Luận văn Cho vay theo hạn mức tín dụng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn: thực trạng và giải pháp

- 1 - BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ---------------- ĐOÀN VŨ THIÊN CHO VAY THEO HẠN MỨC TÍN DỤNG ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP VỪA V À NHỎ TẠI NHNo & PTNT THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – Năm 2007 - 2 - MUÏC LUÏC Trang phuï bìa. Lôøi cam ñoan. Muïc luïc. Danh muïc caùc chöõ vieát taét, caùc baûng. LÔØI MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ CHO VAY THEO HAÏN MÖÙC TÍN DUÏNG VAØ DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA. .................................................................................. 1 1.1 TÍN DUÏNG VAØ VAI TROØ CUÛA TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG. ............................... 1 1.1.1 Khaùi nieäm vaø baûn chaát cuûa tín duïng. ...................................................................... 2 1.1.2 Chöùc naêng cuûa tín duïng. ......................................................................................... 3 1.1.3 Vai troø cuûa tín duïng. ............................................................................................... 5 1.1.4 Phaân loaïi tín duïng. .................................................................................................. 5 1.2 PHÖÔNG THÖÙC CHO VAY THEO HAÏN MÖÙC TÍN DUÏNG. .............................. 6 1.2.1 Khaùi nieäm cho vay theo haïn möùc tín duïng. ............................................................ 6 1.2.2 Öu ñieåm vaø khuyeát ñieåm cuûa phöông thöùc cho vay theo haïn möùc tín duïng. .......... 7 1.2.3 Chöùc naêng cuûa cho vay theo haïn möùc tín duïng. ..................................................... 7 1.2.4 Kyõ thuaät cho vay theo haïn möùc tín duïng. ............................................................... 7 1.3 TOÅNG QUAN VEÀ DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA. ........................................17 1.3.1 Ñònh nghóa doanh nghieäp nhoû vaø vöøa. ...................................................................17 1.3.2 Sô löôïc quaù trình phaùt trieån cuûa doanh nghieäp nhoû vaø vöøa töø 2001 ñeán 2005.......18 1.3.3 Söï caàn thieát cuûa nguoàn voán tín duïng chính thöùc ñoái vôùi söï phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa. ................................................................................................22 TOÙM LÖÔÏC CHÖÔNG 1..................................................................................................24 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG HOÏAT ÑOÄNG CHO VAY THEO HAÏN MÖÙC ÑOÁI VÔÙI CAÙC DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM.........25 2.1 GIÔÙI THIEÄU SÔ NEÙT VEÀ NHNo & PTNT VIEÄT NAM .......................................25 - 3 - 2.1.1 Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån. ...........................................................................25 2.1.2 Cô caáu toå chöùc .......................................................................................................26 2.1.3 Caùc saûn phaåm dòch vuï cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam. .........................................27 2.2 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG CHO VAY THEO HAÏN MÖÙC TÍN DUÏNG ÑOÁI VÔÙI CAÙC DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM. 39 2.2.1 Hoaït ñoäng cho vay cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam................................................39 2.2.2 Hoaït ñoäng tín duïng ñoái vôùi caùc DNNVV...............................................................41 2.2.3 Cô sôû phaùp lyù ñoái vôùi hoaït ñoäng cho vay theo haïn möùc tín duïng taïi NHNo & PTNT Vieät Nam.....................................................................................................46 2.2.4 Lôïi ñieåm cuûa cho vay theo haïn möùc tín duïng ñoái vôùi caùc DNNVV. .....................47 2.3 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG CHO VAY THEO HAÏN MÖÙC TÍN DUÏNG TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM. .................................................................................47 2.3.1 Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc töø hoaït ñoäng cho vay theo haïn möùc tín duïng. ................47 2.3.2 Nhöõng toàn taïi trong hoaït ñoäng cho vay theo haïn möùc tín duïng. ............................49 2.3.3 Nguyeân nhaân nhöõng toàn taïi trong hoaït ñoäng cho vay theo haïn möùc tín duïng. ......51 TOÙM LÖÔÏC CHÖÔNG 2..................................................................................................54 CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ VAØ MÔÛ ROÄNG CHO VAY THEO HAÏN MÖÙC TÍN DUÏNG ÑOÁI VÔÙI CAÙC DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM. ...................................................................................55 3.1 MUÏC TIEÂU CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM ÑEÁN NAÊM 2010. ......................................................................................................................55 3.2 ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN CUÛA NHNo & PTNT VIEÄT NAM ÑEÁN NAÊM 2010. ......................................................................................................................56 3.2.1 Muïc tieâu toång quaùt.................................................................................................56 3.2.2 Muïc tieâu cuï theå. .....................................................................................................57 3.2.3 Moät soá chæ tieâu cuï theå: ...........................................................................................58 3.3 ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN CAÙC DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA ÔÛ VIEÄT NAM ÑEÁN NAÊM 2010. .........................................................................................60 - 4 - 3.3.1 Boái caûnh kinh teá – xaõ hoäi giai ñoïan 2006 – 2010. .................................................60 3.3.2 Muïc tieâu phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa giai ñoïan 2006 – 2010. .................64 3.3.3 Nhieäm vuï chuû yeáu ñoái vôùi ngaønh ngaân haøng giai ñoïan 2006 – 2010. ..................65 3.4 GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ VAØ MÔÛ ROÄNG CHO VAY THEO HAÏN MÖÙC TÍN DUÏNG ÑOÁI VÔÙI CAÙC DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM..............................................................................................65 3.4.1 Caùc giaûi phaùp vó moâ mang tính hoã trôï. ..................................................................65 3.4.2 Caùc giaûi phaùp mang tính nghieäp vuï ñoái vôùi NHNo & PTNT Vieät Nam. ...............69 3.5 NHÖÕNG ÑEÀ XUAÁT KIEÁN NGHÒ..........................................................................73 3.5.1 Ñoái vôùi Chính phuû..................................................................................................73 3.5.2 Ñoái vôùi Ngaân haøng Nhaø nöôùc. ...............................................................................73 TOÙM LÖÔÏC CHÖÔNG 3..................................................................................................74 KEÁT LUAÄN. Taøi lieäu tham khaûo. Phuï luïc. - 5 - DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT DN Doanh nghieäp DNNN Doanh nghieäp Nhaø Nöôùc DNTN Doanh nghieäp tö nhaân DNNVV Doanh nghieäp nhoû vaø vöøa HMTD Haïn möùc tín duïng HÑTD Hôïp ñoàng tín duïng HÑQT Hoäi ñoàng quaûn trò NHTM Ngaân haøng Thöông maïi NHNo & PTNT VN Ngaân Haøng Noâng Nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Vieät Nam DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Baûng 2.1: Tình hình chung veà huy ñoäng voán .............................................................42 Baûng 2.2: Tình hình chung veà dö nôï ...........................................................................42 Baûng 2.3: Tình hình phaân loïai cho vay DNNVV theo ngaønh kinh teá ñeán 31/12/2006 ...43 Baûng 2.4: Cô caáu dö nôï theo phöông thöùc cho vay giai ñoaïn 2003 -2006......................47 Baûng 3.1: Toùm taét caùc muïc tieâu taøi chính vaø an toøan hoïat ñoäng ñeán naêm 2010. ...........58 - 6 - MÔÛ ÑAÀU 1. Tính caáp thieát cuûa vieäc nghieân cöùu ñeà taøi. Vieät Nam chính thöùc trôû thaønh thaønh vieân WTO, môû ra cô hoäi cho phaùt trieån kinh teá, hoäi nhaäp saâu roäng vaøo neàn kinh teá theá giôùi. Vieäc xuaát hieän, hình thaønh caùc taäp ñoøan kinh teá, taäp ñoøan ña quoác gia seõ taïo ra cô hoäi cho söï ra ñôøi caùc DNNVV hoïat ñoäng theo hình thöùc xaâu chuoãi, dòch vuï, gia coâng, phaân phoái… Ñeà taøi nghieân cöùu nhaèm goùp phaàn taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa tieáp caän nguoàn voán tín duïng chính thöùc, cuõng laø taïo theâm nguoàn löïc taøi chính ñeå caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa phaùt trieån theo chuû tröông chung cuûa Chính phuû ñeán naêm 2010. Tröôùc nhöõng vaán ñeà caáp thieát veà voán ñeå hoã trôï cho caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa (DNNVV) vaø söï löïa choïn phöông thöùc cho vay phuø hôïp, hieäu quaû cho ñoái töôïng naøy, toâi choïn ñeà taøi: “Cho vay theo haïn möùc tín duïng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa taïi NHNo & PTNT Vieät Nam – Thöïc traïng vaø giaûi phaùp” 2. Muïc tieâu nghieân cöùu. Phaân tích thöïc traïng hoïat ñoäng cho vay theo haïn möùc tín duïng, töø ñoù ñeà ra caùc giaûi phaùp ñeå naâng cao hieäu quaû vaø môû roäng cho vay theo haïn möùc tín duïng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa taïi heä thoáng NHNo & PTNT Vieät Nam. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu. ¾ Ñoái töôïng nghieân cöùu. - 7 - - Nghieân cöùu lyù luaän cuûa tín duïng ngaân haøng, phöông thöùc cho vay theo haïn möùc tín duïng. - Nghieân cöùu thöïc traïng hoïat ñoäng cho vay theo haïn möùc tín duïng cuûa Ngaân haøng noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân Vieät Nam. - Nghieân cöùu nhu caàu voán tín duïng ñeå phaùt trieån cuûa caùc DNNVV ñeán 2010, ñeå töø ñoù thoâng qua phöông thöùc cho vay theo haïn möùc tín duïng ñaùp öùng kòp thôøi nhu caàu voán vaø ñoàng thôøi laø söï taêng tröôûng dö nôï, oån ñònh nguoàn voán, taêng thu dòch vuï vaø haïn cheá toái thieåu ruûi ro tín duïng. ¾ Phaïm vi nghieân cöùu. Veà khoâng gian: Heä thoáng NHNo & PTNT Vieät Nam. Veà thôøi gian: töø naêm 2001 ñeán nay. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu. Chuû yeáu döïa vaøo kieán thöùc caùc moân kinh teá taøi chính ngaân haøng. Vieäc phaân tích soá lieäu döïa treân phöông phaùp phaân tích, toång hôïp, so saùnh, thoáng keâ vaø logic hoïc. 5. Noäi dung vaø keát caáu cuûa luaän vaên. Ngoøai phaàn môû ñaàu, keát luaän, taøi lieäu tham khaûo, phuï luïc, luaän vaên goàm 3 chöông chính: Chöông 1: Toång quan veà cho vay theo haïn möùc tín duïng vaø DNNVV. Chöông 2: Thöïc traïng hoïat ñoäng cho vay theo haïn möùc tín duïng ñoái vôùi caùc DNNVV taïi NHNo & PTNT Vieät Nam. Chöông 3: Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû vaø môû roäng cho vay theo haïn möùc tín duïng ñoái vôùi caùc DNNVV taïi NHNo & PTNT Vieät Nam. - 8 - CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ CHO VAY THEO HAÏN MÖÙC TÍN DUÏNG VAØ DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA. 1.1. TÍN DUÏNG VAØ VAI TROØ CUÛA TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG. Tín duïng ra ñôøi töø khi xaõ hoäi coù söï phaân coâng lao ñoäng vaø xuaát hieän cheá ñoä tö höõu veà tö lieäu saûn xuaát. Cuøng vôùi söï tan raõ cuûa cheá ñoä coäng saûn nguyeân thuûy caùc quan heä saûn xuaát môùi ra ñôøi, löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån laø ñieàu kieän cho söï phaân coâng lao ñoäng phaùt trieån, hình thaønh söï phaân hoaù xaõ hoäi: cuûa caûi taäp trung vaøo tay ngöôøi giaøu, coù quyeàn theá, trong khi ñoù coù ngöôøi ngheøo khoâng ñuû thu nhaäp ñeå ñaùp öùng nhu caàu toái thieåu cuûa ñôøi soáng. Maët khaùc, do ñieàu kieän thieân nhieân, ñieàu kieän saûn xuaát luoân luoân coù ruûi ro ñoøi hoûi phaûi coù söï vay möôïn nhau ñeå ñieàu hoaø cuoäc soáng; do vaäy, hình thöùc Tín duïng sô khai baèng hieän vaät xuaát hieän. Saûn xuaát haøng hoùa ngaøy caøng phaùt trieån thì quan heä Tín duïng caøng ñöôïc môû roäng, do nhu caàu veà ñaàu tö tìm kieám lôïi nhuaän, nhu caàu tieâu duøng ngaøy caøng gia taêng. Maët khaùc, ñaëc ñieåm tuaàn hoaøn voán cuûa töøng Xí nghieäp, toå chöùc kinh teá traûi qua caùc giai ñoaïn, bieåu hieän döôùi caùc hình thaùi khaùc nhau; cuøng thôøi ñieåm, coù nhöõng xí nghieäp ñang taïm thôøi coù voán nhaøn roãi (thöøa voán), nhöng xí nghieäp, toå chöùc kinh teá khaùc laïi coù nhu caàu boå sung nguoàn voán. Do ñoù, ñoøi hoûi phaûi coù Tín duïng laøm caàu noái trung gian giöõa nôi thöøa vaø nôi thieáu. Tín duïng toàn taïi trong nhieàu phöông thöùc saûn xuaát khaùc nhau, nhöng baát kyø phöông thöùc naøo, tín duïng bieåu hieän ra ngoaøi nhö laø söï vay möôïn - 9 - laãn nhau taïm thôøi moät soá tieàn teä. Baûn chaát cuûa tín duïng ñöôïc bieåu hieän trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa tín duïng vaø moái quan heä cuûa noù vôùi quaù trình taùi saûn xuaát. 1.1.1. Khaùi nieäm vaø baûn chaát cuûa tín duïng. Qua nhöõng lyù luaän ñaõ trình baøy neâu treân, daãn ñeán khaùi nieäm: Tín duïng laø moät quan heä kinh teá giöõa ngöôøi cho vay vaø ngöôøi ñi vay, laø söï chuyeån nhöôïng quyeàn söû duïng moät löôïng giaù trò hay hieän vaät theo nhöõng ñieàu kieän maø hai beân thoaû thuaän. Quan heä kinh teá treân ñöôïc thoâng qua vaän ñoäng giaù trò voán tín duïng qua caùc giai ñoaïn: - Giai ñoaïn phaân phoái voán Tín duïng: ÔÛ giai ñoaïn naøy voán tieàn teä hoaëc giaù trò vaät tö haøng hoaù ñöôïc chuyeån töø ngöôøi naøy ñeán ngöôøi khaùc, baèng haønh vi cho vay vaø ñi vay. - Giai ñoaïn söû duïng voán Tín duïng: ÔÛ giai ñoaïn naøy voán vay ñöôïc söû duïng tröïc tieáp (neáu vay baèng hieän vaät) hoaëc voán vay ñöôïc söû duïng ñeå mua haøng hoaù (vay baèng tieàn) ñeå thoûa maõn nhu caàu saûn xuaát hoaëc tieâu duøng cuûa ngöôøi ñi vay. Tuy nhieân, ngöôøi ñi vay khoâng coù quyeàn sôû höõu veà giaù trò ñoù, maø chæ coù quyeàn söû duïng taïm thôøi trong moät thôøi gian nhaát ñònh. - Giai ñoaïn hoaøn traû voán Tín duïng: Laø giai ñoaïn keát thuùc moät voøng tuaàn hoaøn cuûa tín duïng nghóa laø sau khi hoaøn thaønh moät chu kyø saûn xuaát T-H-T ñeå trôû veà hình thaùi tieàn teä; voán tín duïng ñöôïc ngöôøi vay hoaøn traû cho ngöôøi cho vay. - 10 - Nhö vaäy, baûn chaát cuûa tín duïng laø hoaøn traû vaø laø cô sôû ñeå phaân bieät vôùi phaïm truø kinh teá khaùc, laø quaù trình quay trôû veà vôùi tö caùch laø moät löôïng giaù trò vaän ñoäng, cho neân söï hoaøn traû luoân luoân phaûi ñaûm baûo giaù trò vaø coù phaàn taêng theâm döôùi hình thöùc lôïi töùc. Trong tröôøng hôïp coù laïm phaùt söï hoaøn traû veà maët giaù trò cuõng phaûi ñöôïc toân troïng, thoâng qua cô cheá ñieàu tieát baèng laõi suaát. 1.1.2. Chöùc naêng cuûa tín duïng. 1.1.2.1 Chöùc naêng taäp trung vaø phaân phoái laïi voán tieàn teä. Ñaây laø chöùc naêng cô baûn nhaát cuûa tín duïng, nhôø chöùc naêng naøy maø caùc nguoàn voán tieàn teä trong xaõ hoäi ñöôïc ñieàu hoøa töø nôi thöøa sang nôi thieáu ñeå söû duïng hieäu quaû, nhaèm phaùt trieån neàn kinh teá xaõ hoäi. Taäp trung vaø phaân phoái laïi voán tieàn teä laø hai maët hôïp thaønh chöùc naêng coát loõi cuûa tín duïng. - ÔÛ maët taäp trung voán tieàn teä: nhôø söï hoïat ñoäng cuûa heä thoáng tín duïng maø caùc nguoàn tieàn nhaøn roãi ñöôïc taäp trung laïi, bao goàm tieàn nhaøn roãi cuûa daân chuùng,voán baèng tieàn cuûa caùc toå chöùc kinh teá. - ÔÛ maët phaân phoái laïi voán tieàn teä, ñaây laø maët cô baûn cuûa chöùc naêng naøy, ñoù laø söï chuyeån hoùa ñaåy söû duïng caùc nguoàn voán ñaõ taäp trung ñöôïc ñeå ñaùp öùng nhu caàu saûn xuaát löu thoâng haøng hoùa, tieâu duøng trong xaõ hoäi. Caû hai maët taäp trung vaø phaân phoái laïi voán ñeàu ñöôïc thöïc hieän theo nguyeân taéc hoøan traû vì vaäy tín duïng coù öu theá roõ reät, noù kích thích maët taäp trung voán, noù thuùc ñaåy vieäc söû duïng voán hieäu quaû. 1.1.2.2 Chöùc naêng tieát kieäm tieàn maët vaø chi phí löu thoâng cho xaõ hoäi. - 11 - Tín duïng coù theå phaùt huy chöùc naêng tieát kieäm tieàn maët vaø chi phí löu thoâng cho xaõ hoäi, ñöôïc theå hieän qua caùc maët sau: - Hoïat ñoäng tín duïng taïo ñieàu kieän cho söï ra ñôøi cuûa caùc coâng cuï löu thoâng tín duïng nhö: thöông phieáu, kyø phieáu, caùc loïai seùc, theû tín duïng, theû thanh toùan… cho pheùp thay theá moät soá löôïng lôùn tieàn maët löu haønh, nhôø ñoù laøm giaûm caùc chi phí lieân quan ñeán tieàn maët. - Vieäc hoïat ñoäng cuûa tín duïng ngaân haøng vôùi heä thoáng taøi khoûan laøm cho thanh toùan thoâng qua ngaân haøng döôùi hình thöùc chuyeån khoûan hoaëc buø tröø laøm maïnh saûn suaát löu thoâng haøng hoùa, taêng toác ñoä chu chuyeån voán trong trong neàn kinh teá. 1.1.2.3 Chöùc naêng phaûn aùnh vaø kieåm soaùt caùc hoïat ñoäng kinh teá. Ñaây laø chöùc naêng heä quaû cuûa hai chöùc naêng treân. Söï vaän ñoäng cuûa voán tín duïng phaàn lôùn laø söï vaän ñoäng gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa vaät tö, haøng hoùa, chi phí trong hoä kinh doanh, caùc toå chöùc kinh teá. Vì vaäy, qua ñoù tín duïng khoâng nhöõng laø taám göông phaûn aùnh hoïat ñoäng kinh teá maø coøn thöïc hieän vieäc kieåm soùat hoïat ñoäng aáy, nhaèm ngaên chaën caùc hieän töôïng tieâu cöïc trong neàn kinh teá xaõ hoäi. 1.1.3. Vai troø cuûa tín duïng. Trong neàn kinh teá haøng hoùa, tín duïng ngaân haøng laø moät trong nhöõng keânh quan troïng trong huy ñoäng vaø taøi trôï nguoàn voán, vöøa thuùc ñaåy quaù trình taäp trung voán vöøa taùc ñoäng ñeán quaù trình taäp trung saûn suaát. - 12 - Thoâng qua vieäc taøi trôï voán cuûa ngaân haøng, hoaït ñoäng tín duïng ngaân haøng ñaõ goùp phaàn giaûi quyeát tình traïng thöøa, thieáu voán taïm thôøi thöôøng xuyeân xaûy ra ôû caùc doanh nghieäp trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh vaø ñieàu hoøa voán trong toaøn boä neàn kinh teá, taïo ñieàu kieän cho quaù trình saûn xuaát ñöôïc lieân tuïc. Nhö vaäy, tín duïng ngaân haøng ñaùp öùng nhu caàu voán cho quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi, thoâng qua ñoù, tín duïng ngaân haøng thuùc ñaåy quaù trình tích tuï vaø taäp trung voán phaùt trieån kinh teá, taøi trôï cho caùc ngaønh kinh teá muõi nhoïn nhaèm thuùc ñaåy nhanh tieán trình thöïc hieän coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Vôùi baûn chaát hoaøn traû coù laõi, tín duïng ngaân haøng ñaõ buoäc khaùch haøng vay phaûi taêng cöôøng haïch toaùn kinh teá ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån vaø qua ñoù tín duïng ngaân haøng theå hieän vai troø quaûn lyù vaø ñieàu tieát vó moâ neàn kinh teá. 1.1.4. Phaân loaïi tín duïng. Trong neàn kinh teá thò tröôøng, tín duïng ngaân haøng hoaït ñoäng raát ña daïng vaø phong phuù. Do ñoù, vieäc phaân loaïi tín duïng phaûi döïa treân nhöõng caùch tieáp caän khaùc nhau, cuï theå: - Phaân loaïi tín duïng döïa vaøo thôøi gian: Coù tín duïng ngaén haïn; tín duïng trung haïn; tín duïng daøi haïn. - Phaân loaïi tín duïng döïa vaøo muïc ñích cho vay: Coù cho vay baát ñoäng saûn; cho vay coâng nghieäp vaø thöông maïi; cho vay noâng nghieäp; cho vay caùc ñònh cheá taøi chính; cho vay tieâu duøng. - 13 - - Phaân loaïi tín duïng döïa vaøo möùc ñoä tín nhieäm ñoái vôùi khaùch haøng: Coù cho vay coù baûo ñaûm baèng taøi saûn; cho vay khoâng ñaûm baûo baèng taøi saûn. - Phaân loaïi tín duïng döïa vaøo xuaát xöù tín duïng: Coù cho vay tröïc tieáp; cho vay giaùn tieáp. Ngoaøi ra, ngaân haøng coøn thöïc hieän caùc nghieäp vuï baûo laõnh cho khaùch haøng baèng uy tín cuûa mình. Ñoái vôùi nghieäp vuï naøy, ngaân haøng khoâng phaûi cung caáp baèng tieàn, nhöng ngaân haøng phaûi thanh toaùn thay neáu khaùch haøng khoâng thöïc hieän ñöôïc nghóa vuï theo hôïp ñoàng. 1.2. PHÖÔNG THÖÙC CHO VAY THEO HAÏN MÖÙC TÍN DUÏNG. 1.2.1. Khaùi nieäm cho vay theo haïn möùc tín duïng. Cho vay theo haïn möùc tín duïng laø phöông thöùc cho vay xaùc ñònh möùc dö nôï vay toái ña cho khaùch haøng ñöôïc duy trì trong moät thôøi haïn nhaát ñònh maø ngaân haøng vaø khaùch haøng ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng tín duïng. Ñaëc ñieåm cô baûn cuûa loïai cho vay naøy laø moät hoà sô vay duøng cho nhieàu moùn vay. Ngaân haøng tieán haønh phaân tích tín duïng vaø neáu ñoàng yù cho vay, hai beân seõ kyù keát hôïp ñoàng tín duïng. Vieäc cho vay vaø thu nôï ñan xen nhau, khoâng phaân ñònh ranh giôùi, thôøi ñieåm cuï theå luùc naøo cho vay, luùc naøo thu nôï. Vieäc cho vay thu nôï thoâng qua taøi khoûan luaân chuyeån (Beân Nôï cuûa taøi khoûan naøy phaûn aùnh caùc khoûan tieàn vay cuûa khaùch haøng, beân Coù phaûn aùnh caùc khoûan traû nôï cuûa khaùch haøng). 1.2.2. Öu ñieåm vaø khuyeát ñieåm cuûa phöông thöùc cho vay theo haïn möùc tín duïng. - 14 - Öu ñieåm: Thuû tuïc ñôn giaûn, khaùch haøng chuû ñoäng nguoàn voán vay, laõi vay traû cho ngaân haøng thaáp. Khuyeát ñieåm: Ngaân haøng deã bò ñoäng voán kinh doanh, thu laõi cho vay thaáp. 1.2.3. Chöùc naêng cuûa cho vay theo haïn möùc tín duïng. Phöông thöùc cho vay naøy vôùi öu ñieåm laø coù theå taän thu nhöõng khoûan thu maø khaùch haøng coù, khi maø taøi khoûan ñang coù dö nôï; kieåm soùat töï nhieân doanh soá cho vay vaø doanh soá baùn haøng thoâng qua doanh soá thu nôï, vì theo phöông thöùc naøy khi khaùch haøng coù doanh thu baùn haøng phaûi chuyeån thaúng hoaëc noäp thaúng vaøo beân Coù cuûa taøi khoûan cho vay luaân chuyeån ñeå traû nôï. Do ñoù, ngaân haøng coù theå naém baét ñöôïc hoïat ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa ñôn vò thoâng qua doanh soá cho vay vaø thu nôï töø taøi khoûan treân. Ngoøai ra, vôùi phöông thöùc cho vay naøy Ngaân haøng coù theå ñaùp öùng nhanh choùng, kòp thôøi nhu caàu voán cuûa khaùch haøng, söû duïng ñöôïc nguoàn voán nhaøn roãi taïm thôøi cuûa khaùch haøng, haïn cheá ñöôïc söû duïng tieàn maët trong thanh toùan. 1.2.4. Kyõ thuaät cho vay theo haïn möùc tín duïng. 1.2.4.1 Caùc vaán ñeà chung veà cho vay doanh nghieäp. 1.2.4.1.1 Caùc khaùi nieäm Cho vay laø moät hình thöùc caáp tín duïng, theo ñoù toå chöùc tín duïng giao cho khaùch haøng moät khoûan tieàn ñeå söû duïng vaøo muïc ñích vaø thôøi haïn nhaát ñònh theo thoûa thuaän vôùi nguyeân taéc coù hoøan traû caû goác vaø laõi. Thôøi haïn nhaát ñònh ñoù chính laø thôøi haïn cho vay. Thôøi haïn cho vay laø khoûang thôøi gian ñöôïc tính töø khi khaùch haøng nhaän voán vay cho ñeán thôøi ñieåm traû heát nôï goác vaø laõi vay ñaõ ñöôïc thoûa - 15 - thuaän trong hôïp ñoàng tín duïng giöõa toå chöùc tín duïng vaø khaùch haøng. Döïa vaøo thôøi haïn, cho vay coù theå chia thaønh cho vay ngaén haïn, trung haïn vaø daøi haïn. - Cho vay ngaén haïn laø caùc khoûan vay coù thôøi haïn cho vay ñeán 12 thaùng. - Cho vay trung haïn laø caùc khoûan vay coù thôøi haïn cho vay töø treân 12 thaùng ñeán 60 thaùng. - Cho vay daøi haïn laø caùc khoûan vay coù thôøi haïn cho vay töø treân 60 thaùng ñeán trôû leân. 1.2.4.1.2 Nguyeân taéc vay voán. Vieäc vay voán laø nhu caàu töï nguyeän cuûa khaùch haøng vaø laø cô hoäi ñeå ngaân haøng caáp tín duïng vaø thu lôïi nhuaän töø hoïat ñoäng cuûa mình. Tuy nhieân, caáp tín duïng lieân quan ñeán vieäc söû duïng voán huy ñoäng neân phaûi tuaân thuû theo nhöõng nguyeân taéc nhaát ñònh. Khaùch haøng vay voán cuûa ngaân haøng phaûi baûo ñaûm hai nguyeân taéc: - Söû duïng voán ñuùng muïc ñích ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng tín duïng. Veà phía ngaân haøng, tröôùc khi cho vay caàn phaûi tìm hieåu roõ muïc ñích vay voán cuûa khaùch haøng ñoàng thôøi phaûi kieåm tra xem khaùch haøng coù söû duïng voán ñuùng muïc ñích ñaõ cam keát hay khoâng. Nguyeân taéc naøy raát quan troïng vì vieäc söû duïng voán vay ñuùng muïc ñích hay khoâng seõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán khaû naêng thu hoài nôï vay sau naøy.Veà phía khaùch haøng, vieäc söû duïng voán vay ñuùng muïc ñích goùp phaàn naâng cao hieäu quaû söû duïng voán vay ñoàng thôøi giuùp doanh nghieäp baûo ñaûm khaû - 16 - naêng hoøan traû nôï cho ngaân haøng. Töø ñoù, naâng cao uy tín cuûa khaùch haøng ñoái vôùi ngaân haøng vaø cuûng coá moái quan heä vay voán sau naøy. - Hoøan traû nôï goác vaø laõi vay ñuùng thôøi haïn ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng tín duïng. Laø moät nguyeân taéc khoâng theå thieáu trong hoïat ñoäng cho vay. Ñaïi ña soá nguoàn voán maø ngaân haøng söû duïng ñeå cho vay laø voán huy ñoäng töø khaùch haøng göûi tieàn. Hôn nöõa, baûn chaát cuûa quan heä tín duïng laø quan heä chuyeån nhöôïng taïm thôøi quyeàn söû duïng voán vay neân sau moät thôøi gian nhaát ñònh voán vay phaûi ñöôïc hoøan traû caû goác vaø laõi vay. 1.2.4.1.3 Ñieàu kieän vay Maëc duø khi cho vay, ngaân haøng yeâu caàu khaùch haøng vay voán phaûi baûo ñaûm hai nguyeân taéc treân nhöng thöïc teá khoâng phaûi khaùch haøng naøo cuõng coù theå tuaân thuû ñuùng hai nguyeân taéc naøy. Do vaäy, ñeå giuùp cho vieäc baûo ñaûm nguyeân taéc vay voán, ngaân haøng chæ xem xeùt cho vay khi khaùch haøng thoûa maõn moät soá ñieàu kieän vay nhaát ñònh: - Coù naêng löïc phaùp luaät daân döï, naêng löïc haønh vi daân söï vaø chòu traùch nhieäm daân söï theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. - Coù muïc ñích vay voán hôïp phaùp. - Coù khaû naêng taøi chính baûo ñaûm traû nôï trong thôøi haïn cam keát. - Coù phöông aùn saûn xuaát kinh doanh, dòch vuï khaû thi vaø coù hieäu quaû. - Thöïc hieän caùc quy ñònh veà baûo ñaûm tieàn vay theo quy ñònh cuûa Chính phuû vaø höôùng daãn cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam. 1.2.4.1.4 Hoà sô vay voán. - 17 - Khi coù nhu caàu vay voán, khaùch haøng göûi cho toå chöùc tín duïng giaáy ñeà nghò vay voán vaø caùc taøi lieäu caàn thieát chöùng minh ñuû ñieàu kieän vay voán. Khaùch haøng phaûi chòu traùch nhieäm tröôùc phaùp luaät veà tính chính xaùc vaø hôïp phaùp cuûa caùc taøi lieäu göûi cho toå chöùc tín duïng. Toå chöùc tín duïng höôùng daãn caùc loïai taøi lieäu khaùch haøng caàn göûi cho toå chöùc tín duïng phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuï theå cuûa töøng loïai khaùch haøng, loïai cho vay vaø khoûan vay. 1.2.4.1.5 Thaåm ñònh vaø quyeát ñònh cho vay. Thaåm ñònh vaø quyeát ñònh cho vay laø khaâu raát quan troïng trong toøan boä quy trình tín duïng. Ñeå coù caên cöù ra quyeát ñònh cho vay hay khoâng cho vay, caùc toå chöùc tín duïng ñeàu xaây döïng quy trình xeùt duyeät cho vay theo nguyeân taéc baûo ñaûm tính ñoäc laäp vaø phaân ñònh roõ raøng traùch nhieäm caù nhaân, traùch nhieäm giöõa khaâu thaåm ñònh vaø quyeát ñònh cho vay. Khi thaåm ñònh, toå chöùc tín duïng seõ xem xeùt ñaùnh giaù tính khaû thi, hieäu quaû cuûa döï aùn ñaàu tö, phöông aùn phuïc vuï saûn xuaát kinh doanh, dòch vuï, phöông aùn phuïc vuï ñôøi soáng hoaëc döï aùn ñaàu tö vaø khaû naêng hoøan traû nôï vay cuûa khaùch haøng ñeå ra quyeát ñònh. 1.2.4.1.6 Hôïp ñoàng tín duïng. Vieäc cho vay cuûa toå chöùc tín duïng vaø khaùch haøng vay phaûi ñöôïc laäp thaønh hôïp ñoàng tín duïng. Hôïp ñoàng tín duïng phaûi coù noäi dung veà ñieàu kieän vay, muïc ñích söû duïng voán vay, phöông thöùc cho vay, soá voán vay, laõi suaát, thôøi haïn cho vay, hình thöùc baûo ñaûm, giaù trò taøi saûn baûo ñaûm, phöông thöùc traû nôï vaø nhöõng cam keát khaùc ñöôïc caùc beân thoûa thuaän. Ngoøai ra, hôïp ñoàng tín duïng cuõng caàn neâu roõ quyeàn vaø nghóa vuï cuûa toå chöùc tín duïng vaø khaùch haøng. - 18 - 1.2.4.1.7 Giôùi haïn cho vay. Trong hoïat ñoäng tín duïng, ngaân haøng thöông maïi bò giôùi haïn cho vay theo quy ñònh cuûa Luaät caùc toå chöùc tín duïng nhaèm baûo ñaûm an toøan. Caùc giôùi haïn tín duïng khi cho vay bao goàm: - Toång dö nôï cho vay ñoái vôùi moät khaùch haøng khoâng ñöôïc vöôït quaù 15% voán töï coù cuûa Ngaân haøng, tröø tröôøng hôïp ñoái vôùi nhöõng khoûan cho vay töø caùc nguoàn voán uûy thaùc cuûa Chính phuû, cuûa caùc toå chöùc vaø caù nhaân. Tröôøng hôïp nhu caàu voán cuûa khaùch haøng vöôït quaù 15% voán töï coù cuûa ngaân haøng hoaëc khaùch haøng coù nhu caàu huy ñoäng voán töø nhieàu nguoàn thì caùc ngaân haøng coù theå cho vay hôïp voán theo quy ñònh cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam. - Trong tröôøng hôïp ñaêïc bieät, ngaân haøng chæ ñöôïc cho vay vöôït quaù möùc giôùi haïn cho vay theo quy ñònh vöøa neâu khi ñöôïc Thuû Töôùng Chính phuû cho pheùp ñoái vôùi töøng tröôøng hôïp cuï theå. - Vieäc xaùc ñònh voán töï coù cuûa caùc ngaân haøng ñeå laøm caên cöù tính toùan giôùi haïn cho vay ñöôïc thöïc hieän theo quy ñònh cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam. 1.2.4.1.8 Haïn cheá cho vay. Ngaân haøng khoâng ñöôïc cho vay khoâng coù baûo ñaûm, cho vay vôùi ñieàu kieän öu ñaõi veà laõi suaát, veà möùc cho vay ñoái vôùi nhöõng ñoái töôïng sau ñaây: - Toå chöùc kieåm toùan, kieåm toùan vieân coù traùch nhieäm kieåm toùan taïi toå chöùc tín duïng cho vay; thanh tra vieân thöïc hieän nhieäm vuï thanh tra taïi toå chöùc tín duïng cho vay; keá toùan tröôûng cuûa toå chöùc tín duïng cho vay. - 19 - - Caùc coå ñoâng lôùn cuûa toå chöùc tín duïng. - Doanh nghieäp coù moät trong nhöõng ñoái töôïng quy ñònh taïi khoûan 1, ñieàu 77 cuûa Luaät caùc toå chöùc tín duïng sôû höõu treân 10% voán ñieàu leä cuûa doanh nghieäp ñoù. 1.2.4.1.9 Nhöõng tröôøng hôïp khoâng cho vay. Ngoøai ra Ngaân haøng coøn khoâng ñöôïc cho vay nhöõng tröôøng hôïp sau ñaây: - Thaønh vieân Hoäi ñoàng quaûn trò, Ban kieån soùat, Toång Giaùm ñoác (Giaùm ñoác), Phoù Toång Giaùm ñoác (Phoù Giaùm ñoác) cuûa toå chöùc tín duïng. - Caùn boä, nhaân vieân cuûa chính toå chöùc tín duïng ñoù thöïc hieän nhieäm vuï thaåm ñònh, quyeát ñònh cho vay. - Boá, meï, vôï, choàng, con cuûa thaønh vieân Hoäi ñoàng quaûn trò, Ban kieåm soùat, Toång Giaùm ñoác (Giaùm ñoác), Phoù Toång Giaùm ñoác (Phoù Giaùm ñoác). 1.2.4.2 Caùch xaùc ñònh haïn möùc tín duïng. Cho vay ngaén haïn thöïc chaát laø cho vay boå sung nguoàn voán ñaàu tö vaøo taøi saûn löu ñoäng. Do vaäy, xaùc ñònh haïn möùc voán löu ñoäng phaûi caên cöù vaøo nhu caàu voán löu ñoäng cuûa doanh nghieäp vaø treân cô sôû khai thaùc heát caùc nguoàn voán phi ngaân haøng khaùc. Coù nhö vaäy môùi xaùc ñònh ñuùng vaø hôïp lyù nhu caàu voán vay, traùnh tình traïng cho vay quaù möùc caàn thieát laøm toån haïi ñeán khaû naêng thu hoài nôï. Maët khaùc, khoâng vì theá maø xaùc ñònh haïn möùc tín duïng quaù khaét khe, khieán khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu cho doanh nghieäp. - 20 - Caên cöù ñeå xaùc ñònh haïn möùc tín duïng laø keá hoaïch taøi chính cuûa doanh nghieäp, trong ñoù döï baùo chi tieát veà taøi saûn vaø nguoàn voán. Caùc khoaûn muïc trong baûn keá hoaïch taøi chính coù theå lieät keâ ôû baûng döôùi ñaây : Taøi saûn Nôï vaø voán chuû sôû höõu Taøi saûn löu ñoäng Nôï phaûi traû Tieàn maët vaø tieàn göûi ngaân haøng Nôï ngaén haïn Chöùng khoaùn ngaén haïn Vay ngaén haïn ngaân haøng Khoaûn phaûi thu Phaûi traû ngöôøi baùn Haøng toàn kho Phaûi traû coâng nhaân vieân Taøi saûn löu ñoäng khaùc Phaûi traû khaùc Taøi saûn coá ñònh roøng Nôï daøi haïn Ñaàu tö taøi chính daøi haïn Voán chuû sôû höõu Toång coäng taøi saûn Toång coäng nôï vaø toång voán chuû sôû höõu Döïa vaøo keá hoaïch taøi chính naøy nhaân vieân tín duïng seõ tieán haønh xaùc ñònh haïn möùc tín duïng theo töøng böôùc nhö sau : 1. Xaùc ñònh vaø thaåm ñònh tính chaát hôïp lyù cuûa toång taøi saûn 2. Xaùc ñònh vaø thaåm ñònh tính chaát hôïp lyù cuûa nguoàn voán. 3. Xaùc ñònh haïn möùc tín duïng theo coâng thöùc : Haïn möùc tín duïng = Nhu caàu voán löu ñoäng – Voán chuû sôû höõu tham gia Nhu caàu voán löu ñoäng = Giaù trò taøi saûn löu ñoäng – Nôï ngaén haïn phi ngaân haøng – Nôï daøi haïn coù theå söû duïng. - 21 - Ñeå chöùng minh cho vieäc thu nhaäp thoâng tin töø keá hoaïch taøi chính cho khaùch haøng laäp vaø aùp duïng coâng thöùc treân ñeå xaùc ñònh haïn möùc tín duïng, chuùng ta xem xeùt ví duï sau ñaây khi moät nhaân vieân tín duïng cuûa Ngaân haøng ABC nhaän ñöôïc keá hoaïch taøi chính cuûa khaùch haøng. Keá hoaïch taøi chính cuûa khaùch haøng. Ñvt: trieäu VND Taøi saûn Soá tieàn Nôï vaø voán chuû sôû höõu Soá tieàn Taøi saûn löu ñoäng 4.150 Nôï phaûi traû 5.450 Tieàn maët& TGNH 500 Nôï ngaén haïn 4.250 Chöùng khoaùn NH Phaûi traû ngöôøi baùn 910 Khoaûn phaûi thu 750 Phaûi traû coâng nhaân vieân 750 Haøng toàn kho 2.500 Phaûi traû khaùc 150 TS löu ñoäng khaùc 400 Vay ngaén haïn NH 2.440 TS coá ñònh roøng 3.000 Nôï daøi haïn 1200 ÑTTC daøi haïn 500 Voán chuû sôû höõu 2.200 Toång coäng TS 7.650 Toång coäng nôï vaø voán CSH 7.650 Döïa vaøo keá hoaïch taøi chính treân ñaây, coù ba caùch xaùc ñònh haïn möùc tín duïng. 1.2.4.2.1 Caùch 1: Voán chuû sôû höõu tham gia theo tyû leä phaàn traêm toái thieåu (giaû söû trong ví duï naøy laø 30%) tính treân cheânh leäch giöõa taøi saûn löu ñoäng vaø nôï ngaén haïn phi ngaân haøng. Caùch tính naøy coù theå toùm taét nhö sau: Ñvt: trieäu VND - 22 - 1. Giaù trò taøi saûn löu ñoäng 4.150 2. Nôï ngaén haïn phi ngaân haøng (910 + 750 + 150) 1.810 3.Möùc cheânh leäch [(1) – (2)] 2.340 4. Voán chuû sôû höõu tham gia [(3) x tyû leä tham gia (30%)] 702 5. Möùc cho vay toái ña cuûa ngaân haøng [(3) – (4)] 1.638 1.2.4.2.2 Caùch 2: Voán chuû sôû höõu tham gia theo tyû leä phaàn traêm toái thieåu (giaû söû trong ví duï naøy laø 30%) tính treân toång taøi saûn löu ñoäng. Caùch tính naøy coù theå toùm taét nhö sau: Ñvt: trieäu VND 1. Giaù trò taøi saûn löu ñoäng 4.150 2. Voán chuû sôû höõu tham gia theo tyû leä 30% (4.150 x 0,3) 1.245 3.Möùc cheânh leäch [(1) – (2)] 2.905 4. Nôï ngaén haïn phi ngaân haøng (910 + 750 + 150) 1.810 5. Möùc cho vay toái ña cuûa ngaân haøng [(3) – (4)] 1.095 1.2.4.2.3 Caùch 3: - 23 - Ngaân haøng coù cho vay daøi haïn ñeå ñaùp öùng nhu caàu voán löu ñoäng thöôøng xuyeân (giaû söû trong ví duï naøy laø 300) vaø voán chuû sôû höõu tham gia theo tyû leä phaàn traêm toái thieåu (giaû söû trong ví duï naøy laø 30%) tính treân toång taøi saûn löu ñoäng. Caùch tính naøy coù theå toùm taét nhö sau: Ñvt: trieäu VND 1. Giaù trò taøi saûn löu ñoäng 4.150 2. Giaù trò taøi saûn löu ñoäng do nguoàn daøi haïn taøi trôï 300 3.G.trò TSLÑ chöa coù nguoàn taøi trôï [(1) – (2)] 3.850 4. VCSH tham gia theo tyû leä 30% (3.850 x 0,3) 1.155 5. Nôï ngaén haïn phi NH (910 + 750 + 150) 1.810 6. Möùc cho vay toái ña cuûa NH [(3) – (4) – (5)] 885 1.2.4.3 Phaùt tieàn vay. Ngaân haøng seõ caên cöù vaøo baûng keâ chöùng töø xin vay cuûa khaùch ñeå giaûi ngaân baèng caùch ghi Nôï vaøo taøi khoaûn cho vay luaân chuyeån vaø ghi Coù vaøo taøi khoaûn tieàn göûi hoaëc chuyeån traû thaúng cho nhaø cung caáp. 1.2.4.4 Thu nôï. Vieäc thu nôï theo taøi khoaûn cho vay luaân chuyeån, nghóa laø tieàn thu baùn haøng, tieàn thu dòch vuï cuûa khaùch haøng ñöôïc duøng öu tieân ñeå traû nôï vay, khi ñoù veà maët keá toaùn ngaân haøng ghi Coù vaøo taøi khoaûn cho vay luaân chuyeån vaø nhö vaäy dö nôï cuûa khaùch seõ giaûm. Neáu taøi khoaûn cho vay luaân chuyeån coù dö nôï baèng khoâng (beân nôï taøi khoaûn cho vay luaân chuyeån phaûn aùnh soá tieàn khaùch haøng ñaõ vay) töùc laø vaøo thôøi ñieåm ñoù khaùch haøng ñaõ traû - 24 - heát nôï ngaân haøng, tieàn thu dòch vuï, tieàn thu khaùc thì ngaân haøng seõ chuyeån vaøo beân Coù taøi khoaûn tieàn göûi cuûa khaùch haøng. 1.2.4.5 Thu laõi. Cuoái moãi thaùng ngaân haøng seõ tính laõi theo phöông phaùp tích soá. Neáu haïn möùc tín duïng vaãn coøn, ngaân haøng seõ thu nôï baèng caùch ghi Nôï taøi khoaûn cho vay luaân chuyeån. Neáu haïn möùc tín duïng ñaõ heát thì ngaân haøng seõ trích tieàn töø taøi khoaûn tieàn göûi cuûa khaùch haøng ñeå thu laõi. 1.2.4.6 Phaïm vi aùp duïng. Aùp duïng cho khaùch haøng coù nhu caàu vay voán thöôøng xuyeân, coù ñaëc ñieåm saûn xuaát kinh doanh, luaân chuyeån voán khoâng phuø hôïp vôùi phöông thöùc cho vay töøng laàn vaø ñöôïc ngaân haøng tín nhieäm. Thöôøng khi cho vay loaïi naøy, ngaân haøng khoâng yeâu caàu baûo ñaûm tín duïng. 1.3. TOÅNG QUAN VEÀ DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA. 1.3.1. Ñònh nghóa doanh nghieäp nhoû vaø vöøa. Theo Nghò ñònh 90/2001/NÑ-CP cuûa Chính phuû ngaøy 23/11/2001 veà trôï giuùp phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa, taïi ñieàu 3 cuûa nghò ñònh naøy ñònh nghóa nhö sau: Doanh nghieäp nhoû vaø vöøa laø cô sôû saûn xuaát kinh doanh ñoäc laäp, ñaõ ñaêng kyù kinh doanh theo phaùp luaät hieän haønh, coù voán ñaêng kyù khoâng quaù 10 tyû ñoàng hoaëc soá lao ñoäng trung bình haèng naêm khoâng quaù 300 ngöôøi. Caên cöù vaøo tình hình kinh teá – xaõ hoäi cuï theå cuûa ngaønh, ñòa phöông, trong quaù trình thöïc hieän caùc bieän phaùp, chöông trình trôï giuùp coù theå linh hoïat aùp duïng ñoàng thôøi caû hai chæ tieâu voán lao ñoäng hoaëc moät trong hai chæ tieâu noùi treân. - 25 - Caùc ñoái töôïng aùp duïng: - Caùc doanh nghieäp thaønh laäp vaø hoïat ñoäng theo Luaät doanh nghieäp; - Caùc doanh nghieäp thaønh laäp vaø hoïat ñoäng theo Luaät doanh nghieäp Nhaø nöôùc; - Caùc hôïp taùc xaõ thaønh laäp vaø hoïat ñoäng theo Luaät Hôïp taùc xaõ; - Caùc hoä kinh doanh caùc theå ñaêng kyù theo nghò ñònh soá 02/2000/NÑ- CP ngaøy 03/02/2000 cuûa Chính phuû veà ñaêng kyù kinh doanh. 1.3.2. Sô löôïc quaù trình phaùt trieån cuûa doanh nghieäp nhoû vaø vöøa töø naêm 2001 ñeán 2005. 1.3.2.1 Tuyeân boá chính saùch phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa. Naêm 2001. - Nghò ñònh soá 90/2001/NÑ-CP ngaøy 23/11/2001 cuûa Thuû töôùng chính phuû , veà trôï giuùp phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa, laø tuyeân boá caáp cao ñaàu tieân ñöôïc ban haønh. - Quyeát ñònh soá 193/2001/QÑ/TTg ngaøy 20/12/2001 cuûa Thuû töôùng Chính phuû, veà vieäc ban haønh quy cheá thaønh laäp toå chöùc vaø hoïat ñoäng cuûa quyõ baûo laõnh tín duïng cho doanh nghieäp nhoû vaø vöøa. Naêm 2002. - Thoâng tö soá 86/2002/TT-BTC ngaøy 27/09/2002 cuûa Boä Taøi Chính, höôùng daãn chi hoã trôï hoïat ñoäng xuùc tieán thöông maïi ñaåy maïnh xuaát khaåu. Naêm 2003. - 26 - - Quyeát ñònh soá 12/2003/QÑ-TTg cuûa Thuû töôùng Chính phuû ngaøy 17/01/2003, veà chöùc naêng, nhieäm vuï vaø thaønh vieân hoäi ñoàng khuyeán khích phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa. - Quyeát ñònh soá 290/2003/QÑ-BKH ngaøy 12/05/2003 cuûa Boä tröôûng Boä Keá hoïach vaø ñaàu tö, veà vieäc thaønh laäp caùc trung taâm Hoã trôï kyõ thuaät doanh nghieäp nhoû vaø vöøa taïi Haø Noäi, Ñaø Naüng vaø TP.Hoà Chí Minh. - Chæ thò soá 27/2003/CT-TTg ngaøy 11/12/2003 cuûa Thuû Töôùng Chính phuû, veà tieáp tuïc ñaåy maïnh thöïc hieän Luaät Doanh nghieäp, khuyeán khích phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa. Naêm 2004 - Quyeát ñònh soá 115/2004/QÑ-TTg cuûa Thuû töôùng Chính phuû ngaøy 25/06/2004, Veà vieäc söûa ñoåi boå sung quy cheá thaønh laäp, toå chöùc vaø hoïat ñoäng cuûa Quyõ baûo laõnh tín duïng cho doanh nghieäp nhoû vaø vöøa ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá 193/2001/QÑ/TTg ngaøy 20/12/2001 cuûa Thuû töôùng Chính phuû. - Quyeát ñònh soá 143/2004QÑ-TTg ngaøy 10/8/2004 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc pheâ duyeät chöông trình trôï giuùp ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cho caùc doanh nghieäp. Naêm 2005. - Thoâng baùo soá 144/2005/TB-BKH ngaøy 07/10/2005, keát quaû phieân hoïp hoäi ñoàng khuyeán khích phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa. - Quyeát ñònh cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà Quy cheá trieån khai chöông trình xuùc tieán thöông maïi Quoác gia 2006-2010 ngaøy 03/11/2005. - 27 - - Chæ thò soá 40/2005/CT-TTg ngaøy 16/12/2005 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc tieáp tuïc ñaåy maïnh coâng taùc trôï giuùp phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa. Naêm 2006. - Thoâng tö soá 01/2006/TT-NHNN ngaøy 20/02/2006 cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam, höôùng daãn moät soá noäi dung veà goùp voán thaønh laäp quyõ baûo laõnh tín duïng cho caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa. - Quyeát ñònh soá 236/2006/QÑ-TTg ngaøy 23/10/2006 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà pheâ duyeät keá hoïach phaùt trieån DNNVV 2006-2010. 1.3.2.2 Ñaùnh giaù tình hình phaùt trieån DNNVV giai ñoïan 2001 – 2005. Thöïc tieãn cho thaáy, taêng tröôûng kinh teá phuï thuoäc vaøo söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp vaø vieäc huy ñoäng caùc nguoàn löïc beân trong cuûa neàn kinh teá ñaõ giöõ moät vai troø quyeát ñònh trong taêng tröôûng kinh teá, phaùt trieån ñaát nöôùc, baûo ñaûm tính oån ñònh vaø beàn vöõng ñaëc bieät trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Thöïc teá, trong nhöõng naêm qua, söï phaùt trieån vöôït baäc caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng cuûa caùc DNNVV ñaõ goùp phaàn quan troïng vaøo muïc tieâu taêng tröôûng cuõng nhö vaøo ngaân saùch, taïo vieäc laøm, taêng thu nhaäp caù nhaân; goùp phaàn ñaùng keå trong vieäc huy ñoäng nguoàn voán ñaàu tö cho phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû ñoù, moät phaàn nhôø vaøo söï noã löïc cuûa baûn thaân caùc doanh nghieäp, phaàn coù tính quyeát ñònh laø nhôø taùc ñoäng cuûa caùc cô cheá, chính saùch ñaõ taïo neàn taûng cho hoã trôï DNNVV, vai troø cuûa doanh nhaân ñöôïc ñeà cao. 1.3.2.2.1 Nhöõng keát quaû tích cöïc. - 28 - - DNNVV coù vai troø raát quan troïng, laø ñoäng löïc cho söï taêng tröôûng nhanh vaø hieäu quaû cuûa neàn kinh teá. Theo keát quaû Toång ñieàu tra cô sôû kinh teá, haønh chính, söï nghieäp cuûa Toång cuïc thoáng keâ, hieän coù treân 2,7 trieäu cô sôû saûn xuaát kinh doanh, thu huùt hôn 8,3 trieäu lao ñoäng. Vaøo thôøi ñieåm naêm 2002, caùc DNNVV chieám hôn 99% toång soá caùc cô sôû kinh doanh vaø hôn 77% löïc löôïng lao ñoäng phi noâng nghieäp. - Soá löôïng voán huy ñoäng ñöôïc qua ñaêng kyù thaønh laäp môùi vaø môû roäng quy moâ kinh doanh cuõng taêng maïnh meõ vaø ñöôïc phaân boá roäng khaép treân toøan quoác. Neáu nhö giai ñoïan 1991 – 1999 toång voán ñaêng kyù chæ laø: 25.742 nghìn tyû ñoàng thì trong 4 naêm 2000 – 2004 soá voán ñaêng kyù leân ñeán 213.039 nghìn tyû ñoàng, ñöa toång soá voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp khu vöïc ngoøai quoác doanh leân 229.383.903 tyû ñoàng. - DNNVV ñoùng goùp ñaùng keå vaøo toång saûn phaåm quoác daân vaø nguoàn thu ngaân saùch nhaø nöôùc. Naêm 2004, chieám khoûang 7,8% thu ngaân saùch. - DNNVV tham gia tích cöïc vaøo khu vöïc saûn xuaát cheá bieán, baùn leû vaø dòch vuï, goùp phaàn caân baèng ngoïai teä thoâng qua xuaát khaåu. Goùp phaàn khoâi phuïc, giöõ gìn vaø phaùt trieån caùc laøng ngheà thuû coâng truyeàn thoáng. Nhìn chung, DNNVV naêng ñoäng vaø thích öùng nhanh vôùi nhöõng thay ñoåi cuûa thò tröôøng, goùp phaàn gìn giöõ vaø phaùt trieån caùc ngaønh ngheà truyeàn thoáng, taïo vieäc laøm vaø thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng, goùp phaàn xoùa ñoùi, giaûm ngheøo vaø oån ñònh xaõ hoäi. Caùc DNNVV phaùt trieån ñuùng höôùng vaø goùp phaàn xaây döïng moät neàn saûn xuaát lôùn. Khuyeán khích phaùt trieån DNNVV laø - 29 - nhieäm vuï quan trong trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. 1.3.2.2.2 Nhöõng toàn taïi yeáu keùm. Beân caïnh nhöõng chuyeån bieán coù yù nghóa tích cöïc, khu vöïc DNNVV vaãn coøn yeáu treân moät soá maët. Cuï theå: - Phaàn lôùn caùc DNNVV khoâng nhaän thöùc ñöôïc möùc ñoä aûnh höôûng cuûa quaù trình toøan caàu hoùa, quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø khu vöïc tôùi neàn kinh teá trong nöôùc, tôùi hoïat ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. - Haàu heát caùc DNNVV coù quy moâ nhoû, voán thaáp, lao ñoäng ít, thieáu thoâng tin veà thò tröôøng, coù trình ñoä khoa hoïc coâng ngheä, trang thieát bò kyõ thuaät laïc haäu… - Quaûn lyù noäi boä cuûa caùc DNNVV vaãn coøn yeáu, keùm phaùt trieån, mang naëng tính gia ñình, chuû yeáu döïa vaøo kinh nghieäm caù nhaân. Quaûn lyù taøi chính thieáu minh baïch, baùo caùo khoâng ñaày ñuû caùc keát quaû taøi chính khieán DNNVV chöa taïo ñöôïc nieàm tin cuûa ngaân haøng khi xem xeùt cho vay, nhaát laø cho vay khoâng coù baûo ñaûm thoâng qua caùc coâng cuï cho vay chính saùch. 1.3.3. Söï caàn thieát cuûa nguoàn voán tín duïng chính thöùc ñoái vôùi söï phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa. Caùc DNNVV ñaõ vaø ñang trôû thaønh moät löïc löôïng kinh teá chuû yeáu, goùp phaàn quan troïng vaøo muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá cuõng nhö vaøo ngaân saùch nhaø nöôùc. Tuy nhieân, ñeå coù theå phaùt huy ñöôïc tieàm naêng cuûa mình, coäng vôùi söï chuû ñoäng linh hoïat cuûa chính caùc doanh nghieäp naøy, caùc - 30 - DNNVV raát caàn coù söï hoã trôï nhieàu maët veà cô cheá chính saùch, trong ñoù söï hoã trôï veà voán tín duïng ngaân haøng laø khoâng theå thieáu. Theo keát quaû thoáng keâ cuûa Toång cuïc thoáng keâ thì coù tôùi 96,81% soá doanh nghieäp nöôùc ta thuoäc nhoùm DNNVV. Trong ñoù, xeùt rieâng veà voán: - Soá doanh nghieäp coù voán döôùi 1 tyû ñoàng chieám 41,80% - Soá doanh nghieäp coù voán töø 1 – 5 tyû ñoàng chieám 37,03% - Soá doanh nghieäp coù voán töø 5 ñeán 10 tyû ñoàng chieám 8,15%. Vôùi quy moâ nhoû leû nhö vaäy, nhu caàu voán ñeå môû roäng saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc DNNVV laø raát lôùn. Theá nhöng, thöïc teá nhu caàu voán cuûa DNNVV ñöôïc ñaùp öùng raát haïn cheá. Theo soá lieäu thöïc traïng cuûa Cuïc phaùt trieån doanh nghieäp (Thuoäc boä Keá hoïach vaø Ñaàu tö) coâng boá cho thaáy chæ coù 32,38% doanh nghieäp coù khaû naêng tieáp caän voán ngaân haøng; 35,24% khoù tieáp caän vaø 32,38% khoâng tieáp caän ñöôïc. Theo soá lieäu baùo caùo sô boä, ñeán 30/04/2006, chæ tính rieâng 4 ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc, dö nôï cho vay DNNVV laø 141.500 tyû ñoàng, chieám 37,7% toång dö nôï cuûa 4 ngaân haøng naøy. Tuy nhieân, soá voán tín duïng naøy vaãn quaù nhoû beù so vôùi nhu caàu voán ñeå phaùt trieån, môû roäng kinh doanh cuûa caùc DNNVV. - 31 - TOÙM LÖÔÏC CHÖÔNG 1. ÔÛ chöông 1, luaän vaên giôùi thieäu nhöõng lyù luaän chung veà tín duïng vôùi nhöõng khaùi nieäm, baûn chaát, chöùc naêng cuûa tín duïng noùi chung vaø caùc hình thöùc tín duïng, ñaëc bieät laø tín duïng ngaân haøng. Tín duïng ngaân haøng ngaøy caøng theå hieän tính chaát quan troïng cuûa mình ñoái vôùi söï phaùt trieån neàn kinh teá. Vôùi chuû tröông phaùt trieån DNNVV laø moät ñònh höôùng quan troïng trong söï phaùt trieån neàn kinh teá ñaát nöôùc thì ngoøai vieäc taïo moïi ñieàu kieän thuaän lôïi veà cô cheá, chính saùch cho caùc DNNVV coøn coù söï hoã trôï veà voán tín duïng cuõng laø moät ñieàu kieän thieát yeáu. Luaän vaên giôùi thieäu veà khaùi nieäm, kyõ thuaät vaø vai troø cuûa phöông thöùc cho vay theo haïn möùc tín duïng. Coù theå thaáy ñöôïc vôùi phöông thöùc cho vay naøy seõ phuø hôïp cho DNNVV tieáp caän nguoàn voán tín duïng chính thöùc töø caùc ngaân haøng thöông maïi moät caùch thuaän lôïi, hieäu quaû. - 32 - CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG HOÏAT ÑOÄNG CHO VAY THEO HAÏN MÖÙC ÑOÁI VÔÙI CAÙC DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM 2.1. GIÔÙI THIEÄU SÔ NEÙT VEÀ NHNo & PTNT VIEÄT NAM 2.1.1. Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån. Ngaân haøng Phaùt trieån Noâng Nghieäp Vieät Nam ñöôïc kyù quyeát ñònh thaønh laäp vaøo ngaøy 26 thaùng 3 naêm 1988 theo Nghò ñònh soá 53/HÑBT cuûa Chuû tòch Hoäi ñoàng Boä tröôûng nay laø Thuû töôùng Chính phuû. Ngaân haøng Phaùt trieån Noâng Nghieäp ñöôïc hình thaønh treân cô sôû tieáp nhaän toaøn boä caùc chi nhaùnh Ngaân haøng caáp huyeän cuûa NHNN, caùc Phoøng Tín duïng Noâng nghieäp, quyõ tieát kieäm taïi caùc chi nhaùnh NHNN Tænh. Töø thaùng 3/1988: caùc chi nhaùnh Tænh, huyeän laàn löôït chuyeån töø NHNN veà Ngaân haøng Phaùt trieån Noâng nghieäp Vieät Nam. Ñeán thaùng 7/1988, Trung taâm ñieàu haønh Ngaân haøng Phaùt trieån Noâng nghieäp Vieät Nam ñöôïc hình thaønh ñeå ñieàu haønh hoaït ñoäng toaøn heä thoáng. Ngaøy 14/11/1990, Chuû tòch Hoäi ñoàng Boä tröôûng (nay laø Thuû töôùng Chính Phuû) kyù quyeát ñònh soá 400/CT thaønh laäp Ngaân haøng Noâng nghieäp Vieät Nam thay theá Ngaân haøng Phaùt trieån Noâng nghieäp Vieät Nam, Ngaân haøng Noâng nghieäp laø Ngaân haøng thöông maïi ña naêng, hoaït ñoäng chuû yeáu treân lónh vöïc noâng nghieäp, noâng thoân, laø moät phaùp nhaân, haïch toaùn kinh teá ñoäc laäp, töï chuû, töï chòu traùch nhieäm veà hoaït ñoäng cuûa mình tröôùc Phaùp luaät. - 33 - Ngaøy 15/10/1996, ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû uûy quyeàn, Thoáng ñoác NHNN Vieät Nam kyù Quyeát ñònh soá 280/QÑ-NHNN ñoåi teân Ngaân haøng Noâng Nghieäp Vieät Nam thaønh Ngaân haøng Noâng Nghieäp vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân Vieät Nam (goïi taét laø NHNo) vaø vieát taét laø: NHNo& PTNT Vieät Nam. Hieän nay, teân giao dòch quoác teá baèng tieáng Anh cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam laø: “VIETNAM BANK FOR AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT” vieát taét laø VBARD. Ngaân Haøng Noâng Nghieäp Vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân Vieät Nam coù truï sôû ñaët taïi soá 2 - Laùng Haï - Ba Ñình - Haø Noäi, laø moät trong 04 NHTM quoác doanh lôùn nhaát Vieät Nam, laø doanh nghieäp Nhaø nöôùc ñöôïc xeáp haïng ñaëc bieät toå chöùc theo moâ hình Toång coâng ty 90, hoaït ñoäng theo Luaät caùc toå chöùc tín duïng vaø Ñieàu leä ñöôïc Thoáng Ñoác Ngaân haøng Nhaø nöôùc pheâ duyeät. Hieän nay, NHNo & PTNT Vieät Nam laø ngaân haøng thöông maïi kinh doanh ña naêng, cung caáp tín duïng vaø dòch vuï ngaân haøng cho neàn kinh teá, ñaëc bieät trong lónh vöïc noâng nghieäp, noâng thoân. 2.1.2. Cô caáu toå chöùc Veà maïng löôùi toå chöùc, NHNo & PTNT Vieät Nam ñöôïc toå chöùc thaønh heä thoáng taäp trung thoáng nhaát, bao goàm: Truï sôû chính taïi Haø Noäi, 3 VPÑD, coù 107 Sôû giao dòch, chi nhaùnh nhaùnh caáp 1 taïi taát caû caùc tænh, thaønh phoá trong caû nöôùc, taïi caùc chi nhaùnh caáp 1 coù caùc chi nhaùnh tröïc thuoäc (854 chi nhaùnh caáp 2, 615 chi nhaùnh caáp 3 vaø 396 Phoøng Giao dòch tröïc thuoäc); 03 ñôn vò söï nghieäp laø: Trung taâm coâng ngheä thoâng tin, Trung taâm ñaøo taïo, Trung taâm Theû vaø 08 Coâng ty haïch toaùn ñoäc laäp vôùi 27 chi nhaùnh, ñôn vò - 34 - phuï thuoäc coâng ty, ngoaøi ra NHNo & PTNT Vieät Nam coøn tham gia lieân doanh goùp voán vôùi Ngaân haøng lieân doanh Vieät-Thaùi. Ñeán nay, toaøn heä thoáng coù treân 29.000 caùn boä coâng nhaân vieân. Naêm 2006 hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam tieáp tuïc taêng tröôûng vaø oån ñònh treân moãi lónh vöïc, ñaõ hoaøn thaønh toaøn dieän caùc chæ tieâu vaø muïc tieâu ñeà ra. Toång nguoàn voán ñaït 224.042 tyû ñoàng, dö nôï vaø ñaàu tö ñaït 207.011 tyû ñoàng, nôï xaáu chieám 3,1% toång dö nôï, hoaït ñoäng ngoaïi teä coù chuyeån bieán toát, thanh toaùn quoác teá taêng 20,8%, trích laäp quyõ döï phoøng ruûi ro cao nhaát töø tröôùc tôùi nay phuø hôïp vôùi khaû naêng taøi chính, caùc coâng ty haïch toaùn ñoäc laäp ñeàu coù laõi, keát quaû taøi chính toaøn heä thoáng ñaït khaù vaø tieáp tuïc oån ñònh. Hoaït ñoäng tieáp thò, thoâng tin tuyeân truyeàn quaûng baù vaø xaây döïng giaù trò thöông hieäu coù böôùc phaùt trieån maïnh, ñaõ coù hieäu quaû roõ reät veà thöông hieäu NHNo & PTNT Vieät Nam trong nöôùc vaø quoác teá. Vôùi vò theá laø Ngaân haøng Thöông maïi lôùn nhaát Vieät Nam, NHNo & PTNT Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu thaønh töïu ñaùng khích leä, ñoùng goùp to lôùn vaøo söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa vaø phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc, ñöôïc Ñaûng vaø Nhaø nöôùc trao taëng danh hieäu Anh Huøng lao ñoäng thôøi kyø ñoåi môùi. 2.1.3. Caùc saûn phaåm dòch vuï cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam. 2.1.3.1 Nhoùm saûn phaåm dòch vuï huy ñoäng voán 2.1.3.1.1 Tieàn göûi khoâng kyø haïn. Tieàn göûi khoâng kyø haïn coøn ñöôïc goïi laø tieàn gôûi thanh toaùn do caùc khaùch haøng söû duïng dòch vuï thanh toaùn môû taïi ngaân haøng vôùi muïc ñích göûi, - 35 - ruùt tieàn hoaëc thöïc hieän caùc giao dòch thanh toaùn qua ngaân haøng baèng caùc phöông tieän thanh toaùn nhö seùc, theû thanh toaùn, uûy nhieäm chi, uûy nhieäm thu… Quy ñònh traû laõi: laõi ñöôïc tính traû haøng thaùng theo phöông phaùp tính laõi theo tích soá, neáu khaùch haøng khoâng lónh ra, ñöôïc NHNo & PTNT VN nhaäp laõi vaøo goác. 2.1.3.1.2 Tieàn göûi coù kyø haïn: töø 1 thaùng trôû leân (ñöôïc tính troøn thaùng) Laø loaïi tieàn göûi maø khaùch haøng ñöôïc ruùt ra sau moät thôøi gian nhaát ñònh theo kyø haïn ñaõ ñöôïc thoûa thuaän khi göûi tieàn. Quy ñònh traû laõi + Ruùt voán tröôùc haïn: Khaùch haøng ñöôïc traû laõi theo möùc laõi suaát khoâng kyø haïn taïi thôøi ñieåm ruùt voán. + Ruùt voán ñuùng haïn: Khaùch haøng ñöôïc traû laõi theo ñuùng möùc laõi suaát khi göûi. + Ruùt voán sau haïn: Heát kyø haïn khaùch haøng chöa ruùt voán, NHNo & PTNT VN nhaäp laõi vaøo goác, chuyeån sang kyø haïn môùi töông öùng vaø aùp duïng laõi suaát hieän haønh cho kyø haïn môùi. 2.1.3.1.3 Giaáy tôø coù giaù ngaén haïn NHNo & PTNT VN phaùt haønh giaáy tôø coù giaù ngaén haïn baèng VND, USD goàm: kyø phieáu, chöùng chæ tieàn göûi ngaén haïn vaø tín phieáu. NHNo & PTNT VN quy ñònh kyø haïn cuûa giaáy tôø coù giaù ngaén haïn laø 3 thaùng, 6 thaùng, 9 thaùng vaø döôùi 12 thaùng. Quy ñònh traû laõi: - 36 - + Thanh toaùn tröôùc haïn: Khaùch haøng ñöôïc traû laõi theo möùc laõi suaát khoâng kyø haïn taïi thôøi ñieåm ruùt voán. + Thanh toaùn ñuùng haïn: NHNo & PTNT VN thanh toaùn cho khaùch haøng caû goác vaø laõi theo ñuùng möùc laõi suaát khi göûi. + Thanh toaùn sau haïn: heát kyø haïn, khaùch haøng chöa ruùt voán NHNo & PTNT VN khoâng chuyeån kyø haïn môùi maø phaûi theo doõi rieâng. Soá ngaøy quaù haïn ñoù ñöôïc traû laõi suaát khoâng kyø haïn treân soá tieàn goác cuûa giaáy tôø coù giaù ngaén haïn. + Thanh toaùn laõi theo ñònh kyø: Tröôøng hôïp khaùch haøng khoâng ñeán lónh laõi ñuùng kyø haïn quy ñònh, laõi seõ ñöôïc traû vaøo kyø tieáp theo (khoâng tính laõi nhaäp goác). 2.1.3.1.4 Giaáy tôø coù giaù daøi haïn NHNo & PTNT VN phaùt haønh chöùng chæ tieàn göûi daøi haïn vaø traùi phieáu bao goàm (voâ danh vaø ghi soå) baèng VND meänh giaù toái thieåu laø 1 trieäu ñoàng vaø toái ña laø 1 tyû ñoàng; baèng USD meänh giaù toái thieåu laø 100 USD vaø toái ña laø 100.000 USD. Rieâng meänh giaù chöùng chæ tieàn göûi daøi haïn ñöôïc thoaû thuaän giöõa NHNo & PTNT VN vôùi khaùch haøng. Quy ñònh veà laõi suaát: Coù 2 loaïi - Laõi suaát ñöôïc xaùc ñònh ngay treân tôø traùi phieáu hoaëc chöùng chæ tieàn göûi khi phaùt haønh. - Laõi suaát ñöôïc ñieàu chænh theo töøng thôøi kyø. Quy ñònh traû laõi: + Giaáy tôø coù giaù daøi haïn traû laõi tröôùc: Khaùch haøng ñöôïc traû laõi ngay khi mua. - 37 - + Giaáy tôø coù giaù daøi haïn traû laõi sau: Khaùch haøng ñöôïc traû laõi cuøng vôùi goác khi thanh toaùn. + Giaáy tôø coù giaù daøi haïn traû laõi theo ñònh kyø: ñöôïc quy ñònh traû laõi haøng thaùng, haøng quyù hoaëc haøng naêm. 2.1.3.2 Nhoùm saûn phaåm dòch vuï tín duïng 2.1.3.2.1 Dòch vuï cho vay NHNo & PTNT VN cho vay caùc khaùch haøng nhaèm ñaùp öùng nhu caàu voán cho saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï, ñaàu tö phaùt trieån, taøi trôï thöông maïi… Treân cô sôû nhu caàu söû duïng cuûa töøng khoaûn voán vay cuûa khaùch haøng vaø khaû naêng kieåm tra, giaùm saùt vieäc khaùch haøng söû duïng voán vay cuûa ngaân haøng. NHNo & PTNT VN cuøng khaùch haøng löïa choïn caùc phöông thöùc cho vay nhö sau: • Cho vay töøng laàn Phöông thöùc cho vay töøng laàn aùp duïng ñoái vôùi khaùch haøng coù nhu caàu vay voán töøng laàn, ñaây laø phöông thöùc cho vay ñöôïc aùp duïng phoå bieán nhaát. Moãi laàn vay voán, khaùch haøng vaø NHNo & PTNT VN laøm thuû tuïc vay voán vaø kyù hôïp ñoàng tín duïng. Trong moãi hôïp ñoàng tín duïng, tuøy theo töøng moùn vay maø ngaân haøng seõ xaùc ñònh kyø haïn nôï. • Cho vay theo haïn möùc tín duïng Phöông thöùc cho vay naøy aùp duïng vôùi doanh nghieäp vay ngaén haïn coù nhu caàu vay voán thöôøng xuyeân, kinh doanh oån ñònh ñöôïc xeáp loaïi doanh nghieäp tín nhieäm vôùi NHNo & PTNT VN (ñöôïc xeáp loaïi A theo tieâu thöùc phaân loaïi doanh nghieäp cuûa NHNo&PTNT VN). - 38 - • Cho vay theo döï aùn ñaàu tö NHNo & PTNT VN cho caùc khaùch haøng vay voán ñeå thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh, dòch vuï vaø caùc döï aùn ñaàu tö phuïc vuï ñôøi soáng. - Ngaân haøng cuøng khaùch haøng kyù HÑTD vaø thoaû thuaän möùc voán ñaàu tö duy trì cho caû thôøi gian ñaàu tö cuûa döï aùn, phaân ñònh caùc kyø haïn traû nôï. - Ngaân haøng thöïc hieän giaûi ngaân theo tieán ñoä cuûa döï aùn. - Moãi laàn ruùt voán vay, khaùch haøng laäp giaáy nhaän nôï tieàn vay trong phaïm vi HMTD ñaõ thoaû thuaän, keøm theo caùc chöùng töø xin vay phuø hôïp vôùi muïc ñích söû duïng voán trong HÑTD. • Cho vay hôïp voán Beân caïnh vieäc tröïc tieáp caáp tín duïng cho khaùch haøng, NHNo & PTNT VN coøn keát hôïp caùc toå chöùc taøi chính - tín duïng khaùc ñeå ñaùp öùng nhu caàu voán cuûa khaùch haøng. • Cho vay theo haïn möùc thaáu chi NHNo & PTNT VN caáp cho khaùch haøng moät haïn möùc thaáu chi, qua ñoù khaùch haøng coù theå chi vöôït soá tieàn coù treân taøi khoaûn cuûa khaùch haøng taïi NHNo & PTNT VN trong moät khoaûn thôøi gian nhaát ñònh. • Cho vay thoâng qua phaùt haønh theû tín duïng Ngaân haøng chaáp thuaän cho khaùch haøng ñöôïc söû duïng voán vay trong phaïm vi haïn möùc tín duïng ñeå thanh toaùn tieàn mua haøng hoùa, dòch vuï vaø ruùt tieàn maët taïi maùy ruùt tieàn töï ñoäng hoaëc ñieåm öùng tieàn maët laø caùc ñaïi lyù cuûa NHNo & PTNT VN. Khi cho vay phaùt haønh vaø söû duïng theû tín duïng, ngaân - 39 - haøng vaø khaùch haøng phaûi tuaân theo caùc quy ñònh cuûa NHNN vaø höôùng daãn cuûa NHNo & PTNT VN. • Cho vay taøi trôï xuaát nhaäp khaåu + Cho vay taøi trôï nhaäp khaåu: NHNo & PTNT VN cho doanh nghieäp vay voán ñeå thanh toaùn cho nöôùc ngoaøi tieàn nhaäp khaåu haøng hoùa vaø dòch vuï ñoái vôùi doanh nghieäp ñöôïc pheùp kinh doanh nhaäp khaåu phuïc vuï saûn xuaát kinh doanh. + Cho vay taøi trôï xuaát khaåu: NHNo & PTNT VN cho vay döôùi hình thöùc chieát khaáu boä chöùng töø xuaát khaåu vôùi ñieàu kieän boä chöùng töø xuaát khaåu (ñoøi tieàn) hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn môû L/C, ñoàng thôøi ngaân haøng môû L/C phaûi laø ngaân haøng uy tín, coù tín nhieäm coù quan heä toát vôùi NHNo & PTNT VN. 2.1.3.2.2 Baûo laõnh Laø cam keát baèng vaên baûn cuûa NHNo & PTNT VN (beân baûo laõnh) vôùi beân coù quyeàn (beân nhaän baûo laõnh) veà vieäc thöïc hieän nghóa vuï taøi chính cho doanh nghieäp (beân ñöôïc baûo laõnh) khi doanh nghieäp khoâng thöïc hieän hoaëc thöïc hieän khoâng ñuùng nghóa vuï ñaõ cam keát vôùi beân nhaän baûo laõnh. Doanh nghieäp phaûi nhaän nôï vaø hoaøn traû cho NHNo & PTNT VN soá tieàn ñaõ ñöôïc traû thay. NHNo & PTNT VN thöïc hieän caùc hình thöùc baûo laõnh sau: a) Baûo laõnh vay voán: laø moät loaïi baûo laõnh do NHNo & PTNT VN phaùt haønh cho beân nhaän baûo laõnh veà vieäc cam keát seõ traû nôï thay khaùch haøng trong tröôøng hôïp khaùch haøng khoâng traû nôï hoaëc traû nôï khoâng ñaày ñuû ñuùng haïn. Nghóa vuï baûo laõnh bao goàm nôï goác, laõi, taát caû caùc chi phí phaùt - 40 - sinh lieân quan ñeán khoaûn vay. Baûo laõnh vay voán bao goàm: baûo laõnh vay voán trong nöôùc vaø baûo laõnh vay voán nöôùc ngoaøi. b) Baûo laõnh thanh toaùn: laø moät baûo laõnh do NHNo & PTNT VN phaùt haønh cho beân nhaän baûo laõnh veà vieäc cam keát thanh toaùn thay cho khaùch haøng trong tröôøng hôïp khaùch haøng khoâng thöïc hieän hoaëc thöïc hieän khoâng ñaày ñuû nghóa vuï cuûa mình khi ñeán haïn. Nghóa vuï baûo laõnh laø thanh toaùn cho ngöôøi baùn hoaëc ngöôøi cung caáp ñoái vôùi nhöõng haøng hoaù ñaõ thöïc söï ñöôïc thöïc hieän. c) Baûo laõnh döï thaàu: laø moät baûo laõnh do NHNo & PTNT VN phaùt haønh cho beân môøi thaàu ñeå ñaûm baûo nghóa vuï tham gia döï thaàu cuûa khaùch haøng. Tröôøng hôïp khaùch haøng bò phaït do vi phaïm quy ñònh döï thaàu maø khoâng noäp hoaëc noäp khoâng ñuû tieàn phaït cho beân môøi thaàu thì NHNo & PTNT VN thöïc hieän nghóa vuï baûo laõnh ñaõ cam keát. d) Baûo laõnh thöïc hieän hôïp ñoàng: laø moät baûo laõnh do NHNo & PTNT VN phaùt haønh cho beân nhaän baûo laõnh ñeå baûo ñaûm vieäc thöïc hieän ñuùng, ñaày ñuû caùc nghóa vuï cuûa khaùch haøng vôùi beân nhaän baûo laõnh theo hôïp ñoàng ñaõ kyù keát. Tröôøng hôïp khaùch haøng khoâng thöïc hieân hoaëc thöïc hieän khoâng ñuùng vaø ñaày ñuû caùc nghóa vuï trong hôïp ñoàng thì NHNo & PTNT VN thöïc hieän nghóa vuï baûo laõnh ñaõ cam keát. e) Baûo laõnh baûo haønh (baûo ñaûm chaát löôïng saûn phaåm): laø moät baûo laõnh do NHNo & PTNT VN phaùt haønh cho beân nhaän baûo laõnh baûo ñaûm khaùch haøng thöïc hieän ñuùng caùc thoaû thuaän veà chaát löôïng saûn phaåm theo hôïp ñoàng ñaõ kyù keát vôùi beân nhaän baûo laõnh. Tröôøng hôïp khaùch haøng bò phaït tieàn do khoâng thöïc hieän ñuùng caùc thoûa thuaän trong hôïp ñoàng veà chaát löôïng - 41 - saûn phaåm vôùi beân nhaän baûo laõnh maø khoâng noäp hoaëc noäp khoâng ñuû tieàn phaït cho beân nhaän baûo laõnh thì NHNo & PTNT VN thöïc hieän nghóa vuï baûo laõnh ñaõ cam keát. f) Baûo laõnh hoaøn thanh toaùn: laø moät baûo laõnh do NHNo & PTNT VN phaùt haønh cho beân nhaän baûo laõnh veà vieäc baûo ñaûm nghóa vuï hoaøn traû tieàn öùng tröôùc cuûa khaùch haøng theo hôïp ñoàng ñaõ kyù keát vôùi beân nhaän baûo laõnh. Tröôøng hôïp khaùch haøng vi phaïm caùc cam keát vôùi beân nhaän baûo laõnh maø khoâng hoaøn traû hoaëc hoaøn traû khoâng ñaày ñuû tieàn öùng tröôùc cho beân nhaän baûo laõnh thì NHNo & PTNT VN seõ hoaøn traû soá tieàn öùng tröôùc theo cam keát cho beân nhaän baûo laõnh. 2.1.3.2.3 Cho thueâ taøi chính Laø hoaït ñoäng tín duïng trung daøi haïn thoâng qua vieäc cho thueâ maùy moùc, thieát bò, phöông tieän vaän chuyeån vaø caùc ñoäng saûn khaùc treân cô sôû hôïp ñoàng cho thueâ giöõa NHNo & PTNT VN vôùi beân thueâ, NHNo & PTNT VN cam keát mua maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaän chuyeån vaø caùc ñoäng saûn khaùc theo yeâu caàu cuûa beân thueâ vaø naém giöõ quyeàn sôû höõu ñoái vôùi caùc taøi saûn cho thueâ. Beân thueâ söû duïng taøi saûn thueâ vaø thanh toaùn tieàn thueâ trong suoát thôøi haïn thueâ ñaõ ñöôïc hai beân thoûa thuaän. 2.1.3.3 Nhoùm saûn phaåm dòch vuï thanh toaùn 2.1.3.3.1 Thanh toaùn trong nöôùc: Dòch vuï thanh toaùn noùi chung vaø thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët qua ngaân haøng noùi rieâng, laø hoaït ñoäng dòch vuï phaùt trieån gaén lieàn vôùi söï phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng ngaân haøng, gaén lieàn vôùi baûn chaát, chöùc naêng cuûa moät trung gian taøi chính lôùn nhaát trong neàn kinh teá. Caùc phöông tieän thanh toaùn - 42 - khoâng duøng tieàn maët ngoaøi caùc phöông tieän truyeàn thoáng: uûy nhieäm chi, uûy nhieäm thu, seùc… caùc phöông tieän thanh toaùn hieän ñaïi nhö theû xuaát hieän, phaùt trieån vaø ngaøy caøng phoå bieán hôn trong neàn kinh teá. Chính nhöõng tieän ích cuûa dòch vuï: nhanh choùng, chính xaùc, an toaøn vaø baûo maät ñaõ thu huùt khaùch haøng, doanh nghieäp quan heä giao dòch, thanh toaùn vôùi ngaân haøng ngaøy caøng gia taêng. Coù theå giôùi thieäu moät soá saûn phaåm sau: Dòch vuï taøi khoaûn: NHNo & PTNT VN nhaän tieàn göûi, quaûn lyù theo doõi soá dö vaø cung caáp caùc dòch vuï veà taøi khoaûn cho khaùch haøng moät caùch nhanh choùng, an toaøn, chính xaùc. Khaùch haøng coù theå göûi ruùt baèng tieàn maët; göûi ruùt baèng chuyeån khoaûn qua caùc phöông tieän maø ngaân haøng cung caáp nhö: seùc chuyeån khoaûn, seùc baûo chi, uûy nhieäm chi, uûy nhieäm thu… Dòch vuï traû löông töï ñoäng, hoa hoàng ñaïi lyù, coå töùc Laø vieäc NHNo & PTNT VN thöïc hieän traû tieàn cho nhieàu caù nhaân vôùi caùc soá tieàn khaùc nhau trong moät giao dòch theo leänh cuûa ngöôøi traû tieàn (khaùch haøng cuûa NHNo & PTNT VN). Khaùch haøng söû duïng dòch vuï naøy trong caùc tröôøng hôïp: - Caùc doanh nghieäp coù traû löông haøng tuaàn, haøng thaùng; traû tieàn thöôûng cho ngöôøi lao ñoäng. - Doanh nghieäp chi traû coå töùc cho coå ñoâng. - Doanh nghieäp phaûi chi traû tieàn haøng hoùa cho raát nhieàu nhaø cung caáp dòch vuï nhö caùc sieâu thò, coâng ty kinh doanh thöông maïi toång hôïp… - Doanh nghieäp kinh doanh ñaïi lyù roäng, phaûi traû tieàn hoa hoàng cho caùc ñaïi lyù… - 43 - Dòch vuï chuyeån tieàn trong nöôùc: Vôùi maïng löôùi hôn 2.000 chi nhaùnh trong caû nöôùc, NHNo cung caáp dòch vuï chuyeån tieàn ñi vaø nhaän chuyeån tieàn ñeán cho moïi khaùch haøng laø toå chöùc vaø caù nhaân. - Chuyeån tieàn ñi: laø vieäc NHNo & PTNT VN chuyeån tieàn cho ngöôøi thuï höôûng trong phaïm vi caû nöôùc theo leänh cuûa khaùch haøng. - Chuyeån tieàn ñeán: laø vieäc NHNo & PTNT VN nhaän caùc khoaûn chuyeån tieàn ñöôïc chæ ñònh chuyeån cho khaùch haøng vaø ghi coù vaøo taøi khoaûn (hoaëc nhaän baèng tieàn maët) taïi caùc chi nhaùnh cuûa NHNo & PTNT VN. 2.1.3.3.2 Thanh toaùn quoác teá Nhôø thu keøm chöùng töø NHNo aùp duïng chuû yeáu phöông thöùc nhôø thu keøm chöùng töø • Nhôø thu haøng xuaát khaåu: NHNo tham gia trong phöông thöùc naøy vôùi vai troø ngaân haøng chuyeån chöùng töø, coøn goïi laø phöông thöùc nhôø thu ñi. NHNo tieáp nhaän boä chöùng töø cuûa doanh nghieäp xuaát khaåu tieán haønh kieåm tra hoà sô nhôø thu, neáu ñuû ñieàu kieän theo quy ñònh thì laäp chæ thò nhôø thu vaø göûi boä chöùng töø ñeán ngaân haøng nöôùc ngoaøi nhôø thu hoä. • Nhôø thu haøng nhaäp khaåu: Ñoái vôùi phöông thöùc naøy trong thanh toaùn haøng nhaäp khaåu, coøn goïi laø nhôø thu ñeán, NHNo & PTNT VN tham gia ñoùng vai troø laø ngaân haøng thu hoä, ngaân haøng xuaát trình boä chöùng töø. Khi nhaän boä chöùng töø töø ngaân haøng nöôùc ngoaøi göûi ñeán tieán haønh kieåm tra boä chöùng töø vaø laäp thoâng baùo chöùng töø nhôø thu cho doanh nghieäp nhaäp khaåu. NHNo & PTNT VN chæ giao boä chöùng töø cho doanh nghieäp nhaäp khaåu khi ñaõ laøm thuû tuïc thanh toaùn tieàn - 44 - cho NHNo & PTNT VN theo phöông thöùc nhôø thu D/P vaø chaáp nhaän thanh toaùn theo phöông thöùc nhôø thu D/A. Thö tín duïng • Phöông thöùc L/C nhaäp khaåu: Trong phöông thöùc naøy, NHNo & PTNT VN ñoùng vai troø ngaân haøng phaùt haønh L/C theo yeâu caàu cuûa doanh nghieäp nhaäp khaåu. NHNo & PTNT VN tieáp nhaän hoà sô xin môû L/C vaø kieåm tra theo ñuùng quy ñònh hieän haønh, baûo ñaûm tính phaùp lyù cuûa caùc loaïi chöùng töø, tính hôïp leä ñôn xin môû L/C. NHNo & PTNT VN thaåm ñònh hoà sô vaø thöïc hieän kyù quyõ tuyø theo phaân loaïi doanh nghieäp. Sau khi hoaøn taát hoà sô NHNo & PTNT VN phaùt haønh L/C göûi ngaân haøng nöôùc ngoaøi. NHNo thöïc hieän dòch vuï L/C nhaäp khaåu bao goàm: Phaùt haønh, söûa ñoåi L/C, kyù haäu vaän ñôn hoaëc phaùt haønh thö baûo laõnh nhaän haøng, thanh toaùn L/C. • Phöông thöùc L/C xuaát khaåu: NHNo & PTNT VN phuïc vuï doanh nghieäp xuaát khaåu ñoùng vai troø moät trong caùc ngaân haøng sau: Ngaân haøng thoâng baùo, ngaân haøng thöông löôïng, chieát khaáu, ngaân haøng xuaát trình chöùng töø. Vôùi vai troø ngaân haøng thoâng baùo, NHNo & PTNT VN tieáp nhaän L/C, kieåm tra tính chaân thaät beà ngoaøi L/C, noäi dung cuûa L/C. Sau ñoù laäp thö thoâng baùo L/C göûi cho doanh nghieäp. Vôùi vai troø laø ngaân haøng ñoøi tieàn hoä, ngaân haøng chieát khaáu: NHNo & PTNT VN kieåm tra boä chöùng töø do doanh nghieäp xuaát khaåu xuaát trình, baûo - 45 - ñaûm phuø hôïp ñieàu khoaûn, ñieàu kieän L/C . Sau ñoù göûi boä chöùng töø keøm chæ thò thanh toaùn ñeán ngaân haøng phaùt haønh. Tröôøng hôïp doanh nghieäp yeâu caàu chieát khaáu boä chöùng töø haøng xuaát, NHNo & PTNT VN xem xeùt uy tín, tình hình taøi chính, maët haøng xuaát khaåu… neáu ñuû ñieàu kieän, NHNo & PTNT VN seõ tieán haønh chieát khaáu boä chöùng töø, NHNo & PTNT VN öùng cho doanh nghieäp xuaát khaåu moät khoaûn tieàn ñeå nhaän quyeàn ñoøi tieàn töø boä chöùng töø haøng xuaát, thoâng thöôøng NHNo & PTNT VN thöïc hieän chieát khaáu coù truy ñoøi neáu ngaân haøng nöôùc ngoaøi töø choái thanh toaùn. Ñoái vôùi L/C xuaát khaåu NHNo & PTNT VN thöïc hieän dòch vuï: tieáp nhaän, thoâng baùo L/C vaø caùc söûa ñoåi, tö vaán noäi dung L/C (caùc L/C do NHNo & PTNT VN tieáp nhaän seõ ñöôïc kieåm tra noäi dung vaø löu yù caùc ñieåm baát lôïi, ñieåm ñaëc bieät… khi doanh nghieäp laäp chöùng töø vaø tö vaán caùc vaán ñeà khaùc lieân quan ñeán L/C trong thôøi gian chuaån bò laäp boä chöùng töø ñeå nhôø ngaân haøng thu hoä). Phöông thöùc chuyeån tieàn NHNo & PTNT VN thöïc hieän chuyeån tieàn theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng bao goàm: - Chuyeån tieàn thöông maïi: NHNo & PTNT VN thöïc hieän thanh toaùn caùc hôïp ñoàng xuaát khaåu theo yeâu caàu cuûa caùc doanh nghieäp. - Chuyeån tieàn traû nôï vay, laõi vay, lôïi nhuaän…: laø vieäc NHNo & PTNT VN chuyeån caùc khoaûn tieàn ngoaïi teä ra nöôùc ngoaøi theo leänh cuûa doanh nghieäp. 2.1.3.4 Kinh doanh ngoaïi teä - 46 - NHNo & PTNT VN thöïc hieän kinh doanh mua baùn ngoaïi teä vôùi khaùch haøng coù nhu caàu, ñöôïc pheùp mua baùn ngoaïi teä theo quy ñònh cuûa NHNN vaø NHNo & PTNT VN, chuû yeáu hình thöùc mua baùn ngoaïi teä giao ngay, caùc hình thöùc khaùc nhö coù kyø haïn, hoaùn ñoåi ít phaùt sinh. 2.2. THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG CHO VAY THEO HAÏN MÖÙC TÍN DUÏNG ÑOÁI VÔÙI CAÙC DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM. 2.2.1. Hoaït ñoäng cho vay cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam. Toång dö nôï cho vay neàn kinh teá ñeán 31/12/2006: ñaït 181.680 tyû ñoàng, Dö nôï cho vay theo loïai tieàn teä. - Dö nôï cho vay VND: 164.404 tyû, chieám tyû troïng 90,40% toång dö nôï cho vay. - Dö nôï cho vay ngoïai teä quy ñoåi VND: 15.997 tyû, chieám tyû troïng 9,60% toång dö nôï cho vay. 2.2.1.1 Dö nôï cho vay phaân theo thôøi haïn vay. - Dö nôï cho vay ngaén haïn: 105.348 tyû vaø chieám tyû troïng 58,20% toång dö nôï cho vay. - Dö nôï cho vay trung daøi haïn: 75.091 tyû vaø chieám tyû troïng 41,80% toång dö nôï cho vay. 2.2.1.2 Dö nôï phaân theo thaønh phaàn kinh teá. - Dö nôï doanh nghieäp nhaø nöôùc: 15.698 tyû VND, chieám tyû troïng 9,2% dö nôï cho vay. - Dö nôï doanh nghieäp ngoøai quoác doanh: 59.783 tyû VND, chieám tyû troïng 33,4% dö nôï cho vay. - 47 - - Dö nôï hoä saûn xuaát: 105.628 tyû VND, chieám tyû troïng 57,1% dö nôï cho vay. - Dö nôï hôïp taùc xaõ: 529 tyû VND, chieám tyû troïng 0,3% dö nôï cho vay. 2.2.1.3 Nôï xaáu. Nôï xaáu: 6.168 tyû VND, chieám tyû leä 3,1% treân toång dö nôï. 2.2.1.4 Ñaùnh giaù chung veà tình hình cho vay Hoïat ñoäng cho vay cuûa NHNo&PTNT Vieät Nam, tieáp tuïc phaùt trieån oån ñònh vaø toøan dieän, tieáp tuïc giöõ vai troø chuû löïc, chuû ñaïo trong ñaàu tö tín duïng taïi khu vöïc noâng nghieäp, noâng thoân vaø môû roäng ñaàu tö ñoái vôùi DNNVV. 2.2.2. Hoaït ñoäng cho vay ñoái vôùi caùc DNNVV. Cuøng vôùi söï quan taâm ñaëc bieät cuûa Chính phuû veà caùc chính saùch khuyeán khích phaùt trieån DNNVV vaø söï hoäi nhaäp neàn quoác teá cuûa neàn kinh teá Vieät Nam thì DNNVV Vieät Nam ñang coù toác ñoä taêng tröôûng nhanh choùng. Töø choã chæ taäp trung nguoàn voán ñeå cho vay hoä saûn xuaát vaø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc, caùc Toång coâng ty lôùn, NHNo & PTNT Vieät Nam ñaõ chuyeån cô caáu ñaàu tö theo höôùng taäp trung cho vay hoä saûn xuaát vaø caùc DNNVV. Ñeán 31/12/2006, toång dö nôï cho vay ñoái vôùi caùc DNNVV ñaõ ñaït 60.243 tyû VND; chieám 33,16% toång dö nôï cho vay vaø chieám 71,4% dö nôï cho vay doanh nghieäp. Trong ñoù: - Lónh vöïc noâng nghieäp noâng thoân chieám tyû troïng : 8,47% - 48 - - Lónh vöïc coâng nghieäp, xaây döïng chieám tyû troïng: 33,31% - Lónh vöïc thöông maïi dòch vuï chieám tyû troïng: 43,22% - Lónh vöïc khaùc chieám: 15,00% Tyû leä nôï xaáu cho vay DNNVV chieám 3,5%/ dö nôï cho vay DNNVV. Toång soá khaùch haøng laø DNNVV coøn dö nôï taïi NHNo & PTNT Vieät Nam laø treân 22.000 doanh nghieäp, chieám hôn 10% soá löôïng DNNVV treân toøan quoác (Theo thoáng keâ hieän nay Vieät Nam coù treân 200.000 DNNVV). Ngoøai ra, NHNo & PTNT Vieät Nam coøn tieáp nhaän 2 döï aùn taøi trôï voán cho caùc DNNVV töø caùc toå chöùc Taøi chính Quoác teá ñoù laø: - Döï aùn phaùt trieån ngaønh noâng nghieäp (1973-ADB) do ADB taøi trôï vôùi toång soá voán laø: 30 trieäu USD. Ñoái töôïng laø caùc DNNVV hoaït ñoäng trong lónh vöïc noâng nghieäp noâng thoân. Soá tieàn ñaõ ruùt voán vaø giaûi ngaân ñöôïc 14,5 trieäu USD (Töông ñöông 228 tyû VND) cho 896 DNNVV. - Döï aùn phaùt trieån DNNVV do Quyõ phaùt trieån Phaùp (AFD) taøi trôï vôùi toång soá voán laø 17,5 trieäu EURO, keát thuùc ñôït 1 ñaõ ruùt voán vaø giaûi ngaân ñöôïc 5,5 trieäu EURO cho 6 DNNVV. Caùc döï aùn treân ñang ñöôïc tieáp tuïc trieån khai thöïc hieän vaø ñaõ ñöôïc ADB ñaùnh giaù laø phaùt huy hieäu quaû. - 49 - Keát quaû hoïat ñoäng ñoái vôùi DNNVV giai ñoïan 2001 – 2006 Baûng 2.1: Tình hình chung veà huy ñoäng voán: Ñvt: tyû VND Chæ tieâu Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005 Naêm 2006 Toång nguoàn voán 67.385 92.848 129.858 158.629 190.657 224.042 - Voán huy ñoäng 54.571 80.816 115.668 142.364 175.651 215.623 - Voán uûy thaùc ÑT 3.845 4.602 7.487 6.010 6.465 7.185 - Voán vay 8.969 7.430 6.703 10.255 8.541 1.234 Nguoàn: Baùo caùo tình hình dö nôï cho vay (2001-2006) cuûa NHNo & PTNT VN Baûng 2.2: Tình hình chung veà dö nôï. Ñvt: tyû VND Chæ tieâu Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005 Naêm 2006 Toång dö nôï cho vay neàn kinh teá 60.030 81.357 113.894 142.293 161.105 181.680 - Cho vay DNNVV 2.303 9.193 20.347 35.960 49.088 60.243 - Tyû troïng 3,83% 11,3% 17,86% 25,27% 30,46% 33,16% Dö nôï cho thueâ taøi chính (DNNVV) 563 971 1.726 2.833 3.766 4.892 Nôï xaáu 0,7% 2,3% 1,3% 1,74% 2,3% 3,1% Nguoàn: Baùo caùo tình hình dö nôï cho vay (2001-2006) cuûa NHNo& PTNT VN Baûng 2.3: Tình hình phaân loïai cho vay DNNVV theo ngaønh kinh teá ñeán 31/12/2006. Ñvt: tyû VND Trong ñoù S T T Ngaønh kinh teá Toång dö nôï DNNVV Ngaén haïn Trung, daøi haïn Noäi teä Ngoïai teä 1 2 3 4 5 6 7 1 Noâng, laâm nghieäp 3.616 2.679 937 3.409 207 2 Thuûy saûn 1.517 1.092 425 1.322 195 3 Coâng nghieäp, xaây döïng 20.066 10.660 9.406 18.152 1.914 4 Thöông maïi, dòch vuï 26.037 19.463 6.574 24.128 1.909 5 Ngaønh khaùc 9.007 5.866 3.141 8.536 471 Toång coäng 60.243 39.760 20.483 55.547 4.696 Nguoàn: Baùo caùo tình hình dö nôï cho vay (2006) cuûa NHNo & PTNT VN - 50 - Moät soá nhaän xeùt: - Soá lieäu cho vay qua caùc naêm, töø 2001 ñeán 2006 cho thaáy taêng tröôûng tín duïng cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam ôû möùc bình quaân laø 25%, ñaây laø tyû leä lôùn. Ñoàng thôøi theå hieän söï ñaùp öùng nhu caàu voán ngaøy caøng taêng cuûa neàn kinh teá. - Cô caáu ñaàu tö voán cho caùc thaønh phaàn kinh teá thay ñoåi nhanh qua caùc naêm. Ñaëc bieät, laø söï chuyeån höôùng ñaàu tö cho khaùch haøng DNNVV, taêng caû quy moâ vaø tyû troïng. - Soá löôïng DNNVV phaùt trieån nhanh: naêm 2001 coù gaàn 5.000 doanh nghieäp coù quan heä vay voán taïi NHNo & PTNT Vieät Nam, ñeán 31/12/2006 coù hôn 22.000 DNNVV hieän ñang vay voán. - Cho vay DNNVV theo ngaønh kinh teá ñaõ coù nhöõng thay ñoåi theo höôùng ñaàu tö ña daïng caùc ngaønh, ngheà. Tuy vaäy, ñaàu tö cho caùc ngaønh coù theá maïnh nhö: cheá bieán baûo quaûn noâng, laâm saûn, thuûy saûn coøn chieám tyû leä khieâm toán. 2.2.2.1 Ñaùnh giaù nhöõng maët laøm ñöôïc. Caùc chi nhaùnh NHNo&PTNT Vieät Nam ñaõ nhaän thaáy taàm quan troïng cuûa ñoái töôïng khaùch haøng laø DNNVV ñoái vôùi neàn kinh teá noùi chung vaø hoïat ñoäng kinh doanh cuûa NHNo&PTNT Vieät Nam noùi rieâng. Vì vaäy, ñaõ taäp trung tieáp caän, ñaàu tö voán, cung caáp dòch vuï cho caùc DNNVV ngaøy caøng nhieàu hôn. - Sau 5 naêm trieån khai thöïc hieän phaùt trieån ñoái töôïng khaùch haøng laø DNNVV, dö nôï cho vay DNNVV ñaõ ñaït 63.243 tyû VND, chieám 33,16% treân toång dö nôï, vôùi treân 22 ngaøn khaùch haøng laø DNNVV. - 51 - - Tyû leä nôï xaáu luoân ôû möùc thaáp, khoâng quaù 5% toång dö nôï. Tyû leä naøy coù yù nghóa raát quan troïng trong vieäc cuõng coá quan ñieåm, ñònh höôùng ñaàu tö cho DNNVV. - Môû roäng hôïp taùc quoác teá, thöïc hieän toát caùc cam keát uûy thaùc ñaàu tö, taïo nguoàn voán oån ñònh cho vieäc ñaàu tö cho DNNVV. 2.2.2.2 Moät soá vaán ñeà toàn taïi. - Coøn thuï ñoäng trong tieáp caän, naém baét, phaân tích hoïat ñoäng cuûa DNNVV neân chöa coù giaûi phaùp cuï theå vaø hieäu quaû veà môû roäng quan heä vôùi khaùch haøng DNNVV. - Chính saùch khaùch haøng chöa roõ, chöa saùt, theå hieän trong quy ñònh veà xeáp loaïi khaùch haøng, quy ñònh veà cho vay, laõi suaát…ñeàu chöa coù quy ñònh cuï theå maø chæ coù quy ñònh chung cho moïi ñoái töôïng khaùch haøng. - Saûn phaåm cho caùc DNNVV coøn quaù ñôn ñieäu, beân caïnh ñoù heä thoáng heä thoáng coâng ngheä chöa ñaùp öùng nhu caàu cuûa thò tröôøng neân chöa cho pheùp taïo ra saûn phaåm môùi, hieän ñaïi, phuø hôïp vôùi tính ña daïng cuûa khaùch haøng laø DNNVV. 2.2.3. Cô sôû phaùp lyù ñoái vôùi hoaït ñoäng cho vay theo haïn möùc tín duïng taïi NHNo & PTNT Vieät Nam. Phöông thöùc cho vay theo haïn möùc tín duïng ñaõ ñöôïc ñeà caäp ñeán trong caùc quyeát ñònh veà vieäc ban haønh quy cheá cho vay ñoái vôùi khaùch haøng, cuï theå: - Quyeát ñònh soá 1627/2001/QÑ-NHNN ngaøy 31/12/2001 cuûa Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø nöôùc veà vieäc ban haønh Quy cheá cho vay cuûa toå chöùc tín duïng ñoái vôùi khaùch haøng. - 52 - - Quyeát ñònh soá 72/QÑ-HÑQT-TD ngaøy 31/03/2002 cuûa Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò NHNo&PTNT Vieät Nam veà vieäc ban haønh quy ñònh cho vay ñoái vôùi khaùch haøng trong heä thoáng NHNo & PTNT Vieät Nam. - Vaên baûn soá 1235/NHNo-TD ngaøy 17/05/2002 Toång Giaùm ñoác NHNo & PTNT Vieät Nam veà vieäc Höôùng ñaãn phöông thöùc cho vay theo haïn möùc tín duïng. (Phuï luïc 1) - Quy trình tín duïng taïi ngaân haøng noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân Vieät Nam. (Phuï luïc 2) 2.2.4. Lôïi ñieåm cuûa cho vay theo haïn möùc tín duïng ñoái vôùi caùc DNNVV. - Ñaùnh giaù, theo doõi chaët cheõ hoïat ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng. - Haïn cheá söû duïng tieàn maët ñeå thanh toùan. - Giuùp cho doanh nghieäp giaûm bôùt chi phí laõi vay. - Goùp phaàn chuyeån dòch sang taêng tyû leä thu dòch vuï cho ngaân haøng. - Haïn cheá ñöôïc ruûi ro veà söû duïng voán vay sai muïc ñích. - Huy ñoäng ñöôïc nguoàn voán nhaøn roãi taïm thôøi töø caùc doanh nghieäp. - Taïo moái quan heä gaén keát giöõa ngaân haøng vaø doanh nghieäp, ñoâi beân cuøng coù lôïi, ñoâi beân cuøng phaùt trieån. 2.3. THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG CHO VAY THEO HAÏN MÖÙC TÍN DUÏNG TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM. 2.3.1. Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc töø hoaït ñoäng cho vay theo haïn möùc tín duïng. - 53 - Baûng 2.4: Cô caáu dö nôï theo phöông thöùc cho vay giai ñoaïn 2003 - 2006. Ñvt: tyû VND Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005 Naêm 2006 Chæ tieâu Soá tieàn (%) Soá tieàn (%) Soá tieàn (%) Soá tieàn (%) Toång dö nôï 113.894 142.293 161.106 181.680 Trong ñoù: DNNVV 20.347 100 35.960 100 49.088 100 60.243 100 1. CV thoâng thöôøng 8.125 39,9 13.501 37,5 18.751 38,2 21.928 36,4 2. CV theo HMTD 4.142 20,4 7.146 19,9 9.625 19,6 12.169 20,2 3. CV theo DA ñaàu tö 5.525 27,2 10.892 30,3 13.296 27,1 16.567 27,5 4. CV taøi trôï XNK 2.555 12,6 4.421 12,3 7.416 15,1 9.579 15,9 Nguoàn: Baùo caùo tình hình dö nôï cho vay (2003-30/06/2006) cuûa NHNo& PTNT VN Ñeán 31/12/2006, toång soá khaùch haøng laø DNNVV coøn dö nôï taïi NHNo & PTNT Vieät Nam khoaûng hôn 22.000 doanh nghieäp, chieám 10% soá löôïng DNNVV treân toaøn quoác vôùi möùc dö nôï laø 60.243 tyû ñoàng, chieám 33,16% toång dö nôï cho vay vaø chieám 71,4% dö nôï cho vay doanh nghieäp toaøn heä thoáng. Nguoàn voán cho vay cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam ñaõ ñaùp öùng ñöôïc moät phaàn nhu caàu voán saûn xuaát kinh doanh, ñaàu tö phaùt trieån cho caùc DNNVV, taêng cöôøng nguoàn löïc cho phaùt trieån kinh teá. Trong toång dö nôï cho vay thì dö nôï cho vay thoâng thöôøng qua caùc naêm lieân tuïc taêng, naêm 2003 chæ laø 8.125 tyû ñoàng thì ñeán 31/12/2006 ñaït 21.928 tyû ñoàng, taêng gaáp 2,7 laàn so vôùi naêm 2003. Dö nôï cho vay theo HMTD coù söï gia taêng ñaùng keå, naêm 2003 dö nôï cho vay cuûa phöông thöùc naøy laø 4.142 tyû ñoàng thì ñeán 31/12/2006 ñaït - 54 - 12.169 tyû ñoàng, taêng gaáp 2,9 laàn so naêm 2003, vôùi toác ñoä taêng bình quaân hôn 50%/ naêm. Ñieàu ñoù chöùng toû raèng NHNo & PTNT Vieät Nam ñaõ taïo ñieàu kieän cho caùc DNNVV coù nhu caàu vay voán thöôøng xuyeân, kinh doanh oån ñònh vôùi thuû tuïc ñôn giaûn hôn khi moãi laàn vay voán giuùp cho caùc DNNVV nhaän ñöôïc voán kòp thôøi ñaùp öùng nhu caàu voán kinh doanh nhaèm taêng thu lôïi nhuaän. Töø ñoù, gaây döïng loøng tin, taïo ra moái quan heä gaén boù DNNVV vôùi NHNo & PTNT Vieät Nam trong quan heä vay voán. Tuy nhieân, so saùnh treân toång dö nôï thì tyû leä cho vay theo phöông thöùc haïn möùc tín duïng vaãn khoâng thay ñoåi qua caùc naêm. 2.3.2. Nhöõng toàn taïi trong hoaït ñoäng cho vay theo haïn möùc tín duïng. 2.3.2.1 Thöù nhaát: Ngaân haøng chæ quy ñònh cho vay theo phöông thöùc naøy ñoái vôùi khaùch haøng coù nhu caàu vay traû thöôøng xuyeân vaø coù tín nhieäm cao ñoái vôùi ngaân haøng. Coù raát nhieàu doanh nghieäp coù nhu caàu vay traû thöôøng xuyeân, hoïat ñoäng oån ñònh, tuaàn hoøan voán lieân tuïc nhöng hoï chöa ñuû uy tín vôùi ngaân haøng, hoaëc taøi saûn khoâng ñuû baûo ñaûm nôï vay thì caùc doanh nghieäp naøy khoâng ñöôïc vay theo phöông thöùc haïn möùc tín duïng maø chæ ñöôïc vay theo phöông thöùc töøng laàn. 2.3.2.2 Thöù hai: Do quy ñònh coøn chung chung veà phöông thöùc cho vay theo haïn möùc tín duïng nhö: ñònh nghóa, phaïm vi aùp duïng, taøi khoûan cho vay, trình töï cho vay vaø thu nôï, tính laõi quaù haïn…daãn ñeán quaù trình taùc nghieäp coøn nhieàu baát caäp, cuï theå: - Vieäc cho vay khoâng aùp duïng taøi khoûan cho vay ñaëc bieät maø aùp duïng taøi khoûan cho vay thoâng thöôøng, neân khi khaùch haøng coù doanh thu, - 55 - ngaân haøng vaãn coù theå khoâng thu ñöôïc nôï vaø khoâng kieåm soùat ñöôïc doanh soá baùn haøng cuûa ñôn vò thoâng qua taøi khoûan cho vay. - Khoâng theo doõi ñöôïc thôøi haïn ñeán haïn cuûa töøng laàn nhaän nôï, hoaëc khoâng coù caùch tính soá ngaøy nôï quaù haïn treân cô sôû voøng quay voán tín duïng thöïc teá vaø keá hoïach. - AÙp duïng ñoái töôïng khaùch haøng ñaùng leõ phaûi cho vay theo haïn möùc thì cho vay töøng laàn, laøm maát nhieàu thôøi gian cuûa doanh nghieäp, gaây luùng tuùng trong keá hoïach voán, gaây phieàn haø, thuû tuïc nhieâu kheâ…maø khoâng phuø hôïp vôùi quaù trình hoïat ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. 2.3.2.3 Thöù ba: Trong khi thu töø laõi vay laø phaàn chieám ña soá trong toång thu cuûa hoïat ñoäng ngaân haøng nhöng ngaân haøng khoâng thöïc söï chuù troïng hoøan thieän caùc saûn phaåm cho vay “chæ baùn ra nhöõng gì ngaân haøng coù maø khoâng thaät quan taâm ñeán caùi khaùch haøng caàn”. Trong khi , thieát keá coâng phu caùc theå leä voán huy ñoäng bao nhieâu, thì ngöôïc laïi caùc saûn phaåm ñaàu ra laïi ñôn ñieäu baáy nhieâu. Ngaân haøng ñònh kyø haïn nôï theo thôøi haïn cho vay ngaén haïn (ñeán 12 thaùng), trung haïn (töø treân 12 thaùng ñeán 60 thaùng), daøi haïn (treân 60 thaùng). Vieäc cho vay cuûa ngaân haøng khoâng chæ phuï thuoäc vaøo quy moâ hay cô caáu nguoàn voán cuûa mình, maø phaûi döïa treân söùc mua cuûa khaùch haøng, nhaát laø phaûi phuï thuoäc vaøo caùc ñaëc ñieåm kinh teá, kyõ thuaät cuûa ñoái töôïng cho vay, ñaëc ñieåm löïa choïn saûn phaåm phuø hôïp vôùi yeâu caàu vaø khaû naêng cuûa hoï. Hieän nay, caùc khaùch haøng haàu nhö ít coù cô hoäi löïa choïn, nhieàu khaùch haøng caàn voán daøi haïn nhöng laïi phaûi vay voán ngaén haïn ñeå ñaàu tö daøi haïn, daãn - 56 - ñeán luùng tuùng veà tình hình taøi chính, keå caû phaûi lo ñaûo nôï khi ñeán haïn, raát maát thôøi gian… 2.3.2.4 Thöù tö: Moät khaùch haøng vay taïi moät chi nhaùnh NHNo & PTNT Vieät Nam coøn toàn taïi hai phöông thöùc cho vay cuøng luùc, laø phöông thöùc cho vay töøng laàn vaø phöông thöùc cho vay theo haïn möùc tín duïng cuøng moät muïc ñích söû duïng voán. Söï toàn taïi naøy theå hieän, khi xeùt duyeät cho vay ñoái vôùi moät khaùch haøng quaù phuï thuoäc vaøo taøi saûn theá chaáp, maø khoâng chuù yù ñeán thaåm ñònh doøng tieàn thu veà hay keá hoïach voán cuûa doanh nghieäp. Vieäc phaùt sinh nhu caàu voán sau khi xaùc ñònh haïn möùc tín duïng khoâng ñöôïc toå chöùc xeùt laïi haïn möùc tín duïng maø caên cöù vaøo ñaùnh giaù taøi saûn theá chaáp ñeå cho vay töøng laàn daãn ñeán doanh nghieäp thuyeát minh nguoàn thu bò truøng laáp trong hoà sô vay, laäp caùc hôïp ñoàng khoáng, chöùng töø giaû ñeå phuø hôïp vôùi thôøi gian muoán vay vaø nguoàn thu cuûa doanh nghieäp khoâng theå kieåm soùat ñöôïc. 2.3.2.5 Thöù naêm: Maëc duø nguyeân taéc cho vay laø: söû duïng voán vay ñuùng muïc ñích vay voán vaø hoøan traû voán goác vaø laõi vay ñuùng haïn nhö ñaõ cam keát trong hôïp ñoàng tín duïng nhöng coâng taùc thaåm ñònh hoà sô vay cuûa ngaân haøng chöa thaät söï chuù troïng ñeán nhöõng ñieàu kieän ñeå cho khaùch haøng baûo ñaûm hai nguyeân taéc treân nhö: chöa ñaùnh giaù uy tín cuûa doanh nghieäp treân thöông tröôøng, chöa ñaùnh giaù tieàm naêng phaùt trieån cuûa doanh nghieäp, chöa chuù troïng xaùc ñònh doøng tieàn thu nôï,… maø thöïc chaát khi xeùt duyeät cho vay chæ caên cöù treân giaù trò taøi saûn theá chaáp. 2.3.3. Nguyeân nhaân nhöõng toàn taïi trong hoaït ñoäng cho vay theo haïn möùc tín duïng. 2.3.3.1 Nguyeân nhaân töø phía vó moâ. - 57 - Töø phía Chính phuû. - Chöa hoøan thieän khung phaùp lyù ñoái vôùi chieán löôïc phaùt trieån DNNVV, cuï theå ôû moät soá ñieåm sau: quaûn lyù doanh nghieäp sau khi ñaêng kyù kinh doanh, chöa coù quy ñònh veà kieåm toùan, .. - Vieäc trieån khai thaønh laäp vaø ñöa vaøo hoïat ñoäng caùc Quyõ hoã trôï DNNVV coøn chaäm. - Caùc Boä, Ngaønh coù lieân quan chöa hieän ñoàng boä caùc chính saùch ñeå hoã trôï phaùt trieån DNNVV. - Chính saùch öu tieân caùc chöông trình, noäi dung ñaøo taïo höôùng veà DNNVV vaø caùc caùn boä quaûn lyù trong DNNVV chöa ñöôïc trieån khai maïnh vaø coøn nhieàu vöôùng maéc. - Quy ñònh veà baûo ñaûm tieàn vay vaø xöû lyù taøi saûn baûo ñaûm tieàn vay coøn nhieàu haïn cheá veà ñieàu kieän nhö giaù trò cuûa taøi saûn baûo ñaûm phaûi lôùn hôn toång giaù trò caùc nghóa vuï ñöôïc baûo ñaûm, caùch thöùc vaø quy trình thöïc hieän coøn maát nhieàu thôøi gian cuûa khaùch haøng. Nghò ñònh 163/2006/NÑ-CP ra ñôøi ngaøy 29/12/2006 veà giao dòch baûo ñaûm, ñaõ môû ra nhöõng ñieåm môùi veà baûo ñaûm tieàn vay nhöng cho ñeán nay vaãn chöa coù vaên baûn höôùng daãn höôùng daãn thi haønh nghò ñònh naøy. Töø phía ngaân haøng nhaø nöôùc. - Quy cheá cho vay cuûa toå chöùc tín duïng ñoái vôùi khaùch haøng, chöa cuï theå vaø coøn nhieàu vöôùng maéc cho caùc toå chöùc tín duïng - Trung taâm thoâng tin tín duïng chöa thöïc söï phaùt huy keát quaû trong vieäc ñaùnh giaù, xeáp loïai khaùch haøng. 2.3.3.2 Nguyeân nhaân xuaát phaùt töø NHNo&PTNT Vieät Nam. - 58 - - Chöa xaây döïng ñöôïc moâ hình, toå chöùc chuyeân nghieäp trong phuïc vuï DNNVV. - Chính saùch, quy trình, thuû tuïc cho vay, cung caáp dòch vuï cho khaùch haøng laø DNNVV coøn nhieàu vöôùng maéc. - Heä thoáng quaûn lyù thoâng tin, chaám ñieåm vaø xeáp haïng tín duïng chöa phuø hôïp vôùi thöïc teá. - Chính saùch ñaøo taïo caùn boä taùc nghieäp tröïc tieáp ñoái töôïng khaùch haøng laø DNNVV chöa ñöôïc chuù troïng. 2.3.3.3 Nguyeân nhaân töø phía caùc DNNVV. - Quaûn lyù taøi chính trong caùc DNNVV thöôøng coøn thieáu minh baïch, soá lieäu baùo caùo chöa phaûn aùnh ñuùng thöïc traïng taøi chính cuûa doanh nghieäp. Baùo caùo khoâng ñaày ñuû caùc keát quaû taøi chính vaø tình traïng thieáu minh baïch khieán caùc DNNVV khoâng taïo ñöôïc nieàm tin cho ngaân haøng khi xem xeùt cho vay. - Haàu heát caùc DNNVV thieáu thoâng tin veà thò tröôøng ñaàu vaøo nhö: thò tröôøng lao ñoäng, thò tröôøng nguyeân vaät lieäu, thò tröôøng thieát bò coâng ngheä, thoâng tin veà cheá ñoä chính saùch vaø quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc daãn ñeán caùc DNNVV chöa thöïc söï naém baét ñöôïc cô hoäi kinh doanh toát. Trình ñoä hieåu bieát, yù thöùc tuaân thuû phaùp luaät chöa cao. Ñaây laø nguyeân nhaân haïn cheá caùc DNNVV xaây döïng caùc döï aùn ñaàu tö hieäu quaû. - 59 - TOÙM LÖÔÏC CHÖÔNG 2. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá ñaát nöôùc, caùc doanh nghieäp Vieät Nam noùi chung vaø caùc DNNVV noùi rieâng ñang daàn taïo cho mình moät vò theá vöõng chaéc trong neàn kinh teá. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu maø Ñaûng vaø Chính phuû ñaõ ñeà ra cho vieäc phaùt trieån caùc DNNVV ñeán naêm 2010, thì caàn phaûi coù söï phoái hôïp thöïc hieän ñoàng boä giöõa caùc caáp, caùc ngaønh, töø Trung öông ñeán ñòa phöông. Beân caïnh ñoù, vieäc hoã trôï voán tín duïng cho caùc DNNVV laø moät vaán ñeà khoâng theå thieáu. NHNo & PTNT Vieät Nam baèng caùc phöông thöùc cho vay caùc DNNVV ñaõ thu ñöôïc nhöõng keát quaû ñaùng keå, goùp phaàn thuùc ñaåy phaùt trieån caùc DNNVV. Tuy nhieân, caùc saûn phaåm tín duïng chöa ñöôïc chuù troïng, coøn toàn taïi nhieàu baát caäp trong thöïc hieän, ñaëc bieät laø phöông thöùc cho vay theo haïn möùc tín duïng. Phöông thöùc cho vay theo haïn möùc tín duïng coøn thieáu nhöõng ñieàu kieän mang tính phaùp lyù, baát caäp trong thöïc hieän, daãn ñeán chöa cung caáp moät saûn phaåm tín duïng hoøan haûo cho caùc DNNVV, trong khi ñoù, ñaây laø moät phöông thöùc phuø hôïp vôùi caùc DNNVV trong vieäc tieáp caän nguoàn voán ngaân haøng vaø töøng böôùc xaây döïng uy tín, phaùt trieån. - 60 - CHÖÔNG 3 GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ VAØ MÔÛ ROÄNG CHO VAY THEO HAÏN MÖÙC TÍN DUÏNG ÑOÁI VÔÙI CAÙC DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA TAÏI NHNo & PTNT VIEÄT NAM 3.1. MUÏC TIEÂU CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM ÑEÁN NAÊM 2010. Phaùt trieån heä thoáng dòch vuï ngaân haøng ña daïng, ña tieän ích ñöôïc ñònh höôùng theo nhu caàu cuûa neàn kinh teá treân cô sôû tieáp tuïc naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû caùc dòch vuï ngaân haøng truyeàn thoáng, caûi tieán thuû tuïc giao dòch, trong ñoù ñaëc bieät coi troïng dòch vuï huy ñoäng voán vaø caáp tín duïng, ñoàng thôøi tieáp caän nhanh hoaït ñoäng ngaân haøng hieän ñaïi vaø dòch vuï taøi chính, ngaân haøng môùi coù haøm löôïng coâng ngheä cao ñeå ñaùp öùng toát nhaát nhu caàu cuûa neàn kinh teá vaø toái ña hoùa giaù trò gia taêng cho ngaân haøng, khaùch haøng vaø xaõ hoäi. Ñaùp öùng toát nhu caàu dòch vuï ngaân haøng cho quaù trình ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá, thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá nhanh. Phaùt trieån heä thoáng dòch vuï ngaân haøng ña daïng, gaén keát chaët cheõ vôùi nhau, ñoàng thôøi cung caáp dòch vuï ngaân haøng coù chaát löôïng theo tieâu chuaån, thoâng leä quoác teá, giaù caû hôïp lyù. Naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam theo nguyeân taéc thò tröôøng, minh baïch, haïn cheá bao caáp vaø ñoäc quyeàn cung caáp dòch vuï ngaân haøng ñeå töøng böôùc phaùt trieån thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng thoâng thoaùng, caïnh tranh laønh maïnh, an toaøn vaø hieäu quaû. - 61 - Ñeán naêm 2010, heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam phaán ñaáu phaùt trieån ñöôïc heä thoáng dòch vuï ngaân haøng ngang taàm vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc ASEAN veà chuûng loaïi, chaát löôïng vaø khaû naêng caïnh tranh quoác teá cung caáp dòch vuï ngaân haøng. Töøng böôùc caûi thieän uy tín vaø thöông hieäu cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam treân thò tröôøng taøi chính quoác teá. 3.2. ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN CUÛA NHNo & PTNT VIEÄT NAM ÑEÁN NAÊM 2010. 3.2.1. Muïc tieâu toång quaùt. Giöõ vöõng vaø cuûng coá vò theá chuû ñaïo vaø chuû löïc trong vai troø cung caáp tín duïng cho coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa phaùt trieån noâng nghieäp vaø noâng thoân phuø hôïp vôùi muïc tieâu, chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc; môû roäng hoïat ñoäng kinh doanh an toøan, hieäu quaû vaø phaùt trieån beàn vöõng; aùp duïng coâng ngheä thoâng tin hieän ñaïi, cung caáp caùc dòch vuï tieän ích ñeán moïi loïai hình doanh nghieäp vaø daân cö ôû thaønh phoá, thò xaõ, tuï ñieåm kinh teá noâng thoân; naâng cao vaø duy trì khaû naêng sinh lôøi; phaùt trieån vaø boài döôõng nguoàn nhaân löïc ñeå coù söùc caïnh tranh vaø thích öùng nhanh choùng trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Phaùt trieån caùc saûn phaåm dòch vuï theo höôùng taêng tyû troïng thu nhaäp töø dòch vuï, giaûm tyû troïng thu nhaäp töø tín duïng. Ñeán naêm 2010 thu nhaäp töø laõi cho vay chieám khoaûng 65-70%, thu nhaäp töø thu phí caùc dòch vuï ngoaøi tín duïng chieám khoaûng 35-40% trong toång thu nhaäp. Vieäc môû roäng quan heä vôùi DNNVV vöøa taïo cô hoäi ñaàu tö vöøa taïo ra thò tröôøng dòch vuï ña daïng, giaûm chi phí kinh doanh treân moät ñôn vò thu nhaäp. - 62 - 3.2.2. Muïc tieâu cuï theå. - Giöõ vöõng vaø cuûng coá vò trí chuû ñaïo vaø chuû löïc trong vai troø cung caáp taøi chính, tín duïng khu vöïc noâng nghieäp, noâng thoân; taäp trung ñaàu tö phaùt trieån caùc phaân khuùc thò tröôøng ñem laïi hieäu quaû cao taïi khu vöïc ñoâ thò, khu coâng nghieäp, caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng… - Phaùt trieån ñuû caùc saûn phaåm dòch vuï môùi theo döï aùn WB treân neàn taûng coâng ngheä thoâng tin phuø hôïp ñeå ñaùp öùng nhu caàu khaùch haøng vaø yeâu caàu hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. - Phaùt trieån thöông hieäu vaø xaây döïng vaên hoùa doanh nghieäp Agribank trôû thaønh “Löïa choïn soá 1” ñoái vôùi khaùch haøng hoä saûn xuaát, doanh nghieäp nhoû vaø vöøa, kinh teá trang traïi, hôïp taùc xaõ taïi caùc ñòa baøn noâng nghieäp noâng thoân vaø laø “Ngaân haøng chaáp nhaän ñöôïc” ñoái vôùi khaùch haøng lôùn, daân cö coù thu nhaäp cao taïi khu vöïc ñoâ thò, khu coâng nghieäp. - Laønh maïnh hoùa taøi chính, thoâng qua vieäc caûi thieän chaát löôïng taøi saûn, naâng cao hieäu quaû kinh doanh, giaûm chi phí ñaàu vaøo, naâng cao hieäu quaû nguoàn voán ñaùp öùng caùc tieâu chuaån vaø thoâng leä quoác teá veà an toøan hoïat ñoäng. - Phaán ñaáu trong naêm 2007 baûo ñaûm tyû leä an toøan voán toái thieåu 8% baèng vieäc thöïc hieän ñaày ñuû caùc cam keát xöû lyù nôï xaáu vaø coù cô cheá taêng voán ñieàu leä. - Xaây döïng heä thoáng quaûn trò ruûi ro taäp trung, ñoäc laäp vaø toøan dieän theo tieâu chuaån quoác teá ñeå phaùt trieån beàn vöõng. - 63 - - Trieån khai aùp duïng coâng ngheä thoâng tin, naâng caáp cô sôû haï taàng coâng ngheä ngaân haøng; xaây döïng vaø trieån khai heä thoáng thoâng tin quaûn trò treân neàn taûng cuûa heä thoáng keá toùan theo tieâu chuaån quoác teá. - Naâng cao naêng suaát lao ñoäng. Öu tieân ñaàu tö phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, taêng cöôøng ñaøo taïo taïi choã, khuyeán khích töï hoïc ñeå naâng cao trình ñoä nghieäp vuï cuûa nhaân vieân; tích cöïc aùp duïng coâng ngheä thoâng tin ñaøo taïo töø xa. - Naâng cao naêng löïc ñieàu haønh vaø phaùt trieån caùc kyõ naêng quaûn trò ngaân haøng hieän ñaïi; naâng cao chaát löôïng hieäu quaû coâng taùc kieåm tra, kieåm toùan noäi boä. - Caûi caùch cô caáu toå chöùc vaø ñieàu haønh nhaèm ñöa Agribank trôû thaønh moät Taäp ñoøan taøi chính – ngaân haøng hieän ñaïi theo chuaån möïc quoác teá, taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh, laáy phuïc vuï khaùch haøng laøm muïc tieâu hoïat ñoäng. 3.2.3. Moät soá chæ tieâu cuï theå: 3.2.3.1 Dòch vuï huy ñoäng voán - Toång nguoàn voán huy ñoäng ñaït 400-500 ngaøn tyû ñoàng, toác ñoä taêng tröôûng bình quaân 15-20%/naêm, trong ñoù: - Nguoàn voán trung daøi haïn chieám 40-50 % toång nguoàn voán huy ñoäng. - Tyû troïng tieàn gôûi cuûa caùc DNNVV chieám 35-40% treân toång nguoàn voán. 3.2.3.2 Dòch vuï tín duïng - 64 - - Dö nôï tín duïng ñeán 2010 ñaït töø 350-400 ngaøn tyû VND, trong ñoù 140- 160 ngaøn tyû cho vay DNNVV (chieám 40% toång dö nôï). Möùc taêng bình quaân 15-16% naêm. - Dö nôï cho thueâ taøi chính ñaït 10.000 tyû ñoàng vaøo naêm 2010. - Tyû leä nôï xaáu <4%. - Ñeán naêm 2010, quan heä tín duïng vaø cung caáp dòch vuï cho khoaûng 150.000 DNNVV (chieám khoaûng 30% soá doanh nghieäp cuûa caû nöôùc, döï kieán 2010 caû nöôùc coù khoaûng 500.000 DNNVV). 3.2.3.3 Caùc dòch vuï khaùc - Tyû troïng thu dòch vuï ngoaøi tín duïng chieám 35-40%. - Cung caáp ñaày ñuû caùc saûn phaåm dòch vuï hieän ñaïi cho khaùch haøng DNNVV: tín duïng, baûo laõnh, bao thanh toaùn, thaáu chi, cho thueâ taøi chính, cho thueâ vaän haønh, dòch vuï ngoaïi teä, thanh toaùn trong nöôùc, quoác teá, Internet banking, theû, seùc, tö vaán, quaûn lyù taøi saûn, baûo hieåm, dòch vuï ngaân quyõ…. - 65 - Baûng 3.1: Toùm taét caùc muïc tieâu taøi chính vaø an toøan hoïat ñoäng ñeán naêm 2010. Mục tiêu phấn đấu 2005 2010 Vốn tự có 7 – 10 nghìn tỷ VND 15 – 17 nghìn tỷ VND Tỷ lệ an toàn vốn 8% 8% Tỷ lệ doanh thu dịch vụ trên tổng doanh thu ròng 20% – 30% 30% – 40% Tỷ lệ sinh lời trên vốn 14% 14% Dư nợ tín dụng 170 -175 nghìn tỷ VND 312–400 nghìn tỷ VND Dư nợ cho thuê tài chinh 8 nghìn tỷ VND 15 – 20 nghìn tỷ VND Tốc độ tăng trưởng cho vay 20% – 22% 13% – 18% Tỷ trọng dư nợ tín dụng trên tiền gửi khách hàng 80% – 90% 70% – 80% Tỷ lệ cho vay trung , dài hạn, trong đó 45% < 40% Tỷ lệ cho vay dài hạn (trên 5 năm) 10% < 10% Tỷ lệ nợ không sinh lời 25% 10% Tỷ lệ nợ xấu, nợ quá hạn 4% < 4% Tỷ trọng tài sản ngoại bảng trên tổng tài sản 25% 40% Tổng nguồn vốn 196– 206 nghìn tỷ VND 394– 512 nghìn tỷ VND Tỷ lệ tăng trưởng nguồn vốn 22 – 25% 15 – 20% Tỷ trọng tiền gửi tiết kiệm dân cư và tiền gửi có kỳ hạn trên Tổng nguồn vốn 50% – 60% 40% – 50% Tỷ trọng tiền gửi không kỳ hạn, số dư tài khoản thanh toán trên Tổng nguồn vốn 15% – 20% 20% – 25% Trái phiếu trung dài hạn 2% 5% 3.3. ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN CAÙC DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA ÔÛ VIEÄT NAM ÑEÁN NAÊM 2010. 3.3.1. Boái caûnh kinh teá – xaõ hoäi giai ñoïan 2006 – 2010. Nöôùc ta xaây döïng vaø thöïc hieän keá hoïach phaùt trieån DNNVV 5 naêm 2006-2010 trong ñieàu kieän tình hình trong nöôùc vaø quoác teá coù nhieàu chuyeån bieán, nhöõng khoù khaên vaø thuaän lôïi ñan xen, taùc ñoäng laãn nhau ñoøi hoûi caùc - 66 - Boä, ngaønh, ñòa phöông vaø ñaëc bieät baûn thaân caùc doanh nghieäp phaûi taän duïng thôøi cô, naém baét nhöõng thuaän lôïi ñeå kòp thôøi coù giaûi phaùp phuø hôïp, haïn cheá nhöõng taùc ñoäng baát lôïi ñeán phaùt trieån kinh teá. 3.3.1.1 Boái caûnh quoác teá. - Xu höôùng chung laø kinh teá theá giôùi tieáp tuïc phuïc hoài vaø phaùt trieån, caùc neàn kinh teá mang tính hoäi nhaäp cao seõ mang ñeán thôøi cô cho caùc saûn phaåm cuûa DNNVV Vieät Nam tham gia thò tröôøng quoác teá, nhöng ñoàng thôøi thaùch thöùc chính ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam. - Quaù trình hoäi nhaäp kinh teá toøan caàu vaø khu vöïc ñang dieãn ra heát söùc maïnh meõ, nöôùc ta ñaõ kyù keát nhieàu Hieäp ñònh hôïp taùc ña phöông vaø song phöông vôùi theá giôùi. Thöïc hieän caùc hoäi nhaäp ôû khu vöïc: AFTA, ASEAN – Trung Quoác, caùc cam keát WTO vaø caùc hieäp ñònh song phöông vaø ña phöông seõ daãn ñeán vieäc xuaát hieän nhanh choùng caùc cô hoäi môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu cuõng nhö thaùch thöùc trong caïnh tranh quoác teá ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa coäng ñoàng doanh nghieäp Vieät Nam, ñaëc bieät laø DNNVV. - Chuû nghóa baûo hoä maäu dòch taêng leân ôû caùc nöôùc, vôùi nhöõng haøng raøo kyõ thuaät hieän ñaïi maø caùc doanh nghieäp phaûi ñoái phoù (nhö caùc tieâu chuaån saûn phaåm, veä sinh, moâi tröôøng, lao ñoäng…), seõ gaây theâm khoù khaên cho caùc DNNVV trong xuaát khaåu saûn phaåm vaø caïnh tranh quoác teá. - Caïnh tranh seõ quyeát lieät hôn ôû thò tröôøng trong nöôùc vaø caû quoác teá, ñoøi hoûi doanh nghieäp khoâng ngöøng naâng cao khaû naêng thích öùng, taïo - 67 - söï lieân keát hieäu quaû vaø vöõng chaéc, tröôùc heát giöõa caùc doanh nghieäp Vieät Nam trong caùc maïng löôùi kinh doanh. - Caùc thaønh töïu khoa hoïc, coâng ngheä, kyõ thuaät môùi khoâng ngöøng ñöôïc phaùt minh vaø öùng duïng trong thöïc teá. Ñaây cuõng laø yeáu to