Hóa tự chọn 11 - Chủ đề 4: Đại cương về hóa học hữu cơ

Chöông 4 :ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HOÙA HOÏC HÖÕU CÔ I. MUÏC TIEÂU : 1. Kieán thöùc : CUÛNG COÁ CAÙC KHAÙI NIEÄM : - Hôïp chaát höõu cô - Phaûn öùng cuûa hôïp chaát höõu cô . 2. Kyõ naêng - HS naém vöõng caùch xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû töø keát quûa phaân tích - Nhaän daïng moät vaøi loaïi phaûn öùng cuûa caùc chaát höõu cô ñôn giaûn . 3. Thaùi ñoä : Reøn luyeän tính caån thaän vaø tæ mæ khi giaûi toaùn hoaù hoïc . 4. Troïng taâm : - reøn luyeän kó naêng giaûi baøi taäp laäp CTPT , vieát CTCT cuûa moät soá chaát ñôn giaûn II. PHÖÔNG PHAÙP : Ñaøm thoaïi – hoaït ñoäng nhoùm – neâu vaán ñeà III. CHUAÅN BÒ : Giao baøi taäp lieân quan ñeán noäi dung luyeän taäp cho HS chuaån bò tröôùc khi ñeán lôùp Chuaån bò theâm moät soá daïng caâu hoûi traéc nghieäm. IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG : Tieát 1: A/ Kieán thöùc caàn naém: Khaùi nieäm hôïp chaát höõu cô Hôïp chaát höõu cô laø hôïp chaát cuûa cacbon tröø CO, CO2, CO, HCO, cacbua , xianua … Xaùc ñònh nguyeân toá trong hôïp chaát höõu cô a/Phöông phaùp ñònh tính: * Xaùc ñònh cacbon vaø hiñro : C6H12O6 ® CO2 + H2O . CuSO4 +5 H2O ® CuSO4 .5H2O Khoâng maøu maøu xanh . Ca(OH)2 + CO2 ® CaCO3 ¯( traéng) + H2O . * Xaùc ñònh nitô : CxHyOzNt ® (NH4)2SO4 + . . . t0 (NH4)2SO4 +2NaOH ® Na2SO4 +2H2O + 2NH3 ­ * Xaùc ñònh halogen : - Khi ñoát hôïp chaát höõu cô chöùa clo taùch ra döôùi daïng HCl vaø nhaän bieát baèng AgNO3. CxHyOz Clt . . .® CO2 + H2O + HCl HCl + AgNO3 ® AgCl¯ +HNO3 . b/Phöông phaùp ñònh löôïng: Caân laáy chính xaùc a(g) chaát höõu cô A.Chuyeån A thaønh CO2 (cho qua m(g) dd KOH dö bieát ñöôïc m CO2 = m2KOH – m1KOH), H2O ( cho loäi qua m (g) dd H2SO4 ñaëc bieát ñöôïc m H2O = m2 – m1, N2 bieát ñöôïc baèng caùch ño tröïc tieáp V theå tích ( ôû ñkc) + tính % KL caùc nguyeân toá: + % O = 100% - ( % C + % H + % N…). * Caùc bieåu thöùc tính. Lieân keát hoaù hoïc trong phaân töû hôïp chaát höõu cô. - Lieân keát s taïo thaønh do xen phuû truïc : Xen phuû truïc laø söï xen phuû xaõy ra treân truïc noái 2 haït nhaân nguyeân töû - Lieân keát p ñöôïc taïo thaønh do xen phuû beân : Xen phuû beân laø söï xen phuû xaûy ra ôû hai beân truïc noái 2 haït nhaân nguyeân töû . * lieân keát ñôn :Lieân keát taïo bôûi 1 caëp electron duøng chung laø lieân keát ñôn(s) * Lieân keát ñoâi :Lieân keát taïo bôûi 2 caëp electron duøng chung laø lieân keát ñoâi(goàm moät lieân keát s vaø moät lieân keát p). * Lieân keát ba :Lieân keát taïo bôûi taïo bôûi3 caëp electron duøng chung (goàm 1 lieân keát s vaø 2 lieân keát p ). Caùc loaïi coâng thöùc bieåu dieãn phaân töû hôïp chaát höõu cô. a/ Coâng thöùc ñôn giaûn: CTÑGN laø CT bieåu thò tæ leä toái giaûn veà soá NT cuûa caùc nguyeân toá trong phaân töû. Caùch laäp coâng thöùc ñôn giaûn nhaát: Goïi CTPT chaát höõu cô laø: CxHyOz ( x, y, z nguyeân döông) - Laäp tæ leä: Hoaëc: ( a, b, c laø nhöõng soá nguyeân toái giaûn) Ta ñöôïc CTÑGN : CaHbOc b/ Coâng thöùc phaân töû: CTPT laø CT bieåu thò soá löôïng nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá trong phaân töû. *Caùch thieát laäp coâng thöùc phaân töû cuûa hôïp chaát höõu cô. Hôïp chaát höõu cô Thaønh phaàn nguyeân toá Coâng thöùc ñôn giaûn nhaát Coâng thöùc phaân töû. - Döïa vaøo phaàn traêm khoái löôïng caùc nguyeân toá. ( theo GSK) * Xeùt sô ñoà: CxHyOz " xC + yH + zO Kl: M (g) 12,0x(g) 1,0y(g) 16,0x(g) %: 100% %C %H %O Tæ leä: , , - Thoâng qua CT ñôn giaûn nhaát. - Vì nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá trong CTPT laø soá nguyeân laàn (n) soá nguyeân töû cuûa noù trong CTÑG. CaHbOc (CaHbOc)n"(12,0.a+1,0.b+16,0.c)n= Mx Bieát a, b, c vaø M " n " CTPT. - Tính tröïc tieáp theo khoái löôïng saûn phaåm ñoát chaùy. CxHyOz + 1mol " x mol mol nx " Bieát nx, , tìm ñöôïc x, y .Bieát M suy ra Z. Caùc loaïi phaûn öùng hay gaëp trong hoaù hoïc höõu cô. – Phaûn öùng theá : Moät hoaëc moät nhoùm nguyeân töû ôû phaân töû höõu cô bò theá bôûi moät hoaëc moät nhoùm nguyeân töû khaùc . – Phaûn öùng coäng : Phaân töû höõu cô keát hôïp theâm vôùi caùc nguyeân töû hoaëc phaân töû khaùc . - Phaûn öùng taùch : Moät vaøi nguyeân töû hoaëc nhoùm nguyeân töû bò taùch ra khoûi phaân töû B/ Baøi taäp Tieát 2: I/ phaàn traéc nghieäm: Caâu 1. Hoùa hoïc höõu cô laø ngaønh hoùa hoïc chuyeân nghieân cöùu : Caùc hôïp chaát cuûa cacbon tröø CO , CO2 vaø caùc muoái cacbonat Caùc phaûn öùng hoùa hoïc xaûy ra trong cô theå soáng Caùc hôïp chaát cuûa cacbon vaø hidro vôùi caùc nguyeân toá khaùc Taát caû caùc hôïp chaát maø trong thaønh phaàn cuûa noù chöùa cacbon Caâu 2: Chaát naøo sau ñaây khoâng phaûi laø hôïp chaát höõu cô ? C2H6O C. NH4HCO3 C. C2H4Br2 D. C6H5COOH Caâu 3:Ñoàng phaân laø nhöõng chaát : Coù khoái löôïng phaân töû baèng nhau Coù cuøng coâng thöùc caáu taïo Coù cuøng coâng thöùc phaân töû nhöng coâng thöùc caáu taïo khaùc nhau Coù cuøng coâng thöùc phaân töû vaø tính chaát. Caâu 4:Cho caùc chaát : Nhöõng chaát ñoàng phaân cuûa nhau laø : 1 vaø 2 ; 4 vaø 5 ; 3 vaø 6 B. 1 vaø 5 ; 2 vaø 3 ; 4 vaø 6 1 ,2 vaø 5 ; 3 ,4 vaø 6 D.1 vaø 2 ; 3 vaø 5 ; 4 vaø 6 Caâu 5: Phaùt bieåu naøo sau ñaây ñuùng nhaát ? Caùc chaát coù cuøng coâng thöùc phaân töû laø ñoàng ñaúng cuûa nhau Caùc chaát laø ñoàng ñaúng cuûa nhau seõ coù nhieät ñoä soâi gioáng nhau Caùc chaát coù cuøng coâng thöùc caáu taïo nhöng khaùc nhau veà coâng thöùc phaân töû seõ laø ñoàng ñaúng cuûa nhau Caùc chaát coù caáu taïo vaø tính chaát töông töï nhau , nhöng thaønh phaàn phaân töû khaùc nhau moät soá nhoùm – CH2 – laø ñoàng ñaúng cuûa nhau Caâu 6: Phaûn öùng naøo sau ñaây laø phaûn öùng theá ? Caâu 7: Phaûn öùng coäng trong hôïp chaát höõu cô laø : Phaûn öùng xaûy ra ôû nhöõng phaân töû coù chöùa lieân keát ñoâi hoaëc ba Phaûn öùng trong ñoù taùc nhaân taán coâng vaøo phaân töû chaát phaûn öùng ñeå hình thaønh chaát môùi Phaûn öùng trong ñoù hai hay nhieàu phaân töû keát hôïp vôùi nhau thaønh moät phaân töû môùi Phaûn öùng trong ñoù moät phaân töû naøy keát hôïp vôùi moät phaân töû khaùc Caâu 8: Chaát naøo sau ñaây khoâng phaûi laø hôïp chaát höõu cô CH2O D. (NH2)2CO CCl4 E. COCl2 Caâu 9: Muïc ñích cuûa pheùp phaân tích ñònh tính caùc nguyeân toá trong hôïp chaát höõu cô laø ; Xaùc ñònh khoái löôïng phaân töû hôïp chaát höõu cô Xaùc ñònh coâng thöùc caâuù taïo hôïp chaát höõu cô Xaùc ñònh thaønh phaàn caùc nguyeân toá trong hôïp chaát höõu cô Xaùc ñònh soá löôïng nguyeân töû moãi nguyeân toá trong phaân töû hôïp chaát höõu cô Caâu 10: Soá ñoàng phaân cuûa C4H10 laø : 3 B. 4 C. 5 D. Taát caû ñeàu sai Caâu 11: Cho caùc chaát : C2H2, CHF3, CH5N, Al4C3, HCN, CH3COONa, (NH2)2CO, CO,(NH4)2CO3, CaC2. Coù bao nhieâu chaát höõu cô? A.7 B.6 C. 5 D.4 Caâu 12:Ñaâu khoâng phaûi laø ñaëc ñieåm chung cuûa caùc hôïp chaát höõu cô? A.Nhaát thieát phaûi chöùa cacbon. B.Lieân keát hoùa hoïc ôû caùc hôïp chaát höõu cô thöøông laø lieân keát coäng hoùa trò. C.Phaûn öùng cuûa caùc hôïp chaát höõu cô thöôøng xaûy ra hoaøn toaøn, theo moät höôùng xaùc ñònh. D.Khoâng tan hoaëc ít tan trong nöôùc. Caâu 13:Cho caùc chaát : CH4, C2H6, C2H2, C12H6, C6H12, C6H6, C4H10, C6H8, C20H42, C20H36, C20H30. Coù bao nhieâu chaát laø ñoàng ñaúng cuûa nhau? A.2 B.3 C.4 D.5 Caâu 14:Nhöõng chaát ñoàng phaân laø nhöõng hôïp chaát khaùc nhau ngöng coù cuøng: A.Coâng thöùc caáu taïo B.Coâng thöùc phaân töû. C. Coâng thöùc hoùa hoïc. D. Coâng thöùc laäp theå Caâu 15:caáu taïo hoùa hoïc laø: Baûn chaát lieân keát giöõa caùc nguyeân töû trong phaân töû. Thöù töï lieân keát giöõa caùc nguyeân töû trong phaân töû. Soá löôïng lieân keát giöõa caùc nguyeân töû trong phaân töû. Caùc loaïi lieân keát giöõa caùc nguyeân töû trong phaân töû. Caâu 16:Chæ ra noäi dung ñuùng: Xen phuû truïc vaø xen phuû beân ñeàu taïo ra lieân keát s. Xen phuû truïc vaø xen phuû beân ñeàu taïo ra lieân keát p . Xen phuû truïc taïo lieân keát s vaø xen phuû beân taïo lieân keát p Xen phuû truïc taïo lieân keát p vaø xen phuû beân taïo lieân keát s Caâu 17: Chæ ra noäi dung ñuùng: A. Trong lieân keát ñôn vaø lieân keát boäi ñeàu coù lieân keát s. B. Trong lieân keát ñôn vaø lieân keát boäi ñeàu coù lieân keát p. C.Trong lieân keát ñôn chæ coù lieân keát s vaø lieân keát boäi chæ coù lieân keát p D.Trong lieân keát ñôn chæ coù lieân keát p vaø lieân keát boäi chæ coù lieân keát s Caâu 18:Ñaâu khoâng phaûi laø ñoàng phaân caáu taïo? Ñoàng phaân nhoùm chöùc. Ñoàng phaân laäp theå. Ñoàng phaân maïch cacbon. Ñoàng phaân vò trí nhoùm chöùc. Caâu 19:Caùc ñoàng phaân laäp theå coù: Caáu taïo hoùa hoïc khaùc nhau. Caáu taïo hoùa hoïc gioáng nhau Caáu truùc khoâng gian khaùc nhau . Caáu truùc khoâng gian gioáng nhau . Caâu 20:Caáu truùc hoùa hoïc cho bieát: Caáu taïo hoùa hoïc . Söï phaân boá trong khoâng gian cuûa caùc nguyeân töû trong phaân töû. Baûn chaát vaø soá löôïng caùc nguyeân töû trong phaân töû. Caû A, B vaø C. Caâu 21: Liªn kÕt ®«i do nh÷ng liªn kÕt nµo h×nh thµnh ? A. Liªn kÕt s B. Liªn kÕt p C. Liªn kÕt s vµ p D. Hai liªn kÕt s Caâu 22:Trong daõy chaát sau ñaây, daõy naøo coù caùc chaát laø ñoàng ñaúng cuûa nhau? A. C2H6, CH4 , C4H10 B. C2H5OH, CH3-CH2-CH2-OH C. CH3-O-CH3, CH3-CHO D. Caâu A vaø B ñuùng. Caâu 23:Soá ñoàng phaân cuûa hôïp chaát coù coâng thöùc phaân töû C4H9OH laø : A. 6 B. 7 C. 8 D. 9 Caâu 24: Phaân tích 0,29 gam moät hôïp chaát höõu cô chæ chöùa C,H,O ta tìm ñöôïc %C= 62,06;%H =10,34.Vaäy khoái löôïng oxi trong hôïp chaát laø: A. 0,07 g B. 0,08 g C. 0,09 g D. 0,16 g Caâu 25:Ñoát chaùy hoaøn toaøn 1,68 g moät hiñrocacbon coù M = 84 cho ta 5,28 g CO2. Vaäy soá nguyeân töû C trong hiñrocacbon laø : A. 4 B. 5 C. 6 D. 7 Caâu 26: Thaønh phaàn % cuûa hôïp chaát höõu cô chöùa C, H, O theo thöù töï laø 62,1 %; 10,3 %; 27,6 %. M = 60. coâng thöùc nguyeân töû cuûa hôïp chaât naøy laø : A. C2H4O B. C2H4O2 C. C2H6O D. C3H6O Tieát 3;4 II/ phaàn töï luaän: 1. Cho 0,9g một chất hữu cơ (C, H, O) đốt cháy thu được 1,32g CO2 và 0,54g H2O, M=180. Xác định CTPT. 2. Đốt cháy hoàn toàn một hợp chất hữu cơ phải cần 3,2g O2 thu được 4,4g CO2 và 1,44g H2O. Cho tỉ khối hơi của hợp chất hữu cơ so với CO2 là 3. Tìm CTPT của  X.      Nếu đốt cháy hoàn toàn 0,396g chất X trên, tất cả sản phẩm cháy đi qua bình đựng nước vôi trong dư, tính khối lượng kết tủa và độ tăng khối lượng của bình. 3. Đốt cháy hoàn toàn 3,06g một hợp chất hữu cơ A có tỉ khối hơi so với O2 =3,1875, ta thu được 6,6g khí CO2 và 2,7g H2O. Xác định CTPT của chất A. 4. Đốt cháy hoàn toàn 10,4g hợp chất hữu cơ rồi cho sản phẩm lần lượt qua bình 1 đựng H2SO4 đặc,  bình 2 chứa nước vôi trong dư, thấy khối lượng bình 1 tăng 3,6g, bình 2 thu được 30g kết tủa. Khi hoá hơi 5,2g A thu được một thể tích đúng bằng thể tích của 1,6g O2  ở cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất. Xác định CTPT của A. 5. Đốt 0,366g một chất hữu cơ A thu được 0,792g CO2 và 0,234g H2O. Mặc khác phân huỷ 0,549g chất đó thu được 37,42 cm3 nitơ (ở 27oC và 750 mmHg). Tìm CTPT A biết rằng trong phân tử của nó chỉ có một nguyên tử N. 6. Khi đốt cháy 18g một hợp chất hữu cơ phải dùng 16,8 lít O2 (đktc) thu được khí CO2 và hơi nước theo tỉ lệ thể tích VCO2:VH2O = 3 : 2. Tỉ khối hơi của hợp chất hữu cơ đối với H2 là 36. Hãy xác định CTPT của hợp chất đó. 7. Đốt cháy hoàn toàn chất hữu cơ A có tỉ lệ khối lượng mC :mO = 3 : 2, thu đươc khí CO2 và hơi nước theo tỉ lệ thể tích VCO2 : VH2O =  4 : 3 ở cùng nhiệt độ và áp suất. Xác định ctpt A. 8.  Đốt cháy hoàn toàn 100 ml hơi chất A cần 250 ml O2, tạo ra 200 ml CO2 và 200 ml hơi H2O (các thể tích khí đo ở cùng đk nhiệt độ). Tìm ctpt A. 9. Cho 400 ml một hh gồm nitơ và một chất hc ở thể khí chứa C và H vào 900 ml O2 (dư) rồi đốt. Thể tích hh thu được sau khi đốt là 1,4l. Sau khi cho nước ngưng tụ thì còn 800ml hh, người ta cho lội qua dd KOH thấy thoát ra 400ml khí. Xác định CTPT của chất này, biết rằng các thể tích khí đo cùng đk nhiệt độ và áp suất. 10. Hợp chất hữu cơ A cơ khối lượng phân tử nhỏ hơn klpt của benzen(C6H6), chỉ chứa 4 nguyyên tố C, H, O, N trong đó hidro chiếm 9,09%, nitơ chiếm 18,18%. Đốt cháy hết 7,7 gam A thu được 4,928 lít khí CO2 ở 27,30C và 1 atm.  Xác định ctpt của A. 11. Một hchc A có chứa các nguyên tố (C,H, Cl). Tỉ khối hơi của chất A đối với H2 là 56,5. Trong hợp chất A nguyên tố Clo chiếm 62,832% về khối lượng. Xác định công thức phân tử của chất A. Viết ctct các đồng phân của A. 12. Đốt cháy hoàn toàn 14g một hợp chất hữu cơ X, mạch hở. Cho sản phẩm  cháy qua dd Ca(OH)2 dư thu được 100 g kết tủa trắng, đồng thời khối lượng bình tăng 62g. Xác định CTPT của X biết dX/H2 =35. 13. Đốt cháy hoàn toàn hidrocacbon A (khí, điều kiện thường) thì trong hh sản phẩm cháy thu được CO2 chiếm 76,52% về khối lượng.  Xác định CTPT A. 14. Đốt cháy hoàn toàn 1,26g hợp chất hữu cơ A chứa C, H, O, N cần vừa đủ 0,56 lít O2. Cho toàn bộ sản phẩm đốt cháy vào bình 1 đựng H2SO4 đặc, dư thu được 0,672 lít hh khí B. Cho B qua bình 2 đựng dd Ca(OH)2 dư thu được 2 g kết tủa trắng. Xác định ctpt A biết ctpt trùng với ctđg. Các thể tích khí đo ở đktc.