Hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa trường Đại học Cảnh sát Nhân dân

Hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa trường Đại học Cảnh sát Nhân dân Lê Thị Hoài Dương Trường Đại học KHXH&NV Luận văn ThS ngành: Khoa học Thông tin thư viện ; Mã số: 60 32 20 Người hướng dẫn: PGS.TS: Nguyễn Thị Lan Thanh Năm bảo vệ: 2013 Abstract: Nghiên cứu những vấn đề chung về hoạt động thông tin – thư viện. Khái quát hoạt động thông tin thư viện tại Trường Đại học Cảnh sát Nhân dân. Nêu thực trạng hoạt động thông tin thư viện tại trường và các yếu tố bổ trợ có liên quan. Nhận xét, đánh giá hiệu quả hoạt động thông tin thư viện. Đề xuất các giải pháp để hoàn thiện hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa trường Đại học Cảnh sát Nhân dân Keywords: Hoạt động thông tin; Thư viện. Content: 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Vai trò của thư viện ngày nay đã thay đổi. Thư viện không chỉ là nơi giữ sách, thư viện đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ công tác học tập, giảng dạy và nghiên cứu. Nó được coi là nơi cung cấp nền tảng kiến thức cho công tác đào tạo, nghiên cứu và các hoạt động phát triển khoa học công nghệ. Bất kỳ một đơn vị nào đến thăm một trường Đại học, tìm hiểu về quy mô, chất lượng đào tạo của trường không thể không đến thăm quan thư viện. Nhìn vào hệ thống thư viện người ta có thể có những đánh giá ban đầu về quy mô, chất lượng đào tạo thông qua nhiều tiêu chí khác nhau: tính cập nhật kiến thức; tính hiệu quả của công tác đào tạo nghiên cứu; tính hiện đại,... Trường Đại học Cảnh sát Nhân dân với vai trò là một trong những trường đào tạo lực lượng Công an Nhân dân đầu ngành phía Nam phục vụ mục tiêu giữ gìn trật tự an toàn và xã hội cho người dân, bảo vệ đất nước. Mục tiêu đến năm 2020 là 6.500 sinh viên học tập tại 2 cơ sở (Cơ sở 1: Lê Hữu Thọ, Quận 7 – đang xây dựng gần hoàn thiện; Cơ sở 2: Kha Vạn Cân, Thủ Đức). Hầu hết những kiến thức (đặc biệt là nghiệp vụ Công an Nhân dân) đều được trang bị trong giai đoạn học tập tại trường nên nhu cầu nghiên cứu, giảng dạy và học tập của cán bộ, giảng viên và sinh viên trường là rất lớn. Việc đổi mới nâng cao chất lượng cũng như hoàn thiện hoạt động thông tin thư viện của trường là cần thiết nhằm thỏa mãn tốt nhất nhu cầu 2 thông tin cho người dùng tin ở bất kỳ thời điểm nào và bất kỳ nơi đâu với tinh thần “phục vụ một cách chủ động”. Thực trạng phát triển hoạt động thông tin thư viện trường hiện nay ít nhiều gặp khó khăn do chậm đổi mới. Hoạt động này còn đơn giản và vấp phải những trở ngại: cơ sở vật chất tạm ngưng đầu tư để kinh phí phục vụ cho cơ sở I tại Quận 7; mua phần mềm Libol sử dụng cho thư viện nhưng không được duyệt để bảo trì hàng năm; hoạt động thông tin cung cấp chủ yếu là phục vụ mượn trả, đọc tại chỗ; dịch vụ tham khảo chỉ ở mức đơn giản; sản phẩm thông tin thư viện còn hạn chế; cán bộ chuyên ngành thông tin thư viện còn thiếu và chưa có chỉ tiêu bổ sung;chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu của cán bộ, giảng viên và sinh viên trường. Do đó, tìm hiểu “Hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa trường Đại học Cảnh sát Nhân dân” là yêu cầu cấp thiết hiện nay nhằm đáp ứng nhu cầu tin phong phú, đa dạng của cán bộ, giảng viên, sinh viên trường và mục tiêu đào tạo sinh viên - học viên chất lượng cao. 2. Tình hình nghiên cứu Đến nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu về hoạt động thông tin thư viện như: Luận văn Thạc sĩ Khoa học thư viện: “Tăng cường hoạt động thông tin - thư viện ở Học viện Tài chính trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa” của Nguyễn Thị Nghĩa, công bố tại trường Đại học Văn hóa Hà Nội (2003). “Tăng cường hoạt động thông tin - thư viện ở trường Đại học Quy Nhơn trong giai đoạn đổi mới giáo dục hiện nay” của Huỳnh Văn Bàn công bố tại trường Đại học Văn hóa Hà Nội (2004). 3 “Tăng cường hoạt động thông tin - thư viện ở tại thư viện tỉnh Bình Dương phục vụ các ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương” của Nguyễn Thị Hai công bố tại trường Đại học Văn hóa Hà Nội (2004). “Tổ chức hoạt động thông tin - thư viện tại trường Cao đẳng Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh” của Huỳnh Mẫn Đạt công bố tại trường Đại học Văn hóa Hà Nội (2004). “Nghiên cứu hoàn thiện tổ chức và hoạt động thôn tin – thư viện Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật Vinh” của Nguyễn Mạnh Dũng (2008), Tuy nhiên, các công trình trên chỉ nghiên cứu khía cạnh tăng cường hoạt động thông tin thư viện và tổ chức hoạt động thông tin thư viện ở một trường cụ thể. Vì vậy, trong giai đoạn hiện nay, việc tìm hiểu nghiên cứu “Hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa trường Đại học Cảnh sát Nhân dân” là cần thiết và phù hợp với tình hình thực tiễn có những điểm đặc thù của nhà trường. Đây là vấn đề hoàn toàn mới, chưa có người nghiên cứu nên tác giả lựa chọn đề tài này. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu hoạt động thông tin thư viện, đưa ra những giải pháp góp phần hoàn thiện hoạt động thông tin thư viện tại Trường Đại học Cảnh sát nhân dân (CSND). 4 3.2. Nhiệm vụ đặt ra - Nghiên cứu những vấn đề chung về hoạt động thông tin – thư viện - Khái quát hoạt động thông tin thư viện tại Trường - Nêu thực trạng hoạt động thông tin thư viện tại trường và các yếu tố bổ trợ có liên quan - Nhận xét, đánh giá hiệu quả hoạt động thông tin thư viện - Đề xuất các giải pháp để hoàn thiện hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa trường Đại học CSND 4. Giả thuyết nghiên cứu Hoạt động thông tin thư viện tại trường Đại học CSND còn chưa hoàn thiện, việc tổ chức và phát triển nguồn lực thông tin còn một số hạn chế; sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện chưa phát triển mạnh,... Vì vậy, nếu hoàn thiện hoạt động thông tin thư viện sẽ đáp ứng được nhu cầu người dùng tin cũng như thực hiện tốt nhiệm vụ đào tạo của Trường 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 5.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu toàn bộ nội dung liên quan đến hoạt động thông tin thư viện tại Thư viện Trường Đại học CSND. 5.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian của đề tài: hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa Trường Đại học CSND 5 - Phạm vi thời gian của đề tài: hoạt động thông tin thư viện của Thư viện trường trong giai đoạn hiện nay từ năm 2008 đến năm 2012. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận Đề tài dựa trên cơ sở phương pháp duy vật biện chứng và phương pháp duy vật lịch sử. 6.2. Phương pháp cụ thể Ngoài phương pháp luận, đề tài còn sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu; phương pháp quan sát; phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi; phương pháp thống kê; phương pháp phân tích và tổng hợp. 7. Ý nghĩa khoa học và ứng dụng của đề tài 7.1. Ý nghĩa khoa học Góp phần làm rõ lý luận về hoạt động thông tin thư viện và làm sáng tỏ thực tiễn hoạt động thông tin thư viện trường Đại học CSND. 7.2. Tính ứng dụng của đề tài Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo phục vụ cho việc nghiên cứu Đề án phát triển Thư viện đa năng của trường. 8. Dự kiến kết quả nghiên cứu Nghiên cứu hoạt động thông tin thư viện tại thư viện trường một cách toàn diện. Từ đó tìm ra những hạn chế và đề xuất các giải pháp để hoàn thiện hoạt động thông tin thư viện tại trường Đại học CSND. 6 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, tài liệu tham khảo, luận văn có cấu trúc gồm 3 chương như sau: Chương 1: Hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa Trường Đại học Cảnh sát nhân dân đối với nhiệm vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học – TLGK) trường Đại học Cảnh sát nhân dân đối với nhiệm vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học Chương 2: Thực trạng hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học – Tư liệu giáo khoa trường Đại học Cảnh sát nhân dân Chương 3: Giải pháp hoàn thiện hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm TTKH – TLGK trường Đại học Cảnh sát nhân dân Do thời gian nghiên cứu còn hạn chế, nên luận văn còn nhiều thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của Quý thầy cô để luận văn được hoàn thiện Xin chân thành cám ơn! 7 PHẦN NỘI DUNG Chương 1. Hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa Trường Đại học Cảnh sát nhân dân đối với nhiệm vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học 1.1. Những vấn đề chung về hoạt động thông tin thư viện 1.1.1. Khái niệm về hoạt động thông tin thư viện Khái niệm về “hoạt động” Khái niệm về “hoạt động thông tin” Khái niệm về “hoạt động thư viện” “Hoạt động thông tin – thư viện” là quá trình thu thập, xử lý, lưu trữ, tổ chức việc khai thác và sử dụng thông tin trong một cơ quan hay tổ chức nhằm đáp ứng nhu cầu tin của người dùng tin. 1.1.2. Các thành tố cấu thành hoạt động thông tin thư viện Dây chuyền thông tin thư viện bao gồm 5 công đoạn: chọn lọc và bổ sung, xử lý thông tin (mô tả thư mục, mô tả nội dung), lưu trữ và bảo quản, tìm tin và phổ biến thông tin.  Chọn lọc và bổ sung nguồn tin  Xử lý thông tin bao gồm: mô tả thư mục và mô tả nội dung  Lưu trữ và bảo quản nguồn tin  Tìm tin và phổ biến thông tin 8 1.1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động thông tin thư viện 1.1.3.1. Yếu tố bên trong Hoạt động thông tin thư viện chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố:  Nguồn tin  Cán bộ thư viện  Cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ thông tin  Người dùng tin  Công cụ xử lý thông tin  Chủ trương chích sách của nhà trường 1.1.3.2. Yếu tố bên ngoài Ngoài yếu tố bên trong, hoạt động thông tin thư viện còn chịu ảnh hưởng bởi yếu tố bên ngoài như:  Vai trò của thông tin và công nghệ thông tin  Môi trường kinh tế chính trị và xã hội 1.1.4. Tiêu chí đánh giá hoạt động thông tin thư viện Để đánh giá hoạt động thông tin thư viện người ta dựa vào hiệu quả của các thành tố cấu thành nên hoạt động thông tin thư viện, các thành tố đó được đánh giá với các tiêu chí sau:  Đánh giá về chất lượng  Đánh giá về tiện ích  Đánh giá về hiệu quả 9 1.2. Khái quát về Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa 1.2.1. Giới thiệu sơ lược về Trường Đại học Cảnh sát Nhân dân (CSND) 1.2.1.1. Chức năng, nhiệm vụ của Trường 1.2.1.2. Cơ cấu tổ chức 1.2.2. Đặc điểm hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa 1.2.2.1. Chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm 1.2.2.2. Cơ cấu tổ chức Trung tâm TTKH – TLGK hiện có 22 cán bộ, trong đó có một Giám đốc chịu trách nhiệm quản lý toàn trung tâm. Cơ cấu tổ chức của trung tâm có 3 phó Giám đốc phụ trách 3 tổ (tổ Tư liệu thư viện – TLTV, tổ Thông tin khoa học và Ứng dụng công nghệ cao – TTKH & UDCNC, tổ In sao và đồ dùng dạy học – IS & ĐDDH) và có tổ trưởng, tổ phó của các bộ phận phụ trách dưới sự điều hành trực tiếp của Giám đốc. Riêng 2 tổ TTKH & UDCNC và tổ In sao & ĐDHH hiện nay chưa có tổ phó phụ trách. 1.2.2.3. Người dùng tin và nhu cầu tin (NDT và NCT) Nhận dạng và phân chia đặc điểm nhóm người dùng tin theo 3 nhóm như sau: Nhóm 1: Cán bộ lãnh đạo, thủ trưởng các phòng khoa, các cán bộ nghiên cứu, quản lý. Nhóm 2: Các cán bộ, giảng viên, các học viên sau đại học. 10 Nhóm 3: Những người tham gia học tập: sinh viên đào tạo hệ chính quy, liên thông, điều tra viên và tại chức. Tùy vào đặc điểm của từng nhóm mà có những sự khác biệt.  Đặc điểm nhóm NDT là cán bộ lãnh đạo, thủ trưởng các phòng khoa, cán bộ nghiên cứu, quản lý  Đặc điểm nhóm NDT là các cán bộ, giảng viên, các học viên sau đại học  Đặc điểm nhóm NDT là những người tham gia học tập  Đặc điểm NDT theo trình độ học vấn  Đặc điểm NDT theo lứa tuổi, sở thích, giới tính, 1.2.3. Vai trò của Trung tâm Thông tin khoa học – Tư liệu giáo khoa với nhiệm vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học Chương 2. Thực trạng hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học – Tư liệu giáo khoa trường Đại học Cảnh sát nhân dân 2.1. Bổ sung và tổ chức nguồn tin 2.1.1. Bổ sung nguồn tin 2.1.2. Cơ cấu nguồn tin 2.1.2.1. Nguồn tin truyền thống và phi truyền thống (giáo trình, tài liệu tham khảo khác ngoài ngành) Nguồn tin phi truyền thống hiện nay của Trung tâm có các dạng: cơ sở dữ liệu tham khảo; CSDL về Khoa học xã hội và nhân văn phục vụ Sau đại học. 11 2.1.2.2. Nguồn tin nghiệp vụ Công an (tài liệu Mật) - Nguồn tin chuyên ngành (tại Kho Chuyên ngành) dạng truyền thống hiện nay của Trung tâm có 232 nhan đề / 56.462 cuốn. - Bên cạnh dạng truyền thống, nguồn tin nghiệp vụ còn ở dạng phi truyền thống bao gồm: CSDL tại phòng đọc trực tuyến ; băng đĩa, phim ; đề tài khoa học cấp cơ sở Ngoài hệ thống CSDL ở trên, Trung tâm cũng tiến hành xây dựng Thư viện điện tử liên thông trong toàn trường. Đó là thư viện của 28 Khoa, phòng và bộ môn. 2.1.3. Tổ chức nguồn tin 2.1.3.1. Cách thức tổ chức nguồn tin truyền thống và phi truyền thống (giáo trình, tài liệu tham khảo khác ngoài ngành) Do đặc thù nêu trên, nguồn tin truyền thống tại Trung tâm được tổ chức tại 4 bộ phận với các hình thức khác nhau: Thư viện tổng hợp, Thư viện Sau đại học, Kho Luật và Kho cơ bản. Nguồn tin phi truyền thống được tổ chức phục vụ thông qua địa chỉ mạng nội bộ 2.1.3.2. Cách thức tổ chức nguồn tin nghiệp vụ Công an (tài liệu Mật) Đối với nguồn tin nghiệp vụ Công an (kể cả tài liệu Mật) Trung tâm bố trí tổ chức phục vụ tại kho Chuyên ngành, Phòng đọc tài liệu Mật, Phòng đọc trực tuyến và Thư viện 28 Khoa, phòng và bộ môn. 2.1.4. Chia sẻ nguồn tin 2.2. Xử lý thông tin 2.2.1. Xử lý hình thức thông tin 12 2.2.2. Xử lý nội dung thông tin 2.2.2.1. Phân loại tài liệu 2.2.2.2. Đề mục chủ đề / Định từ khóa 2.2.3. Ứng dụng phần mềm trong xử lý thông tin 2.2.4. Công cụ bổ trợ trong xử lý thông tin 2.2.4.1. Khổ mẫu MARC 21 2.2.4.2. Khung phân loại DDC (Dewey Decimal Classicfication) 2.3. Lưu trữ và bảo quản nguồn tin 2.3.1. Lưu trữ nguồn tin 2.3.2. Bảo quản nguồn tin 2.4. Tổ chức các sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện 2.4.1. Tổ chức các sản phẩm thông tin thư viện 2.4.1.1. Tổ chức sản phẩm truyền thống Hiện nay, thư viện đang có sản phẩm truyền thống: thư mục thông báo tài liệu mới. 2.4.1.2. Tổ chức sản phẩm phi truyền thống Ngoài sản phẩm truyền thống, thư viện còn có sản phẩm hiện đại như: Cơ sở dữ liệu. Bao gồm CSDL thư mục, CSDL toàn văn, CSDL đề tài khoa học cấp Bộ, CSDL tài liệu Mật. 2.4.2. Tổ chức các dịch vụ thông tin thư viện 2.4.2.1. Các dịch vụ truyền thống hiện có của Trung tâm 2.4.2.2. Các dịch vụ phi truyền thống hiện có của Thư viện: - Dịch vụ tra cứu trực tuyến - Dịch vụ cung cấp đĩa CD-ROM 13 2.5.Các điều kiện đảm bảo cho hoạt động thông tin thư viện 2.5.1. Chủ trương, chính sách của Trường 2.5.2. Nguồn lực con người 2.5.3. Cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ thông tin 2.5.4. Nguồn kinh phí 2.6. Nhận xét, đánh giá hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học – Tư liệu giáo khoa trường Đại học Cảnh sát nhân dân Dựa vào các tiêu chí cũng như những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động thông tin thư viện và qua thực trạng hoạt động của Trung tâm, luận văn rút ra những đánh giá về điểm mạnh và điểm yếu trong hoạt động thông tin thư viện như sau: 2.6.1. Điểm mạnh trong hoạt động thông tin thư viện của Trung tâm 2.6.1.1. Bổ sung và tổ chức nguồn tin 2.6.1.2. Xử lý thông tin 2.6.1.3. Lưu trữ và bảo quản nguồn tin 2.6.1.4. Tổ chức các sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện 2.6.1.5. Các điều kiện đảm bảo cho hoạt động thông tin thư viện 2.6.2. Điểm yếu trong hoạt động thông tin thư viện của Trung tâm Bất kỳ một hoạt động nào đều có tính 2 mặt của nó, hoạt động thông tin thư viện của Trung tâm cũng không ngoài vấn đề nêu trên. Ngoài những ưu điểm hiện có, Trung tâm cũng có một số nhược điểm đang tồn tại trong hoạt động thông tin thư viện của mình. 14 2.6.2.1. Bổ sung và tổ chức nguồn tin 2.6.2.2. Xử lý thông tin 2.6.2.3. Lưu trữ và bảo quản nguồn tin 2.6.2.4. Tổ chức các sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện 2.6.2.5. Điều kiện đảm bảo cho hoạt động thông tin thư viện Chương 3. Giải pháp hoàn thiện hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa Trường Đại học Cảnh sát nhân dân 3.1. Phát triển nguồn tin 3.1.1. Tăng cường bổ sung nguồn tin Phát triển nguồn tin là một công đoạn đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với một CQTT – TV. Nó không những góp phần xây dựng nguồn tin ngày một lớn mạnh, phục vụ mọi nhu cầu của NDT mà còn góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động thông tin thư viện. Việc phát triển nguồn tin phụ thuộc vào chính sách bổ sung của thư viện đó, nó chỉ ra những việc cần thiết: bổ sung theo diện, theo thứ tự ưu tiên, cũng như những các bước cần thực hiện trong chính sách bổ sung. 3.1.2. Nâng cao chất lượng quản lý nguồn tin Bên cạnh việc phát triển nguồn tin Trung tâm cần chủ động trong kế hoạch thanh lọc tài liệu cũ, nát không còn giá trị sử dụng để đảm bảo chất lượng nguồn tin và tăng diện tích sử dụng đảm bảo nguồn tin mới bổ sung cũng được quản lý trong tình trạng tốt nhất. 15 3.1.3.Tăng cường hợp tác, chia sẻ nguồn tin Trung tâm cũng đã cố gắng đẩy mạnh giao lưu hợp tác nhằm tạo ra nguồn biếu tặng với các đơn vị. Việc làm này đảm bảo nguồn tin từ biếu tặng của Trung tâm sẽ được duy trì thường xuyên và ổn định. 3.2. Nâng cao chất lượng xử lý thông tin Thực hiện tốt các mặt của công tác này sẽ góp phần thúc đẩy hoạt động thông tin thư viện của Trung tâm ngày càng hoàn thiện hơn và phát triển hơn để đáp ứng những yêu cầu mới của Trường trong giai đoạn sắp tới. 3.3. Nâng cao chất lượng lưu trữ và bảo quản 3.3.1. Đảm bảo chất lượng cho lưu trữ nguồn tin Đảm bảo độ tin cậy và an toàn của nguồn tin trong đó có nguồn tin mật liên quan đến ngành. 3.3.2. Đảm bảo chất lượng cho công tác bảo quản nguồn tin Xây dựng quy trình để đảm bảo công tác này luôn được thực hiện một cách khoa học. 3.4. Đa dạng hóa các sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện 3.4.1. Phát triển sản phẩm thông tin thư viện Trung tâm cần phát triển thêm các sản phẩm sau:  CSDL toàn văn về các bài giảng nghiệp vụ.  CSDL thư mục luận án, luận văn.  CSDL thư mục đề tài khoa học các cấp.  CSDL về hệ thống Luật. 16 3.4.2. Phát triển dịch vụ thông tin thư viện Những dịch vụ Trung tâm cần chú trọng phát triển:  Phát triển dịch vụ biên soạn thư mục theo chuyên đề  Phát triển dịch vụ cung cấp danh mục luận án luận văn, danh mục đề tài khoa học các cấp: 3.5. Nâng cao trình độ cán bộ Ngoài việc cho cán bộ tham gia học tập để nâng cao kiến thức chuyên môn, Trung tâm cần quan tâm tới trình độ ngoại ngữ của cán bộ. Bên cạnh đó, Trung tâm cũng cần đề xuất lên Ban Giám hiệu để xin chỉ tiêu bổ sung cán bộ phục vụ các mặt công tác của mình để có thể chủ động và đáp ứng được mọi nhiệm vụ mà nhà trường giao cho cũng như đảm bảo mọi điều kiện cần thiết để hoàn thiện hoạt động thông tin thư viện trước tình hình mới. 3.6. Các giải pháp khác 3.6.1. Hỗ trợ người dùng tin Trung tâm cần có những giải pháp để hỗ trợ người dùng tin trong việc nhận thức cũng như nâng cao kỹ năng tìm kiếm và khai thác nguồn tin bằng cách tổ chức buổi học đầu khóa dành cho các sinh viên mới nhập học. 3.6.2. Đầu tư cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ thông tin Cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin là yếu tố không kém phần quan trọng trong việc hoàn thiện hoạt động thông tin thư viện. Vì vậy, trung tâm cần kiên trì đề xuất và thuyết phục cấp trên 17 để thường xuyên bảo trì và nâng cấp cơ sở vật chất và hạ tầng. Điều này sẽ góp phần giúp cho hoạt động thông tin thư viện của Trung tâm ngày càng phát huy hiệu quả hơn nữa. 3.6.3. Đầu tư kinh phí Trước cơ chế nhà nước, cũng như đặc thù của Trường, Trung tâm cần đưa ra những biện pháp khác nhau. 18 KẾT LUẬN Hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa đã và đang từng bước cố gắng hoàn thiện mình nhằm đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu tin của người dùng tin cũng như góp phần quan trọng trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo của nhà trường. Trong bối cảnh hiện nay, trước khi chuyển toàn bộ hoạt động của Trung tâm lên cơ sở tại Quận 7, bên cạnh những ưu điểm hiện có thì hoạt động thông tin thư viện vẫn còn gặp những khó khăn nhất định cần phải cố gắng khắc phục và hoàn thiện hơn nữa ở mức có thể trong thời gian chờ đợi làm việc tại cơ sở mới. Qua đề án Thư viện đa năng mà nhà trường đã giao cho, Trung tâm đã và đang xây dựng ngày một hoàn thiện hơn những chức năng trong đề án đó, cho thấy hoạt động thông tin thư viện đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với việc đáp ứng nhu cầu tin phong phú, đa dạng của cán bộ, giảng viên, sinh viên trường và mục tiêu đào tạo sinh viên - học viên chất lượng cao. Luận văn đã đưa ra và đánh giá hiệu quả hoạt động thông tin thư viện của Trung tâm với các yếu tố: bổ sung và tổ chức nguồn tin, xử lý thông tin (xử lý hình thức và xử lý nội dung), lưu trữ và bảo quản nguồn tin, tổ chức các sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện,... Qua đó, luận văn đã nhận xét đánh giá những điểm mạnh hiện có cũng như điểm yếu còn tồn tại cần khắc phục, những nguyên nhân và hiệu quả trong hoạt động thông tin thư viện. 19 Dựa trên những cơ sở đó, luận văn tìm ra những nhóm giải pháp thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả và hoàn thiện hoạt động thông tin thư viện của Trung tâm: giải pháp về bổ sung và tổ chức nguồn tin, xử lý thông tin, lưu trữ và bảo quản nguồn tin, đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện, nâng cao trình độ cán bộ và các giải pháp khác gồm: hỗ trợ người dùng tin, đầu tư CSVC – HTCNTT và đầu tư kinh phí. Với tinh thần “phục vụ một cách chủ động”, cùng điều kiện khó khăn hiện nay, Trung tâm cần dùng hết tổng lực để phát huy và đảm bảo duy trì hoạt động thông tin thư viện một cách tốt nhất nhằm thỏa mãn nhu cầu tin của người dùng tin. Đồng thời khẳng định vai trò và vị trí của mình trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của trường trước yêu cầu đổi mới. Từ những kết quả nghiên cứu đã đạt được, cùng với hệ thống các nhóm giải pháp nêu trên. Tác giả nghĩ rằng trong một tương lai không xa hoạt động thông tin thư viện của Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa sẽ từng bước được nâng cao cũng như ngày càng hoàn thiện hơn góp phần nâng cao vị thế của nhà trường trong khu vực phía Nam. Ngoài ra, luận văn sẽ là tài liệu tham khảo quan trọng để phục vụ cho việc xây dựng hoàn thiện Đề án Thư viện đa năng của trường giai đoạn sắp tới. iv MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1. Hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa Trường Đại học Cảnh sát nhân dân đối với nhiệm vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học ............................................................................................. 6 1.1. Những vấn đề chung về hoạt động thông tin thư viện ...................................... 6 1.1.1. Khái niệm về hoạt động thông tin thư viện ......................................................... 6 1.1.2. Các thành tố cấu thành hoạt động thông tin thư viện .......................................... 7 1.1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động thông tin thư viện ............................... 9 1.1.4. Tiêu chí đánh giá hoạt động thông tin thư viện .................................................. 13 1.2. Khái quát về Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa ................ 15 1.2.1. Giới thiệu sơ lược về Trường Đại học Cảnh sát Nhân dân (CSND) .................. 15 1.2.1.1. Chức năng, nhiệm vụ của Trường .................................................................... 15 1.2.1.2. Cơ cấu tổ chức .................................................................................................. 17 1.2.2. Đặc điểm hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa........................................................................................................... 19 1.2.2.1. Chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm ............................................................... 19 1.2.2.2. Cơ cấu tổ chức .................................................................................................. 20 1.2.2.3. Người dùng tin và nhu cầu tin .......................................................................... 25 1.2.3. Vai trò của Trung tâm Thông tin khoa học – Tư liệu giáo khoa với nhiệm vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học ................................................................................... 28 v Chương 2. Thực trạng hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học – Tư liệu giáo khoa trường Đại học Cảnh sát nhân dân ......................... 30 2.1. Bổ sung và tổ chức nguồn tin .............................................................................. 30 2.1.1. Bổ sung nguồn tin ............................................................................................... 30 2.1.2. Cơ cấu nguồn tin ................................................................................................. 34 2.1.2.1. Nguồn tin truyền thống và phi truyền thống (giáo trình, tài liệu tham khảo khác ngoài ngành) ......................................................................................................... 34 2.1.2.2. Nguồn tin nghiệp vụ Công an (tài liệu Mật) .................................................... 35 2.1.3. Tổ chức nguồn tin ............................................................................................... 35 2.1.3.1. Cách thức tổ chức nguồn tin truyền thống và phi truyền thống (giáo trình, tài liệu tham khảo khác ngoài ngành) ........................................................................... 36 2.1.3.2. Cách thức tổ chức nguồn tin nghiệp vụ Công an (tài liệu Mật) ....................... 38 2.1.4. Chia sẻ nguồn tin ................................................................................................. 43 2.2. Xử lý thông tin ...................................................................................................... 44 2.2.1. Xử lý hình thức thông tin .................................................................................... 44 2.2.2. Xử lý nội dung thông tin ..................................................................................... 45 2.2.2.1. Đối với phân loại tài liệu .................................................................................. 45 2.2.2.2. Đối với Đề mục chủ đề / Định từ khóa ............................................................ 46 2.2.3. Ứng dụng phần mềm trong xử lý thông tin ......................................................... 47 2.2.4. Công cụ bổ trợ trong xử lý thông tin ................................................................... 49 2.2.4.1. Khổ mẫu MARC 21 ......................................................................................... 49 2.2.4.2. Khung phân loại DDC (Dewey Decimal Classicfication) ............................... 52 vi 2.3. Lưu trữ và bảo quản nguồn tin ........................................................................... 54 2.3.1. Lưu trữ nguồn tin ................................................................................................ 54 2.3.2. Bảo quản nguồn tin ............................................................................................. 55 2.4. Tổ chức các sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện ........................................ 56 2.4.1. Tổ chức các sản phẩm thông tin thư viện ........................................................... 57 2.4.1.1. Tổ chức sản phẩm TTTV truyền thống ........................................................... 57 2.4.1.2. Tổ chức sản phẩm TTTV phi truyền thống ...................................................... 58 2.4.2. Tổ chức các dịch vụ thông tin thư viện ............................................................... 63 2.4.2.1. Các dịch vụ TTTV truyền thống hiện có của Trung tâm ................................. 63 2.4.2.2. Các dịch vụ TTTV phi truyền thống hiện có của Trung tâm ........................... 65 2.5. Các điều kiện đảm bảo cho hoạt động thông tin thư viện ................................ 66 2.5.1. Chủ trương, chính sách của Trường .................................................................... 66 2.5.2. Nguồn lực con người ........................................................................................... 66 2.5.3. Cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ thông tin ................................................... 67 2.5.4. Nguồn kinh phí .................................................................................................... 68 2.6. Nhận xét, đánh giá hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học – Tư liệu giáo khoa trường Đại học Cảnh sát nhân dân ......................... 69 2.6.1. Điểm mạnh trong hoạt động thông tin thư viện của Trung tâm .......................... 69 2.6.1.1. Bổ sung và tổ chức nguồn tin ........................................................................... 69 2.6.1.2. Xử lý thông tin ................................................................................................. 71 2.6.1.3. Lưu trữ và bảo quản nguồn tin ......................................................................... 71 vii 2.6.1.4. Tổ chức các sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện ....................................... 71 2.6.1.5. Điều kiện đảm bảo cho hoạt động thông tin thư viện ...................................... 72 2.6.2. Điểm yếu trong hoạt động thông tin thư viện của Trung tâm ............................. 73 2.6.2.1. Bổ sung và tổ chức nguồn tin ........................................................................... 73 2.6.2.2. Xử lý thông tin ................................................................................................. 76 2.6.2.3. Lưu trữ và bảo quản nguồn tin ......................................................................... 76 2.6.2.4. Tổ chức các sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện ....................................... 77 2.6.2.5. Điều kiện đảm bảo cho hoạt động thông tin thư viện ...................................... 78 Chương 3. Giải pháp hoàn thiện hoạt động thông tin thư viện tại Trung tâm Thông tin khoa học và Tư liệu giáo khoa Trường Đại học Cảnh sát nhân dân .... 82 3.1. Phát triển nguồn tin ............................................................................................. 82 3.1.1. Tăng cường bổ sung nguồn tin ............................................................................ 82 3.1.2. Nâng cao chất lượng quản lý nguồn tin .............................................................. 83 3.1.3.Tăng cường hợp tác, chia sẻ nguồn tin ................................................................ 84 3.2. Nâng cao chất lượng xử lý thông tin................................................................... 84 3.3. Nâng cao chất lượng lưu trữ và bảo quản ......................................................... 85 3.3.1. Đảm bảo chất lượng cho lưu trữ nguồn tin ......................................................... 85 3.3.2. Đảm bảo chất lượng cho công tác bảo quản nguồn tin ...................................... 86 3.4. Đa dạng hóa các sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện ................................ 87 3.4.1. Phát triển sản phẩm thông tin thư viện................................................................ 88 3.4.2. Phát triển dịch vụ thông tin thư viện ................................................................... 88 viii 3.5. Nâng cao trình độ cán bộ .................................................................................... 89 3.6. Các giải pháp khác ............................................................................................... 91 3.6.1. Hỗ trợ người dùng tin .......................................................................................... 91 3.6.2. Đầu tư cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ thông tin ........................................ 92 3.6.3.Đầu tư kinh phí ..................................................................................................... 92 KẾT LUẬN .................................................................................................................. 94 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 96 PHỤ LỤC ..................................................................................................................... 98 96 References: TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Huỳnh Mẫn Đạt (2006). “Nâng cao chất lượng hoạt động thư viện – thông tin trong các trường đại học, cao đẳng trực thuộc Bộ Văn hóa – Thông tin tại Thành phố Hồ Chí Minh”, Tạp chí Thông tin và Tư liệu (4), tr. 13 – 18. 2. Nguyễn Tiến Hiển (1995), Tổ chức và quản lý công tác thông tin - thư viện : giáo trình dùng cho sinh viên ngành thông tin - thư viện, Đại học Văn hóa Hà Nội, Hà Nội. 3. Nguyễn Tiến Hiển, Nguyễn thị Lan Thanh(2002). Quản lý thư viện và trung tâm thông tin : giáo trình dùng cho sinh viên ngành thông tin - thư viện, Đại học Văn hóa Hà Nội, Hà Nội 4. Lương Thị Hòa (2005), “Hội thảo tổ chức hoạt động thông tin thư viện trong hệ thống trường Đại học”, Bản tin Thư viện – Công nghệ thông tin, (3), tr. 45 – 46. 5. Nguyễn Viết Nghĩa, Bài giảng môn Phát triển và Quản trị nguồn tin, Cục Thông tin khoa học và Công nghệ quốc gia, Hà Nội. 6. Trần Thị Minh Nguyệt, Bài giảng môn Người dùng tin, Khoa Sau đại học, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, Hà Nội. 7. Trần Thị Quý, Bài giảng môn Phân loại tài liệu nâng cao, Khoa Thông tin thư viện, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội, Hà Nội. 8. Đoàn Phan Tân (2006), Thông tin học: giáo trình dành cho sinh viên ngành thônng tin – thư viện và quản trị thông tin, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 9. Phan Thị Hà Thanh, “Phát triển dịch vụ tham khảo tại TT Thông tin Học Liệu Đà Nẵng”, Website Bản tin các Trung tâm học liệu, địa chỉ: http:// www.lrc.ctu.edu.vn 10. Nguyễn Thu Thảo (2005), Xử lý thông tin, Hà Nội. 97 11. Nguyễn Thị Phương Thảo (2009), “Đổi mới hoạt động thông tin- thư viện đáp ứng yêu cầu đào tạo theo học chế tín chỉ tại Đại học Quốc gia Hà Nội”, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 12. Vũ Huy Thắng (2012), Nghiên cứu phát triển sản phẩm và dịch vụ thông tin – thư viện tại Trung tâm Thông tin – Thư viện trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Luận văn Thạc sĩ. 13. Tạ Thị Thịnh (1999), Phân loại và tổ chức mục lục phân loại, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 14. Nguyễn Thị Ngọc Thuần, Nguyễn Hữu Giới, Nguyễn Thanh Đức (2006), Các thư viện và trung tâm thông tin - Thư viện ở Việt Nam, Văn hóa – Thông tin, Hà Nội. 15. Trung tâm Thông tin Tư liệu Khoa học và Công nghệ quốc gia (1995), Hoạt động thông tin tư liệu: tiêu chuẩn Việt Nam, Viện tiêu chuẩn Việt Nam, Hà Nội. 16. Trần Mạnh Tuấn (1998), Sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện, Trung tâm thông tin tư liệu khoa học và công nghệ quốc gia, Hà Nội. 17. Trần Mạnh Tuấn (2002), “Một số vấn đề về sự phát triển sản phẩm và dịch vụ thông tin”, Tạp chí Thông tin tư liệu, (4), tr.15 – 17. 18. Lê Văn Viết (2006), Thư viện học: Những bài viết chọn lọc, Văn hóa – Thông tin, Hà Nội. 19. Lê Văn Viết (2001), Cẩm nang nghề thư viện, NXB Văn hóa Thông tin, Hà Nội.