Hưóng dẫn quản lý chương trình trong Ubuntu qua dòng lệnh

Hưóng dẫn quản lý chương trình trong Ubuntu qua dòng lệnh Như chúng ta đã biết, Ubuntu đã có khá nhiều công cụ hỗ trợ giao điện đồ họa để cài đặt phần mềm, ứng dụng vào bên trong hệ thống, nhưng ngưòi dùng lại phải mất công tìm kiếm. Tuy nhiên, đối với những người yêu thích và đã có nhiều thời gian sử dụng hệ điều hành mã nguồn mở này thì quá trình xử lý và thao tác bằng dòng lệnh đơn thuần thông qua bàn phím sẽ nhanh và tiết kiệm thời gian hơn nhiều. APT: v ề bản chất, Linux quản lý các phần mềm, ứng dụng trong hệ thống qua các gói - Package, và từng phần riêng biệt của ứng dụng đều chứa đựng giao diện đồ họa, các module và 1 số thư viện hỗ trợ khác nhau. Bên cạnh đó, hầu hết những chương trình này đều kết nối một vài gói cài đặt độc lập với nhau, trong khi các ứng dụng khác cho phép người sir dụng chọn riêng biệt gói nào đê cài đặt hoặc không. Những thông tin này có thể gây ra sự nhầm lẫn, khó hiểu đối với người dùng, do vậy Linux đã tích hợp sẵn 1 gói ứng dụng để quản lý tất cả. Mỗi phiên bản distribution của Linux đều có hệ thống quản lý riêng biệt, ví dụ với Ubuntu là Advanced Packaging Tool. Bên cạnh đó, mỗi hệ thống đều được hỗ trợ các tính năng khác nhau như gán thêm Repository, tìm kiếm, cài đặt và gỡ bỏ các gói hỗ trợ theo tùy chọn, nâng cấp hoặc cập nhật... về cơ bản, cú pháp sử dụng qua dòng lệnh là rất đơn giản, nhưng trên thực tế thì không phải ai cũng nắm bắt được. APT yêu cầu mức quyền tối thiểu là Super - User đối với tài khoản người dùng, vì nó sẽ liên quan đến từng khía cạnh của hệ thống trong quá trình thao tác, do vậy trong Ubuntu, chúng ta sẽ cần phải sử dụng câu lệnh sudo. Tìm kiếm các Package: Cú pháp cơ bản để tìm kiếm phần mềm là: apt-cache search [search term 1] [search term 2] ... [search term n] Các bạn chỉ cần thay thế [search terms] với tên phần mềm, và không bao gồm dấu []. Ví dụ cụ thể như sau: ị' 7 r r Bên cạnh đó, chúng ta có thê tiên hành tìm kiêm theo thông tin mô tả chung, hoặc tên gọi. Một vài từ khóa sẽ trả vê r 7 hàng loạt kêt quả tương ứng, do vậy hãy dùng lệnh sau đê yatri@svarga: - I File Edit View Search Terminal Help yatri@svarga:~$ apt-cache search time zone python collectd-core - statistics collection and monitoring daemon (core system) ggz-python-games - GGZ Gaming Zone: game clients collection for SDL and Pyth Ion python-ftputil - High-level FTP client library (virtual filesystem and more) python-tz - Python version of the Olson timezone database yatri@svarga:~$ giám sát: apt-cache search [search terms] I less Các bạn sẽ để ý thấy có dấu I ở giữa (cùng với phím \), câu lệnh thu gọn này cho phép bạn rút ngắn toàn bộ danh sách kết quả hiển thị, sau đó duyệt bằng các phím di chuyển lên, xuống, trái, phải, Space, B và Enter. Nhấn Q để thoát và quay trở lại màn hình câu lệnh. Gán thêm Repository: Mặt khác, chúng ta có thể tìm thấy rất nhiều phần mềm dựa vào các Repository trực tuyến. Ví dụ, ưbuntu Tweak - một tiện ích hỗ trợ cho phép người dùng thav đổi những thiết lập “ẩn” trong hệ thống, được lưu trữ trên một repository khác. Nếu bạn gán repository này thay vì việc download và cài đặt file riêng biệt, thì hệ thống sẽ thông báo về những thay đổi và luôn tự động cập nhật. Hoặc người dùng có thể gán và thay đổi danh sách repository bằng cách sửa file gốc của APT: sudo nano /etc/apt/sour ce s.list Từ phiên bản Ubuntu 9.10 Karmic Koala trở đi đã có nhiều thay đổi trong việc này, đơn giản hơn nhiều so vơi trước kia: yatri(®svarga: - File Edit View Search Terminal Help yatri@svarga:-$ sudo add-apt-repository ppa:tualatrix/ppa Executing: gpg --ignore-time-conflict --no-options --no-default-keyring --se cret-keyring /etc/apt/secring.gpg --trustdb-name /etc/apt/trustdb.gpg --keyr ing /etc/apt/trusted.gpg --primary-keyring /etc/apt/trusted.gpg --keyserver hkp : //keyserver. uhuntii. com : 86/ --recv FF854G9FFAR4OFCCRfi‘i74081fiAF0F19406?4A? 26 gpg: requesting key 0624A220 from hkp server keyserver.ubuntu.com gpg: key 0624A220: "Launchpad PPA for TualatriX” not changed gpg: Total number processed: 1 gpg: unchanged: 1 yatri@svarga:~$ » » -w - • * - w » * - ■„ ị ~ iiịi' w V « * - ♦ - '¡ÿ •# •••# ••# » *• » add-apt-repository [tên repository] Ví dụ khi áp dụng trên repository của Ubuntu Tweak, chúng ta sẽ phải gõ lệnh sau: sudo add-apt-repository ppa:tualatrix/ppa Cập nhật nguồn: I I ft ị ụ- p * - I I Ị p II * về Cơ bản, sau khi hoàn tất việc gán repository, chúng ta phải cập nhật lại danh sách các package: sudo apt-get update Câu lệnh trên sẽ thực hiện việc cập nhật toàn bộ package từ tất cả các repository. Và các bạn hãy lưu ý rằng chỉ nên áp dụng sau khi gán repository. Cài đặt: ] © a ^ yatri<®svarga: - File Edit View Search Terminal Help Ign natty-security/universe Translation-en Ign natty/main Translation-en US Ign natty/main Translation-en Ign natty/multiverse Translation-en US Tgn natty/multiverse Translation-en Ign natty/restricted Translation-en US Ign natty/restricted Translation-en Ign natty/universe Translation-en US Ign natty/universe Translation-en Ign natty-updates/main Translation-en US Ign natty-updates/main Translation-en Ign natty-updates/multiverse Translation-en US Ign natty-updates/multiverse Translation-en Ign natty-updates/restricted Translation-en US Ign natty-updates/restricted Translation-en Tgn natty-upriates/universe Translation-en US Ign natty-updates/universe Translation-en fetched 2,773 B in 2s (1,201 B/s) I Reading package lists... Done yatri<asvarga:~$ Khi đã kết thúc những bước cơ bản trên, thì đến bước này các bạn chỉ cần tiến hành cài đặt dựa theo cú pháp lệnh sau: sudo apt-get install [package name 1 ] [package name 2] ... [package name n] I Q yatri(®svarga: ~ File Edit View Search Terminal Help yatri@svarga:~$ sudo apt-get install gnome-chess Reading package lists... Done Building dependency tree Reading state information... Done The following extra packages will be installed: qnuchess qnuchess-book libxcb-render-utilG Suggested packages: xboard eboard The following NEW packages will be installed: gnome-chess gnuchess gnuchess-book libxcb-render-utilO 0 upgraded, 4 newly installed, 0 to remove and 66 not upgraded. Need to get 2,898 kB of archives. After this operation, 5,349 kB of additional disk space will be used. Do you want to continue [Y/n]? Y Câu lệnh trên sẽ thực hiện việc tải và cài đặt các package được liệt kê. Nếu quá trình này có yêu cầu thêm một số gói hỗ trợ khác thì chúng cũng sẽ được hoàn tất. Dôi khi, người sử dụng sẽ thấy toàn bộ danh sách yêu cầu này, và họ chỉ cần lựa chọn những gói thực sự cần thiết. Còn lại, các bạn sẽ thấy các package chính, và khi cài đặt gói này, những thành phần hỗ trợ đi kèm cũng sẽ được cài đặt theo: © yatri(®svarga: ~ File Edit View Search Terminal Help yatri@svarga:~$ sudo apt-get install rhythmbox Reading package lists... Done Building dependency tree Readina state information... Done The following extra packages will be installed: libdmapsharinq2 rhythmbox-pluqin-cdrecorder rhythmbox-pluqins Suggested packages: rhythmbox-plugin-coherence The following NEW packages will be installed: libdmapsharing2 rhythmbox rhythmbox-plugin-cdrecorder rhythmbox-plugins 0 upgraded, 4 newly installed, 0 to remove and 66 not upgraded. Need to get 1,683 kB of archives. After this operation, 6,234 kB of additional disk space will be used. Do you want to continue [Y/n]? Xóa bỏ Package: Nếu muốn gỡ bỏ 1 chương trình nào đó, các bạn hãy xóa bỏ các gói cài đặt trước tiên: sudo apt-get remove [package name 1] [package name 2] ... [package name n] Còn nếu muốn xóa bỏ phần cấu hình, thiết lập cũng như các thư mục có liên quan, thì hãy thêm lựa chọn purge như sau: sudo apt-get remove -purge [package name 1 ] [package name 2] ... [package name n] CÓ 2 dấu gạch ngang ở đây, tham số này sẽ tỏ ra hữu ích nếu chương trình cần gỡ bỏ không hoạt động bình thường. Bằng cách này, chúng ta sẽ gỡ bỏ được hoàn toàn và không còn sót bất cứ file nào của chương trình. Hầu hết thời gian, 3 -fs -ft s# « fs T. ~ « ■* *■ * » •?* *• » f * f T w f f * 9 « » w *■ ~ «• *■ «■ f* '?* *• « ^ người sử dụng sẽ phải chọn giữa các package chính và phần hỗ trợ đi kèm để gỡ bỏ, nhưng nếu muốn thực hiện theo cách tự động, hãy sử dụng lệnh: sudo apt-get autoremove Nâng cấp phần mềm: về cơ bản, các phần mềm mã nguồn mở có thời gian cập nhật và nâng cấp khá ngắn. Nếu muốn thực hiện thì các bạn hãy sử dụng lệnh sau: sudo apt-get upgrade [package name 1] [package name 2] ... [package name n] Hoặc tiến hành áp dụng với toàn bộ phần mềm bằng cú pháp: sudo apt-get upgrade Câu lệnh trên sẽ thông báo cho bạn chính xác số lượng và package nào cần cập nhật, sau đó tiến hành xác nhận trước khi áp dụng. Nhưng cần lưu ý 1 điều rằng, chúng ta phải nâng cấp trước tiên, và quá trình cập nhật sẽ thay thế phiên bản chương trình cũ bằng phiên bản mới hơn. Quá trình này diễn ra như sau: tên package giống nhau sẽ được yêu cầu, và đơn giản là phiên bản cũ được thay thế hoàn toàn. Tuy nhiên, cũng có 1 vài trường hợp xảy ra, một số phần mềm lại yêu cầu gói cài đặt với những tên gọi hơi khác biệt, do vậy toàn bộ file cũ bị xóa bỏ và thay thế bằng dữ liệu mới. Và đôi khi, phiên bản mới của 1 chương trình bất kỳ nào đó lại yêu cầu thêm gói hỗ trợ, do vậy người sử dụng nên dùng lệnh dist-upgrade: €> yatri(ffisvarga: - File Edit View Search Terminal Help yatri@svarga:~$ sudo apt-get dist-upgrade Reading package lists... Done Building dependency tree Reading state information... Done Calculating upgrade... Done The following packages will be upgraded: apturl apturl-common firefox firefox-globalmenu firefox-gnome-support flashplugin installer girl.2 panelapplet 3.G gnome panel gnome-panel-bonobo gnome-panel-data google-chrome-beta language-selector-common language-selector-gnome libpanel-applet-3-0 Ubpanel-applet2-0 libplymouth2 libpulse-browsee Ubpulse-mainloop-glibO libpulse© libreoffice-base-core libreoffice-calc libreoffice-common libreoffice-core libreoffice-draw libreoffice-emailmerge libreoffice-gnome libreoffice-gtk libreoffice-help-en-us libreoffice-impress libreoffice-math libreoffice-style-human libreoffice-writer libsmbclient libwbcliento plymouth plymouth-label Plymouth-theme-ubuntu-logo plymouth-theme-ubuntu-text pulseaudio pulseaudio-esound-compat pulseaudio-module-xll pulseaudio-utils python cupshelpers python glade2 python gobject python gobject Cairo python-gtk2 python-papyon python-uno samba samba-common samba-common-bin smbclient software-center system-config-printer-common system-config-printer-gnome system*config-printer-udev ttf-opensymbol ubuntu-docs ubuntu-sso-client ubuntu-tweak uno-libs3 update-manager update-manager-core ure virtualbox-4.0 66 upgraded, 0 newly installed, 0 to remove and 0 not upgraded. Need to get 211 MB of archives. After this operation, 1,470 kB of additional disk space will be used. Do you want to continue [Y/n]? Y # # # * ft i i i I1 > I 4 I I I * * A ® T .*■ CO K * ft * ft. ft ft- ft ft. ft ft ft ft. * ft ft ft .* ft ft ft .* * ft ft. .*■ ft- ft -ft ft ft ft .ft. ft- ft ■ft # ft ft sudo apt-get dist-upgrade [package name 1] [package name 2] ... [package name n] sudo apt-get dist-upgrade Con nêu ban muôn biêt chi tiêt gôi cài dat eu thê nào cân nâng câp, thi chi can them tùy chon -s dang sau: - — ... ..- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- . . . . -- -- - ...„ -- -- -- -- -- - -- -- -- ft * ft t- ft ft * -•» * »# ft »' »» 'ft- » » •» % ft « * ft 'i » * * * A ' fe f ** * ft f ft' ft 'ft ., ft. :s * ft sudo apt-get. -s upgrade Lệnh này thực sự hữu ích nếu bạn không chắc rằng việc cập nhật này có ảnh hưởng đến các thành phần khác trong hệ thống hay không. “Dọn dẹp”: Sau khi download, Ubuntu sẽ lưu trữ tạm thời những file này đề phòng trường họp sử dụng lại. Tuy nhiên, các bạn vẫn có thể xóa bỏ phần bộ nhớ tạm này đi để tiết kiệm dung lượng ổ đĩa bằng lệnh: sudo apt-get clean Nhưng nếu chỉ muốn giữ lại phiên bản mới nhất thì hãy dùng lệnh sau: sudo apt-get autoclean Kiểm tra những phần mềm nào đã được cài đặt: Nếu muốn kiểm tra những ứng dụng nào đã cài đặt, chúng ta sẽ sử dụng dpkg: sudo dpkg -list Duyệt toàn bộ danh sách bằng lệnh: sudo dpkg -list I less Tìm kiếm bằng tham số grep đi kèm: dpkg -list I grep [search term] Nếu tìm thấy kết quả nào phù họp, hệ thống sẽ hiển thị đầy đủ và rõ ràng thông tin cho người dùng. Bên cạnh đó, chúng ta có thể dùng cú pháp rút gọn bên dưới để tìm kiếm: dpkg -I ‘search term ’ Từ khóa tìm kiếm bắt buộc phải nằm trong dấu ngoặc đơn ("), có thể sử dụng chữ thường hoặc in hoa: r r yatri(®svarga: - File Edit View Search Terminal Help yatri@svarga:~$ dpkg -I '»apache*' Desired=Unknown/Install/Remove/Purge/Hold | Status=Not/Inst/Conf-files/Unpacked/halF-conf/Half-inst/trig-aWait/Trig-pe Ind |/ Err?=(none)/Reinst-required (Status,Err: uppercase=bad) ¡1/ Name Version Description un un un ii un un un un un ii de b , apache apache-common apache-utils apache2 2.2.17 apache2-common apache2-doc apache2-mpm apache2-mpm-ev apache2-mpm-it apache2-mpm-pr 2.2.17 (no description available) (no description available) (no description available) lubuntu Apache HTTP Server metapackage (no description available) (no description available) (no description available) (no description available) (no description available) lubuntu Apache HTTP Server - traditional non-threa apache2*mpm-wo (no description available) Trên đây là một sô thông tin cơ bản và chi tiêt vê quá trình tìm kiếm, cài đặt, nâng cấp hoặc gỡ bỏ phần mềm trong ưbuntu bằng dòng lệnh. Chúng tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến và chia sẻ kinh nghiệm của bạn đọc qua mục bình luận bên dưới. Chúc các bạn thành công! T.Anh (theo HoxvToGeek)