Kinh tế Vi mô - Bài giảng 23 Hàng hóa công cộng

Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Năm học 2007 - 2008 Bài giảng 23 Đặng Văn Thanh 12/27/2011 Kinh tế vi mô 1 HÀNG HĨA CƠNG CỘNG Kinh tế học vi mơ dành cho chính sách cơng Học kỳ mùa Thu, 2011 Nội dung thảo luận  Hàng hĩa cơng cộng là gì?  Tại sao hàng hĩa cơng lại là một thất bại của thị trường?  Giải pháp đối với hàng hĩa cơng • Vai trị của Chính phủ? • Hàng hĩa cơng nào được cung cấp? • Mức cung cấp hàng hĩa cơng hiệu quả? • Định giá hàng hĩa cơng khơng thuần túy? Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Năm học 2007 - 2008 Bài giảng 23 Đặng Văn Thanh 12/27/2011 Kinh tế vi mô 2 Hàng hĩa cơng cộng là gì? Hàng hĩa cơng là những hàng hĩa cĩ hai thuộc tính:  Khơng tranh giành (non-rival) • Một cá nhân cĩ thể tiêu dùng hàng hĩa mà khơng làm giảm đi sự hiện diện hay lợi ích của hàng hĩa đĩ đối với những người khác. • Cách giải thích khác: chi phí biên phục vụ cho người tiêu dùng cuối cùng là bằng khơng.  Khơng loại trừ (non-exclusive) • Khơng thể cản trở người khác tiêu dùng hay tiếp nhận lợi ích của hàng hĩa Hàng hĩa cơng cộng là gì?  Hàng hĩa cơng cộng thuần túy Hội đủ cả hai thuộc tính khơng tranh giành và khơng loại trừ.  Hàng hĩa cơng khơng thuần túy Chỉ cĩ một trong hai thuộc tính trên  Hàng hĩa cơng cĩ nhất thiết phải được tạo ra bởi khu vực cơng và hàng hĩa tư chỉ được sản xuất bởi khu vực tư? Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Năm học 2007 - 2008 Bài giảng 23 Đặng Văn Thanh 12/27/2011 Kinh tế vi mô 3 Hàng hĩa cơng cộng là gì? Tính tranh giành Cĩ Khơng Hàng hĩa tư nhân  Nhà cửa, thức ăn, quần áo  Con đường đơng người cĩ thu phí Độc quyền tự nhiên  Phịng cháy chữa cháy  Truyền hình cáp  Con đường thưa người cĩ thu phí Nguồn lực cộng đồng  Cá ở đại dương  Bãi biển cơng cộng, cơng viên đơng người  Con đường đơng người khơng thu phí Hàng hĩa cơng cộng  Quốc phịng  Hải đăng, pháo hoa  Đường phố sạch sẽ  Con đường thưa người khơng thu phí Tính cĩ loại khơng trừ Tại sao hàng hĩa cơng là một thất bại của thị trường?  Hàng hĩa cơng thường cĩ lợi ích lớn hơn chi phí tạo ra. Do vậy về mặt xã hội đĩ là hàng hĩa cần thiết được cung cấp.  Nhưng hai thuộc tính của hàng hĩa cơng sẽ dẫn đến tình trạng người ăn theo  Kết cục là tư nhân khơng đầu tư, hàng hĩa cơng khơng tồn tại, do vậy giải pháp thị trường bị thất bại đối với loại hàng hĩa này Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Năm học 2007 - 2008 Bài giảng 23 Đặng Văn Thanh 12/27/2011 Kinh tế vi mô 4 Giải pháp đối với hàng hĩa cơng Vai trị của chính phủ  Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hĩa cơng • Chính phủ khơng nhất thiết phải tài trợ  Ví dụ: Hợp tác cơng tư • Chính phủ khơng nhất thiết tự cung cấp  Ví dụ: Đấu thầu cơng trình Giải pháp đối với hàng hĩa cơng Hàng hĩa cơng nào được cung cấp?  Ra quyết định tập thể • Quốc hội • Chính phủ • Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân  Dân nguyện • Ưu điểm: bảo đảm tính dân chủ và cơng bằng • Nhược điểm: cĩ thể phi hiệu quả Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Năm học 2007 - 2008 Bài giảng 23 Đặng Văn Thanh 12/27/2011 Kinh tế vi mô 5 Bỏ phiếu cĩ đảm bảo hiệu quả?  Bỏ phiếu khơng nhất thiết là cơ chế hiệu quả • Cơ chế bỏ phiếu cĩ thể chống lại chính sách hiệu quả An Bình Minh Tổng số Lợi ích 650 350 300 1.300 Chi phí 400 400 400 1200 Phiếu Thuận Chống Chống Chống Bỏ phiếu cĩ đảm bảo hiệu quả?  Bỏ phiếu khơng nhất thiết là cơ chế hiệu quả • Cơ chế bỏ phiếu cĩ thể phê chuẩn chính sách kém hiệu quả An Bình Minh Tổng số Lợi ích 450 450 100 1.000 Chi phí 400 400 400 1200 Phiếu Thuận Thuận Chống Thuận Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Năm học 2007 - 2008 Bài giảng 23 Đặng Văn Thanh 12/27/2011 Kinh tế vi mô 6 Hàng hĩa cơng nào được cung cấp?  Nghịch lý Condorcet: Cơ chế bỏ phiếu chưa chắc giúp ích cho việc ra quyết định:  Kết quả bỏ phiếu: Làm đường > cơng viên > thư viện > làm đường Hàng hĩa cơng An Bình Minh Làm đường Chọn lựa 1 Chọn lựa 3 Chọn lựa 2 Cơng viên Chọn lựa 2 Chọn lựa 1 Chọn lựa 3 Thư viện Chọn lựa 3 Chọn lựa 2 Chọn lựa 1 Giải pháp đối với hàng hĩa cơng Mức cung cấp hàng hĩa cơng hiệu quả?  Dựa vào nguyên tắc MSB = MSC  Sự khác biệt giữa tổng cầu của hàng hĩa cơng (cộng theo chiều dọc) và cầu thị trường của hàng hĩa tư (cộng theo chiều ngang) Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Năm học 2007 - 2008 Bài giảng 23 Đặng Văn Thanh 12/27/2011 Kinh tế vi mô 7 d1 d2 D Quy tắc xác định đường cầu thị trường của hàng hĩa tư nhân: P= P1 = P2 Q= Q1 + Q2 Cầu thị trường của hàng hĩa tư nhân Sản lượng0 Giá 1 2 3 4 5 6 7 8 109 400 600 d1 d2 D Quy tắc xác định đường cầu thị trường của hàng hĩa tư nhân: P= P1 + P2 Q= Q1 = Q2 Tổng cầu của hàng hĩa cơng Sản lượng0 Giá 1 2 3 4 5 6 7 8 109 400 600 Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Năm học 2007 - 2008 Bài giảng 23 Đặng Văn Thanh 12/27/2011 Kinh tế vi mô 8 d1 d2 D Mức cung cấp hàng hĩa cơng hiệu quả Sản lượng0 Giá 1 2 3 4 5 6 7 8 109 400 600 Sản lượng hiệu quả xảy ra tại MC = MB với 3 đơn vị hàng hĩa. ( MB = 100 + 300 = 400 = MC) 300 100 MC = 400 Giải pháp đối với hàng hĩa cơng Định giá hàng hĩa cơng khơng thuần túy  Chính phủ cung cấp miễn phí hàng hĩa cơng thuần túy  Chính phủ cĩ thể tính giá đối với hàng hĩa cơng khơng thuần túy (cĩ tính loại trừ)  Mục đích tính giá. • Khuyến khích sử dụng nguồn lực hiệu quả • Tạo nguồn thu cho ngân sách  Tiện ích và dịch vụ cơng được tính giá. • Các tiện ích cơng: điện, nước, thơng tin liên lạc • Cơ sở vật chất cơng: cơng viên, bãi biển, giao thơng • Các dịch vụ cơng: giáo dục, bưu điện, thu gom rác Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Năm học 2007 - 2008 Bài giảng 23 Đặng Văn Thanh 12/27/2011 Kinh tế vi mô 9 Định giá hàng hĩa cơng khơng thuần túy  Những cân nhắc khi tính giá hàng hĩa cơng. • Tính hiệu quả • Tạo nguồn thu và thu hồi chi phí Cĩ sự đánh đổi với mục tiêu hiệu quả • Tính cơng bằng Vận tải cơng cộng, giáo dục, nước sạch thường được tính giá thấp hơn chi phí vận hành hoặc chi phí biên để mọi người dân đều cĩ thể tiếp cận được Định giá hàng hĩa cơng khơng thuần túy  Những cách định giá hàng hĩa cơng. • Định giá theo chi phí biên (P=MC) • Định giá theo chi phí trung bình (P=AC) • Biểu giá hai phần • Phân biệt giá • Định giá lúc cao điểm