Kết quả điều trị dò bàng quang – âm đạo tại Bệnh viện Bình Dân từ 8/1999 – 8/2002

Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 34 KEÁT QUAÛ ÑIEÀU TRÒ DOØ BAØNG QUANG – AÂM ÑAÏO TAÏI BEÄNH VIEÄN BÌNH DAÂN TÖØ 8/1999 – 8/2002 Döông Quang Trí*, Nguyeãn Vaên Hieäp**, Vuõ Leâ Chuyeân**, Nguyeãn Vaên Tho*ï* TOÙM TAÉT Ñaët vaán ñeà: Doø baøng quang aâm ñaïo laø bieán coá sau phaãu thuaät, thuû thuaät saûn phuï khoa, phaãu thuaät vuøng chaäu. Beänh gaây aûnh höôûng ñeán chaát löôïng soáng cuûa ngöôøi beänh. Baøi baùo caùo naøy nhaèm toång keát tình hình ñieàu trò doø baøng quang aâm ñaïo taïi beänh vieän Bình daân töø 8/1/99 ñeán 8/2002 ñeå ruùt nhöõng kinh nghieäm trong phaãu thuaät ñieàu trò loã doø, haïn cheá thaát baïi Phöông phaùp vaø ñoái töôïng nghieân cöùu: 34 beänh nhaân ñöôïc chaån ñoaùn doø baøng quang aâm ñaïo töø 8/1/99 ñeán 8/2002. Nguyeân do caét töû cung chieám 44%, moå töû cung laáy thai 17,65%, Wertheim Meigs 17,65%, coøn laïi do nguyeân nhaân khaùc. Keát quaû: Phaãu thuaät taïm bôï: 5 tröôøng hôïp (14,71%); Phaãu thuaät vaù doø: 29 tröôøng hôïp (85,29%); Coù cheïn moâ: 8 tröôøng hôïp (23,52%); Khoâng cheïn moâ: 29 tröôøng hôïp (61,76%); Thaønh coâng: 26/29 tröôøng hôïp (89,65%); Thaát baïi: 3/29 tröôøng hôïp (10,35%). Keát luaän: Vieäc phaùt hieän loã doø baøng quang aâm ñaïo thöôøng ñôn giaûn, phaãu thuaät vaù doø khoâng khoù, nhöng muoán ñaûm baûo keát quaû thaønh coâng cao, phaãu thuaät vieân phaûi coù phöông phaùp thích hôïp,thöïc hieän vaøo thôøi ñieåm chính xaùc, söû duïng caùc bieän phaùp cheïn moâ khi caàn, theo doõi haäu phaãu toát. SUMMARY RESULT OF MANAGEMENT OF VESICO-VAGINAL FISTULA IN BINH DAN HOSPITAL Duong Quang Tri, Nguyen Van Hiep, Vu Le Chuyen, Nguyen Van Tho * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 * Supplement of No 1 * 2004: 240 - 243 Purpose: Vesico vaginal fistula is a complication after gynecologic surgery or maneuver, pelvic surgery and others causes. The disease affect quality of life of patients. This study is for reviewing the state of the treatment of vesico vaginal fistula at Bình Daân’ hospital from 8/1/99 to 8/2002 to withdraw our experiences in reparing operation, minimize unsuccessful cases. Material and method: 34 female patients were diagnosed as vesico vaginal fistula and operated between 8/1/99 and 9/2002. Among the causes, hysterectomy occupied 44%, cesarean 17,65%, Wertheim Meigs 17,65%, the rest for others causes. Results: Palliative treatment: 5 cases (14,71%); Fistulae repair: 29 cases (85,29%); Use supported tissu: 8 cases (23,52%); Without supported tissue: 29 cases (61,76%); Succeed: 26/29 cases (89,65%); Failed: 3/29 cases (10,35%). Conclusion: The diagnostic of vesico vaginal fistula is usually simple, repairing surgery is not difficult, but high success rate require appropriate techniques, right time of surgery, use of supported tissue if needed, good postoperative surveys.. * Boä moân Nieäu Tröôøng Ñaïi hoïc Y Döôïc TpHCM ** Khoái Nieäu – Beänh vieän Bình Daân TP.HCM Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 240 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc ÑAËT VAÁN ÑEÀ VAØ MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU Doø baøng quang aâm ñaïo laø bieán coá sau phaãu thuaät, thuû thuaät saûn phuï khoa, phaãu thuaät vuøng chaäu hay do moät soá nguyeân nhaân khaùc. Beänh gaây aûnh höôûng ñeán chaát löôïng soáng cuûa ngöôøi beänh. Baøi baùo caùo naøy nhaèm toång keát tình hình hình ñieàu trò doø baøng quang aâm ñaïo taïi beänh vieän Bình daân töø 8/1/99 ñeán 8/2002 ñeå ruùt nhöõng kinh nghieäm trong phaãu thuaät ñieàu trò loã doø, haïn cheá thaát baïi PHÖÔNG PHAÙP VAØ ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU Phöông phaùp: tieàn cöùu – moâ taû caét ngang Ñoái töôïng: 34 beänh nhaân ñöôïc chaån ñoaùn doø baøng quang aâm ñaïo töø 8/1/99 ñeán 8/2002. Nguyeân do caét töû cung chieám 44%, moå töû cung laáy thai 17,65%, Wertheim Meigs 17,65%, sang chaán saûn khoa 8,82%, coøn laïi do caùc nguyeân nhaân khaùc. Ñieàu trò: Coù 2 phöông phaùp ñieàu trò doø baøng quang aâm ñaïo: ñieàu trò noäi khoa vaø ñieàu trò phaãu thuaät. Trong loaït beänh nhaân nghieân cöùu cuûa chuùng toâi, khoâng coù tröôøng hôïp naøo ñieàu trò noäi khoa, 34 tröôøng hôïp ñieàu trò baèng phaãu thuaät: Phaãu thuaät vaù doø 29/34 tröôøng hôïp (85.29%) Phaãu thuaät khoâng vaù doø (phaãu thuaät taïm bôï) 5/34 tröôøng hôïp (14.71%) Phaãu thuaät vaù doø: Khoâng cheïn moâ 21/29 beänh nhaân: 61.76% Vaù doø coù cheïn moâ 8/29 beänh nhaân: 23.52% Phaãu thuaät khoâng vaù doø – taïm bôï laøm khoâ ñöôøng doø, khoâ vuøng chaäu. Ñöa 2 nieäu quaûn ra da: 3 beänh nhaân Môû baøng quang ra da: 1 beänh nhaân Môû baøng quang ra da vaø haäu moân nhaân taïo : 1 beänh nhaân Keát quaû (phaãu thuaät vaù doø) Thaønh coâng: 26/29 tröôøng hôïp 89,65% Thaát baïi: 3/29 tröôøng hôïp 10,35% BAØN LUAÄN Nguyeân nhaân sinh beänh: phaãu thuaät caét boû töû cung do u xô töû cung chieám tæ leä cao nhaát (15/34 tröôøng hôïp); keá ñeán laø moå laáy thai (6/34 tröôøng hôïp); phaãu thuaät Wertheim Meigs (6/34 tröôøng hôïp); sang chaán saûn khoa (3/34 tröôøng hôïp); coøn laïi laø caùc nguyeân nhaân khaùc (K coå töû cung xaâm laán: 1 tröôøng hôïp, gaép saïn baøng quang (gaép moø): 1 tröôøng hôïp; raïch maøng trinh do beá kinh: 1 tröôøng hôïp; K baøng quang gaây doø baøng quang-aâm ñaïo-tröïc traøng: 1 tröôøng hôïp). Phaãu thuaät vaù doø baøng quang aâm ñaïo khoù thaønh coâng vì: Vò trí loã doø: naèm ôû saâu, khoù moå, khoù thao taùc maëc duø phaãu thuaät vieân moå qua ñöôøng aâm ñaïo hay ñöôøng treân buïng vaøo baøng quang Caáu taïo cô theå hoïc: giöõa baøng quang vaø aâm ñaïo toå chöùc raát moûng, khoâng coù moâ ñeäm ôû giöõa neân raát khoù laønh sau khi vaù doø. Ñöôøng doø coù nhieàu moâ xô gaây neân do seïo, haäu quaû cuûa nhieãm truøng hay chaïy tia xaï (trong nhöõng beänh nhaân ung thö coå töû cung ung thö vuøng chaäu). Loã doø xô roäng do phaãu thuaät vaù doø laàn tröôùc thaát baïi, vì theá vaù doø deã taùi phaùt (khoù laønh) Baøng quang chöùa nöôùc tieåu vaø coù aùp löïc neân choã khaâu vaù doø deã bung, nhaát laø khi loã doø coønt trong giai ñoaïn vieâm nhieãm. Phöông phaùp giaûi quyeát Choïn ñöôøng moå thích hôïp: loã doø cao ñi ñöôøng treân qua ngaõ buïng vaøo baøng quang, loã doø thaáp ñi ngaõ döôùi qua aâm ñaïo. Coù theå aùp duïng ñöôøng moå phoái hôïp treân vaø döôùi. Ñaûm baûo nguyeân taéc caàn thieát trong luùc moå: thaáy roõ loái doø, boùc taùch baøng quang ra khoûi aâm ñaïo thaønh 2 lôùp rieâng bieät, ñuû roäng. Khaâu loã doø ñuùng kyõ thuaät, khaâu rieâng bieät töøng lôùp sao cho 2 meùp loã doø saùt vaøo nhau, khoâng caêng, nieâm maïc baøng quang khoâng chui vaøo meùp veát thöông Phaûi thaáy roõ 2 loã nieäu quaûn, coù theå ñaët thoâng nieäu quaûn 2 beân ñeå traùnh khaâu coät nhaàm nieäu quaûn hoaëc Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 241 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 coù theå boùc taùch ñöa nieäu quaûn ra ngoaøi sau khi vaù doø seõ caém laïi nieäu quaûn vaøo baøng quang trong tröôøng hôïp loã doø phaïm vaøo loã nieäu quaûn. Ñoái vôùi loaïi doø phöùc taïp, taùi phaùt, loã doø ôû vò trí cao trong voøm aâm ñaïo, doø do xaï trò thieáu maùu nuoâi toå chöùc huyeát keùm, nhieàu moâ xô vaø trong tröôøng hôïp vaù doø sôùm, moâ xung quanh loã doø coøn vieâm bôû, chuùng toâ vaù doø coù cheïn moâ giöõa hai lôùp cuûa ñöôøng doø (phaãu thuaät Kiricuta- maïc noái lôùn hay maûnh gheùp Martius – moâ môõ cuûa aâm moâi lôùn). Xoaù aùp löïc baøng quang trong suoát quaù trình laønh veát thöông baèng thoâng môû baøng quang ra da, ñaët oáng thoâng nieäu ñaïo löu. Moät soá ñeà nghò vaø caùch phoøng ngöøa, phaùt hieän sôùm doø baøng quang aâm ñaïo: Khuyeán caùo caùc phuï nöõ coù thai neân ñi khaùm thai thöôøng xuyeân Sanh khoù, chuyeån daï keùo daøi neân ñaët thoâng tieåu löu Kieåm tra baøng quang- aâm ñaïo, khi keát thuùc cuoäc moå baèng caùch bôm baøng quang vôùi dung dòch xanh methylen ñeå phaùt hieän toån thöông, neáu coù khaâu laïi ngay. Keát luaän: phaãu thuaät ñieàu trò doø baøng quang aâm ñaïo ñöôïc thöïc hieän taïi beänh vieän Bình daân töø 8/1999 – 2002 vôùi 34 tröôøng hôïp, 5/34 tröôøng hôïp ñöôïc phaãu thuaät taïm bôï- laøm khoâ vuøng ñaùy chaäu, khoâ ñöôøng doø. Phaãu thuaät vaù doø baøng quan aâm ñaïo laø phöông phaùp ñieàu trò chuû yeáu vaø hieäu quaû nhaát. Chuùng toâi ñaõ vaù doø cho 29 beänh nhaân. Theo nghieân cöùc cuûa chuùng toâi, haàu heát caùc beänh nhaân ñöôïc aùp duïng ñöôøng moå treân qua baøng quan 27/29 tröôøng hôïp, 8/21 tröôøng hôïp vaù doø coù cheïn moâ. Keát quaû thaønh coâng 26/29 tröôøng hôïp (89.65%) – 3/29 tröôøng hôïp thaát baïi (10.35%). Vieäc phaùt hieän vaø chaån ñoaùn doø baøng quang aâm ñaïo khoâng khoù (test bleu methylen, soi baøng quang, thaêm khaùm aâm ñaïo), khoâng caàn ñeán nhöõng phöông tieän maùy moùc ñaëc bieät, vaán ñeà quang troïng laø phaûi phaân loaïi doø, doø ñôn giaûn hay doø phöùc taïp vaø chuù yù caùc beänh keát hôïp ñeå tieân löôïng cho cuoäc moå. Phaãu thuaät vaù doø baøng quan aâm ñaïo laàn ñaàu phaûi ñaûm baûo thaønh coâng, vì neáu taùi phaùt vaù doø laàn 2 caøng khoù hôn nhieàu vaø coù khi beänh nhaân khoâng trôû laïi vì khoù khaên veà kinh teá. Muoán vaäy, phaãu thuaät vieân phaûi toân troïng caùc nguyeân taéc phaãu thuaät, choïn kyõ thuaät vaø ñöôøng moå vaù doø thích hôïp, theo doõi chaêm soùc beänh nhaân taän tình, kyõ löôõng trong thôøi gian haäu phaãu, daën doø beänh nhaân chu ñaùo khi xuaát vieän, taùi khaùm ñònh kyø. Muoán ñaûm baûo keát quaû thaønh coâng cao nhaát trong phaãu thuaät vaù doø baøng quang aâm ñaïo, ñoøi hoûi ngöôøi baùc só phaãu thuaät khoâng ñöôïc chuû quan, luoân hoïc hoûi, trau doài kinh nghieäm keøm theo söï kheùo leùo vaø kinh teá TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Nguyeãn vaên hieäp, Döông Quang Trí, Vuõ Leâ Chuyeân, Ngoâ Gia Hy: Tai bieán nieäu trong saûn phuï khoa (1972- 1982: 122 tröôøng hôïp). Sinh hoaït khoa hoïc kyõ thuaät Beänh vieän Bình daân 1981: 101-107 2. Ngoâ Gia Hy: Tai bieán bieán chöùng nieäu trong saûn phuï khoa. Hoäi thaûo taïi Beänh vieän Phuï saûn 1985 (Coâng trình cuûa GS Ngoâ Gia Hy- Nieäu hoïc-taäp 1- phaàn 1) trang 845 3. Ñaøo Quang Oaùnh, Vuõ vaên Ty, Phaïm vaên Buøi, Vuõ Quoác Hoaø, Nguyeãn Tuaán Vinh, Nguyeãn Vaên Aân,Nguyeãn Tieán ñeä, Nguyeãn Ngoïc Tieán, Nguyeãn Phuùc Caåm Hoaøng: Taïo hình baøng quang baèng ruoät, Taïp chí Y hoïc Vieät Nam, Chuyeân ñeà tieát nieäu-thaän hoïc-taäp 4-5-6.2001:196-203 4. Nguyeãn Quang Quyeàn: cô quan sinh duïc nöõ, baøi giaûng giaûi phaãu hoïc, Nhaø xuaát baûn Y hoïc, chi nhaùnh Tp.HCM 1985:160-173 5. Traàn Vaên Saùng, Nguyeãn Ñöùc Khoan, Leâ Hoaøng: qua 2 tröôøng hôïp duøng ruoät non ñeå taùi taïo baøng quang, noäi san beänh vieän Chôï Raãy soá 7/1989:10 6. Döông quang Trí: cô sôû giaûi phaãu hoïc baøng quang vaø aâm ñaïo cuûa ngöôøi Vieät Nam vaø öùng duïng phaãu thuaät doø baøng quang-aâm ñaïo. Taäp san hình thaùi hoïc soá ñaëc bieät – taäp 6. Toång Hoäi Y Döôïc hoïc Vieät Nam 1997. 7. Adetiloye-VA, Dare-Fo:Obstetric fistula: Evaluation with ultrasonography. 7-Ultrasound-Med 2000: 19(4):234-249 8. Benchekroun-A; Lachka-A; Alami-M; Soumana-A; Farih-MH; Belahnedi-Z, Marzouk-M, Faik-M: The Martius flap in the treatment of vesicovaginal fistulas. An Urol (Paris) 1999; 32(2):85-88 9. Davatian AA: Intestinal plastic repair in vesicovaginal fistulas.- Urol Nephrol (Mosk) 1994 May –Jun; (3): 24-27 10. GuirassyS, Bah I, Diallo-MB, Son KB: Rapair of vescovaginal fistuala in the ventral supine (34 case). Prog Urol 1994 Aug – Sep ;4:561-562 11. Glody-MH, Nyirjery-P, Chawani-A: Intravesical foreign body and vesicovaginal fistula: a rare complication of a neglected pessary. In Urogynecol-J Pelvie Floor. Dysfunct 1999;10: 407- 408 12. Hogges AM: The Mitrofamoff urinary diversion for complex vesicovaginal fistuala: experience from Uganda. BJU.In 1999 Sep; 84: 436 – 439 Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 242 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc 13. Hanai –T, Miyatake-R, Kota-Y, Iguchi-M: Vesicovaginal fistula due to a vaginal foreign body: a case report. Hinyokika-Kiyo 2000 Feb; 46(2): 141-143 15. Langkilde-NC, Pless- TK, Lundbeck-F, Nestrom-B: Surgery repair of Vesicovaginal fistula: a ten years retrospective study. Scand-J-Urol Nephrol 1999 Apr;33(2): 100-103 14. Lynn Sthothers, Ashok Chopra; Shlomo Raz: Vesicovaginal fistula; female Urology, second edition; 1996: 490 – 502 Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 243