Luận văn Dự báo nhu cầu vốn và giải pháp tạo lập nguồn vốn cho các doanh nghiệp ngành xây dựng ở Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2010-2020

1 MUÏC LUÏC : MÔÛ ÑAÀU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ VOÁN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.1. TOÅNG QUAN VEÀ VOÁN SAÛN XUAÁT KINH DOANH . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.1.1. Khaùi nieäm veà voán saûn xuaát kinh doanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.1.2. Moät soá ñaëc tröng cô baûn cuûa voán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.2. SÖÏ GIÔÙI HAÏN CUÛA NGUOÀN VOÁN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 1.2.1. Giôùi haïn nguoàn voán cöùng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 1.2.2. Giôùi haïn nguoàn voán meàm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1.2.3. Taùc ñoäng cuûa nguoàn voán giôùi haïn ñeán doanh nghieäp . . . . . . . . . . . . . 8 1.3. PHAÂN LOAÏI VOÁN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 1.3.1. Caên cöù vaøo ñaëc ñieåm luaân chuyeån cuûa töøng loaïi voán trong caùc giai ñoaïn cuûa chu kyø saûn xuaát kinh doanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.3.2. Caên cöù vaøo nguoàn goác hình thaønh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 1.4. CAÙC PHÖÔNG THÖÙC HUY ÑOÄNG VOÁN CHO DOANH NGHIEÄP . . 13 1.4.1. Xin caáp voán boå sung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 1.4.2. Phaùt haønh coå phieáu boå sung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 1.4.3. Phaùt haønh traùi phieáu coâng ty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 1.4.4. Vay töø thò tröôøng tín duïng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 1.4.5. Thueâ taøi saûn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 1.4.6. Tín duïng thöông maïi (tín duïng nhaø cung caáp) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG HUY ÑOÄNG VOÁN CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP XAÂY DÖÏNG ÔÛ TP.HCM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 2.1. TÌNH HÌNH SAÛN XUAÁT KINH DOANH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP 2 NGAØNH XAÂY DÖÏNG ÔÛ TP.HCM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 2.1.1. Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ngaønh coâng nghieäp xaây döïng . . . . . . . . . . . . . . 31 2.1.2. Phaân loaïi caùc döï aùn xaây döïng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 2.1.3. Moät soá keát quaû saûn xuaát kinh doanh ñaõ ñaït ñöôïc . . . . . . . . . . . . . . . . 36 2.2. THÖÏC TRAÏNG VEÀ VOÁN VAØ TÌNH HÌNH HUY ÑOÄNG VOÁN CUÛA CAÙC DN NGAØNH XAÂY DÖÏNG ÔÛ TP.HCM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 2.2.1. Thöïc traïng veà voán ñaàu tö phaùt trieån vaø voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn ôû TP.HCM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 2.2.2. Thöïc traïng veà tình hình huy ñoäng voán cuûa caùc doanh nghieäp ngaønh xaây döïng ôû TP.HCM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 CHÖÔNG 3: DÖÏ BAÙO NHU CAÀU VOÁN VAØ GIAÛI PHAÙP TAÏO LAÄP NGUOÀN VOÁN CHO CAÙC DN NGAØNH XAÂY DÖÏNG ÔÛ TP.HCM ÑEÁN NAÊM 2010-2020 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 3.1. Ñònh höôùng phaùt trieån ngaønh xaây döïng cuûa Vieät Nam . . . . . . . . . . . . . 66 3.2. Döï baùo veà thò tröôøng vaø nhu caàu voán cuûa caùc doanh nghieäp xaây döïng ôû TP.HCM ñeán naêm 2010-2020 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 3.2.1. Döï baùo veà thò tröôøng xaây döïng Tp.HCM ñeán naêm 2010-2020 . . . . . . 66 3.2.2. Döï baùo nhu caàu voán cuûa caùc doanh nghieäp xaây döïng TP.HCM ñeán naêm 2010-2020 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 3.3. Moät soá giaûi phaùp taïo laäp nguoàn voán cho caùc doanh nghieäp xaây döïng ôû TP.AÙ án naêm 2010-2020 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 3.3.1. Nhoùm giaûi phaùp veà giôùi haïn nguoàn voán cöùng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 3.3.2. Nhoùm giaûi phaùp veà giôùi haïn nguoàn voán meàm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 KEÁT LUAÄN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .XXXVI 3 MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi: Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, hoaø nhaäp vôùi nhöõng bieán ñoåi lôùn lao cuûa neàn kinh teá, ngaønh coâng nghieäp xaây döïng nöôùc ta ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån ñaùng keå. Hieän nay ngaønh ñaõ thu huùt haøng trieäu lao ñoäng tham gia trong caùc hình thöùc toå chöùc kinh doanh xaây döïng khaùc nhau thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá. Haøng naêm, voán ñaàu tö vaøo lónh vöïc xaây döïng chieám tyû leä lôùn trong toång saûn phaåm quoác noäi (GDP) vaø trong ngaân saùch Nhaø nöôùc. Ngaønh xaây döïng cuõng ñaõ vöôn leân veà moïi maët ñeå ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng taêng nhanh veà xaây döïng cuûa caùc ngaønh, caùc ñòa phöông, caùc doanh nghieäp cuõng nhö caùc hoä daân cö trong caû nöôùc. Nhieàu coâng ty xaây döïng cuûa nöôùc ta ñaõ vaø ñang tham gia ñaáu thaàu vaø thi coâng moät soá coâng trình quoác teá. Coù theå noùi, thò tröôøng xaây döïng nöôùc ta ngaøy nay laø khaù soâi ñoäng vaø ngaøy caøng môû roäng. Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trong ba trung taâm kinh teá lôùn nhaát cuûa caû nöôùc vôùi toác ñoä taêng tröôûng cao vaø thöôøng ôû möùc caùch bieät vôùi toác ñoä taêng tröôûng chung cuûa caû nöôùc töø 2-3%. Trong quy hoaïch toång theå phaùt trieån Thaønh phoá ñeán naêm 2010-2020 thì ngaønh xaây döïng laø moät trong 9 ngaønh chuû löïc cuûa Thaønh phoá. Vôùi moái lieân heä chaët cheõ vôùi caùc ngaønh kinh teá khaùc, ngaønh xaây döïng giöõ moät vai troø raát quan troïng trong vieäc thuùc ñaåy caùc ngaønh kinh teá khaùc phaùt trieån vaø ñaït ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån töø nay ñeán naêm 2010-2020 cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung. Hieän nay, caùc doanh nghieäp ngaønh xaây döïng cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñang gaëp phaûi vaán ñeà thieáu voán cho ñaàu tö maùy moùc thieát bò, ñoåi môùi coâng ngheä; thieáu voán ñeå hoaøn thieän caùc döï aùn ñang dôû dang vaø voán ñaàu tö cho döï aùn môû roäng saûn 4 xuaát kinh doanh. Vaø thöïc teá ñaõ cho thaáy coù raát nhieàu döï aùn xaây döïng do thieáu voán neân bò chaäm tieán ñoä, chaát löôïng coâng trình cuõng bò aûnh höôûng. Xuaát phaùt töø nhaän thöùc veà taàm quan troïng cuûa voán ñoái vôùi taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá noùi chung vaø cuûa ngaønh xaây döïng Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng trong giai ñoaïn thöïc hieän söï nghieäp coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc töø nay ñeán naêm 2020, ñeà taøi luaän vaên cao hoïc “Döï baùo nhu caàu voán vaø giaûi phaùp taïo laäp nguoàn voán cho caùc doanh nghieäp ngaønh xaây döïng ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeán naêm 2010-2020” ñöôïc hình thaønh. 2. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi + Cung caáp nhöõng thoâng tin lyù luaän veà voán, vai troø cuûa voán ñoái vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa doanh nghieäp noùi rieâng vaø cuûa neàn kinh teá quoác gia noùi chung, caùc phöông thöùc huy ñoäng voán cho doanh nghieäp + Khaùi quaùt ñaëc ñieåm cuûa ngaønh xaây döïng, ñaùnh giaù thöïc traïng nhu caàu veà voán vaø khaû naêng huy ñoäng voán cuûa caùc doanh nghieäp ngaønh xaây döïng Thaønh phoá Hoà Chí Minh trong thôøi gian qua vaø döï baùo nhu caàu voán cuûa ngaønh xaây döïng Thaønh phoá ñeán naêm 2010-2020 + Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm taïo laäp nguoàn voán ñaùp öùng nhu caàu ñaàu tö phaùt trieån cuûa caùc doanh nghieäp xaây döïng trong giai ñoaïn töø nay ñeán naêm 2010- 2020 theo quy hoaïch phaùt trieån cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Taïo laäp nguoàn voán cho taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá laø moät vaán ñeà mang tính roäng raõi, phoå bieán khoâng chæ ôû phaïm vi moät doanh nghieäp, moät ngaønh, moät ñòa phöông, moät quoác gia maø treân phaïm vi toaøn caàu. Tuy nhieân trong phaïm vi giôùi haïn, ñeà taøi chæ taäp trung nghieân cöùu vaán ñeà taïo laäp voán cho caùc doanh nghieäp 5 ngaønh xaây döïng ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh, trong moái quan heä vôùi caùc ngaønh kinh teá cuûa Thaønh phoá cuõng nhö ngaønh xaây döïng treân caû nöôùc. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu Phöông phaùp chung laø duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät lòch söû. Ñeà taøi ñaûm baûo söï keát hôïp chaët cheõ giöõa tö duy bieän chöùng vôùi quan ñieåm lòch söû, xuaát phaùt töø nhöõng yeâu caàu cuï theå cuûa thöïc tieãn ñeå xem xeùt moät caùch toaøn dieän vaø khaùi quaùt nhöõng söï taùc ñoäng qua laïi laãn nhau. Ñeà taøi chuû yeáu söû duïng daïng thieát keá nghieân cöùu moâ taû vaø thieát keá nghieân cöùu döï baùo. Ñi saâu tìm hieåu nhu caàu veà voán cuûa caùc doanh nghieäp vaø thöïc traïng ñaùp öùng nhu caàu veà voán cuûa caùc doanh nghieäp. Söû duïng caùc moâ hình toaùn kinh teá (haøm saûn xuaát Cobb-Douglas,…) vaø caùc coâng cuï toaùn kinh teá ñeå phaân tích döï baùo nhu caàu veà voán cuûa caùc doanh nghieäp xaây döïng TP.HCM. Ñoàng thôøi keát hôïp vôùi vieäc nghieân cöùu, xem xeùt nhöõng baát caäp trong nhöõng qui ñònh cuûa Chính phuû veà vieäc taïo cô cheá thoâng thoaùng cho thò tröôøng voán phaùt trieån, caûi caùch caùc thuû tuïc haønh chính lieân quan ñeán vieäc côûi troùi voán cho doanh nghieäp. Treân cô sôû ñoù söû duïng phöông phaùp phaân tích toång hôïp, so saùnh tìm ra nhöõng nguyeân nhaân gaây khoù khaên cho caùc doanh nghieäp trong vieäc tieáp caän caùc nguoàn voán. Töø ñoù ñeà ra nhöõng giaûi phaùp kieán nghò nhaèm taïo laäp theâm nguoàn voán ñaùp öùng nhu caàu cho caùc doanh nghieäp ngaønh xaây döïng phaùt trieån theo quy hoaïch phaùt trieån chung cuûa Thaønh phoá. 6 CHÖÔNG 1 : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ VOÁN 1.1. TOÅNG QUAN VEÀ VOÁN SAÛN XUAÁT KINH DOANH 1.1.1. Khaùi nieäm veà voán saûn xuaát kinh doanh Voán laø moät phaïm truø kinh teá quan troïng trong heä thoáng lyù luaän cuõng nhö hoaït ñoäng thöïc tieãn cuûa doanh nghieäp. Trong neàn kinh teá thò tröôøng, voán ñöôïc coi laø toaøn boä giaù trò öùng ra cho quaù trình saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp, voán toàn taïi töø khi doanh nghieäp môùi hình thaønh cho ñeán luùc keát thuùc doanh nghieäp. Moät doanh nghieäp muoán tieán haønh saûn xuaát kinh doanh tröôùc tieân phaûi coù moät löôïng voán tieàn teä nhaát ñònh ñeå thöïc hieän nhöõng khoaûn ñaàu tö ban ñaàu cho vieäc xaây döïng nhaø xöôûng, mua nguyeân nhieân vaät lieäu, traû coâng, traû laõi vay, hoaëc mua saém maùy moùc thieát bò môùi, môû roäng saûn xuaát kinh doanh,… Caùc loaïi voán tieàn teä naøy ñöôïc goïi laø voán saûn xuaát kinh doanh, noù laø moät quyõ tieàn teä ñaëc bieät coù nhieàu chuûng loaïi vôùi caùc hình thaùi vaät chaát khaùc nhau naèm raûi raùc khaép nôi theo phaïm vi maïng löôùi hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa toaøn doanh nghieäp vaø phaûn aùnh tieàm löïc veà taøi chính cuûa doanh nghieäp. 1.1.2. Moät soá ñaëc tröng cô baûn cuûa voán • Voán ñöôïc bieåu hieän giaù trò cuûa toaøn boä taøi saûn thuoäc quyeàn quaûn lyù vaø söû duïng cuûa moät doanh nghieäp taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh, laø löôïng giaù trò thöïc cuûa taøi saûn höõu hình vaø voâ hình ñöôïc söû duïng vaøo saûn xuaát kinh doanh nhaèm taïo ra giaù trò saûn phaåm môùi. Taøi saûn hieän vaät höõu hình nhö nhaø xöôûng, maùy moùc thieát bò, nguyeân nhieân vaät lieäu, thaønh phaåm, haøng toàn kho vaø nhöõng taøi saûn voâ hình nhö thöông hieäu, phaùt minh, saùng cheá, thoâng tin,… Tuy nhieân, khoâng phaûi taát caû taøi saûn ñeàu laø voán maø chæ coù taøi saûn hoaït ñoäng môùi ñöôïc goïi laø voán, coøn taøi saûn ôû traïng thaùi tónh (chöa ñöôïc söû duïng trong saûn xuaát 7 kinh doanh) chæ laø voán tieàm naêng. Ñaëc tröng naøy cho pheùp ta nhaän ñònh raèng moät trong nhöõng bieän phaùp huy ñoäng voán cho phaùt trieån saûn xuaát laø khai thaùc tieàm naêng cuûa taøi saûn xaõ hoäi coøn ñang ñöôïc caát tröõ chöa söû duïng ñeå ñaàu tö vaøo saûn xuaát kinh doanh. • Voán ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn vaø ñöôïc söû duïng vaøo saûn xuaát kinh doanh vôùi muïc ñích sinh lôøi. Voán ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn nhöng tieàn khaùc vôùi voán. Tieàn neáu duøng ñeå mua baùn trao ñoåi vaät phaåm cho tieâu duøng khoâng phaûi laø voán. Tieàn chæ ñöôïc trôû thaønh voán khi noù ñöôïc söû duïng ñaàu tö kinh doanh vôùi muïc ñích sinh lôøi. • Voán bao giôø cuõng gaén vôùi chuû sôû höõu nhaát ñònh • Voán laø moät haøng hoùa ñaëc bieät, chæ baùn quyeàn söû duïng. Cuõng nhö moïi haøng hoùa khaùc voán coù giaù trò vaø giaù trò söû duïng, noù ñöôïc mua baùn treân thò tröôøng döôùi hình thöùc mua baùn quyeàn söû duïng voán. Giaù caû chính laø laõi suaát maø ngöôøi vay voán phaûi traû cho ngöôøi cho vay ñeå coù ñöôïc quyeàn söû duïng löôïng voán ñoù trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. • Voán ñöôïc tích tuï vaø taäp trung ñeán moät löôïng nhaát ñònh môùi coù theå phaùt huy ñöôïc taùc duïng. Ñeå ñaàu tö saûn xuaát kinh doanh, voán ñöôïc tích tuï thaønh nhöõng moùn tieàn lôùn tôùi moät möùc toái thieåu phaûi baèng voán phaùp ñònh maø nhaø nöôùc ñaõ quy ñònh cho moãi ngaønh ngheà lónh vöïc hoaït ñoäng. Do ñoù trong quaûn lyù, vöøa phaûi caân nhaéc tính toaùn tìm caùch choïn nguoàn voán huy ñoäng ñuû ñaûm baûo yeâu caàu cuûa saûn xuaát kinh doanh naâng cao hieäu quaû kinh teá cuûa ñoàng voán. Voán laø nhaân toá tieàn ñeà cho söï ra ñôøi, toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. Voán vöøa laø nhaân toá ñaàu vaøo, ñoàng thôøi vöøa laø keát quaû phaân phoái thu nhaäp ñaàu ra cuûa quaù trình ñaàu tö. Chính trong quaù trình ñoù voán toàn taïi vôùi tö caùch laø moät nhaân toá 8 ñoäc laäp khoâng theå thieáu ñöôïc. Voán phaûi khoâng ngöøng ñöôïc baûo toaøn, boå sung vaø phaùt trieån sau moät quaù trình vaän ñoäng ñeå thöïc hieän vieäc taùi saûn xuaát giaûn ñôn vaø môû roäng cuûa doanh nghieäp. 1.2. SÖÏ GIÔÙI HAÏN CUÛA NGUOÀN VOÁN. Baát kyø moät doanh nghieäp naøo sau khi thieát laäp vaø thaåm ñònh caùc döï aùn ñaàu tö ñeå coù moät danh muïc ñaàu tö hieäu quaû nhaát ñeàu rôi vaøo moät trong hai tröôøng hôïp sau: Tröôøng hôïp 1: Huy ñoäng ñuû nguoàn taøi trôï ñeå thöïc hieän danh muïc caùc döï aùn ñaàu tö ñöa ra. Tröôøng hôïp 2: Doanh nghieäp khoâng theå hoaëc khoâng saün saøng thöïc hieän taát caû caùc cô hoäi ñaàu tö do doanh nghieäp khoâng coù khaû naêng hoaëc khoâng muoán gia taêng nguoàn taøi trôï ñeán möùc yeâu caàu. Khi tröôøng hôïp 2 xaûy ra, trong doanh nghieäp coù söï giôùi haïn veà nguoàn voán. Treân thöïc teá, khi coù nhieàu döï aùn coù giaù trò hôn nhöõng nguoàn ngaân quyõ coù saün, ngöôøi ta buoäc phaûi xem xeùt ñeán vaán ñeà giôùi haïn cuûa nguoàn voán. Söï giôùi haïn cuûa nguoàn voán bao goàm giôùi haïn nguoàn voán cöùng (Hard Capital Rationing) vaø giôùi haïn nguoàn voán meàm (Soft Capital Rationing). 1.2.1. Giôùi haïn nguoàn voán cöùng Giôùi haïn nguoàn voán cöùng xuaát hieän khi moät doanh nghieäp khoâng theå taêng nguoàn taøi trôï do nguoàn cung caáp bò haïn cheá. Ñoù laø nhöõng giôùi haïn do taùc ñoäng beân ngoaøi leân chi phí ñaàu tö cho vieäc thöïc hieän nhöõng döï aùn tieàm naêng. Nguyeân nhaân xuaát hieän giôùi haïn nguoàn voán cöùng baét nguoàn töø söï baát löïc hay khoâng saün loøng cuûa doanh nghieäp trong vieäc tìm kieám nguoàn taøi trôï taêng theâm. Nhöõng nguyeân nhaân ñoù coù theå laø: Chính saùch tieàn teä thaét chaët cuûa Chính phuû; 9 Thò tröôøng voán hoaït ñoäng keùm hieäu quaû; Noãi lo sôï gia taêng möùc ñoä ruûi ro töø phía nhaø cho vay; Söï thieáu hieåu bieát cuûa nhaø ñaàu tö; Moâi tröôøng kinh teá-moâi tröôøng ñaàu tö khoâng oån ñònh; … 1.2.2. Giôùi haïn nguoàn voán meàm Giôùi haïn nguoàn voán meàm laø nhöõng giôùi haïn chòu taùc ñoäng cuûa vieäc quaûn trò noäi boä leân chi tieâu voán maëc duø ñaõ coù saün nhöõng döï aùn ñaàu tö toát (coù NPV döông). Ñaây laø nhöõng giôùi haïn do töï baûn thaân doanh nghieäp gaây ra. Nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán giôùi haïn nguoàn voán meàm coù theå laø: Doanh nghieäp khoâng ñuû khaû naêng quaûn lyù khi môû roäng ñeán moät möùc ñoä naøo ñoù; Doanh nghieäp khoâng ñuû uy tín ñoái vôùi nhöõng ngöôøi cho vay vaø caùc nhaø ñaàu tö; Söï giôùi haïn vaø phaân chia quyeàn kieåm soaùt doanh nghieäp; Söï xuaát hieän caùc chi phí naèm ngoaøi taàm kieåm soaùt cuûa caùc chuû sôû höõu doanh nghieäp; Baát caân xöùng thoâng tin; Tính caùch cuûa nhöõng ngöôøi chuû sôû höõu doanh nghieäp;… 1.2.3. Taùc ñoäng cuûa nguoàn voán giôùi haïn ñeán doanh nghieäp 1.2.3.1. Taùc ñoäng tích cöïc Nguoàn voán giôùi haïn seõ taïo ñieàu kieän cho caùc chuû theå coù quyeàn lôïi lieân quan coù theå kieåm soaùt haønh ñoäng cuûa ban quaûn trò vaø do ñoù giaûm ñöôïc taùc ñoäng cuûa thoâng tin baát caân xöùng. Bôûi vì neáu moät döï aùn ñaàu tö thaät söï coù lôïi vaø laøm taêng giaù trò taøi saûn cho taát caû nhöõng ngöôøi goùp voán thì giôùi haïn ngaân saùch voán buoäc ban ñieàu haønh phaûi huy ñoäng theâm voán ñeå thöïc hieän döï aùn. Nguoàn voán giôùi haïn cuõng giuùp cho doanh nghieäp chuû ñoäng trong vieäc tìm nguoàn taøi trôï vaø laäp caùc keá hoaïch taøi trôï, laäp ngaân saùch tieàn maët. Bôûi vì vieäc hieåu vaø xaùc ñònh ñöôïc nguoàn voán giôùi haïn giuùp cho caùc doanh nghieäp bieát chaéc söï coù saün 10 nhöõng nguoàn ngaân quyõ daønh cho nhöõng döï aùn ñaõ leân keá hoaïch thöïc hieän vaøo naêm tôùi. Giôùi haïn nguoàn voán meàm khieán doanh nghieäp thaän troïng hôn trong vieäc xem xeùt qui moâ cuûa döï aùn môùi nhaèm laøm giaûm ruûi ro kinh doanh, ñoàng thôøi doanh nghieäp seõ phaûi xem xeùt löïa choïn caùc döï aùn ñaàu tö troïng ñieåm vaø traùnh ñaàu tö moät caùch traøn lan. Ñaây ñöôïc xem laø moät coâng cuï hoaïch ñònh vaø kieåm soaùt ngaân saùch voán. 1.2.3.2. Taùc ñoäng tieâu cöïc Vieäc khoâng tìm ñöôïc nguoàn taøi trôï taêng theâm khieán doanh nghieäp phaûi giôùi haïn chi tieâu voán cuûa mình daãn ñeán vieäc söû duïng nguoàn voán khoâng hieäu quaû, ñaàu tö manh muùn hay phaûi boû qua nhöõng döï aùn toát, nhöõng cô hoäi kinh doanh toát. Ñeå thöïc hieän ñöôïc döï aùn ñaàu tö trong söï giôùi haïn veà nguoàn voán, ban quaûn trò coù theå phaûi söû duïng ñeán nhöõng nguoàn taøi trôï coù chi phí söû duïng voán cao. Ñieàu naøy laøm haïn cheá hieäu quaû cuûa caùc döï aùn coù NPV döông. Trong ñieàu kieän nguoàn voán giôùi haïn, khi muoán löïa choïn moät nhoùm caùc döï aùn toát thì ñieàu kieän tieân quyeát laø caùc döï aùn naøy coù theå chia nhoû hoaëc taùch ra ñöôïc. Treân thöïc teá, ñieàu naøy raát khoù xaûy ra. Vì vaäy, nguoàn voán giôùi haïn seõ coù nhöõng aûnh höôûng khoâng toát ñeán hieäu quaû döï aùn ñaàu tö. Khi caùc nhaø quaûn lyù löïa choïn döï aùn “quaù baûo thuû” ñeå laøm giaûm nhöõng “ruûi ro chöùc vuï” ñaõ voâ tình taïo ra giôùi haïn nguoàn voán meàm cho caùc döï aùn toát, vì söï löïa choïn naøy taïo ra nhieàu chi phí, caùc chi phí naøy ñöôïc tính vaøo chi phí ñaïi dieän cuûa doanh nghieäp. Haønh ñoäng caét giaûm chi phí caùc döï aùn ñaàu tö môùi ñoâi khi daãn daét caùc nhaø ñieàu haønh ñeán suy nghó : caùc döï aùn ñaàu tö naøy coù theå trì hoaõn thöïc hieän maø khoâng laøm 11 maát ñi cô hoäi ñaàu tö. Tuy nhieân treân thöïc teá caùc cô hoäi ñaàu tö toát nhaát ñaõ maát ñi vì söï trì hoaõn ñoù. Söï giôùi haïn veà nguoàn voán buoäc caùc nhaø taøi chính phaûi chia caét döï aùn lôùn thaønh nhieàu döï aùn nhoû hôn, ñoâi khi hoï coøn trì hoaõn vieäc thöïc hieän caùc döï aùn naøy. Caùc nhaø nghieân cöùu cho raèng neáu doanh nghieäp thöïc hieän ngay caùc döï aùn nhoû hôn naøy thì doanh nghieäp vaãn coù theå thu ñöôïc nhöõng khoaûn lôïi nhuaän ñaùng keå. Coøn neáu doanh nghieäp boû qua ngay caû vieäc thöïc hieän caùc döï aùn nhoû hôn naøy thì khoaûn lôïi nhuaän tieàm naêng maø doanh nghieäp maát ñi laø raát lôùn. Nhöõng nghieân cöùu thöïc nghieäm cho thaáy ôû caùc nöôùc phaùt trieån haïn cheá veà nguoàn voán cöùng töông ñoái ít, nguoàn taøi trôï döôøng nhö luoân coù saün cho caùc döï aùn. Haàu heát caùc tröôøng hôïp giôùi haïn nguoàn voán thöôøng laø giôùi haïn nguoàn voán meàm. Tuy nhieân ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, do thò tröôøng voán chöa phaùt trieån vaø hoaït ñoäng keùm hieäu quaû neân vieäc giôùi haïn nguoàn voán cöùng thöôøng coù taùc ñoäng lôùn hôn. Maëc duø döï aùn toát vaø doanh nghieäp coù nhu caàu voán nhöng ñeå tìm ñöôïc nguoàn taøi trôï thì coøn phaûi phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá khaùc. Chaúng haïn doanh nghieäp coù ñuû ñieàu kieän ñeå huy ñoäng voán treân thò tröôøng chöùng khoaùn khoâng? Coù ñuû taøi saûn ñeå theá chaáp cho caùc khoaûn vay khoâng? Coù quan heä toát vôùi caùc ngaân haøng vaø caùc nhaø cho vay khaùc khoâng?… 1.3. PHAÂN LOAÏI VOÁN Caên cöù vaøo muïc ñích, söï quan taâm vaø höôùng tieáp caän khaùc nhau maø ngöôøi ta phaân ñònh voán thaønh caùc loaïi khaùc nhau. 1.3.1. Caên cöù vaøo ñaëc ñieåm luaân chuyeån cuûa töøng loaïi voán trong caùc giai ñoaïn cuûa chu kyø saûn xuaát kinh doanh, voán ñöôïc chia ra thaønh hai loaïi: Voán coá ñònh vaø voán löu ñoäng. 12 1.3.1.1. Voán coá ñònh: Voán coá ñònh cuûa doanh nghieäp laø soá voán öùng tröôùc veà nhöõng tö lieäu lao ñoäng chuû yeáu maø ñaëc ñieåm cuûa noù laø luaân chuyeån daàn daàn töøng boä phaän giaù trò vaøo saûn phaåm môùi cho ñeán khi tö lieäu lao ñoäng heát thôøi haïn söû duïng thì voán coá ñònh môùi hoaøn thaønh moät laàn luaân chuyeån (hoaëc moät voøng tuaàn hoaøn). Voán coá ñònh gaén lieàn vôùi hình thaùi bieåu hieän vaät chaát cuûa noù, ñoù laø taøi saûn coá ñònh (TSCÑ), ñaây laø nhöõng tö lieäu lao ñoäng chuû yeáu coù ñuû hai ñieàu kieän coù giaù trò toái thieåu ôû möùc nhaát ñònh (theo quy ñònh hieän nay cuûa Vieät Nam laø töø 10 trieäu ñoàng trôû leân); coù thôøi haïn söû duïng toái thieåu töø 1 naêm trôû leân. Voán coá ñònh phaûn aùnh baèng tieàn boä phaän tö lieäu lao ñoäng chuû yeáu cuûa doanh nghieäp, maø tö lieäu lao ñoäng laïi laø cô sôû vaät chaát cuûa neàn saûn xuaát xaõ hoäi. Vì vaäy voán coá ñònh coù vai troø raát lôùn vôùi vieäc phaùt trieån neàn saûn xuaát xaõ hoäi. Trong neàn kinh teá haøng hoùa taøi saûn coá ñònh cuûa doanh nghieäp khoâng chæ bao goàm taøi saûn coù hình thaùi hieän vaät maø coøn bao goàm caû taøi saûn khoâng coù hình thaùi hieän vaät (taøi saûn voâ hình) nhö: chi phí mua baèng phaùt minh saùng cheá, thöông hieäu,…loaïi taøi saûn khoâng coù hình thaùi hieän vaät chuyeån dòch giaù trò vaøo saûn phaåm môùi cuõng töông töï nhö taøi saûn coù hình thaùi hieän vaät. Taøi saûn coá ñònh vaø voán coá ñònh cuûa doanh nghieäp coù söï khaùc nhau. Luùc môùi hoaït ñoäng, doanh nghieäp coù voán coá ñònh baèng giaù trò nguyeân thuyû cuûa TSCÑ. Veà sau giaù trò cuûa voán coá ñònh thöôøng thaáp hôn giaù trò nguyeân thuyû cuûa TSCÑ do khoaûn khaáu hao vaø thanh lyù TSCÑ, maët khaùc laïi taêng theâm giaù trò do ñaàu tö xaây döïng cô baûn ñaõ hoaøn thaønh. Trong quaù trình luaân chuyeån, hình thaùi hieän vaät cuûa voán coá ñònh vaãn giöõ nguyeân (ñoái vôùi loaïi TSCÑ höõu hình), nhöng hình thaùi giaù trò cuûa noù laïi thoâng qua hình thöùc khaáu hao ñeå ñeàn buø giaù trò hao moøn, thöïc hieän taùi saûn xuaát TSCÑ. 13 1.3.1.2. Voán löu ñoäng Ñeå tieán haønh saûn xuaát kinh doanh ngoaøi tö lieäu lao ñoäng, caùc doanh nghieäp coøn phaûi coù ñoái töôïng lao ñoäng vaø söùc lao ñoäng. Ñoái töôïng lao ñoäng goàm hai boä phaän chính laø nhöõng vaät tö döï tröõ ñeå baûo ñaûm cho quaù trình saûn xuaát ñöôïc tieán haønh lieân tuïc (nguyeân, nhieân vaät lieäu) vaø nhöõng vaät tö ñang trong quaù trình saûn xuaát (saûn phaåm ñang cheá taïo, baùn thaønh phaåm). Maët khaùc quaù trình saûn xuaát luoân phaûi gaén lieàn vôùi quaù trình löu thoâng laøm hình thaønh trong khaâu naøy moät soá khoaûn haønh hoùa, tieàn teä vaø voán trong thanh toaùn. Bieåu hieän döôùi hình thaùi vaät chaát cuûa caùc yeáu toá treân ñöôïc goïi laø taøi saûn löu ñoäng cuûa doanh nghieäp, soá tieàn öùng tröôùc veà nhöõng taøi saûn ñoù ñöôïc goïi laø voán löu ñoäng cuûa doanh nghieäp. Voán löu ñoäng tuaàn hoaøn lieân tuïc, hoaøn thaønh moät voøng luaân chuyeån sau moät chu kyø vaø chuyeån toaøn boä giaù trò vaøo saûn phaåm môùi ngay trong chu kyø saûn xuaát ñoù. 1.3.2. Caên cöù vaøo nguoàn goác hình thaønh voán ñöôïc phaân chia thaønh ba loaïi: voán chuû sôû höõu, voán ñi vay vaø voán trong thanh toaùn. 1.3.2.1. Voán chuû sôû höõu: Ñaây laø voán thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa chuû doanh nghieäp, doanh nghieäp coù toaøn quyeàn söû duïng chuùng maø khoâng phaûi cam keát thanh toaùn. Tyû troïng voán chuû sôû höõu so vôùi toång nguoàn voán phaûn aùnh möùc ñoä chuû ñoäng cuûa doanh nghieäp trong hoaït ñoäng kinh doanh. Voán chuû sôû höõu bao goàm nhöõng khoaûn sau ñaây: Voán ñieàu leä laø voán maø chuû sôû höõu doanh nghieäp goùp vaøo ñeå thaønh laäp hay môû roäng doanh nghieäp. Theo quy ñònh cuûa phaùp luaät voán ñieàu leä toái thieåu phaûi baèng möùc voán phaùp ñònh quy ñònh cuï theå ñoái vôùi töøng ngaønh ngheà kinh doanh. Voán ñieàu leä do ngaân saùch nhaø nöôùc caáp (ñoái vôùi doanh nghieäp nhaø nöôùc), hoaëc do caùc coå ñoâng ñoùng goùp (ñoái vôùi coâng ty coå phaàn), hoaëc caùc ñoàng sôû höõu goùp voán (ñoái 14 vôùi coâng ty TNHH). Ñaây laø nguoàn voán chieám vò trí quan troïng nhaát ñeå duy trì hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh moät caùch bình thöôøng. Caùc khoaûn cheânh leäch do ñaùnh giaù laïi taøi saûn, cheânh leäch tyû giaù Caùc khoaûn quyõ ñöôïc hình thaønh trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp (quyõ phaùt trieån kinh doanh, quyõ döï phoøng taøi chính, quyõ khen thöôûng phuùc lôïi,…) vaø laõi chöa phaân phoái. 1.3.2.2. Voán ñi vay: Voán ñi vay laø soá voán doanh nghieäp vay töø caùc toå chöùc tín duïng, töø daân cö, töø caùc toå chöùc kinh teá, xaõ hoäi döôùi hình thöùc vay nôï vaø phaûi traû goác vaø laõi vay theo thoûa thuaän. Voán ñi vay laø khoaûn voán maø doanh nghieäp phaûi cam keát thanh toaùn. Doanh nghieäp chæ coù quyeàn söû duïng voán trong phaïm vi nhöõng raøng buoäc nhaát ñònh maø khoâng coù quyeàn sôû höõu. 1.3.2.3. Voán trong thanh toaùn (voán chieám duïng) Voán trong thanh toaùn laø khoaûn tieàn phaûi thanh toaùn cuûa doanh nghieäp cho caùc ñoái töôïng trong vaø ngoaøi doanh nghieäp, maø doanh nghieäp ñöôïc söû duïng trong khoaûng thôøi gian chöa ñeán haïn thanh toaùn nhö tieàn mua haøng, mua nguyeân vaät lieäu, tieàn thueá phaûi noäp cho nhaø nöôùc, tieàn löông phaûi traû cho caùn boä coâng nhaân vieân,… 1.4. CAÙC PHÖÔNG THÖÙC HUY ÑOÄNG VOÁN CHO DOANH NGHIEÄP 1.4.1. Xin caáp voán boå sung Vieäc xin caáp voán boå sung ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc (DNNN), vaø caùc doanh nghieäp coù hình thöùc toå chöùc theo moâ hình coâng ty meï - coâng ty con. Treân thöïc teá, nhieàu doanh nghieäp nhaø nöôùc chöa ñöôïc caáp ñuû voán 15 ñieàu leä neân ñaõ gaëp phaûi khoù khaên trong vieäc chuû ñoäng xaây döïng keá hoaïch saûn xuaát kinh doanh. Maët khaùc coù nhieàu DNNN voán ngaân saùch nhaø nöôùc caáp quaù nhoû so vôùi voán saûn xuaát kinh doanh, khoâng töông xöùng vôùi taàm côõ cuûa doanh nghieäp. Chính vì vaäy maø Nhaø nöôùc caàn xem xeùt, caân nhaéc caáp theâm voán cho caùc doanh nghieäp, tröôùc tieân laø caùc doanh nghieäp thuoäc dieän caàn khuyeán khích phaùt trieån. Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp toå chöùc theo moâ hình coâng ty meï - coâng ty con, khi moät coâng ty con coù nhu caàu veà voán ñeå thöïc hieän moät danh muïc ñaàu tö thì coâng ty meï coù theå xem xeùt vaø ñieàu phoái nguoàn voán trong maïng löôùi caùc coâng ty con ñeå ñaùp öùng nhu caàu veà voán cho coâng ty con ñoù, hoaëc coù theå boå sung töø nguoàn ngaân quyõ cuûa coâng ty meï. 1.4.2. Phaùt haønh coå phieáu boå sung Ñoái vôùi coâng ty coå phaàn, sau khi ñaõ huy ñoäng voán kinh doanh baèng ñôït phaùt haønh coå phieáu ñaàu tieân, neáu coâng ty hoaït ñoäng coù hieäu quaû, caàn môû roäng saûn xuaát, ñoåi môùi coâng ngheä thì coâng ty coù theå taêng nguoàn voán baèng caùch huy ñoäng coå ñoâng ñoùng goùp thoâng qua vieäc phaùt haønh coå phieáu môùi. Vieäc phaùt haønh coå phieáu môùi tröôùc heát phaûi do ñaïi hoäi coå ñoâng quyeát ñònh, phaûi gaén vaán ñeà taêng voán vôùi vieäc söûa ñoåi möùc voán ñieàu leä cuûa coâng ty, phaûi coù ñuû caùc ñieàu kieän theo quy ñònh cuûa luaät phaùp môùi ñöôïc Uûy ban chöùng khoùan nhaø nöôùc cho pheùp. Coå phieáu laø chöùng chæ hoaëc buùt toaùn ghi soå xaùc nhaän soá voán coå phaàn cuûa coå ñoâng, xaùc nhaän caùc quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa coå ñoâng ñoái vôùi coâng ty coå phaàn. Coå phieáu coù hai loaïi laø coå phieáu thöôøng vaø coå phieáu öu ñaõi: Coå phieáu thöôøng: 16 Coå phieáu thöôøng laø loaïi coå phieáu thoâng duïng nhaát. Coå phieáu naøy khoâng coù kyø haïn, toàn taïi cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa coâng ty phaùt haønh ra noù, khoâng coù möùc laõi suaát coá ñònh, soá laõi ñöôïc chia vaøo cuoái moãi nieân ñoä keá toaùn (coå töùc) ít hay nhieàu phuï thuoäc vaøo keát quaû hoaït ñoäng cuûa coâng ty. Ngöôøi mua coå phieáu thöôøng ñöôïc goïi laø coå ñoâng. Coå ñoâng naém giöõ coå phieáu thöôøng laø moät trong nhöõng ngöôøi chuû coâng ty neân laø ngöôøi tröïc tieáp thuï höôûng keát quaû saûn xuaát kinh doanh cuõng nhö chòu moïi ruûi ro trong kinh doanh cuûa coâng ty. Ñaëc ñieåm noåi baät cuûa coå phaàn thöôøng laø ruûi ro nhieàu (gaén lieàn vôùi ruûi ro trong kinh doanh cuûa coâng ty); lôïi nhuaän cao (khi coâng ty laøm aên phaùt ñaït thì coå ñoâng naém giöõ coå phaàn thöôøng ñöôïc höôûng lôïi nhuaän cao); giaù caû bieán ñoäng (giaù coå phieáu thöôøng bieán ñoäng raát nhanh nhaïy, veà cô baûn phuï thuoäc vaøo coå töùc vaø giaù trò thò tröôøng cuûa coâng ty). Coå phieáu öu ñaõi: Coå phieáu öu ñaõi laø moät loaïi chöùng khoaùn lai taïp, coù nhöõng ñaëc ñieåm vöøa gioáng coå phieáu thöôøng, vöøa gioáng traùi phieáu. Ñoù laø moät giaáy chöùng nhaän coå ñoâng ñöôïc öu tieân so vôùi coå ñoâng thöôøng veà maët taøi chính nhöng laïi bò haïn cheá veà quyeàn haïn ñoái vôùi coâng ty. Ngöôøi giöõ coå phieáu öu ñaõi khoâng ñöôïc tham gia baàu cöû, öùng cöû vaøo hoäi ñoàng quaûn trò, ban kieåm soaùt coâng ty, nhöng coù quyeàn nhaän khoaûn lôïi töùc coá ñònh, öu tieân chia laõi tröôùc coå ñoâng thöôøng, öu tieân traû nôï tröôùc coå ñoâng thöôøng khi thanh lyù taøi saûn trong tröôøng hôïp coâng ty bò phaù saûn. Coå phieáu öu ñaõi thöôøng chæ chieám moät tyû troïng nhoû trong toång voán huy ñoäng. Coå phieáu loaïi naøy ñaëc bieät thích hôïp khi coâng ty caàn taêng voán chuû sôû höõu, choáng ñöôïc söï phaù saûn cuûa coâng ty nhöng laïi khoâng muoán bò san seû quyeàn laõnh ñaïo. 17 1.4.3. Phaùt haønh traùi phieáu coâng ty Traùi phieáu laø teân chung cuûa caùc giaáy vay nôï trung - daøi haïn xaùc nhaän nghóa vuï cuûa toå chöùc phaùt haønh phaûi ñaûm baûo moät söï chi traû lôïi töùc ñònh kyø vaø hoaøn laïi voán goác cho ngöôøi sôû höõu traùi phieáu ôû thôøi ñieåm ñaùo haïn. Traùi phieáu goàm nhieàu loaïi khaùc nhau, coù theå ñöôïc phaùt haønh ôû trong vaø ngoaøi nöôùc. Ñeå huy ñoäng ñöôïc baèng caùch phaùt haønh traùi phieáu, doanh nghieäp phaûi töông ñoái coù uy tín treân thò tröôøng, coù tình hình taøi chính laønh maïnh, trieån voïng phaùt trieån toát. Maët khaùc ñeå haáp daãn ñöôïc coâng chuùng, doanh nghieäp phaûi quan taâm ñeán moät soá yeáu toá cuûa traùi phieáu moät caùch hôïp lyù. Caùc yeáu toá phaûi caân nhaéc khi phaùt haønh traùi phieáu laø: Loaïi traùi phieáu: Tröôùc heát doanh nghieäp neân choïn phaùt haønh loaïi traùi phieáu phuø hôïp vì vieäc löïa choïn naøy lieân quan ñeán chi phí, ruûi ro, khaû naêng löu haønh, söï haáp daãn, söï thaønh coâng cuûa traùi phieáu. Doanh nghieäp coù theå choïn phaùt haønh traùi phieáu coù laõi suaát coá ñònh, traùi phieáu coù laõi suaát thaû noåi, traùi phieáu coù theå thu hoài sôùm, traùi phieáu coù khaû naêng chuyeån ñoåi, traùi phieáu coù baûo ñaûm, traùi phieáu khoâng coù baûo ñaûm,… tuyø töøng ñieàu kieän cuï theå. Laõi suaát traùi phieáu: Veà maët lyù thuyeát thì traùi phieáu coù laõi suaát caøng cao caøng haáp daãn nhaø ñaàu tö. Möùc laõi suaát thöôøng phaûi ñaûm baûo möùc trung bình trong thò tröôøng voán, ñaûm baûo caïnh tranh ñöôïc vôùi caùc hình thöùc ñaàu tö khaùc vaø caùc traùi phieáu cuøng loaïi khaùc, vaø phaûi töông xöùng vôùi ruûi ro cuûa traùi phieáu. Ruûi ro cuûa traùi phieáu thöôøng lieân quan ñeán uy tín, tình hình taøi chính vaø xu theá phaùt trieån cuûa doanh nghieäp phaùt haønh. Ngoaøi ra ruûi ro coøn lieân quan ñeán töøng ñaëc ñieåm cuûa loaïi traùi phieáu phaùt 18 haønh nhö laõi suaát coá ñònh hay thaû noåi, coù baûo ñaûm hay khoâng. Traùi phieáu coù ruûi ro thaáp thì haáp daãn nhaø ñaàu tö hôn vaø phaûi traû laõi suaát thaáp hôn. Kyø haïn cuûa traùi phieáu: Kyø haïn cuûa traùi phieáu cuõng gaén lieàn vôùi möùc ñoä ruûi ro cuûa traùi phieáu, kyø haïn daøi thöôøng ñi keøm vôùi ruûi ro lôùn, do ñoù laøm giaûm söï haáp daãn cuûa traùi phieáu, ñoøi hoûi nhöõng buø ñaép xöùng ñaùng veà laõi suaát. 1.4.4. Vay töø thò tröôøng tín duïng Vay nôï laø caùch taøi trôï phoå bieán coù töø laâu ñôøi. Nguoàn voán vay nôï laø nguoàn voán quan troïng, giuùp doanh nghieäp môû roäng saûn xuaát kinh doanh, ñoåi môùi trang thieát bò, buø ñaép thieáu huït trong thanh toaùn. Phaùt haønh traùi phieáu laø hình thöùc vay nôï treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Coøn vay nôï thoâng qua caùc hôïp ñoàng vay vôùi ngaân haøng thöông maïi laø hình thöùc huy ñoäng voán töø thò tröôøng tín duïng. Ngaân haøng thöông maïi laø ñònh cheá taøi chính trung gian, cung caáp nôï quan troïng cho doanh nghieäp döôùi hình thöùc cho vay tröïc tieáp (ngaén haïn, trung daøi haïn), vaø cho vay giaùn tieáp (cho thueâ taøi chính, chieát khaáu). Ñeå coù theå vay ñöôïc töø moät ngaân haøng, doanh nghieäp phaûi chöùng minh ñöôïc tình hình taøi chính vaø trieån voïng cuûa döï aùn vay voán, ñaùp öùng ñöôïc caùc ñieàu kieän cuûa ngaân haøng. Cuï theå, ngaân haøng seõ xeùt duyeät caùc vaán ñeà taøi chính cuûa doanh nghieäp nhö: Tình hình saûn xuaát kinh doanh, tình hình coâng nôï, khaû naêng thanh toaùn. Ngaân haøng cuõng tieán haønh nghieân cöùu döï aùn vay voán theo quy ñònh chaët cheõ veà caùc maët: muïc ñích vay, thaåm ñònh hieäu quaû döï aùn, tính khaû thi cuûa döï aùn. Öu ñieåm cuûa nguoàn taøi trôï naøy laø: caùc giao dòch vay möôïn naøy thöôøng raát linh hoaït, ngöôøi cho vay coù theå thöông löôïng thieát laäp lòch traû nôï phuø hôïp vôùi doøng 19 tieàn thu nhaäp cuûa döï aùn, caùc ñieàu khoaûn khaùc veà soá löôïng vaø phöông thöùc giaûi ngaân, laõi suaát cuõng ñeàu coù theå thoûa thuaän. 1.4.5. Thueâ taøi saûn Thueâ taøi saûn laø moät phöông thöùc taøi trôï cho doanh nghieäp. Hôïp ñoàng thueâ taøi chính coù theå ñöôïc xaùc laäp giöõa hai hay nhieàu beân lieân quan ñeán moät hay nhieàu taøi saûn. Ngöôøi cho thueâ (chuû sôû höõu taøi saûn) chuyeån giao cho ngöôøi thueâ (ngöôøi söû duïng taøi saûn) ñoäc quyeàn söû duïng trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh, ñoåi laïi ngöôøi thueâ phaûi traû moät soá tieàn cho chuû taøi saûn töông xöùng vôùi nguoàn söû duïng. Nhö vaäy, trong quaù trình thueâ, ngöôøi cho thueâ phaûi laø ngöôøi sôû höõu taøi saûn coøn ngöôøi ñi thueâ laø ngöôøi söû duïng taøi saûn ñoù. Khi keát thuùc hôïp ñoàng, ngöôøi cho thueâ thu hoài taøi saûn hoaëc baùn laïi taøi saûn ñoù. Hoaït ñoäng cho thueâ taøi saûn ñem laïi lôïi ích cho caû ngöôøi cho thueâ laãn ngöôøi thueâ, cuï theå laø: Baèng caùch söû duïng hình thöùc huy ñoäng voán naøy, ngöôøi thueâ coù theå gia taêng naêng löïc saûn xuaát trong nhöõng ñieàu kieän haïn cheá veà voán ñaàu tö, hieän ñaïi hoùa saûn xuaát theo kòp toác ñoä phaùt trieån cuûa coâng ngheä môùi. Trong tröôøng hôïp doanh nghieäp vì nhieàu lyù do khoâng thoûa maõn caùc yeâu caàu vay voán cuûa caùc toå chöùc tín duïng, vaãn coù theå nhaän ñöôïc taøi trôï qua hôïp ñoàng thueâ taøi saûn. Do taøi saûn vaãn thuoäc sôû höõu cuûa ngöôøi cho thueâ neân ngöôøi cho thueâ khoâng ñoøi hoûi doanh nghieäp (ngöôøi thueâ) phaûi coù taøi saûn theá chaáp, phaûi ñaùp öùng ñöôïc caùc ñieàu kieän khaét khe nhö khi vay voán taïi ngaân haøng. Thueâ taøi saûn laø hình thöùc taøi trôï coù ruûi ro thaáp neân caùc thuû tuïc vaø ñieàu kieän taøi trôï thöôøng ñôn giaûn vaø deã daøng hôn. Ngöôøi thueâ coù theå töï tìm kieám, ñaøm phaùn nguoàn cung öùng taøi saûn thieát bò tröôùc, sau ñoù môùi yeâu caàu taøi trôï neân coù theå ruùt 20 ngaén thôøi gian tieán haønh ñaàu tö maùy moùc thieát bò. Maët khaùc, caùc coâng ty cho thueâ laø nhöõng toå chöùc chuyeân moân hoùa trong lónh vöïc cho thueâ maùy moùc thieát bò neân hoï coù theå cung caáp caùc yù kieán tö vaán, cung caáp caùc phuï tuøng linh kieän ñi keøm, caùc kyõ naêng quaûn trò, huaán luyeän ñaøo taïo vaø caùc dòch vuï hoã trôï khaùc raát höõu ích cho ngöôøi thueâ. Tuy vaäy, beân caïnh caùc lôïi ích maø thueâ taøi saûn ñem laïi cho doanh nghieäp thì hình thöùc taøi trôï naøy cuõng coù nhöõng baát lôïi ñoù laø chi phí phaûi traû theo hôïp ñoàng thueâ taøi saûn thöôøng cao hôn möùc laõi suaát cho vay cuûa caùc hình thöùc taøi trôï voán khaùc treân thò tröôøng voán, ñaây khoâng phaûi laø hình thöùc reû ñoái vôùi doanh nghieäp. Thueâ taøi saûn ñöôïc phaân laøm hai loaïi laø thueâ khai thaùc vaø thueâ taøi chính. 1.4.5.1. Thueâ khai thaùc (Thueâ hoaït ñoäng – Operation lease) Thueâ khai thaùc laø hình thöùc thueâ taøi saûn coù thôøi haïn thueâ thöôøng raát ngaén so vôùi toaøn boä thôøi gian toàn taïi höõu ích cuûa taøi saûn, ngöôøi thueâ coù quyeàn huyû ngang hôïp ñoàng sau khi ñaõ baùo tröôùc vôùi ngöôøi cho thueâ trong khoaûng thôøi gian ñaõ thoûa thuaän, do ñoù toång soá tieàn ngöôøi thueâ phaûi traû thöôøng nhoû hôn giaù trò cuûa taøi saûn. Trong giao dòch thueâ khai thaùc, ngöôøi cho thueâ phaûi chòu toaøn boä chi phí vaän haønh, baûo trì, baûo hieåm taøi saûn, moïi ruûi ro, thieät haïi khoâng phaûi ngöôøi thueâ gaây ra. Khi hôïp ñoàng thueâ khai thaùc ñaùo haïn, quyeàn ñònh ñoaït taøi saûn thuoäc veà ngöôøi cho thueâ. Hôïp ñoàng thueâ khai thaùc coù nhöõng ñaëc ñieåm sau: Tieàn thueâ phaûi traû cuûa hôïp ñoàng thueâ khai thaùc thöôøng cao hôn trong hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính, vì ngöôøi thueâ phaûi traû cho ngöôøi cho thueâ caû caùc chi phí khaùc nhö baûo trì, thay theá phuï tuøng, söûa chöõa, baûo hieåm ruûi ro,… Tuy nhieân, trong thöïc teá do ngöôøi cho thueâ chuyeân moân hoùa trong vieäc cho thueâ neân tieát kieäm ñöôïc chi 21 phí vaø giaù caû cho thueâ thöôøng vaãn coù lôïi hôn cho ngöôøi cho thueâ so vôùi tröôøng hôïp hoï töï cung öùng. Thôøi haïn thueâ khai thaùc thöôøng ngaén hôn nhieàu so vôùi toaøn boä thôøi gian höõu ích cuûa taøi saûn, do ñoù ngöôøi cho thueâ thöôøng kyø voïng vaøo vieäc tieáp tuïc cho thueâ hay baùn laïi taøi saûn ñoù ñeå buø ñaép chi phí ban ñaàu vaø thu ñöôïc lôïi nhuaän. Bôûi vaäy, hoï coù theå coù nhöõng raøng buoäc ngöôøi thueâ trong vieäc vaän haønh, söû duïng taøi saûn thueâ. Ngöôøi cho thueâ phaûi chòu moïi thieät haïi vaø ruûi ro lieân quan ñeán taøi saûn, do ñoù ngöôøi cho thueâ phaûi tính theâm caùc chi phí naøy vaøo tieàn thueâ vaø möùc naøy cao hay thaáp töông öùng vôùi ruûi ro. Taïi doanh nghieäp ñi thueâ, taøi saûn thueâ khoâng ñöôïc phaûn aùnh trong soå saùch keá toaùn ngöôøi thueâ, soá tieàn thueâ traû theo hôïp ñoàng ñöôïc ghi nhö moät chi phí bình thöôøng. Trong thoûa thuaän thueâ khai thaùc ngöôøi thueâ coù theå huûy ngang hôïp ñoàng tröôùc khi heát haïn, ñieàu naøy ñem laïi cho ngöôøi thueâ khaû naêng linh hoaït ñoái vôùi taøi saûn. Ñaây laø moät lôïi theá cho ngöôøi thueâ neáu taøi saûn thuoäc loaïi deã bò laïc haäu. Ngöôøi cho thueâ phaûi ñaûm nhieäm moät soá nhieäm vuï nhö mua baûo hieåm, ñoùng thueá taøi saûn, baûo trì, söûa chöõa, cung caáp taøi saûn thay theá. Do ñoù ñaây seõ laø moät tieän ích cho ngöôøi thueâ neáu ngöôøi thueâ khoâng coù caùc ñieàu kieän ñeå tieán haønh hay tieáp caän vôùi caùc dòch vuï hoã trôï naøy. 1.4.5.2. Thueâ taøi chính 1.4.5.2.1. Khaùi nieäm Theo Nghò ñònh soá 16/2001/NH-CP ngaøy 02/05/2001 veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính thì cho thueâ taøi chính (CTTC) laø moät hoaït ñoäng tín duïng trung daøi haïn, thoâng qua vieäc cho thueâ maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaän 22 chuyeån vaø caùc ñoäng saûn khaùc. Beân cho thueâ cam keát mua maùy moùc thieát bò phöông tieän vaän chuyeån vaø ñoäng saûn theo yeâu caàu cuûa beân thueâ, vaø naém giöõ quyeàn sôû höõu taøi saûn thueâ. Beân ñi thueâ ñöôïc söû duïng taøi saûn thueâ vaø thanh toaùn tieàn thueâ trong suoát thôøi haïn thueâ ñaõ ñöôïc hai beân thoûa thuaän vaø khoâng ñöôïc huyû boû hôïp ñoàng tröôùc thôøi haïn. Khi keát thuùc thôøi haïn thueâ, beân thueâ ñöôïc quyeàn choïn mua taøi saûn thueâ hoaëc tieáp tuïc thueâ theo ñieàu kieän ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng CTTC. Toång soá tieàn thueâ moät loaïi taøi saûn ñöôïc quy ñònh taïi hôïp ñoàng CTTC ít nhaát phaûi töông ñöông vôùi giaù trò cuûa taøi saûn ñoù taïi thôøi ñieåm kyù hôïp ñoàng. 1.4.5.2.2 Caùc chuû theå tham gia trong hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính Trong giao dòch cho thueâ taøi chính, coù caùc chuû theå sau ñaây tham gia: Beân cho thueâ (Leaser) : Beân cho thueâ laø nhaø taøi trôï, duøng voán cuûa mình mua caùc taøi saûn thieát bò ñeå xaùc laäp quyeàn sôû höõu cuûa mình ñoái vôùi caùc taøi saûn thieát bò ñoù roài ñem cho thueâ ñeå ngöôøi ñi thueâ söû duïng trong moät thôøi gian nhaát ñònh. Beân cho thueâ laø caùc coâng ty taøi chính ñöôïc thaønh laäp vaø ñöôïc caáp giaáy pheùp hoaït ñoäng veà CTTC. Thôøi gian hoaït ñoäng toái ña cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính laø 70 naêm. Theo quy ñònh coâng ty taøi chính ôû Vieät Nam goàm caùc loaïi hình sau: - Coâng ty taøi chính nhaø nöôùc - Coâng ty cho thueâ taøi chính coå phaàn 23 - Coâng ty cho thueâ taøi chính do ngaân haøng, coâng ty taøi chính thaønh laäp, hoaëc do ngaân haøng, coâng ty taøi chính cuøng vôùi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc, coâng ty coå phaàn, coâng ty TNHH (Coâng ty cho thueâ taøi chính tröïc thuoäc ngaân haøng) - Coâng ty taøi chính lieân doanh giöõa beân Vieät Nam laø moät hoaëc nhieàu ngaân haøng, coâng ty taøi chính, doanh nghieäp (trong ñoù nhaát thieát phaûi coù ngaân haøng hoaëc coâng ty taøi chính tham gia) vôùi beân nöôùc ngoaøi laø ngaân haøng, coâng ty taøi chính, coâng ty cho thueâ taøi chính vaø toå chöùc taøi chính quoác teá theo hôïp ñoàng lieân doanh. - Coâng ty cho thueâ taøi chính 100% voán nöôùc ngoaøi, do caùc ngaân haøng, coâng ty taøi chính, coâng ty cho thueâ taøi chính nöôùc ngoaøi thaønh laäp taïi Vieät Nam baèng 100% voán cuûa beân nöôùc ngoaøi. Beân cho thueâ coù nhöõng quyeàn lôïi sau: Mua, nhaäp khaåu tröïc tieáp taøi saûn, thieát bò theo yeâu caàu cuûa beân thueâ. Yeâu caàu beân thueâ cung caáp ñaày ñuû caùc baùo caùo keá toaùn taøi chính, caùc keá hoaïch saûn xuaát kinh doanh coù lieân quan ñeán vieäc söû duïng taøi saûn thueâ. Yeâu caàu beân thueâ boài thöôøng moïi thieät haïi do khoâng thöïc hieän ñaày ñuû nghóa vuï baûo quaûn, söûa chöõa, thanh toaùn tieàn baûo hieåm trong thôøi haïn cho thueâ. Thu hoài taøi saûn cho thueâ vaø yeâu caàu beân thueâ phaûi thanh toaùn ngay toaøn boä soá tieàn thueâ khi vi phaïm hôïp ñoàng cho thueâ. Nghóa vuï cuûa beân cho thueâ: Kyù hôïp ñoàng mua taøi saûn, thieát bò, hoaøn taát caùc thuû tuïc nhaäp khaåu taøi saûn, thanh toaùn toaøn boä tieàn mua taøi saûn thieát bò cho thueâ. Boài thöôøng thieät haïi cho beân thueâ trong tröôøng hôïp beân cho thueâ vi phaïm hôïp ñoàng cho thueâ. 24 Beân thueâ (Leasee): Beân thueâ laø caùc toå chöùc vaø caù nhaân goàm caùc loaïi hình doanh nghieäp, caùc coâng ty, xí nghieäp, toå chöùc kinh teá vaø caù nhaân hoä gia ñình coù nhu caàu söû duïng taøi saûn, thieát bò cho caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Beân thueâ laø ngöôøi coù nhu caàu taøi trôï döôùi hình thöùc cho thueâ taøi chính. Baát kyø moät loaïi hình doanh nghieäp naøo toàn taïi vaø hoaït ñoäng theo luaät phaùp, coù ñuû ñieàu kieän coù nhu caàu seõ ñöôïc coâng ty CTTC taøi trôï baèng cho thueâ taøi chính. Quyeàn cuûa beân thueâ: Beân thueâ ñöôïc quyeàn löïa choïn nhöõng taøi saûn, thieát bò, thöông löôïng vaø thoûa thuaän vôùi ngöôøi baùn (ngöôøi cung caáp) veà ñaëc tính kyõ thuaät, soá löôïng, chuûng loaïi, giaù caû vaän chuyeån, laép ñaët, giao nhaän, baûo haønh, höôùng daãn söû duïng,… caùc taøi saûn thieát bò maø mình thueâ. Tröïc tieáp nhaän taøi saûn thieát bò thueâ töø ngöôøi baùn, ngöôøi cung caáp theo thoûa thuaän trong hôïp ñoàng mua baùn taøi saûn. Ñöôïc quyeàn löïa choïn phöông aùn khi keát thuùc hôïp ñoàng cho thueâ (mua ñeå chuyeån quyeàn sôû höõu, tieáp tuïc thueâ, hoaëc traû laïi taøi saûn thueâ ñeå chaám döùt hôïp ñoàng) Nghóa vuï cuûa beân thueâ: Söû duïng taøi saûn thieát bò ñuùng muïc ñích ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng cho thueâ. Khoâng ñöôïc chuyeån quyeàn söû duïng taøi saûn thueâ cho ñôn vò hoaëc caù nhaân khaùc khi chöa ñöôïc beân cho thueâ ñoàng yù baèng vaên baûn. Thanh toaùn tieàn thueâ theo quy ñònh trong hôïp ñoàng CTTC, thanh toaùn caùc chi phí coù lieân quan ñeán taøi saûn thueâ (thueá nhaäp khaåu, baûo hieåm,…) Chòu moïi ruûi ro veà vieäc maát maùt, hö hoûng ñoái vôùi taøi saûn thueâ vaø nhöõng ruûi ro maø taøi saûn thueâ gaây ra ñoái vôùi caùc ñôn vò vaø caù nhaân khaùc. 25 Chòu traùch nhieäm baûo döôõng, söûa chöõa taøi saûn thueâ trong thôøi haïn thueâ. Khoâng ñöôïc duøng taøi saûn thueâ ñeå theá chaáp, caàm coá, hoaëc ñeå baûo ñaûm cho baát kyø moät nghóa vuï taøi chính naøo. Nhaø cung caáp (Manufacturer; Supplier) Nhaø cung caáp laø caùc coâng ty, caùc haõng saûn xuaát hoaëc kinh doanh nhöõng taøi saûn thieát bò maø beân thueâ caàn coù ñeå söû duïng (goàm caùc maùy moùc thieát bò coâng nghieäp; caùc thieát bò vaên phoøng, thieát bò cô khí töï ñoäng, thieát bò kieåm nghieäm ño löôøng vaø caùc loaïi ñoäng saûn khaùc. Nhaø cung caáp thöïc hieän vieäc chuyeån giao, laép ñaët taøi saûn thieát bò theo hôïp ñoàng mua baùn, höôùng daãn kyõ thuaät cho coâng nhaân vieân vaän haønh, baûo trì, baûo döôõng taøi saûn thieát bò,… 1.4.5.2.3. Ñaëc ñieåm cô baûn cuûa cho thueâ taøi chính: Cho thueâ taøi chính laø loaïi hình tín duïng taøi trôï 100% nhu caàu voán cho beân ñi thueâ, so vôùi cho vay trung daøi haïn ngöôøi ñi vay phaûi coù voán töï coù tham gia vaøo döï aùn thì cho thueâ taøi chính roõ raøng coù lôïi hôn, öu theá hôn. Ngöôøi ñi thueâ (beân thueâ) laø ngöôøi chuû ñoäng hoaøn toaøn trong vieäc tìm kieám vaø löïa choïn caùc taøi saûn thieát bò maø mình caàn söû duïng, vì vaäy beân cho thueâ thaät söï yeân taâm veà muïc ñích söû duïng voán cuûa beân thueâ. Beân thueâ ñöôïc quyeàn choïn mua taøi saûn thieát bò thueâ theo moät möùc giaù ñöôïc xaùc ñònh tröôùc trong hôïp ñoàng thaáp hôn giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn thieát bò ñoù. Thôøi haïn cho thueâ chieám phaàn lôùn thôøi gian höõu duïng cuûa taøi saûn thieát bò vaø laø thôøi haïn khoâng theå huyû ngang theo yù muoán chuû quan cuûa caùc beân lieân quan (tröø tröôøng hôïp hôïp ñoàng cho thueâ bò vi phaïm) 26 Giaù caû cho thueâ ñöôïc tính toaùn vaø xaùc ñònh tröôùc vaø ghi vaøo phuï luïc hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính, beân thueâ seõ traû daàn daàn hoaëc löïa choïn phöông thöùc traû thích hôïp vôùi quaù trình söû duïng taøi saûn thueâ. Trong suoát thôøi haïn cuûa hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính, beân cho thueâ taøi chính naém giöõ quyeàn sôû höõu taøi saûn thieát bò coøn beân thueâ chæ coù quyeàn söû duïng caùc taøi saûn thieát bò ñoù. 1.4.5.2.4. Caùc hình thöùc cho thueâ taøi chính 1.4.5.2.4.1. Cho thueâ taøi chính thoâng thöôøng (1) Sau khi ñaõ tham khaûo yù kieán cuûa beân cho thueâ taøi chính, ngöôøi ñi thueâ lieân heä vôùi nhaø cung caáp veà taøi saûn thieát bò maø mình caàn söû duïng veà giaù caû, ñaëc tính kyõ thuaät, chuyeân gia, ñoäi nguõ coâng nhaân,… Nhaø cung caáp vaø beân ñi thueâ seõ kyù hôïp ñoàng sô boä hoaëc bieân baûn thoûa thuaän veà taát caû caùc noäi dung coù lieân quan ñeán taøi saûn, thieát bò. (2) Beân ñi thueâ tieán haønh caùc thuû tuïc taøi trôï taïi moät coâng ty cho thueâ taøi chính thuaän lôïi nhaát. Thuû tuïc taøi trôï goàm coù: - Ñôn xin taøi trôï - Phöông aùn khai thaùc söû duïng caùc taøi saûn ñi thueâ Beân ñi thueâ Beân cho thueâ Nhaø cung caáp (1) (4a) (5) (4b) (3) (2) (6) 27 - Hoà sô coù lieân quan ñeán taøi saûn thieát bò maø mình caàn thueâ (soá löôïng, chuûng loaïi, tính naêng kyõ thuaät, vaän chuyeån laép ñaët, vaän haønh baûo döôõng, giaù caû,…) keøm theo hôïp ñoàng sô boä (bieân baûn ghi nhôù) ñaõ ñöôïc kyù vôùi nhaø cung caáp. Khi tieáp nhaän hoà sô xin taøi trôï cuûa khaùch haøng coâng ty CTTC phaûi tieán haønh thaåm ñònh vieäc cho thueâ taøi chính, noäi dung coâng taùc thaåm ñònh töông töï nhö tín duïng trung daøi haïn. Neáu keát quaû thaåm ñònh thaáy coù nhieàu ruûi ro seõ töø choái. Neáu phöông aùn söû duïng thieát bò coù hieäu quaû ñaûm baûo khaû naêng traû nôï thì beân cho thueâ thoâng baùo cho khaùch haøng bieát chaáp nhaän taøi trôï vaø neâu caùc ñieàu kieän cuï theå, thôøi haïn cho thueâ. Nguyeân taéc cho thueâ vôùi thôøi haïn caøng daøi caøng toát (60% ñeán 100% thôøi gian söû duïng thieát bò). Laõi suaát cho thueâ coù theå laø coá ñònh hoaëc thaû noåi. Phaàn lôùn aùp duïng laõi suaát coá ñònh. (3) Sau khi hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính ñaõ ñöôïc kyù keát coâng ty CTTC seõ lieân heä vôùi nhaø cung caáp ñaët haøng vaø sau ñoù kyù hôïp ñoàng mua caùc taøi saûn thieát bò theo yeâu caàu cuûa beân ñi thueâ. (4a) Nhaø cung caáp caên cöù vaøo caùc ñieàu khoaûn hôïp ñoàng ñaõ kyù vôùi coâng ty CTTC tieán haønh vaän chuyeån vaø laép ñaët taøi saûn thieát bò taïi ñòa ñieåm theo yeâu caàu cuûa beân ñi thueâ. (4b) Nhaø cung caáp göûi caùc chöùng töø hoùa ñôn keøm theo thö yeâu caàu thanh toaùn (hoái phieáu, leänh nhôø thu) göûi cho coâng ty CTTC ñeå yeâu caàu thanh toaùn. (5) Coâng ty CTTC thöïc hieän vieäc thanh toaùn cho nhaø cung caáp veà caùc taøi saûn thieát bò noùi treân. Bao goàm giaù mua, chi phí vaän chuyeån, chi phí laép ñaët chaïy thöû, chi phí khaùc neáu coù. Sau khi thanh toaùn coâng ty CTTC seõ chính thöùc xaùc laäp quyeàn sôû höõu cuûa mình ñoái vôùi caùc taøi saûn thieát bò noùi treân. 28 (6) Beân cho thueâ vaø beân ñi thueâ kieåm tra laïi laàn cuoái caùc taøi saûn thieát bò ñaõ ñöôc laép ñaët. Toå chöùc vaän haønh thöû sau ñoù seõ laäp bieân baûn baøn giao taøi saûn thieát bò. Beân giao laø beân cho thueâ (ngöôøi naém quyeàn sôû höõu), beân nhaän laø beân ñi thueâ (ngöôøi ñöôïc quyeàn söû duïng caùc taøi saûn thieát bò ñoù). Chính thöùc chuyeån giao taøi saûn cho beân ñi thueâ söû duïng. Hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính baét ñaàu coù hieäu löïc veà phöông dieän thöïc teá. Haøng thaùng, quyù, naêm ñònh kyø ngöôøi ñi thueâ phaûi thanh toaùn cho coâng ty CTTC soá tieàn thueâ theo baûng khaáu hao taøi chính. Khi heát haïn hôïp ñoàng beân ñi thueâ ñöôïc quyeàn löïa choïn 1 trong 3 phöông aùn sau ñaây: Phöông aùn 1: Mua taøi saûn thieát bò theo giaù caû ñaõ ñöôïc xaùc ñònh tröôùc trong hôïp ñoàng. Phöông aùn 2: Tieáp tuïc keùo daøi thôøi haïn thueâ (khoâng phaûi laäp hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính môùi) Phöông aùn 3: Traû laïi taøi saûn thieát bò thueâ cho coâng ty cho thueâ taøi chính. 1.4.5.2.4.2. Mua vaø cho thueâ laïi (Buying and lease back) Theo hình thöùc naøy, coâng ty CTTC seõ kyù hôïp ñoàng “Mua vaø cho thueâ laïi” vôùi moät ñôn vò kinh teá hoaëc caù nhaân, trong ñoù coâng ty CTTC seõ duøng voán cuûa mình ñeå mua taøi saûn thieát bò cuûa ñôn vò naøy theo moät möùc giaù ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn thieát bò ñoù (ñaây laø nhöõng taøi saûn thieát bò ñang ñöôïc söû duïng trong saûn xuaát kinh doanh cuûa ñôn vò ñoù). Ñoàng thôøi coâng ty CTTC duøng taøi saûn thieát bò naøy ñeå cho chính ñôn vò ñoù thueâ vaø traû tieàn thueâ theo ñònh kyø nhö trong cho thueâ thoâng thöôøng. Hình thöùc cho thueâ naøy giuùp caùc coâng ty, ñôn vò kinh teá coù voán ñeå môû roäng ñaàu tö, ñoåi môùi trang thieát bò,… ñeå gia taêng khoái löôïng saûn phaåm, dòch vuï vaø doanh thu. 29 Mua vaø cho thueâ laïi ñöôïc thöïc hieän theo caùc böôùc sau: Böôùc 1: Ngöôøi ñi thueâ (ñoàng thôøi laø ngöôøi chuû sôû höõu cuûa thieát bò ñang caàn baùn vaø thueâ laïi) tieán haønh caùc thuû tuïc xin taøi trôï döôùi hình thöùc “Baùn vaø thueâ laïi”. Thuû tuïc goàm coù: Ñôn xin taøi trôï Toaøn boä hoà sô coù lieân quan ñeán taøi saûn thieát bò Phöông aùn söû duïng taøi saûn thieát bò thueâ vaø traû tieàn thueâ. Böôùc 2: Coâng ty cho thueâ taøi chính tieán haønh thaåm ñònh cho thueâ taøi chình: Kieåm tra hoà sô taøi saûn thieát bò maø beân ñi thueâ caàn baùn Xaùc ñònh giaù trò coøn laïi vaø giaù trò thò tröôøng cuûa taøi saûn thieát bò Kieåm tra tình traïng kyõ thuaät vaø giaù trò söû duïng cuûa taøi saûn thieát bò Kieåm tra vieäc söû duïng taøi saûn thieát bò cuûa ñôn vò Sau ñoù laäp döï thaûo hôïp ñoàng mua vaø cho thueâ laïi. Böôùc 3: Kyù hôïp ñoàng mua vaø cho thueâ laïi, coâng chöùng, ñaêng kyù taøi saûn cho thueâ taøi chính. Böôùc 4: Thöïc hieän phaàn 1 cuûa hôïp ñoàng mua vaø cho thueâ laïi. Coâng ty CTTC chuyeån tieàn (theo giaù mua) thanh toaùn tieàn mua taøi saûn thieát bò cho beân ñi thueâ. Beân ñi thueâ chuyeån giao hoà sô goác vaø giaáy chöùng nhaän sôû höõu taøi saûn thieát bò cho coâng ty CTTC. Böôùc 5: Thöïc hieän phaàn 2 cuûa hôïp ñoàng mua vaø cho thueâ laïi. Beân cho thueâ (coâng ty CTTC) laäp bieân baûn baøn giao taøi saûn thieát bò cho beân thueâ ñi thueâ ñeå söû duïng theo hôïp ñoàng. Beân ñi thueâ söû duïng taøi saûn thieát bò ñeå saûn xuaát kinh doanh vaø thanh toaùn tieàn thueâ cho coâng ty CTTC theo ñònh kyø ñaõ quy ñònh. 30 Böôùc 6: Thanh lyù hôïp ñoàng. Khi heát haïn cho thueâ (ñoàng thôøi heát haïn khaáu hao taøi saûn thieát bò), hai beân seõ tieán haønh thanh lyù hôïp ñoàng töông töï nhö trong cho thueâ thoâng thöôøng. 1.4.5.2.4.3. Cho thueâ giaùp löng (Back to back leasing) Ñeå khai thaùc vaø söû duïng trieät ñeå coâng naêng cuûa taøi saûn thieát bò, beân cho thueâ ñoàng yù cho beân ñi thueâ ngoaøi vieäc söû duïng taøi saûn thieát bò thueâ ñeå saûn xuaát kinh doanh coøn ñöôïc pheùp söû duïng taøi saûn thieát bò ñoù ñeå cho moät ñôn vò hoaëc caù nhaân khaùc thueâ, vôùi ñieàu kieän ngöôøi ñi thueâ phaûi chòu traùch nhieäm veà vieäc söû duïng taøi saûn thieát bò ñuùng coâng naêng vaø thanh toaùn tieàn thueâ kòp thôøi ñaày ñuû. Coâng ty cho thueâ taøi chính chæ xaùc laäp quan heä vôùi ngöôøi ñi thueâ (quan heä phaùp lyù, kinh teá vaø taøi chính). Coøn vieäc ngöôøi ñi thueâ söû duïng taøi saûn thieát bò ñeå cho ai thueâ laïi, giaù caû tieàn thueâ bao nhieâu,… coâng ty CTTC khoâng quan taâm. 1.4.6. Tín duïng thöông maïi (tín duïng nhaø cung caáp) Trong neàn kinh teá thò tröôøng caùc doanh nghieäp coù theå söû duïng taøi trôï baèng caùch mua chòu cuûa nhaø cung caáp. Tröôøng hôïp naøy ngöôøi ta goïi laø tín duïng thöông maïi hay tín duïng nhaø cung caáp. Trong baûng caân ñoái taøi saûn cuûa doanh nghieäp nguoàn taøi trôï naøy theå hieän ôû khoaûn muïc phaûi traû ngöôøi baùn. Coâng cuï ñeå thöïc hieän loaïi tín duïng naøy phoå bieán laø duøng kyø phieáu vaø hoái phieáu. Tín duïng thöông maïi laø nguoàn taøi trôï ngaén haïn raát öa chuoäng cuûa caùc doanh nghieäp bôûi vì thôøi haïn linh ñoäng, hôn nöõa vôùi söï phaùt trieån cuûa heä thoáng ngaân haøng nhöõng ngöôøi “cho vay” hoaøn toaøn coù theå deã daøng chieát khaáu caùc thöông phieáu ñeå laáy tieàn phuïc vuï cho nhöõng nhu caàu rieâng khi thöông phieáu chöa ñeán haïn thanh toaùn. Cuõng nhö caùc nguoàn taøi trôï khaùc, taøi trôï baèng tín duïng thöông maïi cuõng coù chi phí: 31 Tyû leä chieát khaáu 360 ngaøy Chi phí cuûa tín duïng thöông maïi = 100-Tyû leä C.khaáu x Soá ngaøy mua chòu - Thôøi gian ñöôïc höôûng chieát khaáu Ví duï: Moät khoaûn tín duïng thöông maïi 100.000.000 ñoàng qui ñònh ñieàu kieän thanh toaùn “2/15, net 45”. Coù nghóa laø nhaø cung caáp seõ chieát khaáu 2% treân giaù trò 100.000.000 ñoàng neáu ngöôøi mua traû tieàn trong khoaûng thôøi gian 15 ngaøy keå töø ngaøy giao haøng, ngoaøi 15 ngaøy ñeán 45 ngaøy phaûi traû ñuû 100.000.000 ñoàng. Chi phí cuûa khoaûn tín duïng naøy laø: 2 360 100 – 2 x 45 – 15 = 24,5 % 32 CHÖÔNG 2 : THÖÏC TRAÏNG HUY ÑOÄNG VOÁN CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP XAÂY DÖÏNG ÔÛ TP.HCM 2.1. TÌNH HÌNH SAÛN XUAÁT KINH DOANH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP NGAØNH XAÂY DÖÏNG ÔÛ TP.HCM 2.1.1. Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ngaønh coâng nghieäp xaây döïng Coâng nghieäp xaây döïng laø moät ngaønh coâng nghieäp lôùn coù phaàn ñoùng goùp khoaûng 7%-12% vaøo toång saûn phaåm cuûa neàn kinh teá quoác daân, coù soá löôïng doanh nghieäp raát lôùn. Ngaønh xaây döïng mang nhieàu ñaëc tính chung cuûa caû coâng nghieäp saûn xuaát vaø coâng nghieäp dòch vuï. Cuõng nhö nhöõng ngaønh saûn xuaát khaùc, noù cuõng coù caùc saûn phaåm vaät chaát vaø chuùng thöôøng gaây aán töôïng veà kích thöôùc, giaù thaønh vaø söï phöùc taïp ña daïng. Nhöng maët khaùc, xaây döïng laïi mang daùng veû cuûa moät ngaønh coâng nghieäp dòch vuï bôûi leõ noù khoâng tích luyõ moät löôïng voán ñaùng keå so vôùi caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc nhö giao thoâng vaän taûi, daàu khí vaø khai thaùc moû. Xaây döïng laø moät ngaønh bò caét rôøi cao ñoä vaø ñoâi khi chia reõ, nhöng trong coâng vieäc ñaùp öùng nhu caàu caáp baùch cuûa quoác gia, chaúng haïn nhö trong thôøi chieán thì ít coù ngaønh coâng nghieäp naøo coù theå huy ñoäng ñöôïc tieàm löïc nhanh choùng hôn. Moãi thaønh phaàn cuûa ngaønh xaây döïng – caùc nhaø thieát keá, xaây döïng, ñieàu phoái, tieâu thuï, cung öùng, taäp theå coâng nhaân ñeàu coù theå ñaït ñöôïc trình ñoä cao trong lónh vöïc cuûa mình nhöng coù raát ít trieån voïng ñeå caùc boä phaän ñoù phuø hôïp toát vôùi nhau. Chính vì vaäy maø ngöôøi ta noùi ngaønh xaây döïng khoâng coù ñöôïc moät trung taâm hoäi tuï. 33 Ngaønh coâng nghieäp xaây döïng vôùi nhöõng ñaëc tính veà phuïc vuï, veà tính chia caét, rôøi raïc cuûa mình ñaõ khoâng theå chi phoái nhu caàu moät caùch maïnh meõ ñoái vôùi saûn phaåm ñaàu ra cuûa mình hoaëc kieåm soaùt söï cung caáp. Söï khoâng oån ñònh cuûa nhu caàu ñaõ cheá ngöï moïi thöù. Chaúng haïn tính thôøi vuï laø moät hieän töôïng kinh nieân vaø vieäc xaây döïng ñaõ coù moät phaûn öùng roäng lôùn tôùi kinh doanh haï taàng vaø caùc chu kyø kinh teá. Caùc vaán ñeà kinh teá khaùc trong coâng nghieäp xaây döïng lieân quan tôùi söï thieáu linh hoaït, cô ñoäng cuûa nguoàn taøi nguyeân. Do ñoù, thöôøng coù quaù nhieàu coâng vieäc trong cuøng moät thôøi gian treân moät soá vuøng trong khi moät soá vuøng khaùc laïi phaûi chòu caûnh suy thoaùi. Caùc vaán ñeà chuû yeáu laïi tieáp dieãn ra trong vieäc taøi trôï caùc döï aùn caû lôùn vaø nhoû, vaø söï caïnh tranh nhaø nöôùc ñeå söû duïng caùc quyõ tieàn teä raát haïn cheá hieän coù ñaõ laøm traàm troïng theâm nhöõng khoù khaên naøy. Ngaønh xaây döïng thöôøng ñöôïc ñaët vaøo haøng ñaàu trong chính saùch nhaø nöôùc veà taøi chính vaø xaõ hoäi. 2.1.2. Phaân loaïi caùc döï aùn xaây döïng Ngaønh xaây döïng coù moái quan heä maät thieát vôùi haàu heát caùc lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi vaø söï ña daïng naøy ñöôïc phaûn aùnh trong caùc döï aùn cuûa noù. Caùc nhaø thieát keá beänh vieän phaûi phoái hôïp chaët cheõ vôùi caùc nhaø chuyeân moân veà y ñeå phuïc vuï toát cho caùc nhu caàu cuûa ngöôøi beänh; caùc trieát lyù giaùo duïc treân thöïc teá ñaõ ñöôïc theå hieän trong kieán truùc cuûa caùc ngoâi tröôøng,… Noùi chung, vieäc thieát keá vaø xaây döïng caùc nhaø maùy loïc daàu, caùc xí nghieäp vaø nhaø maùy ñieän ñoøi hoûi caùc nhaø xaây döïng phaûi hieåu bieát caùc coâng ngheä coâng nghieäp coù lieân quan nhieàu hôn laø caùc nhaø saûn xuaát ñieàu haønh caùc nhaø maùy ñoù. Caùc nhaø xaây döïng ñaäp ngaên nöôùc, ñöôøng haàm, caàu coáng vaø caùc coâng trình daân duïng khaùc ngaøy nay caàn phaûi laø caùc nhaø ñòa chaát, sinh thaùi hoïc, xaõ hoäi hoïc cuõng nhö caàn phaûi laø caùc kieán truùc sö, kyõ sö vaø nhaø quaûn lyù. Vaø haàu heát chuùng ta, trong ngoâi nhaø cuûa mình, coù theå nhaän 34 bieát moät caùch saâu saéc vieäc thieát keá vaø chaát löôïng cuûa moâi tröôøng kieán truùc xung quanh coù theå goùp phaàn naâng cao hoaëc gaây khoù chòu cho cuoäc soáng cuûa chuùng ta nhö theá naøo. Treân phaïm vi roäng caùc döï aùn xaây döïng ñöôïc phaân ra thaønh boán loaïi coâng trình ñöôïc moâ taû keøm vôùi caùc ñaëc tính chung maø caùc nhaø thieát keá vaø xaây döïng mong muoán keát hôïp. 2.1.2.1. Xaây döïng nhaø ôû Xaây döïng nhaø ôû bao goàm nhöõng ngoâi nhaø moät hoä, caùc cö xaù, caùc nhaø coù vöôøn caây (bieät thöï), caùc chung cö cao taàng vaø caùc khu coâng quaûn. ÔÛ ñaây ngöôøi ta phaân loaïi chuùng xuaát phaùt töø quan ñieåm cuûa ngöôøi söû duïng. Xaây döïng nhaø ôû chieám khoaûng töø 30 ñeán 35% chi phí xaây döïng haøng naêm. Maëc duø caùc coâng ty tö nhaân boû voán laø chuû yeáu, nhöng cung vaø caàu ñoái vôùi xaây döïng nhaø ôû vaãn chòu aûnh höôûng maïnh meõ cuûa quy cheá nhaø nöôùc vaø chính saùch taøi chính. ÔÛ ñaây chæ coù moät soá raát ít caùc coâng ty lôùn bôûi vì quy luaät chung trong khu vöïc naøy chæ caàn voán nhoû, yeâu caàu kyõ thuaät khoâng cao do vaäy noù ñöôïc ñaëc tröng bôõi moät soá löôïng raát lôùn caùc coâng ty nhoû. Söï khoâng oån ñònh veà nhu caàu laø moät trong nhöõng vaán ñeà ñaõ gaây ra toác ñoä thaát baïi cao trong kinh doanh cuûa caùc coâng ty. Vieäc thieát keá thöôøng ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc kieán truùc sö hoaëc bôûi caùc ngöôøi thieát keá hoaëc bôûi baûn thaân nhöõng ngöôøi xaây döïng vaø vieäc thi coâng thöôøng ñöôïc tieán haønh bôûi caùc chuû thaàu ñoäc laäp hoaëc nhöõng ngöôøi tröïc tieáp xaây döïng. Duø laø ôû caùc ñôn vò rieâng leû hay treân caùc coâng tröôøng lôùn, phöông phaùp xaây döïng coå truyeàn vaãn laø söû duïng raát nhieàu lao ñoäng cuøng vôùi vieäc cheá taïo, laép raùp taïi choã baèng thuû coâng haøng nghìn boä phaän khaùc nhau treân moät ñôn vò nhaø ôû. Tuy nhieân, trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ coù xu theá tuy chöa maïnh nhöng ñang phaùt trieån 35 höôùng veà coâng nghieäp hoùa vaø saûn xuaát lôùn ñeå ít nhaát coù theå taïo ra ñöôïc caùc thaønh phaàn chuû yeáu, thaäm chí nhöõng ñôn nguyeân nhaø hoaøn chænh. 2.1.2.2. Xaây döïng nhaø cao taàng Coâng nghieäp xaây döïng nhaø cao taàng taïo neân nhöõng caáu truùc töø nhöõng cöûa haøng baùn leû nhoû, ñeán nhöõng phöùc heä ôû thaønh thò, töø caùc tröôøng phoå thoâng tôùi caùc tröôøng ñaïi hoïc môùi, hoaøn chænh, caùc beänh vieän, nhaø thôø, khu thöông maïi, nhaø haùt, caùc toøa nhaø chính phuû, caùc trung taâm giaûi trí, caùc nhaø maùy coâng nghieäp nheï vaø caùc nhaø kho. Nhöõng caáu truùc naøy taïo neân moâi tröôøng kieán truùc khoâng thuoäc daïng nhaø ôû trong caùc hoaït ñoäng veà thöông maïi, giaùo duïc, laøm vieäc, nhaø nöôùc, xaõ hoäi, toân giaùo vaø giaûi trí. Veà maët kinh teá, khu vöïc xaây döïng naøy chieám tôùi 35 ñeán 40% thò tröôøng xaây döïng. Tuy veà söû duïng nhaân coâng vaøø vaät lieäu cuõng gioáng nhö trong xaây döïng nhaø ôû, nhöng phaïm vi vaø kyõ thuaät cuûa nhöõng toaø nhaø thöôøng roäng lôùn hôn vaø phöùc taïp hôn. 2.1.2.3. Xaây döïng coâng trình lôùn Maëc duø chæ chieám khoaûng töø 20 ñeán 25% thò tröôøng, ngaønh xaây döïng coâng trình lôùn vaãn raát noåi tieáng veà nhöõng coâng trình kieán truùc cuûa mình. Nhöõng ñaäp ngaên nöôùc vaø ñöôøng haàm cung caáp naêng löôïng thuyû ñieän, phoøng choáng luõ vaø töôùi nöôùc; nhöõng chieác caàu baéc qua soâng töø quy moâ nhoû cho tôùi nhöõng coâng trình lôùn noåi tieáng; caùc coâng trình giao thoâng bao goàm heä thoáng ñöôøng saét xuyeân quoác gia, caùc saân bay, ñöôøng cao toác vaø caùc heä thoáng giao thoâng ñoâ thò; caùc beán caûng vaø coâng trình caûng cuõng naèm trong loaïi naøy cuõng nhö raát nhieàu coâng trình kieán truùc khaùc naèm döôùi bieån saâu. Quaù trình xaây döïng nhöõng coâng trình loaïi naøy thöôøng ñöôïc trang bò nhieàu hôn veà phöông tieän kyõ thuaät maø ngöôøi ta coù theå thaáy roõ qua haøng ñoaøn caùc xe uûi ñaát, 36 caàn caåu vaø xe taûi lôùn cuøng vôùi moät khoái löôïng vaät lieäu cô baûn ñoà soä nhö ñaát, ñaù, saét theùp, beâ toâng, goã vaø ñöôøng oáng. Moät ñieàu khaùc bieät noåi baät khaùc laø phaàn lôùn caùc döï aùn xaây döïng caùc coâng trình loaïi naøy ñeàu do nhaø nöôùc taøi trôï vaø baûn thaân laïi haïn cheá söï daøn xeáp löïa choïn hôïp ñoàng trong khu vöïc naøy. Noùi chung, khaâu thieát keá thöôøng ñöôïc giao cho hoaëc ñöôïc hôïp ñoàng vôùi moät cô quan nhaø nöôùc vaø khaâu xaây döïng ñöôïc thöïc hieän qua phöông thöùc ñaáu thaàu caïnh tranh. ÔÛ ñaây ñoøi hoûi caùc chuû thaàu phaûi coù nhöõng hieåu bieát saâu veà kyõ thuaät coâng trình vaø ñòa chaát hôn laø nhöõng ngöôøi xaây döïng nhaø ôû vaø nhaø cao taàng. 2.1.2.4. Xaây döïng coâng nghieäp Xaây döïng coâng nghieäp chæ chieám töø 5 ñeán 10% thò tröôøng xaây döïng nhöng moät soá döï aùn cuûa noù laïi coù taàm côõ lôùn nhaát vaø ñöôïc caùc coâng ty xaây döïng thuoäc loaïi lôùn nhaát ñaûm nhaän. Nhöõng döï aùn naøy bao goàm caùc nhaø maùy loïc daàu vaø hoùa daàu, nhaø maùy nhieân lieäu toång hôïp, nhaø maùy nhieân lieäu hoùa thaïch vaø ñieän nguyeân töû, caùc khu khai thaùc moû, caùc nhaø maùy luyeän caùn theùp vaø nhoâm, caùc nhaø maùy coâng nghieäp naëng vaø nhieàu nhaø maùy khaùc caàn thieát cho caùc ngaønh coâng nghieäp cô baûn cuõng nhö ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa con ngöôøi. Caû hai khaâu thieát keá vaø xaây döïng ñeàu ñoøi hoûi moät trình ñoä chuyeân moân vaø kyõ thuaät ôû möùc cao nhaát, khoâng chæ rieâng veà maët xaây döïng daân duïng maø coøn veà hoùa hoïc, ñieän, cô khí vaø nhieàu ngaønh khoa hoïc khaùc. Moät neùt ñaëc tröng noåi baät laø toaøn boä caùc giai ñoaïn cuûa döï aùn ñeàu do moät coâng ty thöïc hieän treân cô sôû thoûa thuaän veà thieát keá – xaây döïng hoaëc hôïp ñoàng “Chìa khoùa trao tay” cuøng vôùi söï phoái hôïp nhòp nhaøng giöõa thieát keá, cung öùng vaø xaây döïng. Caùc nhaø thieát keá vaø xaây döïng, ñöùng treân goùc ñoä cuûa beân chuû, caàn phaûi hieåu bieát saâu saéc, töôøng taän caùc tính naêng kyõ thuaät vaø vaän haønh cuûa maùy moùc thieát bò vaø hoï thöôøng naém giöõ 37 moät soá baûn quyeàn phaùt minh chuû yeáu veà caùc coâng ngheä tieân tieán caàn thieát cho coâng vieäc cuûa hoï. Traùi ngöôïc vôùi nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn veà vaät lieäu trong xaây döïng daân duïng, caùc nhaân toá chính trong xaây döïng coâng nghieäp noùi chung bao goàm moät soá löôïng lôùn caùc coâng vieäc raát phöùc taïp trong cô khí, ñieän, laép ñaët ñöôøng oáng vaø trang bò maùy moùc. Nhöõng coâng vieäc naøy coù xu höôùng caàn nhieàu coâng nhaân hôn maëc duø noù cuõng ñoøi hoûi moät soá phöông tieän vaän chuyeån vaø chuyeân chôû lôùn. 2.1.3. Moät soá keát quaû saûn xuaát kinh doanh ñaõ ñaït ñöôïc 2.1.3.1. Giaù trò saûn xuaát cuûa ngaønh treân ñòa baøn TP. HCM Baûng 2.1: Giaù trò SX ngaønh xaây döïng TP.HCM (Theo giaù thöïc teá) Ñôn vò tính : Trieäu ñoàng 2001 2002 2003 2004 Xaây laép 12.496.955 17.866.391 21.281.962 23.436.168 Kinh teá Nhaø nöôùc 6.460.910 8.560.332 10.221.614 11.128.337 Trung öông 3.794.213 6.004.787 6.348.287 6.615.258 Ñòa phöông 2.262.585 2.429.999 2.859.195 3.365.327 CP voán Nhaø nöôùc 404.112 125.546 1.014.132 1.147.752 Kinh teá taäp theå 2.235 13.327 14.859 15.845 Kinh teá tö nhaân 5.808.696 8.787.879 10.245.742 11.451.452 Kinh teá coù voán nöôùc ngoaøi 225.114 504.853 799.747 840.534 (Nguoàn: Trang Web Cuïc Thoáng Keâ TP.HCM) 38 Giaù trò saûn xuaát cuûa ngaønh xaây döïng lieân tuïc taêng vôùi toång giaù trò naêm sau cao hôn naêm tröôùc trong giai ñoaïn 2001-2004, tuy nhieân toác ñoä taêng khoâng oån ñònh giöõa caùc naêm vaø coù xu höôùng giaûm. Naêm 2002 taêng 43% so vôùi naêm 2001, naêm 2003 taêng 19% so vôùi naêm 2002 vaø naêm 2004 taêng 10% so vôùi naêm 2003. Toác ñoä taêng giaù trò saûn xuaát bình quaân cuûa ngaønh treân ñòa baøn giai ñoaïn 2001-2004 laø 24%. Döïa theo Quy hoaïch phaùt trieån cuûa Thaønh phoá ñeán naêm 2010-2020 thì döï kieán toác ñoä taêng tröôûng giaù trò saûn xuaát cuûa ngaønh xaây döïng vaãn tieáp tuïc ñöôïc duy trì vaø phaùt trieån ñaït 15%-20%. Trong toång giaù trò saûn xuaát cuûa ngaønh xaây döïng Thaønh phoá, tyû troïng giaù trò saûn xuaát do khu vöïc kinh teá nhaø nöôùc chieám xaáp xæ 50% vaø coù xu höôùng giaûm daàn trong giai ñoaïn 2001-2004 (52% naêm 2001; 48% naêm 2002; 48% naêm 2003; 47% naêm 2004), khu vöïc kinh teá ngoaøi quoác doanh chieám tyû troïng xaáp xæ 48% vaø coù xu höôùng taêng daàn trong giai ñoaïn 2001-2004 (46% naêm 2001; 49% naêm 2002; 48% naêm 2003; 49% naêm 2004), coøn khu vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi chieám tyû troïng khoâng ñaùng keå 2-4% vaø cuõng coù xu höôùng taêng trong giai ñoaïn naøy (2% naêm 2001; 3% naêm 2002; 4% naêm 2003; 4% naêm 2004). Trong ngaønh xaây döïng treân caû nöôùc noùi chung vaø Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng töø tröôùc ñeán nay, soá löôïng doanh nghieäp nhaø nöôùc luoân chieám vò trí öu theá. Treân phaïm vi caû nöôùc, ngaønh xaây döïng coù 12 toång coâng ty (1 TCT 91 vaø 11 TCT 90) vaø ñöùng thöù tö veà soá löôïng toång coâng ty xeáp theo ngaønh (Xem phuï luïc 1). 2.1.3.2. Ñoùng goùp cuûa ngaønh xaây döïng vaøo GDP cuûa TP.HCM 39 Baûng 2.2: Cô caáu GDP treân ñòa baøn TP.HCM chia theo ngaønh kinh teá (Giaù thöïc teá) Ñôn vò tính: % 2001 2002 2003 2004 Phaân theo thaønh phaàn kinh teá 100 100 100 100 Kinh teá nhaø nöôùc 40,3 38,8 36,3 39,2 Kinh teá taäp theå 1,7 1,6 1,2 1,2 Kinh teá tö nhaân 13,9 17,5 21,7 22,3 Kinh teá caù theå 23,5 21 20 18,6 Kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 20,6 21,1 20,8 18,7 Phaân theo ngaønh kinh teá 100 100 100 100 1. Noâng laâm nghieäp 1,6 1,4 1,3 1,1 2. Thuyû saûn 0,3 0,3 0,3 0,3 3. Coâng nghieäp khai thaùc 0 0 0,1 0,1 4. Coâng nghieäp cheá bieán 38,2 39,4 41,8 41,5 5. CN SX phaân phoái ñieän, nöôùc 2,5 2,1 1,7 1,7 6. Xaây döïng 5,5 5,3 5,5 5,3 7. Thöông nghieäp, söûa chöõa xe coù ñoäng cô,… 13,4 13,3 12,6 12,8 8. Khaùch saïn vaø nhaø haøng 6 5,7 5,2 5 9. Vaän taûi kho baõi, thoâng tin lieân laïc 9,1 9,3 8,8 8,7 40 10. Taøi chính, tín duïng 3,3 3,8 4 4,4 11. Hoaït ñoäng khoa hoïc coâng ngheä 0,9 1 0,9 0,9 12. Kinh doanh taøi saûn vaø tö vaán 4,7 4,4 4,2 4 13. Hoaït ñoäng dòch vuï khaùc 14,5 14 13,6 14,2 (Nguoàn: Toång hôïp soá lieäu töø trang Web Cuïc Thoáng keâ TP.HCM) Theo baûng 2.2, trong giai ñoaïn 2001-2004, ngaønh thöông nghieäp ñöùng ñaàu veà cô caáu GDP trong caùc ngaønh saûn xuaát vaät chaát (chieám töø 49%-52%), cô caáu caùc ngaønh coâng nghieäp-xaây döïng theo GDP cuõng chieám tyû leä cao trong caùc ngaønh saûn xuaát vaät chaát vaø ñöùng ôû vò trí thöù hai (chieám töø 46%-49%), ngaønh noâng nghieäp chæ chieám coù 1-2% cô caáu GDP cuûa caùc ngaønh saûn xuaát vaät chaát. Nhìn chung ngaønh coâng nghieäp-xaây döïng ñang coù cô caáu theo xu höôùng taêng daàn, tính rieâng thì cô caáu ngaønh xaây döïng coù xu höôùng oån ñònh ôû möùc bình quaân haøng naêm 5,4%, cô caáu ngaønh thöông nghieäp chieám tæ troïng cao nhaát nhöng ñang coù xu höôùng giaûm, ngaønh noâng nghieäp chieám tæ troïng thaáp nhaát vaø coù xu höôùng giaûm roõ reät. Thöïc teá naøy cho thaáy cô caáu kinh teá thaønh phoá ñang dòch chuyeån theo höôùng coâng nghieäp – dòch vuï – noâng nghieäp (Xem phuï luïc 2). So saùnh moái quan heä taêng tröôûng kinh teá cuûa ngaønh xaây döïng TP.HCM vôùi taêng tröôûng kinh teá ngaønh xaây döïng treân caû nöôùc, theo soá lieäu thoáng keâ cuûa Toång Cuïc Thoáng Keâ Vieät Nam vaø Cuïc Thoâng Keâ TP.HCM thì naêm 2001 GDP ngaønh xaây döïng cuûa caû nöôùc laø 27.931 tyû ñoàng, trong ñoù cuûa TP.HCM laø 4.682 tyû ñoàng – töông öùng vôùi 16,76%; naêm 2002 GDP ngaønh xaây döïng cuûa caû nöôùc laø 31.558 tyû ñoàng, trong ñoù cuûa TP.HCM laø 5.118 tyû ñoàng – töông öùng vôùi 16,22%; naêm 2003 GDP ngaønh xaây döïng cuûa caû nöôùc laø 37.100 tyû ñoàng, trong ñoù cuûa TP.HCM laø 6.185 tyû ñoàng – töông öùng vôùi 16,67%; naêm 2004 GDP ngaønh xaây döïng cuûa caû 41 nöôùc laø 44.558 tyû ñoàng, trong ñoù cuûa TP.HCM laø 7.186 tyû ñoàng – töông öùng vôùi 16,13%. (Xem phuï luïc 3 & 4) Qua nhöõng con soá thoáng keâ treân cho thaáy ngaønh xaây döïng treân ñòa baøn TP.HCM trong giai ñoaïn töø 2001-2004 ñaõ goùp moät phaàn khoâng nhoû vaøo toång GDP cuûa Thaønh Phoá vaø cuûa ngaønh xaây döïng caû nöôùc, möùc ñoùng goùp bình quaân trong thôøi gian qua laø 5,4%/toång GDP treân ñòa baøn Thaønh Phoá vaø 16,78% toång GDP cuûa ngaønh xaây döïng caû nöôùc. Ngaønh xaây döïng ñöùng ôû vò trí thöù 5 veà cô caáu GDP xeáp theo ngaønh treân ñòa baønThaønh phoá. Theo quy hoaïch toång theå cuûa Thaønh phoá töø nay ñeán naêm 2010-2020, ngaønh xaây döïng laø 1 trong 9 ngaønh chuû löïc maø TP.HCM coù lôïi theá so saùnh vôùi Vuøng kinh teá troïng ñieåm Phía nam (VKTTÑPN) vaø caû nöôùc (Xem phuï luïc 5), döï baùo seõ tieáp tuïc phaùt trieån maïnh vôùi toác ñoä gia taêng GDP bình quaân töø 11-13% vaø coù nhöõng ñoùng goùp quan troïng vaøo söï taêng tröôûng cuûa TP.HCM noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung. 2.2. THÖÏC TRAÏNG VEÀ VOÁN VAØ TÌNH HÌNH HUY ÑOÄNG VOÁN CUÛA CAÙC DN NGAØNH XAÂY DÖÏNG ÔÛ TP.HCM 2.2.1. Thöïc traïng veà voán ñaàu tö phaùt trieån vaø voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn ôû TP.HCM Baûng 2.3: Voán ñaàu tö phaùt trieån treân ñòa baøn TP.HCM Ñôn vò tính: Trieäu ñoàng 2001 2002 2003 2004 Toång soá 28.535.599 32.413.089 37.203.477 42.996.390 Chia theo nguoàn voán 1. Voán Nhaø nöôùc 10.403.884 11.388.808 12.746.808 14.504.533 42 Voán ngaân saùch Nhaø nöôùc 3.727.603 5.526.344 6.583.382 7.478.331 Voán vay 857.176 1.500.109 3.934.854 4.708.160 Voán töï coù cuûa DNNN 5.819.105 4.362.355 2.228.572 2.318.042 2. Voán ngoaøi Nhaø nöôùc 9.755.171 13.681.894 18.645.746 22.216.275 Voán cuûa caùc toå chöùc, DN ngoaøi quoác doanh 4.278.053 8.758.286 12.398.550 14.658.112 Voán cuûa caùc hoä gia ñình 5.477.118 4.923.608 6.247.196 7.558.163 3. Voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi 8.376.544 7.342.387 5.811.923 6.275.302 Voán lieân doanh nöôùc ngoaøi 3.752.397 3.546.717 2.204.154 2.321.862 100% voán nöôùc ngoaøi 4.624.147 3.795.670 6.607.769 3.952.440 Chia theo khoaûn muïc ñaàu tö 1. Voán ñaàu tö XDCB 23.185.923 26.320.051 30.212.152 34.986.390 Voán xaây laép 12.450.168 13.379.703 16.725.416 19.660.416 Voán thieát bò 8.651.162 7.970.140 8.386.670 9.134.400 Chi phí khaùc 2.084.593 4.970.208 5.100.066 6.191.574 2. Voán ñaàu tö phaùt trieån khaùc 5.349.676 6.093.038 6.991.325 8.010.000 (Nguoàn: Trang Web Cuïc Thoáng Keâ TP.HCM) 43 Nhìn chung voán ñaàu tö phaùt trieån treân ñòa baøn TP.HCM giai ñoaïn 2001-2004 lieân tuïc taêng. Voán nhaø nöôùc chieám 34-36% treân toång soá voán ñaàu tö phaùt trieån cuûa TP.HCM, trong ñoù chuû yeáu laø voán töï coù cuûa DNNN vaø voán ngaân saùch nhaø nöôùc. Voán ngaân saùch nhaø nöôùc coù xu höôùng taêng, tuy nhieân voán töï coù cuûa caùc DNNN laïi coù xu höôùng giaûm do quaù trình thöïc hieän chöông trình saép xeáp laïi DNNN. Voán nhaø nöôùc ñi vay ñang coù xu höôùng taêng leân vôùi toác ñoä cao naêm 2002 taêng 75% so vôùi naêm 2001, naêm 2003 taêng 162% so vôùi naêm 2002, naêm 2004 taêng 20% so vôùi naêm 2003. Toác ñoä taêng voán nhaø nöôùc bình quaân trong giai ñoaïn 2001-2004 laø 12%. Voán ngoaøi nhaø nöôùc cuõng coù xu höôùng taêng vôùi toác ñoä cao, naêm 2002 taêng 40% so vôùi naêm 2001, naêm 2003 taêng 36% so vôùi naêm 2002, naêm 2004 taêng 19% so vôùi naêm 2003. Vôùi chính saùch ñoåi môùi kinh teá cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta ñang ngaøy caøng thu huùt moät löôïng lôùn ñaàu tö cuûa caùc toå chöùc, doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh vaø caùc hoä gia ñình tham gia phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh goùp phaàn laøm cho GDP treân ñòa baøn TP.HCM noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung taêng tröôûng nhanh. Voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong giai ñoaïn 2001-2004 coù xu höôùng giaûm xuoáng giöõa caùc naêm 2001-2003, naêm 2004 coù xu höôùng taêng trôû laïi, tuy nhieân toác ñoä giaûm bình quaân giöõa caùc naêm vaãn ôû möùc -8%. Nguyeân nhaân laøm cho voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong giai ñoaïn 2001-2004 giaûm chuû yeáu do taùc ñoäng cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä ôû caùc nöôùc Chaâu AÙ vaø moâi tröôøng ñaàu tö cuûa nöôùc ta vaãn chöa thöïc söï thoâng thoaùng ñeå haáp daãn vaø thu huùt ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 44 Baûng 2.4: Cô caáu voán ñaàu tö phaùt trieån treân ñòa baøn TP.HCM Ñôn vò tính : % 2001 2002 2003 2004 Chia theo nguoàn voán 100 100 100 100 1. Voán Nhaø nöôùc 36,5 35,1 34,3 33,7 Voán ngaân saùch Nhaø nöôùc 13,1 17,0 17,7 17,4 Voán vay 3,0 4,6 10,6 10,9 Voán töï coù cuûa DNNN 20,4 16,5 6,0 5,4 2. Voán ngoaøi Nhaø nöôùc 34,2 42,2 50,1 51,7 Voán cuûa caùc toå chöùc, DN ngoaøi quoác doanh 15,0 27,0 33,3 34,1 Voán cuûa caùc hoä gia ñình 19,2 15,2 16,8 17,6 3. Voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi 29,3 22,7 15,6 14,6 Voán lieân doanh nöôùc ngoaøi 13,1 10,9 5,9 5,4 100% voán nöôùc ngoaøi 16,2 11,8 9,7 9,2 Chia theo khoaûn muïc ñaàu tö 100 100 100 100 1. Voán ñaàu tö XDCB 81,3 81,2 81,2 81,4 Voán xaây laép 43,7 41,3 44,9 45,7 Voán thieát bò 30,3 24,6 22,6 21,2 Chi phí khaùc 7,3 15,3 13,7 14,5 2. Voán ñaàu tö phaùt trieån khaùc 18,7 18,8 18,8 18,6 45 (Nguoàn: Trang Web Cuïc Thoáng Keâ TP.HCM) Löôïng voán nhaø nöôùc cho ñaàu tö phaùt trieån treân ñòa baøn TP.HCM lieân tuïc taêng trong giai ñoaïn 2001-2004. Tuy nhieân, tyû troïng voán ñaàu tö nhaø nöôùc trong toång nguoàn voán ñaàu tö phaùt trieån treân ñòa baøn TP.HCM trong giai ñoaïn naøy laïi giaûm xuoáng. Tyû troïng voán ñaàu tö ngoaøi nhaø nöôùc taêng raát nhanh, naêm 2001 chæ chieám 34,2% nhöng ñeán naêm 2004 ñaõ taêng leân laø 51,7%. Nguoàn noäi löïc ñang ñöôïc huy ñoäng raát toát. Tuy nhieân, tyû troïng voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi giaûm maïnh, naêm 2001 chieám ñeán 29,3% nhöng ñeán naêm 2004 chæ coøn laø 14,6%. Ñieàu naøy phaûn aùnh leân raèng chuùng ta chöa taän duïng ñöôïc nguoàn ngoaïi löïc moät caùch trieät ñeå nhaèm phuïc vuï taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá trong xu theá hoäi nhaäp cuûa neàn kinh teá theá giôùi ñang luùc soâi ñoäng. TP.HCM laø moät trung taâm kinh teá naêng ñoäng nhaát caû nöôùc nhöng vaãn chöa thu huùt ñöôïc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi töông xöùng vôùi tieàm naêng phaùt trieån cuûa mình. Trong toång voán ñaàu tö phaùt trieån haøng naêm cuûa TP.HCM giai ñoaïn 2001-2004 thì tyû troïng voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn (XDCB) chieám treân 81%, coøn laïi xaáp xæ 19% daønh cho ñaàu tö phaùt trieån khaùc. Tyû troïng voán ñaàu tö XDCB cuûa ngaønh xaây döïng chæ chieám 1,8-2,4%, caùc ngaønh coâng nghieäp chieám 31-40%, caùc ngaønh thöông nghieäp vaø dòch vuï chieám 38-41%, caùc ngaønh phuïc vuï caù nhaân coäng ñoàng chieám 18-28% (Xem phuï luïc 6). Trong toång voán ñaàu tö XDCB cuûa Thaønh phoá thì voán xaây laép chieám ñeán 51-56%. Maëc duø voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn daønh cho ngaønh xaây döïng laø raát thaáp, tuy nhieân noù laïi thöïc hieän moät khoái löôïng raát lôùn voán ñaàu tö XDCB cuûa caùc ngaønh khaùc, ñieàu naøy theå hieän moái lieân heä giöõa ngaønh xaây döïng vaø caùc ngaønh kinh teá khaùc laø raát cao. 46 2.2.2. Thöïc traïng veà tình hình huy ñoäng voán cuûa caùc DN ngaønh xaây döïng ôû TP.HCM 2.2.2.1. Nguoàn voán chuû sôû höõu Trong ngaønh xaây döïng ôû TP.HCM, boä phaän doanh nghieäp nhaø nöôùc chieám tyû troïng cao nhaát (treân 50%), nguoàn voán chuû sôû höõu cuûa caùc DNNN ngaønh xaây döïng chuû yeáu laø nguoàn voán do ngaân saùch nhaø nöôùc caáp töø tröôùc ñeán nay vaø caùc nguoàn quyõ ñöôïc hình thaønh trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp vaø laõi chöa phaân phoái. Nhöõng naêm gaàn ñaây, ngaønh xaây döïng ôû TP.HCM ñaõ thu huùt ñöôïc raát nhieàu caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc ñaàu tö vaøo ngaønh döôùi hình thöùc caùc coâng ty TNHH, soá löôïng caùc coâng ty TNHH gia taêng maïnh ôû lónh vöïc tö vaán thieát keá, voán goùp cuûa caùc ñoàng sôû höõu vaøo caùc coâng ty TNHH ngaøy caøng gia taêng vaø laøm cho toång voán ñaàu tö cuûa khu vöïc ngoaøi nhaø nöôùc chieám moät tyû leä ñaùng keå (35-40%). Maëc duø nguoàn voán chuû sôû höõu cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc trong ngaønh xaây döïng treân ñòa baøn TP.HCM chieám tyû leä cao nhöng soá löôïng doanh nghieäp nhieàu neân voán ñaàu tö bò phaân taùn, quy moâ cuûa caùc doanh nghieäp chuû yeáu laø vöøa vaø nhoû. Coù nhieàu DNNN ñöôïc thaønh laäp ra nhöng ñeán nay vaãn chöa ñöôïc boå sung ñuû voán ñieàu leä do ngaân saùch nhaø nöôùc khoâng ñaùp öùng ñuû. Chöông trình saép xeáp laïi caùc DNNN, ñaëc bieät laø Chuû tröông coå phaàn hoaù DNNN cuõng laø moät giaûi phaùp höõu hieäu ñeå giaûm bôùt gaùnh naëng cho ngaân saùch nhaø nöôùc, maët khaùc taïo ñieàu kieän taäp trung cho ñaàu tö troïng ñieåm vaø thu huùt voán ñaàu tö töø caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc vaøo phaùt trieån ngaønh xaây döïng. Voán chuû sôû höõu cuûa doanh nghieäp coøn bao goàm caùc khoaûn quyõ ñöôïc hình thaønh trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp nhö quyõ phaùt trieån kinh 47 doanh, quyõ döï phoøng taøi chính, quyõ khen thöôûng phuùc lôïi, … vaø laõi chöa phaân phoái. Caùc quyõ naøy ñöôïc hình thaønh töø lôïi nhuaän sau thueá cuûa doanh nghieäp vaø laø moät phaàn voán chuû sôû höõu raát quan troïng cho doanh nghieäp ñeå thöïc hieän taùi saûn xuaát môû roäng. Tuy nhieân tyû suaát lôïi nhuaän trong ngaønh xaây döïng khoâng cao, bình quaân nhöõng naêm qua chæ ñaït töø 1-2% neân caùc khoaûn quyõ naøy chæ ñoùng goùp moät phaàn khieâm toán vaøo toång voán chuû sôû höõu cuûa doanh nghieäp. Moät thöïc traïng ñaùng baùo ñoäng laø vaán ñeà hieäu quaû söû duïng voán, baûo toaøn vaø phaùt trieån voán cuûa caùc DNNN ngaønh xaây döïng raát keùm. Tình traïng ruùt ruoät cuûa caùc coâng trình xaây döïng, ñaëc bieät laø caùc coâng trình coù voán cuûa nhaø nöôùc, ñang coù nguy cô phoå bieán, gaàn ñaây ñaõ ñöôïc phaûn aùnh leân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, caùc hieän töôïng nhö bôùt xeùn nguyeân vaät lieäu, caáu keát khai man giaù nguyeân vaät lieäu, … Ñaây laø nhöõng vaán ñeà maø moät khi ñaõ phaùt sinh thì seõ laøm thaâm thuûng ñeán nguoàn voán sôû höõu cuûa doanh nghieäp. 2.2.2.2. PHAÙT HAØNH COÅ PHIEÁU Ñeå vieäc phaùt haønh coå phieáu laø moät phöông thöùc huy ñoäng voán cho caùc doanh nghieäp thì phaûi phaùt trieån thò tröôøng coå phieáu vaø tröôùc heát phaûi phaùt trieån loaïi hình coâng ty coå phaàn – taïo cung vaø tieàn ñeà cho phaùt trieån thò tröôøng coå phieáu. Trong ñieàu kieän cuûa Vieät Nam, vieäc phaùt trieån coâng ty coå phaàn xuaát phaùt töø 3 höôùng chieán löôïc laø: - Thaønh laäp môùi coâng ty coå phaàn theo tinh thaàn Luaät doanh nghieäp - Coå phaàn hoaù doanh nghieäp nhaø nöôùc theo chuû tröông cuûa Chính phuû ñöôïc neâu ra trong caùc Nghò ñònh 48, 64 CP - Coå phaàn hoaù doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi theo ñuùng chuû tröông cuûa Chính phuû 48 Töø naêm 1990 ñeán nay Vieät Nam thöïc hieän theo höôùng thöù nhaát vaø thöù hai. Höôùng thöù ba ñang trong quaù trình trieån khai thí ñieåm. Keát quaû, soá löôïng coâng ty coå phaàn ôû Vieät Nam ngaøy caøng gia taêng. Trong thôøi gian qua, soá DNNN ñöôïc coå phaàn hoaù qua töøng naêm coù bieán ñoäng vaø taêng khoâng nhieàu, trung bình khoaûng 60% so vôùi keá hoaïch ñaët ra. Toång soá doanh nghieäp nhaø nöôùc ñaõ ñöôïc coå phaàn hoaù chieám gaàn 5% toång soá DNNN hieän coù. Baûng 2.5 Soá löôïng doanh nghieäp nhaø nöôùc coå phaàn hoaù treân caû nöôùc Ñôn vò tính : doanh nghieäp Thôøi gian Soá DNNN ñöôïc CPH Coäng doàn Tröôùc 1999 - 517 1999 249 766 2000 212 978 2001 198 1.176 2002 145 1.321 2003 317 1.628 2004 Treân 400 Treân 2.028 (Nguoàn: Döï aùn VIE 97/016: “Baùo caùo nghieân cöùu ña daïng hoaù sôû höõu vaø nhöõng vaán ñeà phaùt sinh sau ña daïng hoaù sôû höõu – so saùnh vôùi coå phaàn hoaù DNNN”, Haø Noäi, thaùng 1 naêm 2002; tin töø TTXVN ngaøy 30/12/2003 vaø 27/10/2004). Tính ñeán cuoái naêm 1999, toång soá DNNN ñöôïc coå phaàn hoaù laø 766 doanh nghieäp. Tuy nhieân thò tröôøng coå phieáu Vieät Nam ñeán ngaøy 28/07/2000 môùi chính thöùc môû cöûa hoaït ñoäng vôùi phieân giao dòch ñaàu tieân goàm coù hai loaïi coå phieáu ñöôïc nieâm 49 yeát laø REE vaø SAM. Töø khi baét ñaàu cho ñeán 01/03/2002 coù 3 phieân giao dòch moät tuaàn vaø töø ngaøy 02/03/2002 ñeán nay coù 5 phieân giao dòch moät tuaàn. Töø choã coù 2 coâng ty ñöôïc nieâm yeát luùc môùi hình thaønh, ñeán nay ñaõ coù 31 coâng ty ñöôïc nieâm yeát vaø saép tôùi ñaây soá coâng ty nieâm yeát coøn gia taêng, trong ñoù döï kieán seõ coù moät soá ngaân haøng thöông maïi coå phaàn cuõng ñöôïc nieâm yeát coå phieáu treân thò tröôøng. Töø naêm 2002 ñeán nay thò tröôøng coå phieáu Vieät Nam vaãn trong thôøi kyø khoù khaên lieân tuïc, theå hieän: - Khoái löôïng giao dòch vaø chæ soá VN index vaãn ôû möùc thaáp. Hieän taïi chæ soá VN index ôû möùc 260 ñieåm. - Thò tröôøng vaãn toû ra keùm haáp daãn ñoái vôùi nhaø ñaàu tö. - Caùc coâng ty coå phaàn coù ñuû ñieàu kieän nieâm yeát vaãn chöa maën maø vôùi vieäc tham gia nieâm yeát coå phieáu leân saøn giao dòch chöùng khoaùn. - Caùc coâng ty tham gia nieâm yeát vôùi muïc tieâu huy ñoäng voán nhöng thöïc teá vieäc huy ñoäng voán gaëp nhieàu khoù khaên, thaäm chí moät soá coâng ty coøn coù yù ñònh khoâng tieáp tuïc nieâm yeát coå phieáu. Quaù trình thöïc hieän coå phaàn hoaù caùc DNNN trong nhöõng naêm qua ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû tích cöïc. Tuy nhieân tieán ñoä thöïc hieän so vôùi keá hoaïch ñaët ra laø raát chaäm. Muïc tieâu coå phaàn hoaù tieáp tuïc bò coäng doàn, xuaát phaùt töø naêm 2003 vôùi 40% keá hoaïch cuûa naêm (trong soá 1.526 doanh nghieäp phaûi saép xeáp) ñöôïc coäng sang cho naêm 2004 vaø möôïn caû thôøi gian cuûa naêm 2005. Theo keá hoaïch döï kieán cuûa naêm 2005, caû nöôùc seõ thöïc hieän saép xeáp 724 doanh nghieäp theo ñeà aùn ñaõ ñöôïc pheâ duyeät. Ngoaøi soá ñeà aùn ñöôïc pheâ duyeät môùi, con soá naøy coøn laø keát quaû 50 cuûa söï coäng doàn muïc tieâu keá hoaïch cuûa caùc naêm 2003 vaø naêm 2004. Ñaây laø moät con soá quaù lôùn khi tieán trình coå phaàn hoaù vaãn chöa thöïc söï ñöôïc caûi thieän. Theo thoáng keâ cuûa Boä Taøi chính, trong 5 thaùng ñaàu naêm 2005, soá doanh nghieäp ñaõ hoaøn thaønh coå phaàn hoaù laø 99 doanh nghieäp. Trong khi muïc tieâu coå phaàn hoaù cuûa caû naêm laø 724 doanh nghieäp. 625 doanh nghieäp coøn laïi laø quaù lôùn cho khoaûng thôøi gian 7 thaùng, tính ñeán heát naêm 2005. Vôùi toác ñoä hieän taïi, theo tính toaùn cuûa moät soá chuyeân gia, ñeå CPH xong moät DNNN phaûi maát bình quaân 450 ngaøy. Vaø ñeå hoaøn thaønh keá hoaïch toång theå cuoái naêm 2005, cuõng nhö keá hoaïch 5 naêm (2001-2005), con soá treân phaûi giaûm ñöôïc moät nöûa, coøn 225 ngaøy. Tuy nhieân, ñoù laø moät nöôùc ruùt raát khoù khaên. Nhìn tôùi muïc tieâu xa hôn, theo keá hoaïch ñöôïc Chính phuû pheâ duyeät boå sung, ñeán heát thaùng 6/2006, töùc laø trong voøng moät naêm nöõa, treân 1.000 doanh nghieäp seõ ñöôïc CPH. Vôùi tieán ñoä thöïc hieän nhö hieän nay, muïc tieâu ñoù seõ laïi tieáp tuïc bò coàng doàn cho naêm tieáp theo. TP.HCM ñaõ ñeà ra moät loaït giaûi phaùp ñeå ñaåy nhanh tieán ñoä coå phaàn hoaù, phaán ñaáu trong naêm nay CPH treân 50 doanh nghieäp. Caùc bieän phaùp nhö thaønh laäp hoäi ñoàng xaùc ñònh giaù trò caùc toång coâng ty vôùi söï tham gia cuûa caùc sôû, ban ngaønh lieân quan, nhaát laø chi cuïc taøi chính doanh nghieäp thaønh phoá, Cuïc thueá, Ban ñoåi môùi quaûn lyù doanh nghieäp, caùc quaän huyeän ñeå thaùo gôõ kòp thôøi nhöõng vöôùng maéc cho doanh nghieäp; xaùc ñònh thôøi gian giaûi quyeát töøng khaâu nhö giao taøi saûn coá ñònh, quyeát toaùn thueá, taøi chính, xaùc ñònh giaù trò cuûa caùc doanh nghieäp. Ngoaøi ra, Ban ñoåi môùi quaûn lyù doanh nghieäp nhaø nöôùc thaønh phoá coøn phoái hôïp vôùi Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn TP.HCM toå chöùc taäp huaán cho hôn 200 doanh nghieäp ñaõ vaø ñang CPH veà thò tröôøng chöùng khoaùn, töøng böôùc gaén CPH doanh nghieäp vôùi phaùt haønh coå phieáu treân saøn giao dòch. 51 Hieän nay, TP.HCM ñaõ coå phaàn hoaù ñöôïc 180 doanh nghieäp nhaø nöôùc. Qua khaûo saùt ôû 69 doanh nghieäp ñaõ CPH ñöôïc 1 naêm, doanh thu taêng 34% so vôùi naêm tröôùc, lôïi nhuaän taêng 177%, thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng töø 1,3 trieäu ñoàng/thaùng taêng leân 1,6 trieäu ñoàng/thaùng vaø chia coå töùc cho coå ñoâng ñaït töø 14 ñeán 15%. Hoaït ñoäng coù hieäu quaû, nhieàu doanh nghieäp ñaõ huy ñoäng ñöôïc nhieàu nguoàn voán cuûa xaõ hoäi nhö Coâng ty coå phaàn ñieän laïnh REE, Neäm Kim Ñan, sôn Baïch Tuyeát, goã, SAVIMEX Tyû leä DNNN hoaït ñoäng trong ngaønh xaây döïng caû nöôùc noùi chung laø raát cao. Caùc doanh nghieäp ngaønh xaây döïng ôû TP.HCM chuû yeáu thuoäc vaøo nhoùm thöù 2 – nhoùm caùc DNNN coù theå thu heïp baèng quaù trình ña daïng hoùa vaø CPH. Trong tình traïng thöïc hieän CPH chung cuûa caû nöôùc thôøi gian qua coøn raát chaäm, vaán ñeà CPH caùc DNNN trong ngaønh xaây döïng ôû TP.HCM cuõng gaëp phaûi nhöõng khoù khaên nhö sau: - Heä thoáng caùc quy ñònh phaùp lyù cho trieån khai coå phaàn hoaù DNNN vaø caùc vaên baûn höôùng daãn thöïc hieän chöa kòp thôøi trong khi nhöõng vaán ñeà môùi lieân tuïc naûy sinh, ñaëc bieät laø quy trình thoáng nhaát quy ñònh cuï theå veà quaù trình chuyeån ñoåi DNNN thaønh coâng ty coå phaàn. Taïi nhieàu ñôn vò, quaù trình CPH thöïc hieän raát chaäm do khoâng giaûi quyeát ñöôïc nhöõng vaán ñeà naûy sinh khi xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp, xaùc ñònh phaàn ñoùng goùp cuûa ngöôøi lao ñoäng trong doanh nghieäp, giaûi quyeát nôï cuûa doanh nghieäp, thu hoài nôï khoù ñoøi, … Ñaëc bieät ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ngaønh xaây döïng vieäc xaùc ñònh chi phí saûn xuaát kinh doanh dôû dang cuûa caùc coâng trình cuõng gaëp nhieàu khoù khaên, maát nhieàu thôøi gian. - Chöa thoáng nhaát veà tính giaù trò ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp khi coå phaàn hoaù 52 - Chöa coù quy ñònh veà danh muïc ngaønh ngheà, lónh vöïc coù theå cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia toái ña 30% voáân vaø boå sung söûa ñoåi caùc quy ñònh hieän haønh cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia mua coå phaàn khoâng haïn cheá vaø tham gia coå ñoâng chieán löôïc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp khoâng thuoäc danh muïc haïn cheá toái ña 30%. - Coâng taùc tuyeân truyeàn, vaän ñoäng ôû nhieàu doanh nghieäp coå phaàn hoaù coøn chöa toát neân quaù trình trieån khai CPH coøn chaäm, ñaëc bieät laø giai ñoaïn baùn ñaáu giaù coå phaàn. Moät soá ñôn vò khi thöïc hieän baùn ñaáu giaù coå phaàn ñaõ töï ñaët theâm caùc quy ñònh nhö löôïng coå phaàn mua toái thieåu, ñaët coïc tieàn khi ñaêng kyù mua, … nhöõng quy ñònh naøy ñaõ khieán caùc nhaø ñaàu tö ngaàn ngaïi. - Quaù trình coå phaàn hoaù DNNN coøn bò chaäm do nhaän thöùc cuûa moät soá laõnh ñaïo cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc ôû moät soá nôi chöa ñaày ñuû, hoï lo ngaïi khoâng coøn quyeàn tröïc tieáp quaûn lyù doanh nghieäp sau CPH. Beân caïnh ñoù, laõnh ñaïo moät soá DNNN cuõng chöa thöïc söï muoán coå phaàn hoaù vì nhöõng lyù do taâm lyù sôï maát quyeàn lôïi cuûa ñôn vò khi chuyeån töø DNNN sang coâng ty coå phaàn. - Ngöôøi lao ñoäng ôû moät soá doanh nghieäp chöa nhaän thöùc roõ quyeàn lôïi vaø traùch nhieäm cuûa mình trong vaø sau quaù trình coå phaàn hoaù, chöa coù yù thöùc ñaày ñuû trong thöïc hieän theo ñuùng caùc quy ñònh veà traùch nhieäm cuûa coå ñoâng ñoái vôùi doanh nghieäp. - Caûn trôû veà maët taâm lyù xaõ hoäi do tình traïng phaân bieät ñoái xöû giöõa DNNN vaø coâng ty coå phaàn. Coù quan ñieåm cho raèng doanh nghieäp sau CPH seõ khoâng coøn nhaän ñöôïc söï trôï giuùp töø phía Nhaø nöôùc, caùc ngaân haøng nhö tröôùc. - Nhöõng kieán thöùc veà caùc vaán ñeà taøi chính lieân quan ñeán coâng ty coå phaàn, thò tröôøng chöùng khoaùn, quaûn lyù vaø ñieàu haønh coâng ty coå phaàn cuûa laõnh ñaïo cuõng 53 nhö ngöôøi lao ñoäng trong caùc DNNN sau CPH vaãn coøn môùi meû gaây ra taâm lyù luùng tuùng vaø e ngaïi phaûi thay ñoåi nhöõng thoùi quen cuõ. - Vaán ñeà cô caáu, toå chöùc laïi doanh nghieäp sau khi CPH chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc, chöa ñaët ra ñöôïc muïc ñích roõ raøng cho vieäc cô caáu vaø toå chöùc laïi doanh nghieäp. Trong khi ñaây laø moät giai ñoaïn ñaàu raát cô baûn vaø noù traû lôøi caùc caâu hoûi cho caùc nhaø ñaàu tö ñaët ra khi quyeát ñònh boû tieàn vaøo doanh nghieäp. Caùi khoù nhaát khi tieán haønh CPH caùc DN ngaønh xaây döïng laø vieäc xöû lyù coâng nôï. Do ñaëc thuø cuûa caùc DN xaây döïng laø nôï toàn ñoïng veà khoái löôïng hoaøn thaønh laø raát lôùn, maëc duø Chính phuû cuõng ñaõ coù nhöõng quy ñònh veà xöû lyù coâng nôï, nhöng khi ñi vaøo xöû lyù cuï theå laïi lieân quan ñeán nhieàu lónh vöïc khaùc nhau nhö ngaân haøng, taøi chính, … neân maát raát nhieàu thôøi gian. Voán ñang laø moät vaán ñeà böùc xuùc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp trong lónh vöïc xaây döïng cô baûn. Vieäc caùc ngaân haøng thöông maïi aùp duïng haïn möùc cho vay döïa treân voán ñieàu leä cuûa doanh nghieäp ñaõ khieán cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû trong ngaønh gaëp phaûi khoù khaên lôùn khi böôùc vaøo hoaït ñoäng theo moâ hình coâng ty coå phaàn. Baûn thaân caùc doanh nghieäp ñöôïc coi laø lôùn trong lónh vöïc naøy cuõng chæ coù toång taøi saûn khoaûng 50 tyû ñoàng, phaàn ñoâng soá doanh nghieäp coøn laïi thöôøng coù toång taøi saûn trò giaù treân döôùi 20 tyû ñoàng bao goàm thieát bò, maùy moùc thi coâng, … trong khi ñoù lónh vöïc ñaàu tö xaây döïng cô baûn laïi ñoøi hoûi voán löu ñoäng raát lôùn. Chaúng haïn moät caây caàu caàn thi coâng trong thôøi gian 12 thaùng (ñoái vôùi caùc loaïi caàu beâ toâng döï öùng löïc thoâng thöôøng) cuõng ñaõ coù giaù trò treân döôùi 50 tyû ñoàng, hoaëc 1km ñöôøng caáp III ñoàng baèng (ñöôïc thi coâng theo coâng ngheä ASSTORH) cuõng coù giaù trò khoâng ít hôn 5 tyû ñoàng. Chính vì vaäy doanh nghieäp phaûi vay voán ngaân haøng laøm voán hoaït ñoäng laø taát yeáu. Ñeå coù theå vay voán töø ngaân haøng caùc doanh nghieäp phaûi taêng voán ñieàu leä cho phuø hôïp vôùi quy moâ cuûa coâng ty trong 54 lónh vöïc naøy. Ñoái vôùi caùc coâng ty coå phaàn thì hoï seõ taêng voán ñieàu leä baèng hình thöùc phaùt haønh theâm coå phieáu, theá nhöng vieäc ñoù coù thaønh coâng hay khoâng coøn tuyø thuoäc vaøo soá löôïng ngöôøi mua coå phieáu. Ñoái vôùi caùc coâng ty coå phaàn ñöôïc hình thaønh töø coå phaàn hoaù DNNN theo kieåu kheùp kín, vieäc ngöôøi lao ñoäng boû theâm tieàn ñeå mua coå phieáu phaùt haønh theâm laø raát khoù khaên, moät phaàn do hoï ñaõ raát noã löïc trong laàn ñaàu khi CPH, moät phaàn do coå töùc thu ñöôïc töø coâng ty khoâng nhieàu hôn nhöõng toan tính khi hoï ñaõ coù moät coå phaàn nhaát ñònh taïi coâng ty ñeå giöõ ñöôïc choã laøm. Vaø cuõng raát khoù coù coâng ty chöùng khoaùn naøo daùm ñöùng ra baûo laõnh phaùt haønh theâm coå phieáu cho caùc coâng ty ñang laøm aên coù möùc lôïi nhuaän thaáp nhö trong lónh vöïc xaây döïng cô baûn hieän nay. Vôùi nhöõng toàn taïi nhö vaäy neân phaùt haønh coå phieáu chöa thöïc söï trôû thaønh phöông thöùc huy ñoäng voán gaàn guõi vaø quen thuoäc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp noùi chung ôû Vieät Nam vaø doanh nghieäp ngaønh xaây döïng ôû TP.HCM. 2.2.2.3. PHAÙT HAØNH TRAÙI PHIEÁU Theo Nghò Ñònh cuûa Chính phuû ngaøy 28 thaùng 11 naêm 2003 Quy ñònh chi tieát veà chöùng khoaùn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn thì ñieàu kieän phaùt haønh traùi phieáu ra coâng chuùng laø: - Coâng ty coå phaàn, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, doanh nghieäp nhaø nöôùc coù möùc voán ñieàu leä goùp taïi thôøi ñieåm ñaêng kyù phaùt haønh toái thieåu laø 10 tyû ñoàng Vieät Nam - Hoaït ñoäng kinh doanh cuûa naêm lieàn tröôùc naêm ñaêng kyù phaùt haønh phaûi coù laõi. - Coù phöông aùn khaû thi veà vieäc söû duïng vaø traû nôï voán thu ñöôïc töø ñôït phaùt haønh traùi phieáu. 55 - Phaûi coù toå chöùc baûo laõnh phaùt haønh. Toå chöùc baûo laõnh phaùt haønh phaûi coù Giaáy pheùp hoaït ñoäng baûo laõnh phaùt haønh vaø khoâng phaûi laø ngöôøi coù lieân quan vôùi toå chöùc phaùt haønh. Toå chöùc baûo laõnh chæ ñöôïc pheùp baûo laõnh phaùt haønh toång giaù trò chöùng khoaùn khoâng quaù 30% voán töï coù cuûa toå chöùc ñoù. - Toå chöùc phaùt haønh traùi phieáu phaûi xaùc ñònh ñaïi dieän ngöôøi sôû höõu traùi phieáu Treân thöïc teá thì phöông thöùc huy ñoäng voán baèng caùch phaùt haønh traùi phieáu ôû Vieät Nam ñöôïc raát ít doanh nghieäp söû duïng. Moät soá doanh nghieäp ñaõ thöïc hieän phöông thöùc naøy laø nhöõng doanh nghieäp coù qui moâ lôùn nhö Toång coâng ty haøng khoâng, Toång coâng ty daàu khí, caùc ngaân haøng thöông maïi, … Nguyeân nhaân do thò tröôøng traùi phieáu ôû nöôùc ta chöa phaùt trieån, qui moâ cuûa caùc doanh nghieäp chuû yeáu laø vöøa vaø nhoû, phöông thöùc huy ñoäng voán baèng phaùt haønh traùi phieáu vaãn coøn môùi laï ñoái vôùi nhieàu doanh nghieäp, kinh nghieäm cuûa caùc nhaø quaûn trò doanh nghieäp trong vaán ñeà huy ñoäng voán baèng phaùt haønh traùi phieáu coøn raát moûng cho neân deã coù nguy cô phaûi traû moät chi phí cao khi söû duïng nguoàn voán naøy. Ñeå thò tröôøng traùi phieáu phaùt trieån thì tröôùc heát phaûi phaùt trieån thaønh coâng thò tröôøng traùi phieáu chính phuû. Tuy nhieân thò tröôøng traùi phieáu chính phuû ôû nöôùc ta coøn coù nhieàu vaán ñeà phaûi giaûi quyeát. Nhieàu phieân ñaáu thaàu traùi phieáu chính phuû bò thaát baïi bôûi khoâng coù traùi phieáu naøo truùng thaàu. Nguyeân nhaân thaát baïi ñoù laø löôïng thaønh vieân tham gia ñaáu thaàu khoâng nhieàu vaø löôïng ñaët thaàu cuõng thöôøng thaáp hôn löôïng chaøo baùn, tình traïng laõi suaát ñaët thaàu thöôøng cao hôn laõi suaât traàn maø Boä Taøi chính ñöa ra do cung thöôøng lôùn hôn caàu. Maët khaùc thò tröôøng traùi phieáu chính phuû vaãn ñang boû qua moät ñoái töôïng ñaàu tö tieàm naêng ñoù laø caùc toå chöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi, vieäc caùc toå chöùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi khoâng maën maø boû thaàu traùi phieáu chính phuû ngoaøi lyù do mang tính baûn chaát cuûa traùi phieáu coøn moät 56 lyù do nöõa laø quy ñònh veà möùc thueá thu nhaäp ñoái vôùi traùi töùc cuûa ñoái töôïng naøy hieän coøn bò boû ngoû. 2.2.2.4. Nguoàn voán vay töø caùc ngaân haøng thöông maïi vaø caùc toå chöùc tín duïng Ñaây laø moät nguoàn voán coù vai troø raát quan troïng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ngaønh xaây döïng. Ñaëc bieät ñoái vôùi caùc DNNN ngaønh xaây döïng, trong caùc nguoàn taøi trôï töø nôï thì voán vay töø caùc ngaân haøng thöông maïi (NHTM) vaø caùc toå chöùc tín duïng (TCTD) trong nöôùc ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát vaø thöôøng xuyeân nhaát. Caùc doanh nghieäp trong ngaønh xaây döïng hieän ñang trong tình traïng thieáu voán traàm troïng. Ñeå baûo ñaûm keá hoaïch ñaàu tö, caùc coâng ty haàu nhö phaûi ñi vay laø chính, voán töï coù chæ ñaït 2-3% to