Kiểm tra chất lượng sản phẩm in

KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG SẢN PHẨM IN DÀNH CHO LỚP VẬN HÀNH MÁY IN OFFSET TỜ RỜI Phụ trách môn học CHẾ QUỐC LONG Khoa In và Truyền Thông. Trường ĐH Sư phạm Kỹ Thuật TPHCM Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 3 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Phaàn 1 MAÄT ÑOÄ VAØ PHEÙP ÑO MAÄT ÑO MAÄT ÑOÄ Ño maät ñoä laø phöông phaùp ño reû vaø phoå bieán nhaát trong lónh vöïc cheá baûn vaø in. Caùc maùy ño maät ñoä ñöôïc duøng nhö caùc thieát bò caàm tay hay döôùi daïng caùc thieát bò ño töï ñoäng (caùc maùy ño maät ñoä töï ñoäng keùo thang ño vaøo vaø ño töøng oâ kieåm tra). Coù hai loaïi maùy ño maät ñoä ñöôïc duøng cho caùc muïc ñích khaùc nhau:  Caùc maùy ño maät ñoä thaáu minh ñöôïc duøng trong cheá baûn ñeå ño ñoä ñen cuûa phim (ñeá trong).  Caùc maùy ño maät ñoä phaûn xaï ñöôïc duøng ñeå ño hình aûnh in (ñeá ñuïc). Hình 1: Nguyeân lyù ño maät ñoä vôùi baøi maãu thaáu minh vaø phaûn xaï 1. Nguyeân lyù ño cuûa maùy ño maät ñoä phaûn xaï Trong kyõ thuaät ño maät ñoä phaûn xaï, lôùp möïc in seõ ñöôïc chieáu saùng bôûi moät nguoàn saùng. Tia saùng ñi qua lôùp möïc trong vaø ñöôïc haáp thuï moät phaàn. Phaàn aùnh saùng khoâng ñöôïc haáp thuï bò phaân taùn nhieàu bôûi neàn giaáy in (hoaëc caùc vaät lieäu khaùc). Phaàn aùnh saùng phaûn xaï naøy laïi ñi qua lôùp möïc moät laàn nöõa vaø laïi bò haáp thuï. Phaàn aùnh saùng coøn laïi khoâng bò haáp thuï seõ ñi ñeán boä caûm nhaän cuûa maùy ño vaø ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu ñieän. Keát quaû cuûa vieäc ño vôùi maùy ño maät ñoä phaûn xaï ñöôïc thoâng baùo döôùi daïng caùc ñôn vò maät ñoä. Trong quaù trình ño, caùc heä thoáng thaáu kính ñöôïc duøng ñeå taäp trung aùnh saùng. Caùc kính loïc phaân cöïc duøng ñeå traùnh söï khaùc bieät trong caùc giaù trò ñöôïc ño töø beà maët möïc in coøn öôùt vaø ñaõ khoâ. Caùc kính loïc maøu thích hôïp ñöôïc duøng cho caùc maøu ño. Hình veõ treân giaûi thích nguyeân lyù naøy, laáy moät maøng möïc maøu ño laøm ví duï. Moät caùch lyù töôûng, aùnh saùng traéng chieáu tôùi bao goàm caùc phaàn phoå Red, Green, Blue baèng nhau. Möïc in chöùa caùc haït maøu haáp thuï phaàn phoå Red vaø phaûn xaï phaàn phoå Green vaø Blue maø chuùng ta goïi laø maøu Cyan (Cyan=Green + Blue). Caùc maùy ño maät ñoä ñöôïc duøng ñeå ño trong phaïm vi khoaûng haáp thuï cuûa moãi maøu, nôi maät ñoä vaø ñoä daøy lôùp möïc töông quan chaët cheõ vôùi nhau. Trong ví duï cuûa chuùng ta, moät kính loïc Red ñöôïc söû duïng chæ cho caùc tia saùng Red ñi qua vaø chaën caùc tia saùng Blue vaø Green laïi. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 4 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Maät ñoä cuûa moät lôùp möïc chuû yeáu phuï thuoäc vaøo caùc haït möïc, maät ñoä taäp trung cuûa caùc haït möïc vaø ñoä daøy cuûa lôùp möïc. Ñoái vôùi moät loaïi möïc, maät ñoä laø pheùp ño ñoä daøy lôùp möïc chöù noù khoâng cho ta bieát gì veà maøu saéc cuûa möïc. 2. Söû duïng caùc kính loïc trong ño maät ñoä Caùc kính loïc maøu vaø caùc kính loïc ñoä saùng Caùc kính loïc maøu trong moät maùy ño maät ñoä ñöôïc duøng phuø hôïp vôùi hieäu quaû haáp thuï cuûa caùc maøu Cyan, Magenta vaø Yellow. Caùc tieâu chuaån chung nhö DIN 16 536 vaø ISO/ANSI 5/3 xaùc ñònh caùc daûi truyeàn phoå vaø caùc vò trí töông öùng cuûa söï truyeàn qua toái ña. Caùc kính loïc maøu daûi roäng vaø daûi heïp ñöôïc neâu ra ôû ñaây lieân heä ñeán tieâu chuaån A vaø T trong ISO moät caùch töông öùng. Caùc kính loïc baêng heïp phaûi ñöôïc söû duïng vì söï khaùc bieät keát quaû ño cuûa caùc loaïi kính loïc cuûa caùc nhaø saûn xuaát khaùc nhau thaáp hôn so vôùi kính loïc baêng roäng. Caùc kính loïc maøu phaûi luoân ñöôïc choïn löïa sao cho maøu cuûa noù laø maøu buø cuûa maøu möïc in ñöôïc ño. Maøu ñen ñöôïc ño vôùi moät kính loïc thò giaùc ñöôïc ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi caûm nhaän ñoä saùng phoå cuûa maét ngöôøi. Caùc maøu ñaëc bieät ñöôïc ño vôùi kính loïc cho giaù trò ño cao nhaát. Cyan Red Magenta Green Yellow Blue Ba hình minh hoaï trang keá beân cho thaáy caùc ñöôøng cong phaûn xaï phoå cuûa caùc maøu Cyan, Magenta vaø Yellow cuøng caùc kính loïc maøu töông öùng theo DIN 16 536. Hình 2: Ño maät ñoä laø ño löôïng aùnh saùng phaûn xaï Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 5 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Caùc kính loïc phaân cöïc Caùc maùy ño maät ñoä coù theå ñöôïc duøng ñeå ño caû lôùp möïc öôùt laãn khoâ. Caùc maøu möïc öôùt coù moät beà maët phaúng vaø choùi saùng. Trong suoát quaù trình khoâ, möïc in hoaø hôïp vôùi caáu truùc khoâng ñeàu ñaën cuûa beà maët giaáy vaø hieäu quaû phaûn chieáu bò giaûm ñi. Neáu moät lôùp möïc ñöôïc ño laïi sau khi ñaõ khoâ thì keát quaû ño seõ khaùc. Ñeå loaïi tröø hieäu öùng naøy hai kính loïc phaân cöïc vôùi caùc ñöôøng cheùo nhau ñöôïc laép ngang qua ñöôøng ñi cuûa tia saùng. Caùc kính loïc phaân cöïc chæ cho pheùp aùnh saùng dao ñoäng theo moät phöông nhaát ñònh ñi qua vaø chaën laïi caùc soùng aùnh saùng dao ñoäng theo phöông khaùc. Moät phaàn caùc tia saùng ñöôïc phaân cöïc bôûi kính loïc phaân cöïc ñaàu tieân seõ phaûn xaï theo hieäu öùng töø lôùp möïc töùc laø khoâng thay ñoåi phöông dao ñoäng cuûa noù. Kính loïc phaân cöïc thöù hai ñöôïc ñaët ôû goùc 90 0 so vôùi kính loïc phaân cöïc ñaàu tieân ñeå chaën caùc tia saùng phaûn xaï ngöôïc laïi theo hieäu öùng göông naøy. Hình 3: Phoå phaûn xaï cuûa caùc maøu Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 6 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Tuy nhieân caùc tia saùng xuyeân qua lôùp möïc vaø bò phaûn chieáu bôûi lôùp möïc hay neàn vaät lieäu in seõ maát phöông phaân cöïc ban ñaàu cuûa chuùng. Vì leõ ñoù chuùng coù theå ñi qua kính loïc phaân cöïc thöù hai vaø tôùi boä caûm nhaän tín hieäu cuûa maùy ño maät ñoä. Baèng caùch chaën caùc phaàn töû aùnh saùng phaûn xaï töø beà maët möïc in coøn öôùt ta coù theå coù ñöôïc giaù trò ño xaáp xæ baèng nhau cho möïc in coøn öôùt vaø ñaõ khoâ. Do bò chaën bôûi caùc kính loïc phaân cöïc neân caùc tia saùng tôùi ñöôïc boä caûm nhaän cuûa maùy ño seõ ít hôn. Vì leõ ñoù caùc giaù trò ño ñöôïc töø caùc maùy ño coù kính loïc phaân cöïc seõ thaáp hôn khi ño bôûi caùc maùy ño khaùc. 3. Caùc giaù trò ño trong pheùp ño maät ñoä Caùc maùy ño maät ñoä hieån thò caùc soá ño cuûa chuùngcho maät ñoä möïc D döôùi daïng soá logarit. Ñoù laø tyû soá logarit giöõa aùnh ñöôïc haáp thuï bôûi moät neàn traéng tham chieáu* vôùi löôïng saùng ñöôïc haáp thuï cuûa lôùp möïc ñöôïc ño. Trong thöïc teá caùc soá lieäu maät ñoä möïc haàu nhö ñöôïc goïi chung laø “maät ñoä”. Giaù trò maät ñoä möïc vaø Heä soá phaûn xaï β ñöôïc tính toaùn ñöôïc tính toaùn theo coâng thöùc sau: Vôùi Le p laø moät löôïng saùng phaûn xaï töø möïc in vaø Le w laø löôïng saùng phaûn xaï töø neàn traéng tham chieáu. Heä soá phaûn xaï β laø tyû soá giöõa aùnh saùng phaûn xaï töø moät maãu ño (möïc in) vaø töø moät ñieåm traéng (giaù trò tham chieáu). Vôùi giaù trò β ñöôïc tính toaùn theo nhö treân, maät ñoä ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: Coù moät moái töông quan chaët cheõ giöõa ñoä daøy lôùp möïc vaø maät ñoä möïc. Hình veõ döôùi Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 7 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán ñaây cho thaáy raèng vôùi ñoä daøy lôùp möïc taêng, söï phaûn xaï aùnh saùng giaûm vaø giaù trò maät ñoä taêng. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 8 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Ñoà thò treân cho thaáy moái töông quan giöõa ñoä daøy lôùp möïc vaø maät ñoä möïc cuûa 4 maøu cô baûn trong in offset. Ñöôøng thaúng ñöùng ñaùnh daáu khoaûng ñoä daøy lôùp möïc xaáp xæ 1mm thöôøng ñöôïc duøng trong in offset.Ñoà thò cuõng cho thaáy raèng caùc ñöôøng cong maät ñoä doác ôû phaàn ñaàu vaø raát ngang khi ñoä daøy lôùp möïc cao nhaát ñaït ñöôïc. Töø ñoä daøy lôùp möïc naøy trôû leân haàu nhö khoâng coù söï gia taêng maät ñoä möïc naøo nöõa thaäm chí neáu vieäc ño ñöôïc thöïc hieän treân moät hoäp chöùa ñaày möïc thì giaù trò maät ñoä cuõng seõ khoâng cao hôn. Tuy nhieân, ñoä daøy cuûa lôùp möïc naøy khoâng coøn thích hôïp cho in offset. 4. Caùch ño maät ñoä Laáy ñieåm zero treân giaáy traéng Tröôùc khi baét ñaàu ño, caùc maùy ño maät ñoä phaûi ñöôïc ñònh chuaån veà zero treân neàn traéng cuûa giaáy (neàn traéng tham chieáu) ñeå loaïi tröø caùc aûnh höôûng veà maøu saéc vaø ñaëc tính beà maët cuûa giaáy leân vieäc xaùc ñònh ñoä daøy lôùp möïc in. Vì muïc ñích naøy, maät ñoä cuûa giaáy traéng lie ân heä ñeán “neàn traéng tuyeät ñoái” ñöôïc ño vaø soá ño naøy ñöôïc xaùc laäp laø zero (D=0.00). Maät ñoä toâng nguyeân Soá ño treân moät vuøng toâng nguyeân ñöôïc coi nhö maät ñoä toâng nguyeân (DV). Noù ñöôïc ño treân daûi kieåm tra quaù trình in ñöôïc in treân tôø in ñaët thaúng goùc vôùi höôùng in. Ngoaøi caùc phaàn töû kieåm tra khaùc, daûi kieåm tra in coøn coù caùc oâ toâng nguyeân cho caû 4 maøu cô baûn vaø neáu caàn thieát coøn coù caùc maøu boå sung. Maät ñoä toâng nguyeân cho pheùp kieåm tra vaø duy trì ñoä daøy lôùp möïc ñeàu ñaën (trong khoaûng dung sai nhaát ñònh) treân toaøn boä tôø in vaø quaù trình in. Maät ñoä taàng thöù Maät ñoä taàng thöù ñöôïc ño treân caùc oâ taàng thöù cuûa daûi kieåm tra in. Trong vuøng ño khoaûng 3 ñeán 4 mm coù söï phoái hôïp giöõa caùc ñieåm tram vaø neàn traéng cuûa giaáy, gioáng nhö khi ñöôïc nhìn bôûi maét ngöôøi. Giaù trò ño ñöôïc laø maät ñoä möïc taïi moät giaù trò taàng thöù (% dieän tích ñieåm tram). Tyû leä giöõa dieän tích cuûa caùc ñieåm tram vaø toång dieän tích beà maët taïi vuøng ñöôïc ño caøng lôùn thì Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 9 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán ñoä daøy lôùp möïc caøng cao vaø giaù trò maät ñoä taàng thöù caøng lôùn. Dieän tích che quang hoïc hieäu duïng (giaù trò taàng thöù treân tôø in) Khi vuøng tram ñöôïc ño baèng moät maùy ño maät ñoä, noù khoâng phaûi laø ñoä che phuû dieän tích hình hoïc töùc laø tyû leä dieän tích giöõa caùc ñieåm tram vaø neàn traéng cuûa giaáy maø laø ño ñoä che dieän tích quang hoïc hieäu duïng. Söï khaùc bieät giöõa ñoä che dieän tích hình hoïc vaø ñoä che dieän tích quang hoïc hieäu duïng ôû choã laø caû khi quan saùt laãn khi ño maät ñoä thì phaàn aùnh saùng chieáu tôùi ñi vaøo trong neàn giaáy taïi caùc ñieåm khoâng ñöôïc in bò giöõ laïi beân döôùi caùc haït tram trong quaù trình phaûn xaï vaø coi nhö ñöôïc haáp thuï. Hieäu öùng naøy ñöôïc goïi laø “söï taùn quang”. Noù laøm cho caùc ñieåm tram xuaát hieän veà phöông dieän quanghoïc to hôn kích thöôùc thaät cuûa noù. Ñoä che dieän tích quang hoïc hieäu duïng phoái hôïp caû ñoä che dieän tích hình hoïc laãn söï gia taêng dieän tích quang hoïc. 5. Caùc öùng duïng cô baûn cuûa maùy ño maät ñoä Töø caùc giaù trò ño maät ñoä toâng nguyeân vaø maät ñoä taàng thöù ta coù theå tính ñöôïc söï gia taêng taàng thöù vaø ñoä töông phaûn in. Tuy nhieân tröôùc tieân taát caû caùc thieát bò ño phaûi ñöôïc caân chænh veà zero treân neàn giaáy traéng. Giaù trò taàng thöù trong in Töø caùc giaù trò maät ñoä toâng nguyeân (DV) vaø giaù trò maät ñoä cuûa taàng thöù ñöôïc ño (DR), giaù trò taàng thöù (% dieän tích ñieåm tram) cuûa tôø in FD coù theå tính ñöôïc baèng phöông trình Murray - Davies Söï gia taêng taàng thöù Söï gia taêng taàng thöù Z(%) laø hieäu soá giöõa giaù trò taàng thöù ño ñöôïc treân tôø in (FD) vaø giaù trò taàng thöù ñaõ bieát treân phim (FF). Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 10 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Ñoä töông phaûn in Ñoä töông phaûn in töông ñoái cuõng ñöôïc tính töø giaù trò maät ñoä toâng nguyeân DV vaø maât ñoä toâng tram DR. Giaù trò DR ôû ñaây toát nhaát neân ñöôïc ño ôû toâng ¾ (Toâng 75%). Söï nhaän möïc Söï nhaän möïc ñöôïc tính toaùn töø caùc giaù trò maät ñoä toâng nguyeân cho moãi maøu rieâng bieät, noù cuõng ñöôïc tính töø caùc oâ maøu toâng nguyeân ñöôïc in choàng 2 maøu vaø 3 maøu treân thang kieåm tra in töông öùng vôùi thöù töï maøu in. Söï nhaän möïc ñöôïc tính toaùn baèng coâng thöùc sau cho thaáy tyû leä % söï truyeàn moät lôùp möïc naøy leân treân moät lôùp möïc khaùc. Maøu naèm beân döôùi (maøu in ñaàu tieân leân giaáy) ñöôïc coi laø coù tình traïng nhaän möïc 100%. In choàng 2 maøu Trong ñoù: D1+2 Maät ñoä möïc in cuûa caû hai maøu D1 Maät ñoä möïc cuûa lôùp möïc in ñaàu tieân D2 Maät ñoä möïc cuûa lôùp möïc in sau cuøng Chuù yù: Taát caû caùc maät ñoä möïc phaûi ñöôïc ño vôùi kính loïc maøu buø daønh cho maøu in thöù 2. In choàng 3 maøu Trong ñoù: D1+2+3 Maät ñoä möïc in cuûa caû ba maøu D3 Maät ñoä möïc cuûa lôùp möïc in sau cuøng D1+2 Maät ñoä möïc cuûa hai lôùp möïc in ñaàu tieân Chuù yù: Taát caû caùc maät ñoä möïc phaûi ñöôïc ño vôùi moät kính loïc maøu buø daønh cho maøu in thöù ba. Taát caû caùc phöông phaùp naøy ñang coøn laø caùc vaán ñeà tranh luaän, do caùc giaù trò ñaït ñöôïc hieåu moät caùch quaù cöùng ngaéc. Tuy nhieân, ñeå so saùnh giöõa caùc laàn in vaø ñaëc bieät laø giöõa caùc tôø in trong cuøng moät ñôït in thì chuùng thöïc söï coù yù nghóa. Giaù trò FA caøng cao vieäc nhaän möïc caøng toát. 6. Caùc giôùi haïn cuûa maùy ño maät ñoä Cuõng gioáng nhö kyõ thuaät taùch maøu, caùc maùy ño maät ñoä hoaït ñoäng vôùi caùc kính loïc ñöôïc ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi 4 maøu cô baûn. Chuùng cung caáp moät giaù trò töông ñoái veà ñoä daøy lôùp möïc nghóa laø chuùng khoâng ño söï theå hieän quang hoïc cuûa maøu. Caùc yeáu toá naøy ñaët ra moät soá giôùi haïn nhaát ñònh cho vieäc öùng duïng caùc maùy ño. Baûng phía treân lieät keâ caùc lónh vöïc aùp duïng tieâu bieåu khi so saùnh vôùi maùy ño maøu vaø maùy ño phoå. Moät baát lôïi chuû yeáu cuûa pheùp ño maät ñoä laø caùc maät ñoä maøu gioáng nhau khoâng nhaát thieát daãn tôùi caùc caûm nhaän quang hoïc gioáng nhau. Ñaây laø tröôøng hôïp khi caùc chaát lieäu Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 11 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán maøu ñöôïc so saùnh cho thaáy söï khaùc bieät giöõa chuùng vôùi nhau. Vì leõ ñoù caùc giaù trò tham chieáu coù theå khoâng ñöôïc laáy töø caùc baûn in thöû hay caùc maãu khaùc. Caùc haïn cheá cuûa 3 kính loïc maøu Red, Green, Blue laø töông ñoái quan troïng. Khi caùc maøu maãu ñöôïc phoái troän bôûi nhieàu hôn 4 maøu cô baûn thì vieäc ño caùc maøu boå sung trôû thaønh moät vaán ñeà nan giaûi. Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, khoâng coù kính loïc naøo thích hôïp cho caùc maøu boå sung nhö theá keát quaû laø caùc giaù trò maät ñoä möïc ño ñöôïc quaù thaáp vaø söï gia taêng taàng thöù cuõng sai. Vieäc söû duïng caùc maùy ño maät ñoä cuõng bò pheâ phaùn khi kieåm tra maøu treân cô sôû caùc oâ taàng thöù choàng nhieàu maøu nhö laø caùc oâ kieåm tra söï caân baèng xaùm. Neáu moät oâ caân baèng xaùm ñöôïc ño vôùi 3 kính loïc maøu thì caùc giaù trò maät ñoä möïc ñaït ñöôïc khaùc vôùi caùc giaù trò nhaän ñöôïc khi ño rieâng töøng maøu baèngkính loïc daønh cho noù. Ñieàu naøy xaûy ra vì moãi moät maøu möïc trong 3 maøu möïc in seõ goùp phaàn vaøo toång maät ñoä möïc vaø caùc maøu cô baûn khoâng phaûi laø nhöõng möïc in hoaøn haûo (haáp thuï hoaøn haûo 1/3 vuøng quang phoå thaáy ñöôïc vaø phaûn xaï 2/3 coøn laïi) neân chuùng seõ haáp thuï theâm caùc khoaûng phoå maø leõ ra chuùng khoâng ñöôïc haáp thuï. Caùc maùy ño maät ñoä raát höõu ích trong vieäc theo doõi quaù trình in cuûa moät maùy in 4 maøu. Trong taát caû caùc tröôøng hôïp khaùc caùc maùy ño maät ñoä ñeàu bò giôùi haïn khi söû duïng. Hai ví duï döôùi ñaây cho thaáy caùc maøu boå sung ñöôïc ño vôùi maùy ño maät ñoä nhö theá naøo. Toâng maøu “xaùm” ñöôïc trình baøy ôû ñaây coù ñoä phaûn xaï töông ñoái cao, hôi giaûm ñi veà phía khoaûng phoå Blue (380 - 500 nm). Do vaäy giaù trò maät ñoä cao nhaát (0.17) ñöôïc ño vôùi moät kính loïc maøu Blue. Giaù trò thaáp naøy khoâng theå thay ñoåi moät caùch deã daøng, vì thay ñoåi ñoä daøy lôùp möïc chæ daãn tôùi laøm thay ñoåi khoâng ñaùng keå maät ñoä. Vì leõ ñoù treân thöïc teá caùc maøu nhaït chuû yeáu ñöôïc ñaùnh giaù baèng maét treân cô sôû tôø in khaùch haøng ñoàng yù vaø ñöôïc ñieàu chænh thuû coâng. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 12 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Caùc maøu boå sung HKS 8 vaø HKS 65 ôû ví duï thöù 2 naøy coù söï khaùc bieät hoaøn toaøn veà toâng maøu vaø coù theåthaáy ñöôïc töø ñöôøng cong phaûn xaï phoå cuûa noù. Ñoái vôùi caû hai maøu söï haáp thuï trong phaïm vi phoå Blue (380 - 500 nm) laø lôùn nhaát. Vaø keát quaû laø maät ñoä cao nhaát (1.6 cho moãi maøu) ñöôïc ño baèng kính loïc maøu Blue. Do vaäy caùc giaù trò maät ñoä baèng nhau ñöôïc ño bôûi cuøng moät kính loïc maøu khoâng coù nghóa laø caùc toâng maøu cuûa chuùng nhö nhau! Vì vaäy söï theå hieän cuûa moät maøu chæ coù theå ñaùnh giaù ñöôïc bôûi pheùp ño maøu. 7. Caùc löu yù khi thöïc haønh ño maät ñoää Caùc tieâu chuaån caân chænh luoân ñöôïc cung caáp keøm theo töøng thieát bò. Vieäc caân chænh caên baûn neân ñöôïc tieán haønh theo chæ daãn trong saùch höôùng daãn söû duïng, sau ñoù caùc maùy ño maät ñoä ñöôïc thieát laäp caùc thoâng soá ñeå ño cho phuø hôïp vôùi caùc maøu theo caùc höôùng daãn vaø ñònh giaù trò zero cho neàn giaáy traéng. Neáu maùy ño maät ñoä khoâng theå traû veà 0.00 cho neàn giaáy traéng thì caùc giaù trò ño ñöôïc phaûi tröø bôùt ñi maät ñoä cuûa giaáy traéng (ñieàu naøy chæ xaûy ra vôùi caùc maùy ño maät ñoä cuõ). Khi xaùc ñònh maät ñoä phaûi löu yù raèng haàu heát caùc vaät lieäu in (tröø kim loaïi vaø moät soá loaïi plastic) ñeàu cho aùnh saùng maët sau qua. Vì theá aûnh höôûng cuûa beà maët maø maãu ño ñöôïc ñaët leân treân ñoù phaûi ñöôïc caân nhaéc kyõ. Caùc chuyeân gia khuyeán caùo raèng vaät lieäu ñöôïc in 1 maët phaûi ñöôïc ño khi maãu ño naèm treân beà maët traéng vaø vaät lieäu ñöôïc in caû 2 maët khi ño phaûi ñaët maãu ño leân neàn ñen. Tuøy thuoäc vaøo daïng caáu taïo hình hoïc cuûa caùc maùy ño maät ñoâä phaûn xaï, caùc giaù trò ño ñöôïc phuï thuoäc chuû yeáu vaøo khoaûng caùch. Ñeå ñaûm baûo cho caùc thieát bò ño ñaùng tin caäy, caùc maãu ño phaûi ñöôïc ñaët treân moät beà maët phaúng vaø khoâng bò ñaùnh daáu bôûi baát kyø thöù gì. Caùc maøu pha ñöôïc ño baèng caùch thieát laäp caùc thoâng soá trong maùy ño maät ñoä ñeå taïo ra caùc giaù trò cao nhaát. Trong tröôøng hôïp caùc thieát bò coù boä phaän töï ñoäng choïn kính loïc thì caùc kính loïc ñuùng seõ ñöôïc choïn moät caùch töï ñoäng. Löu yù veà caân chænh maùy ño maät ñoä Giaù trò ño ñöôïc treân giaáy traéng tuøy thuoäc vaøo loaïi giaáy vaø kính loïc. Trong tröôøng hôïp caùc pheùp ño ñöôïc tieán haønh treân nhieàu loaïi giaáy khaùc nhau thì thieát bò phaûi ñöôïc ñaët veà giaù trò zero taïi beà maët traéng cuûa giaáy tröôùc khi ño. Löu yù khi ño maät ñoä cheânh leäch giöõa möïc öôùt vaø möïc khoâ Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 13 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Söû duïng maùy ño maät ñoä quang hoïc khoâng coù kính phaân cöïc ñeå ño caùc giaù trò maät ñoä. Khi möïc coøn öôùt, maät ñoä D = 1,45 , cuõng taïi ñieåm ñoù khi möïc ñaõ khoâ sau hôn 30 phuùt coù maät ñoä D = 1,38. Vaäy maät ñoä cheânh leäch giöõa möïc öôùc vaø möïc khoâ laø 0,07. Neáu maät ñoä möïc khoâ ño ñöôïc laø D = 1,40 thì maät ñoä möïc öôùt thöïc söï laø D = 1,40 + 0,07 = 1,47.  Löu yù luoân giöõ cho ñaàu ño cuûa maùy ño maät ñoä quang hoïc ñöôïc saïch seõ.  Caùc giaù trò maät ñoä chæ coù tính chaát töông ñoái, chuùng khoâng theå deã daøng chuyeån töø giaù trò naøy sang giaù trò khaùc. Möïc cuûa caùc haõng saûn xuaát khaùc nhau hay ngay caû nhöõng loaïi möïc khaùc nhau cuûa cuøng moät haõng saûn xuaát ñeàu coù caùc giaù trò maät ñoä khaùc nhau, ngay caû khi ta in treân cuøng moät loaïi giaáy vôùi cuøng ñoä daøy lôùp möïc.  Ñeå kieåm soaùt maät ñoä trong quaù trình in ñoøi hoûi phaûi coù caùc thang kieåm tra chính xaùc (vd: thang kieåm tra cuûa FOGRA - PMSI, FOGRA - PMS).  Caùc pheùp ño maät ñoä thöôøng cung caáp caùc baùo caùo khoâng chính xaùc veà toâng maøu cuûa möïc in thí duï nhö maøu Magenta ñöôïc taïo ra “aám hôn” hay “laïnh hôn”. Chæ coù caùc thieâát bò ño maøu môùi cung caáp caùc giaù trò ñaùng tin caäy veà tính chaát naøy.  Vieäc caân chænh maùy ño maät ñoä coù lieân quan ñeán giaáy traéng phaûi ñöôïc kieåm tra nhieàu laàn moãi ngaøy vôùi moãi maøu.  Neân söû duïng maùy ño maät ñoä quang hoïc vôùi cheá ñoä töï ñoäng choïn kính loïc vaø tính toaùn ñöôïc kích thöôùc haït tram cuõng nhö söï gia taêng taàng thöù.  Thuaät ngöõ maät ñoä möïc öôùt ñöôïc duøng ñeå dieãn taû giaù trò maät ñoä ño ñöôïc töø maãu 30 giaây sau khi in.  Thuaät ngöõ maät ñoä möïc khoâ duøng ñeå dieãn taû giaù trò ño ñöôïc töø maãu toái thieåu 30 phuùt sau khi in. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 14 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Phaàn 2: CAÙC ÑAËC TRÖNG IN VAØ TÍNH CHAÁT CUÛA CHUÙNG Ñoái vôùi quaù trình in, caùc ñaëc tröng in ñöôïc ñònh nghóa laø: "taäp hôïp caùc ñaëc tröng coù aûnh höôûng ñeán phuïc cheá in vaø aûnh höôûng ñeán söï chính xaùc giöõa tôø in thöû vaø tôø in thaät cuõng nhö giöõa caùc tôø in trong moät laàn in hay giöõa nhieàu laàn taùi baûn" CAÙC TÍNH CHAÁTCUÛA CAÙC ÑAËC TRÖNG IN Coù nhieàu yeáu toá bieán ñoåi gaây ra söï khaùc bieät giöõa tôø in thöû vaø tôø in thaät, giöõa caùc tôø in trong moät laàn in vaø giöõa caùc laàn in. Caùc yeáu toá naøy coù theå ñöôïc phaân thaønh caùc thuoäc tính cô baûn nhö sau:  Beà maët tôø in  Maøu möïc cô baûn (toâng maøu, maät ñoä)  Söï truyeàn toâng (gia taêng taàng thöù)  Maøu möïc sô caáp (söï nhaän möïc, thöù töï in choàng maøu) Beà maët tôø in. Beà maët tôø in coù aûnh höôûng quan troïng ñeán caùc ñaëc tröng in xeùt caû veà yeáu toá thò giaùc laãn caùc thuoäc tính ño ñöôïc treân tôø in. Phaàn lôùn caùc kyõ thuaät vieân ngaønh in ñeàu traûi qua caùc khoù khaên khi coá gaéng in cho gioáng baøi in thöû (ñaõ ñöôïc in treân giaáy traùng phaán) vôùi giaáy in thaät laø giaáy khoâng traùng phaán. Caùc aûnh höôûng cuûa beà maët tôø in coù theå ñöôïc thaáy roõ raøng khi ño maät ñoä cuûa caùc loaïi giaáy khaùc nhau. Nhöõng söï khaùc bieät naøy cho thaáy nhöõng khoù khaên khi phaûi truyeàn taàng thöù treân caùc loaïi giaáy khaùc Loaïi giaáy khoaûng maät ñoä LOAÏI GIAÁY KHOAÛNG MAÄT ÑOÄ TOÁI ÑA Giaáy in baùo 1.1 Giaáy khoâng traùng phaán 1.4 Giaáy coucheù matt (beà maët khoâng boùng) 1.6 Giaáy coucheù beà maët boùng 1.9 Khoaûng maät ñoä toái ña coù theå ñaït ñöôïc khi in treân caùc loaïi giaáy khaùc nhau. Chuùng cuõng cho thaáy roõ khi phuïc cheá hình maøu hay thaäm chí hình moät maøu coù moät söï khaùc bieät lôùn veà caùc ñaëc tröng in khi Ngoaøi nhöõng söï khaùc bieät veà maät ñoä coøn coù söï khaùc bieät veà khoaûng maøu phuïc cheá khi in treân caùc loaïi giaáy khaùc nhau. Hình veõ döôùi ñaây cho thaáy khoaûng phuïc cheá maøu khi in treân loaïi giaáy in baùo nhoû hôn nhieàu so vôùi khi in treân loaïi giaáy traéng coù traùng phaán, vì lyù do naøy maø khoaûng maøu saéc in treân giaáy in baùo thöôøng coù ñoä baõo hoaø maøu thaáp hôn khi in treân caùc loaïi giaáy khaùc. Maëc duø cuõng coù söï dòch chuyeån veà toâng maøu nhöng söï chuyeån dòch naøy khoâng theå xaùc ñònh moät caùch chính xaùc töø bieåu ñoà naøy vì möïc in söû duïng ñeå in treân hai loaïi giaáy naøy khaùc nhau. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 15 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Caùc aûnh höôûng cuûa beà maët tôø in ñoái vôùi caùc toâng maøu möïc coù theå ñöôïc quan saùt moät caùch roõ raøng khi in cuøng moät loaïi möïc leân nhieàu loaïi giaáy khaùc nhau. Söï so saùnh nhö theá coù theå khoâng chính xaùc hoaøn toaøn vì söï sai bieät veà toâng maøu möïc bò aûnh höôûng chuû yeáu bôûi ñoä daøy lôùp möïc ñöôïc in leân caùc beà maët tôø in ñoù. Trong thöïc teá, söï sai bieät maøu seõ ít hôn neáu ñoä daøy lôùp möïc ñöôïc ñieàu chænh ñeå ñaït ñöôïc giaù trò ñoä saùngchung treân töøng loaïi giaáy. Ñoä sai bieät maøu cho moät khoaûng maät ñoä tieâu bieåu cuûa caùc loaïi giaáy ñöôïc theå hieän trong baûng döôùi ñaây. Khoaûng sai bieät maøu chæ ra trong baûng laø khoaûng sai bieät toái ña giöõa caùc loaïi giaáy trong cuøng moät nhoùm giaáy. Ta coù theå nhaän thaáy moät ñieàu thuù vò ôû ñaây laø söï sai bieät maøu giöõa caùc loaïi giaáy trong cuøng nhoùm giaáy khoâng traùng phaán khi in thaáp hôn so vôùi khi chöa in, caùc loaïi giaáy trong nhoùm giaáy coù traùng phaán thì ngöôïc laïi. Coù moät söï gia taêng khoaûng sai bieät maøu ñaùng keå khi taát caû caùc loaïi giaáy ñöôïc ñöa ra so saùnh, ñaây laø keát quaû cuûa söï khaùc bieät veà ñoä boùng, ñoä haáp thuï, ñoä nhaün beà maët vaø caùc ñaëc tröng quang hoïc cuûa caùc loaïi giaáy. Maøu saéc cuûa giaáy roõ raøng laø coù aûnh höôûngleân toâng maøu cuûa möïc in. Nhöng coù moät ñieàu caàn phaûi löu yù laø khi xem xeùt moät quaù trình phuïc cheá maøu, giaáy in maëc nhieân ñöôïc xem nhö moät neàn Gamut phuïc cheá maøu cho moãi loaïi giaáy Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 16 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán traéng tham chieáu vaø trong tieàm thöùc chuùng ta luoân coù söï ñieàu chænh naøy. Maøu saéc cuûa giaáy in coøn coù aûnh höôûng nhieàu hôn khi in caùc neàn maøu lôùn leân treân ñoù vì caùc neàn maøu naøy loaïi tröø baát kyø khaû naêng buø tröø naøo cuûa heä thoáng thò giaùc cuûa chuùng ta. Moät thuoäc tính nöõa bò aûnh höôûng beà maët cuûa tôø in chính laù söï gia taêng taàng thöù. Chuùng ta ñaõ bieát raèng söï gia taêng taàng thöù chính laø hieän töôïng caùc haït tram treân tôø in lôùn heân caùc haït tram treân phim, hieän töôïng naøy cuõng bò aûnh höôûng moät phaàn bôûi söï taùn xaï aùnh saùng treân beà maët tôø in, Coù moät söï khaùc bieät ñaùng keå giöõa söï taùn xaï aùnh saùng treân beà maët giaáy traùng phaán vaø giaáy khoâng traùng phaán. Moät laàn nöõa ta laïi thaáy vieäc so saùnh giöõa caùc loaïi giaáy vôùi nhau khoâng hoaøn toaøn chính xaùc khi caùc thuoäc tính khaùc nhö maät ñoä vaø ñoä daøy lôùp möïc cuõng thay ñoåi. Tuy nhieân, caùc soá lieäu ño ñaïc cho thaáy coù moät söï khaùc bieät khoaûng 3% trong söï gia taêng taàng thöù ôû phaàn toâng trung gian giöõa caùc loaïi giaáy traùng phaán cao caáp vaø caùc loaïi giaáy khoâng traùng phaán vaø söï gia taêng taàng thöù cao nhaát naèm ôû caùc loaïi giaáy khoâng traùng phaán. Ngoaøi caùc aûnh höôûng cuûa beà maët tôø in, khoaûng maät ñoä, söï gia taêng taàng thöù vaø khoaûng maøu phuïc cheá, chuùng ta cuõng phaûi xem xeùt caùc aûnh höôûng thò giaùc nhö caáu truùc beà maët tôø in vaø cac ñaëc tröng quang hoïc khaùc. Toâng maøu sô caáp Toâng cuûa caùc maøu möïc in cô baûn khi ñöôïc in leân moät loaïi giaáy cuï theå ñöôïc xaùc dònh bôûi caùc tieâu chuaån phuø hôïp, thí duï nhö tieâu chuaån BS 4666. Tuy nhieân cuõng coù söï bieán ñoåi veà toâng maøu giöõa caùc boä möïc cuûa caùc haõng saûn xuaát möïc khaùc nhau. Söï khaùc bieät veà toâng maøu giöõa caùc boä möïc seõ aûnh höôûng ñeán khoaûng maøu phuïc cheá vaø do vaäy cuõng aûnh höôûng ñeán keát quaû in khi in cuøng moät boä phim nhöng baèng nhieàu loaïi möïc khaùc nhau. Lyù do coù söï khaùc bieät veà toâng maøu chính laø giaù thaønh cuûa caùc loaïi haït maøu. Vì quaù trình in khoâng hoaøn haûo neân noù coù theå laøm taêng hay giaûm khoaûng maøu phuïc cheá taïi moät maøu naøo ñoù thí duï nhö maøu Red baèng caùch thay ñoåi caùc toâng maøu nhö Cyan vaø Magienta nhöng laïi laøm giaûm khoaûng maøu phuïc cheá cuûa caùc maøu khaùc. Thaäm chí neáu möïc in vaø beà maët tôø in gioáng nhau nhöng ñoä daøy lôùp möïc khaùc nhau thì caù toâng maøu cuõng seõ thay ñoåi. Hieäu öùng thò giaùc veà söï bieán ñoåi toâng maøu do ñoä daøy lôùp möïc cuõg gioáng nhö khi in treân caùc loaïi giaáy khaùc nhau. Vieäc ñieàu chænh giaûm ñoä daøy lôùp möïc khi in treân giaáy traùng phaán hoaëc giaáy khoâng traùng phaán seõ laøm giaûm ñoä baõo hoaø maøu vaø khoaûng maät ñoä maøu phuïc cheá. Toâng maøu in thöù hai vaø thöù ba Caùc maøu möïc in thöù hai vaø thöù 3 bò aûnh höôûng bôûi toâng maøu möïc in vaø ñoä daøy lôùp möïc in tröôùc ñoù. Chuùng cuõng bò aûnh höôûng bôøi caùc ñaëc tröng veà söï truyeàn möïc. Trong thöïc teá coù nhieàu tôø in khi so caùc maøu möïc in ñaàu tieân thì gioáng nhau nhöng khi in choàng theâm moät maøu nöõa thì laïi nhìn khaùc nhau, ñaëc bieät khaùc nhau ôû ñoä baõo hoaø maøu. Coâng vieäc in nhieàu maøu bao goàm vieäc in choàng nhieàu lôùp möïc leân nhau vaø ñieàu quan troïng laø löôïng möïc in choàng leân moät maøu ñaõ ñöôïc in tröôùc ñoù cuõng cuõng ñöôïc chaáp nhaän nhö löôïng möïc in leân phaàn traéng cuûa giaáy (vuøng chöa in). Khaû naêng in choàng moät maøu naøy leân moät maøu khaùc ñöôïc goïi laø thuoäc tính truyeàn möïc. Vieäc truyeàn möïc keùm coù nghóa laø möïc in ñöôïc truyeàn leân treân moät lôùp möïc khaùc ít hôn löôïng möïc caàn thieát neân maøu toång hôïp bò ngaû sang maøu cuûa lôùp möïc in tröôùc ñoù. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 17 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Truyeàn toâng Quaù trình tram hoaù hình aûnh taïo ra nhöõng söï bieán ñoåi veà ñoä baõo hoaø maøu, caùc ñieåm tram coù kích thöôùc khaùc nhau khi ñöôïc quan saùt töø moät khoaûng caùch thích hôïp seõ ñöôïc hoaø troän bôûi quaù trình thò giaùc cuûa chuùng ta. Cöôøng ñoä cuûa maøu maø chuùng ta thaáy ñöôïc taïi baát kyø moät phaàn naøo treân thang ño kieåm tra toâng maøu phuï thuoäc vaøo caû löôïng möïc ñöôïc truyeàn leân giaáy laãn maät ñoä cuûa phaàn toâng nguyeân cuõng nhö kích thöôùc cuûa ñieåm tram ñöôïc in. Vì caùc ñieåm tram coù theå thay ñoåi kích thöôùc töø phim sang baûn in neân coù khaû naêng moät toâng maøu thay ñoåi khoâng phuï thuoäc vaøo söï thay ñoåi toâng maøu chung. Maëc duø kích thöôùc ñieåm tram coù theå bò thay ñoåi theo höôùng nhoû ñi nhöng thoâng thöôøng chuùng thay ñoåi theo höôùng lôùn leân (söï gia taêng taàng thöù). Vieäc giaûm ñoä daøy lôùp möïc coù theå cho pheùp ñaït ñöôïc moät toâng maøu naøo ñoù nhöng laïi laøm cho toâng maøu chung thay ñoåi nhieàu. Caùc ñaëc tröng in coøn bò aûnh höôûng nhieàu bôûi caùc hieäu öùng thò giaùc cuûa caùc ñieåm tram coù kích thöôùc khaùc nhau vaø söï khaùc bieät giöõa tôø in thöû vaø in thaät. Trong tình huoáng caùc ñieåm tram lôùn hôn möùc cho pheùp do loãi cuûa quaù trình cheá baûn thì khi in ta khoâng theå naøo ñaït ñöôïc maät ñoä yeâu caàu treân taát caû caùc toâng cuøng moät luùc. Maëc duø hieän nay caùc nhaø in ñaõ bieát nhieàu veà söï truyeàn toâng maøu nhöng phaàn lôùn caùc sai hoûng vaãn lieân quan ñeán caùc vaán ñeà veà kieåm soaùt söï truyeàn toâng hay phuïc cheá toâng khoâng chính xaùc ñaëc bieät laø söï sai bieät toâng maøu giöõa caùc tôø in thöû vaø in thaät (treân cuøng moät loaïi giaáy hay khaùc loaïi giaáy), giöõa caùc tôø in trong cuøng moät laàn in vaø giöõa caùc laàn in. Caân baèng xaùm Caân baèng xaùm khoâng phaûi laø yeáu toá töï bieán ñoåi maø bò bieán ñoåi do nhieàu yeáu toá khaùc. Neáu caùc lôùp möïc (CMY) ñöôïc in choàng leân ñuùng nhö yeâu caàu thì ôû phaàn xaùm cuûa hình aûnh seõ coù maøu trung tính, neáu caùc lôùp möïc truyeàn leân nhau khoâng chính xaùc thì phaàn maøu xaùm cuûa hình aûnh seõ bò ngaû sang moät toâng maøu naøo ñoù. Nhö ta ñaõ phaân tích ôû treân söï truyeàn möïc chính xaùc coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö söï gia taêng taàng thöù…neân caân baèng xaùm cuõng phuï thuoäc vaøo toaøn boä caùc yeáu toá ñaõ keå treân. Caân baèng xaùm deã bò phaùt hieän baèng maét thöôøng khi in nhöõng aûnh coù maûng toâng xaùm lôùn nhöng laïi ít bò phaùt hieän khi in nhöõng hình coù nhieàu toâng maøu. Caân baèng xaùm thöïc chaát cuõng laø caân baèng maøu vì vieäc truyeàn toâng maøu khoâng chính xaùc ñöôïc phaùt hieän nhanh nhaát taïi nhöõng vuøng toâng xaùm. Söï chuyeån dòch taàng thöù trong caùc quaù trình phuïc cheá laø nhöõng nguyeân nhaân cô baûn gaây ra söï cheânh leäch caùc giaù trò maät ñoä giöõa baøi maãu vaø tôø in cuõng nhö giöõa caùc giai ñoaïn cuûa quaù trình phuïc cheá. Beân caïnh möïc in vaø maøu cuûa giaáy in, caùc thoâng soá quan troïng nhaát laø ñoä daøy lôùp möïc, giaù trò taàng thöù, caân baèng maøu, söï nhaän möïc vaø thöù töï choàng maøu. Ñoä daøy lôùp möïc  Caûm giaùc veà maøu cuûa moät hình aûnh in phuï thuoäc vaøo lôùp möïc in ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh. Vì caùc lyù do kyõ thuaät, ñoä daøy lôùp möïc toái ña trong kyõ thuaät in offset vaøo khoaûng 2,5 µm. Ñoái vôùi giaáy traùng phaán vaø caùc maøu möïc theo tieâu chuaån DIN 16 539, caùc vò vò trí maøu chính xaùc coù theå ñaït ñöôïc vôùi ñoä daøy lôùp möïc naèm giöõa khoaûng 0,7 vaø 1,1 µm.  Tuy nhieân, neáu söû duïng giaáy vaø möïc in khoâng thích hôïp ta khoâng theå phuïc cheá ñöôïc caùc maøu naèm ôû caùc goùc cuûa bieåu ñoà maøu CIE (caùc maøu coù ñoä baõo hoaø maøu Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 18 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán cao nhaát). Khoaûng maøu coù theå phuïc cheá ñöôïc cuõng giaûm neáu ñoä baõo hoaø maøu khoâng ñuû. Trong minh hoaï moâ taû ôû trang beân, vuøng maøu traéng cho thaáy khoaûng maøu phuïc cheá bò thu heïp laïi khi in baèng caùc loaïi möïc khoâng ñaït chaát löôïng.  Xeùt veà khía caïnh vaät lyù, aûnh höôûng cuûa ñoä daøy lôùp möïc leân caùc ñaëc tính quang hoïc coù theå ñöôïc giaûi thích nhö sau:  Möïc in khoâng che phuû giaáy maø chuùng trong suoát.AÙnh saùng xuyeân qua möïc in. Trong quaù trình ñi qua möïc in, aùnh saùng seõ ñuïng phaûi caùc haït maøu, caùc haït maøu naøy seõ haáp thuï nhieàu hay ít caùc böôùc soùng naøo ñoù cuûa aùnh saùng.  Söï taäp trung cuûa caùc haït maøu vaø ñoä daøy lôùp möïc caøng cao thì caøng coù nhieàu haït maøu ñuïng phaûi aùnh saùng vaø aùnh saùng seõ ñöôïc haáp thuï nhieàu hôn. Cuoái cuøng, caùc tia saùng tôùi ñöôïc beà maët giaáy maøu traéng vaø ñöôïc phaûn xaï. Trong quaù trình phaûn xaï, aùnh saùng laïi phaûi ñi qua ñoä daøy lôùp möïc moät laàn nöõa roài môùi tôùi maét ngöôøi quan saùt. Moät lôùp möïc in daøy haáp thuï nhieàu vaø phaûn xaï ít aùnh saùng hôn so vôùi lôùp möïc in moûng, vì leõ ñoù ngöôøi quan saùt caûm nhaän maøu toái hôn vaø coù ñoä baõo hoaø cao hôn. Vì vaäy, phaàn aùnh saùng ñi ñeán maét ngöôøi ñöôïc coi laø cô sôû ñeå ñaùnh giaù maøu. Söï chuyeån dòch taàng thöù trong quaù trình phuïc cheá Tieáp theo möïc in, caùc giaù trò toâng tram laø thoâng soá quan troïng nhaát ñeå ñaùnh giaù toâng maøu. ÖÙng vôùi moãi dieän tích (ñoä lôùn) cuûa ñieåm tram ta seõ coù moät giaù trò taàng thöù, ngöôøi ta thöôøng goïi laø giaù trò toâng tram F (%). Noù cho bieát tæ leä phaàn traêm veà dieän tích cuûa caùc ñieåm tram vaø phaàn giaáy traéng. Trong tröôøng hôïp giaáy traéng F=0%. Khi in phuû neàn F=100%. Neáu F=40% thì coù nghóa laø caùc ñieåm tram che 40% dieän tích vaø 60% dieän tích coøn laïi laø phaàn traéng cuûa giaáy. Caùc toâng maøu caøng saùng thì giaù trò toâng tram caøng nhoû. Söï dòch chuyeån taàng thöù Khi moät haït tram ñöôïc truyeàn töø phim sang baûn in roài töø baûn in qua taám cao su, roài cuoái cuøng truyeàn leân giaáy, haøng loaït caùc yeáu toá coù theå laøm thay ñoåi kích thöôùc hình hoïc cuûa noù. Söï thay ñoåi caùc giaù trò taàng thöù gaây ra bôûi caùc quaù trình treân coù theå ñöôïc buø tröø töø coâng ñoaïn cheá baûn. Moät ñöôøng cong moâ taû caùc ñaëc tính truyeàn taàng thöù coù theå ñöôïc veõ baèng caùch ño caùc thang kieåm tra in vaø so saùnh chuùng vôùi baøi maãu. Neáu trong toaøn boä quaù trình in (töø khi queùt hình cho ñeán khi in hoaøn chænh) neáu ñaït ñöôïc caùc thoâng soá so vôùi tieâu chuaån thì coù theå mong ñôïi saûn phaåm in ra gioáng baøi maãu. Tuy nhieân, söï dòch chuyeån taàng thöù laø vaán ñeà khoù cuûa ngaønh in khoâng theå thaáy tröôùc ñöôïc. Chuùng caàn ñöôïc löu yù, ñaëc bieät trong suoát quaù trình in. Caùc yeáu toá quan troïng nhaát laø: Ñöôøng ñi cuûa ñieåm tram Caùc yeáu toá aûnh höôûng Hình daïng ñieåm tram Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 19 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Hai ñieåm tram treân phim (Phoùng ñaïi khoaûng 150 laàn) SÖÏ TAÊNG / GIAÛM CAÙC GIAÙ TRÒ TOÂNG TRAM Haït tram to ra Hieän töôïng haït tram to ra chính laø söï gia taêng dieän tích ñieåm tram trong quaù trình in khi so saùnh vôùi ñieåm tram treân phim. Söï gia taêng dieän tích naøy moät phaàn laø do quaù trình in, vaät lieäu in vaø maùy in vaø khoâng bò aûnh höôûng bôûi ngöôøi thôï in. ÔÛ moät goùc ñoä naøo ñoù ngöôøi thôï in cuõng goùp phaàn laøm taêng taàng thöù ñaëc bieät laø khi hoï ñieàu chænh vieäc caáp möïc. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 20 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Phaàn traéng bò bít Hieän töôïng caùc phaàn khoâng in (ñeå traéng) bò nhoû ñi cho ñeán khi bò bít haún. Ñoâi khi söï keùo dòch vaø ñuùp neùt cuõng gaây bít. Haït tram bò nhoû ñi Laø hieän töôïng caùc haït tram treân tôø in nhoû hôn so vôùi haït tram treân phim. SÖÏ BIEÁN DAÏNG ÑIEÅM TRAM Keùo dòch laø hieän töôïng hình daïng moät ñieåm tram thay ñoåi trong quaù trình in do chuyeån ñoäng töông ñoái giöõa baûn in vaø taám cao su, chính vì lyù do naøy maø moät ñieåm tram troøn coù theå bieán daïng thaønh hình baàu duïc. Keùo dòch phía goùc phaûi cuûa höôùng in ñöôïc goïi laø keùo dòch beân. Keùo dòch cheùo chæ xaûy ra khi caû hai daïng keùo dòch treân xaûy ra cuøng moät luùc. Haït tram bò keùo dòch Trong in offset, ñuùp neùt coù nghóa laø moät ñieåm boùng khoâng mong muoán coù hình daïng gioáng nhö ñieåm tram xuaát hieän keá beân ñieåm tram. Haït tram bò ñuùp neùt Laø söï bieán daïng cuûa ñieåm tram gaây ra bôûi caùc taùc ñoäng cô hoïc sau in. Thuaät ngöõ “queät lem” cuõng ñöôïc söû duïng trong tröôøng hôïp möïc in dính vaøo maët löng cuûa tôø in sau noù. Haït tram bò queät lem Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 21 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán CAÙC ÑIEÅM CAÀN LÖU YÙ KHI KIEÅM TRA Ñuùng Sai Vôùi söï giuùp ñôõ cuûa thang kieåm tra, söï gia taêng taàng thöù coù theå ñöôïc kieåm tra baèng maét vaø ño ñöôïc. Ñeå phuïc vuï cho vieäc kieåm tra baèng maét, caùc thang tín hieäu raát höõu duïng. Hieän töôïng phaàn töû traéng bò bít coù theå theo doõi ñöôïc toát nhaát vôùi söï trôï giuùp cuûa caùc phaàn töû ño tram vôùi caùc giaù trò taàng thöù cao. Hieän töôïng haït tram to ra vaø phaàn traéng bò bít chuû yeáu gaây ra bôûi söï caáp möïc quaù nhieàu vaø caáp khoâng ñuû nöôùc, aùp löïc in quaù lôùn giöõa baûn in vaø taám cao su, cao su caêng khoâng chaët. Hôn theá nöõa, caùc loâ chaø möïc vaø chaø baûn coù theå khoâng ñöôïc ñieàu chænh thích hôïp. Trong caùc ñieàu kieän in bình thöôøng vaø phôi baûn chính xaùc, caùc phaàn töû in thöôøng to hôn so vôùi phim. Caùc khieám khuyeát nhö bay baûn hoaëc tuï möïc coù theå laøm cho phaàn töû in nhoû laïi. Trong tröôøng hôïp ñoù ta neân khaéc phuïc nhö sau: thöôøng xuyeân lau röûa taám cao su vaø boä phaän möïc, thay ñoåi loaïi möïc in vaø thöù töï choàng maøu. Kieåm tra caùc loâ chaø baûn, aùp löïc in. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 22 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Hieän töôïng keùo dòch thaáp nhaát ôû caùc loaïi tram ñöôøng. Caùc ñöôøng song song thöôøng chæ ra höôùng keùo dòch. Keùo dòch theo höôùng in thöôøng do sai leäch laên eùp giöõa oáng baûn vaø oáng cao su hoaëc do aùp löïc in quaù cao. Ñaây laø lyù do taïi sao quaù trình laên eùp in vaø aùp löïc in caàn ñöôïc kieåm tra thaän troïng nhaát. Ñuùp neùt ñöôïc kieåm tra baèng caùc phaàn töû duøng ñeå kieåm tra keùo dòch. Theâm vaøo ñoù, caùc haït tram phaûi ñöôïc kieåm tra baèng kính phoùng ñaïi vì tram ñöôøng baûn thaân noù khoâng cho pheùp phaân bieät giöõa keùo dòch vaø ñuùp neùt. Coù nhieàu nguyeân nhaân gaây ra ñuùp neùt, haàu heát caùc nguyeân nhaân khoâng ít thì nhieàu ñeàu lieân quan ñeán giaáy in. Hieän töôïng queät lem ít khi xaûy ra vôùi caùc maùy in tôø rôøi hieän ñaïi. Nhöõng vuøng treân maùy in tôø rôøi, nôi tôø giaáy vaø maët giaáy môùi in tieáp xuùc cô hoïc laø nguyeân nhaân chuû yeáu gaây ra hieän töôïng queät lem. Queät lem coù theå xaûy ra khi xeáp choàng giaáy Caùc phaàn töû tín hieäu in keøm vôùi taøi lieäu nhö daûi SLUR laø moät coâng cuï coù giaù trò ñeå kieåm tra moät caùch nhanh choùng nhöõng söï thay ñoåi giaù trò taàng thöù. Caùc phaàn töû naøy phoùng ñaïi nhöõng loãi xaûy ra trong quaù trình in. Caùc loãi nhö haït tram bò to ra, bò thu nhoû, keùo dòch hay ñuùp neùt aûnh höôûng ñeán caùc phaàn töû tram haït nhuyeãn nhieàu hôn laø caùc phaàn töû tram haït lôùn. Nguyeân nhaân xaûy ra hieän töôïng naøy coù theå ñöôïc lyù giaûi nhö sau: caùc ñieåm tram nhoû (tram ñoä phaân giaûi cao) taêng hoaëc giaûm dieän tích baèng vôùi söï taêng giaûm xaûy ra ñoái vôùi caùc haït tram lôùn (tram coù ñoä phaân giaûi thaáp) do vaäy khi in tram coù ñoä phaân giaûi cao ta seõ coù nhieàu haït tram hôn neân deã bò taêng hoaëc giaûm nhieàuhôn so vôùi tram thoâ. Ñoù chính laø lyù do taïi sao trong suoát quaù trình in coù nhieàu möïc in tuï quanh caùc haït tram mòn hôn vaø haäu quaû laø hình aûnh in ôû ñoä phaân giaûi cao seõ toái hôn. Hieän töôïng naøy laø cô sôû ñeå thieát laäp neân caùc phaàn töû tín hieäu vaø ño ñaïc. Caáu truùc vaø chöùc naêng cuûa daûi SLUR seõ giaûi thích ngaén goïn cho hieän töôïng treân. Trong giaûi SLUR caùc phaàn töû tram thoâ (phaàn vieàn quanh) ñöôïc phoái hôïp vôùi caùc phaàn töû tram mòn (caùc con soá). Trong daûi thang kieåm tra SLUR coù caùc giaù trò toâng tram baèng nhau ñöôïc taïo ra töø tram thoâ. Caùc soá töø 0 tôùi 9 ñöôïc taïo ra töø tram mòn coù caùc giaù trò toâng thu nhoû daàn. Trong quaù trình in saûn löôïng, treân tôø in chuaån seõ coù soá 3 treân thang kieåm tra vaø khi naøo vuøng tram thoâ xung quanh noù coù cuøng giaù trò toâng thì coù theå soá 3 khoâng coøn ñoïc ñöôïc nöõa. Tuy nhieân, neáu söï gia taêng taàng thöù xaûy ra trong suoát quaù trình in thì con soá cao hôn keá tieáp vôùi taàng thöù thaáp hôn seõ coù cuøng toâng vôùi vuøng tram thoâ bao quanh noù. Söï gia taêng taàng thöù caøng cao thì söï caân baèng toâng giöõa soá vaø vuøng tram thoâ bao quanh seõ dòch chuyeån veà Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 23 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán con soá cao hôn. Ñoái vôùi hieän töôïng haït tram bò thu nhoû thì moïi vieäc dieãn ra ngöôïc laïi. Trong tröôøng hôïp naøy caùc con soá 2, 1 hay thaäm chí 0 coù theå khoâng ñoïc ñöôïc. Caùc con soá chæ ñôn thuaàn cho bieát hieän töôïng gia taêng taàng thöù hoaëc hieän töôïng thu nhoû haït tram coù theå xaûy ra hay khoâng. Caùc nguyeân nhaân gaây ra hai hieän töôïng naøy phaûi ñöôïc xem xeùt baèng kính phoùng ñaïi treân tôø in hoaëc treân baûn in. Phaàn chöõ SLUR phía beân phaûi cuûa caùc con soá cho bieát tôø in daïng chuaån, haït tram to ra, keùo dòch hay ñuùp neùt. Khi in neáu hieän töôïng gia taêng taàng thöù xaûy ra thì chöõ SLUR seõ khoâng roõ raøng hôn so vôùi tôø in toát, maëc duø toaøn boä vuøng chöùa chöõ SLUR troâng toái hôn. Tuy nhieân, caùc ñieåm tram treân thang kieåm tra ít thích hôïp ñeå nhaän bieát söï keùo dòch hay ñuùp neùt. ÔÛ phaàn tram ta coù theå nhaän thaáy söï to ra nhöng söï bieán daïng ñieån hình keøm theo höôùng keùo dòch coù theå thaáy roõ hôn phaàn chöõ SLUR. Thí duï trong tröôøng hôïp keùo dòch theo höôùng in thì caùc ñöôøng keû naèm ngang taïo neân chöõ SLUR (song song vôùi caïnh nhíp) seõ roäng ra laøm ta thaáy roõ chöõ. Ngöôïc laïi, trong tröôøng hôïp keùo dòch beân, phaàn bao quanh chöõ SLUR coù caùc ñöôøng keû doïc seõ trôû neân toái hôn. Hình minh hoaï döôùi ñaây cho thaáy aûnh höôûng cuûa söï thay ñoåi giaù trò dieän tích ñieåm tram ñeán aûnh in, ñaây laø moät ví duï veà söï gia taêng taàng thöù. Thaäm chí neáu caùc ñieåm tram cuûa chæ moät maøu cô baûn lôùn hôn möùc yeâu caàu thì cuõng daãn ñeán söï thay ñoåi giaù trò toâng maøu. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 24 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Dó nhieân, ñieàu naøy cuõng quan troïng ñoái vôùi vieäc truyeàn taàng thöù chính xaùc treân maùy in. Quaù trình truyeàn taàng thöù trong in offset (töø baûn sang cao su vaø töø cao su sang tôø in), thöôøng laøm cho caùc ñieåm tram lôùn hôn. Hieän töôïng naøy ñöôïc goïi laø söï gia taêng taàng thöù. Caùc daûi thang kieåm tra giuùp kieåm soaùt ñöôïc chaát löôïng tôø in, nhöng chuùng khoâng cung caáp caùc thoâng tin veà caùc giaù trò sai leäch cuï theå vaø caùc loãi. Ñeå coù theå bieát ñöôïc chaát löôïng cuûa caùc giaù trò toâng caàn phaûi duøng ñeán caùc phöông phaùp ño. Söï gia taêng taàng thöù Söï gia taêng taàng thöù laø söï khaùc bieät giöõa caùc giaùtrò toâng tram treân phim vaø treân tôø in. Ñaây laø keát quaû cuûa vieäc bieán daïng hình hoïc cuûa ñieåm tram laãn hieäu öùng quang hoïc Cuõng gioáng nhö giaù trò toâng tram F, giaù trò gia taêng taàng thöù Z thöôøng ñöôïc tính baèng phaàn traêm (coâng thöùc tính söï gia taêng taàng thöù Z ñöôïc ñeà caäp ôû phaàn tröôùc). Söï gia taêng taàng thöù laø söï khaùc bieät giöõa giaù trò toâng tram khi in FD vaø giaù trò toâng tram treân phim FF. Vì söï gia taêng taàng thöù khaùc nhau tuyø thuoäc vaøo caùc khoaûng giaù trò toâng, caùc soá lieäu veà söï gia taêng taàng thöù cuõng neân noùi roõ veà giaù trò taàng thöù töông öùng treân phim. Ví duï: ñoä gia taêng taàng thöù laø 15% ñoái vôùi FF = 40%, hoaëc goïn hôn laø Z40 = 15%. Caùc thieát bò ño hieän ñaïi cho bieát ñoä gia taêng taàng thöù moät caùch tröïc tieáp. Chuù yù: Ñoä gia taêng taàng thöù Z(%) laø hieäu soá giöõa giaù trò toâng tram khi in FD vaø giaù trò toâng tram treân phim FF. Do vaäy giaù trò naøy khoâng lieân quan ñeán giaù trò toâng tram treân phim FF. Ñöôøng ñaëc tröng in Söï bieán ñoåi giaù trò toâng tram khi in FD so vôùi giaù trò toâng tram treân phim FF coù theå ñöôïc moâ taû moät caùch roõ raøng ñeå ñieàu chænh quaù trình cheá baûn qua ñöôøng ñaëc tröng in. Ñeå xaùc ñònh ñöôøng ñaëc tröng in, ngöôøi ta söû duïng thang tram coù ít nhaát laø 3 naác taàng thöù vaø moät oâ toâng nguyeân, coù nhieàu thang ño coù caùc oâ chuyeån ñoåi giaù trò toâng töø 0% ñeán 100% vôùi caùc giaù trò toâng caùch nhau moät khoaûng 5%. Vôùi maùy ño maät ñoä ta coù theå ño maät ñoä möïc ôû toâng nguyeân vaø caùc baäc trong thangtram ñeå töø ñoù xaùc ñònh taàng thöù tram. Ñöa toaï ñoä caùc ñieåm ño ñöôïc vaøo ñoà thò ñaõ veõ saün caùc giaù trò taàng thöù treân phim töông öùng, ta seõ coù ñöôøng ñaëc tröng truyeàn taàng thöù töø phim sang tôø in khi quaù trình phôi baûn ñöôïc tieâu chuaån hoùa. Ñöôøng ñaëc tröng naøy chæ coù giaù trò ñoái vôùi söï phoái hôïp möïc in, giaáy, aùp löïc in, cao su Ñuùng - Sai Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 25 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán vaø baûn in theo ñieàu kieän kieåm tra vì chuùng laø nhöõng yeáu toá töø ñoù maø ta xaùc ñònh ñöôøng ñaëc tröng. Neáu ngöôøi ta kieåm tra treân moät loaïi maùy in khaùc vôùi möïc in vaø giaáy khaùc thì moãi tröôøng hôïp seõ cho ra moät ñöôøng ñaëc tröng khaùc. Treân ñoà thò ñöôøng ñaëc tröng In nghieâng moät goùc 45 0 bieåu dieãn ñöôøng ñaëc tröng in lyù töôûng thoâng thöôøng khoâng ñaït ñöôïc. Trong tröôøng hôïp naøy caùc giaù trò taàng thöù treân phim vaø treân tôø in hoaøn toaøn truøng vôùi nhau. Ñöôøng ñaëc tröng II theå hieän taàng thöù tram ño ñöôïc treân tôø in chæ roõ söï thay ñoåi taàng thöù giöõa phim vaø tôø in. Thí duï giaù trò toâng tram treân phim laø 40% nhöng treân ñöôøng ñaëc tröng in thöù hai chæ ra giaù trò toâng treân tôø in laø 55%. Töø ñoù ta coù ñoä taêng theâm taàng thöù Z(%) = 55%-40% = 15%. Khi xaùc ñònh söï gia taêng taàng thöù trong quaù trình in, phaàn toâng trung gian noùi leân nhieàuyù nghóa nhaát. Ñöôøng ñaëc tröng in chæ ra raèng taïi phaàn toâng naøy caùc giaù trò taàng thöù dòch chuyeån nhieàu nhaát. Qua ñöôøng ñaëc tröng in thöù hai ta coù theå ñieàu chænh caùc giaù trò taàng thöù tram treân phim ñeå caân baèng vaø buø tröø cho ñoä gia taêng taàng thöù khi in. Ñoä töông phaûn (K%) Ñoä töông phaûn in töông ñoái K(%) duøng ñeå kieåm tra ôû toâng ¾. Moät tôø in caàn coù ñoä töông phaûn cao heát möùc maønoù coù theå. Ñieàu ñoù coù nghóa laø caùc toâng nguyeân (in neàn) caàn coù maät ñoä möïc cao, nhöng toâng tram vaãn coøn hôû khoâng bò bít laïi (taàng thöù toái öu). Khi taêng löôïng möïc, maät ñoä möïc trong caùc ñieåm tram taêng leân vaø nhö vaäy ñoä töông phaûn cuõng taêng leân. Tuy nhieân, vieäc taêng löôïng möïc ñöôïc caáp chæ coù yù nghóa ñeán moät giôùi haïn nhaát ñònh, vì khi ñoä daøy cuûa lôùp möïc taêng leân vuôït quaù giôùi haïn ñoù, ñieåm tram to ra vaø phaàn traéng neàn giaáy ôû toâng ¾ bò bít laïi. Nhö vaäy, phaàn traéng treân giaáy bò giaûm bôùt daãn ñeán ñoä töông phaûn bò giaûm ñi. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 26 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Neáu ta khoâng coù saün thieát bò ño hieån thò tröïc tieáp ñoä töông phaûn thì ñoä töông phaûn töông ñoái khi in coù theå tính toaùn hay xaùc ñònh treân cô sôû thang kieåm tra FOGRA PMS. Ñieåm töông phaûn töông ñoái ñöôïc söû duïng ñeå kieåm tra chaát löôïng ñieåm tram ôû toâng 3/4. Khi in saûn löôïng, maëc duø maät ñoä maøu möïc ôû toâng nguyeân khoâng thay ñoåi, nhöng khi trò soá ñoä töông phaûn K bò giaûm ñi thì ñoù laø luùc caàn lau röûa taám cao su. Neáu maät ñoä möïc ôû toâng nguyeân ñaït yeâu caàu, caùc giaù trò ñoä töông phaûn coù theå ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán quaù trình in nhö:  Söï laên eùp in vaø aùp löïc in.  Caùc taám cao su vaø tôø loùt.  Söï laøm aåm baûn.  Möïc in vaø phuï gia. Khoâng gioáng nhö söï gia taêng taàng thöù, giaù trò ñoä töông phaûn phuï thuoäc moät phaàn lôùn vaøo söï gia taêng maät ñoä ôû toâng neàn, neân noù khoâng ñöôïc coi laø moät bieán soá cho vieäc chuaån hoaù. Ñoù laø lyù do taïi sao cho ñeán nay taàm quan troïng cuûa noù ngaøy caøng giaûm ñi ñaùng keå. Caân baèng maøu Nhö ñaõ giaûi thích ôû phaàn treân, caùc toâng maøu ñöôïc phuïc cheá trong in boán maøu baèng söï phoái troän caùc thaønh phaàn khaùc nhau cuûa möïc Cyan, Magenta, Yellow vaø Black. Neáu thaønh phaàn phoái hôïp giöõachuùng thay ñoåi chuùng seõ cho ra maøu khaùc. Ñeå traùnh ñieàu naøy thaønh phaàn caùc maøu caáu taïo neân toâng maøu mong muoán phaûi ñöôïc caân baèng chính xaùc vaø oån ñònh. Neáu chæ coù maøu Black thay ñoåi, toâng maøu trôû neân saùng hoaëc toái hôn, chuùng ta khoâng xem hieän töôïng naøy nhö toâng maøu bò roái loaïn. Tình traïng töông töï cuõng xaûy ra khi thaønh phaàn taát caû caùc maøu höõu saéc thay ñoåi moät caùch töông ñoái ñeàu nhau vaø cuøng höôùng. Tuy nhieân, chuùng ta chæ can thieäp khi toâng maøu thay ñoåi. Söï thay ñoåi toâng nhö theá chæ xaûy ra khi caùc maøu phoái troän thay ñoåi khoâng ñeàu nhau hoaëc teä hôn neáu chuùng thay ñoåi theo höôùng ngöôïc nhau. Söï thay ñoåi caân baèng maøu coù theå nhaän ra raát roõ raøng treân caùc vuøng kieåm tra caân baèng xaùm. Vì leõ ñoù caân baèng maøu thöôøng ñöôïc goïi laø caân baèng xaùm. Söï gia taêng caùc bieán soá khoâng theå traùnh khoûi cuûa moãi loaïi möïc trong quaù trình in chuû yeáu phuï thuoäc vaøo nguyeân lyù caáu taïo aûnh ñöôïc choïn trong quaù trình cheá baûn. Tieáp theo ñaây, caùc daïng thieát laäp aûnh quan troïng nhaát seõ ñöôïc dieãn giaûi. Caùc bieåu ñoà giaûn löôïc cho thaáy caùc loaïi möïc lyù töôûng khoâng toàn taïi trong thöïc teá. Theâm vaøo ñoù coù nhöõng thay ñoåi veà maøu do vieäc nhaän möïc trong quaù trình in öôùt choàng öôùt. Ñaây laø lyù do taïi sao trong thöïc teá caùc giaù trò taàng thöù thay ñoåi so vôùi giaù trò lyù thuyeát. Ñeå ñaït ñöôïc caùc toâng maøu ñeàu nhau, caùc oâ kieåm tra in choàng maøu phaûi ñöôïc chænh söûa töông öùng. Söï nhaän möïc vaø thöù töï maøu in Söï nhaän möïc Moät bieán soá khaùc aûnh höôûng ñeán vieäc phuïc cheá toâng maøu laø tình traïng nhaän möïc. Noù Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 27 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán chæ ra raèng moät lôùp möïc ñöôïc chaáp nhaän nhö theá naøo khi in leân moät lôùp möïc khaùc. Coù söï khaùc bieät khi in moät maøu leân giaáy traéng vaø leân moät maøu ñaõ in, khaùc bieät giöõa kieåu in öôùt choàng öôùt vaø öôùt choàng khoâ. Thuaät ngöõ in “öôùt choàng khoâ” ñöôïc duøng khi in moät lôùp möïc ñöôïc in tröïc tieáp leân beà maët vaät lieäu hoaëc moät lôùp möïc khaùc ñaõ khoâ. Ngöôïc laïi neáu möïc in ñöôïc in choàng leân moät lôùp möïc ñöôïc in tröôùc ñoù vaø coøn öôùt thì ta duøng thuaät ngöõ “öôùt choàng öôùt”.Ñoái vôùi maùy in nhieàu maøu thuaät ngöõ “öôùt choàng öôùt” thöôøng ñöôïc söû duïng. Neáu möïc phuû ñeàu vaø toâng maøu naèm ñuùng vò trí (toaï ñoä) ta goïi ñoù laø tình traïng nhaän möïc toát. Maëc khaùc, neáu toâng maøu mong muoán khoâng ñaït ñöôïc thì tình traïng nhaän möïc ñaõ bò sai (xaùo troän). Ñieàu naøy cuõng xaûy ra ñoái vôùi taát caû caùc maøu möïc pha khaùc. Haäu quaû laø khoaûng phuïc cheá maøu bò thu nhoû vaø coù nhöõng saéc maøu khoâng theå taùi taïo ñöôïc. Neáu ñoä daøy lôùp möïc in ñuùng thì vò trí (toaï ñoä) caùc maøu Cyan, Magenta vaø Yellow ñöôïc ñaët ñuùng, neáu khoâng thì toaï ñoä caùc maøu Red, Green, Blue khoâng theå ñaït ñöôïc do loãi trong vieäc in choàng maøu trong quaù trình in. Bieåu ñoà maøu CIE döôùi ñaây cho thaáy aûnh höôûng cuûa söï nhaän möïc keùm hay thöù töï choàng maøu khoâng ñuùng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng tôø in. Vuøng traéng cho thaáy khoaûng toâng phuïc cheá bò thu heïp laïi do loãi cuûa söï nhaän möïc. Thöù töï maøu in Hình minh hoaï döôùi ñaây cho thaáy caùc keát quaû cuûa ba laàn in choàng maøu khaùc nhau cuûa maøu Cyan vaø Magenta do vieäc thay ñoåi thöù töï choàng maøu giöõa chuùng. ÔÛ ví duï ñaàu moät lôùp möïc maøu Magenta ñöôïc in treân maùy in moät maøu laø maøu in ñaàu tieân. Sau ñoù lôùp möïc in maøu Cyan ñöôïc in choàng leân sau khi lôùp möïc thöù nhaát ñaõ khoâ Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 28 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán (kieåu in öôùt choàng khoâ). Ñoä daøy lôùp möïc cuûa hai maøu ñeàu lyù töôûng, söï truyeàn möïc toát vaø toaï ñoä maøu mong muoán ñaït ñöôïc yeâu caàu. Ví duï thöù hai cho thaáy vieäc in choàng maøu treân maùy in nhieàu maøu. Ñaàu tieân moät lôùp möïc Magenta ñöôïc in treân giaáy khoâ (öôùt choàng khoâ). Sau ñoù lôùp möïc in cyan ñöôïc in leân treân lôùp möïc Magenta vaãn coøn öôùt (kieåu in öôùt choàng öôùt). Ngöôïc laïi vôùi lôùp möïc in Magenta ñöôïc chaáp nhaän toát bôûi giaáy in, söï nhaän lôùp möïc cyan khoâng ñaït (do vieäc ñoåi thöù töï in maøu trong quaù trình in choàng maøu). Keát quaû, ta seõ coù moät maøu tím ngaû xanh. Trong thí duï thöù 3, kieåu in öôùt choàng öôùt cuõng ñöôïc söû duïng nhöng thay ñoåi thöù töï in choàng maøu (in choàng Cyan leân Magenta). Keát quaû, ta coù maøu tím ngaû ñoû . Khi in choàng 4 maøu thì thöù töï maøu Cyan-Magenta-Yellow- Black thoâng thöôøng ñöôïc chaáp nhaän laø tieâu chuaån. Thöù töï in choàng maøu naøy cuõng laø cô sôû ñeå ñieàu chænh ñoä nhôùt cuûa möïc in trong quaù trình saûn xuaát möïc. Ñeå giaûm thieåu caùc loãi do söï nhaän möïc gaây ra, trong moät soá tröôøng hôïp ñaëc bieät, baûn in neân ñöôïc kieåm tra kyõ löôõng tröôùc khi gaén leân maùy. Laáy ví duï, ñoái vôùi caùc vuøng maøu toâng nguyeân keát quaû in seõ toát hôn khi in caùc maøu nhaït tröôùc vaø maøu ñaäm sau. Ñaëc bieät, ñieàu naøy ñöôïc aùp duïng khi in choàng caùc neàn tram vôùi neàn toâng nguyeân. Ñaàu tieân neàn tram neân ñöôïc in tröôùc leân giaáy traéng roài sau ñoù môùi in neàn ñaäm hôn leân treân noù. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 29 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Phaàn 3: THANG KIEÅM TRA CAÙC CHÖÙC NAÊNG Caùc thang kieåm tra ñöôïc duøng ñeå kieåm tra vaø kieåm soaùt quaù trình taïo baûn in vaø quaù trình in. Chöông naøy ñöa ra caùch choïn löïa caùc thang kieåm tra thích hôïp theo caùc tieâu chuaån caân chænh quy ñònh trong töøng tröôøng hôïp cuï theå. Chuùng ta seõ laàn löôït xem xeùt caáu taïo chi tieát vaø coâng duïng cuûa caùc loaïi thang sau: FOGRA - PMS I/N, thang kieåm tra in FOGRA PMS (N) vaø thang kieåm tra cuûa UGRA 1982, thang kieåm tra FOGRA - PMS I, thang kieåm soaùt in FOGRA - PMS (P) vaø thang kieåm tra baûn UGRA 1982. Thang kieåm tra FOGRA - PMS I Thang kieåm tra naøy goàm coù caùc phaàn sau: ° Caùc phaàn S, M vaø I cuûa thang kieåm soaùt FOGRA - PMS I, ñeàu coù ñoä phaân giaûi tram töông ñöông nhau 60l/cm. ° Phaàn T: vuøng tram 80%, laø nhöõng haït tram troøn coù ñöôøng kính 85 µm (0,085 mm). ° Phaàn V: oâ toâng nguyeân. ° Phaàn M: laø nhöõng haït tram döông, troøn, coù ñöôøng kính 120 µm vaø coù dieän tích ñieåm tram laø 39%. ° Phaàn S: laø nhöõng haït tram döông, troøn, coù ñöôøng kính 50 µm vaø coù dieän tích ñieåm tram laø 7%. ° Phaàn D/D bao goàm nhöõng ñöôøng coù maät ñoä 48 ñöôøng/cm ôû goùc 0 0 vaø 90 0 vaø moät vuøng heïp naèm ôû giöõa coù caùc ñöôøng nghieâng moät goùc 450. Nhöõng ñöôøng naøy coù beà roäng 130 µm vaø nhöõng ñöôøng aâm thì coù beà roäng 80 µm, coù dieän tích tram laø 62%. Caùc oâ naøy giuùp ta coù theå phaùt hieän ñöôïc nhöõng vuøng tram bò ñuùp neùt hay bò keùo dòch baèng maét thöôøng hay baèng maùy ño maät ñoä. Neáu maät ñoä cheânh leäch giöõa caùc oâ naøy nhoû hôn 0,05 thì caùc tôø in ra laø chaáp nhaän ñöôïc. ° OÂ kieåm tra hình sao K: laø nhöõng ñöôøng aâmhoaêëc döông raát maûnh coù ñoä roäng töø 4 - 40 µm. OÂ kieâåm tra naøy ñöôïc duøng ñeå kieåm tra vieäc phôi baûn baèng maét thöôøng. Thang kieåm tra baûn UGRA 1982 Thieát bò kieåm tra tieâu chuaån naøy ñöôïc phaùt trieån ñeå kieåm soaùt quaù trình taïo baûn in Beân phaûi : thang kieåm tra FOGRA-PMS I/N Beân traùi : thang kieåm tra FOGRA-PMS I (kích thöôùc thaâät) Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 30 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán offset, noù coøn coù theå ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù ñöôøng ñaëc tuyeán in trong in thöû vaø in thaät. Trong tröôøng hôïp ñoái vôùi quaù trình taïo baûn aâm thì thang kieåm tra baûn cuûa UGRA 1982 duøng thích hôïp hôn so vôùi thang kieâåm tra FOGRA PMS I/N do caùc naác toâng lieân tuïc cuaû noù. Thang kieåm tra baûn UGRA 1982. Thang kieâåm tra baûn UGRA 1982 goàm coù 5 nhoùm oâ kieåm tra: ° Vuøng coù toâng lieân tuïc: goâàâm 13 naác toâng lieân tuïc coù kích thöôùc (4 x 5) mm. Phaàn kieåm tra caùc oâ coù toâng lieân tuïc (ñöôïc phoùng ñaïi 3 laàn) ° Vuøng coù nhöõng ñöôøng cong raát maûnh: ñöôïc chia thaønh phaàn aâm vaø döông, coù ñöôøng kính 4,5 mm, chuyeån ñoåi maät ñoä lieân tuïc töø 7 - 10 µm. Söï taêng daàn caùc oâ naøy töông töï vôùi heä thoáng cuaû FOGRA PMS. Tyû leä giöõa ñoä roäng ñöôøng vaø khoaûng traéng laø 1: 9. Phaàn kieåm tra goàm caùc ñöôøng maûnh töông thích vôùi FOGRAPMS (phoùngñaïi 3 laàn) ° Vuøng taàng thöù tram: coù ñoä phaân giaûi 150lpi bao goàm 10 oâ coù kích thöôùc (5 x 5) mm. Caùc oâ naøy duøng heä thoáng tram elip cuûa FOGRA. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 31 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Phaàn kieåm tra goàm caùc oâ toâng ñöôïc taïo bôûi caùc haït tram hình elip, coù ñoä phaân giaûi tram lpi laø 150lpi (phoùng ñaïi 3 laàn). ° Vuøng kieåm tra ñuùp neùt vaø keùo leäch: goàm 4 oâ coù kích thöôùc (5 x 5) mm. Caùc oâ kieåm tra keùo dòch vaø ñuùp neùt (phoùng ñaïi 3 laàn). ° Caùc oâ kieåm tra vuøng saùng: duøng cho caû baûn in aâm laãn baûn in döông, bao goàm 12 oâ coù kích thöôùc (5 x 5) mm vaø coù toâng töø 0,5% - 5%. Caùc oâ kieåm tra vuøng saùng coù ñoä phaân giaûi tram lpi laø 150lpi (phoùng ñaïi 3 laàn). Caùc thang kieåm tra in Ñeå kieåm soaùt chaát löôïng in treân cô sôû caùc döõ lieäu ño ñöôïc, caùc daûi kieåm tra in phaûi ñöôïc in cuøng vôùi hình aûnh. Caùc daûi kieåm tra naøy ñöôïc cheá taïo vaø cung caáp töø caùc vieän nghieân cöùu in vaø caùc nhaø cung caáp thieát bò in. Tuy nhieân chæ coù caùc baûn goác ñöôïc cung caáp töø nhaø saûn xuaát môùi coù theå duøng ñöôïc coøn caùc baûn phim ñöôïc sao chuïp laïi khoâng ñaûm baûo ñöôïc caùc thoâng soá kieåm tra. Caùc daûi kieåm tra in hieän ñang coù saün cho caùc maùyin töø 4 ñeán 8 maøu. Ñoái vôùi caùc daûi kieåm tra in cho vieäc in hôn 4 maøu, soá löôïng caùc oâ nöûa toâng vaø oâ kieåm tra keùo dòch seõ ít ñi nhöng taêng caùc oâ in toâng nguyeân vaø caân baèng maøu ñeå kieåm tra söï caáp möïc. Taát caû caùc daûi kieåm tra in bao goàm nhieàu phaàn töû kieåm tra, moãi phaàn töû ñöôïc theå hieän döôùi daïng moät oâ kieåm tra, moãi oâ kieåm tra coù chöùc naêng giuùp ngöôøi kyõ thuaät vieân vaän haønh maùy in kieåm soaùt caùc ñaëc tính cuûa quaù trình in baèng maét thöôøng hay baèng caùc thieát Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 32 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán bò kieåm tra. Nhìn chung caùc thang kieåm tra in seõ goàm caùc phaàn töû sau: Caùc oâ kieåm tra toâng nguyeân Caùc oâ kieåm tra toâng nguyeân cho pheùp kieåm tra ñoä ñoàng ñeàu phuû möïc. Caùc nhaø saûn xuaát khuyeán caùo ngöôøi söû duïng neân ñaët laàn löôït moãi oâ kieåm tra toâng nguyeân cho töøng maøu caùch nhau baèng vôùivuøng phuû möïc (Ñoái vôùi maùy cuûa Heidelberg laø 32,5 mm). Baèng caùch naøy ta coù theå söû duïng oâ kieåm tra toâng nguyeân vôùi caùc thieát bò kieåm soaùt töï ñoäng. Caùc oâ kieåm tra in choàng maøu MY CY CM Caùc phaàn töû naøy ñöôïc thieát keá cho vieäc kieåm tra vaø ñaùnh giaù tình traïng nhaän möïc baèng maét cuõng nhö maùy ño. Caùc oâ caân baèng maøu Ngöôøi ta phaân bieät giöõa oâ neàn vaø oâ tram caân baèngmaøu. ÔÛ oâ neàn, keát quaû in choàng cuûa caùc maøu Cyan, Magenta vaø Yellow phaûi cho ra maøu ñen gaàn trung tính. Keá beân oâ naøy laø oâ in bôûi neàn maøu ñen ñeå so saùnh. Khi ñoä daøy lôùp möïc ñaït yeâu caàu, thöù töï in choàng maøu ñöôïc chuaån hoùa vaø söï gia taêng taàng thöù bình thöôøng thì caùc oâ in choàng maøu Cyan, Magenta vaø Yellow phaûi xaùm keå caû oâ choàng maøu toâng nguyeân cuõng nhö ôû caùc taàng thöù khaùc nhau. Caùc oâ caân baèng maøu cuõng ñöôïc duøng ñeå kieåm tra caân baèng caùm töï ñoäng cho caùc maøu Cyan, Magenta, Yellow. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 33 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Caùc giaù trò taàng thöù khaùc nhau ñöôïc söû duïng bôûi caùc nhaø saûn xuaát ñeå taïo neân caùc oâ choàng maøu vôùi giaù trò taàng thöù cuûa töøng maøu phoái hôïp sao cho chuùng taïo ra maøu xaùm: Caùc oâ caân baèng maøu cuõng ñöôïc duøng ñeå kieåm tra caân baèng xaùm töï ñoäng cho caùc maøu Cyan, Magenta, Yellow Caùc oâ kieåm tra taàng thöù Tuyø thuoäc vaøo nhaø saûn xuaát, caùc oâ kieåm tra taàng thöù chöùa caùc giaù trò taàng thöù tram khaùc nhau. Qua caùc döõ lieäu ño ñöôïc töø caùc oâ taàng thöù vaø oâ toâng nguyeân maø söï gia taêng taàng thöù vaø ñoä töông phaûn in ñöôïc tính toaùn. Caùc oâ kieåm tra keùo dòch vaø ñuùp neùt Caùc ñöôøng vaïch song song nhau ñöôïc ñaët ôû caùc goùc ñoä cho pheùp ngöôøi thôï in kieåm tra baèng maét vaø maùy ño maät ñoä caùc loãi keùo dòch hoaëc ñuùp neùt. Caùc oâ kieåm tra quaù trình phôi baûn Caùc oâ kieåm tra quaù trình phôi baûn ñöôïc thieát keá ñeå kieåm tra baèng maét. Caùc phaàn töû kieåm tra laø caùc ñöôøng keû cöïc maûnh vaø ñöôøng keû aâm baûn cuûa chuùng cuõng nhö caùc vuøng tram vôùi caùc giaù trò tram ghi saün trong ñoù. Treân cô sôû söï xuaát hieän cuûa caùc ñöôøng maûnh maø ta ñaùnh giaù ñöôïc ñoä phaân giaûi, treân cô sôû ño ñoä lôùn caùc haït tram treân baûn ñeå kieåm tra söï khaùc bieät giöõa noù vaø giaù trò tram chuaån treân phim maø ta xaùc ñònh ñöôïc ñoà thò truyeàn taàng thöù. Thang kieåm tra in FOGRA-PMS Duïng cuï kieåm tra naøy ñöôïc phaùt trieån ñeå kieåm tra vaø giaùm saùt tôø in thöû cuõng nhö tôø in thaät. Coù 4 maøu kieåm tra keá tieáp nhau treân thang theo thöù töï caùc oâ toâng nguyeân C, M, Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 34 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Y, K; cho 3 maøu R, G, B vaø cho 3 maøu in choàng C + M + Y cuõng nhö laø moät nhoùm chính goàm caùc oâ toâng nguyeân vaø caùc oâ taàng thöù tram. Theâm nöõa, nhöõng vuøng kieåm tra saün coù treân baûn giuùp cho ngöôøi thôï in kieåm tra ñoä ñoàng nhaát töø baûn naøy sang baûn khaùc. Löu yù raèng caùc chæ soá cuûa caùc phaàn naøy coù theå dao ñoäng leân xuoáng khoâng quaù 3 µm so vôùi giaù trò goác. Khi xaùc ñònh ñoä phaân giaûi vaø kieåm tra baûn in thì thang kieåm tra baûn cuûa UGRA 1982 hay thang kieåm tra FORGA - PMS I duøng toát hôn so vôùi duøng thang kieåm tra in. Thang kieåm tra in FOGRA - PMS bao goàm caùc oâ kieåm tra coù kích thöôùc (6 x 6)mm, vaø coù moät oâ goàm caû 2 vuøng K vaø S (6 x 8)mm goäp laïi. Caùc phieân baûn ñaëc bieät ñöôïc duøng cho caùc maùy in coù duøng heä thoáng CCI hay CPC. Thang kieåm tra in FOGRA - PMS coù baùn taïi caùc nhaø cung caáp thieát bò cheá baûn döôùi daïng phim aâm hoaëc döông. Phieân baûn 80% ñöôïc duøng ñaëc bieät cho vieäc kieåm tra vaø theo doõi in aûnh (hình A 23.2). Phieân baûn 100% ñöôïc thieát keá duøng ñeå kieåm tra vaø theo doõi vieäc in bao bì vaø caùc aán phaåm coù toâng neàn (toâng nguyeân) chieám ña soá. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 35 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán ` Caùc oâ kieåm tra taàng thöù coù giaù trò 40% cho toâng trung gian vaø 80% cho vuøng toái ñöôïc duøng ñeå kieåm tra söï gia taêng taàng thöù, Caùc oâ kieåm tra taàng thöù tram phaûn in baèng caùc pheùp . ño maät ñoä. ÔÛ phieânbaûn 80%, caùc oâ kieåm tra ñöôïc ñaët caùch nhau 5 cm. ÔÛ phieân baûn 100%, caùc oâ kieåm tra ñöôïc ñaët caùch xa nhau hôn. ÔÛ phieân baûn 100%, caùc oâ toâng nguyeân cho moãi maøu thöôøng ñöôïc ñaët caùch nhau 5 cm cho pheùp maät ñoä toâng nguyeân ñöôïc kieåm tra chaët cheõ hôn. Caùc toâng nguyeân cuûa caùc maøu thöù caáp (Red, Green, Blue) cho pheùp kieåm tra vieäc truyeàn möïc baèng maét thöôøng hay Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 36 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán baèng maùy ño maät ñoä. Phaàn D ñöôïc duøng ñeå kieåm tra söï ñuùp neùt hay keùo dòch baèng maét thöôøng. Neáu trong phaàn naøy xuaát hieän döôùi daïng moät toâng ñoàng nhaát, noù giuùp ta öôùc löôïng ñöôïc söï gia taêng taàng thöù. OÂ kieåm tra K vôùi caùc ñöôøng raát maûnh ñöôïc duøng ñeå kieåm tra vieäc phôi baûn baèng maét thöôøng treân suoát chieàu roäng cuûa baûn vaø töø baûn naøy sang baûn khaùc. Noù chæ ra cho ngöôøi thôï in bieát baûn in coù cho pheùp phuïc cheá laïi caùc ñöôøng raát OÂ kieåm tra K vaø S maûnh naèm trong khoaûng tieâu chuaån hay . khoâng ? Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 37 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Khi chæ ñöôïc duøng ñeå kieåm tra ñoä phaân giaûi thì phaûi söû duïng caùc thang kieåm tra ñaõ ñöôïc ñeà caäp töø tröôùc. Tyû leä giöõa ñoä daøy neùt ñen vaø khoaûng traéng laø 1: 9. OÂ kieåm tra S ñöôïc duøng ñeå kieåm tra baèng maét thöôøng vieäc truyeàn taàng thöù ôû phaàn saùng vôùi caùc ñieåm tram coù dieän tích 2%, 3% , 4% vaø 5%. Neáu vieäc truyeàn taàng thöù chính xaùc caùc oâ kieåm tra seõ cho thaáy moät toâng ñoàng nhaát. Hai vuøng kieåm tra söï caân baèng xaùm vôùi ba maøu in choàng cho thaáy toâng xaùm trung gian xaáp xæ vôùi caùc toâng ñen coù dieän tích ñieåm tram laø 80% hay 40% naèm keá beân noù. Söï thay ñoåi caân baèng xaùm giöõa tôø in thöû vaø tôø in chuaån trong quaù trình in coù theå ñöôïc phaùt hieän baèng maét thöôøng vôùi ñoä chính xaùc raát cao. Thang kieåm tra cuûa GAFT Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 38 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 39 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 40 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Thang kieåm tra aûnh höôûng cuûa maøu vieàn Thang kieåm tra söï chuyeån dòch caân baèng xaùm Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 41 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Thang Kieåm nghieäm in vaø maùy in cuûa GAFT Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 42 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Caùc löu yù khi söû duïng thang kieåm tra trong thöïc teá ° Vieäc maát caùc ñieåm tram cuïc boä coù theå daãn ñeán nhöõng giaù trò kieåm tra sai leäch, nguyeân nhaân laø do gôø film, do buïi baån hay phim bò coäm do daùn baêng keo hai maët ... Vì lí do ñoù, caùc thang kieåm soaùt phaûi ñöôïc gaén ôû caùc choã troáng (khoâng bò coäm leân). Chuù yù giöõ cho nhöõng oâ kieåm tra neùt maûnh, oâ kieåm tra taàng thöù vaø oâ kieåm tra phaàn saùng phaûi giöõ khoâng coù buïi baån hay coù daùn baêng keo. Baêng keo phaûi ñöôïc daùn caùch xa nhöõng vuøng naøy töø 5 -10 mm. ° Caùc chæ soá khaùc nhau trong caùc oâ kieåm tra neùt maûnh laø do aùnh saùng chieáu leân theo suoát chieàu roäng cuûa baûn khaùc nhau, do söï maát tram cuïc boä maø nguyeân nhaân coù theå do baêng keo daùn quaù gaàn vuøng tram, do ñoä gôø cuûa baêng keo hay do buïi baån, do söï khaùc nhau cuïc boä veà film, baûn hay dung dòch hieän baûn cuõng nhö do söï tieáp xuùc khoâng toát giöõa phim vaø baûn trong maùy phôi baûn. Khi kieåm tra söï khaùc bieät veà chæ soá giöõa caùc ñöôøng maûnh phaûi löu yù raèng coù moät söï khaùc bieät 3 mm töông öùng vôùi söï bieán ñoåi giaù trò toâng toái ña laø 1,2 % . ° Caùc thang kieåm tra baûn coù theå ñöôïc daùn theo höôùng in (chieàu doïc cuûa baûn) hay theo chieàu ngang cuûa baûn, chæ coù thang kieåm tra in laø phaûi daùn theo chieàu ngang cuûa baûn. ° Neáu khoâng ñuû choã ñeå gaén thang kieåm tra treân tôø in, ta coù theå gaén leân support taïi ñuoâi hay ñaàu nhiùp treân baûn keõm. ° Caùc thang kieåm tra phaûi ñöôïc giöõ trong tình traïng hoaøn haûo (khoâng ñöôïc laøm traày söôùt hay sao cheùp). ° OÂ kieåm tra taàng thöù trong thang kieåm tra baûn UGRA 1982 ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh söï chuyeån ñoåi taàng thöù cuûa baûn vaø cuõng ñöôïc duøng ñeå kieåm tra vieäc phôi baûn aâm. Chuùng ta ñònh nghóa söï chuyeån ñoåi taàng thöù laø soá caùc böôùc toâng lieân tuïc ñöôïc chuyeån ñeán hay chuyeån ñi bò gaõy khuùc. Moät soá löôïng lôùn caùc böôùc chuyeån trung gian nhö theá coù nghóa laø moät söï chuyeån ñoåi taàng thöù ñeàu ñaën. ° Ñoái vôùi vieäc in caùc aán phaåm khoâng coù toâng nguyeân chieám ña soá, caùc chuyeân gia khuyeán caùo raèng maät ñoä cuûa caùc oâ kieåm tra 80% treân baûn in thöû hoaëc tôø in chuaån phaûi ñöôïc phuïc cheá chính xaùc. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 43 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Phaàn 3: THANG KIEÅM TRA CUÛA GAFT Giôùi Thieäu Boä thang kieåm GAFT khoâng chæ duøng ñeå kieåm tra maùy in maø noù coøn raát nhieàu tính naêng cung caáp khaû naêng hieäu chænh trong quaù trình thöû nghieäm. Maät ñoä, gia taêng taàng thöù, ñoä töông phaûn in, choàng maøu möïc (raát phoå bieán) ñeàu ñöôïc kieåm tra. Caùc vaán ñeà veà in nhö keùo dòch, ñuùp neùt, giaõn giaáy, maát caân baèng möïc/nöôùc cuõng thaáy ñöôïc roõ raøng. Cuõng coù theå tính toaùn ñaëc tính phuïc cheá maøu cuûa heä thoáng in giuùp cho maùy in ñöôïc vaän haønh trong ñieàu kieän toát nhaát. Khi quaù trình taùch maøu ñöôïc ñieàu chænh cuøng vôùi caùc ñieàu kieän in treân maùy in, seõ ñaûm baûo raèng maùy in seõ ñöôïc vaän haønh trong caùc ñieàu kieän toái öu. Vieäc söû duïng boä kieåm tra GAFT giuùp cho maùy in coù theå ñaït ñöôïc chaát löôïng phuïc cheá maøu cao nhaát. Moät soá yeáu toá khaùc cuõng goùp phaàn laøm taêng vieäc duøng boä kieåm tra GAFT, bao goàm nhu caàu in chaát löôïng caøng cao, söï taêng giaù thaønh vaän haønh maùy vaø söï thaän troïng cuûa ngöôøi mua maùy duø laø maùy môùi hay maùy cuõ. Söï phaùt trieån cuûa phieân baûn KTS phuø hôïp vôùi söï gia taêng cuûa caùc heä thoáng Computer to plate vaø Computer to press trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Saûn xuaát in coù tính oån ñònh vôùi chaát löôïng cao coù theå laø muïc tieâu khoù. Noù ñoøi hoûi moät söï keát hôïp cuûa nhieàu yeáu toá nhö quaûn lyù toát, giao thöùc lieân laïc hieäu quaû, baûo trì thieát bò moät caùch thích hôïp, ñoäi nguõ laønh ngheà, kieåm soaùt vaät tö, phöông thöùc ño kieåm vaø thoâng tin phaûn hoài. Chaát löôïng in khoâng chæ laø keát quaû cuûa moät mình maùy in, maùy in chæ cho thaáy moät phaàn trong toaøn boä heä thoáng phuïc cheá. Caùc phaàn töû naøy khoâng phaûi laø nhöõng ñôn vò rieâng bieät, hay ñuùng hôn chuùng laø moät phaàn keát hôïp cuûa heä thoáng, maùy in laø phaàn chính cuûa heä thoáng naøy. Caùc keát quaû toái öu coù theå ñaït ñöôïc treân maùy in, nhöng noù cuõng bò aûnh höôûng bôûi vaät lieäu in ñöôïc duøng (nhö möïc, giaáy, nöôùc maùng, cao su) vaø bôûi ñieàu kieän cô hoïc cuûa maùy. Ñoä moøn vaø canh chænh khoâng chính xaùc cuõng laø nguyeân nhaân daãn ñeán caùc vaán ñeà trong in aán (nhö keùo dòch, möïc khoâng ñeàu, choàng maøu sai hay caáp aåm khoâng ñeàu...). Ñeå phuïc cheá maøu oån ñònh vôùi chaát löôïng cao thì maùy in phaûi ñöôïc baûo trì vaø canh chænh chính xaùc. Tính oån ñònh, laøm vieäc theo nhoùm, giao thöùc lieân laïc hieäu quaû laø nhöõng neùt tieâu bieåu ñeå ñöa ñeán thaønh coâng. Ño vaø ghi chuù laïi caùc tính chaát cuûa quaù trình kieåm tra chaát löôïng. Moãi moät lieân keát trong maét xích phuïc cheá phaûi ñöôïc thöïc hieän trong phaïm vi giôùi haïn caùc ñaëc ñieåm kyõ thuaät. Söï oån ñònh trong quaù trình kieåm tra coù theå hoã trôï cho vieäc tìm kieám caùc ñieåm bò bieán ñoåi. Nhìn vaøo keát quaû tôø in ra vaø phaûn hoài thoâng tin laø yeáu toá caàn thieát ñeå giöõ cho toaøn boä heä thoáng laøm vieäc vôùi hieäu quaû cao nhaát. Keát hôïp saûn xuaát in chaát löôïng cao laø moät ñaëc tính tieâu bieåu cuûa phöông phaùp quaûn trò tieán boä. Ñieàu quan troïng nhaát laø phaûi taïo ra moâi tröôøng thaân thieän coù lôïi cho söï trao thoâng tin. Töông töï nhö vaäy, chaát löôïng phaûi ñöôïc baét ñaàu töø ban laõnh ñaïo cuûa coâng ty cho ñeán taát caû caùc boä phaän thaønh vieân trong quaù trình saûn xuaát. Khi söû duïng caùc loaïi vaät tö vaø keát hôïp caùc thieát bò môùi vaøo heä thoáng in, boä thang kieåm tra GAFT ñaõ cung caáp caùc coâng cuï khaùc nhau ñeå oån Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 44 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán ñònh chaát löôïng vaø so saùnh heä thoáng in môùi vôùi heä thoáng cuõ. Vieâc duøng caùc boä kieåm tra naøy raát coù yù nghóa vôùi ngöôøi thôï in, cho pheùp hoï thieát laäp caùc tieâu chuaån, traùnh caùc sai hoûng trong daây chuyeàn phuïc cheá. Trình töï kieåm tra maùy in Baát cöù boä kieåm tra naøo cuûa GAFT cuõng coù theå ñöôïc duøng ñeå kieåm tra maùy in (khoâng duøng cho maùy scan). Boä kieåm tra naøy cuõng ñöôïc duøng ñeå kieåm tra maøu nhöng caùch söû duïng seõ coù vaøi khaùc bieät. Khi chæ duøng vôùi muïc ñích kieåm tra maùy in, trình töï nhö sau: 1. Hoaøn thaønh phaàn thoâng tin veà kieåm tra maùy trong baûng phaân tích. 2. Môû File digital trong boä kieåm tra, ñieàn ñaày ñuû thoâng tin, ghi ra phim hoaëc ghi tröïc tieáp leân baûn in. 3. Ñöa caùc phim ñi laøm baûn. 4. Phôi baûn, hieän baûn 5. Gaén baûn leân maùy in 6. Hoaøn taát caùc coâng ñoaïn chuaån bò in. 7. In boä thang kieåm tra. 8. Phaân tích keát quaû. 9. Thoâng baùo keát quaû thöïc hieän. Haàu heát caùc boä kieåm tra ñeàu coù caùc baûng thoâng tin, töï ñoäng caäp nhaät thoâng tin khi kieåm tra. Nhöõng thoâng tin quan troïng phaûi ñöôïc hoaøn thieän trong baûng phaân tích vaø löu giöõ cuøng vôùi tôø in maãu. Caùc thoâng tin phaûi bao goàm:  Teân coâng ty: Teân cuûa coâng ty, boä phaän, phaân xöôûng thöïc hieän.  Maùy in: Teân maùy, loaïi maùy, soá hieäu hay caùch goïi ñeå nhaän bieát maùy in thöïc hieän  Ngaøy: Ngaøy thöïc hieän.  Ngöôøi coá vaán: Teân ngöôøi tö vaán hay hoã trôï.  Soá laàn kieåm tra: Soá laàn chæ ñònh thöïc hieän treân maùy.  Thöù töï in: Thöù töï in hay thöù töï maøu möïc.  Loaïi giaáy: Loaïi giaáy duøng ñeå in.  Möïc: Loaïi möïc duøng ñeà in kieåm tra. Phim cuûa baát cöù boä thang naøo cuõng ñöôïc daùn treân moät taám support saïch seõ, thích hôïp vôùi heä thoáng ñuïc loã ñònh vò. Luoân phaûi caån thaän ñeå giöõ phim khoâng bò xeâ dòch. Khi gaén thang kieåm tra phôi baûn treân maët phaúng, chæ daùng baêng keo ôû hai ñaàu cuûa daõi thang. Cuõng phaûi ñaûm baûo raèng maët thuoác cuûa phim vaø baûn tieáp xuùc vôùi nhau, caùc thang naøy phaûi ñöôïc duøng cho taát caû caùc baûn ñöôïc phôi vì noù ñaûm baûo cho söï ñoàng nhaát trong quaù trình kieåm tra phôi baûn. Luoân giöõ phim ôû daïng phaúng giöõa caùc laàn phôi, luoân giöõ caùc thang thaúng caïnh traùnh ñeå laïi daáu tay hay laøm noù bò phoàng. Ñeå ñaûm baûo cho vieäc kieåm tra maùy ñaït keát quaû cao, caùc yeáu toá kieåm soaùt chaát löôïng phaûi ñaït möùc toái öu trong quaù trình phôi baûn. Caàn duy trì lieân tuïc caùc ñieàu kieän phôi baûn, noù phaûi luoân ñöôïc kieåm tra hai yeáu toá: Ñònh vò choàng maøu chính xaùc vaø löïc huùt chaân khoâng. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 45 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Kieåm tra choàng maøu ñeå ñaûm baûo söï oån ñònh giöõa phim phaúng vaø baûn in qua caùc laàn phôi. Caùc oâ kieåm tra choàng maøu GAFT ñaùp öùng ñieàu naøy, noù ñöôïc thieát keá ñeå ño ñoä choàng maøu chính xaùc khi huùt chaân khoâng vôùi caùc oâ coù thöôùc ño raát tiû myõ ñöôïc gheùp vaøo phaàn taàng thöù vuøng saùng. Trình töï kieåm tra ñoä huùt chaân khoâng ñöôïc trình baøy ôû phaàn sau. Baûn in phaûi ñöôïc ñaët giöõa baøn phôi, ôû vò trí naøy aùnh saùng chieáu ñoàng ñeàu treân toaøn boä beà maët baûn in, möùc ñoä phôi ñöôïc kieåm soaùt baèng thang phôi GAFT. Sau khi baûn ñöôïc phôi vaø hieän, kieåm tra laïi thaät caån thaän, moãi baûn in phaûi ñöôïc ghi chuù maøu ôû meùp uoán. Raø soaùt laïi taát caû phaàn töû chính xaùc treân caùc baûn vaø phaân tích kyõ löôõng caùc yeáu toá chöa ñaït yeâu caàu. Hoaøn taát caùc ghi chuù vaøo baûng phaân tích kieåm tra, hoaøn thaønh phaàn naøy. Neáu söû duïng thieát bò ñoïc baûn ñeå thieát laäp tröôùc ñoä môû phím caáp möïc, ñoïc baûn in baèng thieát bò naøy. Baûn in sau ñoù ñöôïc ñem uoán meùp ñeå gaén leân maùy in, kieåm tra meùp uoán coù ñeàu hay khoâng. Vuøng uoán cuûa baûn phaûi song song vôùi caïnh meùp cuûa baûn in vaø gioáng nhau ôû taát caû caùc baûn. Gaén baûn in leân maùy in, lôùp boïc oáng phaûi ñöôïc choïn ñeå aùp löïc in chính xaùc suoát quaù trình in. Caùc thoâng soá cuûa nhaø saûn xuaát phaûi ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng ôû caû hai thoâng soá aùp löïc in vaø chieàu cao gôø oáng. Tieáp tuïc quaù trình chuaån bò ôû coâng ñoaïn canh chænh choàng maøu. Coù nhieàu boong trôï giuùp quaù trình naøy, ñoù laø boán boong ñaët ôû giöõa boán caïnh, theâm nöõa laø boán boong choàng maøu cuûa boä thang GAFT ñaët ôû xung quanh. Sau khi canh chænh choàng maøu, ñieàu chænh löôïng möïc cung caáp. Trong quy trình saûn xuaát haøng ngaøy, maãu maøu hay tôø in ñöôïc ñoàng yù ñöôïc duøng laøm chuaån nhìn maøu ñeå kieåm tra khi chaïy maùy. Toát nhaát laø maät ñoä, gia taêng taàng thöù, ñoä töông phaûn in vaø choàng maøu möïc ñöôïc ño treân tôø in naøy. Suoát quaù trình in, caùc thuoäc tính naøy ñöôïc kieåm tra theo tôø maãu ñeå hoã trôï quaù trình kieåm soaùt. Ñieàu chænh maät ñoä möïc doïc theo khoå in ñeå ñaûm baûo maät ñoä möïc ñöôïc in ra ñeàu nhau. Maät ñoä möïc ñoàng ñeàu coù theå ñaït ñöôïc töø vieäc tham khaûo vuøng saùng/toái treân thang ño SWOP (SWOP High/Low Ink Reference), coù theå mua ñöôïc töø IPA (International Prepress Assocition). Caùc möùc ñoä maät ñoä treân SWOP duøng ñeå kieåm tra maùy in tôø rôøi hay trong quaù trình saûn xuaát cho maùy in cuoän. Thöôøng thì maùy in thöông maïi tôø rôøi ñöôïc thieát laäp maät ñoä möïc in ra cao hôn maät ñoä cuûa SWOP, ví duï nhö giaù trò chuyeån maät ñoä ñôn vò trong SWOP laø 0.10, neáu ñöôïc ño trong ñieàu kieän thuaän lôïi nhaát maø heä thoáng in ñaït ñöôïc. Khi ñieàu chænh caùc phím möïc, caàn coù ñuû thôøi gian phaûn öùng trong maùy in tröôùc khi kieåm tra hieäu quaû cuûa vieäc ñieàu chænh. Toát nhaát laø khoâng ñieàu chænh phím möïc nhieàu hôn möùc caàn thieát ñeå giöõ caân baèng löôïng möïc caáp. Thöôøng duøng nhieàu giaáy dô in tröôùc trong quaù trình naøy (in soá löôïng lôùn giaáy dô) ñeå giaûm hao phí giaáy in toát, in khoaûng 100 tôø giaáy dô roài in theâm 10 tôø giaáy toát ñeå canh maøu. Ño maät ñoä treân caùc tôø in toát, caùch ñieàu chænh phím möïc chính xaùc nhaát laø döïa treân caùc thoâng soá naøy. Soá giaáy dô ñöôïc in trong khi maùy in thay ñoåi chaäm seõ phaûn aùnh hieäu quaû cuûa vieäc chænh phím möïc. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 46 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Dung dòch laøm aåm cuõng phaûi ñöôïc thieát laäp ôû möùc ñoä thaáp nhaát maø vaãn laøm saïch ñöôïc vuøng khoâng in. Ñeå ñieàu chænh noù, löôïng nöôùc caáp ban ñaàu nhoû nhaát ñaït ñöôïc laø treân baûn baét ñaàu xuaát hieän caùc ñoám dô, khi ñoù taêng daàn aåm töøng böôùc moät. Ñaây laø ñieàu kieän laøm aåm “treân möùc cô baûn” ñeå traùnh caùc söï coá xaûy ra do vieäc caáp aåm quaù nhieàu. Khi in vôùi nöôùc quaù nhieàu, caùc tính chaát löu bieán cuûa möïc seõ gaây aûnh höôûng baát lôïi. Möïc seõ coù khuynh höôùng nhuõ töông nhieàu hôn trong nöôùc, laøm giaûm ñoä taùch dính vaø giaûm hieäu quaû truyeàn möïc, laøm cho möïc ñoùng tuï treân loâ. Hôn nöõa nöôùc quaù nhieàu coù theå gaây nhieàu khieám khuyeát nhö laøm “dö nöôùc” treân tôø in. Noù laøm giaûm maät ñoä möïc baét ñaàu töø ñaàu nhíp ôû vuøng toâng nguyeân vaø tieán daàn vôùi nhöõng ñoaïn ngaén vaø môø daàn veà vuøng toái theo höôùng in (hieän töôïng boâng tuyeát). Boä thang kieåm tra GAFT coøn coù caùc daûi maøu ñaët ôû caïnh ñuoâi vaø caïnh nhíp cuûa tôø in. Noù cho pheùp kieåm tra caùc möùc maät ñoä trong quaù trình chuaån bò. Daûi thang maøu ôû caïnh ñuoâi coù caùc oâ toâng nguyeân laäp laïi theo goùc môû cuûa caùc phím chænh möïc thöôøng ñeå kieåm soaùt möùc maät ñoä toái ña. Maät ñoä ñöôïc ño baèng maùy ño maät ñoä, ñaây laø caùch ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát trong quaù trình chuaån bò. Caû hai daûi thang maøu môû roäng ñaët hai beân hoâng tôø in, coù caùc oâ maøu toâng nguyeân thích hôïp vôùi caùc daûi maøu treân thang ôû caïnh ñuoâi vaø caïnh nhíp tôø in. Vì ôû ñaây caùc maøu möïc khaùc nhau khoâng ñöôïc daãn theo vuøng caáp möïc cuûa chuùng, theá neân noù khoâng caàn thieát phaûi ñaït ñöôïc maät ñoä nhö maøu ôû treân daûi kieåm tra ôû hai caïnh ñaàu vaø ñuoâi. Ngay khi maùy in ñaït oån ñònh theo ñuùng maät ñoä möïc vaø taàng thöù, choïn maãu ñeå phaân tích. Soá löôïng tôø maãu vaø taàn suaát laáy maãu tuyø thuoäc vaøo muïc ñích cuûa vieäc thöû nghieäm maùy in quy ñònh. Ví duï, neáu muïc ñích cuûa thöû nghieäm laø ñeå tìm ra nhöõng hoûng hoùc cô khí trong khi vaän haønh maùy, laáy 200 tôø maãu lieân tieáp nhau sau khi maùy ñaõ ñaït caân baèng ñaõ ñuû ñeå phaân tích. Neáu muïc ñích laø kieåm tra caùc khaû naêng khaùc nhau cuûa moät heä thoáng in cuï theå trong suoát thôøi gian vaän haønh, laáy 5 tôø maãu lieân tieáp sau moãi 500 tôø treân toång soá 20.000 tôø in. Tieán trình phaân tích in Coù nhieàu tieán trình khaùc nhau ñeå phaân tích caùc tôø in maãu cho nhieàu muïc ñích trong vieäc kieåm tra maùy in. Caùc phaân tích ñöôïc tieán haønh töøng böôùc moät caùch linh ñoäng, nhöng phaûi coù moät soá ñieàu kieän caàn thaät oån ñònh, hôïp lyù tröôùc khi quaù trình phaân tích baét ñaàu. Ví duï nhö neáu maät ñoä möïc in ra khoâng phuø hôïp, caùc phaân tích veà caân baèng xaùm seõ chæ nhaän ñöôïc thoâng tin sai leäch. Caùc böôùc tieán haønh phaân tích moät tôø maãu nhö sau: 1. Kieåm tra tôø maãu coù bò nhaên hay gaáp khoâng. 2. Xem xeùt daáu nhíp baét treân caïnh nhíp cuûa tôø in coù khoaûng caùch baèng nhau vaø aùp löïc coù ñoàng ñeàu khoâng. 3. Kieåm tra caån thaän toaøn boä tôø in, tìm caùc daáu hieäu dö möïc, toâng hay maøu saéc. 4. Kieåm tra boong choàng maøu vaø ñoä choàng khít cuûa hình aûnh in. 5. Xem xeùt tæ mæ ñeå tìm caùc loãi nhö keù, ñoám buïi hay loät maët giaáy. 6. Ño maät ñoä toâng nguyeân doïc theo thang maøu (naèm ôû caïnh ñuoâi) 7. Ño gia taêng taàng thöù ôû caùc vuøng. 8. Ño ñoä töông phaûn in. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 47 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán 9. Ño choàng maøu möïc ôû caùc maøu red, green vaø blue. 10. Ñaùnh giaù daûi thang maøu hai beân hoâng. 11. Xem xeùt caùc oâ hình sao ñeå kieåm tra keùo dòch vaø ñuùp neùt. 12. Xem xeùt caùc oâ hoa vaên vaø hoaï tieát ñeå ñaùnh giaù ñoä mòn khi chuyeån toâng. Khi laáy caùc tôø maãu, vieâc ñaàu tieân laø phaûi nhìn kyõ chuùng treân baøn coi baøi ñeå kieåm tra chuùng coù bò nhöõng loãi in lôùn khoâng. Giaáy bò nhaên, gaáp neáp, cong, dô ôû phaàn töû khoâng in, keù, buïi vaø caùc ñoám traéng seõ ñöôïc nhìn thaáy cuõng nhö moät soá loãi khaùc. Kieåm tra caùc boong choàng maøu ñaët ôû beân ngoaøi vuøng in, chöøa leà coù ñeàu khoâng? Vuøng in coù naèm troïn treân giaáy khoâng? Kieåm tra ñoä choàng khít hình aûnh xem coù maøu naøo bò leù ra khoûi hình khoâng. Taát caû caùc kieåm tra maøu saéc phaûi ñöôïc thöïc hieän trong ñieàu kieän aùnh saùng tieâu chuaån ANSI PH 2.32-1972. Caùc muïc tieâu ñaùnh giaù Thang kieåm tra ghi baûn Thang kieåm tra baûn in ghi nhaän caùc thoâng tin veà RIP taïi phaàn beân traùi cuûa noù. Ñoù laø caùc nhaän daïng veà thieát bò ghi, möùc ñoä bieân dòch cuûa PostScrip, kích thöôùc (khoå theo chieàu daøi vaø roäng), höôùng ghi aûnh, ñoä phaân giaûi trame, hình daïng trame vaø goùc xoay (vuøng A). Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 48 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Vuøng keá tieáp cuûa thang ñeå ño ñoä phaân giaûi cuûa heä thoáng vôùi caùc hình maãu döïa treân ñôn vò laø ñieåm aûnh (pixel). Phaàn ñaàu laø caùc hình maãu aâm baûn vaø döông baûn döôùi daïng caùc ñöôøng teá vi xeáp theo chieàu ngang vaø chieàu doïc (vuøng B). Caùc ñöôøng teá vi phaûi theå hieän roõ raøng vì heä thoáng ghi gôûi thoâng tin ñeán baûn trong giôùi haïn 1 pixel (khoâng phaûi kích thöôùc vaät lyù maø laø söï töông taùc vôùi hình maãu ñònh daïng bitmap cuûa döõ lieäu). Kích thöôùc vaät lyù cuûa caùc phaàn töû ñöôøng theo ñôn vò microns ñaõ ñöôïc tính toaùn vaø in ôû phía döôùi caùc ñöôøng. Caùc ñöôøng teá vi aâm baûn raát nhaïy, deã to ra neáu khi phôi quaù dö thôøi gian. Thoâng thöôøng, ñöôøng döông baûn nhoû nhaát seõ bieán maát neáu nhoùm döông baûn bò phôi quaù nhieàu. Khoâng phaûi taát caû caùc heä thoáng ghi baûn ñeàu thieát laäp maãu ñöôøng aâm baûn vaø döông baûn 1 pixel ôû ñoä phaân giaûi cao. Nhoùm thöù hai duøng caùc hình maãu döïa treân ñôn vò ñieåm aûnh goàm coù caùc aûnh hình baøn côø (vuøng C). Ñoù laø caùc hình maãu coù caáu truùc hình vuoâng ñeàu nhau vôùi khoaûng caùch baèng nhau giöõa chuùng. Moät pixel treân hình maãu baøn côø laø moät phaàn töû aûnh ñöôïc duøng ôû möùc ñoä cao do noù laø moät ñieåm aûnh môû roäng. Ñoù laø ñieåm nhoû nhaát ñaõ ñöôïc ñoä phaân giaûi ñònh saün theo sau ñoù laø khoaûng caùch nhoû nhaát (giöõa caùc ñieåm) coù theå ñaït ñöôïc. Caùc phaàn töû naøy khoâng theå töông thích vôùi ñaàu ghi cuûa taát caû caùc heä thoáng xuaát, vì vaäy caùc hình maãu coù töø 2-4 pixel ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù. Ñöôøng cong teá vi aâm baûn vaø döông baûn (vuøng D) laø nhöõng thöû thaùch vôùi heä thoáng ghi do caùc phaàn töû ñöôøng cong coù kích thöôùc raát nhoû. Hình maãu hôïp bôûi caùc ñöôøng cong teâù vi laø thaùch thöùc khoù nhaát cho heä thoáng ghi. Neáu moät thieát bò xuaát cuøng moät luùc giöõ ñöôïc chi tieát raát nhoû ôû möùc ñoä 1 pixel ôû caû hai aâm baûn vaø döông baûn, thì ñoù laø baùo hieäu cho ñieàu kieän phôi (hoaëc ghi) toát. Caùc oâ hình sao (vuøng E) goàm moät daõy caùc hình tam giaùc (hình neâm) rieâng bieät vôùi goùc môû laø 5 0 vaø khoaûng caùch giöõa chuùng cuõng leäch nhau 5 0 . Ñænh cuûa caùc tam giaùc hoäi tuï ôû taâm cuûa oâ hình sao. Heä thoáng ghi coù phaân giaûi caøng cao, hình aûnh ôû taâm cuûa oâ hình sao seõ caøng chính xaùc. Caùc oâ hình sao vôùi vuøng traéng môû daàn töø taâm ra caùc höôùng caøng saéc neùt cuõng laø moät baùo hieäu ñoä phaân giaûi cao. Ngöôïc laïi, oâ hình sao bò bít kín ôû taâm laø moät daáu hieäu cho thaáy heä thoáng ghi coù ñoä phaân giaûi thaáp hay ghi aûnh (hoaëc phôi) khoâng ñuùng. Neáu taâm ñieåm cuûa oâ hình sao khoâng troøn, ñoù laø do söï ñònh höôùng khaùc nhau trong heä thoáng ghi. Moät soá heä thoáng ghi coù ñoä phaân giaûi cao hôn theo phöông ngang. Ñaây laø nguyeân nhaân laøm cho taâm cuûa oâ hình sao bieán daïng thaønh hình elip maø truïc daøi cuûa hình elip theo phöông doïc (thaúng ñöùng). Beân döôùi caùc oâ hình sao laø oâ toâng nguyeân duøng ñeå ño maät ñoä keát hôïp vôùi ñoä che phuû möïc ôû 100%. Ñaây laø oâ toâng nguyeân caàn thieát cho vieäc ño söï theå hieän cuûa vuøng trame ñöôïc taïo ra töø caùc oâ taàng thöù ñi keøm vôùi noù. Hai oâ taàng thöù ñaàu tieân laø oâ 50/150 tham khaûo (vuøng F). Caû hai oâ ñeàu coù taàng thöù 50% (ñoä che phuû 50%). Moät oâ coù ñoä phaân giaûi trame laø 150 lpi, oâ coøn laïi ñoä phaân giaûi trame 200 lpi. Caùc oâ naøy ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù giaù trò gia taêng taàng thöù cuûa heä thoáng ghi khi duøng taàn soá trame cao nhaát. Caùc pheùp ño thöïc hieän moät caùch khaùch quan khaùc nhau baèng maùy ño maät ñoä phaûn xaï. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 49 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Phaàn coøn laïi cuûa thang kieåm tra ghi baûn digital hai daûi kieåm tra ñöôïc thieát laäp vôùi nhieàu möùc ñoä toâng (caû oâ vuøng saùng vaø vuøng toái) – vuøng G. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 50 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Thang kieåm tra daïng soïc digital Thang kieåm tra döôùi daïng caùc soïc cuûa GAFT raát nhaïy vôùi moät soá caùc söï coá veà in nhö keùo dòch, ñuùp neùt, dö nöôùc vaø giaõn giaáy theo hình reõ quaït. Thang naøy laø caùc daûi maøu ñôn saéc ñaët doïc theo hai beân hoâng cuûa boä thang kieåm tra, caùc thang naøy coù kích thöôùc 24x670 mm, oâm troïn chieàu chu vi cuûa oáng baûn. Moãi thang ñöôïc chia thaønh hai hay ba daûi xeáp thaúng ñöùng, moãi daûi goàm coù taàng thöù trame theo ñöôøng thaúng laø 50% vaø ñoä phaân giaûi 150 lpi, caùc ñöôøng neùt coù giaù trò (ñoä ñaäm) nhö nhau nhöng xoay theo nhieàu höôùng khaùc nhau (0 0 hay 90 0 vaø 90 0 ) nhö hình treân. Nhöõng phaân tích töø thang daïng naøy thöôøng duøng cho kieåm tra baèng thò giaùc. Tuy nhieân, ñoâi khi maùy ño maät ñoä cuõng ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh maät ñoä cuûa caùc ñoái töôïng quan saùt khaùc nhau. Söï theå hieän thang kieåm tra moät caùch lyù töôûng khi in laø taïi moät nôi baát kyø theo ba höôùng khaùc nhau cuûa trame (trame ñöôøng) khoâng theå bieåu loä ñöôïc caùc ñaëc tính rieâng khi ngöôøi quan saùt xem xeùt trong moät khoaûng caùch nhìn bình thöôøng. Söï ñoàng nhaát cuûa caùc daûi thang kieåm tra naøy phaûi ñöôïc ñaûm baûo treân phim hay baûn in tröôùc khi in. Neáu caùc daûi thang khoâng ñoàng nhaát taàng thöù treân phim, caùc sai soùt naøy seõ ñöôïc caûnh baùo vôùi caùc thang kieåm tra xuaát phim. Caùc thang naøy phaûi coù maät ñoä nhö nhau töø ñaàu nhíp ñeán caïnh ñuoâi cuûa tôø in, neáu baát kyø daûi thang naøo trong ba thang coù söï cheânh leäch nhau ñaùng keå veà maät ñoä thì ñoù chính laø nhöõng caûnh baùo veà söï coá in. Höôùng cuûa caùc ñöôøng thaúng laøm aûnh höôûng ñeán maät ñoä maø keát quaû theå hieän treân tôø in, ñieàu ñoù coù theå laø do caùc ñöôøng bò keùo dòch hay ñuùp neùt. Ñaùnh giaù kyõ löôõng baèng kính luùp caû hai thang laø thang soïc naøy vaø thang taàng thöù seõ cho pheùp nhaän bieát söï keùo dòch töø chuùng. Caùc ñieåm bò keùo dòch ôû ñuoâi chuùng bò bo troøn vaø coù caùc veät (gioáng nhö sao choåi); Trong khi ñoù caùc ñieåm bò ñuùp neùt hieän ra nhö laø hai ñieåm khoâng hoaøn chænh ñaët choàng leân nhau vôùi moät ñieåm ñaäm hôn ñieåm coøn laïi. Höôùng keùo dòch vuoâng goùc vôùi höôùng trame seõ laøm maät ñoä in toái hôn. Neáu ñoä ñaäm (maät ñoä) khoâng ñoàng ñeàu töø ñaàu nhíp ñeán caïnh ñuoâi, chieàu höôùng gia taêng seõ dieãn ra treân Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 51 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán toaøn boä truïc in vôùi caùc maøu. Ví duï, neáu ôû vuøng trung taâm (höôùng 90 0 ) cuûa daûi thang kieåm tra toái hôn vuøng coù höôùng 0 0 , ñoù laø caûnh baùo söï keùo dòch theo höôùng di chuyeån cuûa giaáy. Moät caùch xöû lyù hieäu quaû vaø nhanh choùng cho nhieàu loãi veà in treân thang kieåm tra digital daïng soïc naøy laø giaûm maät ñoä cuûa möïc taïi caùc vuøng bò aûnh höôûng. Nhöõng ngöôøi thôï coù nhieàu kinh nghieäm seõ ñaët möùc caáp möïc thaáp nhaát ñoàng ñeàu ôû taát caû caùc toâng ñoä theå hieän cuûa tôø in. Tuy nhieân, giaûi phaùp naøy khoâng phaûi laø toát nhaát bôûi vì vuøng trung gian ñöôïc ñaûm baûo nhöng laøm maát vuøng toái vaø ñoä baûo hoaø maøu. Moät caùch gaàn nhö toái öu laø nhaän daïng vaø khaéc phuïc töø taän goác chieàu höôùng gia taêng (taàng thöù) ñeå maät ñoä möïc theå hieän coù theå ñaït ñöôïc maø khoâng laøm maát vuøng trung gian. Treân caùc thang kieåm tra coù caùc oâ in möïc toâng nguyeân ôû ñaàu nhíp vaø caïnh ñuoâi ñeå giaùm saùt möùc ñoä caáp möïc lieâu tuïc cho tôø in. Maät ñoä möïc in ra phaûi phuø hôïp ñeå ñaûm baûo cho caùc yeáu toá kieåm tra tôø in khoâng bò sai leäch. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 52 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Caùc oâ hình sao Caùc oâ hình sao cuûa GAFT raát nhaïy ñeå kieåm tra töùc thì caùc söï coá trong vieäc truyeàn hình aûnh treân maùy in. Caùc oâ hình sao digital coù chuùt khaùc bieät so vôùi caùc oâ hình sao treân caùc phieân baûn phim ôû choã vuøng trung taâm cuûa caùc oâ digital coù vuøng môû roäng khoâng oån ñònh. Ñoä saéc neùt cuûa oâ hình sao bò aûnh höôûng bôûi ñoä phaân giaûi cuûa thieát bò ghi. Heä thoáng ghi ñoä phaân giaûi thaáp laø nguyeân nhaân laøm taêng kích thöôùc vuøng toâng nguyeân ôû taâm cuûa oâ hình sao. Moät heä thoáng ghi coù ñoä phaân giaûi cao seõ theå hieän ôû trung taâm cuûa oâ hình sao nhö laø moät ñieåm. Ngoaøi ra, baát cöù höôùng ghi naøo khoâng theo quy taéc trong vieäc ñònh höôùng caùc phaàn töû cuûa hình aûnh seõ taïo ra caùc goùc khaùc nhau, ñieàu ñoù seõ daãn ñeán vieäc taâm ñieåm cuûa oâ hình sao khoâng phaûi laø hình troøn. Neáu taâm hình sao coù hình elip, khi ñoù ñoä phaân giaûi cuûa heä thoáng ghi theo truïc ngaén cuûa hình elip cao hôn so vôùi ñoä phaân giaûi theo höôùng song song vôùi truïc daøi cuûa hình elip. Moät oâ hình sao bao goàm moät hoa vaên hình troøn taïo bôûi caùc maãu toâng nguyeân vaø khoaûng traéng coù hình buùp maêng raát nhoû hoäi tuï taïi taâm. Quan saùt vaø phaân tích oâ hình sao vôùi kính luùp caàm tay, raát deã phaùt hieän ñöôïc khi gia taêng taàng thöù quaù cao xaûy ra hoaëc höôùng gia taêng cuõng nhö caùc hieän töôïng keùo dòch hoaëc ñuùp neùt. (Hình) Khi vuøng trung taâm cuûa oâ hình sao to ra hôn so vôùi tôø maãu, thì keát quaû laø maät ñoä maøu cuõng cao hôn (so vôùi maãu). Neáu oâ hình sao bò bít kín baèng hình troøn (ôû taâm), laø daáu hieäu cuûa söï gia taêng khoâng ñònh höôùng. Ñieàu naøy cuõng cho thaáy söï gia taêng taàng thöù quaù cao cho maøu in ñoù. Nguyeân nhaân cuõng coù theå laø do möïc bò nhöõ töông coù quaù nhieàu nöôùc, laøm giaûm ñoä taùch dính cuûa möïc, giaûm hieäu quaû truyeàn möïc. Thoâng thöôøng thì lôùp maøng möïc coù ñoä daøy töông öùng vôùi maät ñoä theå hieän. Neáu vuøng taâm cuûa oâ hình sao lôùn ra moät caùch khoâng ñoái xöùng, söï gia taêng laø keát hôïp töø nhieàu höôùng. Neáu vuøng taâm coù hình elip, hieän töôïng keùo dòch ñang dieãn ra. Höôùng keùo dòch laø höôùng vuoâng goùc vôùi truïc daøi cuûa hình elip. Ví duï nhö vuøng taâm cuûa oâ hình sao Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 53 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán keùo theo höôùng song song vôùi caïnh nhíp, thì coù theå xaùc ñònh keùo dòch theo chieàu chu vi oáng. Nguyeân nhaân coù theå laø do giaáy bò tuoät treân nhíp hoaëc cao su bò chuøng. Khi vuøng taâm cuûa oâ hình sao ñöôïc nhìn thaáy nhö hai ñieåm, coù theå xaùc ñònh hình aûnh bò ñuùp neùt. Nguyeân nhaân coù theå laø do möïc baùm khoâng ñuû nhanh vaø dính trôû laïi töø cao su cuûa ñôn vò in keá tieáp hoaëc do chính töø cao su cuûa ñôn vò in ñoù nhöng do choàng maøu chöa chính xaùc. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 54 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Caùc oâ kieåm tra choàng maøu Caùc oâ naøy raát quan troïng ñeå kieåm tra hai daïng cuûa vieäc choàng maøu trong suoát quaù trình in: Vò trí cuûa caùc phaàn töû in treân dieän tích giaáy (vuøng in coù naèm troïn trong tôø in) vaø choàng maøu giöõa caùc maøu möïc. Duy trì söï chính xaùc choàng maøu laø moät yeáu toá ñaûm baûo cho phuïc cheá maøu toát. Caùc hình chuïp ñöôïc laøm maãu raát chính xaùc vì ba maøu trong aûnh (cyan, magenta vaø yellow) baùm treân vaät lieäu theo moät caùch thöùc rieâng trong vieäc roïi aûnh. Trong taùch maøu, thoâng tin töø moãi lôùp maøu naøy ñöôïc ghi nhaän laïi treân phim taùch maøu vaø ñöôïc keát hôïp laïi treân maùy in vôùi caùc maøu möïc cô baûn. Quaù trình taùch maøu chaéc chaén seõ taïo ra moät soá goùc ñoä leäch khi keát hôïp laïi hình aûnh treân maùy in. Khoaûng sai leäch maøu cho pheùp theo GAFT laø 0,1 mm, sai leäch lôùn hôn seõ gaây ra nhieàu vaán ñeà theå hieän cuûa maøu phuïc cheá. Nhieàu maùy in chæ cho pheùp giôùi haïn dung sai leäch maøu trong khoaûng töø ½ ñeán 1 ñieåm trame (dot) Vôùi baøi in 4 maøu coù nhieàu hình aûnh treân khoå maùy in lôùn thì saép xeáp sao cho hôïp lyù laø ôû boä phaän laøm phim, nhieäm vuï cuûa chuùng ta laø laø sao ñeå noù ñöôïc thöïc hieän phuø hôïp vôùi heä thoáng cheá baûn ñieän töû. Phaân tích choàng maøu treân thang kieåm tra baèng caùch ñaùnh giaù 8 oâ choàng maøu. Caùc boong choàng maøu cuûa töøng maøu ñöôïc moâ taû nhö hình treân. Treân boä thang kieåm tra caùc boong choàng maøu ñaët doïc theo daûi baêng soïc ôû hai beân meùp. OÂ choàng maøu laø moät ma traän caùc chöõ thaäp, moãi chöõ thaäp ñöôïc in bôûi hai maøu. Moãi moät chöõ thaäp laø moät caùch ñeå kieåm tra choàng khôùp maøu giöõa hai ñôn vò in. Khi hai chöõ thaäp choàng leân nhau khoâng coøn phaân bieät ñöôïc töøng caùi nöõa thì ñaõ ñaït ñöôïc söï choàng maøu chính xaùc giöõa hai ñôn vò in. Söï choàng maøu cuûa hai ñôn vò seõ theå hieän taát caû bôøi söï keát hôïp trong moät ma traän ñôn, caùc oâ choàng maøu coù nhieäm vuï laø xaùc ñònh chính xaùc khoaûng di chuyeån cuûa caùc truïc in ñeå ñaït ñöôïc ñoä choàng maøu toát nhaát trong quaù trình chuaån bò. Khoaûng sai leäch maøu theo chieàu ngang vaø chieàu chu vi ñöôïc ño taïi oâ choàng maøu baøng kính luùp caàm tay hoaëc vôùi thieát bò daïng maét löôùi. Ghi chuù thoâng tin vaøo baûng döõ lieäu. Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 55 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Thang kieåm tra töøng oâ maøu ñôn Coù hai thang kieåm tra maøu tích hôïp trong boä thang thöû nghieäm cuûa GAFT. Thang ñaàu tieân laø thang kieåm tra töøng oâ maøu ñôn ñaët doïc theo caïnh ñuoâi cuûa tôø in. Bao goàm caùc oâ phaàn töû laäp laïi xen keõ nhau theo thöù töï: caùc oâ maøu toâng nguyeân KCMY, caùc oâ taàng thöù 25% KCMY, caùc oâ kieåm tra slur/highlight (keùo dòch/saùng) cho töøng maøu KCMY, caùc oâ taàng thöù 50% KCMY, caùc oâ in choàng maøu RGB vaø caùc oâ taàng thöù 75% KCMY. Noùi chung kích thöôùc cuûa thang kieåm tra maøu seõ khaùc nhau tuyø theo boä thang kieåm tra. Dieän tích cuûa töøng oâ cuõng phuï thuoäc vaøo boä thang kieåm tra. Thang kieåm tra töøng oâ maøu ñôn raát thuaän lôïi ñeå caân chænh caùc phím caáp möïc trong quaù trình chuaån bò in. Noù haïn cheá vieäc caáp möïc dö hoaëc thieáu cuûa töøng phaàn töû phím möïc doïc theo chieàu roäng khoå in, neáu caùc oâ maøu ñôn ñoàng nhaát theo chæ ñònh, caùc oâ naøy raát phuø hôïp cho vieäc ño gia taêng taàng thöù, ñoä töông phaûn in vaø choàng maøu (maøng möïc choàng maøu). Khoa In vaø Truyeàn Thoâng 2007 56 Bieân soaïn: Ngoâ Anh Tuaán Kieåm nghieäm khaû naêng phuïc cheá maøu Boä kieåm nghieäm maøu in cuûa GAFT ñöôïc thieát keá ñeå thöû thaùch hieäu suaát cuûa maùy in vaø caùc ñaëc tính phuïc cheá maøu cuûa heä thoáng in. Tieán trình thöïc hieän in phaûi ñöôïc kieåm tra tröôùc nhaát ñeå loaïi boû hoaøn toaøn baát cöù moät loãi cô khí naøo trong heä thoáng in. Thang kieåm tra GAFT bao goàm moät soá hình chuïp, söï roõ raøng cuûa caùc hình aûnh ñöôïc cung caáp bôûi GAFT. Caùc baûn taùch maøu cuûa GAFT coù caùc ñaëc tính maøu saéc vaø toâng ñoä phuø hôïp vôùi in tôø rôøi. Vôùi caùc quy trình thoâng thöôøng, ngöôøi duøng coù theå nhaän ñöôïc caùc baûn phim taùch maøu töø ñaïi lyù thöông maïi cuûa GAFT. Vôùi baûy hình chuïp ñeå kieåm tra chaát löôïng do GAFT cung caáp moät phöông tieän toaøn dieän vaø bao haøm caùc phaân tích cho heä thoáng in trong nhöõng ñieàu kieän hình aûnh ñöôïc chuïp ñuùng tieâu chuaån trong thöïc teá. Neáu maùy scan ñöôïc duøng ñeå test cuøng vôùi maùy in offset tôø rôøi, khi ñoù ñoøi hoûi caàn coù vaät lieäu ñeå taùch maøu do GAFT cung caáp. Caùc hình aûnh cuûa GAFT vaãn ñ