Khảo sát sự biến đổi của phim nước mắt ở bệnh nhân đái tháo đường típ 2 bằng nghiệm pháp thời gian phá vỡ phim nước mắt và nghiệm pháp schirmer

Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Nghieân cöùu Y hoïc KHAÛO SAÙT SÖÏ BIEÁN ÑOÅI CUÛA PHIM NÖÔÙC MAÉT ÔÛ BEÄNH NHAÂN ÑAÙI THAÙO ÑÖÔØNG TÍP 2 BAÈNG NGHIEÄM PHAÙP THÔØI GIAN PHAÙ VÔÕ PHIM NÖÔÙC MAÉT VAØ NGHIEÄM PHAÙP SCHIRMER Ñoã Vaên Lieâm**, Leâ Minh Thoâng* TOÙM TAÉT Nghieân cöùu naøy ñaùnh giaù söï bieán ñoåi cuûa phim nöôùc maét ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng típ 2 baèng caùch thöïc hieän hai nghieäm phaùp Schirmer vaø nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét treân 200 maét cuûa 100 beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng típ 2 vaø coù so saùnh ñoái chöùng vôùi 100 beänh nhaân khoâng maéc beänh ñaùi thaùo ñöôøng. Keát quaû nghieân cöùu ñöôïc nhö sau: -Ñoái vôùi nghieäm phaùp Schirmer: + giaù trò trung bình ôû nhoùm beänh: 8,59 + 0,18 mm + giaù trò trung bình ôû nhoùm chöùng: 13,76 + 0,22 mm Ñoái vôùi nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét: + giaù trò trung bình ôû nhoùm beänh: 9,61 + 0,17 giaây + giaù trò trung bình ôû nhoùm chöùng: 13,76 + 0,22 giaây Keát quaû naøy chöùng toû beänh ñaùi thaùo ñöôøng típ 2 ñaõ gaây ra söï giaûm soá löôïng nöôùc maét vaø laøm keùm tính beàn vöõng cuûa phim nöôùc maét. Ngoaøi ra, nghieân cöùu coøn cho thaáygiaù trò cuûa hai nghieäm phaùp naøy hoaøn toaøn khoâng phuï thuoäc vaøo tuoåi vaø giôùi, nhöng laïi giaûm ñaùng keå ôû nhöõng beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng típ 2 coù thôøi gian bò beänh treân 5 naêm, coù trieäu chöùng khoâ maét, coù bieán chuùng thaàn kinh ngoaïi bieân vaø keùm ñaùp öùng ñieàu trò vôùi beänh ñaùi thaùo ñöôøng típ 2. SUMMARY ASSESSING CHANGES OF TEARS FILM IN DIABETES PATIENTS – TYPE 2 WITH SCHIRMER TEST AND BUT TEST Le Minh Thong, Ño Van Liem Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 7 * Supplement of No 1 * 2003: 58 - 63 The research is to assess changes of tears film with Schirmer test and BUT test on 200 eyes of 100 patients who have diabetes - type 2 and to make a comparation between them and 100 non - diabetes patients. The results as the folowing: Schirmer test: + Mean value in case group: 8.59 ± 0.18 mm + Mean value in control group: 13.76 ± 0.22 mm BUT test: + Mean value in case group: 9.16 ± 0.17 mm + Mean value in control group: 13.76 ± 0.22 mm The results show that diabetes disease - type 2 decreases the amount of tears and the duration of tears film. * PGS, Phoù Tröôûng Boä moân Maét - Tröôøng Ñaïi hoïc Y Döôïc TP Hoà Chí Minh ** BS khoa Maét – BVÑK Khu Vöïc Mieàn Nuùi phía Baéc Quaûng Nam Chuyeân ñeà Nhaõn khoa 58 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Otherwise, the research finds that there is no relationship of the results of the two tests to age, sex but there is significantly decreasing in diabetes patients - type 2 who have suffered over 5 years, symtoms of eye dry, complications of peripheral neuropathy and badly effective treatment. Moät soá bieán chöùng veà maét ñaõ ñöôïc baùo caùo laø coù lieân quan vôùi beänh ñaùi thaùo ñöôøng, nhieàu bieán chöùng trong soá ñoù coù theå ñöa ñeán muø. Schultz vaø cs.(2) cho bieát: 47% ñeán 64% beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù nhöõng toån thöông giaùc maïc nguyeân phaùt trong cuoäc ñôøi. Suy yeáu bieåu moâ, phuø vi nang, hình thaønh boïng thaám bieåu moâ, vieâm giaùc maïc chaám noâng, khuyeát bieåu moâ keùo daøi, traày giaùc maïc taùi phaùt, chaäm laønh bieåu moâ, giaõm ñoä nhaïy caûm giaùc maïc., loeùt giaùc maïc do loaïn döôõng thaàn kinh, khoâ maét, vieâm giaùc maïc sôïi, nhöõng neáp gaáp maøng Descemet taïo neân moät loaït caùc bieán chöùng cuûa beänh ñaùi thaùo ñöôøng. Tuy nhieân, caùc nguyeân nhaân cuûa chuùng thì khoâng roõ raøng. Hieän nay trong nöôùc chöa coù ñeà taøi naøo nghieân cöùu veà vaán ñeà naøy,vì vaäy trong nghieân cöùu naøy cuûa chuùng toâi laø nhaèm muïc ñích laøm roõ theâm söï bieán ñoåi cuûa phim nöôùc maét haàu goùp phaàn cho vieäc boå sung vaøo danh saùch nhöõng bieán chöùng do beänh ñaùi thaùo ñöôøng gaây ra maø tröôùc ñaây chöa ñöôïc ñeà caäp ñeán, ñoàng thôøi treân laâm saøng giuùp cho ngöôøi thaày thuoác Nhaõn Khoa cuõng nhö ngöôøi thaày thuoác Noäi Tieát coù caùi nhìn toaøn dieän trong vieäc ñieàu trò beänh ñaùi thaùo ñöôøng, keå caû nhöõng bieán chöùng do chuùng gaây ra. BEÄNH NHAÂN VAØ PHÖÔNG PHAÙP Ñaây laø coâng trình nghieân cöùu moâ taû caét ngang. Ñoái töôïng nghieân cöùu goàm 2 nhoùm: Nhoùm beänh: -Taát caû beänh nhaân nam vaø nöõ maéc beänh ñaùi thaùo ñöôøng típ 2 ñang ñöôïc chaån ñoaùn, theo doõi vaø ñieàu trò ngoaïi truù taïi beänh vieän Tröôøng Ñaïi Hoïc Y Döôïc Thaønh Phoá Hoà Chí Minh töø 3 thaùng trôû leân. -Tuoåi töø 45 ñeán 70 tuoåi. -Khoâng coù tieàn söû bò beänh maét, hieän taïi khoâng maéc caùc beänh veà maét aûnh höôûng ñeán chöùc naêng tieát nöôùc maét. Nhoùm chöùng -Taát caû beänh nhaân tröôùc moå ñuïc thuyû tinh theå taïi Trung Taâm Maét Thaønh Phoá Hoà Chí Minh. - Khoâng coù tieàn söû maéc beänh ñaùi thaùo ñöôøng, hieän taïi xeùt nghieäm Glucose maùu tröôùc moå < 120 mg% -Tuoåi töø 45 ñeán 70 tuoåi. -Khoâng coù tieàn söû bò beänh maét, hieän taïi khoâng maéc caùc beänh veà maét khaùc aûnh höôûng ñeán chöùc naêng tieát nöôùc maét. Ngoaøi ra chuùng toâi coøn phaân loaïi nhoùm beänh cho muïc tieâu nghieân cöùu: Phaân loaïi theo tuoåi: Beänh nhaân coù tuoåi < 55 vaø > 55 tuoåi. Phaân loaïi theo giôùi:Beänh nhaân Nam vaø Nöõ. Phaân loaïi theo thôøi gian bò beänh: 5naêm. Phaân loaïi theo coù vaø khoâng coù trieäu chöùng khoâ maét. Beänh nhaân ñöôïc xeáp vaøo nhoùm coù trieäu chöùng khoâ maét khi coù bieåu hieän moät hoaëc nhieàu daáu chöùng sau: caûm giaùc nhö coù dò vaät keøm theo caûm giaùc ngöùa, caûm giaùc boûng raùt maét, caûm giaùc maét môø ñöôïc caûi thieän sau moãi laàn nhaùy maét hoaëc taêng tình traïng moûi maét khi laøm vieäc baèng maét nhieàu nhö ñoïc saùch, xem ti vi laâu Phaân loaïi theo coù vaø khoâng coù bieán chöùng thaàn kinh ngoaïi vi. Beänh nhaân ñöôïc xeáp vaøo nhoùm coù bieán chöùng thaàn kinh ngoaïi vi khi coù bieåu hieän moät hoaëc nhieàu daáu chöùng sau: maát caûm giaùc hoaëc dò caûm ôû caùc ñaàu chi treân vaø/hoaëc chi döôùi, coù nhöõng côn ñau nhöùc baát thöôøng ôû ñaàu chi, phuø ngoaïi vi bieåu hieän ôû mu chaân, baát thöôøng veà tieát moà hoâi. Phaân loaïi theo coù vaø khoâng coù ñaùp öùng vôùi ñieàu trò beänh ñaùi thaùo ñöôøng. Beänh nhaân ñöôïc xeáp vaøo nhoùm coù ñaùp öùng vôùi ñieàu trò beänh ñaùi thaùo ñöôøng khi 3 laàn xeùt nghieäm Glucose maùu luùc ñoùi ñeàu döôùi 120mg% hoaëc coù bieåu hieän tieán trieån toát ôû moãi laàn xeùt nghieäm sau, moãi laàn Chuyeân ñeà Nhaõn khoa 59 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Nghieân cöùu Y hoïc xeùt nghieäm caùch nhau 1 thaùng, keøm theo huyeát aùp vaø caân naëng oån ñònh. Trong nghieân cöùu naøy côõ maãu laø 200 maét (100 beänh nhaân) cho moãi nhoùm nghieân cöùu. Moãi beänh nhaân ñöôïc tieán haønh kieåm tra 2 thöû nghieäm phaù vôõ film nöôùc maét vaø schirmer. Moãi thöû nghieäm ñöôïc tieán haønh laëp laïi 3 laàn, keát quaû thu thaäp thoáng keâ seõ laø trung bình coäng ñöôïc laøm troøn vôùi sai soá + 0,5 giaây. Soá lieäu thu thaäp ñöôïc ghi vaøo phieáu theo doõi, sau ñoù ñöïoc nhaäp vaøo maùy ñeå xöû lyù theo phaàn meàm SPSS, duøng pheùp kieåm chi bình phöông hoaëc T-Test ñeå kieåm ñònh giaû thieát vôùi xaùc suaát 2 phía vaø ñoä tin caäy 95%. KEÁT QUAÛ Baûng 1: So saùnh veà ñaëc ñieåm giôùi tính vaø tuoåi giöõa nhoùm beänh vaø nhoùm chöùng: Nhoùm beänh Nhoùm chöùng Nam 23 33 GIÔÙI Nöõ 77 67 45-55 37 28 56-60 28 19 61-65 20 35 TUOÅI 66-70 15 18 Khoâng coù söï khaùc bieät veà giôùi vaø tuoåi giöõa nhoùm beänh vaø nhoùm chöùng vôùi ñoä tin caäy 95% (söû duïng pheùp kieåm chi bình phöông). Giaù trò nghieäm phaùp Schirmer trung bình ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng laø 8,59 ± 0,18 mm so vôùi 13,76 ± 0,22 mm ôû nhoùm chöùng, söï khaùc nhau naøy laø coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,005). Coù 117 maét (58,5%) coù Nghieäm phaùp Schirmer < 10mm vaø 31 maét (15,5%) coù Nghieäm phaùp Schirmer < 5mm, p< 0,005. Giaù trò nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét trung bình laø 9,61 ± 0,17giaây ôû nhoùm beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng so vôùi nhoùm chöùng laø 16,28 ± 0,21 giaây, söï khaùc bieät naøy laø coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,005). Coù 152 maét(76%) coù Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét < 15giaây vaø 81 maét(40,5%) coù Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét < 10 giaây, p< 0,005.) Giaù trò trung bình cuûa Nghieäm phaùp Schirmer ôû nam laø 8,23 ± 0,37mm, ôû nöõ laø 8,70 ± 0,21mm. Giöõa 2 giaù trò naøy khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ vôùi ñoä tin caäy 95%, t = 1,07 < C = 1,96. Giaù trò trung bình cuûa Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét ôû nam laø 9,21 ± 0,36mm, ôû nöõ laø 9,73 ± 0,19mm. Giöõa 2 giaù trò naøy khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ vôùi ñoä tin caäy 95%, t = 1,24 < C = 1,96. Giaù trò trung bình cuûa Nghieäm phaùp Schirmer ôû nhoùm beänh nhaân bò ñaùi thaùo ñöôøng coù tuoåi < 55 laø 8,75 ± 0,28mm, ôû nhoùm beänh nhaân bò ñaùi thaùo ñöôøng coù tuoåi > 55 laø 8,48 ± 0,24mm. Giöõa 2 giaù trò naøy khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ vôùi ñoä tin caäy 95%, t = 0,71 < C = 1,96. Giaù trò trung bình cuûa Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét ôû nhoùm beänh nhaân bò ñaùi thaùo ñöôøng coù tuoåi < 55 laø 9,87 ± 0,26mm, ôû nhoùm beänh nhaân bò ñaùi thaùo ñöôøng coù tuoåi > 55 laø 9,42 ± 0,23mm. Giöõa 2 giaù trò naøy khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ vôùi ñoä tin caäy 95%, t = 1,29 < C = 1,96. Giaù trò Nghieäm phaùp Schirmer trung bình ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù thôøi gian bò beänh < 5 naêm laø 9,10 ± 0,24 mm so vôùi 7,92 ± 0,26 mm ôû nhoùm coù thôøi gian bò beänh > 5 naêm, söï khaùc nhau naøy laø coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,005), Giaù trò Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét trung bình ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù thôøi gian bò beänh < 5 naêm laø 10,08 ± 0,22giaây so vôùi 8,99 ± 0,25 giaây ôû nhoùm coù thôøi gian bò beänh > 5 naêm, söï khaùc nhau naøy laø coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,005). Giaù trò Nghieäm phaùp Schirmer trung bình ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù trieäu chöùng khoâ maét laø 5,60 ± 0,24 mm so vôùi ôû nhoùm beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng khoâng coù trieäu chöùng khoâ maét laø 9,53 ± 0,16 mm, söï khaùc nhau naøy laø coù yù nghóa thoáng keâ, t = -11,7 (p < 0,005) Giaù trò nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét trung bình ôû beänh nhaân tieåu ñöôøng coù trieäu chöùng khoâ maét laø 6,89 ± 0,27giaây so vôùi ôû nhoùm Chuyeân ñeà Nhaõn khoa 60 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng khoâng coù trieäu chöùng khoâ maét laø 10,46 ± 0,15 giaây, söï khaùc nhau naøy laø coù yù nghóa thoáng keâ, t = - 11,5 (p < 0,005) Giaù trò nghieäm phaùp Schirmer trung bình ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù bieán chöùng thaàn kinh ngoaïi bieân laø 7,39 ± 0,27 mm so vôùi 9,54 ± 0,22 mm ôû nhoùm khoâng coù bieán chöùng thaàn kinh ngoaïi bieân, söï khaùc nhau naøy laø coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,005) Giaù trò nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét trung bình ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù bieán chöùng thaàn kinh ngoaïi bieân laø 8,66 ± 0,26giaây so vôùi 10,35 ± 0,20 giaây ôû nhoùm khoâng coù bieán chöùng thaàn kinh ngoaïi bieân, söï khaùc nhau naøy laø coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,005). Giaù trò nghieäm phaùp Schirmer trung bình ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù ñaùp öùng vôùi ñieàu trò laø 9,82 ± 0,16 mm so vôùi 6,83 ± 0,30 mm ôû nhoùm khoâng coù ñaùp öùng vôùi ñieàu trò, söï khaùc nhau naøy laø coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,005) Giaù trò nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét trung bình ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù ñaùp öùng vôùi ñieàu trò laø 10,64 ± 0,14giaây so vôùi 8,12 ± 0,28 giaây ôû nhoùm khoâng coù ñaùp öùng vôùi ñieàu trò, söï khaùc nhau naøy laø coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,005) Baûng 2: So saùnh keát quaû thu ñöôïc vôùi keát quaû nghieân cöùu cuûa Murat Dogru(1): Nhoùm beänh Nhoùm chöùng Murat Dorgu 7.40 ± 0.38 13.53 ± 0.50 Nghieäm phaùp Schirmer Ñoã V Lieâm 8,59 ± 0,18 13,76 ± 0,22 Murat Dorgu 8.83 ± 0.31 12.96 ± 1.39 Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét Ñoã V Lieâm 9,61 ± 0,17 16,28 ± 0,21 Caû 2 keát quaû nghieân cöùu ñeàu cho thaáy coù söï giaûm giaù trò cuûa Nghieäm phaùp Schirmer vaø Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét ôû nhoùm beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng so vôùi nhoùm chöùng. BAØN LUAÄN So saùnh nghieäm phaùp Schirmer vaø nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét giöõa nhoùm beänh vaø nhoùm chöùng Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy giaù trò nghieäm phaùp Schirmer trung bình vaø giaù trò nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét trung bình ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng so vôùi nhoùm chöùng ñeàu khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,05). Söï giaûm soá löôïng theå tích nöôùc maét vaø thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét ngaén ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng típ 2 ñöôïc giaûi thích nhö theá naøo ? Theo caùc nghieân cöùu ñöôïc baùo caùo treân y vaên theá giôùi, ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng caûm giaùc giaùc maïc giaûm ñaùng keå(1}. Nguyeân nhaân laø do thoaùi hoaù sôïi truïc thaàn kinh giaùc maïc khoâng ñöôïc myeline(5,), do söï thay ñoåi noàng ñoä veà Myoinositols vaø möùc ñoä Sorbitol taêng trong thaàn kinh ôû trong lôùp maøng ñaùy teá baøo Schwann daãn ñeán söï ñeø eùp cô hoïc hoaëc laø toån thöông sôïi truïc do ñoäc chaát(4,5,6), do trong suoát nhöõng giai ñoaïn taêng ñöôøng huyeát ñaõ laøm thay ñoåi vieäc kieåm soaùt nöôùc ôû giaùc maïc(9).Heä quaû cuûa söï giaûm caûm giaùc giaùc maïc naøy, theo Kanski(4} vaø Heigle cuøng coäng söï(6}, seõ laøm giaûm ñaùng keå löôïng nöôùc maét tieát ra. Maët khaùc, moät soá nghieân cöùu coøn chöùng minh raèng, ôû nhoùm beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù moät bieán ñoåi coù haïi cho bieåu moâ beà maët nhaõn caàu. Ñoù laø söï giaûm ñaùng keå soá löôïng teá baøo ñaøi vaø dò saûn teá baøo vaûy do caùc teá baøo bò söøng hoaù vaø phaân taàng (keratinization and cellular stratification), ñieàu naøy coù leõ laø do söï maát hoaëc giaûm keát quaû nuoâi döôõng daây thaàn kinh V1 trong giaùc maïc vaø keát maïc(2, 7,8,9).Söï giaûm teá baøo ñaøi coù theå giaûi thích cho tính khoâng beàn vöõng cuûa phim nöôùc maét vaø söï ngaén laïi cuûa thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét ôû nhoùm beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng laø do giaûm saûn xuaát mucin, bôûi vì teá baøo ñaøi laø nguoàn goác chính cuûa mucin goùp phaàn caáu taïo neân phim nöôùc maét(8,9). Giaù trò Nghieäm phaùp Schirmer vaø Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét theo giôùi vaø tuoåi Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy giaù trò trung bình cuûa nghieäm phaùp Schirmer vaø giaù trò trung bình cuûa Chuyeân ñeà Nhaõn khoa 61 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Nghieân cöùu Y hoïc nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét theo giôùi vaø tuoåi khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ. Chuùng ta bieát raèng soá löôïng vaø chöùc naêng nöôùc maét bò aûnh höôûng bôûi nhieàu yeáu toá, trong ñoù coù yeáu toá veà tuoåi vaø hormon giôùi tính(5). Tuy nhieân trong nghieân cöùu naøy caùc keát quaû cho thaáy ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng tip 2 söï khaùc bieät laø khoâng coù yù nghóa thoáng keâ. Ñieàu naøy coù theå giaûi thích, phaûi chaêng laø do maãu nghieân cöùu chæ choïn ñoä tuoåi trong phaïm vi giôùi haïn töø 45 ñeán 70 tuoåi,ñoä tuoåi maø söï phaùt trieån vaø chuyeån hoaù cô theå töông ñoái oån ñònh so vôùi löùa tuoåi nhoû hôn, hôn nöõa soá löôïng nöôùc maét chæ giaûm ñaùng keå sau tuoåi 70. Maët khaùc, ôû ñaây beänh ñaùi thaùo ñöôøng, ñoùng vai troø nhö laø moät yeáu toá aûnh höôûng maïnh ñeán soá löôïng vaø chöùc naêng nöôùc maét ñaõ laøm maát hoaëc lu môø aûnh höôûng cuûa tuoåi vaø giôùi ñoái vôùi nöôùc maét ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng trong nghieân cöùu naøy. Veà giaù trò Nghieäm phaùp Schirmer vaø Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét theo thôøi gian bò beänh Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy giaù trò Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét trung bình ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù thôøi gian bò beänh < 5 naêm so vôùi nhoùm coù thôøi gian bò beänh > 5 naêm coù khaùc nhau vaø söï khaùc nhau naøy coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,05) Nhö phaàn baøn luaän treân ñaõ trình baøy, ñaùi thaùo ñöôøng laø moät beänh laøm aûnh höôûng raát nhieàu ñeán soá löôïng vaø chöùc naêng nöôùc maét do laøm bieán ñoåi caùc thaønh phaàn taïo ra nöôùc maét, do ñoù thôøi gian bò beänh caøng laâu thì caùc thaønh phaàn naøy caøng bò aûnh höôûng nhieàu. Veà giaù trò Nghieäm phaùp Schirmer vaø Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét theo trieäu chöùng khoâ maét Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy ôû nhöõng beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù bieåu hieän khoâ maét, giaù trò nghieäm phaùp Schirmer vaø nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét giaûm ñaùng keå, coù 25 maét (52,2%) coù giaù trò nghieäm phaùp Schirmer < 5mm, coù 29 maét (60,3%) coù giaù trò nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét < 7giaây,, khaùc nhau coù yù nghóa thoáng keâ so vôùi nhoùm khoâng coù bieåu hieän khoâ maét. Ñieàu naøy khuyeán caùo chuùng ta raèng neân söû duïng nöôùc maét nhaân taïo,chaát boâi trôn, chaát öùc cheá aldose reductose nhö Sorbinil, CT-112,ONO-2235 ôû nhöõng beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù trieäu chöùng khoâ maét höùa heïn nhieàu trieån voïng nhö nhieàu coâng trình nghieân cöùu ñaõ baùo caùo, nhaèm ngaên ngöøa bieán chöùng ôû beà maët nhaõn caàu veà laâu daøi coù theå daãn ñeán muø loaø. Veà giaù trò Nghieäm phaùp Schirmer vaø Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét theo bieán chöùng thaàn kinh Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy giaù trò nghieäm phaùp Schirmer trung bình vaø giaù trò nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét trung bình ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù bieán chöùng thaàn kinh ngoaïi bieân so vôùi nhoùm khoâng coù bieán chöùng thaàn kinh ngoaïi bieân khaùc nhau coù yù nghóa thoáng keâ.Keát quaû naøy chöùng minh raèng ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù bieán chöùng thaàn kinh ngoaïi bieân seõ coù nhöõng aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán söï daãn truyeàn thaàn kinh chi phoái cho chöùc naêng tuyeán leä vaø thaàn kinh caûm giaùc keát giaùc maïc. Ñieàu naøy laøm aûnh höôûng ñeán chöùc naêng cuûa teá baøo tuyeán leä vaø teá baøo ñaøi. 6.Veà giaù trò Nghieäm phaùp Schirmer vaø Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét theo ñaùp öùng ñieàu trò: Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy giaù trò nghieäm phaùp Schirmer trung bình ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù ñaùp öùng vôùi ñieàu trò so vôùi nhoùm khoâng coù ñaùp öùng vôùi ñieàu trò coù khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ (p < 0,005).Theo Murat Dogru vaø caùc coäng söï ngöôøi Nhaät(7),thì söï dao ñoäng xen keõ cuûa ñöôøng huyeát cao vaø bình thöôøng ñaõ gaây ra söï dò saûn teá baøo ñaøi vaø teá baøo vaûy cuõng nhö söï thieáu kieåm soaùt chuyeån hoaù ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng seõ aûnh höôûng coù haïi ñeán beà maët nhaõn caàu, trong ñoù coù chöùc naêng cuûa nöôùc maét. Tuy nhieân cô cheá bieán ñoåi beà maët nhaõn caàu naøy ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng hieän nay vaãn chöa ñöôïc roõ, nhöng coù theå laø do söï maát hoaëc giaûm nuoâi döôõng daây thaàn kinh V1 trong giaùc maïc vaø keát maïc.ï Chuyeân ñeà Nhaõn khoa 62 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Cuoái cuøng, qua nghieân cöùu naøy chuùng ta caøng hieåu saâu theâm veà nhöõng bieán chöùng ôû maét do beänh ñaùi thaùo ñöôøng gaây ra, töø ñoù coù cô sôû ñeå ñieàu trò vaø chaêm soùc maét toát hôn cho nhöõng beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng. Ñoù cuõng chính laø muïc ñích cuûa chuùng toâi khi nghieân cöùu ñeà taøi naøy. KEÁT LUAÄN Qua keát quaû nghieân cöùu neâu treân chuùng toâi nhaän thaáy raèng cuõng nhö caùc keát quaû nghieân cöùu ñaõ ñöôïc baùo caùo trong y vaên theá giôùi, nhöõng beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng típ 2 coù söï bieán ñoåi nöôùc maét roõ reät. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy: TAØI LIEÄU THAM KHAÛO -Giaù trò trung bình cuûa Nghieäm phaùp Schirmer vaø nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét khoâng phuï thuoäc vaøo tuoåi vaø giôùi. 1 Murat Dogru MD, Chikako Katakami MD, Masanori Inoue MD. Tear Function and Ocular Surface Change in Noninsulin-dependent Diabetes Mellitus. Kobe University School of Medicine, Kobe, Japan. May 2000. -Giaù trò trung bình cuûa Nghieäm phaùp Schirmer vaø Nghieäm phaùp thôøi gian phaù vôõ phim nöôùc maét phuï thuoäc vaøo thôøi gian maéc beänh, trieäu chöùng khoâ maét, bieán chöùng thaàn kinh ngoaïi bieân vaø vieäc ñaùp öùng vôùi ñieàu trò beänh ñaùi thaùo ñöôøng. 2 Schultz R.O., Van Horn D.L., et al. Diabetic keratopathy. Trans Am Ophthalmol 1995; 30:142-146. 3 Hyndiuk R.A., Kazarian E.L., Schultz R.O. Neurotrophic corneal ulcers in diabetes mellitus. Arch Ophthalmol 1977;95:2193-2196 4 Kanski. Clinical Ophthalmology.1988 5 Mather WD, Menopause and tear function: the influence of prolactin and sex hormon tear production. Cornea 1998; 17:353-8. Söï bieán ñoåi veà soá löôïng vaø chaát löôïng nöôùc maét ôû beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng, gaây ra haäu quaû coù haïi nhaát ñònh ñeán beà maët nhaõn caàu do nhöõng chöùc naêng cuûa nöôùc maét maát hoaëc giaûm khaû naêng baûo veä vaø nuoâi döôõng lôùp bieåu moâ beà maët nhaõn caàu. Ñieàu naøy goùp phaàn giaûi thích taïi sao coù töø 47% ñeán 64%(8) beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù nhöõng toån thöông giaùc maïc nguyeân phaùt trong cuoäc ñôøi. Tuy nhieân ñeå hieåu roõ vaán ñeà naøy chuùng toâi thaáy caàn thieát phaûi coù nhöõng nghieân cöùu theâm veà thaønh phaàn nöôùc maét, laøm teá baøo hoïc bieåu moâ keát maïc, giaùc maïc maø hieän nay chuùng toâi chöa coù khaû naêng laøm ñöôïc. 6 Ishida N., Rao G.N., del Cerro M., Aquavella J.V. Corneal nerve alterations in diabetes mellitus. Arch Ophthalmol 1984;102:1380-1384. 7 McNamara N.A., Brand R.J., Polse K.A., Bourne W.M. Corneal function during normal and high serum glucose levels in diabetes. Invest Ophthalmol Vis Sci 1998;39:3-17. 8 Beitch I. The induction of keratinization in the corneal epithelium. A comparison of the "dry" and vitamin A- deficient eyes. Invest Ophthalmol 1970;9:827-843. 9 Tseng S.C.G., Hirst L.W., Farazdaghi M., Green W.R. Goblet cell density and vascularization during conjunctival transdifferentiation. Invest Ophthalmol Vis Sci 1984;25:1168- 1176. Chuyeân ñeà Nhaõn khoa 63