Hiệu quả trồng mắc ca xen cà phê trên đất đỏ Bazan tại huyện Krong Năng, tỉnh Đắk Lắk

KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 21 HIU QU& TR+NG M7C CA XEN CÀ PHÊ TRÊN T 9 BAZAN TI HUYN KRƠNG N<NG, T5NH 7K L7K Phm ThU Trnh1 TĨM TT
ánh giá hiu qu< vic trkng mfc ca xen cà phê trên -Dt -s bazan G các -6 tu^i khác nhau cho thDy: Trkng xen kho<ng 185 cây mfc ca/ha -ã khơng làm <nh h2Gng -Un n#ng suDt cà phê (4,10-4,35 tDn nhân/ha) mà cịn thu thêm bình quân 2,81 tDn ht mfc ca/ha/n#m. L>i nhu7n cPa mơ hình trkng xen mfc ca cao h_n 193,56% so v3i mơ hình trkng cà phê thu9n. Mơ hình mfc ca n#m th 9 cho t^ng giá tr s<n phEm 396,17 triu -kng, t^ng chi phí 101,70 triu -kng, lãi 294,47 triu -kng/ha/n#m. Trong khi -ĩ mơ hình trkng cà phê thu9n ch] cho l>i nhu7n 92,87-100,37 triu -kng/ha/n#m. Hiu qu< sl dRng vTn cPa mơ hình trkng xen mfc ca trong v2Xn cà phê n#m th 4 là 2,34 l9n và n#m th 9 là 3,9 l9n, trong khi trkng xen tiêu trong v2Xn cà phê ch] cho hiu suDt -kng vTn 2,73 l9n. Hiu qu< xã h6i mơ hình rDt l3n do thu hút thêm lao -6ng -5 ch#m sĩc, thu hoch, bc 100% sT h6 chDp nh7n, giá tr ngày cơng t#ng thêm 127 nghìn -kng/ng2Xi/ngày. KUt qu< cho thDy, mơ hình trkng xen mfc ca cho hiu qu< mơi tr2Xng tTt h_n. ¡ mơ hình xen mfc ca n#m th 9 (MH1), -6 xTp t9ng -Dt mt -t 66,30%, cao h_n mơ hình xen tiêu (MH3) là 63%, trong khi -ĩ mơ hình cà phê thu9n (-Ti chng) ch] -t 59,33%. Tg khĩa:
Dt -s bazan, huyn Krơng N#ng, mfc ca, trkng xen. 1. T VN  3 Huyn Krơng N#ng, t]nh
fk Lfk cĩ tiBm n#ng phát tri5n nơng nghip l3n v3i 37.604 ha -Dt -s bazan, chiUm 61,17% din tích t` nhiên cPa huyn (12,62% din tích -Dt -s bazan cPa c< t]nh) (Phân vin Quy hoch & TKNN miBn Trung, 2010).
ây là -iBu kin thu7n l>i -5 huyn phát tri5n các cây trkng cơng nghip cĩ giá tr nh2 cà phê, tiêu, cao su và cây mfc ca. Cà phê là cây trkng quan tr…ng nhDt -Ti v3i s<n xuDt cPa Krơng N#ng v3i din tích 25.067 ha (Chi cRc ThTng kê Krơng N#ng, 2015). Trong -ĩ cĩ 83,35% din tích cà phê trkng thu9n. Ngồi ra, vic -6c canh cây cà phê G Krơng N#ng là bin pháp canh tác thiUu tính lâu bBn, khơng cĩ giá tr cao vB mt hiu qu< sl dRng -Dt. Nh2 v7y vDn -B -t ra G -ây khơng ph<i là cht bs cây cà phê mà quan tr…ng là -2a loi cây trkng m3i cĩ giá tr kinh tU cao, d„ ch#m sĩc, phù h>p v3i -iBu kin cPa ng2Xi dân vào trkng xen trong v2Xn cà phê nhcm t#ng thu nh7p cho nơng h6 trên m6t -_n v din tích, b<o v sl dRng -Dt cĩ hiu qu< vB mt kinh tU, xã h6i và mơi tr2Xng gĩp ph9n s<n xuDt cà phê bBn v0ng. Cây mfc ca (Macadamia) là cây trkng m3i cĩ giá tr kinh tU cao, biên -6 sinh thái r6ng nhit -6 thích h>p 12OC - 32OC, m6t trong nh0ng -iBu kin quan tr…ng là nhit -6 vB -êm vào mùa lnh cPa cây mfc ca c9n -5 ra hoa là 15OC - 21OC, tTi 2u -5 cây ra nhiBu hoa 1 Sở Khoa học và Cơng nghệ tỉnh Đắk Lắk là 15OC - 18OC. Cây mfc ca -ã là l`a ch…n cPa nhiBu nơng dân trkng cà phê, cho hiu qu< sl dRng -Dt cao (Hồng Hịe và cs, 2010; Tr9n Vinh, 2011).
5 khng -nh -2>c tính 2u vit trong sl dRng -Dt trkng mfc ca xen trong v2Xn cà phê, vic -ánh giá hiu qu< trkng mfc ca xen cà phê trên -Dt -s bazan là rDt cDt thiUt, tg -ĩ làm c_ sG cho vic c<i tiUn và nhân r6ng mơ hình trên các vùng trkng cà phê tr…ng -i5m, nhcm tgng b23c -a dng hĩa các loi cây che bĩng theo h23ng -a dng hĩa s<n phEm, -<m b<o s<n xuDt cà phê bBn v0ng, gĩp ph9n làm t#ng thu nh7p -áng k5 cho ng2Xi nơng dân trkng cà phê. 2. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 2.1. Ph2_ng pháp ch…n mơ hình - Các mơ hình -2>c l`a ch…n -5 -iBu tra, -ánh giá cĩ quy mơ tg 0,5 ha trG lên, cĩ cùng loi -Dt, -iBu kin -a hình, -iBu kin sinh thái, m7t -6 trkng xen mfc ca và các bin pháp canh tác chính nh2 bĩn phân, t23i n23c (Hồng Hịe và cs, 2010). Mơ hình 1 ti xã Phú L6c (MH1), mơ hình 2 ti xã
lêi Ya (MH2), mơ hình 3 ti xã Ea Tân (MH3). Mơ hình 1 ti xã Phú L6c (MH1): Mfc ca n#m th 9 (2004) xen trong v2Xn cà phê vTi trkng n#m 2003 trên loi -Dt -s bazan t2_ng -Ti bcng phng. Kho<ng cách trkng cây cà phê 3 x 3 m (1.110 cây/ha). Cây che bĩng là cây mfc ca -2>c trkng v3i kho<ng cách 9 x 6 m (3 hàng cà phê xen hàng mfc ca) (185 cây/ha). Din tích 1,6 ha. Cây mfc ca giTng KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 22 ghép 246, 816, OC và m6t sT cây th`c sinh. Mơ hình 2 ti xã
lêi Ya (MH2): Mfc ca n#m th 4 (2009) xen trong v2Xn cà phê vTi trkng n#m 1999 trên loi -Dt -s bazan cĩ -6 dTc 2 - 40. Kho<ng cách trkng cây cà phê 3 x 3 m (1.110 cây/ha). Cây che bĩng là cây mfc ca bcng giTng ghép -2>c trkng v3i kho<ng cách 6 x 7 m (238 cây/ha), (2 hàng cà phê xen 1 hàng mfc ca) trkng n#m 2009 din tích 1,5 ha. Các giTng mfc ca chính gkm 246, 816, OC, QN1. Mơ hình 3 ti xã Ea Tân (MH3): Tiêu xen trong v2Xn cà phê vTi n#m th 12 (2000) và cà phê trkng n#m 1998, kho<ng cách 3 x 3 m (1.110 cây/ha). Cây trR gn trkng v3i kho<ng cách 9 x 3 m (3 hàng cà phê trkng xen 1 hàng tiêu), kho<ng cách trên hàng cPa các trR tiêu là 3 m, trR tiêu -2>c trkng gi0a 4 cây cà phê. M7t -6 trR tiêu trkng xen là 370 trR/ha. Tiêu -2>c trkng bcng hom thân, giTng tiêu Trâu và Phú QuTc theo t7p quán canh tác cPa xã. Din tích 2,2 ha. - L`a ch…n 3 mơ hình trkng xen -5 -ánh giá, trong -ĩ cĩ 2 mơ hình mfc ca trkng xen trong v2Xn cà phê v3i -6 tu^i trkng mfc ca khác nhau -5 so sánh hiu qu< trkng mfc ca thXi gian canh tác; m6t mơ hình trkng tiêu xen trong v2Xn cà phê -5 so sánh hiu qu< gi0a trkng xen mfc ca và trkng xen tiêu trong v2Xn cà phê. Ti mni -i5m ch…n mơ hình trkng xen, ch…n m6t v2Xn cà phê trkng thu9n v3i các -iBu kin t2_ng -kng vB -Dt -ai, tu^i v2Xn cây, chU -6 ch#m sĩc c_ b<n -5 theo dõi nh2 là -Ti chng. - ThXi gian theo dõi mơ hình trong 3 n#m: 2011, 2012, 2013. 2.2. Ph2_ng pháp -iBu tra, lDy mQu -Dt ngồi th`c -a
iBu tra lDy mQu -Dt theo t9ng phát sinh tuân thP quy trình -iBu tra l7p b<n -k -Dt tJ l trung bình và l3n (TCVN 9487 : 2012) cPa B6 Khoa h…c và Cơng ngh (2012).
ào 7 phQu din -Dt (ký hiu G b<ng 5), lDy mQu -Dt phân tích theo t9ng phát sinh -5 so sánh m6t sT tính chDt hĩa h…c và v7t lý cPa mơi tr2Xng -Dt d23i <nh h2Gng cPa mơ hình trkng cà phê xen mfc ca và cà phê thu9n. ThXi gian -ào phQu din và lDy mQu -Dt -2>c gli -5 phân tích vào thXi -i5m gi0a mùa khơ ngày 15/11/2012. Các -a -i5m -2>c ch…n -5 -ào phQu din -Dt là các v2Xn cà phê vTi kinh doanh cĩ -6 tu^i 8 - 12 n#m trkng xen và thu9n ch…n làm mơ hình (xã Phú L6c lDy 2 phQu din: 1 phQu din trkng cà phê xen mfc ca, 1 phQu din cà phê thu9n; xã
lei Ya lDy 2 phQu din, 1 phQu din trkng cà phê xen mfc ca, 1 phQu din v2Xn cà phê thu9n; xã Ea Tân 2 phQu din trkng xen tiêu v3i cà phê và cà phê thu9n; th trDn Krơng N#ng 1 phQu din; cây mfc ca ghép 1 n#m tu^i -2>c trkng xen trong v2Xn cà phê, tiêu. 2.3. Ph2_ng pháp phân tích -Dt Các mQu -Dt -2>c phân tích ti Phịng Thí nghim Trung tâm - Khoa Qu<n lý -Dt -ai (H…c vin Nơng nghip Vit Nam) theo các ph2_ng pháp phân tích sau: -
6 xTp: tính theo cơng thc P (%) = (1 - D/d) x 100. -
6 Em cây héo và sc cha Em -kng ru6ng: nén áp suDt G áp suDt 31 và 1500 kPa, sDy và cân, tính -6 Em theo % khTi l2>ng. -
6 Em t2_ng -Ti (ti thXi -i5m lDy mQu): sDy và cân -Dt, tính theo % khTi l2>ng. - ChDt h0u c_ cPa -Dt: ph2_ng pháp Walkley - Black. - N t^ng sT: ph2_ng pháp Kjeldahl, phá mQu bcng hnn h>p axit H2SO4 và hnn h>p xúc tác ZnSO4 + K2SO4 + b6t Se. Thành ph9n mùn cPa -Dt: theo ph2_ng pháp Kononova và Tiurin. 2.4. Ph2_ng pháp tính tốn hiu qu< kinh tU, xã h6i và mơi tr2Xng -
ánh giá hiu qu< kinh tU cPa mơ hình theo ph2_ng pháp phân tích kinh tU tgng ph9n trong phân tích h thTng nơng nghip và theo QuyBn
ình Hà, 2005. T^ng thu = Sng s<n phEm × Giá bán s<n phEm; L>i nhu7n = T^ng thu - T^ng chi phí -ã sl dRng. Hiu qui nhu7n/T^ng chi phí -ã sl dRng. Chi phí sng tính theo thXi giá bình quân trong n#m cPa mni loi. - Hiu qu< xã h6i: Xác -nh d`a vào các ch] sT mc -6 hài lịng cPa nơng dân chDp nh7n trong -9u t2 cPa mơ hình; mc gia t#ng s<n phEm xã h6i trên cùng m6t -_n v din tích cây trkng xen và to thêm s<n phEm m3i, gia t#ng thu nh7p; kh< n#ng thu hút lao -6ng (cơng/ha), giá tr ngày cơng/ngày/ng2Xi, kh< n#ng t7n dRng lao -6ng nhàn rni và kh< n#ng th tr2Xng cPa s<n phEm. KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 23 -
ánh giá hiu qu< mơi tr2Xng: Theo các tiêu chí nh2 -6 phì nhiêu cPa -Dt (-6 xTp, -6 Em t2_ng -Ti, -6 Em cây héo, sc cha Em -kng ru6ng, h0u c_ (%), -m t^ng sT (%), bcng vic so sánh -ánh giá các ch] tiêu -ã xác -nh cPa mơ hình trkng cà phê xen mfc ca G các -6 tu^i khác nhau, xen tiêu và các mơ hình trkng cà phê thu9n. - Các ch] tiêu phân tích -2>c -ánh giá -nh l2>ng (giá tr tuyt -Ti) và -nh tính (giá tr t2_ng -Ti). 2.5. Ph2_ng pháp phân tích SWOT Ph2_ng pháp SWOT (Strengh, Weakness, Opportunities, Threats). Khung phân tích SWOT th2Xng trình bày d23i dng l23i, bao gkm 4 ph9n chính th5 hin 4 n6i dung chính cPa SWOT: -i5m mnh, -i5m yUu, c_ h6i và thách thc, m6t sT câu hsi mQu và câu trc -iBn vào các ph9n t2_ng ng trong khung. 2.6. Ph2_ng pháp xl lý sT liu và phân tích thơng tin ST liu -2>c xl lý bcng ph9n mBm Excel 7.0 và SPSS. Các sT liu thu th7p, thTng kê mơ t< và so sánh hiu qu< kinh tU gi0a các mơ hình. 3. KT QU NGHIÊN CU VÀ TH O LU#N 3.1.
c -i5m -iBu kin t` nhiên vùng nghiên cu Huyn Krơng N#ng ncm trong vùng <nh h2Gng cPa giĩ mùa Tây Nam thu6c hai ti5u vùng khí h7u:
ơng Ea H’leo nĩng Em và vùng núi thDp Ch2 Dzu mang tính chDt khí h7u cao nguyên nhit -3i Em, -2>c chia làm hai mùa rõ rt là mùa khơ và mùa m2a. Mùa m2a bft -9u tg tháng 5 -Un hUt tháng 11 hàng n#m, t7p trung t3i 80 - 90% l2>ng m2a c< n#m, -6 Em khơng khí cao; mùa khơ tg tháng 12 -Un tháng 4 n#m sau, l2>ng m2a ch] chiUm 10 - 20% l2>ng m2a c< n#m, khí h7u khơ nfng nĩng, -6 Em khơng khí thDp. L2>ng m2a trung bình n#m 1500 - 1700 mm, nhit -6 trung bình n#m 20 - 22oC, t^ng tích ơn c< n#m là 8.979oC, -6 Em trung bình là 86,40%. TTc -6 giĩ trung bình tg 2,60 m/s (Trung tâm Khí t2>ng ThPy v#n
fk Lfk, 2015); -ây là các -iBu kin rDt thích h>p cho cây cà phê vTi và cây mfc ca phát tri5n. Huyn Krơng N#ng cĩ 4 nhĩm -Dt, trong -ĩ nhĩm -Dt -s cĩ din tích nhiBu nhDt v3i 55.134,00 ha, chiUm 89,68% din tích t` nhiên (DTTN), tiUp theo là nhĩm -Dt xám và bc màu 3.677,00 ha, chiUm 5,98% DTTN. 3.2. Hiu qu< kinh tU cPa trkng cà phê xen mfc ca trên -Dt -s bazan 3.2.1. œnh h2Gng cPa trkng xen -Un n#ng suDt mfc ca và cà phê trong v2Xn N#ng suDt G mơ hình cĩ trkng xen ^n -nh h_n mơ hình trkng cà phê thu9n, trong khi -ĩ các mơ hình trkng thu9n cĩ hin t2>ng ra qu< cách n#m khá rõ. ¡ các mơ hình trkng xen mfc ca, n#ng suDt cà phê dao -6ng 3,91 - 4,28 tDn nhân/ha, bình quân 3 n#m -t 4,10 tDn nhân/ha, trong khi -ĩ trkng xen tiêu n#ng suDt cà phê khơng thay -^i nhiBu, trung bình 3 n#m 4,16 tDn nhân/ha (b<ng 1). NUu xét vB tính bBn v0ng thì v2Xn cà phê khơng cĩ cây che bĩng sh cĩ thXi gian cho thu hoch ngfn h_n do v2Xn cây nhanh chĩng b già cni, cĩ hin t2>ng cách n#m vB n#ng suDt rDt rõ và rPi ro trong s<n xuDt là rDt l3n. B<ng 1. N#ng suDt cà phê, mfc ca và tiêu trong các mơ hình N#ng suDt cà phê (tDn nhân/ha) N#ng suDt mfc ca (tDn ht/ha) TT 2011 2012 2013 Trung bình 2011 2012 2013 Trung bình Mơ hình xen mfc ca MH1 4,10 4,35 4,40 4,28 2,55 2,77 3,10 2,81 MH2 3,75 3,97 4,00 3,91 0,00 0,75 0,95 0,85 TB 3,93 4,16 4,20 4,10 2,55 1,76 2,03 2,11 Mơ hình xen tiêu N#ng suDt tiêu (tDn ht/ha) MH3 4,25 4,14 4,10 4,16 1,43 1,57 1,50 1,50 Mơ hình cà phê thu9n (-Ti chng) 1 4,55 4,65 4,48 4,56 2 4,26 4,44 4,50 4,40 3 4,77 4,96 4,85 4,86 Ngukn sT liu theo dõi các mơ hình n#m 2011 - 2013 KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 24 ¡ các mơ hình trkng xen mfc ca, n#ng suDt cà phê ^n -nh h_n so v3i mơ hình trkng xen tiêu, n#ng suDt cà phê cĩ chiBu h23ng gi<m (b<ng 1). Vic trkng xen mfc ca v3i cà phê G các -6 tu^i khác nhau cing cĩ s` khác bit vB n#ng suDt cà phê khá rõ. Bên cnh -ĩ m7t -6 mfc ca trkng khác nhau cing <nh h2Gng -Un n#ng suDt cà phê. N#ng suDt mfc ca trong các mơ hình trkng xen ^n -nh 2,55 - 3,10 tDn ht/ha/n#m, trung bình 3 n#m 2,81 tDn ht/ha/n#m. ¡ mơ hình 2 mfc ca bĩi, n#ng suDt 2 n#m ch] -t 0,85 tDn/ha/n#m. ¡ mơ hình trkng xen tiêu, n#ng suDt tiêu -en trong 3 n#m là 1,5 tDn/ha.
iBu này chng ts trkng mfc ca xen trong v2Xn cà phê v3i m7t -6 h>p lý 185 cây/ha cĩ th5 cho n#ng suDt cao, ^n -nh h_n so v3i mơ hình trkng xen tiêu. N#ng suDt cà phê G các mơ hình trkng thu9n biUn -6ng 4,40 - 4,86 tDn nhân/ha. ¡ v2Xn khơng trkng xen n#ng suDt cà phê cao h_n nh2ng khơng ^n -nh. 3.2.2. Hiu qu< kinh tU cPa trkng cà phê xen mfc ca B<ng 2. Hiu qu< kinh tU cPa các mơ hình trkng cà phê xen mfc ca T^ng thu (tr.-/ha) T^ng chi (tr.-/ha) L>i nhu7n (tr.-/ha) Hiu qu< sl dRng chi phí Mơ hình xen mfc ca Cà phê Mfc ca T^ng thu Cà phê Mfc ca T^ng chi 1 171,37 224.80 396,17 79,24 22,46 101,70 294,47 3,90 2 156,26 68,00 224,26 78,78 16,92 95,70 128,56 2,34 TB 163,81 146,40 310,21 79,01 19,69 98,70 211,52 3,14 T^ng thu (tr.-/ha) T^ng chi (tr.-/ha) Mơ hình xen tiêu Cà phê Hk tiêu T^ng thu Cà phê Tiêu T^ng chi L>i nhu7n (tr.-/ha) Hiu qu< sl dRng chi phí 3 166,6 150,16 316,76 85,55 30,33 115,88 200,88 2,73 Ghi chú: Giá cà phê bình quân là 40.000 -kng/kg; ht tiêu là 100.000 -kng/kg và ht mfc ca là 80.000 -kng/kg (giá n#m 2011 - 2012), chi phí: phân chukng 600 -kng/tDn, cơng lao -6ng 120.000 -/cơng, urê 10.000 -/kg, lân supe hoc nung ch<y 4000 -/kg, kali clorua 12.000 -/kg. Vào thXi -i5m n#m 2011 — 2012, so v3i -Ti chng là các v2Xn trkng cà phê thu9n, l>i nhu7n thu -2>c 92,87 — 100,31 triu -kng/ha/n#m cho thDy các mơ hình trkng xen mang li hiu qu< kinh tU cao h_n 128,56 - 294,47 triu -kng/ha (bi nhu7n cPa mơ hình trkng xen mfc ca cao h_n mơ hình trkng thu9n 2,18 l9n. Hiu qu< -kng vTn G mơ hình 1 là 3,90 l9n, cao h_n mơ hình trkng tiêu 1,42 l9n, trung bình mơ hình mfc ca cao h_n mơ hình trkng tiêu 1,15 l9n. B<ng 3. So sánh hiu qu< kinh tU cPa các mơ hình L>i nhu7n (tr.-/ha/n#m) T#ng so v3i cà phê trkng thu9n Mơ hình xen mfc ca Cà phê trkng thu9n (
C) Cà phê xen mfc ca Tr.-/ha/n#m TJ l (%) 1 100,31 294,47 194,16 193,56 2 92,87 128,56 35,69 38,43 Trung bình 96,59 211,51 114,92 116,00 Mơ hình xen tiêu Cà phê trkng thu9n (
C) Cà phê xen tiêu Tr.-/ha/n#m TJ l (%) 3 102,92 200,88 97,96 95,18 Mc dù l>i nhu7n riêng cPa cà phê trong các v2Xn trkng xen thDp h_n các v2Xn cà phê trkng thu9n do n#ng suDt gi<m d23i <nh h2Gng cPa cây trkng xen. Tuy nhiên, t^ng giá tr si nhu7n thu -2>c cPa c< 2 loi cây trkng trên cùng m6t -_n v din tích vQn cao h_n (b<ng 3). Mt khác, xen cây mfc ca cịn giúp ng2Xi nơng dân tránh b3t các rPi ro vB biUn -6ng giá c<, sâu bnh hi do -6c canh cà phê. Nh2 v7y, vic trkng xen cây mfc ca trong v2Xn cà phê vga cĩ tác dRng là cây che bĩng, vga cho hiu qu< kinh tU cao và khơng cĩ s` cnh tranh vB lao -6ng. Cây mfc ca thu hoch s3m h_n cà phê 1 -2 KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 25 tháng nên nơng dân bán mfc ca tr23c, khơng ph<i bán non cà phê v3i giá r“. Tĩm li, vic trkng xen cây mfc ca trong v2Xn cà phê -ã -em li hiu qu< kinh tU cao. Trkng xen v3i 185 cây mfc ca/ha -ã khơng làm <nh h2Gng -Un n#ng suDt cà phê (4,10 - 4,35 tDn nhân/ha) mà cịn thu thêm bình quân 2,81 tDn ht mfc ca/ha/n#m, l>i nhu7n cPa mơ hình trkng xen mfc ca cao h_n 193,56% so v3i trkng cà phê thu9n. 3.3. Hiu qu< xã h6i cPa mơ hình trkng cà phê xen mfc ca Khi trkng cây mfc ca, ngồi giá tr vB mt kinh tU và che bĩng cịn cĩ hiu quc trình bày G b<ng 4. B<ng 4. Hiu qu< xã h6i cPa ph2_ng thc trkng cà phê xen mfc ca TT Ch] tiêu Ý kiUn cPa ng2Xi dân 1 - Kh< n#ng thu hút lao -6ng. - T7n dRng lao -6ng nhàn rni. - ThXi gian kiUn thiUt c_ b<n t#ng thêm 436 cơng/ha, tg n#m th 4 -Un n#m th 9 bình quân mni n#m t#ng 80 - 120 cơng/ha. - Do thXi gian thu hoch s<n phEm mfc ca tr23c cà phê 2 tháng nên cĩ th5 t7n dRng -2>c lao -6ng nhàn rni. 2 - Mc -6 hài lịng cPa nơng dân - 100% sT h6 -Bu chDp nh7n vic -2a cây mfc ca vào trkng xen trong v2Xn cà phê, thay thU cây che bĩng. - Ch2a thDy xuDt hin sâu bnh hi. 3 - Th tr2Xng ChP yUu xuDt khEu, vB lâu dài cĩ th5 tiêu thR m6t ph9n trong n23c cho s<n xuDt bánh và ht tEm muTi. 4 - Gia t#ng s<n phEm cho xã h6i trên cùng m6t -_n v din tích - T#ng thêm m6t loi s<n phEm là ht mfc ca v3i mc trung bình mơ hình kinh doanh n#m th 9 -t 2,81 tDn/ha nên gia t#ng ngukn thu cho h6 216,10% so v3i cà phê thu9n nên cc thu nh7p. - Giá tr ngày cơng -t 127 nghìn -kng/ng2Xi/ngày. Nh2 v7y, hiu qu< xã h6i cPa mfc ca rDt l3n, ngồi vic gia t#ng thêm m6t s<n phEm trên cùng m6t din tích là ht mfc ca, trung bình kho<ng 2,81 tDn/ha/n#m. Do v7y t#ng giá tr thu nh7p lên 216%, giá tr ngày cơng lao -6ng t#ng thêm 127 nghìn -kng. Thu hút thêm nhiBu lao -6ng, ch] riêng giai -on kiUn thiUt c_ b<n trung bình 436 cơng/ha, các n#m sau trung bình 80 - 120 cơng/ha. Thêm vào -ĩ thXi vR thu hoch gi0a mfc ca và cà phê khác nhau, nên khơng cĩ s` tranh chDp lao -6ng vB mùa vR, cây mfc ca cho thu hoch t7p trung vào tháng 8 - 9, cây cà phê cho thu hoch vào tháng 11 -Un tháng 12 cPa n#m.
9u ra cPa s<n phEm mfc ca r6ng h_n cà phê, ngồi phRc vR cho các ngành cơng nghip chU biUn làm -k #n dng nhân khơ, nhân tEm muTi hoc nhân tEm m7t ong, làm bánh k¢o, xào nDu v3i rau tht, ép d9u th`c phEm, làm nguyên liu s<n xuDt mj phEm... Chính vì v7y, ng2Xi nơng dân -ã s3m chDp nh7n -2a cây mfc ca vào h thTng cây trkng cPa huyn. 3.4. œnh h2Gng cPa trkng xen mfc ca, tiêu v3i cà phê -Un mơi tr2Xng -Dt 3.4.1. œnh h2Gng cPa trkng xen mfc ca và tiêu v3i cà phê -Un -6 xTp -Dt ST liu tính tốn vB -6 xTp cPa -Dt trên c_ sG lDy mQu -Dt phân tích dung tr…ng, tJ tr…ng d23i các mơ hình xen mfc ca, tiêu v3i cà phê và cà phê trkng thu9n (b<ng 5). B<ng 5 cho thDy, -6 xTp cPa -Dt mt G mơ hình trkng xen mfc ca, tiêu và trkng thu9n khá biUn -6ng, trung bình 54,86 - 66,25%. Trong các mơ hình nghiên cu, mơ hình trkng xen mfc ca n#m th 9 (MH1) cĩ -6 xTp t9ng mt cao nhDt v3i 66,30%, tiUp theo là mơ hình trkng xen tiêu (MH3) 63%, thDp nhDt là mơ hình xen mfc ca n#m th 4 (MH2) 56,70%. Trong khi -ĩ mơ hình trkng cà phê thu9n trung bình -t 59,33%, 7 mQu cĩ -6 xTp trên 60%, -2>c -ánh giá là rDt xTp; 7 mQu cịn li (tồn b6 phQu din
Y1,
Y3, TT6 và PL7 t9ng 2) -2>c -ánh giá là cĩ -6 xTp G mc bình th2Xng -Ti v3i t9ng canh tác.
6 xTp cĩ quan h cht chh v3i hàm l2>ng h0u c_, thành ph9n c_ gi3i và kUt cDu cPa -Dt. Chính nhX -c tính này mà -Dt bazan cĩ tính thDm và gi0 n23c tTt. S` chênh lch vB -6 xTp gi0a các t9ng -Dt trong m6t phQu din cing khơng -áng k5. Theo dõi s` biUn -6ng cPa -6 xTp theo chiBu sâu cPa phQu din trong các mơ hình cho thDy, mơ hình trkng xen mfc ca vào -6 tu^i kinh doanh cĩ s` chênh lch -6 xTp gi0a t9ng 1 và 2 cao nhDt v3i g9n 4%, trong khi -ĩ mơ hình trkng xen tiêu và cà KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 26 phê thu9n ch] dao -6ng trên d23i 2%, -iBu -ĩ chng ts khi xen cây mfc ca vào v2Xn cà phê n#m th 9 -ã gia t#ng -2>c -6 xTp cPa -Dt do l2>ng chDt h0u c_ -2>c cung cDp nhiBu h_n, ngồi chDt h0u c_ do cà phê cịn cĩ h0u c_ cPa cây mfc ca. ¡ các t9ng d23i -Dt cĩ xu h23ng cht h_n do quá trình canh tác rla trơi sét. B<ng 5.
6 xTp cPa -Dt -s bazan G v2Xn cà phê trkng xen và trkng thu9n Ký hiu mơ hình T…a -6 Ký hiu mQu -Dt
6 sâu (cm)
6 xTp (%) PL2 0 - 30 66,30 MH 1 Vy -6: 13 o 01 ’31” B; kinh -6: 108o 23’ 14”
30 - 70 62,60
Y 1 0 - 30 56,70 MH 2 Vy -6: 13 o15’56” B; kinh -6: 108o43’42”
30 - 70 54,90 ET 5 0 - 30 63,00 MH 3 Vy -6: 12o 59’ 19” B; kinh -6: 108o 16’ 27”
30 - 65 61,50
Y 3 0 - 30 57,70
C 1 Vy -6: 13 o01’59’’B; kinh -6: 108o31’35”
30 - 70 58,60 PL7 0 - 30 61,90
C 2 12o 57’ 34” B; kinh -6: 108o 19’ 20”
30 - 70 55,70 ET 4 0 - 30 61,60
C 3 Vy -6: 12o 60’ 21” B; kinh -6: 108o 24’ 31”
30 - 70 61,30 TT6 0 - 30 56,10
C 4 Vy -6: 12 o 56 ’49” B; kinh -6: 108o 21’ 40”
30 - 70 59,00 (MH 1: cà phê trkng xen mfc ca n#m th 9; MH 2: cà phê trkng xen mfc ca n#m th 4; MH 3: cà phê trkng xen tiêu n#m 12;
C 1,
C 2,
C 3 và
C 4: cà phê trkng thu9n). 3.4.2. œnh h2Gng cPa trkng xen mfc ca và tiêu -Un -6 Em -Dt trong v2Xn cà phê ST liu phân tích -6 Em -Dt trong các mơ hình trkng xen mfc ca hoc tiêu trong v2Xn cà phê (b<ng 6) cho thDy, -6 Em t2_ng -Ti, sc cha Em -kng ru6ng và -6 Em cây héo cPa -Dt -s bazan cĩ tr sT cao. Tr sT -6 Em t2_ng -Ti dao -6ng trong kho<ng 26,58 - 31,41% v3i -6 biUn thiên 5,84% (trong -ĩ G t9ng mt 26,58 - 32,24%, t#ng d9n G t9ng 2 dao -6ng trong kho<ng 28,13 - 34,24%). Tr sT -6 Em t2_ng -Ti phR thu6c rDt nhiBu vào hàm l2>ng sét trong -Dt, t#ng theo chiBu sâu cùng v3i chiBu t#ng cPa hàm l2>ng sét. Trên cùng loi -Dt -s bazan trkng cà phê, gi0a các mơ hình trkng xen mfc ca G mQu -Dt PL2 và
Y1 so v3i mơ hình trkng tiêu ET5 và các mơ hình trkng cà phê thu9n cing th5 hin tr sT Em t2_ng -Ti khác nhau nh2ng dao -6ng khơng nhiBu. Sc cha Em -kng ru6ng cPa -Dt -s bazan G các mơ hình trkng xen mfc ca so v3i mơ hình trkng tiêu và trkng cà phê thu9n dao -6ng trong kho<ng 38,46 -Un 55,18%, trung bình -t G t9ng mt 41,39% và t9ng tiUp theo 47,18% (b<ng 6). Theo thang -ánh giá sc cha Em -kng ru6ng cPa Kachinski thì sc cha Em -kng ru6ng t#ng d9n theo chiBu sâu phQu din do các t9ng d23i cĩ hàm l2>ng sét cao h_n t9ng trên.
6 Em cây héo gi0a các mơ hình trkng xen mfc ca so v3i mơ hình trkng xen tiêu và trkng thu9n cĩ s` khác bit khá rõ -Bu cao h_n so v3i mơ hình trkng thu9n G c< 2 t9ng -Dt. Trong các mơ hình nghiên cu, G mơ hình trkng xen mfc ca kinh doanh phQu din PL2 cĩ -6 Em cây héo cao nhDt so v3i mơ hình trkng mfc ca n#m th 4 (sT mQu
Y1) và mơ hình xen tiêu (ET5) G tDt c< các loi sl dRng.
6 Em cây héo G các loi hình nghiên cu dao -6ng 21,9 - 34,4%, trung bình -t 26,95% và cĩ -6 biUn -6ng 11,68%. ¡ tDt c< các mơ hình -6 Em cây héo -Bu t#ng d9n theo chiBu sâu cPa phQu din nh2 G MH 1 -6 Em cây héo 26,4%, cao h_n mơ hình 2 và thDp h_n mơ hình trkng xen tiêu và cao h_n so v3i cà phê trkng thu9n làm -Ti chng, trung bình t9ng mt -t 24,1% (b<ng 6).
iBu này cho thDy G -Dt -s bazan nghiên cu khác hn so v3i -Dt xám và các loi -Dt khác. Theo Tr9n An Phong và cs. (2003) -6 Em cây héo cPa -Dt -s bazan cao h_n nhiBu so v3i các loi -Dt khác, m6t mt là do -Dt cĩ hàm l2>ng sét cao, mt khác do hàm l2>ng R2O3 trong -Dt cing cao nên kh< n#ng gi0 n23c cPa -Dt l3n. So sánh v3i -6 Em cây héo cPa các loi -Dt khác cho thDy -6 Em cây héo cPa -Dt -s phát tri5n KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 27 trên -á bazan khá cao do n23c trong -Dt G dng n23c hDp phR cht, cây trkng khơng th5 sl dRng -2>c mc dù -6 Em cPa -Dt vQn G mc khá. B<ng 6.
6 Em -Dt -s bazan trong mơ hình trkng xen và cà phê thu9n
6 Em t2_ng -Ti Sc cha Em -kng ru6ng
6 Em cây héo Mơ hình Ký hiu mQu
6 sâu (cm) % 0 - 30 28,23 38,46 26,40 MH 1 (Cà phê + mfc ca n#m 9) PL2 30 - 70 28,13 55,18 27,80 0 - 30 26,58 39,65 22,90 MH 2 (Cà phê + mfc ca n#m 4)
Y 1 30 - 70 28,41 49,81 27,70 0 - 30 30,71 47,49 27,30 MH 3 (Cà phê + tiêu n#m 12) ET 5 30 - 65 31,41 45,44 29,30 0 - 30 28,51 41,87 25,53 Trung bình 30 - 70 29,32 50,14 28,27 0 - 30 27,08 39,60 23,20
Y 3 30 - 70 28,40 50,50 28,70 0 - 30 28,24 40,21 26,10 PL7 30 - 70 29,35 54,50 28,50 0 - 30 27,20 39,50 25,20 ET 4 30 - 70 30,21 43,21 34,40 0 - 30 28,39 46,23 21,90
C (Cà phê trkng thu9n) TT6 30 - 65 28,19 40,51 27,90 0 - 30 27,73 41,39 24,10 Trung bình 30 - 70 29,04 47,18 29,88 3.4.3. œnh h2Gng cPa trkng xen mfc ca, tiêu -Un hàm l2>ng h0u c_ và -m t^ng sT trong v2Xn cà phê KUt qung chDt h0u c_ (OM%) cho thDy trong các mơ hình trkng mfc ca xen cà phê so v3i mơ hình xen tiêu và cà phê trkng thu9n G các phQu din nghiên cu -Bu dao -6ng khá l3n và gi<m nhanh theo chiBu sâu cPa phQu din. ¡ t9ng -Dt mt, OM% dao -6ng 1,34 - 3,13%. Theo B6 Nơng nghip và Phát tri5n nơng thơn (2009), -Dt cĩ hàm l2>ng chDt h0u c_ G mc nghèo -Un trung bình, các t9ng phía d23i -Bu G mc nghèo, dao -6ng 1,25 - 2,08%. Tuy nhiên, G mơ hình trkng xen mfc ca mQu PL2 cĩ hàm l2>ng h0u c_ cao h_n so v3i các mơ hình xen tiêu ET5 và các mơ hình trkng thu9n.
iBu này khng -nh cây mfc ca trkng xen trong v2Xn cà phê khi vào kinh doanh làm t#ng hàm l2>ng chDt h0u c_ trong -Dt, 1,28% G t9ng mt so mơ hình xen tiêu và 0,83% so v3i mơ hình cà phê trkng thu9n; kUt qu< trên cho thDy G mơ hình trkng xen cây mfc ca khơng cĩ s` cnh tranh chDt h0u c_ trong mơ hình xen canh này. Hàm l2>ng -m t^ng sT cPa -Dt -s phát tri5n trên -á bazan G mơ hình trkng mfc ca, tiêu xen trong v2Xn cà phê cing cĩ s` khác nhau, dao -6ng tg trung bình -Un giàu (0,12% -Un 0,24%) và trung bình 0,12% G t9ng mt và cing gi<m theo chiBu sâu cPa phQu din. Trong các mơ hình trkng xen, mơ hình xen mfc ca v3i cà phê (PL2) cĩ giá tr -m t^ng sT t9ng mt 0,24%,
Y1 là 0,19% G các -6 tu^i khác nhau cĩ hàm l2>ng -m t^ng sT cao h_n so v3i mơ hình trkng tiêu ET5 là 0,17% và cà phê thu9n trkng làm -Ti chng. S` gia t#ng hàm l2>ng -m t^ng sT G t9ng mt cPa MH1 (PL2) là do hàm l2>ng h0u c_ cao h_n.
iBu này -ã -2>c lý ging h0u c_. M6t sT ch] tiêu phân tích -Dt trong các mơ hình cing cho thDy khi trkng xen mfc ca, tính chDt -Dt cĩ chiBu h23ng thay -^i tích c`c. 3.5.
i5m mnh, yUu, c_ h6i và thách thc cPa trkng cà phê xen mfc ca
5 khng -nh -2>c tri5n v…ng nhân r6ng cPa mơ hình trkng cà phê xen mfc ca, nghiên cu -ã sl dRng cơng cR SWOT -5 phân tích G c< 4 mt: mnh, yUu, c_ h6i và thách thc. KUt quc t^ng h>p G b<ng 7. KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 28 B<ng 7. Phân tích SWOT cPa trkng cà phê xen mfc ca trên -Dt -s bazan ti huyn Krơng N#ng, t]nh
fk Lfk S (
i5m mnh) W (
i5m yUu) - Thay thU cây che bĩng truyBn thTng nh2 mukng -en thì vQn cĩ hiu qu< kinh tU, mơi tr2Xng và th`c tU rDt nhiBu -_n v, nơng dân vQn duy trì h thTng cây che bĩng này và khai thác chúng m6t cách hiu qu< ! trong v2Xn cà phê -kng thXi cho s<n phEm cĩ giá tr hàng hố cao nUu -2>c -9u t2 ch#m sĩc tTt. Mơ hình này cĩ chu trình chuy5n hố n#ng l2>ng khép kín (Các s<n phEm -Bu -2>c t7n dRng). - Mfc ca là m6t cây trkng lâm nghip -a tác dRng m3i, lDy qup v3i -iBu kin -Dt -ai, khí h7u G Tây Nguyên nĩi chung và huyn Krơng N#ng nĩi riêng. - Mơ hình -a dng hĩa cây trkng cho thu nh7p t#ng thêm trên m6t -_n v din tích -Dt canh tác; gi<m thi5u rPi ro trong s<n xuDt. - Hin -ang -2>c khuyUn cáo trkng xen trong v2Xn cà phê tái canh. - Ng2Xi chP cPa mơ hình -Bu cĩ kinh nghim và nfm rõ kj thu7t trong s<n xuDt mơ hình. Thu nh7p ^n -nh quanh n#m, -a dng s<n phEm, bBn v0ng sinh thái. - Khơng cĩ s` cnh tranh vB mt lao -6ng do mùa vR thu hoch khác nhau. Sl dRng lao -6ng -a ph2_ng. Nhìn chung s<n phEm tg mơ hình này d„ tiêu thR trên th tr2Xng. -
ây là cây trkng m3i, ngukn giTng cây ph<i nh7p cành ghép tg n23c ngồi, giá thành cao, do -ĩ khơng phc. - ChDt l2>ng cây giTng G các mơ hình ch2a -<m b<o - Mfc ca là m6t loi ht vs cng nên ch2a cĩ máy bĩc tách ht trong chU biUn ti Vit Nam mà ph<i nh7p tg n23c ngồi. - M3i ch] t7p trung vào vic chuy5n giao tiUn b6 kj thu7t canh tác qu<n lý v2Xn cây mà ít chú ý -Un các yUu tT phi kj thu7t nh2: t^ chc s<n xuDt, th tr2Xng và tiUp th, nhcm -c chuy5n giao và trình di„n phát huy hiu qu< và bBn v0ng - Ph2_ng pháp tiUp c7n và chuy5n giao kj thu7t cịn nng vB xây d`ng mơ hình, ch2a thúc -Ey mnh mh cơng tác thơng tin, tuyên truyBn, huDn luyn. - Ch2a cĩ vùng quy hoch chuyên canh. O (C_ h6i) T (Thách thc) - Phù h>p chiUn l2>c phát tri5n cPa B6 Nơng nghip và Phát tri5n nơng thơn vB -nh h23ng phát tri5n cây mfc ca G vùng Tây Nguyên và Tây Bfc. - Cĩ -9y -P các chính sách cPa Nhà n23c vB khuyUn khích phát tri5n mơ hình này nhcm thay thU m6t sT cây che bĩng nh2 mukng -en, loi cây trkng này ncm trong danh mRc cây lâm nghip. - Mơ hình ncm trong vùng t^ng th5 -ã cĩ các h6 dân bên cnh cing trkng cà phê xen mfc ca và -2>c B6 Nơng nghip và PTNT cơng nh7n giTng tiUn b6 kj thu7t áp dRng ti -a ph2_ng và các vùng cĩ -iBu kin khí h7u -Dt -ai t2_ng t` nh2 Tây Bfc và Tây Nguyên. Mơ hình trkng cà phê xen mfc ca là mơ hình -i5m. Phát tri5n ng dRng các tiUn b6 khoa h…c kj thu7t trong s<n xuDt. - Do chu k¤ kinh doanh dài, giá c< mt hàng nơng s<n biUn -6ng, phR thu6c vào thU gi3i (nh2 cà phê), do -ĩ khĩ d` -ốn nhu c9u và giá c< th tr2Xng.
ây là cây trkng m3i s<n phEm hin nay s<n xuDt ra ti -a bàn chP yUu -5 bán làm giTng là chính, ch2a cĩ nhiBu s<n phEm -5 th2_ng mi hĩa. - Khi xuDt khEu th tr2Xng tiêu thR khft khe nh2: s<n xuDt -úng quy trình, s<n phEm -úng quy cách, chDt l2>ng -<m b<o. Nh0ng -iBu này khơng phù h>p v3i vic s<n xuDt G quy mơ nhs l“, manh mún nhDt là G Vit Nam. - Giá bán cây giTng nh2 thXi -i5m hin nay rDt cao 60 - 70 ngàn -kng/cây ghép. 4. KT LU#N VÀ KIN NGH' 4.1. KUt lu7n V3i -iBu kin sinh thái vùng huyn Krơng N#ng, hiu qu< kinh tU sl dRng -Dt cPa mơ hình trkng mfc ca xen cà phê cao h_n trkng thu9n. V3i mơ hình 1 (MH1) mfc ca cho t^ng giá tr s<n phEm 396,17 triu -kng, t^ng chi phí 101,70 triu -kng, lãi 294,47 triu -kng/ha/n#m, cao h_n MH2 và mơ hình 3 trkng xen tiêu, -c bit cao h_n mơ hình trkng cà phê thu9n ch] cho l>i nhu7n 92,87 - 103,37 triu -kng/ha/n#m. Hiu qu< chi phí cPa trkng xen mfc ca n#m th 9 là 3,9 l9n; n#m th 4 là 2,34 l9n, cịn trkng xen tiêu là 2,73 l9n. Trkng mfc ca xen cà phê -em li hiu qu< xã h6i rDt l3n do thu hút thêm lao -6ng cho ch#m sĩc, thu hoch, b<o qu<n cho ng2Xi trkng cà phê và cho tồn KHOA HC CƠNG NGH N¤NG NGHIƯP Vµ PH¸T TRIĨN N¤NG TH¤N - kú 1 - Th¸ng 3/2018 29 xã h6i nên -2>c 100% sT h6 chDp nh7n, giá tr ngày cơng -t 127 nghìn -kng/ng2Xi/ngày. Hiu qu< mơi tr2Xng cPa mơ hình trkng mfc ca xen cà phê khi -i vào kinh doanh cĩ kh< n#ng c<i thin -2>c m6t sT ch] tiêu lý, hố h…c cPa -Dt rõ nét nh2 t#ng -6 xTp, t#ng -6 Em -Dt, hàm l2>ng h0u c_ và -m t^ng sT -Bu cao h_n so v3i -Dt trkng cà phê thu9n. 4.2. KiUn ngh KhuyUn cáo ng2Xi dân trkng cà phê G Krơng N#ng -2a cây mfc ca vào trkng xen trong v2Xn cà phê v3i m7t -6 185 cây/ha làm cây che bĩng cho cây cà phê, gĩp ph9n sl dRng hiu qu< trên 1 -_n v din tích -Dt trkng xen. TÀI LI$U THAM KH O 1. B6 Nơng nghip và Phát tri5n nơng thơn (2009). Ph2_ng pháp phân tích -Dt. T7p 7 - CEm nang sl dRng -Dt nơng nghip. Nhà xuDt b<n Khoa h…c Kj thu7t, tr. 201 -217. 2. Chi cRc ThTng kê huyn Krơng N#ng (2016). Niên giám ThTng kê n#m 2015. 3. Hồng Hịe, Novak, M., Wilson, K. và Jones, K. (2010). Sách h23ng dQn trkng cây và qu<n lý v2Xn cây mfc ca. D` án Card 037/05/VIE. Tr. 17-20. 4. QuyBn
ình Hà (2005). Kinh tU sl dRng -Dt. Bài gi<ng cao h…c. Tr2Xng
i h…c Nơng nghip - Hà N6i. 5. Phân vin Quy hoch và ThiUt kU nơng nghip miBn Trung (2010). B<n -k -Dt b^ sung huyn Krơng N#ng tJ l 1/50.000. B<n -k, Nha Trang. 6. Tr9n An Phong, Nguy„n Xuân
6, Nguy„n V#n Lng và
ào tr…ng T (2003). Sl dRng tài nguyên -Dt và n23c h>p lý làm c_ sG phát tri5n nơng nghip bBn v0ng t]nh
fk Lfk. NXB Nơng nghip, Hà N6i, tr. 27. 7. Trung tâm Khí t2>ng ThPy v#n t]nh
fk Lfk (2015). ST liu khí h7u thPy v#n khu v`c huyn Krơng N#ng 2010 - 2014,
fk Lfk. 8. Tr9n Vinh (2011). Nghiên cu ch…n l…c giTng mfc ca thích h>p v3i -iBu kin vùng Tây Nguyên và kh< n#ng phát tri5n cây mfc ca bcng ph2_ng thc trkng xen. Báo cáo t^ng kUt,
fk Lfk. EFFICIENCY OF MACADAMIA INTERCROPPING WITH COFFEE ON BASALTIC SOILS IN KRONG NANG DISTRICT, DAK LAK PROVINCE Pham The Trinh Summary The research results showed that the economic efficiency of the macadamia intercropping with coffee was significantly higher than coffee monoculture. Intercropped with 185 macadamia trees per hectare of coffee did not clearly affect coffee yields (4.10 to 4.35 tons coffee bean /ha). In addition, additional 2.81 tons macadamia nuts/ha/year were harvested, resulting in increased total income of macadamia and coffee intercropping to 193.56% compared to the coffee monoculture. In the macadamia intercropping with coffee at the 9 th year of planting, gross production reached 396.17 million VND and the net profit reached 294.47 million VND/ha/year, while the net profit of the coffee monoculture was from 92.87 to 100.37 million VND/ha/year. The capital efficiency of the macadamia and coffee intercropping field at the 4 th and 9 th year of planting was 2.34 and 3.9 times, respectively, while the capital efficiency of pepper and coffee intercropping was 2.73 times. The social effects of the model are very high due to the extra labor for caring, harvesting and preserving for coffee growers and for the whole society so 100% of households accept, the value of daily labor is increased by 127 thousand VND/person/day. The results showed that macadamia trees intercropped with coffee improved soil porousity andfertility. In these models, wilting humidity increased with the depth of soil moisturein comparison with coffee - black pepper intercropping and pure coffee stand (Control model). Keywords: Basaltic soils, intercropping, macadamia, Krong Nang. Ng2Xi ph<n bin: TS. Tr2_ng Hkng Ngày nh7n bài: 15/12/2017 Ngày thơng qua ph<n bin: 16/01/2018 Ngày duyt -#ng: 23/01/2018