Luận văn Cải thiện môi trường đầu tư nhằm thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp tỉnh Bình Định

1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH ---------*--------- PHAN THÒ QUOÁC HÖÔNG CAÛI THIEÄN MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ NHAÈM THU HUÙT ÑAÀU TÖ VAØO CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH ÑÒNH Chuyeân ngaønh : Kinh teá Taøi chính – Ngaân haøng Maõ soá : 60.31.12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: TS. NGUYEÃN THÒ LIEÂN HOA TP HOÀ CHÍ MINH – NAÊM 2007 2 MUÏC LUÏC LÔØI CAÛM ÔN LÔØI CAM ÑOAN DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT DANH MUÏC BAÛNG BIEÅU PHAÀN MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG I:TAÙC ÑOÄNG MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ ÑOÁI VÔÙI VIEÄC THU HUÙT ÑAÀU TÖ VAØO CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP ................................................................... 01 1.1. MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ ............................................................................. 01 1.1.1. Khaùi nieäm moâi tröôøng ñaàu tö ....................................................................... 01 1.1.2. Moâi tröôøng ñaàu tö vôùi taêng tröôûng kinh teá vaø phaùt trieån xaõ hoäi. ................. 03 1.1.3. Caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng ñaàu tö ................................................................ 05 1.1.3.1. Söï oån ñònh vaø an ninh .............................................................................. 05 1.1.3.2. Ñieàu tieát vaø ñaùnh thueá ............................................................................. 07 1.1.3.3. Taøi chính vaø cô sôû haï taàng ...................................................................... 08 1.1.3.4. Löïc löôïng lao ñoäng.................................................................................. 08 1.2. TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ ÑOÁI VÔÙI VIEÄC THU HUÙT ÑAÀU TÖ VAØO CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP .......................... 09 1.2.1. Khaùi nieäm veà khu coâng nghieäp .................................................................... 09 1.2.2. Muïc tieâu, vai troø vaø söï caàn thieát phaûi taêng cöôøng ñaàu tö phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp .................................................................................................. 11 1.2.2.1. Muïc tieâu cuûa khu coâng nghieäp................................................................. 11 1.2.2.2. Vai troø ..................................................................................................... 11 1.2.2.3. Söï caàn thieát phaûi taêng cöôøng ñaàu tö xaây döïng khu coâng nghieäp ............. 12 1.2.3. Taùc ñoäng moâi tröôøng ñaàu tö ñoái vôùi vieäc thu huùt ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp........................................................................................................... 13 3 1.3. KINH NGHIEÄM TÖØ TRUNG QUOÁC VAØ THAÙI LAN VEÀ VIEÄC TAÏO NEÂN MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ TOÁT ÑEÅ PHAÙT TRIEÅN CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP ........................................................................................... 14 1.3.1. Trung Quoác................................................................................................... 14 1.3.2. Thaùi Lan ....................................................................................................... 16 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG I ......................................................................................... 18 CHÖÔNG II: MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ TAÏI CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH ÑÒNH ............................................................................................................. 19 2.1. MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ TAÏI CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH ÑÒNH.............................................................................................................. 19 2.1.1. Moâi tröôøng phaùp lyù....................................................................................... 19 2.1.2. Moâi tröôøng kinh teá........................................................................................ 21 2.1.3. Moâi tröôøng taøi chính..................................................................................... 26 2.1.4. Moâi tröôøng vaên hoaù – xaõ hoäi ....................................................................... 27 2.1.5. Moâi tröôøng lao ñoäng..................................................................................... 28 2.2. TÌNH HÌNH THU HUÙT CAÙC DOANH NGHIEÄP VAØO HOAÏT ÑOÄNG TAÏI CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH ÑÒNH.............................. 28 2.2.1. Thu huùt ñaàu tö .............................................................................................. 28 2.2.2. Hieäu quaû hoaït ñoäng caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh ........................... 34 2.2.2.1. Hieäu quaû kinh teá ...................................................................................... 34 2.2.2.2. Hieäu quaû veà maët xaõ hoäi ........................................................................... 38 2.3. ÑAÙNH GIAÙ MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ HIEÄN NAY TAÏI CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH ÑÒNH.......................................................... 40 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG II ....................................................................................... 50 CHÖÔNG III: GIAÛI PHAÙP CAÛI THIEÄN MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ NHAÈM THU HUÙT ÑAÀU TÖ VAØO CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH ÑÒNH............. 51 3.1. Ñònh höôùng phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh .................. 51 3.1.1. Ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá tænh Bình Ñònh.............................................. 51 4 3.1.2. Ñònh höôùng phaùt trieån vaø nhu caàu voán ñaàu tö ñaùp öùng cho yeâu caàu phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh ............................................................ 56 3.1.2.1. Keá hoaïch phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp treân ñòa baøn tænh ñeán naêm 2010 ............................................................................................................ 56 3.1.2.2. Keá hoaïch voán ñaàu tö................................................................................ 59 3.2. Moät soá giaûi phaùp nhaèm caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö taïi caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh.................................................................................. 61 3.2.1. Ñaåy maïnh caûi caùch thuû tuïc haønh chính thoâng qua vieäc nhanh choùng aùp duïng vaø thöïc hieän nghieâm tuùc heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng theo tieâu chuaån ISO 9001 : 2000 ................................................................................................... 61 3.2.2. Giaûi phaùp phaùt trieån caùc yeáu toá hoã trôï hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp ................................................................................................ 64 3.2.2.1. Giaûi phaùp veà löïc löôïng lao ñoäng ............................................................. 64 3.2.2.2. Giaûi phaùp hoã trôï tín duïng cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh .............. 67 3.2.2.3. Giaûi phaùp veà caùc dòch vuï hoã trôï kyõ thuaät coâng ngheä thoâng tin................ 67 3.2.2.4. Giaûi phaùp veà phaùt trieån haï taàng caùc khu coâng nghieäp cuûa tænh............... 68 3.2.3. Giaûi phaùp thöïc hieän nhaèm haïn cheá ruûi ro trong moâi tröôøng ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp ................................................................................................ 69 3.2.4. Giaûi phaùp ñoåi môùi vaø ñaåy maïnh coâng taùc vaän ñoäng, xuùc tieán ñaàu tö ñeå thu huùt caùc nhaø ñaàu tö ñaàu tö vaøo tænh Bình Ñònh noùi chung vaø caùc khu coâng nghieäp tænh noùi rieâng .................................................................................... 70 3.2.4.1. Naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa cô quan xuùc tieán ñaàu tö tænh.............. 71 3.2.4.2. Xaây döïng hình aûnh cuûa tænh noùi chung vaø caùc khu coâng nghieäp noùi rieâng trong con maét cuûa caùc nhaø ñaàu tö ........................................................... 72 3.2.4.3. Theo doõi vaø hoã trôï caùc nhaø ñaàu tö sau khi caáp giaáy pheùp ñaàu tö ............ 72 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG III...................................................................................... 73 KEÁT LUAÄN DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC 5 DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT TT Kyù hieäu vieát taét Noäi dung ñaày ñuû 1 Cheá bieán VLXD Cheá bieán vaät lieäu xaây döïng 2 DN Doanh nghieäp 3 DNNN Doanh nghieäp Nhaø nöôùc 4 GDP Toång saûn phaåm quoác gia 5 Gía trò SXCN Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp 6 GPMB Giaûi phoùng maët baèng 7 HTKCN Haï taàng khu coâng nghieäp 8 HTX Hôïp taùc xaõ 9 KCN Khu coâng nghieäp 10 KNNK Kim ngaïch nhaäp khaåu 11 KNXK Kim ngaïch xuaát khaåu 12 KNXK/D.tích Kim ngaïch xuaát khaåu/Dieän tích 13 KNXK/L.ñoäng Kim ngaïch xuaát khaåu/Lao ñoäng 14 NDT Nhaân daân teä 15 SX Saûn xuaát 16 SX giaáy, BB Saûn xuaát giaáy, bao bì 17 SXCN/D.tích Saûn xuaát coâng nghieäp/Dieän tích 18 SXCN/L.ñoäng Saûn xuaát coâng nghieäp/Lao ñoäng 19 Thueá GTGT Thueá giaù trò gia taêng 20 Thueá TNDN Thueá thu nhaäp doanh nghieäp 21 Tp Thaønh phoá 22 UBND Uyû ban nhaân daân 23 USD Ñoàng ñoâ la Myõ 24 Voán DA/D.tích Voán döï aùn/Dieän tích 25 Voán TH/D.tích Voán thöïc hieän/Dieän tích 26 XNK Xuaát nhaäp khaåu 6 DANH MUÏC HÌNH VEÕ, BIEÅU ÑOÀ, BAÛNG BIEÅU Trang U HÌNH VEÕ Hình 1.1: Moâi tröôøng ñaàu tö ........................................................................................03 U BIEÅU ÑOÀ Bieåu ñoà 2.1: Toång saûn phaåm trong tænh Bình Ñònh (GDP) ...........................................22 Bieåu ñoà 2.2: Cô caáu kinh teá tænh Bình Ñònh ................................................................22 Bieåu ñoà 2.3: Cô caáu kinh teá ngaønh noâng nghieäp ..........................................................24 Bieåu ñoà 2.4: Cô caáu giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp phaân theo khu vöïc..........................25 Bieåu ñoà 2.5: Bieåu ñoà giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp tính luyõ keá cuûa caùc doanh nghieäp khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh ......................................................................31 Bieåu ñoà 2.6: Bieåu ñoà giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp thöïc hieän trong töøng thaùng cuûa caùc doanh nghieäp khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh ......................................................31 Bieåu ñoà 2.7: Bieåu ñoà kim ngaïch xuaát khaåu luyõ keá cuûa caùc doanh nghieäp khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh ...................................................................................................32 Bieåu ñoà 2.8: Bieåu ñoà kim ngaïch xuaát khaåu thöïc hieän trong töøng thaùng cuûa caùc doanh nghieäp khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh.............................................................32 Bieåu ñoà 2.9: Moâi tröôøng ñaàu tö tænh .............................................................................43 Bieåu ñoà 2.10: Khoù khaên trong vieäc xin caùc loaïi giaáy pheùp..........................................44 Bieåu ñoà 2.11: Ñieàu kieän cho thueâ ñaát ..........................................................................44 7 U BAÛNG BIEÅU Baûng 2.1: Keát quaû hoaït ñoäng caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh phaân theo giai ñoaïn ñaàu tö tính ñeán thaùng 6 naêm 2006........................................................................30 Baûng 2.2: Keát quaû hoaït ñoäng caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh phaân theo nhoùm ngaønh ngheà tính ñeán thaùng 6 naêm 2006........................................................................33 Baûng 2.3: Hieäu quaû hoaït ñoäng kinh teá qua caùc naêm cuûa caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh ......................................................................................................................35 Baûng 2.4: Baûng phaân tích caùc chæ tieâu naêm 2005 cuûa caùc doanh nghieäp trong caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh ...................................................................................36 Baûng 2.5: Tình hình noäp thueá naêm 2005 cuûa caùc doanh nghieäp trong caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh ...................................................................................................39 Baûng 2.6: Keát quaû ñaùnh giaù chæ tieâu tính naêng ñoäng vaø tieân phong cuûa laõnh ñaïo tænh Bình Ñònh ..............................................................................................................45 Baûng 3.1: Döï kieán voán ñaàu tö xaây döïng haï taàng caùc khu coâng nghieäp .......................59 Baûng 3.2: Döï kieán voán boài thöôøng giaûi phoùng maët baèng vaø xaây döïng caùc khu taùi ñònh cö ...........................................................................................................................60 8 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Gaén lieàn vôùi quaù trình ñoåi môùi trong caû nöôùc, ngay sau khi Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam (1987) ñöôïc ban haønh, khu cheá xuaát Taân Thuaän (Tp Hoà Chí Minh) ñöôïc thaønh laäp ñaõ môû ra moät hình thöùc môùi toå chöùc saûn xuaát coâng nghieäp theo laõnh thoå, ñoù laø moâ hình khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, khu coâng ngheä cao (sau ñaây goïi chung laø khu coâng nghieäp). Trong voøng 15 naêm qua, caû nöôùc ñaõ hình thaønh 140 khu coâng nghieäp phaân boá roäng treân caû nöôùc vaø ñaõ thu huùt raát nhieàu caùc doanh nghieäp ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc vaøo ñaây ñeå hoaït ñoäng. Theo soá lieäu thoáng keâ cho thaáy trong naêm 2005, doanh nghieäp khu coâng nghieäp ñaõ taïo ra 14 tyû USD giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp, chieám tyû troïng gaàn 30% giaù trò saûn löôïng coâng nghieäp caû nöôùc; kim ngaïch xuaát khaåu ñaït hôn 6 tyû USD, chieám gaàn 29% giaù trò haøng coâng nghieäp xuaát khaåu; thu huùt gaàn 1 trieäu lao ñoäng tröïc tieáp … ngoaøi ra vôùi moâ hình hoaït ñoäng taäp trung naøy ñaõ phaàn naøo goùp phaàn trong vieäc giaûm bôùt tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng ñang laø moät trong nhöõng vaán ñeà böùc xuùc ñaët ra cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån trong ñoù coù Vieät Nam. Ñoái vôùi tænh Bình Ñònh noùi rieâng thì moâ hình hoaït ñoäng naøy chæ môùi baét ñaàu aùp duïng töø naêm 1998 nhöng vôùi keát quaû ñieàu tra cho thaáy moâ hình hoaït ñoäng naøy ñaõ goùp phaàn to lôùn trong quaù trình taêng tröôûng cuõng nhö phaùt trieån cuûa tænh trong nhöõng naêm qua. Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc ñoù thì vaãn coøn coù moät soá toàn taïi caàn phaûi khaéc phuïc, ñaët bieät laø vaán ñeà caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö taïi caùc khu coâng nghieäp ñeå töø ñoù taïo ra moät moâi tröôøng ñaàu tö haáp daãn hôn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö. Xeùt thaáy taàm quan troïng naøy, vôùi mong muoán ñoùng goùp vaøo vieäc ñaùnh giaù moâi tröôøng ñaàu tö hieän taïi taïi caùc khu coâng nghieäp tænh ñeå töø ñoù ñeà ra moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hôn nöõa tính haáp daãn cuûa moâi tröôøng ñaàu tö ñoái vôùi caùc nhaø 9 ñaàu tö caû trong vaø ngoaøi tænh, ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaày tieàm naêng trong thôøi gian tôùi, taùc giaû ñaõ choïn ñeà taøi: “Caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö nhaèm thu huùt ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh” laøm ñeà taøi nghieân cöùu luaän vaên thaïc só cuûa mình. 2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI Veà maët lyù luaän: luaän vaên heä thoáng hoaù cô sôû lyù luaän veà moâi tröôøng ñaàu tö, vai troø cuûa moâi tröôøng ñaàu tö vôùi taêng tröôûng kinh teá vaø phaùt trieån xaõ hoäi, caùc yeáu toá caáu thaønh neân moâi tröôøng ñaàu tö. Ngoaøi ra, luaän vaên coøn ñeà caäp ñeán khaùi nieäm chung veà khu coâng nghieäp vaø taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng ñaàu tö ñoái vôùi vieäc thu huùt ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp. Veà maët thöïc tieãn: luaän vaên taäp trung ñi vaøo 4 noäi dung cô baûn sau: - Thöù nhaát, trình baøy thöïc traïng moâi tröôøng ñaàu tö taïi caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh döïa treân nhöõng soá lieäu cöùng ñöôïc cung caáp trong caùc baùo caùo cuûa caùc cô quan quaûn lyù coù lieân quan. - Thöù hai, tìm hieåu tình hình thu huùt caùc doanh nghieäp vaøo hoaït ñoäng taïi caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh. - Thöù ba, tieán haønh moät cuoäc khaûo saùt ñieàu tra taïi caùc doanh nghieäp trong vaø ngoaøi khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh. Luaän vaên moät laàn nöõa ñeà caäp ñeán thöïc traïng moâi tröôøng ñaàu tö taïi caùc khu coâng nghieäp, tuy nhieân söï ñaùnh giaù naøy ñöôïc thöïc hieän ngay chính nhöõng nhaø ñaàu tö ñang hoaït ñoäng. - Thöù tö, treân cô sôû keát quaû nghieân cöùu töø thöïc tieãn vaø keát quaû ñaùnh giaù cuûa cuoäc khaûo saùt, luaän vaên ñaõ ñeà ra moät soá giaûi phaùp caàn phaûi thöïc hieän nhaèm caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö taïi caùc khu coâng nghieäp tænh theâm haáp daãn. 3. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU - Veà ñoái töôïng nghieân cöùu: + Veà maët lyù luaän: caùc noäi dung cô baûn veà moâi tröôøng ñaàu tö vaø taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng ñaàu tö ñoái vôùi vieäc thu huùt ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp. 10 + Veà maët thöïc tieãn: thöïc traïng moâi tröôøng ñaàu tö taïi caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh. - Phaïm vi nghieân cöùu: ñaùnh giaù thöïc traïng moâi tröôøng ñaàu tö taïi caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh treân soá lieäu cöùng thu thaäp töø thöïc teá vaø treân söï ñaùnh giaù khaùch quan ñöôïc thöïc hieän qua quaù trình khaûo saùt ñaùnh giaù töø phía doanh nghieäp hoaït ñoäng trong vaø ngoaøi khu coâng nghieäp. 4. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU - Söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng ñeå phaân tích ñaùnh giaù moâi tröôøng ñaàu tö taïi caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh. Keát hôïp vôùi phöông phaùp toång hôïp, phöông phaùp phaân tích, phöông phaùp thoáng keâ ñeå ruùt ra nhöõng vaán ñeà chung nhaát, nhöõng chæ tieâu mang tính ñònh löôïng vaø nhöõng chæ tieâu mang tính ñònh tính. - Ñaëc bieät trong luaän vaên coøn söû duïng phöông phaùp khaûo saùt, ñieàu tra thöïc teá ñeå khaúng ñònh nhöõng phaân tích, ñaùnh giaù vaø nhaèm ñeå xaùc ñònh cô sôû thöïc tieãn, khaúng ñònh hieän thöïc cuûa nhöõng giaûi phaùp ñeà ra. 5. KEÁT CAÁU LUAÄN VAÊN Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, luaän vaên ñöôïc chia thaønh 3 chöông: Chöông 1: Taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng ñaàu tö ñoái vôùi vieäc thu huùt ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp. Chöông 2: Moâi tröôøng ñaàu tö taïi caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh. Chöông 3: Giaûi phaùp caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö nhaèm thu huùt ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh. 11 CHÖÔNG I: TAÙC ÑOÄNG MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ ÑOÁI VÔÙI VIEÄC THU HUÙT ÑAÀU TÖ VAØO CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP 1.1. MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ: 1.1.1. Khaùi nieäm moâi tröôøng ñaàu tö Doanh nghieäp noùi chung khi ñaàu tö ñeå kieám lôïi nhuaän. Quyeát ñònh ñaàu tö cuûa hoï chòu aûnh höôûng bôûi yù töôûng, naêng löïc, chieán löôïc cuûa rieâng hoï vaø cuõng coøn chòu aûnh höôûng bôûi ñaùnh giaù cuûa hoï veà cô hoäi vaø ñoäng löïc taïi nhöõng ñòa baøn ñaàu tö cuï theå. Söï ñaùnh giaù veà caùc cô hoäi vaø ñoäng löïc cuûa caùc doanh nghieäp caên cöù treân nhöõng yeáu toá ñaëc thuø cuûa ñòa phöông nôi hoï döï ñònh thöïc hieän quyeát ñònh ñaàu tö cuûa mình. Chính nhöõng yeáu toá ñaëc thuø naøy caáu taïo neân moät chuû theå vaø ngöôøi ta goïi ñoù laø moâi tröôøng ñaàu tö. Nhö vaäy “Moâi tröôøng ñaàu tö laø taäp hôïp caùc yeáu toá ñaëc thuø ñòa phöông ñang ñònh hình cho caùc cô hoäi vaø caùc ñoäng löïc ñeå doanh nghieäp ñaàu tö coù hieäu quûa, taïo vieäc laøm vaø môû roäng saûn xuaát”. Ñaàu tö, ñoù laø söï hy sinh caùc nguoàn löïc ôû hieän taïi ñeå kyø voïng ñaït ñöôïc nhöõng keát quûa nhaát ñònh trong töông lai. Do ñoù, thöôøng thì khi doanh nghieäp ñöa ra moät quyeát ñònh ñaàu tö thì doanh nghieäp caàn xem xeùt coù neân gaùnh chòu nhöõng chi phí gì ngaøy hoâm nay ñeå thay ñoåi hay gia taêng saûn xuaát trong töông lai hay khoâng? Quyeát ñònh cuûa hoï ñöôïc kích thích baèng vieäc tìm kieám lôïi nhuaän maø khaû naêng sinh lôøi laïi bò aûnh höôûng bôûi chi phí, ruûi ro vaø caùc raøo caûn caïnh tranh keøm theo cô hoäi ñoù. Trong moâi tröôøng ñaàu tö ngoaøi yeáu toá ñòa lyù, quy moâ thò tröôøng vaø löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng thì chính saùch vaø haønh vi cuûa Chính phuû coù söùc aûnh höôûng maïnh thoâng qua söï taùc ñoäng ñeán chi phí, ruûi ro vaø caùc raøo caûn caïnh tranh. Chi phí Chi phí saûn xuaát vaø phaân phoái saûn phaåm aûnh höôûng ñeán haøng loaït caùc cô hoäi coù theå mang laïi lôïi nhuaän cho doanh nghieäp. Nhieàu chi phí ñoái vôùi doanh nghieäp laø haøm thoâng thöôøng cuûa caùc hoaït ñoäng thöông maïi, trong khi ñoù caùc chi phí khaùc laïi 12 baét nguoàn tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp töø caùc chính saùch vaø haønh vi cuûa Chính phuû. Chi phí tröïc tieáp roõ raøng nhaát laø thueá. Nhöng Chính phuû coù vai troø quan troïng trong vieäc cung caáp haøng hoùa coâng, hoã trôï cung caáp cô sôû haï taàng vaø giaûm thieåu caùc daïng thaát baïi cuûa thò tröôøng. Caùch thöùc Chính phuû thöïc hieän nhöõng vai troø aáy coù taùc ñoäng lôùn ñeán chi phí maø doanh nghieäp phaûi ñoái maët. Thí duï, chi phí lieân quan ñeán tham nhuõng, ñieàu tieát neàn kinh teá, cô sôû haï taàng khoâng ñaùng tin caäy vaø hieäu löïc thöïc thi hôïp ñoàng yeáu keùm coù theå chieám ñeán 25% doanh soá hoaëc hôn ba laàn so vôùi soá thueá maø doanh nghieäp phaûi traû. Hay moät loaïi chi phí veà thôøi gian ñeå tuaân thuû nhieàu yeâu caàu ñieàu tieát cuï theå cuõng khaùc bieät nhieàu giöõa caùc quoác gia hay giöõa caùc vuøng trong moät quoác gia laøm cho chi phí maø doanh nghieäp phaûi gaùnh chòu cuõng khaùc nhau, chaúng haïn vieäc ñaêng kyù kinh doanh. Ruûi ro Quyeát ñònh ñaàu tö laø quyeát ñònh nhìn xa troâng roäng, laø söï phaân boå nguoàn löïc hoâm nay vôùi hy voïng gaët haùi thaønh quûa trong töông lai. Cuõng nhö chi phí, nhieàu ruûi ro veà ñaàu tö cuõng laø haøm thoâng thöôøng cuûa caùc hoaït ñoäng ñaàu tö thöông maïi, keå caû nhöõng phaûn öùng baát ñònh töø phía ngöôøi tieâu duøng vaø ñoái thuû caïnh tranh vaø do ñoù doanh nghieäp phaûi chaáp nhaän chuùng. Tuy nhieân, Chính phuû cuõng coù theå laøm taêng ruûi ro vaø ñoä baát ñònh maø doanh nghieäp ñang tröïc tieáp ñoái maët thoâng qua söï thay ñoåi thöôøng xuyeân veà chính saùch vaø söï baát oån ñònh kinh teá vó moâ, yeáu toá naøy luoân laø moái quan ngaïi haøng ñaàu veà moâi tröôøng ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp. Vieäc khoâng theå tieân lieäu ñöôïc khi giaûi thích noäi dung caùc quy ñònh thöôøng laø moái lo lôùn vaø khoaûng 95% soá doanh nghieäp cho raèng coù moät khoaûng caùch lôùn giöõa caùc chính saùch chính thöùc vaø vieäc thöïc hieän chuùng. Raøo caûn caïnh tranh Raøo caûn caïnh tranh tuy laøm lôïi cho moät soá doanh nghieäp naøy nhöng laïi khöôùc töø cô hoäi vaø laøm taêng chi phí cho caùc doanh nghieäp khaùc vaø cho ngöôøi tieâu duøng. AÙp löïc caïnh tranh buoäc caùc doanh nghieäp phaûi saùng taïo, taêng naêng suaát vaø 13 chia xeû lôïi ích cho vieäc taêng naêng suaát vôùi ngöôøi tieâu duøng vaø coâng nhaân. Chính phuû coù theå aûnh höôûng ñeán aùp löïc caïnh tranh thoâng qua söï ñieàu tieát vieäc gia nhaäp vaø ruùt lui khoûi thò tröôøng vaø phaûn öùng cuûa Chính phuû ñoái vôùi haønh vi phaûn caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. Hình 1: Moâi tröôøng ñaàu tö MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ Chính saùch vaø öùng xöû cuûa Chính phuû - Yeáu toá ñiïa lyù. - Quy moâ thò tröôøng. - Löïa choïn ngöôøi tieâu duøng Nhö vaäy, Chính phuû thoâng qua vieäc taùc ñoäng ñeán chi phí, ruûi ro vaø raøo caûn caïnh tranh seõ taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng ñaàu tö töø ñoù daãn ñeán vieäc ñöa ra quyeát ñònh ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp, ñieàu naøy aûnh höôûng khoâng chæ ñeán lôïi ích cuûa caùc doanh nghieäp noùi rieâng maø coøn ñeán hieäu quûa toaøn boä neàn kinh teá - xaõ hoäi noùi chung. 1.1.2. Moâi tröôøng ñaàu tö vôùi taêng tröôûng kinh teá vaø phaùt trieån xaõ hoäi. Taêng tröôûng kinh teá Daân soá ngaøy caøng gia taêng thì cô cheá beàn vöõng duy nhaát ñeå naâng cao möùc soáng xaõ hoäi laø phaûi taêng tröôûng kinh teá. Moâi tröôøng ñaàu tö toát seõ thuùc ñaåy taêng tröôûng thoâng qua vieäc khuyeán khích ñaàu tö vaø naâng cao naêng suaát. 14 Ñaàu tö hoã trôï cho taêng tröôûng kinh teá baèng vieäc ñöa nhieàu ñaàu vaøo hôn vaøo quùa trình saûn xuaát. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñang trôû neân quan troïng hôn ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhöng moät phaàn lôùn ñaàu tö vaãn laø töø trong nöôùc vaø moâi tröôøng ñaàu tö toát seõ laø cô sôû taêng caùc nguoàn ñaàu tö naøy. Moâi tröôøng ñaàu tö toát seõ khuyeán khích caùc doanh nghieäp töï xoùa boû ñöôïc nhöõng chi phí vaø ruûi ro phi lyù cuõng nhö nhöõng raøo caûn ñoái vôùi caïnh tranh. Nhôø caûi thieän ñöôïc moâi tröôøng ñaàu tö trong nhöõng naêm 80 vaø nhöõng naêm 90 maø tyû troïng ñaàu tö tö nhaân trong GDP ñaõ taêng gaàn gaáp ñoâi ôû Trung Quoác vaø AÁn Ñoä vaø hôn hai laàn ôû Uganda. Noâng daân ôû Thaùi Lan nhôø coù caùc quyeàn ñöôïc ñaûm baûo ñaõ ñaàu tö nhieàu hôn vaøo nhöõng maûnh ñaát cuûa hoï vaø ñaõ laøm taêng saûn löôïng cao hôn töø 14 ñeán 25%. Hay dôõ boû ñoäc quyeàn trong ngaønh vieãn thoâng treân toaøn theá giôùi ñaõ môû ñöôøng cho söï taêng maïnh ñaàu tö vaøo ngaønh naøy trong thaäp nieân 90… Tuy nhieân, khoâng chæ quy moâ ñaàu tö coù taùc ñoäng ñeán taêng tröôûng maø coøn coù caû nhöõng thaønh töïu veà naêng suaát maø ñaàu tö mang laïi. Moät moâi tröôøng ñaàu tö toát seõ kích thích taêng naêng suaát cao hôn baèng caùch taïo ra cô hoäi vaø ñoäng löïc cho caùc doanh nghieäp phaùt trieån, kích thích vaø aùp duïng nhöõng phöông thöùc hoaït ñoäng toát hôn – khoâng chæ laø saùng taïo thuoäc daïng coù theå taïo ra phaùt minh môùi maø caû nhöõng caùch thöùc hieäu quûa hôn ñeå toå chöùc quùa trình saûn xuaát, phaân phoái haøng hoùa vaø ñaùp öùng nhu caàu ngöôøi tieâu duøng. Moät moâi tröôøng ñaàu tö toát seõ giaûm nhieàu raøo caûn ñoái vôùi vieäc truyeàn baù nhöõng yù töôûng môùi, nhöõng haøng raøo nhaäp khaåu thieát bò hieän ñaïi vaø ñieàu chænh caùch thöùc toå chöùc coâng vieäc hôïp lyù. Moâi tröôøng ñaàu tö laønh maïnh seõ hoã trôï caùc quùa trình naêng ñoäng maø Schumpeter goïi laø “Söï huûy dieät saùng taïo”. Noù khuyeán khích doanh nghieäp thöû nghieäm vaø hoïc hoûi, noù khen thöôûng söï thaønh coâng vaø tröøng phaït söï thaát baïi. Caùc cuoäc ñieàu tra caáp doanh nghieäp ñeàu khaúng ñònh taàm quan troïng cuûa aùp löïc caïnh tranh seõ taïo ra ñoäng cô saùng taïo vaø taêng naêng suaát töø ñoù thuùc ñaåy taêng tröôûng nhanh hôn . 15 Phaùt trieån xaõ hoäi Moâi truôøng ñaàu tö aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp tö nhaân – töø noâng daân vaø caùc nhaø doanh nghieäp nhoû cho ñeán caùc coâng ty cheá taùc ñòa phöông vaø coâng ty ña quoác gia - ñöùng ôû vò trí trung taâm cuûa quùa trình phaùt trieån xaõ hoäi. Ñöôïc ñoäng cô lôïi nhuaän ñònh höôùng, doanh nghieäp seõ ñaàu tö nhöõng cô hoäi môùi vaø cô sôû vaät chaát môùi nhaèm taêng cöôøng neàn taûng cuûa söï taêng tröôûng kinh teá vaø thònh vöôïng. Theo thoáng keâ, doanh nghieäp khi ra ñôøi hoaït ñoäng vaø phaùt trieån ñaõ taïo ra hôn 90% soá vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, môû ra cho moïi ngöôøi cô hoäi ñeå phaùt huy taøi naêng vaø naâng cao vò theá cuûa mình ñoàng thôøi haïn cheá nhöõng teä naïn xaõ hoäi do thaát nghieäp gaây ra. Caùc doanh nghieäp ñaõ cung caáp nhöõng haøng hoùa vaø dòch vuï caàn thieát ñeå duy trì cuoäc soáng vaø caûi thieän möùc soáng cho con ngöôøi. Ngoaøi ra doanh nghieäp coøn laø nguoàn thu chuû yeáu, ñoùng goùp vaøo coâng quyõ cho phaùt trieån cô sôû haï taàng, y teá, giaùo duïc vaø caùc dòch vuï khaùc, taïo ñieàu kieän cho xaõ hoäi phaùt trieån. 1.1.3. Caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng ñaàu tö: Vieäc ñöa ra quyeát ñònh ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp phuï thuoäc vaøo raát nhieàu nhaân toá cuûa moâi tröôøng ñaàu tö, song coù theå noùi caên cöù ñeå caùc doanh nghieäp so saùnh löïa choïn ñaàu tö giöõa caùc quoác gia hay giöõa caùc vuøng, laõnh thoå trong cuøng moät quoác gia khoâng phaûi laø hoï döïa treân caùc yeáu toá veà maët ñòa lyù, quy moâ thò tröôøng,… maø chính vieäc cung öùng caùc nhu caàu cô baûn (neàn taûng cho moät moâi tröôøng ñaàu tö laønh maïnh) ñoù laø söï oån ñònh vaø an ninh, ñieàu tieát vaø ñaùnh thueá, taøi chính vaø cô sôû haï taàng, trình ñoä löïc löôïng lao ñoäng maø chính phuû cuûa moät quoác gia hay chính quyeàn cuûa moät ñòa phöông coù theå thöïc hieän. 1.1.3.1. Söï oån ñònh vaø an ninh: Söï oån ñònh kinh teá vó moâ vaø moâi tröôøng ñaàu tö Moät moâi tröôøng ñaàu tö laønh maïnh ñoøi hoûi phaûi coù moät söï oån ñònh kinh teá vó moâ nhaát ñònh. Laïm phaùt thaáp, thaâm huït ngaân saùch ôû möùc chaáp nhaän ñöôïc vaø heä thoáng tyû giaù hoái ñoaùi thöïc laø nhöõng chæ soá phaûn aùnh söï oån ñònh kinh teá vó moâ. Söï 16 baát oån caûn trôû ñaàu tö vì noù laøm cho nhöõng thaønh quûa döï kieán trong töông lai trôû neân khoâng chaéc chaén vaø noù cuõng coù theå laøm giaûm giaù trò cuûa taøi saûn. Laïm phaùt cao vaø söï thaêng traàm cuûa tyû giaù hoái ñoaùi laø hai ví duï cuûa baát oån kinh teá vó moâ. AÛnh höôûng cuûa hai yeáu toá naøy ñaëc bieät nghieâm troïng ñoái vôùi nhöõng ñoái töôïng coù möùc thu nhaäp coá ñònh, giaù trò cuûa caùc taøi saûn vaø coù raát ít caùc phöông tieän ñeå töï baûo veä mình tröôùc söï giaûm söùc mua cuûa ñoàng tieàn. Chuùng cuõng laøm giaûm uy tín ñoái vôùi caùc chuû nôï, khieán cho vieäc tieáp caän vôùi caùc nguoàn tín duïng khoù khaên hôn. Ñöùng treân moät phöông dieän khaùc, söï thaâm huït ngaân saùch quùa nhieàu cuõng seõ aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng ñaàu tö. Ñeå caûi thieän tình traïng thaâm huït thì moät trong nhöõng caùch ñôn giaûn vaø deã thöïc hieän maø tröôùc ñaây caùc chính phuû hay aùp duïng laø in theâm tieàn ñeå boå sung cho söï thieáu huït. Thöïc teá ñaõ chöùng minh ñaây tuy laø moät phöông phaùp ñôn giaûn, deã thöïc hieän nhöng haäu quûa maø noù taùc ñoäng ñeán laïm phaùt, seõ deã ñaåy neàn kinh teá laâm vaøo khuûng hoaûng. Hay moät giaûi phaùp khaùc maø Chính phuû cuõng hay thöïc hieän ñoù laø taêng thueá boå sung nguoàn thu, roõ raøng giaûi phaùp naøy chæ mang laïi lôïi ích tröôùc maét nhöng veà laâu daøi seõ ñem laïi haäu quûa raát lôùn bôûi vì noù taùc ñoäng ñeán taâm lyù nhaø ñaàu tö töø ñoù haïn cheá hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Söï oån ñònh chính trò vaø moâi tröôøng ñaàu tö Khoâng coù yeáu toá naøo coù theå phaù huûy moâi tröôøng ñaàu tö maïnh nhö söï buøng noå xung ñoät giöõa caùc ñaûng phaùi chính trò vaø xung ñoät vuõ trang. Trong taát caû caùc loaïi voán: nhaân löïc, vaät chaát vaø xaõ hoäi ñeàu bò taøn phaù, ñaàu tö bò giaùn ñoaïn vaø caùc nguoàn löïc seõ bò ñònh höôùng cheäch ra khoûi nhieàu hoaït ñoäng thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. Noäi chieán, hình thöùc chieán tranh phoå bieán trong voøng hôn moät nöõa theá kyû qua ñaõ gaây ra moät taùc ñoäng taøn phaù ñaëc bieät ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá vaø phaùt trieån xaõ hoäi. Theo tính toaùn, trong voøng hôn 50 naêm qua, moät cuoäc noäi chieán tieâu bieåu keùo daøi baûy naêm vaø laøm giaûm toác ñoä taêng tröôûng döï kieán haøng naêm laø 2,2%, ñeán khi keát thuùc chieán tranh, GDP ñaït ñöôïc seõ thaáp hôn 15% so vôùi möùc ñaùng ra phaûi coù. Trong ngaén haïn, moät cuoäc noäi chieán khoác lieät cuõng coù theå laøm giaûm moät phaàn 17 ba möùc thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi cuûa caùc quoác gia laùng gieàng. Ñaây laø heä quûa taát yeáu cuûa noäi chieán taùc ñoäng laøm giaûm hoaït ñoäng ñaàu tö caû trong vaø ngoaøi nöôùc. Ñieàu naøy caøng ñöôïc chöùng minh ñoái vôùi moät nöôùc laùng gieàng cuûa Vieät Nam laø Thaùi Lan. Trong nhöõng thaùng cuoái naêm 2006, vôùi cuoäc ñaûo chính cuûa phía quaân söï laät ñoå chính quyeàn ñöông ñaïi ñaõ ñöa nöôùc naøy laâm vaøo tình traïng noäi chieán vaø hôn ai heát ngöôøi daân cuûa nöôùc naøy nhaän thaáy roõ söï giaûm suùt veà toác ñoä taêng tröôûng khi caùc nhaø ñaàu tö caû trong vaø ngoaøi nöôùc caøng trôû neân e ngaïi khi boû voán ñaàu tö taïi ñaây vaø ngay caû ñoái vôùi hoaït ñoäng du lòch, ngaønh ngheà ñem laïi thu nhaäp lôùn cho ngöôøi daân vaø chieám tyû troïng cao trong GDP cuûa quoác gia naøy, cuõng giaûm maïnh khi taâm lyù cuûa caùc du khaùch nöôùc ngoaøi khoâng muoán maïo hieåm ñeå ñi du lòch taïi moät nôi luoân coù xung ñoät vaø chieán tranh. Noäi chieán vaø thu nhaäp thaáp laø hai hieän töôïng luoân ñi keøm vôùi nhau. Khaû naêng xaûy ra noäi chieán ôû moät nöôùc coù möùc thu nhaäp thaáp cao gaáp 15 laàn so vôùi moät nöôùc phaùt trieån. Moät quoác gia caøng ngheøo thì caøng coù nhieàu nguy cô bò vöôùn vaøo voøng xoaùy ñi xuoáng cuûa baïo löïc vaø suy thoaùi kinh teá. Theo ñoù, moät quoác gia muoán phaùt trieån caàn caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö, vieäc laøm naøy seõ taêng thu huùt ñaàu tö, taïo coâng aên vieäc laøm, taêng thu nhaäp töø ñoù caûi thieän möùc soáng ñeå giaûm thieåu khaû naêng bò vöôùn vaøo moät cuoäc xung ñoät. An ninh vaø moâi tröôøng ñaàu tö Trong khi söï oån ñònh nhaát ñònh veà kinh teá vaø chính trò laø nhöõng yeáu toá caàn thieát ñeå tieán haønh ñaàu tö thì caùc doanh nghieäp laïi ñoøi hoûi nhieàu hôn ôû moät moâi tröôøng ñaàu tö laønh maïnh, ñoù coøn laø nôi maø con ngöôøi vaø taøi saûn ñöôïc baûo veä moät caùch thích hôïp. Hay noùi caùch khaùc, vaán ñeà maø nhaø ñaàu tö muoán ñeà caäp ôû ñaây chính laø vaán ñeà toäi phaïm; vieäc baûo ñaûm caùc quyeàn veà taøi saûn, taïo thuaän lôïi cho vieäc buoäc thöïc thi hôïp ñoàng vaø chaám döùt söï chieám ñoaït taøi saûn, naïn cöôùp giaät, löøa ñaûo vaø caùc toäi khaùc laøm toån haïi taøi saûn vaø con ngöôøi cuõng phaù hoaïi moâi tröôøng ñaàu tö. Toäi phaïm lan traøn seõ ngaên caûn caùc doanh nghieäp tieán haønh ñaàu tö vaø laøm taêng chi 18 phí hoaït ñoäng kinh doanh, thoâng qua nhöõng thieät haïi tröïc tieáp veà haøng hoùa hay qua caùc chi phí aùp duïng bieäp phaùp phoøng ngöøa, ví duï nhö thueâ nhaân vieân baûo veä, xaây haøng raøo, hoaëc laép ñaët heä thoáng baùo ñoäng. Trong moät soá tröôøng hôïp, caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi seõ giaûm ñaàu tö, vaø caùc doanh nghieäp trong nöôùc seõ rôøi boû ñaát nöôùc ñeå tìm kieám ñòa ñieåm an toaøn hôn. 1.1.3.2. Ñieàu tieát vaø ñaùnh thueá: Caùch thöùc chính phuû ñieàu tieát vaø ñaùnh thueá caùc doanh nghieäp cuõng nhö caùc giao dòch ôû caû trong nöôùc vaø taïi cöûa khaåu ñoùng vai troø to lôùn trong vieäc ñònh hình moâi tröôøng ñaàu tö. Quy ñònh hôïp lyù seõ nhaém vaøo caùc thaát baïi cuûa thò tröôøng ñang ngaên caûn ñaàu tö coù hieäu quûa vaø dung hoøa lôïi ích cuûa doanh nghieäp vôùi lôïi ích xaõ hoäi. Moät heä thoáng ñaùnh thueá toát seõ taïo nguoàn thu ñeå taøi trôï cho caùc dòch vuï coâng laøm caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö vaø ñaùp öùng caùc muïc tieâu xaõ hoäi khaùc. Moät thaùch thöùc ñoái vôùi taát caû caùc chính phuû, ñoù laø phaûi ñaáu tranh laøm theá naøo ñeå coù theå ñaùp öùng ñöôïc taát caû caùc muïc tieâu ñoù maø khoâng laøm toån haïi ñeán cô hoäi vaø ñoäng löïc ñeå caùc doanh nghieäp ñaàu tö coù hieäu quûa, taïo vieäc laøm, vaø qua ñoù ñoùng goùp vaøo taêng tröôûng vaø giaûm ngheøo. Thoâng thöôøng, Chính phuû baèng caùch gaây ra nhöõng chi phí khoâng caàn thieát, laøm taêng ruûi ro vaø söï baát ñònh, vaø döïng leân nhöõng raøo caûn caïnh tranh phi lyù khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc caùc muïc tieâu xaõ hoäi ñaõ ñònh maø laïi laøm toån haïi ñeán moâi tröôøng ñaàu tö; Thí duï veà nhöõng vaán ñeà trong ñieàu tieát laø raát nhieàu nhö nhöõng quy ñònh nhaèm thuùc ñaåy caùc muïc tieâu xaõ hoäi thöôøng chæ ñöôïc thöïc hieän moät caùch nöõa vôøi, khoâng ñeán nôi ñeán choán – coù theå aùp ñaët nhöõng gaùnh naëng ñaùng keå ñoái vôùi doanh nghieäp maø caùc doanh nghieäp phaûi tuaân theo – thoâng qua nhöõng ñoøi hoûi baát thöôøng ñeå thaønh laäp moät doanh nghieäp môùi hoaëc trì hoaõn daøi ngaøy ñeå hoaøn taát thuû tuïc haûi quan. Caùch giaûi thích vaø vaän duïng nhöõng quy ñònh laø khoâng theå tieân lieäu – taïo ra söï baát ñònh vaø ruûi ro ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vaø gaây ra naïn tham nhuõng. Nhöõng quy ñònh cuõng coù theå taïo ra caùc coâng ty ñoäc quyeàn hay caùc lieân minh taäp ñoaøn cho moät soá nhoùm ñöôïc öu ñaõi – vôùi caùi giaù aùp ñaët leân ngöôøi tieâu 19 duøng vaø caùc doanh nghieäp khaùc, vaø thuû tieâu ñoäng cô cuûa caùc doanh nghieäp ñöôïc baûo hoä trong vieäc ñoåi môùi vaø naâng cao naêng suaát. Heä thoáng thueá khoùa cuõng gaëp phaûi nhöõng vaán ñeà töông töï. Caáu truùc thueá thöôøng coù lôïi cho moät soá nhoùm ñöôïc öu ñaõi, boùp meùo söï caïnh tranh vaø gaùn möùc thueá cao hôn cho ñoái töôïng khaùc. Vieäc quaûn lyù thueá cuõng coù theå coøn raát nhieàu phieàn toaùi, laøm taêng chi phí, giaûm doanh thu vaø gaây ra teä naïn tham nhuõng. 1.1.3.3. Taøi chính vaø cô sôû haï taàng: Taøi chính vaø cô sôû haï taàng cuõng laø moät trong nhöõng yeáu toá caáu thaønh neân moâi tröôøng ñaàu tö, aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Khi hoaït ñoäng toát, caùc thò tröôøng taøi chính lieân keát caùc doanh nghieäp vôùi nhöõng ngöôøi cho vay vaø caùc nhaø ñaàu tö muoán caáp tieàn cho caùc lieân doanh vaø chia seû moät soá ruûi ro cuûa hoï. Cô sôû haï taàng toát lieân keát hoï vôùi khaùch haøng vaø caùc nhaø cung öùng vaø giuùp hoï taän duïng nhöõng coâng ngheä saûn xuaát hieän ñaïi. Ngöôïc laïi, vieäc thieáu taøi chính vaø cô sôû haï taàng taïo ra nhöõng raøo caûn cô hoäi vaø laøm taêng caùc chi phí ñoái vôùi nhieàu doanh nhaân nhoû ôû noâng thoân cuõng nhö caùc coâng ty ña quoác gia. Baèng caùch caûn trôû vieäc thaâm nhaäp môùi vaøo caùc thò tröôøng, nhöõng thieáu thoán naøy cuõng haïn cheá kyû luaät caïnh tranh maø caùc doanh nghieäp hieän thôøi ñang ñoái maët, laøm giaûm nhöõng khuyeán khích nhaèm ñoåi môùi vaø naâng cao naêng suaát cuûa hoï. Nhöõng thieáu thoán nhö vaäy raát lôùn ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Vaán ñeà saâu xa veà taøi chính vaø cô sôû haï taàng lieân quan ñeán moät thaát baïi thò tröôøng cuï theå - ñoái vôùi taøi chính noù laø söï khoâng tin töôûng veà thoâng tin vaø ñoái vôùi cô sôû haï taàng quyeàn löïc thò tröôøng gaén vôùi vieäc taêng hieäu quûa kinh teá theo quy moâ. Nhöng nhöõng can thieäp cuûa chính phuû raát hay laøm cho caùc vaán ñeà toài teä hôn. Thò tröôøng taøi chính bò kìm cheá vaø boùp meùo bôûi sôû höõu nhaø nöôùc, ñoäc quyeàn, tín duïng chæ ñaïo hoaëc ñöôïc bao caáp, vaø caùc chính saùch khaùc haáp daãn ñoái vôùi nhöõng lôïi ích ngaén haïn cuûa caùc nhaø chính trò vaø caùc nhoùm ñöôïc öu ñaõi. Nhöõng bieän phaùp naøy laøm xoùi moøn söï phaùt trieån cuûa ngaønh taøi chính, naêng suaát cuûa doanh nghieäp vaø 20 taêng tröôûng kinh teá. Vieäc cung caáp cô sôû haï taàng bò xoùi moøn do caùc chính phuû söû duïng quyeàn sôû höõu nhaø nöôùc hoaëc ñieàu tieát ñeå theo ñuoåi caùc muïc ñích khoâng lieân quan ñeán vieäc phaân phoái dòch vuï hieäu quûa – ñieån hình laø öu ñaõi moät soá nhoùm boû qua caùc lôïi ích lôùn hôn vaø gaây ra nhöõng phi hieäu quûa môùi. Nhöõng vaán ñeà naøy trong caû hai lónh vöïc thöôøng laøm haïi cho caùc doanh nghieäp nhoû naëng neà nhaát. 1.1.3.4. Löïc löôïng lao ñoäng: Caûi thieän vieäc cung caáp caùc dòch vuï taøi chính vaø keát caáu haï taàng trong neàn kinh teá coù theå coù taùc ñoäng raát lôùn tôùi moâi tröôøng ñaàu tö vaø hôn theá nöõa noù laïi phuï thuoäc vaøo vieäc caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö cho caùc nhaø cung caáp nhöõng dòch vuï ñoù. Moái lieân heä töông töï cuõng toàn taïi trong thò tröôøng lao ñoäng. Moät thò tröôøng lao ñoäng doài daøo, trình ñoä cuûa löïc löôïng lao ñoäng coù tay ngheà cao coù theå aûnh höôûng taïo neân moät moâi tröôøng ñaàu tö toát seõ thu huùt ñaàu tö nhieàu, töø ñoù nhu caàu lao ñoäng taêng vaø nhöõng yeâu caàu ñaët ra veà trình ñoä naêng löïc cuûa löïc löôïng lao ñoäng cuõng gia taêng. Yeáu toá naøy seõ coù taùc ñoäng ñaùng keå tôùi ñoäng cô kích thích coâng nhaân ñaàu tö vaøo taêng cöôøng kyõ naêng cuûa rieâng mình. Hieäu quûa cuûa thò tröôøng lao ñoäng trong vieäc gaén con ngöôøi vôùi nhöõng coâng vieäc höõu ích laø thieát yeáu cho taêng tröôûng kinh teá vaø phaùt trieån xaõ hoäi. 1.2. TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ ÑOÁI VÔÙI VIEÄC THU HUÙT ÑAÀU TÖ VAØO CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP: 1.2.1. Khaùi nieäm veà khu coâng nghieäp: Töø laâu trong lòch söû phaùt trieån kinh teá ngöôøi ta ñaõ phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp ñeå taäp trung caùc nhaø maùy saûn xuaát coâng nghieäp vaøo trong moät khu vöïc. Khu coâng nghieäp ñaàu tieân treân theá giôùi ñöôïc thaønh laäp vaøo naêm 1896 ôû Trafford Park thaønh phoá Manchester (Anh) vôùi tö caùch laø moät doanh nghieäp tö nhaân. Sau ñoù vaøo naêm 1899 vuøng coâng nghieäp Clearing ôû thaønh phoá Chicago bang Illinois baét ñaàu hoaït ñoäng vaø ñöôïc coi laø khu coâng nghieäp ñaàu tieân cuûa Myõ. Tuy nhieân trong giai ñoaïn naøy, ñieàu kieän ñòa lyù, moâi tröôøng laøm cho lôïi theá giöõa caùc khu coâng 21 nghieäp taäp trung vaø coâng nghieäp rieâng leû chöa coù söï cheânh leäch ñaùng keå trong lôïi theá kinh teá caùc maët neân soá löôïng caùc khu coâng nghieäp taäp trung chöa ñöôïc caùc doanh nghieäp chuù troïng cho ñeán nhöõng naêm 1950-1960, ñaây laø moác thôøi gian ñaùnh daáu cho söï buøng noå veà phaùt trieån caùc vuøng coâng nghieäp vaø khu coâng nghieäp taäp trung. Vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ naøy ngöôøi ta ñaõ baét ñaàu nghieân cöùu, hình thaønh neân quan ñieåm veà khu coâng nghieäp. Theo ñònh nghóa ñôn giaûn cuûa Peddle (1993), “Khu coâng nghieäp laø moät khoaûn ñaát töông ñoái roäng, chia nhieàu loâ vaø ñöôïc xaây döïng haï taàng, trong ñoù caùc xí nghieäp deã daøng löïa choïn ñòa ñieåm phaùt trieån, thoáng nhaát söû duïng haï taàng vaø höôûng nhöõng lôïi theá vò trí lieàn keà nhau”. Theo toång keát cuûa Hoäi ñoàng nghieân cöùu phaùt trieån quoác teá (1996), döïa vaøo vieäc nghieân cöùu 12.000 khu coâng nghieäp treân theá giôùi ñaõ ñöa ra moät soá ñaëc tröng cô baûn cuûa caùc khu coâng nghieäp: - Coù dieän tích khoâng lôùn laém vaø dao ñoäng töø 1 hay 2 ha ñeán hôn 10.000 ha. - Trong khu coâng nghieäp, ngoaøi caùc nhaø maùy coøn coù haï taàng saûn xuaát thoáng nhaát vôùi maïng löôùi haï taàng ngoaøi khu, nhöõng coâng trình coâng ích nhö vieãn thoâng, xöû lyù chaát thaûi, phoá xaù, caûnh quan, ñoâi khi coù caû nhöõng coâng trình giaûi trí vaø chaêm soùc treû em. - Caùc xí nghieäp trong khu coâng nghieäp coù theå lieân keát kinh teá vaø kyõ thuaät vôùi nhau. - Coù nhöõng quyeát ñònh mang tính baét buoäc veà kích thöôùc toái thieåu cuûa caùc loâ ñaát, tyû leä dieän tích ñaát söû duïng, loaïi hình xaây döïng. - Ñöôïc quy hoaïch chi tieát nhaèm ñaûm baûo nhöõng tieâu chuaån moâi tröôøng xaây döïng. - Coù quy hoaïch rieâng nhaèm naâng cao hieäu löïc thi haønh caùc hôïp ñoàng vaø nhöõng quyeát ñònh baét buoäc, pheâ duyeät vaø tieáp nhaän nhöõng döï aùn môùi, cung caáp caùc chính saùch vaø xuùc tieán quy hoaïch. 22 Töø nhöõng ñaët tröng cô baûn treân coù theå neâu ra khaùi nieäm chung nhaát veà khu coâng nghieäp nhö sau: Khu coâng nghieäp laø ñòa baøn taäp trung hoaït ñoäng coâng nghieäp, caùc hoaït ñoäng trong khu coâng nghieäp chuyeân saûn xuaát haøng coâng nghieäp vaø thöïc hieän nhöõng dòch vuï saûn xuaát coâng nghieäp, coù theå coù nhieàu lieân keát kinh teá – kyõ thuaät vôùi nhau, thoáng nhaát söû duïng haï taàng saûn xuaát vaø haï taàng xöû lyù chaát thaûi vaø coù cô cheá quaûn lyù rieâng phuø hôïp vôùi ñieàu kieän töøng khu coâng nghieäp. ÔÛ Vieät Nam caên cöù vaøo Quy cheá Khu coâng nghieäp, Khu cheá xuaát, Khu coâng ngheä cao ñöôïc ban haønh cuøng Nghò ñònh 36/CP ngaøy 24/4/1997 cho bieát “Khu coâng nghieäp laø khu taäp trung caùc doanh nghieäp khu coâng nghieäp chuyeân saûn xuaát haøng coâng nghieäp vaø thöïc hieän caùc dòch vuï cho saûn xuaát coâng nghieäp, coù ranh giôùi ñòa lyù xaùc ñònh, khoâng coù daân cö sinh soáng, do Chính phuû hoaëc Thuû töôùng quyeát ñònh thaønh laäp. Trong khu coâng nghieäp coù theå coù doanh nghieäp cheá xuaát” Ngoaøi quy ñònh veà khaùi nieäm khu coâng nghieäp, trong Quy cheá naøy coøn ñöa ra moät soá khaùi nieäm lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa khu coâng nghieäp nhö: - Doanh nghieäp khu coâng nghieäp laø doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng trong khu coâng nghieäp, bao goàm caùc doanh nghieäp saûn xuaát vaø doanh nghieäp dòch vuï, ñuû moïi thaønh phaàn kinh teá. - Doanh nghieäp khu cheá xuaát laø doanh nghieäp chuyeân saûn xuaát haøng xuaát khaåu, thöïc hieän caùc dòch vuï chuyeân cho saûn xuaát haøng xuaát khaåu vaø hoaït ñoäng xuaát khaåu ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng trong khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát. - Coâng ty kinh doanh cô sôû haï taàng laø doanh nghieâïp ñöôïc thaønh laäp coù chöùc naêng kinh doanh cô sôû haï taàng khu coâng nghieäp vaø ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû quyeát ñònh cho pheùp ñaàu tö xaây döïng vaø kinh doanh cô sôû haï taàng khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, khu coâng ngheä cao. - Ban quaûn lyù caùc khu coâng nghieäp caáp tænh laø cô quan quaûn lyù tröïc tieáp caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, khu coâng ngheä cao trong phaïm vi ñòa lyù haønh 23 chính moät tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông hoaëc Ban quaûn lyù khu coâng nghieäp treân ñòa baøn lieân tænh hoaëc Ban quaûn lyù moät khu coâng nghieäp (tröôøng hôïp caù bieät) do Thuû töôùng Chính phuû quyeát ñònh thaønh laäp. 1.2.2. Muïc tieâu, vai troø vaø söï caàn thieát phaûi taêng cöôøng ñaàu tö phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp. 1.2.2.1. Muïc tieâu cuûa khu coâng nghieäp: Vieäc ra ñôøi vaø hoaït ñoäng cuûa caùc khu coâng nghieäp phaûi ñaûm baûo ñöôïc caùc muïc tieâu sau ñaây: - Thu huùt voán ñaàu tö. - Phaùt trieån caùc ngaønh saûn xuaát coâng nghieäp, phuø hôïp vôùi ñònh höôùng phaùt trieån cuûa nöôùc chuû nhaø. - Ñaåy maïnh xuaát khaåu. - Taïo coâng aên vieäc laøm. - Tieáp thu khoa hoïc kyõ thuaät tieân tieán. 1.2.2.2. Vai troø: Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa moät quoác gia taát yeáu daãn ñeán söï ra ñôøi caùc khu coâng nghieäp, tính taát yeáu naøy baét nguoàn töø nhöõng lôïi ích maø noù mang laïi: - Vieäc hình thaønh caùc khu coâng nghieäp thuùc ñaåy maïnh meõ söï phaùt trieån cuûa coâng nghieäp baèng caùch: taïo thuaän lôïi veà cô sôû haï taàng; öùng duïng cô cheá quaûn lyù vaø thuû tuïc haønh chính ñôn giaûn, nhanh nhaïy, … - Caûi tieán nhöõng vuøng noâng thoân laïc haäu thaønh nhöõng khu coâng nghieäp hoùa ñi lieàn vôùi ñoâ thò hoùa…, goùp phaàn bieán ñoåi ngöôøi noâng daân thaønh ngöôøi coâng nhaân hieän ñaïi. - Thuùc ñaåy nhanh tieán boä kyõ thuaät; khoâng ngöøng môû roäng thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá. - Taïo vieäc laøm vaø thu nhaäp môùi; ñaøo taïo, naâng cao tay ngheà vaø taùc phong lao ñoäng coâng nghieäp cuûa ngöôøi lao ñoäng. 24 - Taùc ñoäng tích cöïc ñeán caùc cô sôû kinh teá ngoaøi Khu coâng nghieäp. - Taïo nguoàn thu cho ngaân saùch nhaø nöôùc vaø nguoàn ngoaïi teä cho xaõ hoäi. 1.2.2.3. Söï caàn thieát phaûi taêng cöôøng ñaàu tö xaây döïng khu coâng nghieäp: - Khu coâng nghieäp ra ñôøi taïo ñòa baøn cho vieäc xaây döïng caùc cô sôû coâng nghieäp môùi, phaùt trieån maïnh coâng nghieäp noâng thoân vaø ven ñoâ thò, ñöa caùc cô sôû khoâng coù khaû naêng xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng ra ngoaøi thaønh phoá vaøo khu coâng nghieäp taäp trung, haïn cheá vieäc xaây döïng cô sôû coâng nghieäp môùi xen laãn khu daân cö. - Söï ra ñôøi oà aït cuûa caùc nhaø maùy coâng nghieäp ñaõ laøm taêng oâ nhieãm moâi tröôøng do caùc doanh nghieäp thöôøng khoâng ñuû naêng löïc veà taøi chính ñeå trang bò moät heä thoáng xöû lyù chaát thaûi ñuùng tieâu chuaån. Khu coâng nghieäp ñöôïc quy hoaïch xa vuøng daân cö, cô sôû haï taàng khu coâng nghieäp coù heä thoáng xöû lyù chaát thaûi, neân caùc doanh nghieäp khu coâng nghieäp tieát kieäm ñöôïc chi phí naøy, Nhaø nöôùc cuõng thuaän lôïi trong kieåm soaùt oâ nhieãm moâi tröôøng. - Söï caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét treân thò tröôøng ñaõ buoäc caùc doanh nghieäp phaûi tìm moïi caùch ñeå giaûm giaù thaønh, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm cuûa mình. Khu coâng nghieäp ñöôïc quy hoaïch xaây döïng taïi nhöõng vuøng coù vò trí thuaän lôïi nhö gaàn caûng, saân bay, ga taøu löûa, heä thoáng thoâng tin lieân laïc, gaàn nguoàn nguyeân lieäu… ñaây laø moät trong nhöõng yeáu toá ñeå giaûm giaù thaønh saûn phaåm cuûa doanh nghieäp. Khi ñaàu tö vaøo khu coâng nghieäp, nhaø ñaàu tö ñöôïc cung caáp caùc dòch vuï kyõ thuaät thuaän tieän, cô sôû haï taàng phuø hôïp, ngoaøi nhöõng chính saùch öu ñaõi cuûa nhaø nöôùc chuû ñaàu tö coøn ñöôïc höôûng nhöõng chính saùch öu ñaõi cuûa ñòa phöông ñoù, nhaø ñaàu tö coøn ñöôïc giaûm toái ña veà thôøi gian vaø nhöõng raéc roái veà thuû tuïc haønh chính thoâng qua cô cheá quaûn lyù “moät cöûa, taïi choã” khi ñaàu tö vaøo khu coâng nghieäp. Vôùi nhöõng öu ñieåm naøy thì vieäc xaây döïng khu coâng nghieäp laø moät bieän phaùp quan troïng ñeå thu huùt ñaàu tö, ñaëc bieät laø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo lónh vöïc coâng nghieäp hieän ñaïi. 25 - Coù theå noùi ñieàu kieän cô sôû haï taàng cuûa moät nöôùc, tænh, thaønh phoá laø moät trong nhöõng yeáu toá quyeát ñònh thu huùt ñaàu tö, tuy nhieân trong ñieàu kieän voán ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng coøn thieáu, thì vieäc xaây döïng caùc khu coâng nghieäp taäp trung laø bieän phaùp höõu hieäu nhaát ñeå taäp trung voán ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng coù troïng ñieåm. Nhö vaäy, quy hoaïch phaùt trieån Khu coâng nghieäp taäp trung laø caàn thieát nhaèm ñaùp öùng caùc muïc tieâu taïo ñaø taêng tröôûng coâng nghieäp, taêng nguoàn haøng xuaát khaåu, taïo vieäc laøm vaø töøng böôùc phaùt trieån coâng nghieäp theo quy hoaïch, traùnh töï phaùt, traùnh ñaàu tö phaân taùn, phaù vôõ quy hoaïch chung, tieát kieäm ñaát, söû duïng coù hieäu quaû voán ñaàu tö phaùt trieån haï taàng, giaûm thieåu taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng vaø giaûm chi phí ñaàu tö cô sôû haï taàng kyõ thuaät. Ñoàng thôøi phaùt trieån Khu coâng nghieäp, Khu cheá xuaát cuõng ñeå thuùc ñaåy caùc cô sôû saûn xuaát, dòch vuï cuøng phaùt trieån, laøm cô sôû cho vieäc phaùt trieån caùc ñoâ thò coâng nghieäp, phaân boá hôïp lyù löïc löôïng saûn xuaát. 1.2.3. Taùc ñoäng moâi tröôøng ñaàu tö ñoái vôùi vieäc thu huùt ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp. Moâi tröôøng ñaàu tö laø moät trong nhöõng caên cöù quan troïng beân caïnh caùc yeáu toá veà ñòa lyù, thò tröôøng, … ñeå nhaø ñaàu tö ñöa ra quyeát ñònh thöïc hieän ñaàu tö vaøo moät ñòa baøn cuï theå naøo ñoù. Thaät vaäy, nhö chuùng ta ñaõ ñeà caäp cho thaáy taàm quan troïng cuûa söï ra ñôøi vaø phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp taäp trung, maø ñeå ñaït ñöôïc nhöõng lôïi ích ñoù thì vieäc caàn laøm laø caàn phaûi thu huùt ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp vaøo khu coâng nghieäp nhaèm naâng cao hieäu quûa hoaït ñoäng, ñieàu naøy cuõng ñoàng nghóa vôùi vieäc caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö. Kinh nghieäm cho thaáy, nôi naøo maø moâi tröôøng ñaàu tö caøng toát thì seõ thu huùt ñaàu tö caøng nhieàu. Bình Döông so vôùi Tp Hoà Chí Minh ñeàu keùm hôn veà caùc maët phaùt trieån kinh teá, thò tröôøng,… nhöng nhôø vaøo vieäc nhìn nhaän ñuùng ñaén cuûa Ban laõnh ñaïo tænh veà vieäc caûi taïo moâi tröôøng ñaàu tö, Bình Döông vôùi phöông chaâm “traûi chieáu hoa” ñoùn nhaø ñaàu tö ñaõ noåi leân nhö moät ñòa chæ haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc, keát quaû laø trong nhöõng naêm gaàn 26 ñaây soá löôïng caùc nhaø ñaàu tö vaøo khu coâng nghieäp cuûa tænh Bình Döông taêng maïnh vaø moâi tröôøng ñaàu tö cuûa tænh ñöôïc ñaùnh giaù laø moâi tröôøng toát nhaát trong caû nöôùc. 1.3. KINH NGHIEÄM TÖØ TRUNG QUOÁC VAØ THAÙI LAN VEÀ VIEÄC TAÏO NEÂN MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ TOÁT ÑEÅ PHAÙT TRIEÅN CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP. 1.3.1. Trung Quoác. Töø khi baét ñaàu thöïc hieän chính saùch caûi caùch môû cöûa neàn kinh teá vaøo thaùng 12/1978, Ñaûng vaø Chính phuû Trung Quoác ñaõ quyeát ñònh choïn vieäc xaây döïng caùc Ñaëc khu kinh teá laøm ñieåm ñoät phaù cho toaøn boä chieán löôïc môû roäng phaùt trieån caùc vuøng kinh teá. Tính cho ñeán nay, Trung Quoác ñaõ laàn löôït xaây döïng naêm ñaëc khu kinh teá laø: Thaâm Quyeán (372,5 km2), Chu Haûi (15,2 km2), Saùn Ñaàu (52,6 km2), Haï Moân (131 km2), Haûi Nam (33.920 km2) vaø nhöõng thaønh töïu maø caùc ñaëc khu kinh teá naøy trong thôøi gian qua ñem laïi cho thaáy vieäc xaây döïng caùc ñaëc khu kinh teá naøy laø quyeát ñònh hoaøn toaøn ñuùng ñaén, laø höôùng ñi chuaån xaùc treân con ñöôøng caûi caùch môû cöûa. Nhöõng thaønh töïu noåi baät maø caùc ñaëc khu kinh teá naøy mang laïi cuï theå nhö sau: Moät laø, ñaëc khu kinh teá ñaõ thu huùt maïnh meõ doøng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi phuïc vuï coâng cuoäc coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Tính ñeán ñaàu naêm 1997, caùc ñaëc khu kinh teá cuøng vôùi caùc thaønh phoá môû cöûa ñaõ thu huùt hôn 40.000 doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi giaù trò hôn 50 tyû USD, rieâng Thaâm Quyeán ñaõ thu huùt 1/7 toång voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Trung Quoác. Chæ sau 20 naêm phaùt trieån, 5 ñaëc khu kinh teá Trung Quoác ñaõ chieám 20% GDP toaøn quoác, thu huùt gaàn 20% ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Hai laø, ñaëc khu kinh teá goùp phaàn ñaåy maïnh kim ngaïch xuaát khaåu. Naêm 1996, toång kim ngaïch xuaát khaåu taïi 5 ñaëc khu kinh teá ñaõ ñaït giaù trò 59,14 tyû USD, chieám 20,4% toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa caû nöôùc. Coù theå noùi raèng, hôn 20 naêm 27 qua haøng hoùa töø caùc ñaëc khu kinh teá Trung Quoác ñaõ tìm caùch vöôn xa vaø truï vöõng treân thò tröôøng cuûa nhieàu nöôùc, keå caû Nhaät Baûn vaø caùc nöôùc phöông Taây. Ñieàu naøy ñaõ taïo theá vaø löïc cho Trung Quoác hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Ba laø, ñaëc khu kinh teá laø “phoøng thí nghieäm” caùc ñöôøng loái, cô cheá, chính saùch phaùt trieån kinh teá, thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa Trung Quoác trong tieán trình hoäi nhaäp. Nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm maø chuùng ta coù theå ruùt ra trong vieäc nghieân cöùu söï phaùt trieån caùc ñaëc khu kinh teá cuûa Trung Quoác chính laø vieäc Nhaø nöôùc Trung Quoác ñaõ coù caùch nhìn ñuùng ñaén trong vieäc caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö nhaèm taêng cöôøng thu huùt ñaàu tö vaøo caùc ñaëc khu kinh teá naøy. Trong ñoù, chuù troïng thöïc hieän ôû hai khaâu coâng vieäc: Thöù nhaát, ñaåy maïnh voán ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng laø nhaân toá quan troïng thu huùt caùc döï aùn ñaàu tö vaøo caùc ñaëc khu kinh teá. Xuaát phaùt töø yù töôûng xaây döïng ñaëc khu kinh teá trôû thaønh nôi du nhaäp voán, coâng ngheä vaø kinh nghieäm quaûn lyù tieân tieán, Trung Quoác ñaõ nhanh choùng tieán haønh caûi taïo vaø naâng caáp cô sôû haï taàng, trang bò heä thoáng giao thoâng, ñieän nöôùc, thoâng tin lieân laïc khaù hoaøn chænh taïi caùc ñaëc khu kinh teá. Trong ñoù, ñaëc khu kinh teá Thaâm Quyeán trong giai ñoaïn ñaàu ñaõ ñaàu tö gaàn 450 trieäu USD cho ñaàu tö cô sôû haï taàng, ñaëc khu kinh teá Chaâu Haûi ñaàu tö 167 trieäu NDT vaøo khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát Long Hoà, ñaëc khu kinh teá Haï Moân ñaàu tö vaøo cô sôû haï taàng vaøo khoaûn 1.640 trieäu NDT vaø ñaàu tö vaøo khu gia coâng Hoà Lyù 270 trieäu NDT Thöù hai, thöïc hieän theå cheá quaûn lyù ñaëc bieät vaø heä thoáng chính saùch öu ñaõi mang tính khuyeán khích cao. Ñeå phaùt huy ñaày ñuû vaø maïnh meõ vai troø cuûa ñaëc khu kinh teá, Trung Quoác ñaõ maïnh daïn caûi caùch vaø thöïc hieän ôû ñaây moät heä thoáng theå cheá quaûn lyù môùi, khaùc bieät vôùi theå cheá quaûn lyù truyeàn thoáng. Vôùi dieän tích nhoû hôn ñôn vò haønh chính caáp huyeän, heä thoáng haønh chính ñaëc khu ñöôïc trao cho quyeàn ñieàu haønh moïi hoaït ñoäng 28 kinh teá, chính trò, xaõ hoäi töông ñöông caáp tænh. Ñaëc bieät, chính quyeàn ñöôïc trao quyeàn töï chuû, töï quyeát lôùn hôn trong vieäc hoaïch ñònh chöông trình, keá hoaïch phaùt trieån vaø vaän haønh khu kinh teá cuûa mình. Cuï theå, ngoaøi nhöõng quy ñònh trong heä thoáng chính saùch ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua, chính quyeàn ñaëc khu coù quyeàn ban haønh caùc quy cheá mang tính phaùp quy, phuø hôïp vôùi tình hình vaø yeâu caàu phaùt trieån cuï theå; töï xem xeùt pheâ duyeät moät soá haïng muïc döï aùn ñaàu tö kinh teá, vaên hoùa, khoa hoïc kyõ thuaät vaø khoâng caàn baùo leân caáp treân, mieãn laø vieäc pheâ duyeät khoâng traùi vôùi Hieán phaùp vaø phaùp luaät ñaõ ñöôïc ban haønh. Cô cheá töï chuû laø yeáu toá cô sôû taïo ñieàu kieän cho caùc ñaëc khu kinh teá phaùt huy toái ña tính saùng taïo, linh hoaït vaø chuû ñoäng, ñaït hieäu quaû cao trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, ñaëc bieät laø hoaït ñoäng thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Song song vôùi vieäc thöïc hieän cô cheá quaûn lyù môùi, Trung Quoác coøn aùp duïng heä thoáng chính saùch öu ñaõi ñaëc bieät ñoái vôùi ñaëc khu kinh teá, nhaát laø trong lónh vöïc thueá, taøi chính vaø ñaàu tö xaây döïng cô baûn. Nhöõng chính saùch ñoù vöøa giuùp caùc ñôn vò kinh teá trong ñaëc khu giaûm bôùt khoù khaên veà taøi chính, vöøa taïo söùc haáp daãn vaø ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc doanh nghieäp ñeán ñaàu tö taïi ñaëc khu kinh teá. Coù theå noùi, cô cheá quaûn lyù vaø heä thoáng chính saùch öu ñaõi laø khaâu then choát ñaàu tieân, coù taùc duïng quyeát ñònh thaønh coâng cuûa caùc böôùc ñi tieáp theo trong quùa trình phaùt trieån cuûa caùc ñaëc khu kinh teá ôû Trung Quoác. 1.3.2. Thaùi Lan. Naêm 1969, khu coâng nghieäp ñaàu tieân (khu coâng nghieäp Bangchan vôùi dieän tích ñaát laø 108 ha) ñaõ ra ñôøi ôû Thaùi Lan, trong ñoù dieän tích ñaát coâng nghieäp coù theå cho thueâ laø 81,6 ha. Tính ñeán 8/2005, Thaùi Lan ñaõ coù 37 khu coâng nghieäp vôùi toång dieän tích ñaát cuûa caùc khu coâng nghieäp laø 12.905 ha, trong ñoù dieän tích ñaát coâng nghieäp hieän coù theå cho thueâ laø 2.881 ha. Cho ñeán nay, ñaõ coù treân 3.000 doanh nghieäp ñang thueâ hoaëc mua ñaát trong caùc khu coâng nghieäp cuûa Thaùi Lan vôùi toång voán ñaàu tö treân 37 tyû USD vaø toång soá lao ñoäng treân 420.000 ngöôøi. 29 Ñieåm khaùc cuûa caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát cuûa Thaùi Lan laø chòu söï quaûn lyù cuûa moät doanh nghieäp Nhaø nöôùc thuoäc Boä coâng nghieäp – ñoù laø cô quan quaûn lyù khu coâng nghieäp Thaùi Lan (I-EA-T). Trong toång soá 37 khu coâng nghieäp keå treân thì I-EA-T laø chuû ñaàu tö vaø quaûn lyù tröïc tieáp 12 khu coâng nghieäp; coøn laïi 25 khu coâng nghieäp laø I-EA-T goùp voán lieân doanh vôùi caùc chuû ñaàu tö thuoäc khu vöïc tö nhaân. Trong quaù trình ñöa Thaùi Lan thaønh trung taâm coâng nghieäp vaø cô sôû saûn xuaát chieán löôïc cuûa khu vöïc, I-EA-T ñaûm nhieäm troïng traùch raát lôùn laø xaây döïng, phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp nhaèm taïo ra caùc vuøng coâng nghieäp quan troïng vôùi heä thoáng cô sôû haï taàng vaø tieän ích ñaày ñuû nhö: ñöôøng giao thoâng, nhaø maùy nöôùc, ñieän, vieãn thoâng, thoaùt nöôùc, heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi,…. Nhöõng yeáu toá quan troïng ñeå thu huùt ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp ôû Thaùi Lan laø ñaõ thöïc hieän chính saùch öu ñaõi ñaàu tö hieäu quaû; thuû tuïc haønh chính goïn gaøng, khoâng phieàn haø; vaø xaây döïng moät ñoäi nguõ lao ñoäng coù tay ngheà cao. Taïi Thaùi Lan, chính saùch öu ñaõi ñaàu tö coù söï phaân bieät roõ reät giöõa ñaàu tö beân trong vaø beân ngoaøi caùc khu coâng nghieäp. Neáu caùc nhaø ñaàu tö thaønh laäp moät doanh nghieäp ôû beân ngoaøi khu coâng nghieäp Thaùi Lan seõ nhaän ñöôïc ít öu ñaõi hôn vaø gaëp raát nhieàu thuû tuïc nhö: ñaêng kyù thaønh laäp doanh nghieäp, xin giaáp pheùp söû duïng ñaát, giaáy pheùp veà moâi tröôøng, giaáy pheùp khai thaùc taøi nguyeân (ñoái vôùi doanh nghieäp khai thaùc taøi nguyeân),… vaø ñaëc bieät khoâng ñöôïc quyeàn sôû höõu ñaát ñai (tröø nhöõng doanh nghieäp lieân doanh vôùi Thaùi Lan theo tyû leä 49%-51%). Trong khi ñoù, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo trong caùc khu coâng nghieäp chæ caàn duy nhaát moät giaáy pheùp vaø nhaän ñöôïc raát nhieàu öu ñaõi nhö: ñöôïc mua ñaát ñai vónh vieãn, khoâng giôùi haïn thôøi gian thueâ ñaát trong khu coâng nghieäp, ñöôïc pheùp mang chuyeân gia kyõ thuaät töø nöôùc ngoaøi sang laøm vieäc, cho pheùp caùc chuyeân gia naøy cuøng gia ñình hoï ñöôïc soáng taïi Thaùi Lan vaø ñöôïc mang ngoaïi teä ra khoûi Thaùi Lan (Chính phuû Thaùi Lan quaûn lyù raát chaët vieäc mang ngoaïi teä ra nöôùc ngoaøi, chæ cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö coù truù quaùn ngoaøi laõnh thoå môùi ñöôïc pheùp ñem tieàn hoaëc chuyeån tieàn ra 30 khoûi laõnh thoå baèng ngïoaïi teä neáu tieàn ñoù laø tieàn voán maø nhaø ñaàu tö ñöa vaøo trong khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát vaø laø tieàn ñöôïc chia phaàn hoaëc sinh lôïi töø tieàn voán treân). Ngoaøi ra, caùc doanh nghieäp trong caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát coøn ñöôïc höôûng caùc öu ñaõi nhö: mieãn Thueá Nhaäp khaåu vaø Thueá VAT ñoái vôùi maùy moùc, thieát bò vaø nguyeân vaät lieäu nhaäp khaåu cho xaây döïng nhaø maùy, ñoái vôùi nguyeân vaät lieäu thoâ; mieãn Thueá xuaát khaåu vaø Thueá VAT ñoái vôùi haøng hoaù duøng ñeå xuaát khaåu; mieãn hoaëc hoaøn thueá VAT ñoái vôùi vieäc duøng saûn phaåm trong nöôùc ñeå saûn xuaát. Vaên phoøng dòch vuï “moät cöûa-taïi choã” cuûa I-EA-T ñang aùp duïng heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng ISO 9001 ñöôïc ñaët ngay taïi khu coâng nghieäp vaø laøm ñaàu moái trong vieäc caáp pheùp cho caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng. Coâng vieäc quan troïng nhaát ñoái vôùi doanh nghieäp laø xin pheùp söû duïng ñaát vaø göûi hoà sô tôùi vaên phoøng dòch vuï “moät cöûa- taïi choã” qua caùc böôùc sau: Böôùc 1: Noäp ñôn xin söû duïng ñaát (ñöôïc nhaän ngay hôïp ñoàng söû duïng ñaát, giaáy pheùp hoaït ñoäng vaø söû duïng ñaát) Böôùc 2: Noäp ñôn hoaëc khai baùo xaây döïng nhaø xöôûng (sau 2 ngaøy chuû ñaàu tö seõ nhaän ñöôïc giaáy pheùp hoaëc giaáy chöùng nhaän xaây döïng nhaø xöôûng ) Böôùc 3: Noäp ñôn xin chaáp thuaän ñöôïc xaây döïng nhaø xöôûng (2 ngaøy sau khi ñöôïc thaåm ñònh veà kyû thuaät thì chuû ñaàu tö seõ nhaän ñöôïc vaên baûn chaáp thuaän) Böôùc 4: Noäp ñôn thoâng baùo baét ñaàu hoaït ñoäng (sau 2 ngaøy seõ nhaän ñöôïc thoâng baùo chaáp thuaän). Ngoaøi ra, vaên phoøng dòch vuï “moät cöûa – taïi choã” coøn laøm ñaàu moái hoã trôï caùc chuû ñaàu tö trong vieäc xin Visa, chuyeån ngoaïi teä, tö vaán ñaàu tö, tö vaán taøi chính vaø laøm trung taâm thoâng tin veà caáp giaáy pheùp, öu ñaõi ñaàu tö vaø dòch vuï tö vaán tröïc tuyeán treân maïng; thaäm chí coù caû ngaân haøng ngay trong vaên phoøng khu coâng nghieäp ñeå cho chuû ñaàu tö thöïc hieän caùc giao dòch thuaän tieän hôn. Cô cheá “moät cöûa-taïi choã” cuûa Thaùi Lan cuõng töông töï nhö ôû Vieät Nam, tuy nhieân thôøi gian caáp pheùp cho moät doanh nghieäp trong khu coâng nghieäp Thaùi Lan 31 hoaït ñoäng coù phaàn ruùt ngaén hôn nhôø chính saùch nhaát quaùn cuûa Thaùi Lan vaø chuû ñaàu tö chæ caàn thoâng qua moät ñaàu moái duy nhaát laø trung taâm dòch vuï “moät cöûa-taïi choã” ñeå nhaän giaáy pheùp. Hieän nay, moät soá khu coâng nghieäp cuûa Thaùi Lan coù caùc trung taâm ñaøo taïo ngheà tieâu chuaån cho ngöôøi lao ñoäng. Ngoaøi vieäc ñaøo taïo caùc kyõ naêng caàn thieát cho ngöôøi lao ñoäng thì caùc trung taâm naøy coøn thöïc hieän vieäc lieân keát vôùi caùc tröôøng ñaïi hoïc kyõ thuaät trong vaø ngoaøi nöôùc ñeå toå chöùc ñaøo taïo caùc khoùa ñaøo taïo thaïc syõ kyõ thuaät ngaén haïn cho sinh vieân kyõ thuaät vaø coâng nhaân coù tay ngheà cao. Ñaây laø moâ hình raát toát veà keát hôïp giöõa lyù thuyeát vaø thöïc haønh ñeå ñaøo taïo ra nhöõng caùn boä, coâng nhaân kyõ thuaät cao cho caùc doanh nghieäp cuûa Thaùi Lan - ñoái töôïng hieän ñang raát thieáu ôû Vieät Nam. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG I Trong chöông naøy luaän vaên ñaõ taäp trung giaûi quyeát 3 vaán ñeà cô baûn mang tính lyù luaän veà taùc ñoäng moâi tröôøng ñaàu tö ñoái vôùi vieäc thu huùt ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp nhö: Thöù nhaát, luaän vaên ñaõ trình baøy veà khaùi nieäm moâi tröôøng ñaàu tö laø gì; taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng ñaàu tö vôùi taêng tröôûng kinh teá vaø phaùt trieån xaõ hoäi vaø caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng ñaàu tö. Thöù hai, luaän vaên ñaõ ñeà caäp ñeán taàm quan troïng cuûa moâi tröôøng ñaàu tö ñoái vôùi vieäc thu huùt ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp. Trong noäi dung naøy luaän vaên ñaõ ñi saâu xem xeùt moät soá khía caïnh nhö khaùi nieäm khu coâng nghieäp; muïc tieâu, vai troø vaø söï caàn thieát phaûi taêng cöôøng ñaàu tö phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp; taùc ñoäng moâi tröôøng ñaàu tö ñoái vôùi vieäc thu huùt ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp Vaán ñeà thöù ba maø chöông naøy taäp trung xem xeùt laø kinh nghieäm töø Trung Quoác vaø Thaùi Lan veà vieäc taïo neân moâi tröôøng ñaàu tö toát ñeå phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp. 32 Chöông II: MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ TAÏI CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH ÑÒNH 2.1. MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ TAÏI CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH ÑÒNH 2.1.1. Moâi tröôøng phaùp lyù: Moâi tröôøng phaùp lyù aûnh höôûng raát nhieàu ñeán quyeát ñònh cuûa caùc nhaø ñaàu tö bôûi leõ ôû ñaây ñöa ra nhöõng qui ñònh cho pheùp hoaëc khoâng cho pheùp, nhöõng raøng buoäc cuõng nhö nhöõng öu ñaõi maø caùc nhaø ñaàu tö phaûi tuaân thuû vaø coù theå ñöôïc thuï höôûng khi thöïc hieän quyeát ñònh ñaàu tö cuûa mình. Moät moâi tröôøng phaùp lyù thoâng thoaùng vaø mang tính oån ñònh laâu daøi seõ taïo taâm lyù “yeân taâm” cho caùc nhaø ñaàu tö. Xeùt thaáy taàm quan troïng naøy, Uyû Ban Nhaân Daân (UBND) tænh Bình Ñònh ñaõ coá gaéng taïo ra moät moâi tröôøng ñaàu tö phaùp lyù thoâng thoaùng nhaèm thu huùt caùc nhaø ñaàu tö ñaàu tö vaø quaù trình naøy ñang ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän theo höôùng tích cöïc. Hieän taïi, khi caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo hoaït ñoäng taïi caùc Khu coâng nghieäp cuûa tænh thì caàn tuaân thuû caùc qui ñònh phaùp lyù chung ñöôïc aùp duïng cho taát caû caùc hoaït ñoäng ñaàu tö trong nöôùc cuõng nhö nöôùc ngoaøi. Ngoaøi nhöõng chính saùch chung lieân quan ñeán hoaït ñoäng ñaàu tö thì doanh nghieäp ñaàu tö trong caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh coøn ñöôïc höôûng caùc ñieàu khoaûn khuyeán khích ñaàu tö cuûa UBND tænh Bình Ñònh. Cuï theå ñeå thu huùt caùc nhaø ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp treân ñòa baøn tænh, ñoàng thôøi giuùp cho caùc doanh nghieäp giaûm bôùt chi phí ñaàu tö vaø giaûm giaù thaønh saûn phaåm ñeå taêng khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng, ngaøy 19/03/2002 UBND tænh ñaõ ra Quyeát ñònh soá 26/2002/QÑ – UB ban haønh qui ñònh moät soá chính saùch khuyeán khích ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp 33 treân ñòa baøn tænh Bình Ñònh thay theá Quyeát ñònh soá: 161/1999/QÑ – UB ngaøy 18/10/1999 cuûa UBND tænh. Caùc ñoái töôïng ñöôïc höôûng chính saùch öu ñaõi ñaàu tö theo Quy ñònh treân laø caùc ñoái töôïng ñöôïc quy ñònh taïi Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam vaø Luaät khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc tham gia hôïp taùc, ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp. Qua ñoù, caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp treân ñòa baøn tænh ta seõ ñöôïc thueâ ñaát cuûa Nhaø nöôùc vôùi möùc giaù thaáp nhaát theo quy ñònh hieän haønh (chöa coù chi phí söû duïng haï taàng); ñöôïc hoã trôï toaøn boä tieàn thueâ ñaát phaûi noäp trong 10 naêm keå töø khi heát thôøi haïn ñöôïc höôûng öu ñaõi theo quy ñònh cuûa Chính phuû, ngoaøi ra coøn ñöôïc tænh hoã trôï 50% thueá thu nhaäp doanh nghieäp phaûi noäp trong thôøi haïn 5 naêm tieáp theo. Rieâng ñoái vôùi caùc döï aùn thuoäc danh muïc ñaëc bieät khuyeán khích ñaàu tö theo quy ñònh cuûa Chính phuû thì khi heát thôøi haïn ñöôïc öu ñaõi theo quy ñònh cuûa Chính phuû coøn ñöôïc tænh hoã trôï 50% thueá thu nhaäp doanh nghieäp phaûi noäp trong thôøi haïn 10 naêm tieáp theo. Ñoái vôùi caùc hình thöùc ñaàu tö trong nöôùc sau khi heát thôøi haïn ñöôïc höôûng öu ñaõi theo quy ñònh cuûa Chính phuû coøn ñöôïc tænh hoã trôï 50% thueá thu nhaäp doanh nghieäp phaûi noäp trong thôøi haïn 8 naêm tieáp theo. Ngoaøi ra, caùc doanh nghieäp trong khu coâng nghieäp coøn ñöôïc Tænh hoã trôï leä phí thaåm ñònh caáp giaáy pheùp ñaàu tö (neáu coù) vaø ñöôïc höôûng phí söû duïng haï taàng thaáp nhaát so vôùi caùc khu coâng nghieäp cuûa ñòa phöông khaùc trong khu vöïc; ñöôïc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi trong coâng taùc xuùc tieán ñaàu tö, tieáp caän, tìm kieám, khai thaùc môû roäng thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc, naém baét thoâng tin, xuùc tieán thöông maïi nhö hoã trôï moät phaàn kinh phí khi doanh nghieäp coù tham gia Hoäi chôï trieãn laõm ôû nöôùc ngoaøi; ñöôïc Ban quaûn lyù khu coâng nghieäp cung caáp mieãn phí caùc thoâng tin caàn thieát khi nghieân cöùu cô hoäi ñaàu tö, höôùng daãn caùc thuû tuïc hoà sô trieån khai coâng taùc ñaàu tö xaây döïng vaøo khu coâng nghieäp, ñöôïc tænh hoã trôï toái thieåu 30% kinh phí cho ñaøo taïo ngheà coâng nhaân baäc cao vaø toái thieåu 50% kinh phí cho ñaøo taïo ngheà phoå thoâng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp coù nhu caàu ñaøo taïo coâng nhaân laø ngöôøi ñòa phöông coù hôïp 34 ñoàng lao ñoäng daøi haïn. Caùc caùn boä khoa hoïc kyõ thuaät coù trình ñoä cao neáu töï nguyeän veà coâng taùc trong doanh nghieäp khu coâng nghieäp coøn ñöôïc höôûng trôï caáp theo chính saùch phaùt trieån khoa hoïc coâng ngheä vaø thu huùt caùn boä khoa hoïc kyõ thuaät coù trình ñoä cao cuûa tænh ban keøm theo Quyeát ñònh soá:112/1999/QÑ-UB ngaøy 21/8/1999 cuûa UBND tænh Bình Ñònh. Vôùi caùc doanh nghieäp tröïc tieáp ñaàu tö hoaëc coù tham gia goùp voán lieân doanh vôùi ñoái taùc nöôùc ngoaøi ñaàu tö trong khu coâng nghieäp neáu thieáu voán seõ ñöôïc xem xeùt cho vay töø Quyõ ñaàu tö phaùt trieån vôùi laõi suaát öu ñaõi. Khoaûn vay ñöôïc giaûi quyeát töông öùng vôùi 1/3 toång soá voán ñaàu tö cuûa döï aùn vaø doanh nghieäp ñöôïc pheùp theá chaáp baèng taøi saûn hình thaønh töø voán vay. Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp thuoäc dieän phaûi di dôøi cô sôû saûn xuaát ra khoûi noäi thò do aûnh höôûng moâi tröôøng, ñaàu tö taùi laäp cô sôû môùi vaøo khu coâng nghieäp seõ ñöôïc tænh hoã trôï kinh phí di chuyeån thieát bò, taøi saûn töø cô sôû cuõ ñeán khu coâng nghieäp vaø ñöôïc hoã trôï phí söû duïng haï taàng 1 naêm keå töø ngaøy kyù hôïp ñoàng vôùi Coâng ty phaùt trieån haï taàng. Ñoàng thôøi, coøn ñöôïc höôûng caùc öu ñaõi nhö doanh nghieäp ñaàu tö môùi vaøo khu coâng nghieäp. Ñoái vôùi coâng ty phaùt trieån haï taàng khu coâng nghieäp ñöôïc ngaân saùch ñaàu tö 100% chi phí boài thöôøng thieät haïi ñeå giaûi phoùng maët baèng xaây döïng khu coâng nghieäp, boài thöôøng vaø xaây döïng haï taàng khu taùi ñònh cö vaø caùc chi phí cho vieäc troàng caây xanh, ñieän chieáu saùng coâng coäng trong khu coâng nghieäp. Ñoàng thôøi, ngaân saùch ñaàu tö ít nhaát 50% kinh phí xaây döïng ñoái vôùi heä thoáng thoaùt nöôùc möa, heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung vaø ñöôøng giao thoâng chính cuûa khu coâng nghieäp. Trong tröôøng hôïp caàn sôùm giaûi toûa vaø xaây döïng haï taàng maø ngaân saùch chöa boá trí kòp thì coâng ty phaùt trieån haï taàng seõ ñöôïc vay caùc nguoàn voán hoã trôï, keå caû voán tín duïng thöông maïi (neáu ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn cho pheùp) ñeå thöïc hieän vaø ngaân saùch seõ chi traû keå caû phaàn laõi vay. Voán ñeå ñaàu tö caùc coâng trình haï taàng beân trong khu coâng nghieäp ñöôïc vay moät phaàn töø Quõy ñaàu tö phaùt trieån vôùi laõi suaát öu ñaõi. 35 Tröôøng hôïp phí söû duïng haï taàng tænh quy ñònh thaáp hôn chi phí ñaàu tö keát caáu haï taàng thì ñöôïc xem xeùt hoã trôï. Tuy nhieân tính ñeán thôøi ñieåm hieän nay (cuoái naêm 2006) thì nhöõng öu ñaõi ñöôïc qui ñònh cho caùc doanh nghieäp khi ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp cuûa tænh ôû treân ñaõ khoâng coøn hieäu löïc khi Luaät ñaàu tö chung ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi ñaàu tö trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi coù hieäu löïc. Cuøng vôùi söï ra ñôøi cuûa Luaät ñaàu tö chung thì Thuû töôùng Chính phuû cuõng ñaõ ban haønh Nghò ñònh 108/TTCP ngaøy 22/9/2006 nhöng vaãn chöa coù Thoâng tö höôùng daãn chi tieát neân hieän taïi caùc cô quan quaûn lyù coù lieân quan ôû caùc tænh cuõng chöa theå ñeà ra chính saùch öu ñaõi ñaàu tö môùi cho ñòa phöông mình. Chính vì vaäy ñeà taøi cuõng gaëp nhieàu haïn cheá khi muoán ñeà caäp ñeán khía caïnh so saùnh chính saùch öu ñaõi ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp cuûa caùc tænh laân caän nhaèm ñaùnh giaù xem tính haáp daãn moâi tröôøng ñaàu tö cuûa caùc khu coâng nghieäp cuûa tænh Bình Ñònh veà khía caïnh naøy. 2.1.2. Moâi tröôøng kinh teá: Trong nhöõng naêm qua moâi tröôøng kinh teá cuûa toaøn tænh ñaõ coù böôùc chuyeån bieán maïnh meõ, ñieàu naøy ñöôïc theå hieän raát roõ vôùi toác ñoä taêng tröôûng vaø phaùt trieån qua caùc naêm cuõng nhö vieäc chuyeån dòch cô caáu neàn kinh teá, cô caáu lao ñoäng theo höôùng tích cöïc hôn. Trong 5 naêm (2000 – 2005), neàn kinh teá tænh Bình Ñònh ñaõ coù böôùc taêng tröôûng vaø phaùt trieån khaù. Toác ñoä taêng toång saûn phaåm ñòa phöông (GDP) naêm sau cao hôn naêm tröôùc, bình quaân trong 5 naêm ñaït 9% trong ñoù khu vöïc coâng nghieäp – xaây döïng taêng 14,2%, khu vöïc noâng – laâm – ngö nghieäp taêng 5,8% vaø khu vöïc dòch vuï taêng 9,9%. GDP bình quaân ñaàu ngöôøi naêm 2005: 401 USD (naêm 2000: 219,7 USD). Cô caáu kinh teá chuyeån dòch tích cöïc. Naêm 2005, giaù trò saûn xuaát noâng, laâm, ngö nghieäp trong GDP chieám 36,9%; coâng nghieäp – xaây döïng chieám 28,2% vaø dòch vuï 34,9% (naêm 2000, tyû troïng töông öùng laø 42,2% - 22,8% - 35%). Cô caáu lao ñoäng böôùc ñaàu chuyeån dòch theo höôùng coâng nghieäp hoaù. Naêm 2005, tyû troïng lao ñoäng cuûa caùc ngaønh noâng, laâm, ngö nghieäp chieám 70,1%, coâng nghieäp – 36 xaây döïng chieám 13,8%, dòch vuï 16,1% (naêm 2000, tyû troïng töông öùng laø 73,4% - 10,7% - 15,9%). 1742 722 1197 1806 777 1291 1940 824 1410 2061 964 1540 2191 1146 1710 2316 1334 1960 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Bieåu ñoà 2.1: TOÅNG SAÛN PHAÅM TRONG TÆNH BÌNH ÑÒNH (GDP) (Theo giaù so saùnh 1994 - ÑVT: Tyû ñoàng) Noâng, laâm, thuyû saûn Coâng nghieäp, XDCB Caùc ngaønh coøn laïi 42.2 22.6 35.2 40.8 23.6 35.6 41.5 24 34.5 39.8 25.8 34.4 38.5 26.8 34.7 38.8 26.7 34.5 0% 20% 40% 60% 80% 100% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Bieåu ñoà 2.2: CÔ CAÁU KINH TEÁ TÆNH BÌNH ÑÒNH Noâng, laâm, thuyû saûn Coâng nghieäp, XDCB Caùc ngaønh coøn laïi Noâng nghieäp Noâng nghieäp phaùt trieån töông ñoái toaøn dieän, giaù trò saûn xuaát noâng, laâm, ngö nghieäp (theo giaù coá ñònh naêm 1994) taêng bình quaân haøng naêm 5,8%, giaù trò taêng 37 theâm 5,7%. Tyû troïng troàng troït – chaên nuoâi trong cô caáu kinh teá noâng nghieäp taêng leân, naêm 2005 troàng troït vaø dòch vuï noâng nghieäp chieám 58,3%, chaên nuoâi 41,7%. Dieän tích caây coâng nghieäp, caây aên quaû tieáp tuïc phaùt trieån, böôùc ñaàu taïo vuøng nguyeân lieäu cho coâng nghieäp cheá bieán vaø xuaát khaåu. Naêng suaát, saûn löôïng vaø chaát löôïng saûn phaåm nhieàu loaïi caây troàng taêng khaù. Saûn löôïng löông thöïc coù haït naêm 2005 ñaït gaàn 600.000 taán. Chaên nuoâi tieáp tuïc phaùt trieån caû veà soá löôïng, chaát löôïng vaø hieäu quaû, nhaát laø chaên nuoâi gia suùc, naêm 2005, boø lai chieám 45%/ toång ñaøn, boø söõa ñaït 4.000 con. Coâng taùc quaûn lyù, baûo veä vaø phaùt trieån voán röøng ñöôïc taêng cöôøng, ñoä che phuû röøng ñaït chæ tieâu ñeà ra (38%). Giaù trò saûn xuaát thuyû saûn taêng bình quaân haøng naêm 7%, naêng löïc ñaùnh baét, saûn löôïng khai thaùc, nuoâi troàng thuyû haûi saûn ñeàu taêng. Coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù noâng nghieäp, noâng thoân coù böôùc phaùt trieån. Ñaõ qui hoaïch, ñaàu tö phaùt trieån moät soá khu, cuïm coâng nghieäp, böôùc ñaàu ñöa moät soá cô sôû cheá bieán noâng, laâm, haûi saûn, cô sôû coâng nghieäp söû duïng nhieàu lao ñoäng veà noâng thoân. Moät soá laøng ngheà ñöôïc khoâi phuïc vaø phaùt trieån. Cô khí hoaù noâng nghieäp phaùt trieån khaù nhanh, maùy moùc thieát bò phuïc vuï saûn xuaát noâng nghieäp taêng ñaùng keå, goùp phaàn taêng naêng suaát, chuyeån dòch cô caáu söû duïng lao ñoäng trong noâng nghieäp. Dòch vuï phuïc vuï kinh teá noâng nghieäp vaø noâng thoân coù böôùc phaùt trieån. Keát caáu haï taàng noâng nghieäp, noâng thoân ñöôïc taäp trung ñaàu tö xaây döïng, naâng caáp ñaùng keå, nhaát laø giao thoâng, thuyû lôïi, ñieän, nöôùc sinh hoaït, tröôøng hoïc, traïm xaù… Nhieàu cuïm daân cö môùi ôû noâng thoân ñöôïc hình thaønh, boä maët noâng thoân coù nhieàu ñoåi môùi, toác ñoä ñoâ thò hoaù dieãn ra nhanh. 38 + Bieåu ñoà 2.3: CÔ CAÁU KINH TEÁ NGAØNH NOÂNG NGHIEÄP (Giaù coá ñònh 1994) 1397.3 1413.8 1529.9 1597.5 1581.9 380.13 499.67 529.6 590.17 712.06 44.18 48.7 55.96 67.53 60.97 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 2000 2002 2003 2004 2005 Troång troït Chaên nuoâi Dòch vuï noâng nghieäp Saûn xuaát coâng nghieäp Saûn xuaát coâng nghieäp phaùt trieån vôùi nhòp ñoä khaù. Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp taêng bình quaân haøng naêm 16%, giaù trò taêng theâm 15,3%. Rieâng naêm 2005 giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp ñaït 3.451 tyû ñoàng, taêng 20% so vôùi naêm tröôùc. Trong ñoù, khu vöïc ngoaøi nhaø nöôùc taêng 35,7%, khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taêng 12,9%, khu vöïc DNNN Trung öông taêng 21,6%, tuy nhieân khu vöïc DNNN ñòa phöông giaûm 7,5% so vôùi naêm tröôùc. Moät soá saûn phaåm taêng khaù laø goã xeû taêng 30,1%, goã tinh cheá taêng 13,1%, daêm baïch ñaøn taêng 55%, ñaù oáp laùt taêng 164,3%, xi maêng taêng 32,1%, gaïch xaây döïng taêng 8,7%, dòch truyeàn taêng 88,5%, thuoác uoáng taêng 59,4%. Ngoaøi ra trong nhöõng naêm qua, Ban laõnh ñaïo tænh ñaõ chuù troïng chæ ñaïo coâng taùc qui hoaïch vaø ñaàu tö phaùt trieån caùc khu, cuïm coâng nghieäp, qui hoaïch phaùt trieån caùc vuøng nguyeân lieäu phuïc vuï coâng nghieäp cheá bieán, vaän duïng thöïc hieän toát caùc cô cheá, chính saùch, caûi caùch thuû tuïc haønh chính ñeå thu huùt ñaàu tö, khuyeán khích 39 phaùt trieån saûn xuaát coâng nghieäp. Khu coâng nghieäp Phuù Taøi, Long Myõ vaø 10 cuïm coâng nghieäp ôû caùc huyeän vaø thaønh phoá Qui Nhôn ñaõ ñöôïc hình thaønh, thu huùt nhieàu doanh nghieäp ñaàu tö saûn xuaát. Soá löôïng caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp taêng khaù, chuû yeáu laø coâng nghieäp ngoaøi quoác doanh. Ñaëc bieät, Khu kinh teá Nhôn Hoäi ñang ñöôïc khaån tröông trieån khai xaây döïng, khi hình thaønh seõ taïo böôùc ñoät phaù trong phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa tænh. Bieåu ñoà 2.4: CÔ CAÁU GIAÙ TRÒ SAÛN XUAÁT COÂNG NGHIEÄP PHAÂN THEO KHU VÖÏC (Giaù coá ñònh 1994) 2005 1283.6, 39% 1986.9, 60% 47.5, 1% Khu vöïc Nhaø nöôùc Khu vöïc ngoaøi Nhaø nöôùc Khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 2001 1015.4, 60% 667.5, 40% 5.1, 0% Khu vöïc Nhaø nöôùc Khu vöïc ngoaøi Nhaø nöôùc Khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi Caùc ngaønh dòch vuï, du lòch Qua ñaùnh giaù cho thaáy caùc ngaønh dòch vuï, du lòch cuûa tænh ñaõ coù böôùc phaùt trieån ña daïng vôùi nhieàu loaïi hình hoaït ñoäng, nhieàu thaønh phaàn kinh teá tham gia. Giaù trò saûn xuaát caùc ngaønh dòch vuï taêng bình quaân haøng naêm 10,3%, giaù trò taêng theâm 10,1%. Hoaït ñoäng noäi thöông phaùt trieån khaù vaø ña daïng. Kim ngaïch xuaát khaåu trong 5 naêm ñaït 773 trieäu USD, bình quaân haøng naêm taêng 19,2%. Moät soá maët haøng xuaát khaåu chuû yeáu taêng khaù nhö goã tinh cheá, döôïc phaåm, giaøy deùp… Saûn phaåm xuaát khaåu ña daïng hôn, thò tröôøng xuaát khaåu cuûa moät soá maët haøng ñöôïc môû roäng. Hoaït ñoäng du lòch coù böôùc phaùt trieån veà caû löôïng khaùch, loaïi hình vaø saûn phaåm du lòch. Caùc tuyeán, ñieåm du lòch ñöôïc qui hoaïch vaø töøng böôùc ñaàu tö xaây döïng. Caùc hoaït ñoäng dòch vuï vaän taûi haøng hoaù vaø vaän chuyeån haønh khaùch phaùt trieån maïnh. Haøng hoaù thoâng qua caûng bieán naêm 2005 ñaït 3.500.000 taán, trong ñoù 40 caûng Quy Nhôn ñaït 3 trieäu taán, taêng gaáp 2 laàn so vôùi naêm 2000, caûng Thò Naïi ñaït 500.000 taán, taêng gaáp 2,5 laàn so vôùi naêm 2000. Heä thoáng böu chính vieãn thoâng tieáp tuïc phaùt trieån vaø töøng böôùc ñöôïc hieän ñaïi hoaù. Dòch vuï tín duïng, ngaân haøng, baûo hieåm, tö vaán, kyõ thuaät, tin hoïc… ñöôïc môû roäng. Xeùt veà caùc thaønh phaàn kinh teá cuûa toaøn tænh cho thaáy ñaõ coù söï phaùt trieån toaøn dieän trong taát caû caùc thaønh phaàn. Caùc DNNN ñöôïc saép xeáp, ñoåi môùi vaø töøng böôùc coå phaàn hoùa, haàu heát caùc DNNN sau khi coå phaàn hoùa hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn. Kinh teá hôïp taùc vaø HTX coù böôùc phaùt trieån veà soá löôïng, hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn, soá HTX hoaït ñoäng ñaït loaïi khaù gioûi chieám 40%. Kinh teá tö nhaân, caù theå phaùt trieån khaù, ñuùng höôùng. Khu vöïc naøy chieám 47% toång voán ñaàu tö phaùt trieån, ñoùng goùp treân 50% giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp vaø 65% giaù trò xuaát khaåu toaøn tænh, goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc phaùt trieån kinh teá, giaûi quyeát vieäc laøm, taêng nguoàn thu cho ngaân saùch nhaø nöôùc. 2.1.3. Moâi tröôøng taøi chính: Khi noùi ñeán moâi tröôøng taøi chính cuûa moät quoác gia ngöôøi ta thöôøng nghó ñeán caùc chính saùch veà tyû giaù hoái ñoaùi, heä thoáng thueá, cô cheá quaûn lyù taøi chính tieàn teä, cô cheá kieåm tra vaø giaùm saùt taøi chính, hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng vaø thò tröôøng voán … vaø taát caû caùc yeáu toá naøy cuûa moâi tröôøng taøi chính ñeàu coù lieân quan vaø bò aûnh höôûng bôûi caùc quyeát ñònh cuûa moät chuû theå laø chính phuû cuûa quoác gia ñoù. Ñöùng treân goác ñoä xem xeùt moâi tröôøng taøi chính cuûa moät ñòa phöông cuï theå thì haàu heát caùc yeáu toá noùi treân ñeàu khoâng coù söï khaùc bieät lôùn tröø moät soá qui ñònh do chính quyeàn ñòa phöông qui ñònh rieâng phuø hôïp vôùi ñòa phöông cuûa mình döôùi söï cho pheùp cuûa Thuû töôùng chính phuû. Ngoaøi ra, töø thöïc tieãn cho thaáy cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá ñaõ laøm cho hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng vaø thò tröôøng voán ñaõ coù söï phaùt trieån khaùc bieät giöõa caùc ñòa phöông. Bình Ñònh so vôùi hai trung taâm kinh teá lôùn cuûa ñaát nöôùc laø Tp Hoà Chí Minh vaø Haø Noäi vaãn coøn moät khoaûn caùch khaù xa, vì vaäy vieäc phaùt trieån thò tröôøng voán vaãn coøn raát xa vôøi trong nhaän thöùc cuûa ña soá 41 ngöôøi daân. Tuy nhieân rieâng veà heä thoáng ngaân haøng thì laïi coù söï phaùt trieån ngöôïc laïi trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Ñaëc bieät töø naêm 2005 ñeán nay ñaõ ñaùnh daáu cho söï phaùt trieån vöôït baäc cuûa lónh vöïc naøy taïi Tænh vôùi vieäc xuaát hieän raát nhieàu caùc chi nhaùnh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi ngoaøi quoác doanh beân caïnh caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh khaùc trong caû nöôùc nhö Ngaân haøng Nam AÙ, Ngaân haøng Ñoâng AÙ, Ngaân haøng Thöông maïi Coå phaàn Saøi Goøn, … vaø vaøo ngaøy 25 thaùng 12 naêm 2006 vôùi söï ra ñôøi cuûa chi nhaùnh Ngaân haøng AÙ Chaâu (ACB) ñaõ goùp phaàn to lôùn trong vieäc ña daïng hoaù caùc dòch vuï tín duïng phuïc vuï cho ngöôøi daân trong tænh noùi chung vaø cho caùc doanh nghieäp noùi rieâng. Theo keát quaû phoûng vaán moät soá ñoái töôïng laøm vieäc trong lónh vöïc ngaân haøng vaø caùc doanh nghieäp thì hieän taïi caùc doanh nghieäp raát möøng vì vôùi söï xuaát hieän cuûa nhieàu ngaân haøng nhö vaäy cho pheùp doanh nghieäp coù ñöôïc söï löïa choïn phuø hôïp taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình. Tuy nhieân cuõng töø keát quaû ñieàu tra cho thaáy hieän chæ coù nhöõng öu ñaõi tín duïng theo khoaûn möùc vay vaø theo loaïi ñoái töôïng khaùch haøng, vaãn chöa coù söï keát hôïp giöõa chính quyeàn ñòa phöông vôùi heä thoáng ngaân haøng trong vieäc caáp tín duïng öu ñaõi cho caùc doanh nghieäp khi ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp tænh. Ñaây laø moät trong nhöõng haïn cheá lôùn laøm cho moâi tröôøng ñaàu tö cuûa Tænh keùm haáp daãn hôn so vôùi moät soá ñòa phöông khaùc. 2.1.4. Moâi tröôøng vaên hoaù – xaõ hoäi: Hieän taïi theo keát quaû ñaùnh giaù maët duø keát quaû ñaït ñöôïc veà kinh teá cuûa toaøn tænh ñeàu taêng qua caùc naêm theá nhöng xem xeùt vôùi maët baèng chung cuûa caû nöôùc thì hieän thu nhaäp cuõng nhö möùc soáng cuûa ngöôøi daân trong tænh vaãn coøn thaáp vaø tænh bò xem laø moät tænh ngheøo. Tuy vaäy ôû moät goác ñoä xem xeùt khaùc, khía caïnh vaên hoaù – xaõ hoäi ta laïi thaáy ñaõ coù söï tieán boä raát roõ reät vaø daàn naâng cao ñôøi soáng cho ngöôøi daân. Veà coâng taùc baûo veä vaø chaêm soùc söùc khoeû nhaân daân coù nhieàu tieán boä. Hoaït ñoäng y teá döï phoøng ñöôïc taêng cöôøng, caùc chöông trình y teá quoác gia ñöôïc thöïc hieän 42 coù keát quaû, khoâng ñeå xaûy ra dòch beänh lôùn. Caùc cô sôû y teá töøng böôùc ñöôïc ñaàu tö naâng caáp caû veà cô sôû vaät chaát vaø trang thieát bò, trình ñoä chuyeân moân, kyõ thuaät cuûa ñoäi nguõ caùn boä y teá ñöôïc naâng leân, ñaùp öùng ngaøy caøng toát hôn nhu caàu khaùm, chöõa beänh cuûa nhaân daân. Ñeán nay, 100% xaõ, phöôøng, thò traán coù traïm y teá, 80% soá traïm y teá coù baùc syõ. Ñaõ thöïc hieän toát chöông trình daân soá, keá hoaïch hoaù gia ñình. Tyû leä taêng daân soá töï nhieân giaûm coøn 1,09%, tyû leä treû em döôùi 5 tuoåi suy dinh döôõng giaûm coøn 24,5%. Caùc lónh vöïc vaên hoaù – thoâng tin, baùo chí, phaùt thanh – truyeàn hình, theå duïc – theå thao coù böôùc phaùt trieån, chaát löôïng hoaït ñoäng ñöôïc naâng cao, phuïc vuï toát hôn nhieäm vuï chính trò ôû ñòa phöông. Coâng taùc baûo toàn, chaán höng vaên hoaù daân toäc ñöôïc chuù troïng. Phong traøo “toaøn daân ñoaøn keát xaây döïng ñôøi soáng vaên hoaù” coù chuyeån bieán tieán boä. Heä thoáng phaùt thanh - truyeàn hình ñöôïc naâng caáp, 95% ñòa baøn daân cö ñöôïc phuû soùng phaùt thanh – truyeàn hình. Ñôøi soáng vaät chaát, vaên hoaù, tinh thaàn nhaân daân ñöôïc caûi thieän. Chöông trình giaûi quyeát vieäc laøm, xoaù ñoùi, giaûm ngheøo thöïc hieän ñaït keát quaû tích cöïc. Haøng naêm giaûi quyeát vieäc laøm cho 2,2 vaïn ngöôøi, soá hoä ngheøo (theo tieâu chí cuõ) moãi naêm giaûm bình quaân 2%, naêm 2005 coøn 4,68%, tyû leä hoä ngheøo theo tieâu chí môùi laø 19,66%. Ñaõ hoã trôï xaây döïng nhaø ôû cho caùc hoä chính saùch, hoä ngheøo, hoä ñoàng baøo daân toäc thieåu soá, vôùi toång kinh phí hôn 30 tyû ñoàng vaø ñaõ cô baûn xoaù nhaø ôû ñôn sô. Coâng taùc cöùu trôï, cöùu teá, trôï caáp ñoät xuaát, thöïc hieän chính saùch ñoái vôùi ngöôøi coù coâng vôùi nöôùc ñaït keát quaû tích cöïc. 2.1.5. Moâi tröôøng lao ñoäng: Theo soá lieäu thoáng keâ cho thaáy daân soá toaøn tænh tính ñeán ngaøy 31 thaùng 12 naêm 2005 laø 1561,5 nghìn ngöôøi trong ñoù daân soá trong ñoä tuoåi lao ñoäng chieám 58%, 904,3 nghìn ngöôøi. Nhö vaäy nhöõng con soá treân ñaõ theå hieän raát roõ tieàm naêng veà nguoàn löïc lao ñoäng cuûa tænh, theá nhöng vieäc xem xeùt toaøn dieän khoâng chæ döøng ôû con soá soá löôïng maø vaán ñeà caàn quan taâm nhieàu hôn laø chaát löôïng ñoäi nguõ lao 43 ñoäng cuûa tænh. Theo baùo caùo toång keát thì haøng naêm ñeàu trieån khai caùc coâng taùc giôùi thieäu vieäc laøm vaø hoã trôï ñaøo taïo lao ñoäng cho caùc toå chöùc doanh nghieäp, tuy nhieân nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc vaãn chöa cao. Trong naêm 2005 toaøn tænh tieáp tuïc thoâng qua caùc chöông trình, döï aùn vaø ñoäng vieân söï tham gia tích cöïc cuûa caùc toå chöùc, ñoaøn theå, doanh nghieäp vaø ñaõ goùp phaàn taïo vieäc laøm cho khoaûng 23.000 lao ñoäng (trong ñoù, xuaát khaåu lao ñoäng 1.000 ngöôøi), soá lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo, boài döôõng ngheà laø 22.000 ngöôøi. Theo keát quaû ñieàu tra lao ñoäng vieäc laøm thì tyû leä lao ñoäng ñaõ qua ñaøo taïo, boài döôõng ngheà bình quaân naêm trong 5 naêm qua ñaït 17%, rieâng naêm 2005 ñaït 25%. Vaø trong naêm naøy thì tyû leä thaát nghieäp khu vöïc thaønh thò ñaït 5,1%, giaûm so vôùi naêm tröôùc 0,14%, tuy nhieân khu vöïc noâng thoân laø 2,36%, taêng so vôùi naêm tröôùc 0,03%. Nhìn chung, vieäc trieån khai caùc döï aùn giaûi quyeát vieäc laøm coøn chaäm, tyû leä lao ñoäng qua ñaøo taïo, boài döôõng coøn thaáp, chaát löôïng ñaàu tö chöa cao, chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa thò tröôøng lao ñoäng trong tænh. 2.2. TÌNH HÌNH THU HUÙT CAÙC DOANH NGHIEÄP VAØO HOAÏT ÑOÄNG TAÏI CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH ÑÒNH: 2.2.1. Thu huùt ñaàu tö: Vieäc phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp laø moät giaûi phaùp quan troïng nhaèm huy ñoäng vaø söû duïng toát moïi nguoàn löïc cho coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù töø ñoù chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hieän ñaïi. Muïc tieâu cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta ñaët ra laø ñeán naêm 2020, nöôùc ta cô baûn trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp, chính vì vaäy nhieäm vuï böùc thieát cho caùc ñòa phöông trong giai ñoaïn hieän nay laø caàn phaûi hoaøn chænh quy hoaïch vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc khu coâng nghieäp trong ñòa phöông mình. Vieäc ra ñôøi khu cheá xuaát Taân Thuaän (cuoái naêm 1991) ñaõ ñaùnh daáu moác cho quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån moâ hình kinh teá môùi taïi Vieät Nam: Khu coâng nghieäp. Ñeán nay, sau 15 naêm hoaït ñoäng vaø phaùt trieån, moâ hình khu coâng nghieäp ñaõ goùp phaàn raát lôùn trong vieäc thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån. Hôn 100 khu coâng 44 nghieäp laàn löôït ra ñôøi, thu huùt hôn 15 tyû USD voán ñaàu tö laø baèng chöùng thuyeát phuïc khaúng ñònh söï thaønh coâng cuõng nhö vò trí cuûa moâ hình naøy trong neàn kinh teá Vieät Nam hieän nay. So vôùi thôøi gian 15 naêm khôûi nguyeân moâ hình kinh teá môùi naøy trong caû nöôùc thì tænh Bình Ñònh chæ môùi baét ñaàu moâ hình naøy töø naêm 1998, khi Thuû töôùng Chính phuû quyeát ñònh cho pheùp thaønh laäp khu coâng nghieäp ñaàu tieân taïi tænh laø khu coâng nghieäp Phuù Taøi. Ñeán nay sau gaàn 8 naêm hoaït ñoäng, taïi tænh ñaõ coù 2 khu coâng nghieäp ñöôïc thaønh laäp vaø ñi vaøo hoaït ñoäng vôùi toång dieän tích 458 ha (trong ñoù dieän tích khu coâng nghieäp Phuù Taøi laø 348 ha vaø khu coâng nghieäp Long Myõ giai ñoaïn moät laø 110 ha). Theo soá lieäu baùo caùo cho thaáy, tính ñeán cuoái thaùng 6 naêm 2006 toaøn khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh ñaõ thu huùt ñöôïc 116 döï aùn, trong ñoù ñaõ coù 81 döï aùn ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng, soá döï aùn coøn laïi ñang trong giai ñoaïn xaây döïng vaø chôø giaûi phoùng maët baèng. Voán ñaàu tö ñaêng kyù theo döï aùn laø 1.803.868 trieäu ñoàng vaø voán thöïc hieän chieán khoaûng 62% con soá naøy (1.120.900 trieäu ñoàng). 45 Baûng 2.1: Keát quaû hoaït ñoäng caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh phaân theo giai ñoaïn ñaàu tö tính ñeán thaùng 6 naêm 2006 Voán Döï aùn Thöïc hieän Kim ngaïch Kim ngaïch Soá Dieän tích Giaù trò SXCN xuaát khaåu nhaäp khaåu Chæ tieâu DN (Trieäu ñoàng) (m2) (Trieäu ñoàng) (1.000USD) (1.000USD) Caùc KCN Bình Ñònh 116 1.803.868 1.120.900 2.702.673 503.807 56.251 25.374 DN ñaõ hoaït ñoäng 81 1.397.412 1.119.900 1.816.135 503.807 56.251 25.374 Trong ñoù: DN ñaàu tö HTKCN 3 361.338 68.665 DN ñang xaây döïng 19 216.084 1.000 464.701 DN chôø GPMB 16 190.372 0 421.838 A - KCN Phuù Taøi 100 1.384.226 957.073 1.994.114 460.141 49.884 22.713 DN ñaõ hoaït ñoäng 76 1.144.820 956.073 1.465.460 460.141 49.884 22.713 Trong ñoù: DN ñaàu tö HTKCN 3 294.864 68.665 DN ñang xaây döïng 14 111.075 1.000 260.999 DN chôø GPMB 10 128.331 0 267.656 46 B - KCN Long Myõ 16 419.642 163.827 708.559 43.666 6.367 2.661 DN ñaõ hoaït ñoäng 5 252.592 163.827 350.675 43.666 6.367 2.661 Trong ñoù: DN ñaàu tö HTKCN 1 66.474 DN ñang xaây döïng 5 105.009 203.702 DN chôø GPMB 5 62.041 154.182 47 Bieåu ñoà 2.5: BIEÅU ÑOÀ GIAÙ TRÒ SAÛN XUAÁT COÂNG NGHIEÄP TÍNH LUÕY KEÁ CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH ÑÒNH 126.0 207.2 313.6 356.9 732.2 771.8 853.4 39 6.3 67.9 382.1 646.6 442.7 492.6 563.7 263.1 714 .2 645 .7 529 .1 479 .7 427 .7 243 .3 918 .2 304 .4 74.0 831 .8 580 .9 157 .7 421.4 646.1 591.2 550.8 489.8 343.4 109.7 190.9 920.9 264.0 50 3.8 46 4.7 30 6.7 22 2.0 10 3.0 0 200 400 600 800 1,000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Thaùng Tyû ñoàng 2003 2004 2005 2006 Bieåu ñoà 2.6: BIEÅU ÑOÀ GIAÙ TRÒ SAÛN XUAÁT COÂNG NGHIEÄP THÖÏC HIEÄN TRONG TÖØNG THAÙNG CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH ÑÒNH 49.0 125.7 67 .9 55 .9 43 .3 2 60 .6 58 .1 81 .2 50 .5 49 .9 71 .1 82 .9 85 .674.0 25 . 83.7 85.7 123.2 61.1 57.1 44.3 51.8 64.8 68.5 117.5 86.4 109.7 81.2 73.1 73.4 83.8 68.4 52.4 55.1 67.5 81.6 39.1 68.4 103.0 119.0 84.7 89.6 0 20 40 60 80 100 120 140 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Tyû ñoàng Thaùng 48 Bieåu ñoà 2.7: BIEÅU ÑOÀ KIM NGAÏCH XUAÁT KHAÅU TÍNH LUÕY KEÁ CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH ÑÒNH 7.6 11.5 21.7 23.7 50.1 69.2 78.4 56.3 5.5 24.9 42.7 27.3 29.4 34.5 17.0 56.4 50.4 42.038.534.3 22.1 78.9 32.5 4.9 65.9 45.5 14.0 47.2 61.558.855.954.0 42.1 14.3 24.0 105.5 33.8 53.9 4840.4 30.5 14.6 0 20 40 60 80 100 120 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Thaùng Trieäu USD 2003 2004 2005 2006 Bieåu ñoà 2.8: BIEÅU ÑOÀ KIM NGAÏCH XUAÁT KHAÅU THÖÏC HIEÄN TRONG TÖØNG THAÙNG CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH ÑÒNH 1.9 7.75.9 5. 5 5. 5 2. 0 1. 2 2. 4 2. 1 3 .9 4. 7 2. 1 5. 1 8. 2 7. 44.9 9.1 8.1 1.8 10.4 4.2 3.5 3.6 4.8 6.1 9.5 13.014.3 9.7 9.9 8.3 5.1 6.8 2.9 2.6 27.1 9.2 2.4 14.6 15.9 9.9 7.6 0 5 10 15 20 25 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Tyû ñoàng Thaùng 2003 2004 2005 2006 49 Theo nhö keát quaû treân böôùc ñaàu coù theå ñaùnh giaù hoaït ñoäng taïi caùc khu coâng nghieäp cuûa tænh töông ñoái hieäu quaû. Hieän vôùi dieän tích hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp trong caùc khu coâng nghieäp cho thaáy tyû leä laép ñaày trong caùc khu coâng nghieäp treân 80% dieän tích cho thueâ, con soá naøy vöôït xa vôùi möùc bình quaân trong caû nöôùc (xaáp xæ 40%). Ngoaøi ra so vôùi keát quûa ñaït ñöôïc cuûa toaøn Tænh qua caùc naêm cho thaáy hieän giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp do caùc doanh nghieäp trong caùc khu coâng nghieäp taïo ra chieám treân 30% vaø kim ngaïch xuaát khaåu treân 45% so vôùi toång giaù trò toaøn Tænh. Baûng 2.2: Keát quaû hoaït ñoäng caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh phaân theo nhoùm ngaønh ngheà tính ñeán thaùng 6 naêm 2006 Ngaønh ngheà Chæ tieâu ÑVT Toång soá Cheá bieán laâm saûn Cheá bieán ñaù Granit Cheá bieán VLXD Saûn xuaát giaáy, BB Ngaønh khaùc Caùc KCN Bình Ñònh Soá DN 116 54 18 4 8 29 1. Doanh thu Tr.ñ 1.305.290 1.039.481 68.629 21.378 48.440 127.36 2 2. Giaù trò SXCN Tr.ñ 503.807 293.715 40.889 18.328 60.594 90.281 3. KNXK (1.000 USD) 1.000 56.251 53.221 753 0 0 2.278 4. KNNK (1.000 USD) 1.000 25.374 24.900 151 0 0 324 5. Lao ñoäng Ngöôøi 21.267 17.686 848 457 538 1.666 6. Voán döï aùn Tr.ñ 1.803.868 781.886 145.931 99.548 33.463 381.70 3 7. Voán thöïc hieän Tr.ñ 1.120.900 553.008 113.857 91.886 17.087 276.39 6 8. Dieän tích ñaát m2 2.702.673 1.477.825 334.573 101.520 93.866 694.88 50 9 A - KCN Phuù Taøi Soá DN 100 46 15 4 7 25 1. Doanh thu Tr.ñ 1.150.980 919.674 38.629 21.378 48.440 92.859 2. Giaù trò SXCN Tr.ñ 460.141 257.082 40.889 18.328 60.594 83.247 3. KNXK (1.000 USD) 1.000 49.884 46.854 753 0 0 2.278 4. KNNK (1.000 USD) 1.000 22.713 22.238 151 0 0 324 5. Lao ñoäng Ngöôøi 18.093 14.572 848 457 538 1.606 6. Voán döï aùn Tr.ñ 1.384.226 587.871 105.048 99.548 27.463 269.43 3 7. Voán thöïc hieän Tr.ñ 957.073 438.058 97.559 91.886 17.087 243.81 7 8. Dieän tích ñaát m2 1.994.114 1.060.291 247.531 101.520 83.296 501.47 6 B - KCN Long Myõ Soá DN 16 8 3.0 0 1 4 1. Doanh thu Tr.ñ 154.310 119.807 0 0 0 34.503 2. Giaù trò SXCN Tr.ñ 43.666 36.632 0 0 0 7.034 3. KNXK (1.000 USD) 1.000 6.367 6.367 0 0 0 0 4. KNNK (1.000 USD) 1.000 2.661 2.661 0 0 0 0 5. Lao ñoäng Ngöôøi 3.174 3.114 0 0 0 60 6. Voán döï aùn Tr.ñ 419.642 194.015 40.883 0 6.000 112.27 0 7. Voán thöïc hieän Tr.ñ 163.827 114.950 16.298 0 0 32.579 8. Dieän tích ñaát m2 708.559 417.534 87.042 0 10.570 193.41 3 Xeùt veà cô caáu ngaønh ngheà (xem baûng 2.2) thì hieän caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng trong caùc khu coâng nghieäp cuûa tænh hoaït ñoäng theo nhieàu lónh vöïc ngaønh ngheà khaùc 51 nhau, trong ñoù ngaønh cheá bieán laâm saûn xuaát khaåu thu huùt nhieàu doanh nghieäp hoaït ñoäng nhaát vaø giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp cuûa ngaønh ngheà naøy hieän chieám gaàn 60% toång giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp vaø chieám treân 90% kim ngaïch xuaát khaåu cuûa caùc khu coâng nghieäp. Ngoaøi ra, ñaây cuõng laø lónh vöïc ngaønh ngheà taïo nhieàu coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, theo soá lieäu cho thaáy haøng thaùng ngöôøi lao ñoäng trong khu coâng nghieäp coù thu nhaäp bình quaân 1.200.000ñ, vôùi möùc thu nhaäp naøy vaø so vôùi möùc soáng taïi tænh (trung bình 800.000ñ/ngöôøi) cho thaáy ñöôïc ñôøi soáng ngöôøi lao ñoäng ñaõ phaàn naøo ñöôïc caûi thieän vaø coù tích tröõ. Xeùt theo loaïi hình doanh nghieäp thì hieän taïi trong soá caùc doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng, loaïi hình Coâng ty TNHH chieám tyû leä lôùn (hôn 50%) caû veà soá löôïng, giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp vaø ñaëc bieät loaïi hình coâng ty naøy coøn chieám hôn 70% veà kim ngaïch xuaát khaåu vaø nhaäp khaåu trong toång kim ngaïch cuûa toaøn khu. Tuy nhieân vaán ñeà ñaët ra laø trong taát caû caùc loaïi hình doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng vaø ñang trong giai ñoaïn ñaàu tö ñeàu laø doanh nghieäp trong nöôùc, chöa coù moät coâng ty voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi naøo ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp cuûa tænh. Ñaây chính laø haïn cheá lôùn nhaát ñoái vôùi hieäu quaû hoaït ñoäng caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh. Do ñoù ñoøi hoûi caùc cô quan quaûn lyù coù lieân quan caàn phaûi coù söï tìm toøi nguyeân nhaân taïi sao ñeå töø ñoù ñöa ra giaûi phaùp khaéc phuïc vaø hoaøn thieän hôn nöõa moâi tröôøng ñaàu tö nhaèm naâng cao hieäu quaû thu huùt ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp. Nhö chuùng ta ñaõ bieát, caû nguoàn voán trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc ñeàu coù moät vai troø quan troïng trong quaù trình taïo ñoäng löïc phaùt trieån neàn kinh teá, trong ñoù voán trong nöôùc phaûi giöõ vai troø chuû yeáu. Tuy nhieân ñoái vôùi nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam hieän nay, vì trình ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc coøn nhieàu haïn cheá neân vieäc huy ñoäng voán trong nöôùc khoâng thì seõ khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu voán ñaàu tö cuûa neàn kinh teá, do ñoù vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi qui moâ ñaàu tö lôùn, thu huùt nhieàu lao ñoäng, coâng ngheä quaûn lyù, saûn xuaát hieän ñaïi… ñöôïc 52 xem nhö moät “cuù hích ban ñaàu” ñeå taïo ñoäng löïc taêng tröôûng töø ñoù phaùt trieån neàn kinh teá. 2.2.2. Hieäu quaû hoaït ñoäng caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh: 2.2.2.1. Hieäu quaû kinh teá: Caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh baét ñaàu hình thaønh vaø ñi vaøo hoaït ñoäng keå töø naêm 1998, tuy nhieân maõi ñeán naêm 2003 cho ñeán nay môùi taïo ñöôïc nhöõng böôùc ñoät phaù, ñaëc bieät laø so saùnh giöõa naêm 2004 vaø 2003 ñaõ coù söï thay ñoåi lôùn veà löôïng trong taát caû caùc chæ tieâu xem xeùt: Baûng 2.3: Hieäu quaû hoaït ñoäng kinh teá qua caùc naêm cuûa caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Ñònh Naêm 2004/2003 2005/2004 Chæ tieâu ÑVT 2003 2004 2005 (+/-) (%) (+/-) (%) 1. Voán ñaàu tö (Tr.ñoàn g) 1.1. Voán döï aùn 1.420.27 4 1.699.72 3 1.783.69 4 279.44 9 19,6 83.971 4,9 1.2. Voán thöïc hieän 725.320 856.651 1.067.34 2 131.33 1 18,1 210.691 24,6 2. Dieän ích ñaát cho thueâ (m2) 2.447.81 2 2.959.14 2 2.701.90