÿӝng cĩ hiӋu quҧ hѫn, cĩ nhӳng ÿĩng gĩp ÿáng kӇ và tích cӵc hѫn cho nӅn kinh WӃ. Ӣ nѭӟc ta hiӋn cĩ trên 90% trong tәng sӕ doanh nghiӋp là DNNVV vӟi tҩt cҧ các loҥi hình kinh tӃ, bao gӗm doanh nghiӋp nhà nѭӟc, Cơng ty TNHH, Cơng ty cә phҫn, Cơng ty liên doanh, doanh nghiӋp tѭ nhân, hӧp tác xã, cѫ sӣ sҧn xuҩt, doanh nghiӋp cĩ vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngồi, … ĈLӅu ÿĩ cho thҩy DNNVV cĩ vai trị ÿһc biӋt quan trӑng trong QӅn kinh tӃ nѭӟc ta, thӇ hiӋn qua: - 0͡t là, gĩp phҫn giҧi phĩng sӭc sҧn xuҩt, thu hút mӑi nguӗn lӵc vào giҧi quyӃt viӋc làm, tăng thu nhұp, là nhân tӕ quan trӑng trong tăng trѭӣng và phát triӇn kinh WӃÿҩt nѭӟc. Khu vӵc DNNVV thuӝc các thành phҫn kinh tӃ hiӋn thu hút khoҧng 30% lӵc lѭӧng lao ÿӝng phi nơng nghiӋp cҧ nѭӟc nhѭng triӇn vӑng thu hút thêm lao ÿӝng rҩt lӟn vì suҩt ÿҫu tѭ cho mӝt chӛ làm viӋc tҥi ÿây thҩp hѫn rҩt nhiӅu so Yӟi các doanh nghiӋp lӟn, chӫ yӃu là do chi phí hoҥt ÿӝng thҩp. Ĉây cNJng là nѫi thuұn tiӋn nhҩt ÿӇ tiӃp nhұn sӕ lao ÿӝng ӣ nơng thơn ra thành phӕÿang tăng lên Pӛi năm và sӕ lao ÿӝng dơi ra tӯ các DNNN qua viӋc cә phҫn hĩa, bán, khốn, cho thuê,… - Hai là, các DNNVV ÿã cung cҩp mӝt khӕi lѭӧng lӟn, ÿa dҥng phong phú vӅ sҧn phҭm, ÿĩng gĩp vào sӵ tăng trѭӣng và phát triӇn kinh tӃ. Nhӡ sӵ phát triӇn cӫa các DNNVV mà nhiӅu ngành nghӅ truyӅn thӕng cӫa ViӋt Nam ÿã ÿѭӧc phөc hӗi và phát triӇn, nhiӅu ngành nghӅ mӟi xuҩt hiӋn. Sҧn phҭm hàng hĩa ngày càng phong phú ÿa dҥng. Trình ÿӝ kinh doanh cӫa các DNNVV ngày càng tiӃn bӝ hѫn, nhiӅu mһt hàng ÿã chiӃm lƭnh ÿѭӧc thӏ trѭӡng trong nѭӟc, thay thӃÿѭӧc mӝt sӕ mһt hàng nhұp khҭu, tham gia làm hàng xuҩt khҭu. Mӝt sӕ ngành nghӅ nhѭ chiӃu cĩi, hàng thӫ cơng mӻ nghӋ, DNNVV tҥo ra 100% giá trӏ Vҧn lѭӧng hàng hĩa. 70ӛi năm DNNVV ÿĩng gĩp khoҧng 25 - 30% GDP cҧ nѭӟc và hѫn 30% giá trӏ Wәng sҧn luӧng cơng nghiӋp hàng năm. Các DNNVV ÿã gĩp phҫn quan trӑng vào viӋc thay ÿәi cѫ cҩu kinh tӃ theo hѭӟng tích cӵc hѫn. - Ba là, các DNNVV cùng vӟi các doanh nghiӋp cĩ quy mơ lӟn cĩ sӵ bә sung hӛ trӧ lүn nhau, tҥo ra mӝt nӅn kinh tӃ thӏ trѭӡng ÿích thӵc, cĩ hiӋu quҧ, ÿҧm bҧo cho QӅn kinh tӃ tăng trѭӣng và phát triӇn mҥnh mӁ, bӅn vӳng. Do quy mơ nhӓ, DNNVV cĩ khҧ năng thay ÿәi mһt hàng, chuyӇn hѭӟng sҧn xuҩt Pӝt cách linh hoҥt,… Ĉӕi vӟi doanh nghiӋp lӟn, DNNVV cịn cĩ thӇ làm ÿҥi lý, YӋ tinh, tiêu thө hàng hĩa hoһc cung cҩp vұt tѭÿҫu vào vӟi giá rҿ hѫn, gĩp phҫn Kҥ giá thành, nâng cao hiӋu quҧ sҧn xuҩt cho doanh nghiӋp lӟn. - %͙n là, DNNVV gĩp phҫn khai thác tiӅm năng phong phú trong dân. Mӝt sӕ các DNNVV thành lұp mang tính gia ÿình. Dӵa trên nhӳng ѭu thӃ cӫa DNNVV nhѭ thành lұp thu hӗi vӕn nhanh, sӱ dөng các tiӅm năng vӅ nguӗn vӕn lao ÿӝng và nguyên liӋu sҹn cĩ tҥi ÿӏa phѭѫng, DNNVV thu hút ÿѭӧc mӝt khӕi lѭӧng lӟn vӅ Yӕn cӫa các tҫng lӟp dân cѭ. - 1ăm là, DNNVV gĩp phҫn vào sӵ chuyӇn dӏch cѫ cҩu kinh tӃ. Ӣ các nѭӟc cĩ nӅn kinh tӃÿang phát triӇn cNJng nhѭӣ ViӋt Nam, các doanh nghiӋp lӟn thѭӡng tұp trung ӣ các thành phӕ và các trung tâm cơng nghiӋp, gây mҩt cân ÿӕi nghiêm trӑng vӅ trình ÿӝ phát triӇn kinh tӃ, văn hĩa, xã hӝi giӳa thành thӏ vӟi nơng thơn, giӳa các vùng trong mӝt quӕc gia. Chính sӵ phát triӇn DNNVV là phѭѫng tiӋn quan trӑng trong viӋc tҥo lұp sӵ cân ÿӕi giӳa các vùng, gĩp phҫn chuyӇn dӏch cѫ Fҩu kinh tӃ giӳa các thành phҫn kinh tӃ, giӳa các ngành và các vùng lãnh thә. Tĩm lҥi, trong quá trình ÿәi mӟi vӯa qua, các DNNVV ÿã ÿѭӧc tҥo ÿLӅu kiӋn thuұn lӧi và cĩ sӵ phát triӇn ÿáng kӇ cҧ vӅ lѭӧng và chҩt, ÿĩng gĩp tích cӵc trên nhiӅu mһt cho Vӵ phát triӇn cӫa nӅn kinh tӃ. 1.2. HӚ TRӦ TÀI CHÍNH ĈӔI VӞI DOANH NGHIӊP NHӒ VÀ VӮA 8Trong quá trình hӝi nhұp kinh tӃ quӕc tӃ hiӋn nay, mơi trѭӡng kinh doanh cӫa các DNNVV ÿang ÿѭӧc cҧi thiӋn ÿáng kӇ nhѭng khҧ năng tiӃp cұn các nguӗn lӵc tài chính phù hӧp vӟi sҧn xuҩt kinh doanh cӫa các doanh nghiӋp thì vүn cịn rҩt nhiӅu hҥn chӃ. Các DNNVV thѭӡng xuyên rѫi vào tình trҥng thiӃu hөt vӕn nhѭng thѭӡng khơng cĩ ÿӫ ÿLӅu kiӋn ÿӇ nhұn các nguӗn tài trӧ mӝt cách chính thӭc. HiӋn nay, kênh hӛ trӧ tài chính hӳu hiӋu nhҩt cho DNNVV là vay vӕn tҥi các NHTM hoһc thuê tài chính. 1.2.1. Vay vӕn tҥi các ngân hàng thѭѫng mҥi 1.2.1.1. Khái quát v͉ vay v͙n t̩i các ngân hàng th˱˯ng m̩i Vay vӕn, ÿây là giҧi pháp cәÿLӇn, nhìn chung tҩt cҧ các doanh nghiӋp ÿӅu nghƭ tӟi. Tuy nhiên, tùy theo tә chӭc tài trӧ và nguӗn tài trӧ, nhӳng ÿLӅu kiӋn mà mӝt doanh nghiӋp hay mӝt dӵ án ÿҫu tѭ phҧi thӓa mãn cNJng nhѭ các ÿLӅu kiӋn kèm theo, cĩ thӇ thay ÿәi rҩt nhiӅu. Các khoҧn vay này thѭӡng do hӋ thӕng ngân hàng cung cҩp. Ĉơi khi các nguӗn tài trӧ cĩ thӇÿӃn tӯ các dӵ án phát triӇn kinh tӃ do các ÿӕi tác nѭӟc ngồi tài trӧ thơng qua kênh cӫa hӋ thӕng ngân hàng ÿӏa phѭѫng. Nhìn chung, ÿӇ tiӃp cұn ÿѭӧc nguӗn vӕn vay tӯ ngân hàng, các doanh nghiӋp phҧi thoҧ mãn các yêu cҫu cӫa ngân hàng. Cө thӇ là ngѭӡi ÿi vay, doanh nghiӋp phҧi chӭng minh mình cĩ khҧ năng hồn trҧ cho ngân hàng cҧ vӕn vay gӕc và lãi vay tӯ các nguӗn thu sau: thu nhұp cӫa cá nhân, thu nhұp cӫa doanh nghiӋp nhѭ doanh thu tӯ hoҥt ÿӝng kinh doanh, lӧi nhuұn, khҩu hao tài sҧn cӕÿӏnh. Các nguӗn thu này ÿѭӧc coi là nguӗn thu thӭ nhҩt. Trѭӡng hӧp ngân hàng hồn tồn tin tѭӣng vào hiӋu quҧ kinh doanh, uy tín và khҧ năng trҧ nӧ cӫa ngѭӡi ÿi vay, doanh nghiӋp thì viӋc ra quyӃt ÿӏnh cho vay hồn tồn chӍ dӵa vào nguӗn thu thӭ nhҩt. Tuy nhiên trong trѭӡng hӧp ngân hàng cҧm thҩy khҧ năng thu hӗi nӧ tӯ nguӗn thu thӭ nhҩt khơng chҳc chҳn, nghƭa là cĩ thӇ xҧy ra rӫi ro trong viӋc thu hӗi nӧ, thì ÿӇ quyӃt ÿӏnh cho vay, ngân hàng buӝc phҧi thiӃt lұp các Fѫ sӣ pháp lý ràng buӝc trách nhiӋm trҧ nӧ cӫa khách hàng tӯ các nguӗn thu khác gӑi là nguӗn thu thӭ hai. Nguӗn thu thӭ hai thơng thѭӡng là giá trӏ tài sҧn cӫa chính ngѭӡi 9vay vӕn ÿѭӧc cҫm cӕ, thӃ chҩp cho ngân hàng, hoһc cӫa bên thӭ ba ÿӭng ra bҧo lãnh cho ngѭӡi ÿi vay vӕn. Mөc ÿích cӫa ÿҧm bҧo tín dөng là nhҵm bҧo tồn vӕn trong hoҥt ÿӝng kinh doanh cӫa ngân hàng, phịng ngӯa nhӳng rӫi ro cĩ thӇ xҧy ra cho ngân hàng và thơng qua ÿҧm bҧo tín dөng, ngân hàng cĩ thӇ mӣ rӝng và nâng cao hoҥt ÿӝng tín Gөng cӫa mình. 1.2.1.2. Các hình thͱc ÿ̫m b̫o tín dͭng: Các hình thӭc ÿҧm bҧo tín dөng cĩ thӇ phân làm hai nhĩm là ÿҧm bҧo ÿӕi vұt và ÿҧm Eҧo ÿӕi nhân (bҧo lãnh). a. Ĉҧm bҧo ÿӕi vұt - Khái ni͏m:Ĉҧm bҧo ÿӕi vұt là hình thӭc ÿҧm bҧo mà trong ÿĩ ngân hàng, vӟi vai trị là chӫ nӧÿѭӧc hѭӣng mӝt sӕ quyӅn lӧi ÿӕi vӟi tài sҧn cӫa khách hàng nhҵm làm căn cӭ thu hӗi vӕn và lãi cho vay. Trong trѭӡng hӧp ngѭӡi ÿi vay, doanh nghiӋp khơng cĩ khҧ năng hồn trҧ nӧ thì ngân hàng cĩ quyӅn phát mãi tài sҧn theo quy ÿӏnh cӫa pháp luұt ÿӇ thu hӗi nӧ. Các tài sҧn làm ÿҧm bҧo tín dөng phҧi thӓa mӝt sӕÿLӅu kiӋn nhѭ: thuӝc quyӅn sӣ Kӳu hӧp pháp cӫa khách hàng vay vӕn, ÿѭӧc pháp luұt cho phép chuyӇn nhѭӧng và phҧi cĩ thӏ trѭӡng tiêu thө. - Các ph˱˯ng thͱc ÿ̫m b̫o ÿ͙i v̵t: Cĩ hai phѭѫng thӭc ÿҧm bҧo ÿӕi vұt là thӃ chҩp và cҫm cӕ. + Th͇ ch̭p tài sҧn vay vӕn là viӋc bên vay vӕn (bên thӃ chҩp tài sҧn) dùng tài sҧn là bҩt ÿӝng sҧn thuӝc sӣ hӳu cӫa mình ÿӇÿҧm bҧo thӵc hiӋn trҧ nӧ (bao gӗm nӧ Jӕc, lãi và các chi phí khác - nӃu cĩ) ÿӕi vӟi bên cho vay (bên nhұn thӃ chҩp). Tài sҧn dùng ÿӇ thӃ chҩp là các bҩt ÿӝng sҧn cĩ khҧ năng chuyӇn nhѭӧng, mua bán ÿѭӧc dӉ dàng nhѭ: quyӅn sӱ dөng nhà ӣ và ÿҩt ӣ, các cơng trình xây dӵng, 10 các cѫ sӣ sҧn xuҩt kinh doanh bao gӗm cҧ giá trӏ bҧo hiӇm cӫa các tài sҧn này (nӃu cĩ), cùng mӝt sӕ tài sҧn khác theo pháp luұt quy ÿӏnh. + C̯m c͙ tài sҧn là viӋc ngѭӡi ÿi vay tiӃn hành chuyӇn giao tài sҧn (ÿӝng sҧn) thuӝc quyӅn sӣ hӳu hӧp pháp cӫa mình cho ngân hàng cҫm giӳ làm vұt ÿҧm bҧo cho sӕ nӧ vay trong mӝt thӡi gian nhҩt ÿӏnh. Tài sҧn cҫm cӕ là các ÿӝng sҧn cĩ giá trӏ, cĩ thӇ chuyӇn nhѭӧng mua bán mӝt cách dӉ dàng nhѭ: phѭѫng tiӋn vұn tҧi (tàu, thuyӅn, xe tҧi,… ), phѭѫng tiӋn ÿi Oҥi (ơ tơ, xe gҳn máy,… ), máy mĩc thiӃt bӏ, vұt tѭ hàng hĩa, các loҥi giҩy tӡ cĩ giá ÿang cịn thӡi gian hiӋu lӵc thanh tốn (nhѭ sә tiӃt kiӋm, chӭng chӍ tiӅn gӱi, NǤ phiӃu, trái phiӃu,… ), các loҥi vұt quý (nhѭ vàng bҥc, ÿá quý,… ). b. Ĉҧm bҧo ÿӕi nhân (Bҧo lãnh) - Khái ni͏m: %ҧo lãnh là viӋc mӝt pháp nhân hay mӝt thӇ nhân (gӑi là bên bҧo lãnh) ÿem tài sҧn, tiӅn bҥc và uy tín cӫa mình ÿӇÿҧm bҧo và cam kӃt vӟi ngѭӡi cho vay (bên nhұn bҧo lãnh) sӁ thӵc hiӋn nghƭa vө trҧ nӧ thay cho ngѭӡi ÿi vay khi ngѭӡi ÿi vay khơng trҧÿѭӧc nӧ cho ngѭӡi cho vay khi ÿӃn hҥn thanh tốn. Hình thӭc thѭӡng thҩy nhҩt cӫa bҧo lãnh là ngѭӡi bҧo lãnh ÿem tài sҧn cӫa mình ÿӇ thӃ chҩp hay cҫm cӕ cho ngân hàng ÿӇÿҧm bҧo khҧ năng trҧ nӧ cho ngѭӡi ÿi vay hay cịn gӑi là ngѭӡi ÿѭӧc bҧo lãnh. NӃu ÿӃn hҥn trҧ nӧ mà ngѭӡi ÿi vay khơng trҧ ÿѭӧc nӧ hay trҧ khơng hӃt nӧ cho ngân hàng thì ngѭӡi bҧo lãnh phҧi ÿӭng ra trҧ nӧ thay, nӃu khơng ngân hàng cĩ quyӅn phát mãi hay ÿҩu giá tài sҧn mà ngѭӡi bҧo lãnh ÿã thӃ chҩp, cҫm cӕÿӇ thu hӗi nӧ. Ngѭӡi bҧo lãnh phҧi cĩ ÿӫ năng lӵc bҧo lãnh theo quy ÿӏnh cӫa pháp luұt và phҧi cĩ ÿӫ năng lӵc tài chính ÿӇ thӵc hiӋn nghƭa vөÿã cam kӃt, nghƭa là ngѭӡi bҧo lãnh chӍÿѭӧc bҧo lãnh bҵng chính tài sҧn thuӝc sӣ hӳu hӧp pháp cӫa mình. - Các hình thͱc b̫o lãnh: 11 + Bҧo lãnh cĩ ÿӕi vұt: ngѭӡi bҧo lãnh ÿem tài sҧn thuӝc sӣ hӳu hӧp pháp cӫa mình ÿӇ cҫm cӕ, thӃ chҩp cho ngân hàng ÿӇ cam kӃt trҧ nӧ thay cho ngѭӡi ÿi vay. + Bҧo lãnh bҵng uy tín: ngѭӡi bҧo lãnh khơng thӃ chҩp, cҫm cӕ tài sҧn cho ngân hàng mà chӍ cam kӃt trҧ nӧ thay cho ngѭӡi ÿi vay trên cѫ sӣ uy tín cӫa mình. 9Ӆ lý thuyӃt, ÿҧm bҧo tín dөng phҧi là mӝt hình thӭc phịng ngӯa rӫi ro trong kinh doanh, khơng phҧi là yӃu tӕ quyӃt ÿӏnh trong viӋc ÿѭa ra các quyӃt ÿӏnh cho vay. Tuy nhiên thӵc tӃӣ ViӋt Nam hiӋn nay, vҩn ÿӅÿҧm bҧo tín dөng ÿѭӧc áp dөng rӝng rãi trong hҫu hӃt các ngân hàng thѭѫng mҥi, gҫn nhѭ trӣ thành mӝt ÿLӅu kiӋn tiên quyӃt khi xét duyӋt cho vay, ÿһc biӋt là ÿӕi vӟi các khách hàng vay vӕn là DNNVV, doanh nghiӋp ngồi quӕc doanh hoһc cá nhân. 1.2.2. Thuê tài chính Trong doanh nghiӋp, ÿӇ trang bӏ tài sҧn cӕÿӏnh (các ÿӝng sҧn) phөc vө cho sҧn xuҩt kinh doanh cҫn dӵa vào hai nguӗn vӕn chӫ yӃu là vӕn chӫ sӣ hӳu và vӕn vay. Tuy nhiên khơng phҧi doanh nghiӋp nào cNJng cĩ thӇ tiӃp cұn ÿѭӧc vӟi nguӗn vӕn vay, do khơng thӓa mãn các ÿLӅu kiӋn ÿi vay. Mһt khác, các NHTM vӟi nguӗn vӕn huy ÿӝng ngҳn hҥn nên ÿáp ӭng cho nhu cҫu vay vӕn ngҳn hҥn cӫa các doanh nghiӋp là chӫ yӃu. Do ÿĩ, hoҥt ÿӝng cho thuê tài chính ra ÿӡi nhҵm ÿáp ӭng nhu cҫu mua tài sҧn cӕÿӏnh Fӫa các doanh nghiӋp, nhҩt là các DNNVV khơng ÿӫÿLӅu kiӋn vay vӕn tҥi các ngân hàng. 1.2.2.1. Khái ni͏m cho thuê tài chính (CTTC) Theo Nghӏÿӏnh sӕ 16/2001/NĈ-CP ngày 02/05/2001 cӫa Chính phӫ: CTTC là hoҥt ÿӝng tín dөng trung và dài hҥn thơng qua viӋc cho thuê máy mĩc, thiӃt Eӏ, phѭѫng tiӋn vұn chuyӇn và các ÿӝng sҧn khác trên cѫ sӣ hӧp ÿӗng cho thuê giӳa bên cho thuê vӟi bên thuê. Bên cho thuê cam kӃt mua tài sҧn và các ÿӝng sҧn theo yêu 12 Fҫu cӫa bên thuê và nҳm giӳ quyӅn sӣ hӳu ÿӕi vӟi các tài sҧn cho thuê. Bên thuê sӱ Gөng tài sҧn thuê và thanh tốn tiӅn thuê trong suӕt thӡi hҥn thuê ÿã ÿѭӧc hai bên thoҧ thuұn. Khi kӃt thúc thӡi hҥn thuê, bên thuê ÿѭӧc quyӅn lӵa chӑn mua lҥi tài sҧn thuê hoһc tiӃp Wөc thuê theo các ÿLӅu kiӋn ÿã thoҧ thuұn trong hӧp ÿӗng CTTC. Tәng sӕ tiӅn thuê mӝt loҥi tài sҧn quy ÿӏnh tҥi hӧp ÿӗng CTTC ít nhҩt phҧi tѭѫng ÿѭѫng vӟi giá trӏ cӫa tài sҧn ÿĩ tҥi thӡi ÿLӇm ký hӧp ÿӗng. Nĩi cách khác, CTTC là hình thӭc tín dөng trung dài hҥn, mӟi ÿѭӧc áp dөng ӣ ViӋt Nam (tӯ năm 1995). Theo hình thӭc này thì cơng ty CTTC sӁ dùng vӕn cӫa mình ÿӇ mua các tài sҧn thiӃt bӏ theo ÿúng sӕ lѭӧng, ÿһc tính kӻ thuұt phù hӧp vӟi yêu cҫu cӫa bên ÿi thuê; rӗi chuyӇn giao tài sҧn thiӃt bӏÿĩ cho ngѭӡi ÿi thuê sӱ dөng trong mӝt thӡi gian nhҩt ÿӏnh, vӟi ÿLӅu kiӋn là ngѭӡi ÿi thuê phҧi bҧo quҧn và sӱ dөng tài sҧn thiӃt bӏ và thanh tốn tiӅn thuê cho cơng ty CTTC ÿҫy ÿӫ và ÿúng hҥn theo ÿúng các ÿLӅu khoҧn cӫa hӧp ÿӗng CTTC. Khi hӃt hҥn hӧp ÿӗng, bên ÿi thuê ÿѭӧc quyӅn lӵa chӑn phѭѫng án xӱ lý tài sҧn, thiӃt bӏÿi thuê: - Mua tài sҧn, thiӃt bӏ thuê theo giá trӏ cịn lҥi (theo giá cҧÿѭӧc xác ÿӏnh trong hӧp ÿӗng ÿӇ xác lұp quyӅn sӣ hӳu tài sҧn cӫa mình ÿӕi vӟi quyӅn sӣ hӳu tài sҧn, thiӃt Eӏÿĩ). - Kéo dài thӡi hҥn thuê tài sҧn, thiӃt bӏ. - Trҧ lҥi tài sҧn, thiӃt bӏ cho cơng ty CTTC. 9Ӆ mһt lý thuyӃt, bên ÿi thuê ÿѭӧc chӑn 1 trong 3 phѭѫng án trên. Nhѭng trong thӵc tiӉn, ÿӇ hҥn chӃ rӫi ro tín dөng và ÿҧm bҧo thu hӗi vӕn, các cơng ty CTTC chӍÿѭa ra Pӝt phѭѫng án là bán tài sҧn thiӃt bӏ cho ngѭӡi ÿi thuê khi kӃt thúc hӧp ÿӗng và phѭѫng án này mang tính chҩt bҳt buӝc. Trong ÿĩ: 13 - Bên cho thuê: là cơng ty CTTC cĩ tѭ cách pháp nhân, ÿѭӧc cҩp giҩy phép hoҥt ÿӝng; - Bên thuê: là doanh nghiӋp ÿѭӧc thành lұp theo pháp luұt ViӋt Nam, trӵc tiӃp sӱ Gөng tài sҧn thuê trong thӡi hҥn thuê theo mөc ÿích kinh doanh hӧp pháp cӫa mình; - Tài sҧn thuê: là máy mĩc, thiӃt bӏ và các ÿӝng sҧn khác ÿҥt tiêu chuҭn kӻ thuұt tiên tiӃn, cĩ giá trӏ sӱ dөng hӳu ích trên mӝt năm, ÿѭӧc sҧn xuҩt trong nѭӟc hoһc nhұp khҭu; - Thӡi hҥn cho thuê: là thӡi gian bên thuê sӱ dөng tài sҧn thuê và trҧ tiӅn thuê, ÿѭӧc bên cho thuê và bên thuê thoҧ thuұn trong hӧp ÿӗng thuê. 1.2.2.2. Vai trị cͯa CTTC - Gĩp phҫn thu hút vӕn ÿҫu tѭÿӇ phөc vө cho sӵ nghiӋp cơng nghiӋp hĩa, hiӋn ÿҥi hĩa ÿҩt nѭӟc. - Gĩp phҫn thúc ÿҭy cҧi tiӃn kӻ thuұt, ÿәi mӟi dây chuyӅn cơng nghӋ, nâng cao Qăng suҩt lao ÿӝng. - Ĉây là loҥi hình tài trӧ linh hoҥt, ÿһc biӋt thích hӧp vӟi các DNNVV, giúp các doanh nghiӋp này phát triӇn ÿi lên. 1.2.2.3. C˯ quan qu̫n lý Nhà n˱ͣc v͉ ho̩t ÿ͡ng CTTC Ngân hàng Nhà nѭӟc ViӋt Nam, gӑi tҳt là Ngân hàng Nhà nѭӟc, là cѫ quan quҧn lý Nhà nѭӟc vӅ hoҥt ÿӝng CTTC, cĩ nhiӋm vө cҩp và thu hӗi giҩy phép hoҥt ÿӝng, ban hành các văn bҧn quy ÿӏnh vӅ nghiӋp vө, quҧn lý, giám sát và thanh tra hoҥt ÿӝng các cơng ty CTTC tҥi ViӋt Nam. 1.2.2.4. ˰u và nh˱ͫc ÿL͋m cͯa ho̩t ÿ͡ng CTTC a. Ѭu ÿLӇm 14 Hoҥt ÿӝng CTTC là mӝt loҥi hình tín dөng trung và dài hҥn, ÿӕi vӟi nӅn kinh tӃ, phѭѫng thӭc tài trӧ này ÿã ÿa dҥng hĩa hoҥt ÿӝng tín dөng và cĩ nhӳng ѭu ÿLӇm sau: - Ĉ͙i vͣi bên thuê: + Hoҥt ÿӝng CTTC hӛ trӧ DNNVV ÿҫu tѭ chiӅu sâu, máy mĩc, thiӃt bӏ... mӣ Uӝng quy mơ, giúp nâng cao hiӋu quҧ hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt kinh doanh. Các DNNVV thѭӡng ít vӕn tӵ cĩ, uy tín chѭa sâu rӝng cNJng nhѭ khơng cĩ tài Vҧn thӃ chҩp dүn ÿӃn khĩ cĩ thӇ vay vӕn cӫa các ngân hàng; do ÿĩ viӋc thuê máy mĩc, thiӃt bӏ cӫa cơng ty CTTC là phѭѫng án tӕi ѭu và hiӋu quҧ, hiӋn ÿang ÿѭӧc nhiӅu doanh nghiӋp thӵc hiӋn. + Bên thuê nhұn tài sҧn (100% vӕn vay) mà khơng phҧi thӃ chҩp hoһc chӍ cҫn ký quӻ mӝt sӕ tiӅn nhӓ tѭѫng ÿѭѫng 5-10% giá trӏ tài sҧn - Ĉ͙i vͣi bên cho thuê: Trong thӡi hҥn CTTC, tài sҧn cho thuê vүn thuӝc quyӅn sӣ hӳu cӫa bên cho thuê nên hình thӭc cҩp tín dөng này ÿҥt sӵ an tồn cao. Ĉӗng thӡi vӟi phѭѫng thӭc này, bên cho thuê hҥn chӃ ÿѭӧc rӫi ro, ÿҧm bҧo vӕn vay ÿѭӧc sӱ dөng ÿúng mөc ÿích, an tồn. Nhѭ vұy, thuê tài chính cĩ thӇÿѭӧc xem là mӝt giҧi pháp thay thӃ thuұn lӧi cho tín Gөng trung và dài hҥn, nhҩt là ÿӕi vӟi các DNNVV thѭӡng xuyên gһp khĩ khăn trong viӋc vay vӕn ngân hàng b. Nhѭӧc ÿLӇm: - Thuê tài chính là phѭѫng tiӋn tài trӧӣ mӭc thҩp hѫn tín dөng, các doanh nghiӋp hoһc thӇ nhân chӍ cĩ thӇ sӱ dөng phѭѫng thӭc này ÿӇ tài trӧ cho mӝt vài thiӃt bӏ chӭ khơng phҧi ÿӇ tài trӧ cho tồn bӝ mӝt dӵ án ÿҫu tѭ lӟn. - Giá thuê sӱ dөng máy mĩc, thiӃt bӏ thѭӡng cao vì nĩ cho phép bên cho thuê mӝt Pһt thu lҥi phҫn vӕn ÿã ÿҫu tѭ, mһt khác mang lҥi lӧi nhuұn vӟi sӕ tiӅn lãi. 15 Tĩm lҥi, ӣ ViӋt Nam hiӋn nay cĩ 3 nguӗn tài trӧ chính cho các DNVVN, gӗm: - Tài trӧ tӯ các tә chӭc tín dөng thuӝc hӋ thӕng ngân hàng - Tài trӧ tӯ các dӵ án phát triӇn kinh tӃ cӫa các Quӻÿa quӕc gia - Tài trӧ tӯ các cơng ty cho thuê tài chính. 1.3. HӚ TRӦ TÀI CHÍNH ĈӔI VӞI CÁC DOANH NGHIӊP NHӒ VÀ VӮA Ӣ 0ӜT SӔ NѬӞC CHÂU Á VÀ BÀI HӐC KINH NGHIӊM ĈӔI VӞI VIӊT NAM 1.3.1. Hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các doanh nghiӋp nhӓ và vӯa ӣ mӝt sӕ nѭӟc Châu Á Loҥi hình DNNVV ÿã xuҩt hiӋn tҥi nhiӅu nѭӟc trên thӃ giӟi, ÿһc biӋt là các nѭӟc cĩ QӅn kinh tӃÿang phát triӇn. Qua nghiên cӭu chúng ta cĩ thӇ tham khҧo mӝt sӕ kinh nghiӋm cӫa các nѭӟc Châu Á ÿi trѭӟc trong viӋc hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV. a. Kinh nghi͏m tài trͫ thành cơng ÿ͙i vͣi các DNNVV cͯa các ngân hàng Hàn Qu͙c: Theo ơng Bae Kyung, lãnh ÿҥo cao cҩp cӫa ngân hàng Cơng nghiӋp Hàn Quӕc và là chuyên gia ngân hàng giàu kinh nghiӋm vӅ DNNVV: Khi cҩp tín dөng cho các DNNVV, bҩt kǤ mӝt NHTM nào cNJng gһp phҧi nhӳng khĩ khăn sau ÿây: ÿһc thù mĩn vay cĩ giá trӏ thҩp, khӕi lѭӧng khách hàng nhiӅu, phân bә rӝng khҳp, doanh nghiӋp nhӓ và vӯa luơn trong tình trҥng thiӃu vӕn, các kӻ năng vӅ tài chính và thơng tin cịn hҥn chӃ…. Chính vì vұy, viӋc tài trӧ cho DNNVV luơn phҧi ÿӕi mһt vӟi 3 vҩn ÿӅ lӟn: Chi phí quҧn lý khoҧn vay lӟn, chi phí huy ÿӝng vӕn cao và rӫi ro lӟn. Và Hàn Quӕc ÿã làm gì ÿӇ giҧm thiӇu nhӳng rӫi ro trên? - Thͱ nh̭t,ÿӇ giҧm các chi phí huy ÿӝng vӕn ngân hàng cҫn tăng cѭӡng ÿҫu tѭ cho hoҥt ÿӝng kinh doanh cӫa các hӝ gia ÿình, thiӃt lұp các hoҥt ÿӝng liên quan ÿӃn nhѭӧng quyӅn thѭѫng mҥi, quҧn lý các khoҧn tiӅn thanh tốn trong quá trình kinh doanh cӫa DNNVV. 16 - Thͱ hai, ÿӇ giҧm thiӇu các chi phí quҧn lý, các ngân hàng cҫn tăng cѭӡng ÿҫu tѭ vào cơng nghӋ thơng tin, ÿһc biӋt là viӋc tӵ phát triӇn hӋ thӕng cơng nghӋ thơng tin sӁ giúp tiӃt giҧm chi phí và quҧn lý hiӋu quҧ hѫn. - Thͱ ba, ÿӇ giҧm thiӇu các rӫi ro tín dөng, theo kinh nghiӋm cӫa ngân hàng Cơng nghiӋp Hàn Quӕc thì cҫn phҧi cĩ mӝt hӋ thӕng xӃp hҥng tín dөng hiӋu quҧ (bao Jӗm: cѫ sӣ dӳ liӋu, mơ hình chҩm ÿLӇm và xӃp hҥng tín dөng theo quy mơ, theo ngành, theo lӏch sӱ phát triӇn cӫa doanh nghiӋp…và cơng nghӋ thơng tin); phҧi duy trì ÿѭӧc ÿӫ cán bӝ tín dөng cĩ năng lӵc, viӋc thҭm ÿӏnh tín dөng phҧi ÿӝc lұp và cĩ hiӋu quҧ; các khoҧn vay phҧi cĩ tài sҧn bҧo ÿҧm. Ĉһc biӋt, ngân hàng Cơng nghiӋp Hàn Quӕc nhҩn mҥnh là sӁ khơng ÿһt ra mӝt tӹ lӋ cho vay khơng cĩ tài sҧn Eҧo ÿҧm ÿӕi vӟi DNNVV. 0ӝt sӕ sҧn phҭm cho vay ÿһc biӋt ÿӕi vӟi DNNVV tҥi ngân hàng Cơng nghiӋp Hàn Quӕc, ÿĩ là: - Cho vay vӟi lãi suҩt tăng dҫn cĩ quyӅn lӵa chӑn vӕn hố khoҧn vay trong doanh nghiӋp: sҧn phҭm này chӍ áp dөng ÿӕi vӟi các doanh nghiӋp thiӃu vӕn lѭu ÿӝng và ngân hàng dӵÿốn tình hình tài chính cӫa doanh nghiӋp ÿĩ cĩ xu hѭӟng phát triӇn. Lãi suҩt cӫa khoҧn vay tăng dҫn trong 3 năm tӯ khi cho vay và ngân hàng cĩ quyӅn chuyӇn ÿәi khoҧn vay thành vӕn gĩp hoһc trái phiӃu chuyӇn ÿәi cӫa chính doanh nghiӋp vay vӕn. - Cho vay theo mҥng lѭӟi: trên cѫ sӣ cam kӃt thanh tốn và thѭ giӟi thiӋu cӫa nhà thҫu chính (contractor) ngân hàng sӁ cung cҩp vӕn cho các nhà thҫu phө (Sub- Contractor); các nhà thҫu phө này sӁ mӣ tài khoҧn tҥi ngân hàng. Nhà thҫu chính VӁ thanh tốn cho nhà thҫu phөÿӇ trҧ nӧ ngân hàng, ngân hàng sӁ thu nӧ trên cѫ Vӣ xem xét dịng tiӅn cӫa phѭѫng án, kӃ hoҥch vay vӕn. - Khoҧn vay cho các doanh nghiӋp cơng nghӋ cao: Khoҧn vay này ÿѭӧc tài trӧ cho các doanh nghiӋp thiӃu vӕn và chӍ xem xét khi ÿѭӧc bҧo ÿҧm bҵng sӵÿӏnh giá tӯ Quӻ bҧo lãnh tín dөng cơng nghӋ. 17 - Cho vay thanh tốn: cho vay ngҳn hҥn ÿáp ӭng các nhu cҫu thanh tốn cӫa doanh nghiӋp, làm giҧm các gánh nһng tài chính cho ngѭӡi cung cҩp. - Khoҧn vay dӵa trên tiӅm lӵc tài chính cӫa POSCO (mӝt hãng sҧn xuҩt thép lӟn Fӫa Hàn Quӕc). Ngân hàng Cơng nghiӋp Hàn Quӕc cho các ÿҥi lý cӫa POSCO vay thơng qua viӋc ÿLӅu tra thơng tin khách hàng tӯ POSCO và tài khoҧn tiӅn gӱi dài hҥn cӫa POSCO tҥi ngân hàng. Khoҧn vay tӯ nguӗn vӕn dài hҥn này sӁ cung Fҩp cho các doanh nghiӋp cĩ mӕi quan hӋ mұt thiӃt vӟi POSCO, tҥo ÿLӅu kiӋn cho các doanh nghiӋp này vay ÿѭӧc vӟi nguӗn vӕn giá rҿ. b. Kinh nghi͏m cho các DNNVV vay cͯa Ngân hàng Phát tri͋n Trung Qu͙c (CDB) CDB là ngân hàng thӵc hiӋn viӋc hӛ trӧ tài chính, cịn chính quyӅn ÿӏa phѭѫng chӏu trách nhiӋm ÿLӅu phӕi tín dөng. Trung Quӕc cịn thành lұp mӝt hӋ thӕng bҧo lãnh tín Gөng cho DNNVV, hӧp tác vӟi Ngân hàng thӃ giӟi và các ngân hàng nhӓ khác thӵc hiӋn cho vay ÿӕi vӟi các doanh nghiӋp siêu nhӓ. ĈLӅu này ÿã lý giҧi vì sao chӍ vӟi ÿӝi ngNJ 4.000 nhân viên, CDB cĩ thӇ hӛ trӧ tӟi 16.050 doanh nghiӋp nhӓ và vӯa hoҥt ÿӝng trên mӝt ÿӏa bàn rӝng lӟn (549 quұn - huyӋn) vӟi dѭ nӧ lên tӟi 16,79 tӹ nhân dân tӋ. c. Kinh nghi͏m cͯa Cơng ty Tài chính doanh nghi͏p nh͗ và vͳa ͧ Nh̵t B̫n (JASME) 0ӣ rӝng cho vay trên cѫ sӣ xây dӵng mӝt hӋ thӕng các tiêu chuҭn phân tích tình hình tài chính và mӭc ÿӝ rӫi ro tín dөng cӫa loҥi hình doanh nghiӋp. Theo ÿĩ, dӵa trên hӋ sӕ tín nhiӋm, JASME sӁ xem xét cho vay mà khơng cҫn cĩ tài sҧn ÿҧm bҧo. Ĉәi lҥi, JASME áp dөng mӝt hӋ thӕng tính phí bҧo hiӇm khoҧn vay dӵa trên cѫ sӣ rӫi ro tín Gөng (hӋ sӕ tín nhiӋm cӫa doanh nghiӋp) 1.3.2. Bài hӑc kinh nghiӋm ÿӕi vӟi ViӋt Nam 18 Qua kinh nghiӋm hoҥt ÿӝng cӫa các nѭӟc nêu trên, cĩ thӇ rút ra mӝt sӕ bài hӑc mà ViӋt Nam cҫn thӵc hiӋn trong thӡi gian tӟi ÿӇ phát triӇn DNNVV trong tiӃn trình hӝi nhұp kinh tӃ quӕc tӃ. 0͡t là, tiӃp tөc hồn thiӋn nhanh hӋ thӕng pháp luұt phù hӧp vӟi quá trình chuyӇn sang kinh tӃ thӏ trѭӡng, bao gӗm xây dӵng mơi trѭӡng kinh doanh bình ÿҷng, thơng thống cho tҩt cҧ các doanh nghiӋp thuӝc mӑi thành phҫn kinh tӃ (tiӃp cұn vӟi vӕn, ÿҩt ÿai, lao ÿӝng, cơng nghӋ và thơng tin thӏ trѭӡng ...); minh bҥch hố viӋc bҧo hӝÿӕi vӟi các ngành kinh tӃ trong nѭӟc. Hai là, phát triӇn thӏ trѭӡng tài chính và cĩ chính sách hӛ trӧ cӫa Nhà nѭӟc cho DNNVV, nhҩt là ÿӕi vӟi các doanh nghiӋp mӟi thành lұp. Tuy nhiên chính sách hӛ trӧ nên tұp trung vào nhӳng doanh nghiӋp ÿѭӧc xác ÿӏnh là cҫn thiӃt, mang lҥi hiӋu quҧ thiӃt thӵc, tránh sӵ dàn trҧi, phân tán. Ba là, tҥo ÿLӅu kiӋn thuұn lӧi cho các DNNVV thӵc hiӋn quyӅn kinh doanh và khuyӃn khích mӣ rӝng thӏ trѭӡng xuҩt khҭu. %͙n là, tăng cѭӡng ÿào tҥo vӅ nghiӋp vө kinh doanh quӕc tӃ cho ÿӝi ngNJ cán bӝ quҧn lý các DNNVV. Trong sӵ phát triӇn khá nhanh cӫa mơ hình này, ÿây thӵc sӵ là vҩn ÿӅ Eӭc thiӃt. Nhӳng ngѭӡi quҧn lý DNNVV cҫn ÿѭӧc trang bӏ kiӃn thӭc mӝt cách bài bҧn, chu ÿáo. .Ӄt luұn chѭѫng 1 Trong chѭѫng 1, luұn văn ÿã trình bày khái quát vӅ DNNVV, nhӳng ÿĩng gĩp cӫa loҥi hình doanh nghiӋp này ÿӕi vӟi nӅn kinh tӃ. Ngồi ra, luұn văn cNJng ÿã nêu ra nhӳng nguӗn tài trӧ vӕn cho DNNVV và bài hӑc kinh nghiӋm mà ViӋt Nam cҫn thӵc hiӋn ÿӇ phát triӇn DNNVV trong thӡi gian tӟi. Phҫn thӵc trҥng vӅ hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV sӁÿѭӧc trình bày trong chѭѫng 2. 19 CH˰ˮNG 2: THӴC TRҤNG Vӄ HӚ TRӦ TÀI CHÍNH ĈӔI VӞI CÁC DOANH NGHIӊP NHӒ VÀ VӮA Ӣ VIӊT NAM 2.1. DOANH NGHIӊP NHӒ VÀ VӮA Ӣ VIӊT NAM VÀ VҨN Ĉӄ PHÁP LÝ Trong tiӃn trình phát triӇn kinh tӃ cӫa mình, nhiӅu quӕc gia và vùng lãnh thәÿã cho thҩy sӭc sӕng và tính năng ÿӝng cӫa các DNNVV trong nӅn kinh tӃ thӏ trѭӡng. Chính hiӋu quҧ cӫa các doanh nghiӋp này ÿã gĩp phҫn quan trӑng tҥo nên sӭc mҥnh kinh tӃ Fӫa các quӕc gia phát triӇn lүn các nѭӟc mӟi cơng nghiӋp hĩa. Bҧn thân cѫ cҩu kinh tӃ Fӫa nѭӟc ta cNJng cĩ nhiӅu ÿLӇm thích hӧp cho sӵ phát triӇn cӫa DNNVV: hҫu hӃt các ngành cĩ lӧi thӃ cҥnh tranh cӫa nѭӟc ta nhѭ may, chӃ biӃn lѭѫng thӵc, mӻ nghӋ, … ÿӅu là nhӳng ngành ít cĩ lӧi ích vӅ quy mơ. Khơng chӍ phù hӧp vӟi bҧn thân cѫ cҩu kinh tӃ cӫa ÿҩt nѭӟc, sӵ phát triӇn DNNVV FNJng nhұn ÿѭӧc sӵ quan tâm ÿһc biӋt cӫa các Tә chӭc tiӅn tӋ thӃ giӟi, các nhà ÿҫu tѭ Qѭӟc ngồi vào ViӋt Nam. Theo ÿĩ, DNNVV ÿѭӧc coi là nhӳng tӃ bào kinh tӃ cĩ khҧ Qăng phát huy sӭc mҥnh tӯ nhӳng nguӗn lӵc nhӓ, là nhӳng doanh nghiӋp thích hӧp cho viӋc phát triӇn các ngành cơng nghiӋp phө trӧ, là mӝt trong nhӳng ÿLӅu kiӋn rҩt quan trӑng ÿӇ thu hút ÿҫu tѭ nѭӟc ngồi. Qua ÿĩ, chính các doanh nghiӋp này cNJng dҫn dҫn tiӃp cұn ÿѭӧc hӋ thӕng cơng nghӋ hiӋn ÿҥi cӫa thӃ giӟi và gĩp phҫn vào sӵ phát triӇn chung cӫa kinh tӃÿҩt nѭӟc. Chính phӫ khuyӃn khích các DNNVV phát triӇn hình thӭc thҫu phө cơng nghiӋp, tăng cѭӡng sӵ liên kӃt giӳa các DNNVV vӟi doanh nghiӋp khác và hӧp tác sҧn xuҩt sҧn phҭm, sҧn xuҩt linh kiӋn, phө kiӋn, phө tùng, nhұn thâu xây Gӵng..., nhҵm thúc ÿҭy chuyӇn giao cơng nghӋ, mӣ rӝng thӏ trѭӡng tiêu thө sҧn phҭm, nâng cao năng lӵc cҥnh tranh cӫa các doanh nghiӋp nhӓ và vӯa. 7ӯ năm 1986 ÿӃn nay vӟi chính sách ÿәi mӟi, phát triӇn kinh tӃ, trong ÿĩ ÿһc biӋt là viӋc phát triӇn khu vӵc kinh tӃ cĩ nguӗn vӕn nhӓ, mơi trѭӡng chính sách trong thӡi 20 gian qua ÿѭӧc cҧi cách theo hѭӟng ngày càng thuұn lӧi. Bҳt ÿҫu vӟi Nghӏ quyӃt 16 cӫa %ӝ Chính trӏ (1988); Nghӏÿӏnh 27, 28, 29/HĈBT (1988) vӅ kinh tӃ cá thӇ, kinh tӃ hӧp tác và hӝ gia ÿình; Nghӏÿӏnh 66/HĈBT vӅ nhĩm kinh doanh dѭӟi vӕn pháp ÿӏnh; Luұt Doanh nghiӋp tѭ nhân, Luұt Cơng ty, Luұt Doanh nghiӋp Nhà nѭӟc; ÿáng chú ý là viӋc thơng qua và triӇn khai Luұt Doanh nghiӋp 2000, Luұt Ĉҫu tѭ và các cҧi cách liên quan ÿӃn thӫ tөc hҧi quan, thuӃ,... ÿã tҥo hành lang pháp lý әn ÿӏnh và khuyӃn khích các doanh nghiӋp thuӝc mӑi thành phҫn kinh tӃ phát triӇn sҧn xuҩt kinh doanh. Bên cҥnh ÿĩ Chính phӫ cịn ban hành mӝt sӕ văn bҧn dѭӟi luұt nhҵm hѭӟng dүn và hӛ trӧ cho DNNVV phát triӇn (chi ti͇t t̩i phͭ lͭc). Và tác ÿӝng này ÿã ÿem lҥi kӃt quҧ rõ rӋt. 7ӕc ÿӝ phát triӇn cӫa các doanh nghiӋp trong 5 năm (2001-2005) ÿã cĩ sӵ tăng trѭӣng Pҥnh mӁ, cĩ 112.952 doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng tính ÿӃn ngày 31/12/2005, trung bình mӛi năm tăng 23%. Uӟc tính ÿӃn cuӕi năm 2006 sӁ cĩ gҫn 140.000 doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng, trong ÿĩ cĩ khoҧng 130.000 DNNVV, chiӃm 94%. 2.2. THӴC TRҤNG Vӄ HӚ TRӦ TÀI CHÍNH ĈӔI VӞI CÁC DOANH NGHIӊP NHӒ VÀ VӮA TRONG THӠI GIAN QUA 2.2.1. Thӵc trҥng vӅ sӕ lѭӧng DNNVV ÿang hoҥt ÿӝng tҥi thӡi ÿLӇm 31/12 hҵng Qăm phân theo loҥi hình doanh nghiӋp %ҧng 2.1 sӁ cho chúng biӃt thӵc trҥng vӅ sӕ lѭӧng DNNVV ÿang hoҥt ÿӝng tҥi thӡi ÿLӇm 31/12 hҵng năm. Qua sӕ liӋu ӣ bҧng 2.1 cho thҩy, ѭӟc tính ÿӃn 31/12/2006 sӕ doanh nghiӋp ÿang thӵc tӃ hoҥt ÿӝng là 138.049 doanh nghiӋp, tăng 22,22% so vӟi thӡi ÿLӇm 31/12/2005 và tăng so vӟi thӡi ÿLӇm 31/12/2001 là 167,12%. Nhѭ vұy, trong vịng 6 năm, tӯ 2001 – 2006, Vӕ doanh nghiӋp hoҥt ÿӝng thӵc tӃ tăng thêm 86.369 doanh nghiӋp, trung bình mӛi năm Wăng gҫn 15.000 doanh nghiӋp, tѭѫng ÿѭѫng gҫn 28%/năm. 21 %ҧng 2.1: 6͙ l˱ͫng doanh nghi͏p ÿang ho̩t ÿ͡ng t̩i thͥi ÿL͋m 31/12 h̹ng năm phân theo lo̩i hình doanh nghi͏p ĈVT: Doanh nghi͏p Lo̩i hình doanh nghi͏p 2001 2002 2003 2004 2005 2.006 ѭӟc tính) Doanh nghiӋp Nhà nѭӟc 5.355 5.364 4.845 4.596 4.086 3.786 Trung ѭѫng 1.997 2.052 1.898 1.967 1.825 1.763 Ĉӏa phѭѫng 3.358 3.312 2.947 2.629 2.261 2.023 Doanh nghiӋp ngồi Nhà Qѭӟc 44.314 55.236 64.526 84.003 105.169 129.999 Tұp thӇ 3.646 4.104 4.150 5.349 6.334 7.039 Tѭ nhân 22.777 24.794 25.653 29.980 34.647 37.622 Loҥi khác 17.891 26.339 34.723 48.674 64.188 85.338 Doanh nghiӋp cĩ vӕn ÿҫu Wѭ nѭӟc ngồi 2.011 2.308 2.641 3.156 3.697 4.264 DN 100% vӕn nѭӟc ngồi 1.294 1.561 1.869 2.335 2.852 3.402 DN liên doanh vӟi nѭӟc ngồi 717 747 772 821 845 862 &͡ng 51.680 62.908 72.012 91.755 112.952 138.049 (Ngu͛n: T͝ng cͭc Th͙ng kê và tác gi̫ t͹˱ͣc tính ) Xét theo s͙ l˱ͫng: - DNNN trung bình mӛi năm giҧm hѫn 260 doanh nghiӋp, tѭѫng ÿѭѫng 4,88%/năm. - DN ngồi Nhà nѭӟc, bao gӗm các doanh nghiӋp tѭ nhân, cơng ty TNHH, cơng ty cә phҫn, ÿây là các DNNVV, trung bình mӛi năm tăng 14.280 doanh nghiӋp, Wѭѫng ÿѭѫng 32,2%/năm. - DN cĩ vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngồi mӛi năm tăng trung bình 375 doanh nghiӋp, tѭѫng ÿѭѫng 18,67%/năm. 22 Xét v͉ c˯ c̭u: - DNNN cĩ tӹ trӑng giҧm tӯ 10.36% trong năm 2001 xuӕng cịn 2,74% trong Qăm 2006. - DN ngồi nhà nѭӟc cĩ tӹ trӑng tăng tѭѫng ӭng tӯ 85,75% lên 94,17%. - DN cĩ vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngồi cĩ tӹ trӑng giҧm tѭѫng ӭng tӯ 3,89% xuӕng cịn 3,01%. 2.2.2. Thӵc trҥng vӅ vӕn sҧn xuҩt kinh doanh hҵng năm cӫa các DNNVV ÿang hoҥt ÿӝng phân theo loҥi hình doanh nghiӋp 6ӕ liӋu tәng hӧp trong Bҧng 2.2 dѭӟi ÿây phҧn ҧnh mӭc ÿӝÿҫu tѭ vӕn sҧn xuҩt kinh doanh hҵng năm cӫa tӯng loҥi hình doanh nghiӋp tӯ năm 2001-2006 Trong 6 năm qua, vӕn ÿăng ký kinh doanh cӫa các doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng tăng 1.736,4 nghìn tӹÿӗng, tѭѫng ÿѭѫng 146,4%. Trong ÿĩ, - 9ӕn kinh doanh cӫa các doanh nghiӋp thuӝc loҥi hình DNNN tăng 719,2 nghìn Wӹÿӗng, tѭѫng ÿѭѫng 92%. - DN ngồi Nhà nѭӟc cĩ vӕn sҧn xuҩt kinh doanh tăng 718,7 nghìn tӹ ÿӗng, Wѭѫng ÿѭѫng 505,4%. - DN cĩ vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngồi cĩ vӕn sán xuҩt kinh doanh tăng 298,5 nghìn tӹ ÿӗng, tѭѫng ÿѭѫng 113,88%. So vӟi năm 2001 thì tӹ trӑng vӕn kinh doanh cӫa các DNNN, DN cĩ vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngồi trong năm 2006 sөt giҧm. Cө thӇ, - 7ӹ trӑng vӕn cӫa các DNNN giҧm tӯ 65,91% trong tәng vӕn cӫa nӅn kinh tӃ vào năm 2001 xuӕng cịn 51,36% vào năm 2006. - 7ӹ trӑng vӕn trong nӅn kinh tӃ cӫa các DN cĩ vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngồi giҧm tӯ 22,1% xuӕng cịn 19,18%. 23 - Riêng DN ngồi nhà nѭӟc là cĩ tӹ trӑng vӕn trong nӅn kinh tӃ tăng, cө thӇ là Wăng tӯ 11,99% ӣ năm 2001 lên ÿӃn 29,45% vào năm 2006. %ҧng 2.2: 9͙n s̫n xṷt kinh doanh bình quân h̹ng năm cͯa các doanh nghi͏p ÿang ho̩t ÿ͡ng phân theo lo̩i hình doanh nghi͏p ĈVT: nghìn tͽÿ͛ng Lo̩i hình doanh nghi͏p 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ѭӟc tính) Doanh nghiӋp Nhà nѭӟc 781,7 858,6 933 1.128,5 1.338,3 1500,9 Trung ѭѫng 679,9 734 798,2 968,5 1.165,9 1308,1 Ĉӏa phѭѫng 101,8 124,6 134,8 160 172,4 192,8 Doanh nghiӋp ngồi Nhà Qѭӟc 142,2 202,4 289,6 422,9 607,3 860,9 Tұp thӇ 8,2 9,5 10,9 12,8 15,1 17,1 Tѭ nhân 21,5 27,2 34,4 43,2 62,2 84,1 Loҥi khác 112,5 165,7 244,3 366,9 530,0 759,7 Doanh nghiӋp cĩ vӕn ÿҫu Wѭ nѭӟc ngồi 262,1 291,1 344,6 414,8 489,5 560,6 DN 100% vӕn nѭӟc ngồi 106,8 131,9 160,9 217,7 277,2 339,2 DN liên doanh vӟi nѭӟc ngồi 155,3 159,2 183,7 197,1 212,3 221,4 &͡ng 1.186,0 1.352,1 1.567,2 1.966,2 2.435,1 2922,4 (Ngu͛n: T͝ng cͭc Th͙ng kê và tác gi̫ t͹˱ͣc tính) Nhѭ vұy, nӃu so vӟi mӭc ÿӝ tăng vӅ sӕ lѭӧng doanh nghiӋp hoҥt ÿӝng (phân tích ӣ Eҧng 2.1) thì mӭc ÿӝ tăng ÿҫu tѭ vӕn kinh doanh thҩp hѫn, ÿLӅu ÿĩ chӭng tӓ là trong sӕ nhӳng doanh nghiӋp mӟi thành lұp thì doanh nghiӋp nhӓ và vӯa chiӃm ÿa sӕ. v 9͙n ÿ̯u t˱ bình quân h̹ng năm/doanh nghi͏p phân theo lo̩i hình doanh nghi͏p 24 %ҧng 2.3: 9ӕn sҧn xuҩt kinh doanh bình quân hҵng năm cӫa tӯng doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng phân theo loҥi hình doanh nghiӋp ĈVT: tͽÿ͛ng Lo̩i hình doanh nghi͏p 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ѭӟc tính) Doanh nghiӋp Nhà nѭӟc 145,98 160,07 192,57 245,54 327,53 396,43 Trung ѭѫng 340,46 357,70 420,55 492,37 638,85 741,97 Ĉӏa phѭѫng 30,32 37,62 45,74 60,86 76,25 95,30 Doanh nghiӋp ngồi Nhà Qѭӟc 3,21 3,66 4,49 5,03 5,78 6,62 Tұp thӇ 2,25 2,31 2,63 2,39 2,38 2,43 Tѭ nhân 0,94 1,10 1,34 1,44 1,87 2,24 Loҥi khác 6,29 6,29 7,04 7,54 8,25 8,90 Doanh nghiӋp cĩ vӕn ÿҫu tѭ Qѭӟc ngồi 130,33 126,13 130,48 131,43 132,40 131,47 DN 100% vӕn nѭӟc ngồi 82,53 84,50 86,09 93,23 97,19 99,71 DN liên doanh vӟi nѭӟc ngồi 216,60 213,12 237,95 240,07 251,24 256,84 &͡ng 22,95 21,49 21,76 21,43 21,51 21,17 (Ngu͛n: T͝ng cͭc Th͙ng kê và tác gi̫ t͹ tính) 6ӕ liӋu ӣ Bҧng 2.3 cho thҩy vӕn ÿăng ký bình quân cӫa các doanh nghiӋp ngồi Nhà Qѭӟc tӯ năm 2001-2006 ÿӅu dѭӟi 10 tӹÿӗng/doanh nghiӋp. ĈLӅu này chӭng tӓ doanh nghiӋp ngồi Nhà nѭӟc là các DNNVV. Tuy qua tӯng năm vӕn ÿăng ký cӫa các doanh nghiӋp trong loҥi hình này cĩ tăng lên nhѭng vүn thuӝc phҥm vi DNNVV. Trong ÿĩ, doanh nghiӋp tұp thӇ và doanh nghiӋp tѭ nhân là hai loҥi hình doanh nghiӋp cĩ mӭc Yӕn ÿăng ký thҩp nhҩt. Cịn các doanh nghiӋp khác, bao gӗm các Cơng ty TNHH, Cơng ty cә phҫn, tuy vӕn ÿăng ký cĩ khá hѫn nhѭng nhìn chung vүn thuӝc quy mơ nhӓ. 25 2.2.3. Thӵc trҥng vӅ sӕ lѭӧng lao ÿӝng trong các DNNVV ÿang hoҥt ÿӝng tҥi thӡi ÿLӇm 31/12 hҵng năm phân theo loҥi hình doanh nghiӋp Doanh nghiӋp ra ÿӡi gĩp phҫn giҧi quyӃt viӋc làm cho ngѭӡi lao ÿӝng. Cùng vӟi tӕc ÿӝ Wăng trѭӣng cӫa sӕ lѭӧng doanh nghiӋp thì sӕ lѭӧng lao ÿӝng cĩ viӋc làm cNJng tăng lên. Bҧng 2.4 dѭӟi ÿây phҧn ҧnh sӕ lѭӧng lao ÿӝng ÿang làm viӋc hҵng năm tҥi các doanh nghiӋp phân theo loҥi hình doanh nghiӋp. %ҧng 2.4: 6ӕ lao ÿӝng trong các doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng tҥi thӡi ÿLӇm 31/12 Kҵng năm phân theo loҥi hình doanh nghiӋp ĈVT: nghìn ng˱ͥi Lo̩i hình doanh nghi͏p 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ѭӟc tính) Doanh nghiӋp Nhà nѭӟc 2.114,3 2.260,3 2.264,9 2.249,9 2.040,9 1.969,5 Trung ѭѫng 1.351,5 1.444,4 1.463,9 1.517,4 1.435,7 1.413,6 Ĉӏa phѭѫng 762,8 815,9 801 732,5 605,2 555,9 Doanh nghiӋp ngồi Nhà Qѭӟc 1.329,7 1.706,8 2.049,9 2.475,9 2.979,1 3.547,9 Tұp thӇ 152,4 159,9 160,9 157,8 160,0 155,9 Tѭ nhân 277,6 339,6 378,1 431,9 481,4 535,0 Loҥi khác 899,7 1.207,3 1.510,9 1.885,7 2.337,7 2.857,0 Doanh nghiӋp cĩ vӕn ÿҫu Wѭ nѭӟc ngồi 489,3 691,1 860,2 1.044,9 1.220,5 1.494,5 DN 100% vӕn nѭӟc ngồi 364,3 536,3 687,7 865,2 1.028,4 1.296,9 DN liên doanh vӟi nѭӟc ngồi 152 154,8 172,5 179,7 192,1 197,6 &͡ng 3.933,3 4.658,2 5.175,0 5.770,2 6.240,5 7.011,9 (Ngu͛n: T͝ng cͭc Th͙ng kê và tác gi̫ t͹˱ͣc tính) 26 6ӕ lѭӧng lao ÿӝng ÿang làm viӋc trong doanh nghiӋp phân theo loҥi hình doanh nghiӋp FNJng biӃn ÿӝng cùng chiӅu vӟi sӕ lѭӧng doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng. Nghƭa là, lao ÿӝng ÿang làm viӋc trong các DNNN giҧm, lao ÿӝng ÿang làm viӋc trong các doanh nghiӋp ngồi Nhà nѭӟc, doanh nghiӋp cĩ vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngồi tăng lên. Thұt vұy, trong năm 2001 lao ÿӝng làm viӋc trong các DNNN chiӃm 53,75% tәng lao ÿӝng giҧm xuӕng cịn 32,68% trong năm 2005 và tiӃp tөc giҧm cịn 28,09% trong năm 2006. Doanh nghiӋp ngồi Nhà nѭӟc cĩ tӹ trӑng lao ÿӝng ÿang tham gia làm viӋc tăng tӯ 33,81% năm 2001 lên 50,59% năm 2006. Và tӹ trӑng lao ÿӝng ÿang làm viӋc tҥi các doanh nghiӋp cĩ vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngồi tăng tӯ 12,44% năm 2001 lên 21,31% vào năm 2006. Qua sӕ liӋu ӣ bҧng 2.1, 2.2, 2.3,2.4 ta thҩy doanh nghiӋp ngồi nhà nѭӟc vào năm 2006 cĩ sӕ lѭӧng doanh nghiӋp tăng mҥnh. Tuy nhiên, ÿây lҥi là khu vӵc cĩ vӕn ÿҫu tѭ sҧn xuҩt kinh doanh và sӕ lѭӧng lao ÿӝng làm viӋc thҩp nhҩt trong các loҥi hình doanh nghiӋp. Thơng qua các chӍ tiêu cѫ bҧn nhѭ vӕn hoҥt ÿӝng bình quân chӍ ÿҥt 6,6 tӹ ÿӗng/doanh nghiӋp vào năm 2006 so vӟi 3,2 tӹÿӗng/doanh nghiӋp cách ÿĩ 6 năm; hay Vӕ lao ÿӝng bình quân năm 2006 là 27 ngѭӡi/doanh nghiӋp giҧm khơng ÿáng kӇ so vӟi Pӭc 30 ngѭӡi/doanh nghiӋp vào năm 2001, ... ĈLӅu này ÿã chӭng tӓÿa sӕ các doanh nghiӋp ngồi nhà nѭӟc vүn ӣ quy mơ nhӓ và vӯa. 2.2.4. Thӵc trҥng ÿҫu tѭ tài sҧn cӕ ÿӏnh và ÿҫu tѭ tài chính dài hҥn cӫa các DNNVV ÿang hoҥt ÿӝng phân theo loҥi hình doanh nghiӋp Do hҥn chӃ vӅ vӕn sҧn xuҩt kinh doanh nên các DNNVV cĩ mӭc ÿӝÿҫu tѭ dài hҥn rҩt thҩp. Bҧng 2.5 dѭӟi ÿây phҧn ҧnh tình hình ÿҫu tѭ vào tài sҧn cӕÿӏnh và ÿҫu tѭ tài chính dài hҥn cӫa các doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng trong nӅn kinh tӃ phân theo loҥi hình doanh nghiӋp. 0ӭc ÿӝ trang bӏ tài sҧn cӕÿӏnh tҥi các doanh nghiӋp ngồi nhà nѭӟc rҩt thҩp, trung bình chӍÿҥt hѫn 2 tӹÿӗng/doanh nghiӋp. Ngồi ra, nӃu xét trên tiêu chí tài sҧn cӕÿӏnh 27 trên mӛi lao ÿӝng thì mӭc ÿҫu tѭ tài sҧn cӕÿӏnh tҥi loҥi hình doanh nghiӋp này càng thҩp, bình quân chӍÿҥt 76 triӋu ÿӗng/lao ÿӝng. VӅ trình ÿӝ cơng nghӋ, nӃu xét dѭӟi gĩc ÿӝ trang bӏ tài sҧn cӕÿӏnh thì sӕ doanh nghiӋp cĩ tài sҧn cӕÿӏnh dѭӟi 5 tӹÿӗng chiӃm 86%. %ҧng 2.5: Giá trӏ tài sҧn cӕÿӏnh và ÿҫu tѭ tài chính dài hҥn cӫa các doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng tҥi thӡi ÿLӇm 31/12 hàng năm phân theo loҥi hình doanh nghiӋp ĈVT: nghìn tͽÿ͛ng Lo̩i hình doanh nghi͏p 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ѭӟc tính) Doanh nghiӋp Nhà nѭӟc 263,1 309,1 332,1 360 487,2 562,0 Trung ѭѫng 213,7 250 268,5 282,6 403,3 467,8 Ĉӏa phѭѫng 49,4 59,1 63,6 77,4 83,9 94,2 Doanh nghiӋp ngồi Nhà Qѭӟc 51,1 72,6 102,9 147,2 196,2 270,7 Tұp thӇ 4,1 4,3 4,6 5,3 5,5 5,7 Tѭ nhân 10 11,9 14,9 18,5 23,9 29,1 Loҥi khác 37 56,4 83,4 123,4 166,8 235,9 Doanh nghiӋp cĩ vӕn ÿҫu tѭ Qѭӟc ngồi 162,3 170,6 210,5 237,3 269,7 302,1 DN 100% vӕn nѭӟc ngồi 56,1 68,3 84 112 141,3 171,6 DN liên doanh vӟi nѭӟc ngồi 106,2 102,3 126,5 125,3 128,4 130,5 &͡ng 476,5 552,3 645,5 744,5 953,1 1.134,8 (Ngu͛n: T͝ng cͭc Th͙ng kê và tác gi̫ t͹˱ͣc tính) 2.2.5. Thӵc trҥng doanh thu sҧn xuҩt kinh doanh thuҫn cӫa các DNNVV ÿang hoҥt ÿӝng phân theo loҥi hình doanh nghiӋp 28 Hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt kinh doanh cӫa các DNNVV ÿi kèm vӟi vӟi quy mơ hoҥt ÿӝng vӕn nhӓ là hiӋu quҧ kinh doanh khơng cao. Bҧng 2.6 dѭӟi ÿây sӁ phҧn ҧnh vҩn ÿӅ này. %ҧng 2.6: Doanh thu sҧn xuҩt kinh doanh thuҫn cӫa các doanh nghiӋp ÿang hoҥt ÿӝng phân theo loҥi hình doanh nghiӋp ĈVT: nghìn tͽÿ͛ng Lo̩i hình doanh nghi͏p 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ѭӟc tính) Doanh nghiӋp Nhà nѭӟc 460 611,2 666 708 838,4 966,9 Trung ѭѫng 334,6 466,8 504,6 532,4 663,4 779,5 Ĉӏa phѭѫng 125,4 144,4 161,4 175,6 175,0 187,4 Doanh nghiӋp ngồi Nhà Qѭӟc 260,6 362,7 482,8 637,4 851,0 1.134,1 Tұp thӇ 10,1 11,2 12,6 11,6 17,2 19,5 Tѭ nhân 77,5 91,9 103,8 135,7 172,3 208,5 Loҥi khác 173 259,6 365,8 490,1 661,5 906,1 Doanh nghiӋp cĩ vӕn ÿҫu Wѭ nѭӟc ngồi 177,2 221,1 287,9 374 468,4 590,7 DN 100% vӕn nѭӟc ngồi 71,9 65,6 129,2 184,7 237,2 319,6 DN liên doanh vӟi nѭӟc ngồi 105,3 125,5 158,7 189,3 231,2 271,1 &͡ng 897,8 1.195,0 1.436,1 1.719,4 2.157,8 2.691,7 (Ngu͛n: T͝ng cͭc Th͙ng kê và tác gi̫ t͹˱ͣc tính) Hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt kinh doanh cӫa doanh nghiӋp trong nhӳng năm qua ÿӅu cĩ mӭc Wăng trѭӣng khá mҥnh. Tәng doanh thu thuҫn năm 2006 ѭӟc tính ÿҥt 2.691,7 nghìn tӹ ÿӗng tăng 24,74% so vӟi năm 2005, bình quân giai ÿRҥn 2001 - 2006 tăng 33%/năm. Trong ÿĩ, doanh nghiӋp ngồi nhà nѭӟc cĩ ÿҥt mӭc tăng trѭӣng mҥnh, cө thӇ là doanh thu cӫa các doanh nghiӋp này tăng bình quân 55,8%/năm. 29 Tĩm l̩i, thӵc trҥng doanh nghiӋp ViӋt Nam hiӋn nay vүn là quy mơ nhӓ và siêu nhӓ, ÿi kèm vӟi trình ÿӝ cơng nghӋ cịn thҩp. NӃu lҩy tiêu chí doanh nghiӋp nhӓ và vӯa là dѭӟi 300 lao ÿӝng và vӕn dѭӟi 10 tӹÿӗng thì cĩ tӟi 96,81% doanh nghiӋp thuӝc nhĩm nhӓ và vӯa. Trong ÿĩ, nӃu xét vӅ quy mơ lao ÿӝng thì sӕ doanh nghiӋp dѭӟi 10 lao ÿӝng chiӃm 51.3%, tӯ 10 - 200 lao ÿӝng chiӃm 44,07%, tӯ 200 - 300 lao ÿӝng chӍ chiӃm 1,43%. NӃu xét dѭӟi tiêu chí vӕn thì sӕ doanh nghiӋp cĩ vӕn dѭӟi 1 tӹÿӗng chiӃm 41,8%, doanh nghiӋp cĩ 1 - 5 tӹÿӗng tiӅn vӕn chiӃm 37,03%, doanh nghiӋp cĩ 5 - 10 Wӹÿӗng tiӅn vӕn chӍ chiӃm 8,18%. 2.3. NHӲNG THÀNH TӴU VÀ HҤN CHӂ TRONG VIӊC HӚ TRӦ TÀI CHÍNH ĈӔI VӞI CÁC DNNVV Ӣ VIӊT NAM THӠI GIAN QUA Doanh nghiӋp là mӝt chӫ thӇ quan trӑng trong nӅn kinh tӃ. Trong quá trình hoҥt ÿӝng doanh nghiӋp cҫn phҧi cĩ ÿҫu vào ÿӇ tҥo ra sҧn phҭm, dӏch vө. Hay nĩi cách khác, doanh nghiӋp rҩt cҫn vӕn. Bӣi vì quá trình kinh doanh ÿịi hӓi phҧi cĩ khoҧng cách thӡi gian tӯ khi mua nguyên vұt liӋu ÿӇÿѭa vào sҧn xuҩt cho ÿӃn khi bán ÿѭӧc sҧn phҭm và thu tiӅn bán hàng. Khi ÿĩ, doanh nghiӋp cҫn vӕn ngҳn hҥn ÿӇ mua nguyên vұt liӋu và ÿáp ӭng các khoҧn chi tiêu hҵng ngày khác. Ngồi ra, doanh nghiӋp cNJng cҫn vӕn ÿҫu Wѭ dài hҥn ÿӇ mua sҳm máy mĩc, trang thiӃt bӏÿӇ mӣ rӝng quy mơ sҧn xuҩt. Trong trѭӡng hӧp các nguӗn vӕn nӝi tҥi cӫa doanh nghiӋp khơng ÿáp ӭng ÿӫ nhu cҫu vӕn, doanh nghiӋp cҫn vay vӕn tӯ bên ngồi. 2.3.1. Nhӳng thành tӵu ÿҥt ÿѭӧc 2.3.1.1. Ĉ͙i vͣi các NHTM, cơng ty CTTC, các quͿ qu͙c gia. a. Hoҥt ÿӝng cho vay DNNVV tҥi các NHTM Vay vӕn tӯ NHTM là mӝt khҧ năng mà hҫu hӃt các DNNVV ӣ ViӋt Nam ÿӅu mong muӕn. Ngày nay trong quá trình hӝi nhұp kinh tӃ tồn cҫu, các giao dӏch tín dөng ngày càng quan trӑng. Mӝt ÿһc ÿLӇm nӳa làm cho tín dөng ngân hàng cĩ tҫm quan trӑng ÿӕi 30 Yӟi sӵ tӗn tҥi và phát triӇn cӫa DNNVV: chính thӏ trѭӡng này là nѫi mà Chính phӫ cĩ thӇ can thiӋp nhanh nhҩt và dӉ dàng hѫn rҩt nhiӅu ÿӕi vӟi các loҥi hình tài chính khác. Theo Ngân hàng nhà nѭӟc ViӋt Nam ÿӃn tháng 5 năm 2007, hӋ thӕng ngân hàng thѭѫng mҥi ViӋt Nam bao gӗm 5 NHTM thuӝc sӣ hӳu Nhà nѭӟc (khơng gӗm ngân hàng Chính sách xã hӝi và ngân hàng Phát triӇn), 35 NHTM cә phҫn, 6 ngân hàng liên doanh, 37 chi nhánh cӫa các ngân hàng nѭӟc ngồi và 46 văn phịng ÿҥi diӋn cӫa các ngân hàng nѭӟc ngồi. Vӟi hӋ thӕng ngân hàng ngày mӝt phát triӇn nên khҧ năng tiӃp Fұn vӕn cӫa các DNNVV ÿang ngày mӝt dӉ dàng hѫn; và các ngân hàng cNJng ÿang chuyӇn hѭӟng sang ÿӕi tѭӧng khách hàng là các DNNVV Sau ÿây cĩ thӇÿӅ cұp ÿӃn mӝt sӕ hoҥt ÿӝng tín dөng cӫa mӝt vài NHTM ӣ ViӋt Nam - Ngân hàng nơng nghi͏p và phát tri͋n nơng thơn Vi͏t Nam (AGRIBANK): Tuy mӟi hình thành mӝt mơ hình quҧn lý riêng ÿӕi vӟi nhĩm khách hàng là DNNVV nhѭng tӯ nhӳng năm trѭӟc ÿây, AGRIBANK cNJng ÿã tӯng bѭӟc cѫ cҩu Oҥi dѭ nӧ cho vay ÿӕi vӟi DNNVV. Tӯ chӛ chӍ tұp trung nguӗn vӕn ÿӇ cho vay các DNNN, các tәng cơng ty lӟn, AGRIBANK ÿã chuyӇn cѫ cҩu ÿҫu tѭ theo hѭӟng tұp trung cho vay hӝ sҧn xuҩt và các DNNVV, ÿһc biӋt là các DNNVV trong lƭnh vӵc nơng nghiӋp, nơng thơn . Hoҥt ÿӝng cho vay DNNVV cӫa AGRIBANK trong nhӳng năm qua ÿã ÿҥt kӃt quҧ khҧ quan. ĈӃn cuӕi năm 2006, tәng dӵ nӧ cho vay ÿӕi vӟi DNNVV cӫa AGRIBANK ÿã ÿҥt 45.000 tӹ VND, chiӃm 29% tәng dӵ nӧ cho vay và chiӃm 71,4% dѭ nӧ cho vay doanh nghiӋp. Tәng sӕ khách hàng là DNNVV cịn dѭ nӧ tҥi AGRIBANK hiӋn khoҧng 20.000 doanh nghiӋp, chiӃm 14% sӕ lѭӧng DNNVV trên tồn quӕc. Tӹ lӋ nӧ xҩu cho vay DNNVV chiӃm 3,5%/dѭ nӧ cho vay DNNVV. Nguӗn vӕn cho vay cӫa AGRIBANK ÿã ÿáp ӭng ÿѭӧc mӝt phҫn nhu cҫu vӕn ÿҫu Wѭ phát triӇn cӫa các DNNVV, gĩp phҫn tҥo thêm viӋc làm cho xã hӝi, tăng cѭӡng 31 nguӗn lӵc cho phát triӇn kinh tӃ, ÿӗng thӡi nâng cao thѭѫng hiӋu và năng lӵc cҥnh tranh cӫa AGRIBANK. Tuy nhiên so vӟi sӵ phát triӇn và nhu cҫu vӕn ÿҫu tѭ sҧn xuҩt kinh doanh cӫa DNNVV, vӟi nhӳng lӧi thӃ vӅ mҥng lѭӟi, vӅ cán bӝ ... thì thӏ phҫn cho vay ÿӕi vӟi DNNVV cӫa AGRIBANK cịn ӣ mӭc khiêm tӕn. Vì vұy, ban lãnh ÿҥo AGRIBANK ÿã xác ÿӏnh mөc tiêu hoҥt ÿӝng cho nhӳng năm tӟi: TiӃp tөc giӳ vӳng Yӏ thӃ chӫ lӵc, chӫÿҥo trong vai trị cung cҩp tài chính, tín dөng trong lƭnh vӵc nơng nghiӋp, nơng thơn. Ngồi viӋc tұp trung vӕn ÿҫu tѭ cho khách hàng là hӝ gia ÿình, cá nhân sҧn xuҩt nơng, lâm, ngѭ, diêm nghiӋp, cҫn tiӃp tөc chuyӇn mҥnh sang cho vay DNNVV nhҩt là các DNNVV trong lƭnh vӵc nơng nghiӋp, nơng thơn, thӵc hiӋn ÿҫu tѭ theo hѭӟng khép kín gҳn liӅn giӳa sҧn xuҩt, chӃ biӃn và tiêu thө sҧn phҭm. Coi hӝ gia ÿình, cá nhân là khách hàng truyӅn thӕng lâu dài, DNNVV là khách hàng tiӅm năng và là nhĩm khách hàng ÿѭӧc ѭu tiên trong quan hӋ tín dөng và cung cҩp các dӏch vө ngân hàng. (Ngu͛n: Báo cáo t͝ng k͇t cho vay DNNVV 2001-2006 cͯa AGRIBANK) - Ngân hàng th˱˯ng m̩i c͝ ph̯n Á Châu (ACB) ACB hiӋn ÿang tұp trung vào thӏ trѭӡng bán lҿ và DNNVV, phát triӇn kinh doanh Gӵa trên mӝt lӵc lѭӧng ÿơng ÿҧo nhӳng doanh nhân quy mơ nhӓ và hiӋn ÿang rҩt phát triӇn trên thӏ trѭӡng ViӋt Nam. Trong danh mөc cho vay cӫa ACB, chӍ cĩ khoҧng 10% cho vay các DNNN, chӫ yӃu là cho vay hӧp vӕn; 90% cịn lҥi chia cho khách hàng cá nhân (4,5%) và DNNVV (43,4%). Tuy cĩ sӵ phân biӋt giӳa khách hàng cá nhân và các DNNVV nhѭng trong thӵc tӃ, tҩt cҧ các khoҧn vay ÿӅu nhҵm Pөc ÿích sinh lӡi và ÿѭӧc ÿҧm bҧo chҳc chҳn bҵng tài sҧn ÿҧm bҧo mà phҫn lӟn là Eҩt ÿӝng sҧn. Cho vay cá nhân là khoҧn vay ÿѭӧc cҩp cho thӇ nhân, cịn cho vay DNNVV là khoҧn vay cҩp cho pháp nhân. Nhѭng tӵu trung, ngѭӡi sӱ dөng cuӕi cùng vүn là mӝt thӵc thӇ kinh doanh nhӓ hoһc vӯa. (Ngu͛n: Báo cáo phân tích ho̩t ÿ͡ng cͯa ACB-2006) 32 - Ngân hàng Phát tri͋n Vi͏t Nam (VDB) Theo quyӃt ÿӏnh cӫa Thӫ tѭӟng Chính phӫ, Ngân hàng Phát triӇn ViӋt Nam ÿѭӧc thành lұp vào ngày 15/5/2006 trên cѫ sӣ chuyӇn ÿәi mơ hình hoҥt ÿӝng cӫa Quӻ Hӛ trӧ phát triӇn, dӵa trên Luұt các tә chӭc tín dөng và Luұt Ngân sách nhà nѭӟc. Hoҥt ÿӝng cӫa VDB trên tinh thҫn là mӝt ngân hàng chính sách cӫa Chính phӫ, là cơng Fө thӵc hiӋn chính sách ÿҫu tѭ phát triӇn cӫa nhà nѭӟc và xuҩt khҭu. So vӟi hoҥt ÿӝng cӫa Quӻ Hӛ trӧ phát triӇn, VDB hiӋn nay ÿѭӧc tăng quyӅn chӫÿӝng, tăng tính trách nhiӋm trong ÿánh giá, thҭm ÿӏnh cho vay các dӵ án và cĩ quyӅn tӯ chӕi cho vay ÿӕi vӟi nhӳng dӵ án kém hiӋu quҧ. So vӟi các NHTM khác, Ngân hàng Phát triӇn cĩ sӵ khác biӋt là tә chӭc tài chính thuӝc sӣ hӳu 100% cӫa Chính phӫ, khơng nhұn tiӅn gӱi tӯ dân cѭ. Do hoҥt ÿӝng Fӫa ngân hàng khơng vì mөc ÿích lӧi nhuұn nên VDB ÿѭӧc hѭӣng mӝt sӕѭu ÿãi ÿһc biӋt nhѭ: tӹ lӋ dӵ trӳ bҳt buӝc bҵng 0%, khơng phҧi tham gia bҧo hiӇm tiӅn gӱi, ÿѭӧc Chính phӫ bҧo ÿҧm khҧ năng thanh tốn, ÿѭӧc miӉn nӝp thuӃ và các khoҧn Qӝp ngân sách nhà nѭӟc theo quy ÿӏnh cӫa pháp luұt. Tuy nhiên, ngân hàng vүn chӏu sӵÿLӅu tiӃt cӫa Luұt các tә chӭc tín dөng, do vұy vүn phҧi chҩp hành các quy ÿӏnh trong viӋc thӵc hiӋn chính sách tiӅn tӋ, chính sách tín dөng, và quҧn lý ngoҥi Kӕi cӫa NHNN. 9͉ huy ÿ͡ng v͙n: VDB ÿѭӧc phép huy ÿӝng vӕn cӫa các tә chӭc trong và ngồi Qѭӟc ÿӇ thӵc hiӋn tín dөng ÿҫu tѭ phát triӇn và tín dөng xuҩt khҭu cӫa Nhà nѭӟc. 9͉ ho̩t ÿ͡ng cho vay: VDB cho vay ÿҫu tѭ phát triӇn; hӛ trӧ sau ÿҫu tѭ; bҧo lãnh tín dөng ÿҫu tѭ, cho vay xuҩt khҭu; bҧo lãnh tín dөng xuҩt khҭu; bҧo lãnh dӵ thҫu và bҧo lãnh hӧp ÿӗng xuҩt khҭu. VDB thӵc hiӋn chính sách tín dөng ÿҫu tѭ phát triӇn và tín dөng xuҩt khҭu do Chính phӫ quy ÿӏnh. VDB ѭu tiên cho vay các dӵ án cĩ ÿӝ rӫi ro lӟn mà tѭ nhân hoһc các nhà ÿҫu tѭ nѭӟc ngồi, các doanh nghiӋp ngҫn ngҥi khơng ÿҫu tѭ, nhҩt là ӣ nhӳng ÿӏa bàn khĩ khăn. VDB khơng tính ÿӃn lӧi 33 nhuұn cӫa bҧn thân VDB khi ÿҫu tѭ, nhѭng dӵ án phҧi cĩ hiӋu quҧ chҳc chҳn thì VDB mӟi cho vay. + Doanh nghiӋp vay vӕn cӫa VDB vӟi lãi suҩt cho vay thҩp hѫn vay cӫa các NHTM khác. Bӣi vì ngân hàng cho vay vӟi lãi suҩt theo thơng lӋ quӕc tӃ là lãi suҩt trái phiӃu Chính phӫ kǤ hҥn 5 năm cӝng thêm mӝt khoҧn phí nhҩt ÿӏnh (khoҧng 1%/năm). + VDB cho vay nhӳng dӵ án lӟn cĩ thӡi gian hồn trҧ vӕn dài ÿӃn 10 năm, thұm chí 15 năm-ÿLӅu mà ít NHTM cĩ thӇ làm ÿѭӧc. Lãnh ÿҥo cӫa VDB cho biӃt, ÿLӅu kiӋn cho vay cӫa ngân hàng ÿѫn giҧn hѫn so vӟi vay tӯ các NHTM khác nhѭ khơng phҧi thӃ chҩp, hoһc nӃu cĩ thì tӹ lӋ thӃ chҩp ӣ Pӭc tѭѫng ÿӕi thҩp, bҵng 30% giá trӏ khoҧn vay. Trong tѭѫng lai, ngân hàng cĩ dӵ ÿӏnh trình Chính phӫ giҧm mӭc thӃ chҩp xuӕng cịn 15% giá trӏ khoҧn vay. Ngồi ra, mӝt sӕ các NHTM Nhà nѭӟc nhѭ Ngân hàng Ngoҥi thѭѫng ViӋt Nam (VCB), Ngân hàng Cơng thѭѫng ViӋt Nam (Incombank); các NHTM cә phҫn nhѭ Sacombank, VP Bank, ... cNJng ÿang chuyӇn hѭӟng ÿӕi tѭӧng khách hàng sang DNNVV. b. Hoҥt ÿӝng CTTC cӫa các cơng ty CTTC Theo NHNN ViӋt Nam, cơng ty CTTC ÿѭӧc ra ÿӡi tӯ năm 1996 và ÿӃn cuӕi tháng 5 Qăm 2007 tҥi ViӋt Nam ÿã cĩ tҩt cҧ 12 cơng ty CTTC ÿang hoҥt ÿӝng. Hoҥt ÿӝng cӫa 12 cơng ty cho thuê tài chính, trong ÿĩ cĩ 8 cơng ty trӵc thuӝc ngân hàng, 1 cơng ty liên doanh và 3 cơng ty cĩ vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngồi, ÿã phҫn nào làm giҧm gánh nһng cho các NHTM trong viӋc giúp các doanh nghiӋp ÿәi mӟi cơng nghӋ, ÿҫu tѭ chiӅu sâu. Theo sӕ liӋu cӫa NHNN ViӋt Nam, tәng dѭ nӧ cӫa các cơng ty CTTC năm 2005 tăng 30% so vӟi năm trѭӟc và ѭӟc tính năm 2006 con sӕ này cĩ thӇ tăng 30%-40% so vӟi Qăm 2005. 34 ĈӇ hҥn chӃ áp lӵc vӅ vӕn trong quá trình hӝi nhұp, các cơng ty CTTC trong nѭӟc ÿang tích cӵc tiӃp xúc vӟi các ÿӏnh chӃ tài chính lӟn ÿӇ huy ÿӝng vӕn cNJng nhѭ hӧp tác vӟi các tә chӭc này nhҵm ÿѭa ra nhiӅu sҧn phҭm phөc vө nhu cҫu phát triӇn cӫa doanh nghiӋp. Khơng chӏu bӓ lӥ cѫ hӝi kinh doanh, nhiӅu NHTM ÿã nhanh chân thành lұp cơng ty CTTC ÿӇÿáp ӭng nhu cҫu vӕn trung và dài hҥn cӫa khách hàng và bѭӟc ÿҫu nhiӅu cơng ty ÿã ký ÿѭӧc các hӧp ÿӗng CTTC cĩ giá trӏ. Sau ÿây là hoҥt ÿӝng CTTC cӫa mӝt vài cơng ty CTTC ӣ ViӋt Nam: - Sacombank Leasing Sacombank Leasing - cơng ty CTTC ÿҫu tiên thuӝc khӕi NHTM cә phҫn - cӫa Ngân hàng Sài Gịn Thѭѫng tín (Sacombank) ÿã tұn dөng ÿѭӧc mҥng lѭӟi hoҥt ÿӝng sҹn cĩ cӫa Sacombank ÿӇ triӇn khai dӏch vө mӟi. Sau 2 tháng hoҥt ÿӝng, Sacombank Leasing ÿã ký hӧp ÿӗng tài trӧ 36 tӹÿӗng cho các doanh nghiӋp ÿҫu tѭ mua sҳm thiӃt bӏ, phѭѫng tiӋn vұn chuyӇn. - Ngân hàng Nơng nghi͏p và phát tri͋n nơng thơn hi͏n Vi͏t Nam (AGRIBANK) HiӋn nay, AGRIBANK ÿang cĩ 2 cơng ty CTTC hҥch tốn ÿӝc lұp (thành lұp vào ngày 27/8/1999), mӝt ӣ miӅn Bҳc và mӝt ӣ miӅn Nam. Ĉây là ngân hàng lӟn nhҩt ViӋt Nam vӅ vӕn và mҥng lѭӟi chi nhánh trong tồn quӕc, do ÿĩ cơng ty CTTC cӫa AGRIBANK luơn cĩ nguӗn lӵc tài chính vӳng chҳc và khҧ năng tiӃp cұn, tìm hiӇu nhu cҫu cӫa khách hàng mӝt cách nhanh chĩng. Vӟi chӭc năng chӫ yӃu là CTTC, Cơng ty cho thuê tài chính II ÿã và ÿang hӛ trӧ vӕn cho các doanh nghiӋp thuӝc mӑi ngành và thành phҫn kinh tӃÿҫu tѭ trang bӏ, ÿәi mӟi máy mĩc, thiӃt bӏ, phѭѫng tiӋn Yұn chuyӇn và các ÿӝng sҧn khác. Riêng cơng ty này ÿang ÿáp ӭng nhu cҫu hiӋn ÿҥi hĩa máy mĩc, thiӃt bӏ cӫa trên 650 doanh nghiӋp trong và ngồi nѭӟc vӟi trên 1200 Gӵ án thuê trӏ giá trên 1200 tӹÿӗng. 35 - Ngân hàng ngo̩i th˱˯ng Vi͏t Nam (Vietcombank) Vietcombank bҳt ÿҫu thành lұp cơng ty CTTC vào năm 1989, thӡi kǤ bӏҧnh hѭӣng Qһng nӅ cӫa cuӝc khӫng hoҧng tài chính trong khu vӵc, và cơng ty ÿã nhanh chĩng cĩ ÿѭӧc thӏ phҫn ÿáng kӇӣ khu vӵc phía Bҳc. Năm 2001, dѭ nӧ cho thuê cӫa cơng ty ÿҥt 140 tӹ ÿӗng, tăng lên 224 tӹ ÿӗng vào năm 2002, 378 tӹ ÿӗng trong năm 2003. Và ÿӃn tháng 8 năm 2006 dӵ nӧ cho thuê cӫa cơng ty ÿã lên ÿӃn khoҧng 600 Wӹÿӗng. Các tài sҧn cơng ty cho khách hàng thuê tài chính bao gӗm máy mĩc thiӃt Eӏ và dây chuyӇn sҧn xuҩt (chiӃm 34%), phѭѫng tiӋn giao thơng vұn tҧi (chiӃm 37%), máy cơng trình (10%) và thiӃt bӏ in ҩn (chiӃm 19%). (Theo ơng Ĉàm Ĉͱc Long ± Giám ÿ͙c cơng ty Cho thuê tài chính ngân hàng VCB) Cơng ty CTTC Vietcombank cNJng ÿã thâm nhұp vào thӏ trѭӡng phía Nam, ÿһc biӋt là TP.HCM - nѫi hiӋn cĩ 3 cơng ty CTTC ÿang hoҥt ÿӝng rҩt mҥnh, bao gӗm Cơng ty CTTC Ngân hàng Ĉҫu tѭ Phát triӇn ViӋt Nam, Cơng ty CTTC Ngân hàng Nơng nghiӋp và Phát triӇn Nơng thơn II và Kexim (100% vӕn cӫa Ngân hàng Hàn Quӕc). HiӋn nay, cơng ty CTTC Ngân hàng Ngoҥi thѭѫng ViӋt Nam ÿang cĩ hình thӭc cho thuê vұn hành hay cịn gӑi cho thuê hoҥt ÿӝng là dӏch vө mӟi mà NHNN vӯa cho phép các cơng ty CTTC cung cҩp. Cho thuê vұn hành, doanh nghiӋp sӁ thuê tài sҧn Fӫa cơng ty CTTC trong mӝt khoҧng thӡi gian nhҩt ÿӏnh và hӃt thӡi hҥn sӁ chuyӇn trҧ vӅ cho cơng ty CTTC; khơng cĩ hӧp ÿӗng mua bán giӳa hai bên nhѭ CTTC. 'ӏch vө này ÿѭӧc các doanh nghiӋp cĩ thӡi gian hoҥt ÿӝng ngҳn, doanh nghiӋp cĩ Yӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngồi rҩt ѭa chuӝng. - Cơng ty CTTC Ngân hàng Ĉ̯u t˱ và phát tri͋n Vi͏t Nam (BLC) Ngân hàng Ĉҫu tѭ và phát triӇn ViӋt Nam hiӋn cĩ 2 cơng ty CTTC, mӝt ӣ phía Bҳc ÿѭӧc thành lұp vào năm 1998) và mӝt ӣ phía Nam (ÿѭӧc thành lұp vào năm 2004). 1ăm 2005, BLC tұp trung vào cѫ cҩu lҥi dѭ nӧ cho thuê và tұp trung nâng cao năng 36 Oӵc tài chính, lành mҥnh bҧng tәng kӃt tài sҧn, chuҭn bӏ cho lӝ trình cә phҫn hố tồn bӝ hӋ thӕng Ngân hàng Ĉҫu tѭ và phát triӇn ViӋt Nam. BLC - ӣ miӅn Bҳc cĩ Wәng tài sҧn ÿҥt 910 tӹ VND, dѭ nӧ cho thuê ÿҥt 887 tӹ VND vào năm 2005, tăng 18% so vӟi năm 2004. BLC II - ӣ miӅn Nam cĩ tәng tài sҧn ÿҥt 413 tӹ VND, dѭ nӧ cho thuê ÿҥt 425 tӹ VND, tăng 38% so vӟi năm 2004. Nhѭ vұy, tính chung cҧ hai cơng ty, mӭc vӕn hӛ trӧ cho các doanh nghiӋp dѭӟi dҥng máy, ÿӝng sҧn là 1.312 tӹ VND. (Ngu͛n: B̫n cáo b̩ch năm 2005-BIDV) c. Quӻ Bҧo lãnh tín dөng cho các DNNVV Sau 6 năm kӇ tӯ khi Chính phӫ ban hành Nghӏÿӏnh 90/2001/NĈ-CP vӅ trӧ giúp phát triӇn DNNVV, viӋc thành lұp QBLTD ÿӇ bҧo lãnh cho các DNNVV khi khơng ÿӫ tài Vҧn thӃ chҩp, cҫm cӕ, vay vӕn cӫa các tә chӭc tín dөng hҫu nhѭ khơng triӇn khai ÿѭӧc. 0ӝt trong nhӳng khĩ khăn nhҩt cӫa DNNVV là tiӃp cұn vӕn ÿӇ sҧn xuҩt kinh doanh. ĈӇ giúp doanh nghiӋp dӉ dàng tiӃp cұn ngân hàng, các QBLTD ӣÿӏa phѭѫng khi ÿѭӧc thành lұp sӁ bҧo lãnh cho các khoҧn vay ngân hàng (tӭc là lãnh thay rӫi ro cho ngân hàng) cӫa doanh nghiӋp. Theo QuyӃt ÿӏnh sӕ 193/2001/QĈ-TTg ngày 20/12/2001 cӫa Thӫ tѭӟng Chính phӫ vӅ viӋc ban hành quy chӃ thành lұp, tә chӭc và hoҥt ÿӝng cӫa QBLTD cho DNNVV: Vӕn ÿLӅu lӋ cӫa Quӻ tӕi thiӇu là 30 tӹÿӗng (trong ÿĩ, vӕn cҩp Fӫa ngân sách tӍnh khơng quá 30%, sӕ cịn lҥi huy ÿӝng vӕn gĩp tӯ các tә chӭc tín Gөng, doanh nghiӋp, hiӋp hӝi ngành nghӅ). Tuy nhiên, năm 2004, Thӫ tѭӟng Chính phӫÿã ban hành QuyӃt ÿӏnh sӕ 115/2004/QĈ-TTg vӅ viӋc sӱa ÿәi, bә sung Quy chӃ thành lұp, tә chӭc và hoҥt ÿӝng cӫa QBLTD cho DNNVV ban hành kèm theo QuyӃt ÿӏnh sӕ 193/2001/QĈ-TTg. Theo ÿĩ, phҫn vӕn gĩp cӫa ÿӏa phѭѫng là "vӕn cҩp cӫa ngân sách tӍnh, thành phӕ trӵc thuӝc Trung ѭѫng", khơng cịn giӟi hҥn 30% nhѭ trѭӟc. Song khi triӇn khai QuyӃt ÿӏnh này ӣ các ÿӏa phѭѫng ÿã nҧy sinh rҩt nhiӅu khĩ khăn trong khâu gĩp vӕn, cө thӇ: - NhiӅu ÿӏa phѭѫng khơng cĩ ÿӫ ngân sách ÿӇ gĩp vào Quӻ. 37 - Các doanh nghiӋp dù lӟn cNJng vүn cҫn vӕn ÿӇ kinh doanh. Các doanh nghiӋp càng khơng cĩ "thӯa" tiӅn ÿӇ lұp mӝt quӻ cho doanh nghiӋp khác vay, rӗi cҥnh tranh vӟi mình. - Sӵ chұm trӉ cӫa ngân hàng, tә chӭc tín dөng Ngay cҧ NHNN, mӝt cѫ quan chӏu trách nhiӋm thӵc thi các quyӃt ÿӏnh vӅ QBLTD, ÿӃn ÿҫu năm 2006 mӟi ban hành Thơng tѭ hѭӟng dүn mӝt sӕ nӝi dung YӅ gĩp vӕn thành lұp QBLTD trong ÿĩ nêu rõ, khi nào các tә chӭc tín dөng "cĩ nhu cҫu" căn cӭ trên tình hình thӵc tӃÿӇ quyӃt ÿӏnh tham gia gĩp vӕn. 9ұy, liӋu cĩ tә chӭc tín dөng nào bӓ tiӅn cӫa mình ra ÿӇ bҧo lãnh cho tiӅn Fӫa mình? Thӵc tӃÿã trҧ lӡi bҵng viӋc các tә chӭc tín dөng khơng hào hӭng vӟi viӋc gĩp vӕn thành lұp QBLTD. ĈӃn tháng 3 năm 2007, cҧ nѭӟc chӍ mӟi cĩ ba tӍnh thành lұp ÿѭӧc QBLTD là Tây Ninh, Trà Vinh và Ĉӗng Tháp; 3 tӍnh trong 64 tӍnh và thành phӕ trӵc thuӝc Trung Ѭѫng, mӝt tӹ lӋ quá nhӓ. Các tӍnh, thành phӕ nhѭ Hà Nӝi, TP HCM, Hҧi Phịng, Ĉà 1ҹng, Bà Rӏa - VNJng Tàu... ÿӅu cĩ ÿӅ án thành lұp Quӻ tӯ lâu nhѭng ÿӃn nay vүn chѭa thành lұp ÿѭӧc. (Ngu͛n: Báo Di͍n ÿàn doanh nghi͏p) d. Hӛ trӧ vӕn cho các DNNVV tӯ các quӻÿa quӕc gia AGRIBANK hiӋn ÿang cĩ 2 dӵ án tài trӧ vӕn cho các DNNVV tӯ các tә chӭc tài chính quӕc tӃ, bao gӗm: - Dӵ án phát triӇn ngành nơng nghiӋp (1973 – ADB ) do ADB tài trӧ vӟi tәng sӕ Yӕn là: 30 triӋu USD. Ĉӕi tѭӧng là các DNNVV hoҥt ÿӝng trong lƭnh vӵc nơng nghiӋp, nơng thơn. Sӕ tiӅn ÿã rút vӕn và giҧi ngân ÿѭӧc 14.5 triӋu USD (tѭѫng ÿѭѫng 228 tӹ VND) cho 896 DNNVV. - Dӵ án phát triӇn DNNVV do Quӻ phát triӇn Pháp (AFD) tài trӧ vӟi tәng sӕ vӕn là 17,5 triӋu EURO, kӃt thúc ÿӧt 1 ÿã rút vӕn và giҧi ngân ÿѭӧc 5,5 triӋu EURO cho 38 6 DNNVV. Các dӵ án trên ÿang ÿѭӧc tiӃp tөc triӇn khai thӵc hiӋn và ÿã ÿѭӧc ADB ÿánh giá là phát huy hiӋu quҧ. 2.3.1.2. Ĉ͙i vͣi b̫n thân DNNVV Bên cҥnh vay vӕn tӯ các NHTM, thuê tài chính tӯ các Cơng ty CTTC, DNNVV cĩ thӇ huy ÿӝng vӕn kinh doanh thơng qua mӝt vài hình thӭc sau ÿây: - 6ӱ dөng vӕn cӫa bҧn thân chӫ doanh nghiӋp, vay mѭӧn cӫa gia ÿình và bҥn bè. Nguӗn vӕn này tuy an tồn nhѭng sӕ lѭӧng rҩt hҥn chӃ, hҫu nhѭ khơng ÿӫÿáp ӭng nhu cҫu vӕn cӫa doanh nghiӋp. - Vay vӕn tӯ nhӳng ngѭӡi cho vay tѭ nhân, lӧi thӃ cӫa hình thӭc này là ÿáp ӭng ÿѭӧc nhu cҫu vӕn cҩp bách, khơng cҫn phҧi ÿi qua nhiӅu thӫ tөc phӭc tҥp và phiӅn hà. Tuy nhiên, lãi suҩt cӫa các khoҧn vay này thѭӡng rҩt cao, các hành vi Eҥo lӵc cĩ thӇ xҧy ra trong trѭӡng hӧp doanh nghiӋp khơng trҧ nӧÿúng hҥn. - Hình thӭc gӑi vӕn liên kӃt cNJng gһp nhiӅu khĩ khăn do viӋc bҩt cân xӭng thơng tin cӫa ngѭӡi bên trong và bên ngồi doanh nghiӋp, ÿLӅu này gây ra khҧ năng tài Vҧn cӫa doanh nghiӋp bӏÿánh giá thҩp, và do ÿĩ làm giҧm nhu cҫu gӑi vӕn liên NӃt cӫa bҧn thân chӫ doanh nghiӋp. - Ĉӕi vӟi hình thӭc tín dөng thѭѫng mҥi thì loҥi hình tín dөng này thѭӡng cĩ thӡi Kҥn rҩt ngҳn và thѭӡng cĩ lãi suҩt ngҫm ҭn cao hѫn rҩt nhiӅu so vӟi lãi suҩt cĩ kǤ Kҥn tѭѫng ÿѭѫng cӫa vӕn vay tӯ NHTM, lãi suҩt ngҫm ҭn thӇ hiӋn ӣ chênh lӋch giӳa giá cҧÿѭӧc chiӃt khҩu (nӃu trҧ ngay) và giá cҧ trҧ chұm. - Khҧ năng mà các DNNVV cӫa ViӋt Nam cĩ thӇ phát hành cә phiӃu và trái phiӃu Kҫu nhѭ là ÿLӅu khơng thӇÿҥt ÿѭӧc, ÿây là ÿһc ÿLӇm chung cho cҧ các nѭӟc cơng nghiӋp phát triӇn. Bӣi vì ÿӇ cĩ ÿӫ tѭ cách phát hành cơng cө nӧ, doanh nghiӋp phҧi ÿáp ӭng ÿѭӧc các tiêu chuҭn khҳt khe cӫa các cѫ quan quҧn lý thӏ trѭӡng Yӕn, cơng tác kӃ tốn và kiӇm tốn cӫa các DNNVV thѭӡng yêu cҫu chí phí cao và chѭa ÿӫÿӝ tin cұy ÿӇ vѭӧt qua các yêu cҫu này. 2.3.2. Mӝt sӕ hҥn chӃ cҫn khҳc phөc 39 Bên cҥnh nhӳng kӃt quҧÿҥt ÿѭӧc, hoҥt ÿӝng hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV vүn cịn mӝt sӕ hҥn chӃ cҫn phҧi khҳc phөc. 2.3.2.1. Ĉ͙i vͣi các NHTM, cơng ty CTTC, các QuͿ qu͙c gia ... a. Tӯ phía các NHTM - Các thͯ tͭc vay v͙n ngân hàng Cĩ thӇ nĩi, lӡi than phiӅn lӟn nhҩt tӯ phía các DNNVV ÿӕi vӟi ngân hàng là thӫ tөc vay vӕn quá khĩ khăn. Muӕn vay ÿѭӧc vӕn, DNNVV phҧi cung cҩp ÿҫy ÿӫ hӗ sѫ chӭng minh vӅ năng lӵc pháp lý, hiӋu quҧ và khҧ năng trҧ nӧ cӫa phѭѫng án vay. Nhӳng yêu cҫu ÿĩ ÿѭӧc cө thӇ qua hӗ sѫ pháp lý, báo cáo tài chính, hӗ sѫ vay, phѭѫng án vay cĩ hiӋu quҧ, và cĩ ÿӫ các tài sҧn ÿҧm bҧo theo quy ÿӏnh cӫa pháp luұt (nӃu cҫn). Vì vұy, trong thӵc tӃ cĩ rҩt ít DNNVV ÿáp ӭng ÿӫ các yêu cҫu nêu trên tӯ phía ngân hàng; mà nӃu cĩ ÿáp ӭng ÿӫ thì tӹ lӋ cho vay cho ngân hàng cNJng rҩt thҩp so vӟi nhu Fҫu cӫa DNNVV. - Thái ÿ͡ cͯa ngân hàng ÿ͙i vͣi cho vay DNNVV Khi làm viӋc vӟi các DNNVV mà phҫn lӟn là các doanh nghiӋp ngồi quӕc doanh, cán bӝ tín dөng thѭӡng cĩ tâm lý ngán ngҥi, bӣi cho vay DNNN "ÿӥ mӋt" hѫn, mӝt lҫn cĩ thӇ cho vay vài chөc tӹÿӗng, mà khơng lo mҩt vӕn vì ÿã cĩ nhà nѭӟc. Trong khi cho vay DNNVV, lѭӧng vay ít, thҭm ÿӏnh lҥi khĩ khăn, bӣi nhiӅu doanh nghiӋp cĩ tình hình tài chính thiӃu cơng khai, minh bҥch, làm ăn khơng chҳc chҳn, dӉ mҩt vӕn. Tâm lý các ngân hàng khơng muӕn cho vay nhӳng dӵ án nhӓ lҿ, phân tán, khĩ quҧn lý. Ĉһc biӋt là ÿӕi vӟi các doanh nghiӋp nhӓ mӟi thành lұp, chѭa cĩ lӏch sӱ tín dөng rõ ràng Yӟi ngân hàng. - Ngu͛n v͙n tín dͭng cịn h̩n ch͇ 40 Ĉa sӕ các DNNVV ÿӅu cҫn vӕn trung và dài hҥn ÿӇÿҫu tѭ trong giai ÿRҥn ÿҫu nhѭ thuê ÿҩt, xây nhà xѭӣng, mua sҳm máy, thiӃt bӏ phөc vө sҧn xuҩt. Nhѭng ngân hàng lҥi Uҩt ít tài trӧ cho nhu cҫu này mà chӫ yӃu là tài trӧ vӕn lѭu ÿӝng, vӕn ngҳn hҥn. - Trình ÿ͡ cán b͡ tín dͭng cịn y͇u Hàng loҥt các vө án kinh tӃ lӟn ÿӅu cĩ liên quan ÿӃn ngân hàng ÿã gây nên tâm lý khơng tӕt cho cán bӝ tín dөng. Sӭc ép vӅ trách nhiӋm làm cho cán bӝ tín dөng thөÿӝng trong cơng tác cho vay. Ĉһc biӋt, khi tiӃp xúc vӟi hӗ sѫ vay cӫa các DNNVV, cán bӝ tín dөng rҩt thұn trӑng, ÿa phҫn là khơng duyӋt hӗ sѫ vay, hoһc nӃu cĩ cNJng chӍÿӗng ý cho vay vӟi mӭc thҩp. ĈLӅu này nhҵm hҥn chӃ rӫi ro cho cán bӝ tín dөng nhѭng gây khĩ khăn rҩt lӟn cho các DNNVV nĩi riêng và nӅn kinh tӃ nĩi chung. - Thͥi gian gi̫i quy͇t h͛ s˯ vay 0ӝt yӃu tӕ khơng kém phҫn quan trӑng trong viӋc gây khĩ khăn cho các DNNVV muӕn vay vӕn tҥi ngân hàng là thӡi gian giҧi quyӃt hӗ sѫ vay. Mһc dù các ngân hàng ÿã ÿѭa ra các quy trình nghiӋp vө rõ ràng cho tӯng phịng ban, trong ÿĩ quy ÿӏnh rõ thӡi hҥn xӱ lý hӗ sѫ tӯ khi nhұn ÿӫ các hӗ sѫ yêu cҫu ÿӃn khi ÿѭa ra thơng báo trҧ lӡi cho khách hàng vӅ quyӃt ÿӏnh cĩ tài trӧ vӕn hay khơng? Chҷng hҥn nhѭ tҥi Ngân hàng Ngoҥi thѭѫng – chi nhánh TP.HCM, thӡi gian xӱ lý mӝt hӗ sѫ vay ngҳn hҥn ÿӕi vӟi khách hàng mӟi quan hӋ lҫn ÿҫu là khơng quá 07 ngày làm viӋc, khách hàng ÿã cĩ quan hӋ là khơng quá 03 ngày làm viӋc, và ÿӕi vӟi hӗ sѫ vay trung dài hҥn là 45 ngày và 30 ngày. Tuy nhiên, thӵc tӃ các doanh nghiӋp luơn phҧi chӡÿӧi dài hѫn quy ÿӏnh. Và khi mӝt hӗ sѫÿã ÿѭӧc xét duyӋt cho vay, hҫu hӃt các DNVVN vay vӕn ngân hàng ÿӅu cĩ thӃ chҩp và viӋc cơng chӭng tài sҧn thӃ chҩp cNJng mҩt khá nhiӅu thӡi gian, nhҩt là ÿӕi vӟi các tài sҧn hình thành tӯ vӕn vay phҧi thӃ chҩp lҥi sau khi tài sҧn ÿã hình thành. 41 b. Tӯ phía các cơng ty CTTC Các cơng ty CTTC chѭa quҧng bá rӝng rãi sҧn phҭm cӫa mình ÿӃn vӟi các DNNVV. Thұt vұy, hiӋn nay cĩ rҩt ít các DNNVV biӃt ÿӃn hoҥt ÿӝng CTTC, ÿӕi vӟi hӑ các cơng ty CTTC cịn rҩt mӟi mҿ. ĈLӅu ÿĩ chӭng tӓ các cơng ty cho thuê tài chính chѭa ÿѭa ÿѭӧc sҧn phҭm cӫa mình ÿӃn vӟi ngѭӡi cĩ nhu cҫu. c. Các quӻÿa quӕc gia +ҫu hӃt các dӵ án tài trӧ tӯ Các quӻÿa quӕc gia ÿӅu ÿѭӧc thӵc hiӋn kӃt hӧp vӟi mӝt NHTM trong nѭӟc. Nhѭ vұy, vơ hình chung khi quyӃt ÿӏnh tài trӧ cho mӝt dӵ án kinh doanh nào ÿĩ thì các NHTM cNJng sӁ xem xét hӗ sѫ, thҭm ÿӏnh phѭѫng án kinh doanh Fӫa doanh nghiӋp. Và ÿây là rào cҧn các doanh nghiӋp, ÿһc biӋt là DNNVV tiӃp cұn nguӗn vӕn dӗi dào tӯ các Quӻÿa quӕc gia, gây nên thiӋt hҥi rҩt lӟn cho nӅn kinh tӃ. 2.3.2.2. Ĉ͙i vͣi b̫n thân DNNVV - Doanh nghiӋp khơng hiӇu vӅ cѫ chӃ tín dөng cӫa NHTM, cĩ tâm lý sӧ thӫ tөc vay vӕn cӫa ngân hàng rѭӡm rà, phӭc tҥp, viӋc giҧi quyӃt cho vay cӫa ngân hàng khĩ khăn. - Phҫn lӟn các DNNVV thiӃt lұp thӫ tөc vay vӕn cӫa ngân hàng khơng ÿúng quy ÿӏnh mà ngân hàng yêu cҫu. Các DNNVV lұp phѭѫng án, kӃ hoҥch sҧn xuҩt kinh doanh, dӵ án ÿҫu tѭ cịn mang nһng tính chӫ quan, áp ÿһt cӫa lãnh ÿҥo doanh nghiӋp, hoһc dӵa trên kinh nghiӋm thuҫn tuý. Nӝi dung cӫa phѭѫng án, NӃ hoҥch sҧn xuҩt kinh doanh, dӵ án ÿҫu tѭÿơi khi ÿѭӧc thiӃt lұp sѫ sài, do vұy thiӃu thuyӃt phөc ngân hàng khi xem xét thҭm ÿӏnh cho vay. - Trong nhiӅu doanh nghiӋp, ÿһc biӋt là các cơng ty TNHH, tài sҧn pháp nhân và tài sҧn cá nhân lүn lӝn, thiӃu minh bҥch nên ngân hàng rҩt khĩ thҭm ÿӏnh, ÿánh giá vӅ năng lӵc thӵc sӵ cӫa khách hàng. 42 - +Ӌ thӕng sә sách kӃ tốn, nӝi dung và phѭѫng pháp hҥch tốn kӃ tốn cӫa DNNVV thѭӡng khơng ÿҫy ÿӫ, chính xác và thiӃu tính cơng khai, minh bҥch. - 1ăng lӵc tài chính nӝi tҥi cӫa doanh nghiӋp yӃu, các hӋ sӕ tài chính khơng ÿҧm Eҧo theo yêu cҫu cӫa ngân hàng, khơng xác ÿӏnh rõ ràng ÿѭӧc dịng tiӅn lѭu chuyӇn bӣi vұy khơng tính tốn ÿѭӧc ÿúng khҧ năng trҧ nӧ trong tѭѫng lai. 2.4. NGUYÊN NHÂN GÂY NÊN HҤN CHӂ Cĩ thӇ nĩi hҫu hӃt các dӏch vө ngân hàng (huy ÿӝng vӕn, dӏch vө cho vay, ÿҫu tѭ, thanh tốn, bҧo lãnh, cho thuê tài chính, tѭ vҩn, quҧn lý tài sҧn...) ÿã ÿӃn vӟi cӝng ÿӗng các doanh nghiӋp. Tuy nhiên khĩ khăn lӟn nhҩt, bӭc xúc nhҩt cӫa các DNNVV hiӋn nay vүn là thiӃu vӕn bӣi năng lӵc vӕn nӝi tҥi cӫa các doanh nghiӋp này hҥn chӃ trong khi tiӃp cұn vӕn ngân hàng cịn gһp rҩt nhiӅu rào cҧn. Và sau ÿây là nhӳng nguyên nhân cѫ bҧn khiӃn viӋc tiӃp cұn vӕn tín dөng cӫa các DNNVV ӣ ViӋt Nam cịn nhiӅu khĩ khăn 2.4.1. Ĉӕi vӟi các NHTM - +ӛ trӧ vӕn cho DNNVV là mӝt trong nhӳng mөc tiêu phát triӇn cӫa ngân hàng, nhѭng thӵc tӃ, khơng cĩ mӝt văn bҧn chính thӭc nào quy ÿӏnh viӋc cho vay DNNVV ÿѭӧc cĩ nhӳng ѭu ÿãi gì so vӟi cho vay thơng thѭӡng. Chӫ trѭѫng thì Yүn khuyӃn khích cho vay DNNVV nhѭng quy chӃ cho vay thì vүn khơng thay ÿәi, vүn phҧi tuân thӫ nhӳng nguyên tҳc cho vay nhҩt ÿӏnh cӫa ngân hàng ÿӕi Yӟi mӑi khách hàng vay vӕn: Ngân hàng phҧi quyӃt ÿӏnh cho vay hay khơng trên cѫ sӣ phù hӧp các quy ÿӏnh cӫa pháp luұt, ÿҧm bҧo hiӋu quҧ và tӵ quҧn lý Uӫi ro. - 0ӝt trong nhӳng nguyên tҳc cӫa hoҥt ÿӝng tín dөng là phҧi phân loҥi khách hàng. Các ngân hàng, các tә chӭc tín dөng thѭӡng quan tâm ÿӃn các khách hàng Oӟn, chiӃm tӹ trӑng cao trong tәng dѭ nӧ nhѭ các Tәng cơng ty 90, 91, các 43 doanh nghiӋp cĩ vӕn ÿҫu tѭ nѭӟc ngồi, các Cơng ty cә phҫn, Cơng ty TNHH cĩ vӕn tӵ cĩ cao, hoһc các doanh nghiӋp cĩ tên tuәi trên thӏ trѭịng. - Chính sách cho vay cӫa ngân hàng ÿang gһp nhӳng rào cҧn, vӅ cҧ tâm lý xã hӝi và cѫ chӃ. Chҷng hҥn nhѭ chӍ thҩy Chính phӫ khoanh nӧ cho các DNNN chӭ khơng cĩ quyӃt ÿӏnh nào khoanh nӧ cho doanh nghiӋp dân doanh. ĈLӅu này tҥo ra cho phía ngân hàng tâm lý thích cho vay doanh nghiӋp nào ít rӫi ro hѫn. - 9ӕn tӵ cĩ cӫa các NHTM, các tә chӭc tín dөng so vӟi nhu cҫu cҩp tín dөng cho các doanh nghiӋp hiӋn nay cịn khá thҩp, ÿһc biӋt là cѫ cҩu vӕn huy ÿӝng trung dài hҥn chѭa cao nên khơng ÿӫ vӕn ÿӇ tài trӧ các dӵ án ÿҫu tѭ dài hҥn. - HiӋn nay, các NHTM ÿang cҥnh tranh gay gҳt. Ngân hàng nào cNJng chăm lo phát triӇn mҥng lѭӟi chi nhánh tҥi các tӍnh, thành, quұn, huyӋn trong cҧ nѭӟc. Do vұy, sӕ lѭӧng nhân viên tín dөng phҧi tuyӇn mӟi thѭӡng xuyên và phân bә nhiӅu nѫi, nên lӵc lѭӧng cán bӝ tín dөng cịn mӓng, chѭa ÿѭӧc ÿào tҥo chuyên sâu, chӫ yӃu là vӯa hӑc vӯa làm theo phѭѫng châm "ngѭӡi trѭӟc chӍ ngѭӡi sau". 2.4.2. Ĉӕi vӟi bҧn thân DNNVV - ViӋc ÿLӅu hành sҧn xuҩt kinh doanh cӫa lãnh ÿҥo trong các DNNVV thѭӡng thiӃu bài bҧn, mang nһng tính gia ÿình. Trong quan hӋ vӟi ngân hàng cịn thiӃu kinh nghiӋm, viӋc bӕ trí cán bӝ quan hӋ giao dӏch vӟi ngân hàng khơng hӧp lý, cán bӝ cĩ tѭ tѭӣng e ngҥi, thiӃu tӵ tin trong quan hӋ, khҧ năng thuyӃt trình, ÿàm phán vӟi ngân hàng. - Ĉӝi ngNJ lao ÿӝng trong các DNNVV chѭa ÿáp ӭng ÿѭӧc yêu cҫu phát triӇn trong ÿLӅu kiӋn hӝi nhұp kinh tӃ quӕc tӃ và khu vӵc. Cĩ thӇ nĩi trình ÿӝ hӑc vҩn Fӫa cҧ ngѭӡi lao ÿӝng và cӫa chӫ các DNNVV là rҩt thҩp. Trong sӕ hѫn 25% lao ÿӝng cĩ chuyên mơn thì chӍ 6% lao ÿӝng cĩ trình ÿӝ cao ÿҷng và ÿҥi hӑc. Chӫ doanh nghiӋp cĩ trình ÿӝĈҥi hӑc cNJng chӍ khoҧng 2%. VӅ cѫ bҧn, ÿӝi ngNJ này mӟi ÿѭӧc hình thành nhӳng năm 90, cịn thiӃu kinh nghiӋm nhiӅu mһt, tӯ Nӻ năng quҧn lý ÿӃn hiӇu biӃt vӅ cơng nghӋ, thӏ trѭӡng và tài chính. Quy mơ 44 nhӓ lҥi luơn khĩ khăn vӅ vӕn nên hҫu hӃt các DNNVV khơng ÿӫ kinh phí ÿӇ ÿҫu tѭ, nâng cao trình ÿӝ chuyên mơn cho ngѭӡi lao ÿӝng. - Trình ÿӝ marketing và bán hàng cӫa các DNNVV cịn nhiӅu hҥn chӃ. ViӋc chӫ ÿӝng tìm kiӃm thӏ trѭӡng, chӫÿӝng ÿѭa ra các chѭѫng trình marketing cho sҧn phҭm hàng hố cӫa mình chѭa là thĩi quen cӫa các DNNVV. Bên cҥnh ÿĩ, các Nӻ năng kinh doanh khác nhѭ kӻ năng ÿàm phán, kӻ năng thuyӃt trình và thuyӃt phөc cӫa ngѭӡi lao ÿӝng và các chӫ DNNVV là rҩt yӃu kém, khơng thӇ hiӋn ÿѭӧc tính chuyên nghiӋp trong kinh doanh. - Do ҧnh hѭӣng cӫa tѭ duy sҧn xuҩt nhӓ và mӝt phҫn là do thiӃu vӕn, rҩt nhiӅu DNNVV ÿҫu tѭ nhӓ giӑt, làm tӯng phҫn, mӛi năm mua thêm mӝt sӕ máy mĩc, thiӃt bӏ rӗi vӯa làm vӯa cҧi tiӃn. Hұu quҧ cӫa cách làm ÿĩ là cơng nghӋÿѭӧc sӱ Gөng trong các doanh nghiӋp này trӣ thành mӟ hӛn ÿӝn, chҳp vá và cĩ giá trӏ thӃ chҩp khi vay vӕn khơng cao. .Ӄt luұn chѭѫng 2: Trong thӡi gian gҫn ÿây các DNNVV khơng ngӯng phát triӇn cҧ vӅ chiӅu rӝng lүn chiӅu sâu, ÿĩng gĩp rҩt lӟn vào tăng trѭӣng kinh tӃ, gĩp phҫn giҧi quyӃt nҥn thҩt nghiӋp,... Ӣ chѭѫng 2 ÿã ÿӅ cұp ÿӃn thӵc trҥng các DNNVV ӣ ViӋt Nam hiӋn nay, quy mơ và tình hình hoҥt ÿӝng cNJng nhѭ tăng trѭӣng cӫa các DNNVV. Bên cҥnh ÿĩ, chѭѫng 2 cịn hӋ thӕng các quy ÿӏnh pháp lý liên quan ÿӃn sӵ tӗn tҥi và phát triӇn cӫa DNNVV; Và ÿһc biӋt là nêu lên thӵc trҥng vӅ hoҥt ÿӝng hӛ trӧ tài chính cho các DNNVV tӯ các ngân hàng, các cơng ty cho thuê tài chính, các Quӻÿa quӕc gia. Qua ÿĩ, cĩ thӇ thҩy ÿѭӧc nhӳng mһt làm ÿѭӧc và chѭa làm ÿѭӧc cӫa các tә chӭc tín dөng FNJng nhѭ nhӳng nguyên nhân hҥn chӃ trong viӋc tác hӛ trӧ tài chính ÿӕi vӟi các DNNVV. ĈLӅu quan trӑng là tӯ thӵc trҥng ÿĩ, luұn văn ÿѭa ra nhӳng giҧi pháp cө thӇ ÿӕi vӟi Chính phӫ và các ÿѫn vӏ cĩ liên quan nhҵm nâng cao hiӋu quҧ hӛ trӧ tài chính cho các DNNVV trong chѭѫng 3 cӫa luұn văn này. 45 CH˰ˮNG 3: GIҦI PHÁP HӚ TRӦ TÀI CHÍNH ĈӔI VӞI DOANH NGHIӊP NHӒ VÀ VӮA Ӣ VIӊT NAM GIAI Ĉ2ҤN TӮ NAY ĈӂN NĂM 2010 3.1. ĈӎNH HѬӞNG PHÁT TRIӆN DNNVV Ӣ VIӊT NAM GIAI Ĉ2ҤN 2006- 2010 7ӯ năm 2000 ÿӃn nay, nӅn kinh tӃ ViӋt Nam cĩ nhiӅu chuyӇn biӃn, vӟi nhӳng thuұn lӧi và khĩ khăn ÿan xen lүn nhau. Nѭӟc ta ÿã ký kӃt nhiӅu HiӋp ÿӏnh hӧp tác ÿa phѭѫng và song phѭѫng vӟi các tә chӭc quӕc tӃ và các quӕc gia trên thӃ giӟi, ÿã gia nhұp Tә chӭc Thѭѫng mҥi ThӃ giӟi (WTO). Thӵc hiӋn các cam kӃt WTO, các hiӋp ÿӏnh song phѭѫng và ÿa phѭѫng sӁ tҥo ra các cѫ hӝi mӣ rӝng thӏ trѭӡng xuҩt khҭu, ÿӗng thӡi ÿһt ra thách thӭc trong cҥnh tranh quӕc tӃ ÿӕi vӟi sӵ phát triӇn cӫa cӝng ÿӗng doanh nghiӋp ViӋt Nam, ÿһc biӋt là DNNVV. Ӣ trong nѭӟc, nӅn kinh tӃ cNJng ÿҥt ÿѭӧc mӝt sӕ thành tӵu khҧ quan: Tӕc ÿӝ tăng trѭӣng kinh tӃәn ÿӏnh, thӇ chӃ kinh tӃ và chính sách quҧn lý ÿang dҫn hồn thiӋn, hӋ thӕng tài chính tiӅn tӋ hoҥt ÿӝng hiӋu quҧ, nguӗn nhân lӵc, khoa hӑc và cơng nghӋ phát triӇn mҥnh mӁ,… Tuy nhiên, nѭӟc ta vүn cịn phҧi ÿӕi mһt vӟi nhiӅu khĩ khăn thách thӭc nhѭ mӝt sӕ cân ÿӕi vƭ mơ trong nӅn kinh tӃ cịn hҥn hҽp, dӉ bӏ mҩt cân ÿӕi bӣi nhӳng tác ÿӝng tӯ yӃu tӕ khách quan bên ngồi; quy mơ nӅn kinh tӃ cịn nhӓ. VӅ cѫ Eҧn, nѭӟc ta chѭa vѭӧt ra khӓi nhĩm các nѭӟc cĩ thu nhұp thҩp, nguy cѫ tөt hұu vӅ kinh tӃ vүn cịn rҩt lӟn. Theo tiӃn trình mӣ cӱa và hӝi nhұp kinh tӃ quӕc tӃ, các doanh nghiӋp ViӋt Nam phҧi “chѫi cùng sân” vӟi các doanh nghiӋp quӕc tӃ - cĩ tiӅm lӵc kinh tӃ, tài chính mҥnh; Nhà nѭӟc phҧi cҳt giҧm nhӳng chính sách bҧo hӝÿӕi vӟi sҧn xuҩt trong nѭӟc (giҧm 46 thuӃ, mӣ cӱa cho hàng hố nhұp khҭu…) và tӯ bӓ chính sách bao cҩp. Vì vұy, viӋc lӵa chӑn hѭӟng ÿi nào cho phù hӧp ÿӇ vӯa phát huy nhӳng thuұn lӧi và hҥn chӃ nhӳng khĩ khăn, nhҵm phát triӇn kinh tӃ – xã hӝi hѭӟng tӟi mөc tiêu ÿѭa nѭӟc ta trӣ thành nѭӟc cơng nghiӋp vào năm 2020 và trѭӟc mҳt là giai ÿRҥn 2006 – 2010 là mӝt câu hӓi luơn ÿѭӧc Ĉҧng và Nhà nѭӟc ÿһt ra và khuyӃn khích các nhà khoa hӑc, các viӋn nghiên cӭu và mӑi tҫng lӟp nhân dân cùng tham gia ÿĩng gĩp. Ngày 23/10/2006, Thӫ tѭӟng Chính phӫÿã ra quyӃt ÿӏnh sӕ 236/QĈ-TTg vӅ phê duyӋt NӃ hoҥch phát triӇn DNNVV giai ÿRҥn 2006-2010, trong ÿĩ, Ĉҧng và Nhà nѭӟc ta ÿã ÿӅ ra nhӳng nguyên tҳc cѫ bҧn và mөc tiêu cө thӇ nhҵm phát triӇn DNNVV nhѭ sau: 3.1.1. Nguyên tҳc cѫ bҧn phát triӇn DNNVV - Quan ÿLӇm cӫa Ĉҧng vӅ phát triӇn kinh tӃ: “Thӵc hiӋn nhҩt quán chính sách phát triӇn nӅn kinh tӃ nhiӅu thành phҫn. Các thành phҫn kinh tӃ kinh doanh theo pháp luұt ÿӅu là bӝ phұn cҩu thành quan trӑng cӫa nӅn kinh tӃ thӏ trѭӡng ÿӏnh hѭӟng xã Kӝi chӫ nghƭa, cùng phát triӇn lâu dài, hӧp tác và cҥnh tranh lành mҥnh”. (Ngh͓ quy͇t 14-NQ/TW, H͡i ngh͓ l̯n thͱ 5 Ban ch̭p hành Trung ˱˯ng Ĉ̫ng Khố IX ngày 18 tháng 03 năm 2002 v͉ ti͇p tͭc ÿ͝i mͣi c˯ ch͇, chính sách, khuy͇n khích và t̩o ÿL͉u ki͏n phát tri͋n kinh t͇ t˱ nhân). - Nhà nѭӟc tҥo mơi trѭӡng vӅ pháp luұt và các cѫ chӃ, chính sách thuұn lӧi cho DNNVV thuӝc mӑi thành phҫn kinh tӃ phát triӇn bình ÿҷng và cҥnh tranh lành Pҥnh nhҵm huy ÿӝng mӑi nguӗn lӵc trong nѭӟc kӃt hӧp vӟi nguӗn lӵc tӯ bên ngồi cho ÿҫu tѭ phát triӇn. - Phát triӇn DNNVV theo phѭѫng châm tích cӵc, vӳng chҳc, nâng cao chҩt lѭӧng, phát triӇn vӅ sӕ lѭӧng, ÿҥt hiӋu quҧ kinh tӃ, gĩp phҫn tҥo nhiӅu viӋc làm, xố ÿĩi, giҧm nghèo, ÿҧm bҧo trұt tӵ, an tồn xã hӝi; phát triӇn DNNVV gҳn vӟi các mөc tiêu quӕc gia, các mөc tiêu phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi phù hӧp vӟi ÿLӅu kiӋn cӫa Wӯng vùng, tӯng ÿӏa phѭѫng, khuyӃn khích phát triӇn cơng nghiӋp nơng thơn, làng 47 nghӅ truyӅn thӕng; chú trӑng phát triӇn DNNVV ӣ các vùng sâu, vùng xa, vùng cĩ ÿLӅu kiӋn kinh tӃ – xã hӝi khĩ khăn; ѭu tiên phát triӇn và hӛ trӧ các DNNVV do ÿӗng bào dân tӝc, phө nӳ, ngѭӡi tàn tұt … làm chӫ doanh nghiӋp; ѭu tiên phát triӇn mӝt sӕ lƭnh vӵc cĩ khҧ năng cҥnh tranh cao. - Hoҥt ÿӝng trӧ giúp cӫa Nhà nѭӟc chuyӇn dҫn tӯ hӛ trӧ trӵc tiӃp sang hӛ trӧ gián tiӃp ÿӇ nâng cao năng lӵc cho các DNNVV. - Gҳn hoҥt ÿӝng kinh doanh vӟi bҧo vӋ mơi trѭӡng, bҧo ÿҧm trұt tӵ, an tồn xã hӝi. - Tăng cѭӡng nâng cao nhұn thӭc cӫa các cҩp chính quyӅn vӅ vӏ trí, vai trị cӫa DNNVV trong phát triӇn kinh tӃ - xã hӝi. 3.1.2. Mөc tiêu cө thӇ Nhҵm ÿҭy nhanh tӕc ÿӝ phát triӇn DNNVV, tҥo mơi trѭӡng cҥnh tranh lành mҥnh, nâng cao năng lӵc cҥnh tranh quӕc gia, Nhà nѭӟc ÿã ÿӅ ra nhӳng mөc tiêu phát triӇn DNNVV, cө thӇ nhѭ sau: - Tăng sӕ DNNVV thành lұp mӟi lên khoҧng 320.000 doanh nghiӋp (trung bình hàng năm tăng khoҧng 22%); - ĈӃn năm 2010, tӹ lӋ tăng trѭӣng DNNVV thành lұp mӟi tҥi các tӍnh khĩ khăn là 15%; - Tӹ lӋ DNNVV trӵc tiӃp tham gia xuҩt khҭu ÿҥt tӯ 3 - 6% trong tәng sӕ DNNVV; - Tҥo thêm khoҧng 2,7 triӋu chӛ làm mӟi cho ngѭӡi lao ÿӝng trong giai ÿRҥn 2006- 2010; - Cĩ thêm 165.000 lao ÿӝng ÿѭӧc ÿào tҥo kӻ thuұt làm viӋc tҥi các DNNVV. 3.2. NHӲNG GIҦI PHÁP HӚ TRӦ TÀI CHÍNH ĈӔI VӞI CÁC DOANH NGHIӊP NHӒ VÀ VӮA Ӣ VIӊT NAM TӮ NAY ĈӂN NĂM 2010 3.2.1. Ĉӕi vӟi Chính phӫ 3.2.1.1. Hồn thi͏n khung pháp lý 48 ViӋc tiӃp tөc hồn thiӋn khung pháp lý theo hѭӟng mӑi cơng dân, tә chӭc ÿѭӧc quyӅn làm nhӳng gì pháp luұt khơng cҩm và Nhà nѭӟc ÿҧm bҧo khung pháp lý cho các hoҥt ÿӝng ÿĩ là mӝt ÿịi hӓi tҩt yӃu. Thӡi gian tӟi, nӅn kinh tӃ ViӋt Nam sӁ hӝi nhұp sâu Uӝng vào nӅn kinh tӃ khu vӵc và thӃ giӟi, triӇn khai thӵc hiӋn các cam kӃt song phѭѫng và ÿa phѭѫng vӅ kinh tӃ. Do ÿĩ, ViӋt Nam cҫn tҥo mơi trѭӡng kinh doanh bình ÿҷng, minh bҥch, әn ÿӏnh, thơng thống trên cѫ sӣ hӋ thӕng pháp lý ÿҫy ÿӫ, әn ÿӏnh nhҵm tҥo ÿLӅu kiӋn ÿӇ các doanh nghiӋp phát triӇn cҧ vӅ sӕ lѭӧng và chҩt lѭӧng, thu hút thêm ÿѭӧc nhiӅu nguӗn vӕn cho ÿҫu tѭ phát triӇn. 9Ӆ nguyên tҳc, mӝt mơi trѭӡng kinh doanh әn ÿӏnh cĩ nghƭa là ít cĩ sӵ thay ÿәi vӅ chính sách. Tuy nhiên, ViӋt Nam ÿang trong giai ÿRҥn xây dӵng nhà nѭӟc pháp quyӅn, nên các chính sách ÿӅu chѭa hồn thiӋn, thêm vào ÿĩ là ÿang chuҭn bӏ tham gia các cam kӃt song phѭѫng, ÿa phѭѫng, nên viӋc sӱa ÿәi, bә sung các chính sách cho phù Kӧp vӟi các cam kӃt ÿã ký là ÿịi hӓi mang tính khách quan. Vҩn ÿӅÿһt ra là làm thӃ nào ÿӇ hҥn chӃ nhӳng ҧnh hѭӣng cӫa viӋc thay ÿәi chính sách ÿӕi vӟi hoҥt ÿӝng cӫa doanh nghiӋp? /ұp kӃ hoҥch xây dӵng mӟi và /hoһc sӱa ÿәi, bә sung các luұt, các văn bҧn pháp quy, trong ÿĩ chi tiӃt vӅ dӵ kiӃn loҥi văn bҧn ban hành hoһc sӱa ÿәi, bә sung; thӡi gian ban hành, thӡi gian văn bҧn cĩ hiӋu lӵc; hѭӟng sӱa ÿәi, bә sung hoһc ban hành mӟi; ÿӕi Wѭӧng ÿLӅu chӍnh. KӃ hoҥch này cҫn ÿѭӧc phә biӃn cơng khai, ÿӇ các ÿӕi tѭӧng chӏu ҧnh hѭӣng cĩ thӇ tiên liӋu ÿѭӧc và hӑ cĩ thӡi gian ÿLӅu chӍnh hoҥt ÿӝng cӫa doanh nghiӋp cho phù hӧp. Trong quá trình xây dӵng pháp luұt cҫn cĩ sӵ tham gia rӝng rãi Fӫa các cѫ quan quҧn lý nhà nѭӟc cĩ liên quan, các nhà khoa hӑc, các nhà nghiên cӭu và ÿһc biӋt là sӵ tham gia cӫa các hiӋp hӝi doanh nghiӋp, các doanh nghiӋp, doanh nhân là ÿӕi tѭӧng áp dөng cӫa loҥi văn bҧn ÿĩ. Cơng khai các chính sách, quy ÿӏnh mӟi và tiӃn hành ÿánh giá các tác ÿӝng cӫa các chính sách ÿĩ tӟi các DNNVV. 49 Bên cҥnh ÿĩ, ViӋt Nam cҫn hồn thiӋn khung pháp lý theo hѭӟng ÿӗng bӝ. Các luұt, Yăn bҧn pháp quy, chính sách ban hành ra phҧi phù hӧp vӟi nhau; tránh tình trҥng nӝi dung cӫa chúng chӗng chéo, mâu thuүu nhau, gây ách tҳc trong quá trình thӵc hiӋn. 3.2.1.2. Chính sách v͉ tài chính Chính sách tài chính cĩ ҧnh hѭӣng rҩt lӟn hoҥt ÿӝng cӫa các doanh nghiӋp, do ÿĩ Nhà Qѭӟc cҫn: - ĈLӅu chӍnh hӋ thӕng thuӃ phù hӧp nhҵm khuyӃn khích khӣi sӵ doanh nghiӋp, khuyӃn khích phát triӇn kinh doanh nhӓ và tҥo viӋc làm cho ngѭӡi lao ÿӝng. - Thӵc hiӋn ÿәi mӟi chӃÿӝ kӃ tốn, thӕng kê theo hѭӟng ÿѫn giҧn hố, khuyӃn khích doanh nghiӋp tӵ kê khai, tӵ chӏu trách nhiӋm vӟi nӝi dung kê khai và tӵ Qӝp thuӃ. - 6ӱa ÿәi, bә sung quy ÿӏnh vӅ thuӃ Thu nhұp doanh nghiӋp theo hѭӟng: + 0ӣ rӝng ÿӕi tѭӧng chӏu thuӃ thu nhұp doanh nghiӋp, ÿѫn giҧn hố phѭѫng pháp và căn cӭ tính thuӃ; + Giҧm các trѭӡng hӧp ѭu ÿãi thuӃÿӇÿѫn giҧn hố chính sách ѭu ÿãi, tҥo cѫ Kӝi cho các DNNVV dӉ tiӃp cұn và hѭӣng các ѭu ÿãi; + Thu hҽp khoҧng cách giӳa ÿӕi tѭӧng nӝp thuӃ thu nhұp, dҫn hҥn chӃ áp dөng chӃÿӝ khốn thuӃ và tiӃn tӟi áp dөng chӃÿӝ thuӃ phù hӧp hѫn. + KhuyӃn khích các hӝ kinh doanh thӵc hiӋn ÿăng ký kinh doanh theo luұt Doanh nghiӋp. - 6ӱa ÿәi quy ÿӏnh vӅ ThuӃ Giá trӏ gia tăng, thuӃ Xuҩt nhұp khҭu theo hѭӟng xác ÿӏnh các tiêu chí minh bҥch rõ ràng, phù hӧp vӟi các hiӋp ÿӏnh song phѭѫng và ÿa phѭѫng mà ViӋt Nam ÿã tham gia ký kӃt và các quy tҳc cӫa hӝi nhұp. 3.2.1.3. Chính sách ÿ̭t ÿai Thӵc hiӋn chính sách phù hӧp ÿӇ cҧi thiӋn tình trҥng thiӃu mһt bҵng sҧn xuҩt, ÿӗng thӡi bҧo vӋ mơi trѭӡng. 50 Trong khi nhiӅu DNNN ÿѭӧc giao ÿҩt và sӱ dөng ít hiӋu quҧ, ÿҩt ÿai bӓ hoang hoһc sӱ Gөng khơng mөc ÿích, thì các DNNVV (trong ÿĩ chӫ yӃu là doanh nghiӋp thuӝc khu Yӵc tѭ nhân) lҥi gһp rҩt nhiӅu khĩ khăn trong viӋc tìm kiӃm mһt bҵng kinh doanh vӟi chi phí rҩt lӟn. Ngay cҧ khi doanh nghiӋp cĩ mһt bҵng sҧn xuҩt thì viӋc lo ÿӫ các thӫ Wөc cҫn thiӃt ÿӇÿѭӧc cҩp giҩy chӭng nhұn quyӅn sӱ dөng ÿҩt, ÿӇ cĩ thӇ thӃ chҩp, cҫm Fӕ cNJng ÿịi hӓi phҧi tӕn nhiӅu thӡi gian, cơng sӭc và tiӅn bҥc. Nhҵm giҧi quyӃt vҩn ÿӅ vӅ mһt bҵng cho sҧn xuҩt kinh doanh cho các doanh nghiӋp nĩi chung và các DNNVV nĩi riêng, Luұt Ĉҩt ÿai 2003 và các Nghӏÿӏnh hѭӟng dүn Fӫa Chính phӫ sӕ 180/2004/NĈ-CP…, ÿã quy ÿӏnh mӝt sӕ vҩn ÿӅ cө thӇ. ĈӃn nay, viӋc thӵc hiӋn các quy ÿӏnh cӫa Luұt ÿҩt ÿai 2003 và các Nghӏÿӏnh hѭӟng dүn ÿӅu ÿang ÿѭӧc triӇn khai nhѭng cNJng cịn gһp nhiӅu khĩ khăn. ĈӇ tҥo ÿLӅu kiӋn cho DNNVV trong viӋc tiӃp cұn ÿҩt và cĩ thӇ sӱ dөng quyӅn sӱ dөng ÿҩt làm tài sҧn thӃ chҩp, cҫm Fӕ vay vӕn tӯ các tә chӭc tín dөng, trong thӡi gian tӟi tұp trung giҧi quyӃt mӝt sӕ vҩn ÿӅ sau: - Ĉәi mӟi các thӫ tөc giao ÿҩt, cho thuê ÿҩt, cҩp giҩy chӭng nhұn quyӅn sӱ dөng ÿҩt, các t