Kỹ thuật làm rối và sáng tạo các loại rối từ nguyên vật liệu mở

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 25 (50) - Thaùng 02/2017 59 Kỹ thuật làm rối và sáng tạo các loại rối từ nguyên vật liệu mở The technique for creating and producing puppets from green materials ThS. Mã Thị Khánh Tú T n h S n Ma Thi Khanh Tu, M.A. Saigon University Tóm tắt Kỹ thuật l m ố v sán t o á lo ố từ n uyên vật l ệu mở l một t on á kỹ năn n hề huyên b ệt, quan t n , ần th ết ủa s nh v ên khoa áo dụ Mầm non. B v ết phân tí h thự t n , b ện pháp rèn kỹ thuật l m ố v sán t o á lo ố từ n uyên vật l ệu mở ủa sinh v ên khoa áo dụ Mầm non, từ đó nân ao hất l ợn đ o t o áo v ên mầm non t ơn la . Từ khóa: rối, kỹ thuật làm rối, sáng tạo các loại rối, nguyên vật liệu mở. Abstract The technique for creating and producing puppets from green materials is one of the essentially important and specialised professional skills for students who major in Early Childhood (Preschool) Education. The article aims to analyze the existing situation, measures to forge puppet-making techniques from green materials to preschool education undergraduates, thus improving the standard of potential preschool teachers. Keywords: puppets, puppet-making, puppet-creating, green materials. 1. Đặt vấn đề ồ hơ l n b n khôn thể th ếu t on á t hơ ủa t ẻ mầm non. ồ hơ úp t ẻ tìm h ểu khám phá thế ớ xun quanh, khám phá á mố quan hệ t on xã hộ v khám phá hính bản thân mình. Vì vậy, đồ hơ ó tá dụn hình thành, phát t ển nhân á h cho t ẻ. Một t on nhữn lo đồ hơ s nh độn , hấp dẫn v ó va t quan t n t on áo dụ nhân á h t ẻ đó hính l ố . Rố luôn l đố t ợn lô uốn sự hú ý v t o nh ều ảm xú hứn thú ở t ẻ. Chính vì thế, ở t n mầm non áo v ên th n xuyên sử dụn ố để kể huyện ho t ẻ t on á ho t độn l m quen vớ tá phẩm văn h hay t o á tình huốn bất n t ên á h ; ho t ẻ hơ vớ ố t on á ho t độn ó . Nếu t ớ đây, á on ố hủ yếu do ô áo mầm non làm v sử dụn nh l đồ dùn d y h , thì h ện nay, áo v ên n d y t ẻ l m á lo ố đơn ản từ n uyên vật l ệu mở. ó l á n uyên l ệu từ th ên nh ên (nh : ủ quả, lá, hột h t, vỏ s ố , sỏ đá,...) hoặ á n uyên vật l ệu tá hế. N uyên vật l ệu tá KỸ THUẬT LÀM RỐI VÀ SÁNG TẠO CÁC LOẠI RỐI TỪ NGUYÊN VẬT LI U MỞ 60 hế l á phế phẩm ất đa d n , phon phú, dễ k ếm từ a đình, nh : sá h báo, vả vụn, lỏ ấy, vỏ ha nhựa, ly dĩa, hộp ấy, hộp thuố , l mỹ phẩm, tú ấy,... N uyên vật l ệu mở ó thể thay thế n uyên vật l ệu hính v từ đó t o a nh ều sản phẩm. V ệ sử dụn á n uyên l ệu n y ó ý n hĩa ất lớn: áo dụ mô t n ; t ết k ệm chi phí t o đồ hơ , đồ dùn d y h ; phát huy tính tí h ự , hủ độn sán t o ủa ô v t ẻ. Kỹ thuật l m ố l một t on á kỹ năn n hề huyên b ệt, quan t n , ần th ết ủa s nh v ên kh h môn Kỹ năng làm đồ chơi ủa ngành áo dụ Mầm non. Tuy nh ên, t t n s ph m, th l ợn d y kỹ thuật l m ố t on môn đồ hơ ít và áo t ình, t l ệu tham khảo khôn nh ều. V ệ úp s nh v ên nắm vữn kỹ thuật l m ố v b ết vận dụn l nh ho t á kỹ thuật đã h để sán t o á lo ố từ n uyên vật l ệu (NVL) mở một á h độ lập, hủ độn v sán t o sẽ óp phần nân ao h ệu quả h tập đáp ứn nhu ầu Giáo dụ Mầm non theo h ớn đổ mớ . 2. Giải quyết vấn đề 2.1. Khách thể và phương pháp nghiên cứu Chún tô t ến h nh n h ên ứu t ên mẫu khá h thể l 90 s nh v ên đan theo h năm thứ 2 hệ hính quy n nh Giáo dụ Mầm non t n h S n. Chún tô sử dụn ph ơn pháp đ ều t a bằn bản âu hỏ và ph ơn pháp n h ên ứu sản phẩm ho t độn l hủ yếu để tìm h ểu thự t n ũn nh b ện pháp h ớn dẫn kỹ thuật l m ố v sán t o á lo ố từ NVL mở. Bản ho ồm 8 âu hỏ nhằm tìm h ểu: nhận thứ về á lo ố v mụ đí h sử dụn , á kỹ thuật th n dùn để l m ố , n uyên vật l ệu l m ố , nhữn ph ơn pháp sán t o á lo ố khá nhau, n uồn t l ệu tham khảo. 2.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng 2.2.1. Thực trạng nhận thức của sinh viên về kỹ thuật làm rối và sáng tạo các loại rối từ nguyên vật liệu mở Bảng 1: Nhận thứ ủa s nh v ên về mứ độ quan t n ủa ố t on á ho t độn áo dụ ở t n MN STT Các hoạt động giáo dục ở trường mầm non CÁC MỨC ĐỘ Quan trọng Ít quan trọng Không quan trọng SL % SL % SL % 1 Kể huyện (t on H LQ vớ TPVH) 90 100 0 0 0 0 2 T o tình huốn , ây hứn thú t on á h 65 72.2 25 27.8 0 0 3 Cho t ẻ hơ ở ó 73 81.1 17 18.9 0 0 4 T an t í lớp 65 72.2 25 27.8 0 0 5 Mẫu ợ ý ho t ẻ quan sát ( d y) 15 16.7 30 33.3 45 50 MÃ THỊ KHÁNH TÚ 61 Sử dụn ố nh l ph ơn t ện d y h (kể huyện) đ ợ s nh v ên đánh á l quan tr n h ếm tỉ lệ 100%, t o tình huốn , gây hứn thú ho t ẻ đ ợ s nh v ên đánh á l quan t n h ếm tỉ lệ 72.2%. Cá em ho ằn on ố ất n ộ n hĩnh, s nh độn dễ gây ảm xúc, sự hú ý v hứn thú ở t ẻ. N o a á em ũn nhận thứ ất õ về v ệ t o đ ều k ện ho t ẻ đ ợ sử dụn ố để hơ ở á ó . ều n y ho thấy phần lớn s nh v ên ó nhận thứ tốt, ất hú ý, quan tâm đến ho t độn ủa t ẻ, ần t o ơ hộ ho t ẻ đ ợ t ự t ếp sử dụn ố t on á ho t độn hơ . Ch ếm tỉ lệ 50% s nh v ên đánh á v ệ sử dụn ố l m mẫu ợ ý ho t ẻ quan sát t ên d y l khôn quan t ng. S nh v ên nhận thứ hủ yếu l m ố để l m đồ hơ , đồ dùn d y h vì vậy á em đã khôn đánh á ao v ệ sử dụn ố nh l mẫu ợ ý t ên d y t ẻ. ều n y dẫn đến thự t n s nh v ên th n ố ắn lựa h n nhữn kỹ thuật l m ố khó, á mẫu nh ều h t ết để đ ợ đánh á ao t on quá t ình h m khôn hú ý đến v ệ t o a á on ố đơn ản để t ẻ ó thể l m đ ợ . Bảng 2: Nhận thứ ủa s nh v ên về mứ độ sử dụn á n uồn t l ệu tham khảo về kỹ thuật l m ố v sán t o á lo ố từ vật l ệu mở STT Các nguồn tư liệu CÁC MỨC ĐỘ Thường xuyên Thỉnh thoảng Không bao giờ SL % SL % SL % 1 T l ệu ủa ản v ên 90 100 0 0 0 0 2 áo t ình môn Kỹ năn l m đồ hơ 15 16.7 35 38.9 40 44.4 3 Cá sá h tham khảo h ớn dẫn l m C 0 0 15 16.7 75 83.3 4 Tìm h ểu t ên nte net 0 0 38 42.2 52 57.8 5 Từ quan sát thự tế ở á t n MN 0 0 42 46.7 58 53.3 Từ kết quả đ ều t a ho thấy, 100% s nh v ên tham khảo t l ệu h ớn dẫn kỹ thuật l m ố từ ản v ên l hính. Ch ếm tỉ lệ khá ao (83.3%) số s nh v ên khôn bao tham khảo á sá h h ớn dẫn l m đồ hơ . Số sá h n y t on th v ện khôn nh ều v á mẫu ố ũn ất ít v khôn đa d n . Hơn 50% số s nh v ên khôn tìm thêm n uồn t l ệu t ên nte net v ũn h ếm tỉ lệ khá ao s nh v ên khôn sử dụn áo t ình để tham khảo (44.4%). Nh vậy, ó thể thấy s nh viên phụ thuộ v bị h phố hủ yếu v o t l ệu ủa ản v ên. Cá em h a thật sự hủ độn , tí h ự tìm h ểu thêm á kênh thông tin khác. KỸ THUẬT LÀM RỐI VÀ SÁNG TẠO CÁC LOẠI RỐI TỪ NGUYÊN VẬT LI U MỞ 62 Bảng 3: Nhận thứ ủa s nh v ên về mứ độ quan t n ủa từn khâu t on ho t độn làm ố v sán t o á lo ố từ n uyên vật l ệu mở STT Các khâu trong hoạt động làm rối CÁC MỨC ĐỘ Quan trọng Ít quan trọng Không quan trọng SL % SL % SL % 1 N uyên vật l ệu mở 75 83.3 15 16.7 0 0 2 Ý t ởn 90 100 0 0 0 0 3 Kỹ thuật 85 94.4 5 5.6 0 0 4 K ến thứ về á lo ố 81 90 9 10 0 0 5 B ết ph ơn pháp sán t o hình ảnh mớ 70 77.8 20 22.2 0 0 Ch ếm tỉ lệ tuyệt đố 100% sinh viên o ý t ởn ó tầm quan t n nhất t on ho t độn l m ố v sán t o á lo ố từ NVL mở. T ếp đến l tầm quan t n ủa kỹ thuật l m ố ó 94.4%. K ến thứ về á lo ố h ếm tỉ lệ l 90%. Nguyên vật l ệu ũn đ ợ phần lớn sinh v ên đánh á quan t n , tỉ lệ l 83.3% v á ph ơn pháp sán t o á lo ố đ ợ sinh v ên đánh á khá ao, h ếm tỉ lệ l 77.8%. Nh vậy, phần lớn sinh v ên đều ó nhận thứ õ về tầm quan t n á khâu t on ho t độn quá t ình l m ố . Thấy ất õ á khâu n y đều quan t n v bổ sun ho nhau. Nếu ó kỹ thuật, ó k ến thứ m khôn ó ý t ởn thì ũn khó thể h ện đ ợ á on ố mớ l v s nh độn . Có lẽ hính vì vậy, tuyệt đ đa số sinh v ên đánh á ao nhất tầm quan t n ủa ý t ởn . Nh n để ó thể sán t o đa d n á lo ố , đ hỏ sinh viên phả nắm vữn á ph ơn pháp t o hình ảnh sán t o. Có thêm k ến thứ n y sẽ úp s nh v ên dễ d n nảy s nh ý t ởn t on quá t ình ho t độn . 2.2.2. Thực trạng về kỹ thuật làm rối và sáng tạo các loại rối từ nguyên vật liệu mở của sinh viên qua sản phẩm Chúng tôi tổ hứ đ ều t a thự t n về kỹ thuật l m ố v sán t o á lo ố từ NVL mở t ên ơ sở s nh v ên thự h ện 3 bà tập do ản v ên đánh á. Bài tập 1: l m á lo ố từ kỹ thuật bồ Bài tập 2: l m á lo ố khá nhau từ vật l ệu ó d n t n. Bài tập 3: l m ố n . Bảng 4: Mứ độ thự t n kỹ thuật l m ố v sán t o các lo ố từ n uyên vật l ệu mở STT BÀI TẬP CÁC MỨC ĐỘ Cao Trung bình Thấp SL % SL % SL % 1 B tập 1 14 15,6 58 64,4 18 20 2 B tập 2 25 27.7 48 53.3 17 18.9 3 B tập 3 23 25.6 49 54.4 18 20 MÃ THỊ KHÁNH TÚ 63 Kết quả kỹ thuật l m ố v sán t o á lo ố từ NVL mở thì sinh viên đ t ở mứ t un bình l hủ yếu, h ếm tỉ lệ hơn 50%. T on quá t ình thự h ện b tập s nh v ên hú t n nh ều đến kỹ thuật l m. Cố ắn sử dụn nhữn kỹ thuật v n uyên vật l ệu từ sự ợ mở ủa ản v ên, nếu ó mớ thì đó l bắt h ớ từ á mẫu s u tầm đ ợ m khôn thể h ện độ lập theo ý t ởn ên ủa mình. Tỉ lệ đ t mứ độ cao h ếm d ớ 30%. Qua tìm h ểu thự t n về kỹ thuật l m ố v sán t o á lo ố từ n uyên vật l ệu mở ủa s nh v ên, hún tô thấy kết quả h a ao, xuất phát từ á n uyên nhân sau: - Từ n uồn t l ệu tham khảo: + G áo t ình phần kỹ thuật l m á lo ố ũ, h a đáp ứn yêu ầu ủa h ơn t ình áo dụ Mầm non theo h ớn đổ mớ . + N uồn t l ệu tham khảo không nh ều, tản m n, th ếu tính khá quát, khôn ó h ớn mở. - Từ phía sinh viên: + Sinh viên n máy mó thự h ện l m á lo ố theo h ớn dẫn ủa ản v ên, quan tâm hính đến kỹ thuật t on quá t ình thự h ện b tập. + Ch a tí h ự tìm h ểu á n uồn t l ệu khá nhau về kỹ thuật l m ố v sán t o á lo ố từ n uyên vật l ệu mở. + Ch a b ết á h phố hợp v h a sẻ ý t ởn vớ b n t on quá t ình thự h ện. + Ch a b ết á h kha thá tố đa á á h thể h ện khá nhau từ d n hình ủa n uyên vật l ệu. 2.3. Một số biện pháp hướng dẫn sinh viên kỹ thuật làm rối và sáng tạo các loại rối từ nguyên vật liệu mở Biện pháp 1: Nâng cao kiến thức về các loại rối và kỹ thuật làm các loại rối cơ bản của sinh viên - Giới thiệu giáo trình, tài liệu tham khảo về kỹ thuật làm các lo i rố ơ bản. - Gợi ý và khuyến khích sinh viên tìm nguồn t l ệu tham khảo qua các kênh thôn t n h ớng dẫn về kỹ thuật làm rối của Việt Nam v á n ớ khá qua đ ng link của các website trên internet. - Giới thiệu các lo i rối và cách sử dụng rối trong các ho t động giáo dục ở t ng mầm non, thông qua: tranh ảnh, video về hình ảnh các lo i rối; các con rối cho trẻ hơ ở góc, các con rối trang trí ở lớp theo chủ đề - lễ hội, cô sử dụng rố để kể chuyện và ho t động d y trẻ làm rối. - H ớng dẫn trực tiếp những kỹ thuật làm rố ơ bản khó và mới. - Giao bài tập thực hành cho cá nhân. ánh giá về mặt kỹ thuật và hình thức của con rối. Biện pháp 2: Đa dạng hóa các hình thức hoạt động làm rối của sinh viên: hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm - Cho s nh v ên tự h n nhóm ho t độn (số l ợn theo yêu ầu ủa V) - Nhóm s nh v ên t ao đổ thảo luận, lên kế ho h thự h ện b tập: nộ dun ôn v ệ , hình thứ l m, th an hoàn thành, phân công công v ệ ... - Báo áo kế ho h ủa nhóm. - T n b y sản phẩm v thuyết t ình sản phẩm. - Nhận xét, đánh á. Biện pháp 3: Tô chức cho sinh viên vận dụng các phương pháp tạo hình ảnh sáng tạo, các kỹ thuật làm rối đã học để làm và sáng tạo các loại rối phù hợp với NVL mở theo nhiều cách khác nhau thông qua hệ thống các bài tập H ớn dẫn ho sinh viên á ph ơn pháp t o hình ảnh sán t o kh th ết kế on ố theo á á h sau: KỸ THUẬT LÀM RỐI VÀ SÁNG TẠO CÁC LOẠI RỐI TỪ NGUYÊN VẬT LI U MỞ 64 a. Thêm bớt hay hắp hép á h t ết b. Thay đổ kí h th ớ c. Thay đổ h ều (n an , d , xéo) ủa hình d n vật l ệu d. Thay đổ á h t an t í e. Thay đổ l nh ho t á kỹ thuật cho phù hợp vớ n uyên vật l ệu v on ố muốn thể h ện. Từ á á h t ên s nh v ên sẽ làm 3 bài tập: Bài tập 1: Từ kỹ thuật ho t ớ , h n vật l ệu phù hợp l m á lo ố khá nhau. Bài tập 2: Từ d n hình ủa một n uyên vật l ệu mở ho t ớ l m á on ố khá nhau. Bài tập 3: Từ á n uyên vật l ệu mở v á kỹ thuật s nh v ên sẽ l m một on ố vớ nh ều hình thứ khá nhau. Nh vậy, nếu thự h ện tốt á b tập n y s nh v ên sẽ dễ d n l m bất kỳ on ố n o theo yêu ầu v theo ý thí h dù ó bất ứ n uyên vật l ệu n o t on tay. Biện pháp 4: Tổ chức hoạt động ngoại khóa, hội thi nghiệp vụ sư phạm góp phần rèn luyện kỹ năng làm và sáng tạo các loại rối từ NVL mở - Tổ hứ hộ th n h ệp vụ s ph m, chuyên đề về ố , nhằm t o ơ hộ ho s nh v ên l m ố v sán t o á lo ố từ n uyên vật l ệu mở. - Khuyến khí h s nh v ên tham a l m đồ dùn d y h , đặ b ệt l l m ố để t n b y v quản bá về n hề áo v ên mầm non thôn qua ngày hộ v ệ l m đ ợ n nh áo dụ th nh phố tổ hứ mỗ năm. 3. Kết luận Thự tế h ện nay ở á t n mầm non, Rố l ph ơn t ện d y h h ệu quả ủa áo v ên mầm non,v ệ l m ố v tổ hứ d y t ẻ l m ố ất đ ợ hú t n . Vì vậy, ở t n s ph m s nh v ên ần nắm vữn kỹ thuật l m ố v sán t o á lo ố từ NVL mở. Có nh ều b ện pháp để nân ao kỹ thuật l m ố v sán t o ác lo ố từ NVL mở nh : Nân ao k ến thứ v kỹ thuật l m á lo ố , đa d n hóa á hình thứ l m ố , vận dụn á ph ơn pháp t o hình ảnh sán t o, á kỹ thuật l m ố đã h để lảm v sán t o á lo ố ho phù hợp vớ n uyên vật l ệu mở theo nh ều á h khá nhau, tham gia á ho t độn n o khóa, á hộ th n h ệp vụ s ph m. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Denis Cauquetoux (2012), Rouleaux et carton, Didier Fleurus. 2. Gaetane Lannoy (2013), Récup’ creations, Didier Casterman. 3. Marie - Claude Groshens (2008), Les marionettes du monde, Didier rmn. 4. Mary Wallace (1994), I Can Make Puppets, Greey de Pencier Books, US. 5. Mukhina. V.X. (1980), Tâm lý học mẫu giáo, tập 1, 2, N i dịch: Thế T ng, Nxb Giáo dục, Hà Nội. 6. Phan Dũn (2010), Phương pháp luận sáng tạo và đổi mới, Nxb Trẻ. 7. Trần Thị Thanh Huyền, Sáng tạo từ vật liệu tái sử dụng, Nxb Giáo dục. Ngày nhận bài: 02/01/2017 Biên tập xong: 15/02/2017 Duyệt đăn : 20/02/2017