Giáo trình Thương mại điện tử - Trần Ngọc Thái

Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 1 = GIÁO TRÌNH THѬѪNG MҤI Ĉ,ӊN TӰ û KS. Trҫn Ngӑc Thái 2005 Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 2 = CHѬѪNG I: GIӞI THIӊU THѬѪNG MҤI Ĉ,ӊN TӰ 6ӵ phát triӇn nhanh chóng cӫa khoa hӑc, công nghӋ, ÿһc biӋt là sӵ phát triӇn cӫa công nghӋ mҥng máy tính và kӻ thuұt tính toán ÿã làm thay ÿәi rҩt nhiӅu các hoҥt ÿӝng xã hӝi. Thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱÿã ra ÿӡi trong bӕi cҧnh ÿó. Tính hiӋu quҧ và thuұn lӧi cӫa hoҥt ÿӝng thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ ngày càng ÿѭӧc khҷng ÿӏnh. Ĉã có nhӳng dӵ báo rҩt khҧ quan vӅ hoҥt ÿӝng thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ. 1.1 Thѭѫng mҥi truyӅn thӕng Trѭӟc khi ÿѭa ra ÿӏnh nghƭa thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ, cҫn khҧo sát vӅ thѭѫng mҥi truyӅn thӕng. Nhҵm ÿáp ӭng nhu cҫu cӫa thӏ trѭӡng, các doanh nghiӋp thiӃt kӃ và sҧn xuҩt sҧn phҭm Pӟi, tiӃp thӏ sҧn phҭm, phân phӕi chúng và cung cҩp các hӛ trӧ cho khách hành, và trên cѫ sӣ ÿó tҥo ra doanh thu cho chính hӑ. Ĉҫu tiên khách hàng phҧi mô tҧ nhu cҫu vӅ mӝt mһt hàng nào ÿó, có thӇ là mӝt sҧn phҭm, mӝt dӏch vө hoһc thông tin. Sau ÿó hӑ tìm kiӃm thông tin vӅ bҧn thân mһt hàng, nѫi bán và lӵa chӑn (trên cѫ sӣ so sánh chúng vӟi nhau vӅ giá cҧ, dӏch vө, danh tiӃng …) trѭӟc khi quyӃt ÿӏnh mua hàng. Quá trình mua bán cNJng có thӇ bao gӗm viӋc thѭѫng Oѭӧng vӅ giá cҧ, chҩt lѭӧng, ÿLӅu kiӋn phân phӕi, thâm chí mӝt sӕ vҩn ÿӅ liên quan ÿӃn pháp lý. Chu kǤ mua bán chѭa kӃt thúc ӣ viӋc phân phӕi sҧn phҭm haӧc dӏch vө. Trong mua bán còn diӉn ra K͟ trͫ khách hàng, nó mang lҥi quyӅn lӧi cho cҧ hai phía – khách hàng có mӝt mһt hàng Wӕt hѫn và bӅn hѫn, nhà cung cҩp hiӇu hѫn vӅ nhu cҫu cӫa thӏ trѭӡng. Tham gia mua bán còn cҧ ngân hàng, tài chính. Ngân hàng và các tә chӭc tài chính khác giҧi quyӃt khâu thanh toán giӳa ngѭӡi mua và ngѭӡi bán hӑ có thӇ là các cá nhân hoһc các công ty ÿa quӕc gia. Hãy xem xét các tác vө mà mӝt công ty phҧi thӵc hiӋn khi mӝt nhân viên cӫa hӑ muӕn mua mӝt vұt tѭ gì ÿó, chҷng hҥn, mӝt tӫ hӗ sѫ. Trѭӟc hӃt, nhân viên ÿó ÿ˱a yêu c̯u mua tͯ h͛ V˯, trong ÿó mô tҧ mӝt và ÿһc trѭng cӫa nó (sӕ ngăn, kiӇu khóa …) sau ÿó trình phê duy͏t, thѭӡng là phҧi qua mӝt hoһc hai cҩp quҧn lý tùy theo mӭc giá cҧ. Cuӕi cùng yêu cҫu này ÿѭӧc chuyӇn tӟi bӝ phұn mua sҳm vұt tѭ, ӣÿó mӝt ngѭӡi có trách nhiӋm sӁ phҧi kiӇm tra và dӵa vào các catalog ÿӇ ch͕n m͡t ki͋u và m͡t nhà cung c̭p phù hͫp. Giҧ sӱ công ty không quen biӃt nѫi cung cҩp tin cұy, nhân viên mua sҳm vұt tѭ phҧi kiӇm tra nhiӅu catalog và gӑi ÿLӋn cho nhà cung cҩp ÿӇ xác ÿӏnh rõ loҥi tӫ cҫn mua. Khi mӝt nhà cung cҩp ÿã ÿѭӧc chӑn, nhân viên có thӇ soҥn mӝt ÿѫn ÿһt hàng, sau ÿó fax hoһc gӱi thѭÿӃn nhà cung cҩp (ÿһt hàng qua ÿLӋn thoҥi có thӇ không ÿѭӧc chҩp nhұn do thiӃu tѭ cách pháp nhân là dҩu và chӳ kí, mӝt phҫn dҩu vӃt quan trӑng trong giao dӏch trên giҩy tӡ). Sau khi nhұn ÿѭӧc ÿѫn ÿһt hàng, nhà cung cҩp tiӃn hành xác ÿ͓nh kh̫ năng thanh toán Fͯa bên ÿ̿t hàng, ki͋m kê s͙ l˱ͫng hàng trong kho, ki͋m tra và lên k͇ ho̩ch thͥi gian v̵n chuy͋n tӯ mӝt kho thích hӧp vӟi bên mua. ĈӇ hàng có thӇÿúng thӡi gian yêu cҫu, nhà cung cҩp viӃt phiӃu vұn chuyӇn, thông báo cho kho hàng và viӃt hóa ÿѫn xuҩt tӫ hӗ sѫ. Hóa ÿѫn ÿѭӧc Jӱi ÿi qua ÿѭӡng bѭu ÿLӋn, tӫ hӗ sѫÿѭӧc xuҩt ra và tҥi mӝt thӡi ÿLӇm nào ÿó trong quá trình này bên mua thanh toán hóa ÿѫn mua tӫ cho bên bán. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 3 = 1.2 Thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ 1.2.1 Các khái ni͏m TMĈT có nhiӅu tên gӑi: + Thѭѫng mҥi trӵc tuyӃn (online trade) + Thѭѫng mҥi ÿLӅu khiӇn hӑc (cyber trade) + Kinh doanh ÿLӋn tӱ (Electronic business ) + Thѭѫng mҥi không dùng giҩy tӡ (paperless trade) Ĉ͓nh nghƭa. - Theo Kalakota, Winston (1997) ÿѭa ra ÿӏnh nghƭa ÿҫu tiên. Dӵa trên góc ÿӝ xem xét: + Dѭӟi góc ÿӝ trao ÿәi thông tin : TMĈT là quá trình trao ÿәi thông tin hàng hoá, dӏch vө và thanh toán qua ÿѭӡng truyӅn trên mҥng máy tính hoһc công nghӋÿLӋn tӱ khác. + Dѭӟi góc ÿӝ kinh doanh: TMĈT là quá trình ӭng dөng công nghӋ vào các quá trình giao dӏch kinh doanh và quá trình sҧn xuҩt. + Theo khía cҥnh dӏch vө: TMĈT là mӝt công cө phөc vө mөc tiêu cҳt giҧm chi phí nhѭng vүn ÿҧm bҧo nâng cao chҩt lѭӧng hàng hoá và tăng tӕc ÿӝ cung cҩp dӏch vө và quá trình quҧn lý. 7ә chӭc luұt thѭѫng mҥi quӕc tӃÿѭa ra ÿӏnh nghƭa: TMĈT là vi͏c trao ÿ͝i thông tin th˱˯ng P̩i thông qua các ph˱˯ng ti͏n ÿL͏n t͵ và không c̯n ph̫i vi͇t ra gi̭y b̭t cͱ công ÿR̩n nào Fͯa quá trình giao d͓ch. - Thuұt ngӳ: “thѭѫng mҥi” ÿѭӧc hiӇu theo nghƭa là giao dӏch giӳa các ÿӕi tác kinh doanh. - Thuұt ngӳ: “thông tin” gӗm: Văn bҧn ÿLӋn tӱ, Hình ҧnh tƭnh và hình ҧnh ÿӝng, Âm thanh, Cѫ Vӣ dӳ liӋu, … - Thuұt ngӳ TMĈT phҧi ÿѭӧc hiӇu theo nghƭa rӝng ÿӇ bao quát các vҩn ÿӅ nҧy sinh tӯ mӑi mӕi quan hӋ mang tính ch̭t th˱˯ng m̩i dù có hay không có hӧp ÿӗng. - Giao dӏch chӫ yӃu mang tính thѭѫng mҥi: · %ҩt cӭ giao dӏch thѭѫng mҥi nào vӅ cung cҩp, trao ÿәi hàng hoá, dӏch vө thoҧ thuұn phân phӕi, ÿҥi diӋn hoһc ÿҥi lý thѭѫng mҥi. · Các giao dӏch uӹ thác cho thuê dài hҥn, tѭ vҩn, xây dӵng công trình, ÿҫu tѭ cҩp vӕn giao Gӏch ngân hàng, chuyӇn nhѭӧng, bҧo hiӇm hoһc kinh doanh. Ĉó là các hoҥt ÿӝng hӧp tác, công nghiӋp hoһc kinh doanh. · Chuyên chӣ hàng hoá hay hành khách bҵng ÿѭӡng biӇn, hàng không, ÿѭӡng sҳt, ÿѭӡng bӝ ... - TMĈT có ӭng dөng trên 1300 loҥi dӏch vө. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 4 = 1.2.2 Quá trình phát tri͋n cͯa TMĈT Giai ÿRҥn 1: - Các ÿѫn vӏ tham gia vào TMĈT bҵng cách xây dӵng các trang web và kӃt nӕi vӟi internet ÿӇ khách hàng có thӇ truy cұp mӑi lúc mӑi nѫi. - Các trang web này chӍ nhҵm mөc ÿích giӟi thiӋu sҧn phҭm, quҧng bá dӏch vө hoһc giӟi thiӋu hàng hoá. Bѭӟc ÿҫu ÿã làm thay ÿәi mӕi quan hӋ giӳa ngѭӡi mua và ngѭӡi bán, ÿã tҥo ra liên NӃt mӟi giӳa cung và cҫu. Tuy nhiên, giai ÿRҥn này chѭa ÿáp ӭng ÿѭӧc nhu cҫu trao ÿәi thông tin trӵc tuyӃn hai chiӅu giӳa ngѭӡi bán và ngѭӡi mua. Giai ÿoan 2: - Các hӋ thӕng ÿã ÿѭӧc tích hӧp hӋ thӕng thông tin kinh doanh ÿLӋn tӱ (EDI-Electronic Data Interchange) cùng máy chӫ web ÿӇ cung cҩp dӏch vө Internet. - Thông tin ÿһt hàng sӁÿѭӧc tiӃp nhұn và chuyӇn ÿӃn hӋ thӕng xӱ lý ÿѫn ÿһt hàng. Tҥi mӭc này hӗ sѫ khách hàng sӁÿѭӧc lұp, chѭѫng trình sӁ tӵÿӝng gӱi email chào hàng ÿӃn tӯng khách hàng trong danh sách. Tuy nhiên, trong giai ÿR̩n 2 yêu c̯u cͯa khách hàng v̳n ch˱a ÿ˱ͫc ÿáp ͱng do có nhi͉u website cͯa nhi͉u lo̩i hình doanh nghi͏p trên Internet và b̫n thân khách hàng không th͋ tìm th̭y thông tin h͕ c̯n m͡t cách nhanh chóng. Giai ÿRҥn 3: - Không bӏ vѭӟng vào trang web mà tұp trung vào khách hàng, thông tin sӁ chuyӇn trӵc tiӃp tӟi Wӯng khách hàng không phân biӋt khoҧng cách và thӡi gian. HӋ thӕng TMĈT ӣ giai ÿRҥn 3 sӁ Wӵÿӝng biӃt khách hàng cҫn thông tin gì và nó sӁ gӱi thông tin ÿó tӟi khách hàng. - Ӣ giai ÿRҥn này sӁ cho phép các ӭng dөng tӵÿӝng tѭѫng tác vӟi nhau. Các ӭng dөng này có thӇ tӵÿӝng truy cұp và trao ÿәi vӟi nhiӅu nguӗn tin cùng mӝt lúc trên nhiӅu máy chӫ khác nhau và ÿӗng bӝ hoá thông tin này. Khách hàng Bán hàng ngay +ӛ trӧ trӵc tuyӃn Ĉһt hàng trӵc tuyӃn Truy cұp Phân phӕi Ĉһt hàng chuҭn +ӛ trӧ khách hàng ÿLӋn tӱ Nghiên cӭu Chҩt vҩn DuyӋt Trӵc tuyӃn: Hàng mӅm Phân phӕi: Hàng cӭng Hình 1. Chu kǤ thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 5 = 1.2.3 Các thành ph̯n cͯa th˱˯ng m̩i ÿL͏n t͵ Các mô hình th˱˯ng m̩i ÿL͏n t͵ phân lo̩i theo b̫n ch̭t cͯa giao d͓ch: - Doanh nghiӋp vӟi doanh nghiӋp (B2B-Business to Business) gӗm: · Giao dӏch vӟi ÿӕi tác kinh doanh. · Giao dӏch vӟi E-market. - Doanh nghiӋp vӟi khách hàng (B2C-Business to Customer). - Khách hàng vӟi khách hàng (C2C- Customer to Customer). - Khách vӟi doanh nghiӋp (C2B- Customer to Business). 1.2.4 Các hình thͱc ho̩t ÿ͡ng cͯa TMĈT a) Email (ThѭÿLӋn tӱ) Thӵc hiӋn các giao dӏch tiӅn mua bán (quҧng cáo, chào hàng) bҵng cách gӱi thѭÿLӋn tӱ Wӟi khách hàng quen thuӝc hoһc gӱi thông tin quҧng bá tӟi mӑi ngѭӡi có sӱ dөng thѭÿLӋn tӱ. b) Thanh toán ÿLӋn tӱ (Electronic payment) + Thӵc hiӋn qua Electronic message (thông ÿLӋp ÿLӋn tӱ) + Sӱ dөng Electronic cash (tiӅn ÿLӋn tӱ). c) Trao ÿәi dӳ liӋu tài chính ÿLӋn tӱ (Finalcial electronic Data Interchange-FEDI). Thӵc hiӋn trao ÿәi các thông tin vӅ tài chính cӫa doanh nghiӋp theo mӝt hình thӭc ÿһc biӋt, các thông tin vӅ tài chính cӫa doanh nghiӋp và khách hàng tham gia vào thѭѫng vө thѭѫng Pҥi ÿLӋn tӱÿѭӧc trao ÿәi, kiӇm tra và xác nhұn dӉ dang mà không có bҩt kǤ sӵ xuҩt hiӋn cӫa tiӅn mһt. d) TiӅn ÿLӋn tӱ (Electronic cash) Các tә chӭc: Chính phӫ Nhà buôn Nhà sҧn xuҩt Nhà cung cҩp Khách hàng Quá trình: TiӃp thӏ Bán hàng Thanh toán %ҧo hành %ҧo Trì Các mҥng: +ӧp tác Internet Thѭѫng mҥi TMĈT Hình 2. Các thành phҫn cӫa TMĈT Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 6 = TiӅn mһt ÿѭӧc mua ӣ nѫi tӵ phát hành sau ÿó ÿѭӧc chuyӇn ÿәi sang tiӅn ÿLӋn tӱ. Quá trình này ÿѭӧc thӵc hiӋn bҵng kƭ thuұt sӕ hoá. Do ÿó, tiӅn này còn ÿѭӧc gӑi là tiӅn sӕ hoá (Digital Cash). Nhѭ vұy tiӅn ÿLӋn tӱ sӁÿѭӧc mua bҵng ngoҥi tӋ sau ÿó ÿѭӧc trҧ cho ngѭӡi bán hàng hoá Gӏch vө thông qua Internet. Ĉһc ÿLӇm: · Có thӇ dùng thanh toán các món hàng hoá giá trӏ nhӓ. · 7ҩt cҧ các giao dӏch là vô danh. · Chӕng ÿѭӧc tiӅn giҧ. e) Ví tiӅn ÿLӋn tӱ (Electronic purse) Là thѭ mөc hay tài khoҧn ÿӇ ngѭӡi sӱ dөng lѭu trӳ tiӅn ÿLӋn tӱ f) Giao dӏch sӕ hoá (Digital Interchange). · Giao dӏch ngân hàng sӕ hoá (Digital barlcing). · Giao dӏch chӭng khoán sӕ hoá (Digital security teading). g) Trao ÿәi dӳ liӋu ÿLӋn tӱ (EDI). - Làm nhiӋm vө trao ÿәi thông tin tӯ máy tính này sang máy tính khác trong mҥng bҵng phѭѫng tiӋn ÿLӋn tӱ và ÿó là mӝt chuҭn ÿӇ cҩu trúc thông tin. - Trao ÿәi dӳ liӋu ÿLӋn tӱ gӗm: · Giao dich ÿӃn kӃt nӕi (connection). · Ĉһt hàng. · *ӱi hàng · Thanh toán. h) Bán lҿ hàng hoá hӳu hành - Ngѭӡi bán sӁ xây dӵng các cӱa hàng ҧo trên mҥng. - ĈӇ có thӇ thӵc hiӋn mua bán hàng hóa khách hàng phҧi tìm ÿӃn trang web cӫa cӱa hàng, xem thӱ mһt hàng mӟi mua rӗi trҧ tiӅn mua bán bҵng thanh toán tiӅn ÿLӋn tӱ. 1.2.5 ̪nh h˱ͧng, lͫi ích và h̩n ch͇ cͯa TMĈT /ӧi ích: Ĉ͙i vͣi các t͝ chͱc kinh doanh: - Giúp mӣ rӝng thӏ trѭӡng mà chӍ cҫn mӝt lѭӧng vӕn tӕi thiӇu. - Giúp tăng thêm khách hàng và các nhà cung cҩp có chҩt lѭӧng. - Nhҵm giҧm chi phí phát sinh và giҧm thiӇu chi phí nhұn thông tin. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 7 = - Tҥo khҧ năng chuyên môn hoá trong kinh doanh. - Giҧm mӭc tӗn kho và các chi phí quҧn lí. - Giҧm thӡi gian thӵc hiӋn quá trình mua bán. - Tăng khҧ năng quҧng cáo, giҧm lѭu trӳ bҵng giҩy tӡ làm ÿѫn giҧn hoá các qui trình trong giao Gӏch. Ĉ͙i vͣi khách hàng: - Cho phép tăng khҧ năng lӵa chӑn các nhà cung cҩp và các thӏ trѭӡng khác nhau vӅ loҥi sҧn phҭm mà hӑ quan tâm, giúp ngѭӡi mua mua ÿѭӧc hàng hoá vӟi giá rҿ. - Ngѭӡi mua có thӇ nhұn ÿѭӧc chi tiӃt vӅ sҧn phҭm mӝt cách nhanh chóng, vì bҧn thân ngѭӡi mua có thӇ tham gia vào bҩt kì các cuӝc ÿҩu giá ҧo. Ĉ͙i vͣi xã h͡i: - TMĈT tҥo ÿLӅu kiӋn ÿӇ các cá nhân giҭm chi phí thӡi gian mua hàng. - KhiӃn ngѭӡi bán phҧi có mӭc giá bán thҩp. - Giҧm tình trҥng tích trӳÿҫu cѫ hàng hoá. - Tҥo thuұn lӧi khi phân phӕi các dӏch vө công cӝng: giáo dөc, y tӃ.... - Giúp thu nhұp ÿѭӧc nhiӅu thông tin, giҧm chi phí tiӃp thӏ và giao dӏch. - ThiӃt lұp và cӫng cӕ mӕi quan hӋ giӳa các ÿӕi tác, tҥo ÿLӅu kiӋn sӟm tiӃp cұn nӅn kinh tӃ tri thӭc. +ҥn chӃ: +̩n ch͇ v͉ công ngh͏: - Các doanh nghiӋp ÿӅu thiӃu hӋ thӕng hoàn chӍnh vӅ an toàn giao dӏch và hҥn chӃ viӋc kӃt nӕi Internet. - Các phҫn mӅm thѭѫng mҥi không ÿLӋn tӱ còn ÿang trong giai ÿRҥn thӱ nghiӋm và các phҫn PӅm TMĈT không phù hӧp vӟi các chuҭn phә thông dành cho máy tính cá nhân. +̩n ch͇ không mang tính kƭ thu̵t: - Chi phí ban ÿҫu ÿӇ triӇn khai TMĈT rҩt lӟn. - ThiӃu sӵ tin tѭӣng cӫa khách hàng vào các giao dӏch ÿLӋn tӱ thӵc hiӋn trên mҥng. - Hҥn chӃ vӅ pháp lí. - ThiӃu các dӏch vө hӛ trӧ. Ҧnh hѭӣng: - Nó thӵc hiӋn cҧi tiӃn hình thӭc tiӃp thӏ trӵc tiӃp: theo hѭӟng · Làm tăng hoҥt ÿӝng khuyӃn mҥi sҧn phҭm và dӏch vө thông qua cung cҩp ÿӫ thông tin. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 8 = · 7ҥo ra kênh phân phӕi hàng hoá mӟi không qua trung gian. · TiӃt kiӋm chi phí và giҧm thӡi gian chu kì kinh doanh. · 7ăng cѭӡng chăm sóc dӏch vө khách hàng và cӫng cӕ hình tѭӧng cӫa doanh nghiӋp ÿӕi Yӟi khách hàng. - ChuyӇn ÿәi cѫ cҩu doanh nghiӋp: giҧm nhân lӵc,... - Làm thay ÿәi thӏ trѭӡng truyӅn thӕng: không phҧi mһc cҧ... - Làm thay hӋ thӕng sҧn xuҩt hàng hoá. - Làm thay ÿәi phѭѫng thӭc thanh toán truyӅn thӕng. 1.2.6 Các tác nhân giúp hình thành TMĈT a) Môi trѭӡng kinh doanh Các yӃu tӕ thӏ trѭӡng, xã hӝi, kinh tӃ và công nghӋ tҥo ra mӝt môi trѭӡng kinh doanh mang tính cҥnh tranh cao. Trong ÿó, khách hàng là trung tâm. Do các yӃu tӕ trên có thӇ thay ÿәi mӝt cách nhanh chóng nên các doanh nghiӋp hoҥt ÿӝng trong lƭnh vӵc này có mӭc ÿӝ rӫi ro lӟn, các doanh nghiӋp phҧi cҥnh tranh mҥnh mӁ vӟi nhau nhҵm tҥo ra nhiӅu sҧn phҭm hѫn, năng suҩt cao hѫn nhѭng phҧi sӱ dөng ít nguӗn lӵc hѫn nhҵm giҧm chi phí. ĈӇ có thӇ thành công và tӗn tҥi trong môi trѭӡng có tính cҥnh tranh cao các doanh nghiӋp thѭӡng xuyên thӵc hiӋn hai loҥi hình hoҥt ÿӝng: · &ҳt giҧm chi phí. · &ҧi tiӃn mһt hàng phát triӇn chuyên môn hoá tҥo ra sҧn phҭm mӟi và tăng cѭӡng các dӏch Yө phөc vө khách hàng. ĈӇ các loҥi hình hoҥt ÿӝng này phát huy ÿѭӧc hӃt vai trò cӫa chúng thì TMĈT là mӝt môi trѭӡng hӛ trӧ hӳu hiӋu. b) Áp lӵc kinh doanh c) Sӵ cҥnh tranh cӫa các doanh nghiӋp. 1.2.7 Kinh t͇ tri thͱc Ĉ͓nh nghƭa: nói ÿӃn kinh tӃ tri thӭc là ÿӅ cұp ÿӃn mӝt ngành kinh tӃ phát triӇn chӫ yӃu Gӵa vào tri thӭc, công nghӋ thông tin, công nghӋ mӟi và là kӃt quҧ tҩt yӃu cӫa sӵ phát triӇn kinh WӃ thӏ trѭӡng và khoa hӑc công nghӋ. 9ӟi sӵ phát triӇn cӫa khoa hӑc công nghӋ, CNTT ÿã trӣ thành công cө chӫ yӃu giúp con ngѭӡi tìm kiӃm nhiӅu tri thӭc hѫn và chuyӇn tӯ sӵ giàu có thông tin sang giàu có tri thӭc. Có thӇ nói kinh tӃ tri thӭc chӫ yӃu là dùng tri thӭc ÿӇ sҧn sinh ra tri thӭc. Tri thӭc thu ÿѭӧc qua các hoҥt ÿӝng: hӑc ÿѭӧc chia làm hai loҥi: Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 9 = · +ӑc ÿӇ biӃt (learn to know) · +ӑc ÿӇ làm (learn to do). ĈӇ có tri thӭc cҫn thѭӡng xuyên cұp nhұt tiӃp nhұn thông tin và dӳ liӋu mӟi, cùng vӟi viӋc sӱ dөng các phѭѫng pháp suy luұn nhѭ qui nҥp, tѭѫng tӵ, phӓng ÿoán ÿӇ thu ÿѭӧc nhӳng tri thӭc mӟi. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 10 = CHѬѪNG II: NӄN TҦNG CÔNG NGHӊ CӪA TMĈT 2.1 Mҥng toàn cҫu Internet và WWW (World Wide Web) 2.1.1 Giͣi thi͏u v͉ Internet Internet là tài nguyên vô tұn cӫa con ngѭӡi trong mӑi lƭnh vӵc. Internet là mҥng máy tính khәng lӗÿѭӧc nӕi kӃt lҥi vӟi nhau. Bҩt cӭ vӏ trí, khoҧng cách hoһc thӡi gian nào, mӝt máy tính kӃt nӕi vào mҥng Internet ÿӅu ÿѭӧc coi là thành viên cӫa Pҥng Internet. · Internet là hҥ tҫng kӻ thuұt ÿӇ ta thiӃt lұp mӝt sӵ hiӋn diӋn trӵc tuyӃn. Internet là cҩu trúc kӻ thuұt cho phép mӑi ngѭӡi trên thӃ giӟi truy cұp World Wide Web (WWW) · 9ӟi Internet, các khách hàng hiӋn tҥi và tiӅm năng, các ÿӕi tác kinh doanh và tҩt thҧy mӑi ngѭӡi có thӇ dӉ dàng truy cұp thông tin vӅ công ty và sҧn phҭm cӫa bҥn tӯ nhà riêng hay văn phòng. · Sau khi xác lұp sӵ hiӋn diӋn Web và nhӳng giá trӏ cӫa nó, bҥn có thӇ cung cҩp các hàng hoá và dӏch vө khác. Trong mҥng máy tính khәng lӗ, nó chӭa ÿӵng mӝt khӕi lѭӧng lӟn thông tin.Các thông tin ÿó ÿѭӧc thӇ hiӋn nhiӅu cách khác nhau nhѭ: tin tӭc, hình ҧnh, âm thanh, ký hiӋu … Ĉһc biӋt Kѫn, ÿó là khҧ năng ÿáp ӭng ÿѭӧc hoàn toàn các nhu cҫu thông tin cӫa mӑi ngѭӡi trong nhiӅu Oƭnh vӵc: khoa hӑc, truyӅn hình, thӡi tiӃt, nông nghiӋp, chính trӏ, kinh doanh, sҧn xuҩt, sҧn phҭm tiêu dùng, hӑc tұp… Nguyên nhân quan trӑng là nhӳng ngѭӡi sӱ dөng sӁ tìm ra mӝt lѭӧng thông tin khәng lӗ ngoài sӵ tѭӣng tѭӧng thông qua internet, thұm chí tăng dҫn lên ngay cҧ nhѭ lúc bҥn ÿang nghiên cӭa nó ӣÿây. Khác xa vӟi hàng rào chҳn thông tin truyӅn thông, Internet liên kӃt nhӳng ngѭӡi ÿang sӕng cách xa hàng trăm kilomet lҥi vӟi nhau ÿӇ hӑc hӓi kinh nghiӋm, tăng thêm nguӗn kiӃn thӭc. Ĉây là mӝt nguyên lý cѫ bҧn vӅ nӅn tҧng cӫa Internet, và là quan niӋm giҧn ÿѫn ÿӇ bҥn có thӇ sӁ làm chӫ Internet ngay tӯ bây giӡ 2.1.2 Vai trò cͯa Internet Trên Internet, mӝt nhà kinh doanh có thӇ tìm cho mình nhӳng ngѭӡi bҥn hàng quan trӑng, thӏ trѭӡng ÿҫu tѭ phù hӧp, các cѫ chӃ chính sách ÿãi ngӝ cӫa nhà nѭӟc, các thӫ tөc quy ÿӏnh vӅ pháp luұt trong nѭӟc và nѭӟc ngoài; Tìm hiӇu phѭѫng thӭc kinh doanh hiӋn ÿҥi, các hình thӭc quҧn lý tài chính doanh nghiӋp, kinh nghiӋm trong quҧn lý nhân sӵ, quҧn lý nguӗn Yӕn, các văn bҧn hѭӟng dүn cӫa nhà nѭӟc vӅ thӫ tөc ÿăng ký kinh doanh, mӣ chi nhánh văn phòng ÿҥi diӋn; Tìm hiӇu các thông tin vӅ bҥn hàng cNJng nhѭ các ÿӕi thӫ cҥnh tranh, tham khҧo Vӕ liӋu và thӏ phҫn cӫa sҧn phҭm dӏch vө, bҧn ÿӗ quy hoҥch ÿҩt cát, khu nhà ӣ, danh sách các doanh nghiӋp tѭ nhân, doanh nghiӋp nhà nѭӟc, danh bҥÿLӋn thoҥi trên toàn quӕc và các quӕc gia khác trên thӃ giӟi. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 11 = Ĉӕi vӟi các doanh nghiӋp nhӓ nӃu tiӃn hành quҧng cáo tӕt trên Web thì các sҧn phҭm cӫa Kӑ cNJng có thӇÿѭӧc khách hàng trên toàn thӃ giӟi biӃt ÿӃn. Mӝt hãng có thӇ sӱ dөng Internet ÿӇ tìm kiӃm các khu vӵc thӏ trѭӡng hҽp nhѭng dàn trҧi rӝng vӅ mһt ÿӏa lý. Internet và Web ÿһt biӋt hӳu ích trong viӋc tҥo ra các cӝng ÿӗng ҧo, ÿó là tұp hӧp ngѭӡi có thӇ chia sҿ các mӕi quan tâm chung, nhѭng thay vì viӋc tұp hӧp xҧy ra ӣ môi trѭӡng tӵ nhiên thì ÿLӅu ÿó lҥi xҧy ra trên Internet. Internet và Web không chӍ làm tăng các cѫ hӝi mua hàng ÿӕi vӟi ngѭӡi mua. Các nhà kinh doanh có thӇ sӱ dөng Internet ÿӇ tìm kiӃm các nhà cung cҩp mӟi,viӋc thѭѫng lѭӧng giá cҧ và phân phӕi hàng hoá trӣ lên ÿѫn giҧn hѫn vì Web có thӇ cung cҩp thông tin chào hàng mӝt cách hiӋu quҧ. a) Phѭѫng tiӋn liên lҥc Tӯ khi có Internet, nó ÿã trӣ thành phѭѫng tiӋn liên lҥc cӫa các doanh nghiӋp và dҫn thay thӃ cho các phѭѫng tiӋn cәÿLӇn nhѭÿLӋn thoҥi, fax. Có nhiӅu lý do ÿӇ sӱ dөng Internet nhҵm trao ÿәi thông tin ÿó là: - Do thѭÿLӋn tӱ là phѭѫng tiӋn có thӇ truyӅn dүn các mүu tin dҥng văn bҧn giӳa các bên giao Gӏch. - Có thӇ truyӅn thông tin mà không cҫn sӵ hiӋn diӋn cӫa ngѭӡi nhұn. Các thông tin có thӇ ÿѭӧc nhұn không cùng vӟi thӡi ÿLӇm truyӅn tin. - Trong mӕi quan hӋ giӳa các doanh nghiӋp, tính hӳu dөng cӫa Internet phө thuӝc vào các giai ÿRҥn kinh doanh: o Giai ÿRҥn ÿҫu: xây dӵng mӕi quan hӋ kinh doanh. o Giai ÿRҥn khác: thӵc hiӋn trao ÿәi giao dӏch. 7ӯ năm 1997, Spoon & Swatman ÿã chia quy trình thiӃt lұp kinh doanh bao gӗm 4 giai ÿRҥn, ÿó là: o Tìm kiӃm ÿӕi tác o Ĉàm phán o Trao ÿәi và ÿàm phán chi tiӃt o Phát triӇn mӕi quan hӋ kinh doanh b) Phѭѫng tiӋn chuyӇn giao văn bҧn và trao ÿәi thѭ tín Internet có vai trò làm phѭѫng tiӋn chuyӇn giao văn bҧn và trao ÿәi thông tin, nó rҩt quan trӑng trong ÿLӅu kiӋn doanh nghiӋp thiӃu các quyӅn lӵc cҫn thiӃt và rҩt thích hӧp vӟi ÿLӅu kiӋn Eұn rӝn cӫa công viӋc kinh doanh. Doanh nghiӋp sӱ dөng Internet ÿӇ truyӅn các luӗng thông tin chӭa các hoҥt ÿӝng thѭѫng Pҥi ÿҫu tiên cӫa doanh nghiӋp, nhà cung cҩp, chính phӫ và các tә chӭc khách hàng là các tác nhân trao ÿәi thông tin vӟi doanh nghiӋp qua Internet. Doanh nghiӋp sӱ dөng Internet sӁ thu ÿѭӧc lӧi ích ӣ 4 dҥng nhѭ sau: Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 12 = § Trӵc tiӃp § Gián tiӃp § Ngҳn hҥn § Dài hҥn Internet là phѭѫng tiӋn gián tiӃp và lâu dài. § Giҧm chi phí § Doanh thu § /ӧi nhuұn § Lòng tin cӫa khách hàng c) Tìm kiӃm thông tin khách hàng Trong thӡi ÿҥi bùng nә Internet và thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ (TMĈT), vҩn ÿӅÿһt ra ÿӕi vӟi các doanh nghiӋp là tìm cách nҳm ÿѭӧc hành vi ngѭӡi tiêu dùng cNJng nhѭ các thói quen cӫa hӑ. Công nghӋ Web ÿã cung cҩp giҧi pháp nhҵm tháo gӥ vҩn ÿӅ trên và cNJng ÿáp ӭng ÿѭӧc ÿòi hӓi cӫa khách hàng vӅ thông tin liên quan ÿӃn các sҧn phҭm, hàng hoá, dӏch vө trѭӟc khi ÿѭa ra quyӃt ÿӏnh mua. Do mөc ÿích cӫa các nhà quҧn lý tiӃp thӏ là cung cҩp thông tin hӛ trӧ cho khách hàng, nên Kӑ phҧi sӱ dөng hӋ thӕng ÿáp ӭng liên tөc các yêu cҫu luôn thay ÿәi tӯ phía khoa hӑc, và thông tin ÿó phҧi ÿáp ӭng ÿѭӧc các sӣ thích cӫa khoa hӑc. ˰u ÿL͋m và nh˱ͫc ÿL͋m cͯa Internet trong vi͏c cung c̭p thông tin Ѭu ÿLӇm: * Marketing có mөc tiêu: Internet có khҧ năng tұp trung rҩt cө thӇ vào nhóm khách hàng mөc tiêu vӟi thҩt thoát chi phí thҩp. Trên thӏ trѭӡng giӳa các DN (Bussiness to Bussiness_B2B), Internet giúp các doanh nghiӋp thiӃt lұp lên nhӳng site tәng hӧp tұp hӧp tҩt cҧ các DN trong ngành. Bҩt kǤ lúc nào mӝt DN muӕn tìm kiӃm sҧn phҭm thì có thӇ tìm vào site này, và sӱ Gөng các siêu liên kӃt tìm ÿӃn ngѭӡi cung cҩp mong muӕn. Trên thӏ trѭӡng tiêu dùng, thông qua các kӻ thuұt cá nhân hoá và kӻ thuұt chӑn Pөc tiêu, các site có thӇ thay ÿәi ÿӇ phù hӧp vӟi tӯng khách hàng hoһc tӯng nhóm khách hàng. * Cá nhân hoá các thông ÿLӋp: Nhӡ cө thӇ hoá các mөc tiêu, doanh nghiӋp có thӇ cá nhân hoá tӯng thông ÿLӋp chuyӇn tӟi khách hàng cө thӇ. * Khҧ năng thông tin tѭѫng tác vӟi khách hàng: Internet cung cҩp cho doanh nghiӋp khҧ năng ngay lұp tӭc nhұn ÿѭӧc thông tin phҧn hӗi tӯ khách hàng vӅ mӑi hoҥt ÿӝng cӫa doanh nghiӋp. Khҧ năng này cNJng tăng mӭc ÿӝ thu hút khách hàng ÿӃn vӟi site cӫa doanh nghiӋp. * Truy cұp thông tin: Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 13 = Có thӇ nói khҧ năng truy cұp thông tin ÿҫy ÿӫ là ѭu ÿLӇm lӟn nhҩt cӫa Internet. Khi ÿã vào mӝt Website, khách hàng có thӇ truy cұp vào mӑi thông tin vӅ sҧn phҭm và doanh nghiӋp. * Khҧ năng bán hàng: Khҧ năng thu hút và thúc ÿҭy bán cNJng là mӝt ѭu ÿLӇm cӫa Internet. Bán qua mҥng ÿang là mөc tiêu quan tâm chiӃn lѭӧc cӫa nhiӅu doanh nghiӋp. * Sáng tҥo: 0ӝt trang Web ÿѭӧc thiӃt kӃ sáng tҥo là công cө hӳu hiӋu ÿӇ cӫng cӕ hình ҧnh cӫa công ty, thu hút khách hàng quay lҥi Website, và tҥo vӏ trí tӕt hѫn cho doanh nghiӋp dѭӟi con mҳt khách hàng và ÿӕi thӫ cҥnh tranh. * Tӕc ÿӝ: Ĉӕi vӟi viӋc thu thұp thông tin vӅ doanh nghiӋp, sҧn phҭm và dӏch vө thì có thӇ nói, Internet là công cө nhanh nhҩt giúp khách hàng thӓa mãn yêu cҫu cӫa mình. Nhѭӧc ÿLӇm: * Khó khăn trong ÿo lѭӡng hiӋu quҧ: 9ҩn ÿӅ lӟn nhҩt ÿӕi vӟi thông tin khách hàng thu thұp qua Internet là viӋc ÿo Oѭӡng ÿӝ tin cұy cӫa thông tin cNJng nhѭ hiӋu lӵc tәng quát hoá các thông tin. NhiӅu khách hàng hoһc nhӳng ngѭӡi sӱ dөng Internet có thӇ cung cҩp các thông tin giҧ mà doanh nghiӋp không thӇ kiӇm soát. * Nhu cҫu cӫa khách hàng luôn thay ÿәi: Do sӵ phát triӇn cӫa Internet, nhu cҫu và ÿһc trѭng cӫa khách hàng mҥng thay ÿәi nhanh chóng. Sӕ liӋu và thông tin doanh nghiӋp thu thұp ÿѭӧc nhanh chóng bӏ lӛi thӡi. * Tҳc nghӁn mҥng: Do quá nhiӅu khách hàng và ngѭӡi sӱ dөng vào cùng mӝt Website nên tình trҥng Wҳc nghӁn mҥng thѭӡng xҧy ra, ÿһc biӋt ӣ các nѭӟc có cѫ sӣ hҥ tҫng thông tin thҩp. Ĉӕi Yӟi nhiӅu khách hàng không có thӡi gian, hoһc kǤ vӑng tӕc ÿӝ cao, có thӇ sӁ bӏ thҩt vӑng. * Tình trҥng quá nhiӅu: 9ӟi quá nhiӅu các Website và quá nhiӅu quҧng cáo trên mҥng, sӁ hҥn chӃ sӕ lѭӧng khách hàng quan tâm tӟi mӝt Website cө thӇ. * Các vҩn ÿӅ vӅÿҥo ÿӭc: Quҧng cáo ÿӕi vӟi các ÿӕi tѭӧng khách hàng nhҥy cҧm nhѭ trҿ em, các vҩn ÿӅÿҥo ÿӭc cҫn ÿѭӧc quan tâm. Bên cҥnh ÿó, giҧi pháp ngăn chһn trҿ em truy cұp vào các site không ÿѭӧc phép không phҧi dӉ dàng. * Chi phí cao: Chi phí ÿӇ tҥo lұp mӝt Website hҩp dүn, thu hút ÿѭӧc khách hàng ngày càng cao, ÿһc biӋt các chi phí tѭ vҩn ÿӇ mӝt Website hoҥt ÿӝng hiӋu quҧ Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 14 = * Phҥm vi tiӃp cұn vӟi khách hàng thҩp: So vӟi phѭѫng tiӋn truyӅn thông hӳu hiӋu truyӅn thӕng nhѭ ti vi, Internet có khҧ Qăng tiӃp cұn vӟi khách hàng mөc tiêu thҩp hѫn nhiӅu, do Internet không thӇ buӝc khách hàng mөc tiêu phҧi vào mҥng, và khó xác ÿӏnh hҥn chӃÿѭӧc mөc tiêu tiӃp cұn. 2.1.3 Website th˱˯ng m̩i ÿL͏n t͵ 2.1.3.1. Các loҥi trang Web Trong thӵc tӃ, mӛi ӭng dөng Web ÿӅu tӗn tҥi hai loҥi trang Web, ÿó là: - Trang Web tƭnh, là trang HTML không kӃt nӕi vӟi cѫ sӣ dӳ liӋu. - Trang Web ÿӝng là trang Web có kӃt nӕi vӟi cѫ sӣ dӳ liӋu. ĈLӅu này có nghƭa là Pӛi khi trang Web ÿӝng ÿѭӧc làm tѭѫi, dӳ liӋu trình bày trên trang Web sӁÿѭӧc ÿӑc tӯ cѫ sӣ dӳ liӋu ÿã kӃt nӕi ra. 2.1.3.2 Vai trò thông tin cӫa Web Thi͇t l̵p, xây d͹ng và giͷ gìn s͹ nh̵n thͱc cͯa khách hàng: Quҧng cáo trên mҥng tҥo ÿLӅu kiӋn cho doanh nghiӋp thiӃt lұp và tăng sӵ nhұn thӭc cӫa khách hàng là mөc tiêu ÿӕi vӟi cҧ doanh nghiӋp và sҧn phҭm. Ĉӕi vӟi doanh nghiӋp nhӓ hoһc có tiӅm lӵc tài chíng hҥn chӃ, quҧng cáo trên mҥng là hình thӭc tiӃt kiӋm và hiӋu quҧ so vӟi các hình thӭc quҧng cáo truyӅn thӕng, ÿһc biӋt so vӟi ti vi. Thu th̵p thông tin cho các nghiên cͱu th͓ tr˱ͥng: Website giúp doanh nghiӋp dӉ dang thu thұp thông tin vӅ khách hàng. Sau ÿó, doanh nghiӋp có thӇ sӱ dөng nhӳng thông tin ÿó ÿӇ thiӃt lұp và giӳ gìn mӕi quan hӋ vӟi khách hàng; Ĉӗng thӡi, nghiên cӭu thӏ trѭӡng và thu thұp thông tin vӅÿӕi thӫ cҥnh tranh. Thi͇t l̵p hình ̫nh doanh nghi͏p: NhiӅu Website ÿѭӧc thiӃt kӃ nhҵm tҥo mӝt hình ҧnh nhҩt ÿӏnh cho doanh nghiӋp. Khuy͇n khích khách hàng s͵ dͭng s̫n pẖm cͯa doanh nghi͏p: Nhӳng phiӃu thѭӣng trên mҥng vӟi khҧ năng ÿӃn vӟi quy mô khách hàng rӝng, có thӇ khuyӃn khích khách hàng ÿӃn vӟi doanh nghiӋp. Ĉһc biӋt vӟi các sҧn phҭm nhѭ: sách, CD, VCD. Website có thӇ giúp doanh nghiӋp khai thác khuyӃn mҥi thông qua phiӃu thѭӣng tӕt nhҩt. &̫i thi͏n d͓ch v͓ khách hàng: Thông qua cung cҩp ÿҫy ÿӫ thông tin cho khách hàng, trҧ lӡi nhanh chóng nhӳng thҳc Pҳc cҫn giҧi ÿáp cӫa khách hàng, tҥo ÿLӅu kiӋn cho khách hàng khiӃu nҥi, doanh nghiӋp có thӇ GӉ dàng cҧi thiӋn các dӏch vө khách hàng và xây dӵng mӕi quan hӋ ngày càng thân thiӋn vӟi hӑ. 2.1.3.3. Mô hình triӇn khai Web trên Internet Các khái niӋm: Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 15 = Thuұt ngӳ Server ÿѭӧc dùng cho nhӳng chѭѫng trình thi hành nhѭ mӝt dӏch vө trên toàn Pҥng. Các chѭѫng trình Server này chҩp nhұn tҩt cҧ các yêu cҫu hӧp lӋÿӃn tӯ mӑi nѫi trên Pҥng, sau ÿó thi hành dӏch vө trên Server và trҧ kӃt quҧ vӅ máy yêu cҫu. 0ӝt chѭѫng trình ÿѭӧc coi là Client khi nó gӱi các yêu cҫu tӟi máy có chѭѫng trình Server và chӡÿӧi câu trҧ lӡi tӯ Server. Chѭѫng trình Server và Client nói chuyӋn vӟi nhau Eҵng các thông ÿLӋp (message) thông qua mӝt cәng truyӅn thông liên tác IPC (Interprocess Communication). ĈӇ mӝt chѭѫng trình Server và mӝt chѭѫng trình Client có thӇ giao tiӃp ÿѭӧc Yӟi nhau thì giӳa chúng phҧi có mӝt chuҭn ÿӇ giao tiӃp, chuҭn này ÿѭӧc gӑi là giao thӭc (Protocol). NӃu mӝt chѭѫng trình Client nào muӕn yêu cҫu lҩy thông tin tӯ Server thì nó phҧi tuân theo giao thӭc Server ÿѭa ra. 0ӝt máy tính chӭa chѭѫng trình Server ÿѭӧc coi là mӝt máy chӫ hay mӝt máy phөc vө (Server) và máy chӭa chѭѫng trình Client ÿѭӧc coi là máy khách. Mô hình trên mҥng mà các máy chӫ và máy khách giao tiӃp vӟi nhau theo mӝt hoһc nhiӅu dӏch vөÿѭӧc coi là mô hình Client/Server. Mô hình Client/ Server: Ĉây là mô hình tәng quát nhҩt, trên thӵc tӃ thì mӝt Server có thӇÿѭӧc nӕi tӟi nhiӅu Server khác nhҵm làm viӋc hiӋu quҧ hѫn và nhanh chóng hѫn. Khi nhұn ÿѭӧc mӝt yêu cҫu tӯ Client/Server này thì có thӇ gӱi tiӃp yêu cҫu vӯa nhұn ÿѭӧc cho mӝt Server khác: Ví dө nhѭ Database Server, vì bҧn thân nó không thӇ xӱ lý yêu cҫu này ÿѭӧc. Máy Server có thӇ thi hành các nhiӋm vөÿѫn giҧn hoһc phӭc tҥp. Có rҩt nhiӅu dӏch vө trên mҥng nhѭng nó hoҥt ÿӝng theo nguyên lý là nhұn các yêu cҫu tӯ Client, sau ÿó xӱ lý và trҧ Oҥi các yêu cҫu cho Client yêu cҫu. Thông thѭӡng, chѭѫng trình Client/Server ÿѭӧc thi hành trên hai máy khác nhau, cho dù lúc nào Server cNJng ӣ trҥng thái sҹn sàng chӡ nhұn yêu cҫu tӯ Client, nhѭng trên thӵc tӃ mӝt tiӃn trình liên tөc qua lҥi (Interaction) giӳa Client vӟi Server lҥi bҳt ÿҫu ӣ phía Client khi mà Client giӳ tín hiӋu vӟi Server. Ӭng dөng mô hình Client/Server: WWW (World Wide Web) là tұp hӧp các văn bҧn tài liӋu (document) có mӕi liên kӃt vӟi nhau trên mҥng Internet. Bӣi vì WWW ÿang phát triӇn rҩt mҥnh mӁ và ÿѭӧc quҧng bá khҳp nѫi nên ngѭӡi sӱ dөng thѭӡng nhҫm lүn WWW là Internet, nhѭng thӵc tӃ nó chӍ là mӝt dӏch vө cӫa Internet. Ngày nay, Web là mӝt dӏch vө lӟn nhҩt cӫa Internet sӱ dөng giao thӭc truyӅn văn bҧn siêu liên kӃt HTTP (Hypertext Transfer Protocol) ÿӇ hiӇn thӏ các siêu văn bҧn (còn gӑi là trang : Client : Server Gӱi yêu cҫu Trҧ vӅ trang Web Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 16 = Web) và hình ҧnh trên mӝt màn hình ÿӗ hoҥ thuұt ngӳ siêu văn bҧn, ÿѭӧc hiӇu nhѭ viӋc trình bày các văn bҧn có mӕi liên kӃt vӟi nhau. Ngѭӡi sӱ dөng chӍ viӋc bҩm chuӝt vào mӝt phҫn cӫa Yăn bҧn thì mӝt văn bҧn khác có mӕi liên kӃt ÿó sӁ hiӋn lên, có thӇ thay thӃ Web mӟi này ӣ mӝt Qѫi hoàn toàn khác vӟi trang Web liên kӃt văn bҧn ÿó, ÿӏa chӍ này có tên là URL (Uniform Resource Locators). ĈӇ tҥo ra mӝt trang Web, ngѭӡi ta sӱ dөng mӝt ngôn ngӳ gӑi là ngôn ngӳ siêu văn bҧn HTML (HyperText Makeup Language). Vì vұy, ngѭӡi ta còn gӑi các trang Web là các trang HTML. Mô hình Web Client/Server: Mô hình Client/Server ӭng dөng vào trang Web ÿѭӧc gӑi là mô hình Web Client/Server. Giao thӭc chuҭn ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ giao tiӃp giӳa Web Server và Web Client là HTTP (HyperText Tranfer Protocol). Trong ÿó: Web Client (Web Browser): Các trình duyӋt có vai trò nhѭ là Client trong mô hình Client/Server. Khi cҫn xem Pӝt trang Web cө thӇ nào thì trình duyӋt Web sӁ gӱi yêu cҫu lên cho Web Server ÿӇ lҩy Qӝi dung trang Web ÿó. Web Server: Khi nhұn ÿѭӧc yêu cҫu tӯ mӝt Client/Server, Web Server sӁ trҧ vӅ nӝi dung file cho trình duyӋt Web Server, cho phép chuyӇn giao dӳ liӋu bao gӗm văn bҧn, ÿӗ hoҥ và thұm chí cҧ âm thanh, video tӟi ngѭӡi sӱ dөng. Ngѭӡi sӱ dөng chӍ cҫn trình duyӋt Web ÿӇ liên kӃt các máy chӫ qua mҥng IP nӝi Eӝ yêu cҫu cӫa ngѭӡi sӱ dөng ÿѭӧc ÿáp ӭng bҵng cách nhҩn chuӝt vào các chӫÿӅ hoһc minh hoҥ mүu theo khuôn dҥng HTML. Nhӳng trang dӳ liӋu theo yêu cҫu sӁÿѭӧc gӑi xuӕng tӯ máy chӫ nào ÿó theo giao thӭc HTTP rӗi hiӇn thӏ trên máy cá nhân. 2.1.3.4. Các tính chҩt cӫa Website thѭѫng mҥi Tính cӝng ÿӗng: &ӝng ÿӗng là cҧm giác ÿѭӧc là thành viên cӫa mӝt nhóm ngѭӡi vӟi cҧm giác mҥnh mӁ ÿѭӧc liên kӃt và ÿѭӧc chia sҿ nhӳng sӣ thích và quan tâm cӫa mình. Mӝt nhóm khách hàng có thӇ tҥo lұp nhӳng quan hӋ gҳn bó, lâu dài và tҥo lұp lên quan hӋ cӝng ÿӗng cùng trao ÿәi nhӳng quan tâm chung mà còn liên kӃt các cá nhân vӟi nhau. ĈLӅu này khuyӃn khích ngѭӡi sӱ dөng và khách hàng quay trӣ lҥi Site. Tính cӝng ÿӗng dӵa trên liên lҥc giӳa nhӳng ngѭӡi sӱ dөng vӟi nhau. Tính cӝng ÿӗng có thӇ thiӃt lұp dӵa trên sáu tiêu chí: Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 17 = * Tính liên kӃt: Mӛi nhóm có tính ÿһc trѭng riêng, và cҧm giác ÿѭӧc là thành viên cӫa nhóm khiӃn cho khách hàng cҧm thҩy ÿѭӧc liên quan, ÿѭӧc thuӝc vӅ mӝt cái gì ÿó. * Tác ÿӝng: Tính cӝng ÿӗng thӇ hiӋn trên khҧ năng tác ÿӝng cӫa nhóm tӟi ÿӡi sӕng, quan ÿLӇm cӫa tӯng thành viên. * Trӧ giúp: Cung cҩp khҧ năng hӓi các vҩn ÿӅ khúc mҳc và nhұn ÿѭӧc sӵ trӧ giúp cӫa các thành viên khác. * Quan hӋ trong cӝng ÿӗng: Phát triӇn dӵa trên cѫ sӣ liên lҥc qua lҥi giӳa các thành viên Yӟi nhau. * Ngôn ngӳ: Ngôn ngӳ sӱ dөng trên Website cNJng ҧnh hѭӣng ÿӃn tính cӝng ÿӗng. NӃu ngôn ngӳ phә thông thì nhiӅu khách hàng và ngѭӡi sӱ dөng thҩy dӉÿӗng Fҧm và muӕn trӣ thành thành viên hѫn. ĈLӅu này ÿһc biӋt quan trӑng ÿӕi Yӟi nhӳng Website lӵa chӑn khách hàng mà mөc tiêu là các khách hàng quӕc tӃ vӟi các ngôn ngӳ khác nhau. * TӵÿLӅu chӍnh: Là khҧ năng mӝt nhóm tӵÿLӅu chӍnh các thành viên trong nhóm mình ÿӇ nhóm ngày càng phát triӇn. Khҧ năng cá nhân hoá Cá nhân hoá là thӇ hiӋn khҧ năng mӝt Website có thӇ thay ÿәi phù hӧp vӟi yêu cҫu mӛi ÿӕi tѭӧng sӱ dөng. Cá nhân hoá có thӇ do ngѭӡi sӱ dөng tӵ tiӃn hành hoһc do công ty ÿLӅu chӍnh cho phù hӧp vӟi yêu cҫu và sӣ thích cӫa các cá nhân sӱ dөng Website. Khҧ năng cung cҩp thông tin Thông tin là nhӳng cuӝc thoҥi do Website tҥo lұp lên. Các cuӝc thoҥi này có thӇ là không ÿӏnh hѭӟng (Mӝt chiӅu tӯ công ty ÿӃn ngѭӡi sӱ dөng) hoһc ÿӏnh hѭӟng (Hai chiӅu giӳa công ty và ngѭӡi sӱ dөng). Thông thѭӡng, các Website sӱ dөng các hình thӭc sau: * Phát tin: Là hình thӭc thông tin mӝt chiӅu tӯ công ty tӟi ngѭӡi sӱ dөng. Website không cung cҩp phѭѫng tiӋn cho ngѭӡi sӱ dөng gӱi các nhұn xét phҧn hӗi. Ĉây là hình thӭc thông tin tӯ công ty ÿӃn nhiӅu ngѭӡi. * Tѭѫng tác hai chiӅu: là hình thӭ thông tin 2 chiӅu giӳa công ty và ngѭӡi sӱ dөng. Khҧ năng liên kӃt Khҧ năng liên kӃt thӇ hiӋn mӭc ÿӝ mӝt Website có thӇ sӱ dөng các siêu liên kӃt nӕi sang các Website khác. Nhӳng liên kӃt này thѭӡng ÿѭӧc thӇ hiӋn bҵng hình ҧnh hoһc dòng chӳ Jҥch chân, khi ngѭӡi sӱ dөng kích chuӝt vào các dòng chӳ này sӁ dүn tӟi mӝt trang Web mӟi ӣ cùng mӝt máy chӫ hoһc ӣ mӝt máy chӫ khác. ViӋc liên kӃt có thӇ thiӃt lұp bҵng nhiӅu phѭѫng pháp trên cѫ sӣ hình thӭc liên kӃt, quy mô và hѭӟng liên kӃt. Thông thѭӡng có 5 phѭѫng thӭc liên kӃt sau: * Liên kӃt Website khác Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 18 = * Liên kӃt vүn giӳ nӅn cӫa Website chӫ * Lҩy thông tin tӯ ngoài * Giӳ phҫn trăm nhҩt ÿӏnh cӫa trang chӫ Tính thѭѫng mҥi Khҧ năng thѭѫng mҥi cӫa mӝt Website thӇ hiӋn trên khía cҥnh giao diӋn là nhӳng ÿһc trѭng khác nhau hӛ trӧ quá trình bán hàng và giao dӏch giӳa công ty và khách hàng. Tính thѭѫng mҥi cӫa Website thӇ hiӋn nhѭ sau: * Ĉăng ký: Website yêu cҫu khách hàng ÿăng ký ÿӇ lѭu trӳ thông tin vӅ thҿ tin dөng, vӅ ÿӏa chӍ chuyӇn hàng ÿӃn và sӣ thích cӫa khách hàng. * Xe hàng: Ngѭӡi sӱ dөng có thӇ kích hoһc dùng chuӝt ÿѭa sҧn phҭm ÿӏnh mua vào xe chӣ hàng ҧo. Nhӳng sҧn phҭm này có thӇÿѭӧc mua luôn nӃu khách hàng tiӃn hành các thӫ tөc mua hoһc có thӇÿѭӧc lѭu trӳ trong xe chӣ hàng ҧo ÿó chӡ nhӳng lҫn sau khách hàng quay lҥi trang Web. * Ĉҧm bҧo tính an ninh: Khҧ năng Website ÿҧm bҧo tính an ninh nhӳng thông tin mà khách hàng cung cҩp, ÿһc biӋt nhӳng thông tin vӅ thҿ tin dөng cӫa khách hàng. ĈӇÿҧm bҧo an ninh tӕt mӑi thông tin phҧi ÿѭӧc mã hoá. * Khҧ năng chҩp nhұn thҿ tín dөng: Website phҧi có khҧ năng ngay lұp tӭc kiӇm tra và chҩp nhұn thҿ tín dөng thông qua nӕi mҥng vӟi nhӳng ngân hàng phát hành thҿ. NӃu thӡi hҥn chҩp nhұn thҿ qua lâu, sӁ gây khó khăn cho khách hàng khi muӕn nhanh chóng mua hàng trên Website. * Mua hàng chӍ bҵng mӝt lҫn kích chuӝt: Hҫu hӃt các Website hiӋn nay ÿӅu áp dөng hình thӭc này. * Ĉһt hàng thông qua các chѭѫng trình liên kӃt: Các Website vӟi chѭѫng trình liên kӃt phҧi có khҧ năng kiӇm soát và theo dõi nhӳng ÿѫn ÿһt hàng tӯ các Website liên kӃt ÿӇ tính phí trҧ cho các Website này. * Khҧ năng kiӇm tra và theo dõi ÿһt hàng: Ngѭӡi sӱ dөng các Website thѭѫng mҥi phҧi ÿѭӧc cung cҩp các công cө theo dõi tiӃn trình thӵc hiӋn hӧp ÿӗng hay ÿѫn ÿһt hàng cӫa hӑ. * Lӵa chӑn giao hàng: Website phҧi cung cҩp các thӡi ÿLӇm giao hàng, tӕc ÿӝ giao hàng và chi phi vұn chuyӇn hàng ÿӃn nhà khác nhau cho khách hàng lӵa chӑn phù Kӧp vӟi yêu cҫu cӫa hӑ. ýĈánh giá tәng hӧp viӋc triӇn khai TMĈT trên Internet thông qua các Website Trong năm 2002, trên thӃ giӟi có khoҧng 1/3 sӕ ngѭӡi sӱ dөng Internet thӵc hiӋn mua bán qua mҥng. Con sӕ này trong năm 1997 chӍ là 18 triӋu ngѭӡi. Doanh thu giao dӏch thѭѫng Pҥi ÿLӋn tӱ tăng tӯ 43 tӹ USD trong năm 1998 lên khoҧng 1,3 nghìn tӹ USD vào năm 2003. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 19 = Doanh thu bán hàng trong thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ tăng mҥnh mӁ. Tӹ trӑng doanh thu qua Pҥng trong tәng doanh thu cӫa các công ty trên thӃ giӟi ÿã tham gia kinh doanh thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ tăng gҫn gҩp ÿôi trong giai ÿRҥn 2000-2001, tӯ 4,7 % lên 9,5% . 7ҥp chí EWorld cӫa IDC ÿã tiӃn hành mӝt cuӝc nghiên cӭu thӏ trѭӡng gӗm 15.000 công ty có xu thӃ kinh doanh thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ trên 27 nѭӟc trên thӃ giӟi vào ÿҫu năm 2001. Hҫu KӃt các công ty ÿӅu không tiӃt lӝ con sӕ chính xác trong kӃ hoҥch kinh doanh thѭѫng mҥi ÿLӋn Wӱ cӫa mình. Tuy nhiên, các công ty ÿӅu khҷng ÿӏnh kinh doanh thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ sӁ trӣ thành phә biӃn trên thӏ trѭӡng các nѭӟc này. Qua nhӳng sӕ liӋu ÿLӅu tra thӕng kê trên, ta có thӇ thҩy rõ rҵng tiӅm năng cӫa kinh doanh thѭѫng mҥi là rҩt lӟn, nó ÿã và ÿang trӣ thành tâm ÿLӇm chú ý cӫa các doanh nghiӋp. Cùng vӟi Vӵ phát triӇn nhanh chóng và thӡi ÿҥi bùng nә internet hiӋn nay thì tѭѫng lai vӅ mӝt xã hӝi thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ là không còn xa. 2.2 ThiӃt lұp hҥ tҫng công nghӋ thông tin cho TMĈT *ӗm 4 bѭӟc: * Bѭӟc 1: thiӃt kӃ các trang web nhҵm mөc ÿích mô phӓng viӋc mô hình kinh doanh cӫa doanh nghiӋp hay cӱa hàng. * Bѭӟc 2: xây dӵng các chӭc năng cӫa website ÿѭӧc dӵa trên mô hình giao tiӃp vӟi khách hàng * Bѭӟc 3: xây dӵng mô hình chӭc năng và chӍ ra làm thӃ nào ÿӇ mӛi thành phҫn cӫa trang web hoҥt ÿӝng và tҥo lên mӝt giҧi pháp tích hӧp dӏch vө, mô hình này gӗm 3 lӟp. * Bѭӟc 4: phát triӇn mô hình ÿӏnh lѭӧng. %ѭӟc 1. - ĈӇ xây dӵng trang web thành công phҧi hiӇu rõ vӅ mô hình kinh doanh cӫa ÿѫn vӏ sau ÿó thӵc hiӋn ánh xҥ mô hình kinh doanh cӫa ÿѫn vӏ lên web - Cҫn phҧi xây dӵng, ÿӏnh nghƭa rõ ràng vӅ mөc ÿích cӫa hӋ thӕng chӫ yӃu phҧi trҧ lӡi hai câu Kӓi sau: +Làm thӃ nào ÿӇ mҥng lҥi lӧi ích nhiӅu nhҩt cho khách hàng. +Làm thӃ nào ÿӇ khiӃn khách hàng ghé thăm website lҫn ÿҫu tiên trӣ thành khách hàng thѭӡng xuyên. - Mô hình phҧi ÿѭӧc ѭӟc lѭӧng ÿӇ thiӃt lұp luӗng truyӅn thông cho phù hӧp, mô hình giap tiӃp có thӇÿѭӧc bӕ trí chӭc năng và các thành phҫn phө thuӝc theo ÿӝ tin cұy hay khҧ năng bҧo ӭng Pұt dөng. *Mӕi quan hӋ giӳa máy chӫ web và trình duyӋt ӣ máy trҥm. - Thông qua trình duyӋt web, máy trҥm yêu cҫu mӝt ÿLӅu khiӇn URL trên Internet và tҥo ra 1 nhu cҫu cho hӋ thӕng tên miӅn DNS, hӋ thӕng tên miӅn sӁ trҧ lҥi ÿLӅu khiӇn IP cӫa máy chӫ web, nhӡÿLӅu khiӇn IP này máy trҥm và máy chӫ thiӃt lұp liên kӃt bҳt tay 3 lҫn theo chuҭn TCP/IP (three handsack). Máy trҥm sӁ gӱi thông ÿLӋp yêu cҫu HTTP GET ÿӃn máy chӫ web, máy chӫ web sӁ nhұn yêu cҫu và ÿѭa vào hàng ÿӧi rӗi thӵc hiӋn xӱ lí tuҫn tӵ các yêu cҫu rӗi trҧ Oҥi kӃt quҧ cho trình duyӋt thông qua thông ÿLӋp trҧ lӡi HTTP Response. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 20 = - Bҧn thân máy trҥm cNJng có thӇ gӱi thông tin bҧo mұt nhӡ kӃt nӕi máy chӫ sӱ dөng giao thӭc SSL(Secure Socket Layer). - Giao tiӃp giӳa các máychӫ web, các ӭng dөng web giӳa các máy chӫ database phө thuӝc phҫn Oӟn vào viӋc làm thӃ nào 1 ӭng dөng ÿѭӧc thӵc hiӋn các ӭng dөng có thӇ tham gia giao tiӃp nhӡ Vӱ dөng nhӳng kƭ thuұt nhѭ: +RPC (Remote Procedure Call) +SMB (Server Message Blook): khӕi thông ÿLӋp máy chӫ. +MSMQ (Microsoft Massage Queue): các thông ÿLӋp truy vҩn. +SQL - Trong mӝt giao dӏch thѭѫng mҥi ÿLӇn hình khách hàng nhұp thông tin vӅ vào mӝt mүu biӇu, Wҥi form sӁ có hѭӟng dүn yêu cҫu khách hàng nhұp thông tin cҫn thiӃt cho giao dӏch nhѭÿLӅu khiӇn mua hàng hay thông tin vӅ thѭ tín dөng. Các thông tin này sau ÿó ÿѭӧc chuyӇn ÿӃn website nhӡ sӱ dөng giao thӭc HTTPS (là giao thӭc truyӅn văn bҧn nhѭng gҳn thêm bҧo mұt). 7ҥi website thông tin ÿѭӧc chuyӇn ÿӃn mӭc trung gian và kiӇm tra tính hӧp lӋ. NӃu xҧy ra sai xót thông tin sӁÿѭӧc trҧ vӅ cho máy trҥm. NӃu trong mӭc trung gian sӁ kiӇm tra tài khoҧn thѭѫng mҥi ÿӇ xӱ lí trӵc tuyӃn thҿ tín dөng bӏ sai, mӭc trung gian sӁ tҥo ra các bҧn ghi trong cѫ Vӣ dӳ liӋu phө trӧ nhӡ các câu lӋnh SQL rӗi gӱi thông báo vӅ cho máy trҥm. %ѭӟc 2. - Các mô hình TMĈT sӱ dөng kiӃn trúc 3 lӟp, mӕi lӟp thӵc hiӋn 1 vai trò then chӕt trong viӋc ÿLӅu khiӇn mӝt giao dӏch web. +Lӟp 1: lӟp trình diӉn-ÿѭa ra nӝi dung trên máy trҥm. +Lӟp 2: lӟp logic kinh doanh: cài ÿһt các ӭng dөng tҥo ra quyӃt ÿӏnh. +Lӟp 3: lӟp cѫ sӣ dӳ liӋu: phөc vө giao dӏch. /ͣp 1: - Tҥi lӟp 1 các dӏch vө lӟp 1 thӵc hiӋn: +Thu thұp thông tin tӯ ngѭӡi dùng. +Gӱi thông tin ÿó ÿӃn các dӏch vө giao dӏch ÿӇ xӱ lí. +HiӇn thӏ các kӃt quҧ xӱ lí. /ͣp 2 - Nhҵm nhұn dӳ liӋu tӯ lӟp 1 - Thӵc hiӋn tѭѫng tác vӟi các dӏch vөÿӇ thӵc hiӋn các thao tác kinh doanh mà ӭng dөng ÿã thiӃt kӃ tӵÿӝng hoá. - Gӱi kӃt quҧ trҧ vӅ cho lӟp 1. /ͣp 3 - Nhҵm lѭu trӳ cѫ sѫ dӳ liӋu, duy trì cѫ sӣ dӳ liӋu, tìm kiӃm và phөc hӗi dӳ liӋu, bҧo mұt dӳ liӋu. %ѭӟc 3 gӗm 3 lӟp: - Lӟp 1: gӗm các tѭӡng lӱa (firewall), cache, balanced server, web server. - Lӟp 2: các máy chӫӭng dөng (application server) - Lӟp 3: các máy chӫ dөng cѫ sӣ dӳ liӋu (database server) Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 21 = %ѭӟc 4: Mô hình hoá ÿӏnh lѭӧng: - HӋ thӕng TMĈT có thӇ phát triӇn tӯ 1 mô hình hoá ÿӏnh lѭӧng bҵng cách dӵa vào: +Mô hình kinh doanh cӫa doanh nghiӋp. +Mô hình giao tiӃp khách hàng. +Mô hình giao tiӃp chӭc năng. - HӋ thӕng TMĈT dùng trong giao dӏch buôn bán hàng hoá dӏch vө phҧi ÿáp ӭng ÿѭӧc các khҧ Qăng sau: +Khҧ năng tìm kiӃm so sánh sҧn phҭm +Khҧ năng lӵa chӑn sҧn phҭm và xác ÿӏnh vӏ trí cӫa nó. +Khҧ năng ÿһt hàng các sҧn phҭm cҫn thiӃt. +Khҧ năng xác ÿӏnh ÿѫn ÿһt hàng. +Khҧ năng thanh toán. +Khҧ năng xác ÿӏnh hҥn mӭc tín dөng và chҩp nhұn viӋc thanh toán. +Khҧ năng xác lұp qui trình xӱ lí ÿѫn hàng. +Khҧ năng xác nhұn sҧn phҭm ÿã xuҩt kho. +Khҧ năng hӛ trӧ sau khi bán sҧn phҭm và cung cҩp phҧn hӗi vӅ sҧn phҭm cho ngѭӡi bán. - ĈӇÿҥt ÿѭӧc nhӳng khҧ năng trên 1 cӱa hàng ÿLӋn tӱ phҧi gӗm ít nhҩt 3 hӋ thӕng tѭѫng hӛ nhau. +HӋ thӕng Catologue vӅ sҧn phҭm, giá cҧ sҧn phҭm, giá cҧ và hình thӭc khuyӃn mҥi. +HӋ thӕng giao dӏch xӱ lý ÿѫn hàng và thanh toán. +HӋ thӕng ÿӏnh hѭӟng chi trҧÿӇ xác nhұn thҿ tín dөng và thӵc hiӋn thanh toán vӟi ngân hàng. Máy trҥm Internet Máy chӫ web *.HTLM Máy chӫ Thѭѫng mҥi &ѫ sӣ dӳ liӋu catalogue ÿѫn hàng Ӎng dөng 0ҥng tài chính Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 22 = CHѬѪNG III: AN NINH TRONG GIAO DICH CӪA TMĈT 3.1 Ĉ̿t v̭n ÿ͉ ViӋc ӭng dөng TMĈT hay ӭng dөng CNTT cho doanh nghiӋp phҧi chú ý ÿӃn vҩn ÿӅ an toàn cӫa hӋ thӕng và dӳ liӋu. HӋ thӕng phҧi luôn sҹn sàng cho ngѭӡi dùng hӧp pháp, bҩt chҩp Vӵ tҩn công vào hӋ thӕng. * Ĉӏng nghƭa: An ninh máy tính hay an ninh giao dӏch là viӋc bҧo vӋ tài nguyên nguӗn lӵc hӓi viӋc truy nhұp thay thӃ hoһc huӹ trái phép dӳ liӋu. 3.2 Các ki͋u xâm nh̵p vào h͏ th͙ng. Truy c̵p không hͫp pháp: Khi thӵc hiӋn truy cұp không ÿѭӧc phép các dӳ liӋu không có ý ÿӏnh công khai cho nhiӅu ngѭӡi biӃt nhѭ: + Báo cáo tài chính. + Sӕ thҿ tín dung hoһc sӕ tài khoҧn. + Danh sách ÿӏa chӍ E-mail cӫa khác hàng. Các Hacker xâm nhұp hӋ thӕng bҵng cách giҧÿӏnh ngѭӡi ÿѭӧc quyӅn truy cұp hӧp pháp ÿӇÿánh lӯa hӋ thӕng bҧo vӋ. Thay ÿ͝i dͷ li͏u (Hacker ác ý):Các công ty trong quá trình kinh doanh phҧi xӱ lý nhӳng dӳ liӋu ÿҧm bҧo tính toàn vҽn. Hacker sӁ tìm cách xâm nhұp hӋ thӕng sӱa ÿәi dӳ liӋu ÿӇ trái vӟi thông OӋ kinh doanh chuҭn. ĈLӅu ÿó dүn ÿӃn viӋc: Bҧn thân khách hàng không tin tѭӣng vào hӋ thӕng ÿó nӳa. Dүn ÿӃn sai lҥc khi thӵc hiӋn giao dӏch kinh doanh. Gián ÿR̩n giao d͓ch:Hacker sӁ tìm cách gây gián ÿRҥn thѭӡng xuyên hӋ thӕng TMĈT cӫa doanh nghiӋp gây mҩt lòng khách hàng và thұm trí cҧ thӡi cѫ kinh doanh, Hacker kinh doanh, Hacker thѭӡng gӗm 2 loҥi: Hacker bên trong và Hacker bên ngoài hӋ thӕng. Các cuӝc tҩn công bên trong thѭӡng do nhân viên cӫa công ty và các ÿӕi tѭӧng có liên quan thӵc hiӋn và chiӃm 70% sӕ lҫn vi phҥm an toàn hӋ thӕng. Các cuӝc tҩn công bên ngoài thѭӡng do các ÿӕi thӫ cҥnh tranh do các ÿӕi tѭӧng có hiӅm khích hoһc nhӳng ngѭӡi có mөc ÿích xҩu thӵc hiӋn. Ĉe do̩ các website: Hacker lӧi dөng các nhѭӧc ÿLӇm cӫa hӋ thӕng ÿӇ xâm nhұp vào. Nhӳng nhѭӧc ÿLӇm này bao gӗm: Phҫn cӭng, phҫn mӅm, phҫn kiӃn trúc hӋ thӕng và phҫn cài ÿһt bҧo Pұt. Phҫn cӭng và phҫn mӅm hӋ thӕng còn có thӇ bӏ cҩu hình hoһc cài ÿһt sai vӟi dөng ý xҩu. Ĉe do̩ an toàn h͏ th͙ng (v̵t lí):Ĉây là tҫng ÿҫu tiên (tҫng vұt lí) trong mô hình 7 bѭӟc OSI Fҫn ÿѭӧc bҧo vӋ (bҧo mұt bҵng cách giӳ các thiӃt bӏ vұt lí trong các thiӃt bӏÿѭӧc khoá). Hҥn chӃ tiӃp xúc vӟi thiӃt bӏÿӕi vӟi nhӳng ngѭӡi ÿѭӧc phép. An toàn h͏ th͙ng m̩ng: HӋ thӕng mҥng bӏÿe doҥ bӣi: /̭y tr͡m passwork Hacker tìm cách lҩy username và passwork cӫa ngѭӡi dùng bҵng cách chһn các ÿӏnh danh nhӡ viӋc giám sát luӗng giao thông trên mҥng vӟi công cө phân tchs giao thӭc. Gi̫ m̩o Ngѭӡi dùng không ÿѭӧc phép (thѭӡng là giҧ mҥo ngѭӡi quҧn trӏ hӋ thӕng). Hacker cӕ gҳng bҳt chѭӟc hӋ thӕng và sӱ dөng nó ÿӇ dành quyӅn truy cұp trái phép hӋ thӕng ÿó. 7̭n công l̿p l̩i (Replay Attack): Hacker tiӃn hành giám sát tҫn sӕÿăng nhұp hӋ thӕng và dùng phҫn mӅm Macro ÿӇ ghi lҥi các thao tác cӫa ngѭӡi sӱ dөng nhҵm phát lҥi khi cҫn. Hacker sӱ Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 23 = Gөng kƭ thuұt này ÿӇ cӕ gҳng ÿánh lӯa mà không cҫn quan tâm ÿӃn username hay passwork, thay ÿó hacker chuyӇn cҧ username và passwork cho máy chӫ ngay cҧ khi các username và passwork này ÿã ÿѭӧc mã hoà thông qua hình thӭc phát lҥi Macro. Ch̿n dͷ li͏u (Data Interception): Hacker tiӃn hành chһn gói dӳ liӋu ÿang truyӅn trên mҥng và theo dõi các thiӃt bӏÿӇ thu lҩy nhӳng dӳ liӋu nhҥy cҧm. 6͵a ÿ͝i dͷ li͏u (Manipulation): Hacker sau khi vào ÿѭӧc hӋ thӕng sӁ thay ÿәi ÿѭӧc nӝi dung Gӳ liӋu thành bҩt lӧi ÿӕi vӟi doanh nghiӋp hoһc hacker sӁ nҥp virut vào hӋ thӕng. 7ͳ ch͙i giao d͓ch (Repudiation):Khi thӵc hiӋn giao dӏch trên hӋ thӕng TMĈT,trѭӟc hӃt cҫn phҧi biӃt chҳc vӅ các bên tham gia giao thӵc, nӃu nghi ngӡ vӅ tính xác thӵc cӫa giao dӏch thì hӋ thӕng sӁ tӯ chӕi giao dӏch cӫa nó. Virus Macro: Hacker sӱ dөng Macro ÿӇ phá huӹ các trình ӭng dөng và mӝt vài dӳ liӋu cӫa hӋ thӕng. 3.3 Các rͯi ro ÿL͏n t͵ và các v̭n ÿ͉ an toàn thông tin 3.3.1 Rӫi ro ÿLӋn tӱ Các hӋ thӕng ÿLӋn tӱ giúp giҧm giá kinh doanh và tҥo nhiӅu cѫ hӝi tӕt ÿӇ doanh nghiӋp tә chӭc kinh doanh, tuy nhiên ÿó cNJng là môi trѭӡng nҧy sinh nhiӅu hiӋn tѭӧng gian lұn, dùng sai và hӓng. 3.3.2 Các rӫi ro thѭӡng kéo theo các hұu quҧ ThiӋt hҥi tài chính trӵc tiӃp tӯ gian lұn: Mӝt ngѭӡi nào ÿó có thӇ là thӫ phҥm tӯ bên ngoài hoһc bên trong chһng hҥn có thӇ chuyӇn tiӅn bҩt hӧp pháp tӯ mӝt tài khoҧn sang mӝt tài khoҧn khác hoһc phá huӹ các dӳ liӋu tài chính. - Ăn cҳp thông tin bӏ mҩt có giá trӏ: NhiӅu tә chӭc lѭu trӳ hoһc truyӅn thông thông tin có ÿӑ bí mұt liên quan trӵc tiӃp ÿӃn sӵ sӕng còn cӫa hӑ. Chúng thѭӡng gӗm các thông tin tiӃp thӏ hoһc kӻ thuұt ÿӝc quyӅn và các thông tin bí mұt vӅ khách hàng. Các thông tin này sau khi bӏăn Fҳp có thӇ tiӃt lӝ cho nhiӅu ÿӕi tѭӧng khác nhau, kӃt quҧ là mӝt thiӋt hҥi ÿáng kӇ cho nhiӅu bên tham gia thѭѫng mҥi. - Mҩt cѫ hӝi kinh doanh do hӓng dӏch vө: Các dӏch vө phө thuӝc ÿLӋn tӱ có thӇ bӏ hӓng trong thӡi gian dài, hoһc không xác ÿӏnh trѭӟc, nhѭ mӝt kӃt quҧ các vө tҩn công có chӫÿӏnh (Tӯ nhiӅu ngѭӡi bên ngoài hoһc ngay tӯ nhӳng ngѭӡi tiêu cӵc bên trong) hoһc các sӵ kiӋn ngүu nhiên phí tәn có thӇ rҩt lӟn. - Dùng các tài nguyên bҩt hӧp pháp: Mӝt tin tһc bên ngoài có thӇ bҵng cách nào ÿó có ÿѭӧc quyӅn truy nhұp bҩt hӧp pháp vào các tài nguyên và dùng chúng cho mөc ÿích riêng cӫa chúng. Các dӏch vө viӉn thông là mӝt ví dө nhѭ vұy. Mӝt tin tһc có thӇ thâm nhұp mӝt hӋ thӕng máy tính hoһc mӝt mҥng máy tính, sau ÿó dùng nó nhѭ mӝt ÿLӇm rình mò ÿӇ tҩn công vào các KӋ thӕng khác - Ĉánh mұt sӵ tin cұy tín nhiӋm cӫa khách hàng: Mӝt doanh nghiӋp có thӇ trҧi qua mӝt Pҩt mát ÿáng kӇ do tình trҥng quҧng cáo sai, bҩt tiӋn ÿӕi vӟi khách hàng quen biӃt, thѭӡng ÿLӅu này có nguyên nhân trӵc tiӃp hoһc gián tӯ sӵ xâm nhұp hoһc hӓng hӋ thӕng. Mã cӫa doanh nghiӋp càng có thӇ bӏ tәn hҥi bӣi các hành vi ÿáng ngӡ hoһc trái phép cӫa nhӳng ngѭӡi xâm nhұp bҵng cách giҧ mҥo nhѭ mӝt thành viên cӫa mӝt doanh nghiӋp nào ÿó Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 24 = -Lãng phí bӣi các ÿLӅu không ÿáng có: Sӵ gián ÿRҥn các giao dӏch kinh doanh có thӭ tӵ hoһc do xâm nhұp trái phép tӯ bên ngoài , tính không trung thӵc, thói quen kinh doanh không thích hӧp, lӛi do con ngѭӡi hoһc do lӛi hӓng hӋ thӕng ÿLӋn tӱ, chҳc chҳn làm cho mӝt sӕ giao Gӏch kinh doanh không hoҥt ÿӝng bình thѭӡng vӟi mӝt trҥng thái không rõ ràng trong mӝt thӡi gian ÿáng kӇ. Chҷng hҥn các thông báo hoһc khҷng ÿӏnh các giao dӏch có thӇ không ÿѭӧc nhұn hoһc các giao dӏch có thӇ bӏ tranh chҩp bӣi các bên khác nhau. Lãng phí kinh doanh, tәn hҥi chi phí cho các giҧi quyӃt tranh chҩp có thӇ tăng lên ÿáng kӇ. Ĉe dӑa và tҩn công :  Ĉây là hai cҩp ÿӝ khác nhau ÿe doҥ an toàn thѭѫng mҥi trên mҥng, nó thѭӡng gӗm các hành vi chính sau: - Thâm nhұp hӋ thӕng: ĈӇ thӵc hiӋn các hành vi trái phép nhѭăn cҳp thông tin, sӱa các WӋp ӭng dөng, dùng tài nguyên trái phép. - Lҥm quyӅn: Ngѭӡi sӱ dөng ÿѭӧc phép dùng hӋ thӕng cho mӝt mөc ÿích nhѭng lҥi dùng hӋ thӕng ÿó cho mӝt mөc ÿích trái phép khác. - Có kӃ hoҥch: Thѭӡng là kӃt quҧ cӫa viӋc xâm nhұp hӋ thӕng hoһc lҥm quyӅn tӯ bên ngoài, kҿ xâm nhұp ÿӇ lҥi mӝt khҧ năng xâm nhұp tѭѫng lai. - Giám sát hӋ thӕng: Giám sát và nghe trӝm thông tin bí mұt tҥi mӝt nѫi nào ÿó trên ÿѭӡng truyӅn thông. - Phӫ nhұn: Mӝt bên nào ÿó thӵc hiӋn giao dӏch truyӅn thông nhѭng sau ÿó lҥi khҷng ÿӏnh sai ÿLӅu ÿó. - Quá trình giao dӏch thӵc chҩt là quá trình trao ÿәi và truyӅn thông tin, do vұy yêu cҫu YӅ an toàn ÿӕi vӟi hoҥt ÿӝng thѭѫng mҥi trên mҥng cNJng chính là an toàn thông tin trên môi trѭӡng ÿó. 3.4 Chính sách an ninh. · Các ÿѫn vӏ tham gia TMĈT cҫn có chính sách an ninh ÿѭӧc công bӕ rõ ràng, chính sách an ninh sӁ tұp trung vào bҧo vӋ an ninh vұt lý, an ninh mҥng, cҩp phép truy cұp bҧo vӋ chӕn lҥi Virut hay phөc hӗi dӳ liӋu bӏ lӛi. · %ҧn thân chính sách an ninh phҧi ÿѭӧc cұp nhұt ÿӏnh kǤ khi môi trѭӡng làm viӋc hay công nghӋ thay ÿәi. · Chính sách an ninh sӁ phҧi xác ÿӏnh cái gì cҫn ÿѭӧc bҧo vӋ, xác ÿӏnh ÿӕi tѭӧng nào có quyӅn truy nhұp vào các vùng khác nhau cӫa hӋ thӕng. Thành phҫn cӫa chính sách an ninh: + Xác nhұp nhҵm xác ÿӏnh xem ai là ngѭӡi ÿang cӕ gҳng xâm nhұp vào trang web TMĈT. + KiӇm soҩt truy nhұp: Cҫn xác ÿӏnh ai là ngѭӡi ÿѭӧc phép ÿăng nhұp và chi xuҩt dӳ liӋu Fӫa các trang web TMĈT. + An ninh: Xác ÿinh xem ai là ngѭӡi có quyӅn làm viӋc vӟi 1 thông tin cө thӇ. + Toàn vҽn dӳ liӋu: Nhҵm xác ÿӏnh xem ai là ngѭӡi ÿѭӧc phép và không ÿѭӧc phép thay ÿәi dӳ liӋu. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 25 = + KiӇm soát: Nhҵm xác ÿӏnh xem ai và cái gì ÿã gây nên sӵ kiӋn và sӵ kiӋn ÿó diӉn ra khi nào. 3.5. Các ph˱˯ng pháp ÿ̫m b̫o an ninh trong giao d͓ch. Phѭѫng pháp phòng chӕng (counter measure) là tên gӑi chung cho mӝt quy trình cҧ vұt lý và logic dùng ÿӇ nhұn diӋn và sau ÿó loҥi bӓ mӕi ÿe doҥ. 1. Phân loҥi an ninh máy tính: làm 2 loҥi, ÿҧm bҧo 3 tính bҳt buӝc: toàn vҽn; bҳt buӝc; bí mұt. · Bí mұt là nhҵm bҧo vӋ tính chính xác cӫa nguӗn dӳ liӋu và nhҵm tránh viӋc khai thác dӳ liӋu trái phép. · Tính toàn vҽn nhҵm chӕng lҥi các hoҥt ÿӝng chӍnh sӱa dӳ liӋu trái phép. · Tính bҳt buӝc nhҵm chӕng lҥi viӋc xӱ lý dӳ liӋu chұm hay ngӯng trӋ dӏch vө. 2. 6ӣ hӳu trí tuӋ và bҧn quyӅn. · %ҧn quyӅn là viӋc bҧo vӋ quyӅn thӇ hiӋn sӣ hӳu trí tuӋ, trong ÿó sӣ hӳu trí tuӋ là viӋc sӣ Kӳu các ý tѭӣng và kiӇm soát các hình thӭc thӇ hiӋn cӫa ý tѭӣng ÿó cho dù hình thӭc thӇ hiӋn này là hӳu hình hay vô hình. · ViӋc vi phҥm bҧn quyӅn cNJng gây ra thiӋt hҥi nhѭng không giӕng nhѭ vi phҥm an ninh KӋ thӕng máy tính. Vi phҥm bҧn quyӅn thѭӡng hҽp hѫn và có ҧnh hѭӣng ít hѫn ÿӕi vӟi các tә chӭc hay cá nhân. 7ҥi Mӻ luұt bҧn quyӅn thông qua vào năm 1976 ÿӕi vӟi các sҧn phҭm ÿăng ký trѭӟc năm 1978 thì bҧn quyӅn sӁ hӃt hҥn sau 75 năm kӇ tӯ ngày ÿăng ký. Ĉӕi vӟi nhӳng sҧn phҭm ÿăng ký sau ngày 1/1/1978 thì bҧn quyӅn sӁ hӃt hҥn sau 50 năm kӇ tӯ ngày ÿăng ký trѭӟc và sau 75 năm kӇ Wӯ ngày ÿăng ký sҧn phҭm. 3.6 Các công cͭ b̫o m̵t trong TMĈT DMZ(Vùng an ninh):Ĉây là vùng phân chia các máy tính dӵa vào luӗng dӳ liӋu và các chӭc Qăng DMZ hoҥt ÿӝng nhѭ bӝÿӋm giӳa các hӋ thӕng TMĈT thông qua tách mҥng giӳa các vùng DMZ cNJng sӁ có tѭӡng lӱa ÿѭӧc thiӃt lұp. Chӳ kí sӕ (digital sign): Chӳ kí sӕ là chӳ kí ÿLӋn tӱ dùng ÿӇ xác nhұn ngѭӡi gӱi thông tin. Chӳ kí ÿLӋn tӱ cho phép xác nhұn nӝi dung gӕc cӫa thông báo hay tài liӋu là không bӏ thay ÿәi, ngѭӡi ta thѭӡng gҳn làm vào chӳ kí sӕ 1 nhãn thӡi gian (time stamp) tӵÿӝng ÿӇÿҧm bҧo tính an ninh. Xác thӵc chӭng minh (authentication): Xác thӵc chӭng minh nhҵm ÿҧm bҧo ngѭӡi gӱi dӳ liӋu ÿúng là thӵc thӇ mà ngѭӡi mѭӧn mong muӕn bҵng cách sau khi bên nhұn ÿã nhұn xong dӳ liӋu, bên nhұn gӱi trҧ lҥi bên gӱi mӝt thông báo ÿã ÿѭӧc mã hoá bҵng khoá chung cӫa bên gӱi. Bên Jӱi sӁ giҧi mã thông báo này bҵng khoá riêng cӫa mình và gӱi trҧ lҥi kӃt quҧ cho bên nhұn ÿӇ chӭng minh rҵng dӳ liӋu ÿúng là do bên gӱi gӱi ÿӃn. Chӭng chӍ sӕ (digital certificate): Chӭng chӍ sӕ mӭc uӹ quyӅn khách hàng khi thӵc hiӋn giao Gӏch trên hӋ thӕng TMĈT. Mӝt bên thӭ ba sӁ phát hành chӭng chӍ sӕ (certificate authority - CA) ÿӇÿҧm bҧo vӅ tính xác thӵc cӫa các bên tham gia giao dӏch, CA sӁ chӭng nhұn rҵng chӫ Vӣ hӳu khoá chung ÿúng là bên gӱi thông ÿLӋp ÿi. ĈӇ xác nhұn khoá chung CA tҥo ra 1 chӭng Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 26 = chӍ chӭa các thông tin vӅ ngѭӡi sӱ dөng và khoá công khai cӫa hӑ rӗi kí ÿLӋn tӱ vào chӭng chӍ Vӕ này bҵng khoá riêng. Các bên giao dӏch sӁ kiӇm tra tính ÿúng ÿҳn cӫa khoá chung do bên gӱi Jӱi ÿӃn bҵng cách kiӇm tra chӳ kí cӫa CA trên thiӃt bӏ. %ҧo mұt web (web security): Dùng giao thӭc Secure Socket layer SSL trên HTTPS. Dӳ liӋu thѭѫng mҥi ÿѭӧc truyӅn trên Internet nhӡ sӱ dөng giao thӭc mã hoá SSL.Giao thӭc SSL sӁ gӱi Gӳ liӋu thông qua viӋc thiӃt lұp Socket an ninh. SSL có hai phiên bҧn: 56 bit và 128 bit Firewall: Tѭӡng lӱa là sӵ kӃt hӧp giӳa phҫn cӭng và phҫn mӅm ÿӇ giӟi hҥn luӗng dӳ liӋu ÿӃn Wӯ bên ngoài. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 27 = CHѬѪNG IV: THANH TOÁN Ĉ,ӊN TӰ 4.1 Ĉ̿t v̭n ÿ͉ Internet ÿem lҥi cѫ hӝi kinh doanh rҩt lӟn cho các doanh nghiӋp, Nhѭng khi kinh doanh trên mҥng doanh nghiӋp có thӇ sӁ gһp phҧi nhiӅu khó khăn. Ĉһc biӋt là trong viӋc thiӃt lұp hӋ thӕng thanh toán cNJng nhѭ hӋ thӕng quҧn lý các giao dӏch mӝt cách hiӋu quҧ, tin cұy và an toàn nhҩt. Thұt vұy, ta ÿã biӃt : HӋ thӕng thanh toán truyӅn thӕng bao gӗm: tiӅn mһt, séc và thҿ tín Gөng. TiӅn mһtÿѭӧc sӱ dөng rӝng rãi nhҩt trong thanh toán vӟi ѭu ÿLӇm là sӵ chҩp nhұn rӝng rãi và không phҧi ÿӏnh danh trong sӱ dөng, nhѭng tiӅn mһt có nhѭӧc ÿLӇm: bӏ nát, cҫn ÿѭӧc cҩt giӳ an toàn trong suӕt quá trình sӱ dөng. Séc: hình thӭc ÿәi chác, yêu cҫu cҧ ngѭӡi mua và ngѭӡi bán cùng có sӵ kӃt hӧp vӟi tә chӭc tài chính thҭm quyӅn. Khi sӱ dөng, ngѭӡi viӃt sӁ kí hiӋu lên séc và ký ÿӇ nhұn dҥng. Tҩm séc sӁÿѭӧc mua lҥi khi nó ÿi qua ÿѭӧc máy chuyӇn séc chuyên dөng => không phҧi sӱ dөng trӵc tiӃp tiӅn mһt, nhҩt là khi mua 1 lѭӧng hàng hóa lӟn. Tuy nhiên, lҥi mҩt phí giӳ tài khoҧn séc bҵng sӵ duy trì sӕ dѭ tài khoҧn tӕi thiӇu và thӡi gian liên quan ÿӃn viӋc chuyӇn séc. Vì vұy, Thanh toán ÿLӋn tӱ VӁ giúp tháo gӥÿѭӧc nhӳng khó khăn và ÿѭa tӟi thành công trong các giao dӏch. Thanh toán ÿLӋn tӱ (electronic payment) là viӋc thanh toán tiӅn thông qua thông ÿLӋp ÿLӋn tӱ (electronic message) thay cho viӋc giao dӏch dùng tiӅn mһt: ví dө trҧ tiӅn mua hàng Eҵng thҿ mua hàng, thҿ tín dөng...thӵc chҩt ÿӅu là dҥng thanh toán ÿLӋn tӱ. Ngày nay, vӟi sӵ ÿLӅu khiӇn cӫa thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ, thanh toán ÿLӋn tӱÿã mӣ sang lƭnh vӵc mӟi, ÿó là: · Trao ÿәi dӳ liӋu tài chính (Financial Electronic Data Interchange - FEDI) chuyên phөc Yө cho viӋc thanh toán ÿLӋn tӱ giӳa các công ty giao dӏch vӟi nhau bҵng ÿLӋn tӱ. · TiӅn mһt Internet (Internet Cash) là tiӅn ÿѭӧc mua tӯ nѫi phát hành (ngân hàng hoһc mӝt Wә chӭc tín dөng nào ÿó), sau ÿó ÿѭӧc chuyӇn ÿәi tӵ do sang ÿӗng tiӅn khác thông qua Internet, áp dөng trong phҥm vi mӝt nѭӟc cNJng nhѭ giӳa các quӕc gia, tҩt cҧÿӅu ÿѭӧc thӵc hiӋn bҵng kӻ thuұt sӕ hoá, vì thӃ tiӅn mһt này còn có tên là "tiӅn mһt sӕ hoá" (digital cash), có công nghӋÿһc thù chuyên phөc vө mөc ÿích này, ÿҧm bҧo mӑi yêu Fҫu cӫa ngѭӡi bán và ngѭӡi mua theo luұt quӕc tӃ. TiӅn mһt Internet ÿѭӧc ngѭӡi mua hàng mua bҵng ÿӗng nӝi tӋ rӗi dùng mҥng Internet chuyӇn cho ngѭӡi bán hàng. Thanh toán bҵng tiӅn Internet ÿang trên ÿà phát triӇn nhanh, nó có các ѭu ÿLӇm nәi bұt sau: - Có thӇ dùng ÿӇ thanh toán nhӳng món hàng giá trӏ nhӓ, thұm chí ngay cҧ tiӅn mua báo (vì phí giao dӏch mua hàng và chuyӇn hàng rҩt thҩp). - Không ÿòi hӓi phҧi có mӝt quy chӃÿѭӧc thoҧ thuұn tӯ trѭӟc, thӇ tiӃn hành giӳa hai con ngѭӡi hoһc hai công ty bҩt kǤ, các thanh toán là vô danh. - TiӅn mһt nhұn ÿѭӧc ÿҧm bҧo là tiӅn thұt, tránh tiӅn giҧ. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 28 = 0ӝt hӋ thanh toán ÿLӋn tӱ ÿ˱ͫc g͕i là W͙t QӃu nó thoҧ mãn các yêu cҫu vӅ "tính bҧo Pұt, ÿӝ tin cұy, tính quy mô (scalability), tính vô danh (anonymity), tính chҩp nhұn ÿѭӧc, tính mӅm dҿo, tính chuyӇn ÿәi ÿѭӧc, tính hiӋu quҭ, tính dӉ kӃt hӧp vӟi ӭng dөng và dӉ sӱ dөng". Mӝt mô hình thanh toán ÿLӋn tӱ tӕt phi ÿáp ӭng càng cao càng tӕt các yêu cҫu nêu trên, trong ÿó tính bҧo mұt ÿóng vai trò tӕi thѭӧng. 4.2 Các công ngh͏ s͵ dͭng trong thanh toán ÿL͏n t͵ 4.2.1 Công nghӋ thanh toán bҵng vân tay 0ӝt siêu thӏӣ Washington (Mӻ) ÿã áp dөng công nghӋ mӟi: Cho phép khách hàng thanh toán bҵng vân tay. KӃt quҧÿáng chú ý, ÿa phҫn khách hàng ÿӅu cҧm thҩy thích thú vӟi hình thӭc thanh toán mӟi này. +Ӌ thӕng này tên là Pay By Touch, ÿã tӯng ÿѭӧc Thriftway (Mӻ) triӇn khai tҥi mӝt cӱa hàng cӫa hãng, ӣ Seattle năm 2002. Hãng này cho biӃt, cho tӟi nay, mӛi tháng có tӟi hàng ngàn các cuӝc giao dӏch sӱ dөng phѭѫng thӭc thanh toán mӟi. Khi ÿăng ký sӱ dөng hӋ thӕng Pay By Touch, khách hàng ÿѭӧc quét Gҩu vân tay nhѭ mӝt dҩu hiӋu nhұn dҥng. Ngѭӡi mua sӁÿăng ký thҿ tín dөng vӟi cӱa hàng, sau khi hӑ lӵa chӑn loҥi thҿ tín dөng ÿӇ thanh toán tҥi ÿLӇm chi trҧ. Giám ÿӕc hãng Thrifway, ông Paul Kapioski cho biӃt, vӟi công nghӋ mӟi này, ngѭӡi mua hoàn toàn yên tâm, thoҧi mái vì thông tin cá nhân cӫa hӑÿѭӧc bҧo mұt hoàn toàn. Ban ÿҫu, hãng dӵ kiӃn sӁ thӱ nghiӋm trong 60 ngày hӋ thӕng chi trҧ mӟi này, nhѭng vì ''ngѭӡi dùng quá nóng ruӝt'', vì thӃ hãng ÿã ÿѭa luôn hӋ thӕng này vào gói thanh toán. Tính thѭѫng mҥi chӫ chӕt cӫa hӋ thӕng sinh trҳc hӑc này chính là vҩn ÿӅ giá cҧ. Nó giúp ngѭӡi bán lҿ tiӃt kiӋm tӟi tӯng xu nhӓ trong mӛi phiên giao dӏch ÿLӋn tӱ. HӋ thӕng này cNJng khuyӃn khích ngѭӡi mua dùng các thҿ nӧ. &NJng nhӡ hӋ thӕng mӟi, các vө giao dӏch gian lұn giҧm hҷn, theo ông Kapioski, sӕ tiӅn thanh toán ÿLӋn tӱ cӫa Thrifway ÿã tăng thêm 30%. Trong suӕt 2 ÿӃn 2,5 năm gҫn ÿây, chѭa thҩy xuҩt hiӋn vө giao dӏch gian lұn nào trên hӋ thӕng này. 7ҩt nhiên, hӋ thӕng sinh trҳc hӑc kiӇu này không phҧi là công nghӋ bán lҿ duy nhҩt quan tâm ÿӃn các vҩn ÿӅ bҧo mұt thông tin cá nhân. Bên cҥnh ÿó, các hӋ thӕng nhұn biӃt bҵng tҫn sӕ radio, cNJng bӏ chӍ trích là can thiӋp khá nhiӅu vào ÿӡi sӕng riêng tѭ cӫa khách hàng nhѭ: thông tin vӅ nhà ӣ, vӅ thói quen mua sҳm... 4.2.2 Công nghӋ thҿ Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 29 = Tháng 5-2002, viӋc khai trѭѫng hӋ thӕng ngân hàng trӵc tuyӃn (VCB-Online) và hӋ thӕng máy rút tiӅn tӵÿӝng ATM (vӟi khoҧng 100 máy trên toàn quӕc) ÿã mang lҥi tҫm vóc Pӟi vӅ công nghӋ ngân hàng ÿѭӧc áp dөng tҥi Vietcombank. Hai hӋ thӕng này hӛ trӧ cho nhau, mang lҥi cho khách hàng nhiӅu tiӋn ích khi mӑi giao dӏch ngân hàng ÿѭӧc thӵc hiӋn tӭc thì (Real time), không cҫn phҧi qua mӝt khâu trung gian nào. Khách hàng có thӇ tӵ thӵc hiӋn các giao dӏch nhѭ xem tài khoҧn, chuyӇn khoҧn, rút tiӅn... tҥi các máy ATM gҫn nhҩt ÿӇ sӱ Gөng các dӏch vө tӵÿӝng hoá có tính chính xác và bҧo mұt cao. Trong khi ÿó, hӋ thӕng giao dӏch tӵÿӝng (Connect 24) cho phép khách hàng giao dӏch ӣ bҩt cӭÿâu. Ĉӕi vӟi nhӳng khách hàng cҫn tiӃt kiӋm thӡi gian và thích sӱ dөng công nghӋ cao, dӏch vө VCB – Online sӁ giúp khách hàng thӵc hiӋn giao dӏch ngay tҥi công ty hay nhà Fӫa mình thông qua hӋ thӕng E – Banking hoһc mҥng Internet. Thӕng ÿӕc Ngân hàng Nhà Qѭӟc Lê Ĉӭc Thúy ÿánh giá, viӋc triӇn khai 2 dӏch vө này cӫa Vietcombank ÿã ÿánh dҩu Eѭӟc phát triӇn mӟi vӅ “chҩt” trên con ÿѭӡng hiӋn ÿҥi hóa công nghӋ ngân hàng ViӋt Nam. Không chӍÿi ÿҫu vӅ ngân hàng ÿLӋn tӱ, ngay tӯ nhӳng năm1996 - 1997, Vietcombank ÿã thӵc hiӋn chӫ trѭѫng phát triӇn công nghӋ thҿ bҵng viӋc ÿӭng ra làm ÿҥi lý phát hành và thanh toán 2 loҥi thҿ tín dөng quӕc tӃ phә biӃn trong giao dӏch ngân hàng trên thӃ giӟi là MasterCard và VisaCard. Mӟi ÿây, Vietcombank lҥi tiӃp tөc khai trѭѫng dӏch vө thҿ tín dөng Vietcombank American Express (thҿ VCB Amex). Ĉây là loҥi thҿ tín dөng quӕc tӃ có nhiӅu tiӋn ích cho khách hàng, ÿѭӧc chҩp nhұn thanh toán tҥi hàng triӋu ÿLӇm cung cҩp hàng hoá, Gӏch vө và có thӇ rút tiӅn tӯ hӋ thӕng 500.000 máy rút tiӅn tӵÿӝng ATM ӣ hѫn 200 quӕc gia trên toàn thӃ giӟi. Ra ÿӡi tӯ năm 2001, ngoài các công dөng thông thѭӡng nhѭ rút, gӱi tiӅn, vҩn tin giao dӏch và tra cӭu các thông tin tài chính… giӕng nhѭ thҿ ATM cӫa ngân hàng khác, thҿ ATM cӫa Incombank ÿã nhanh chóng ÿѭӧc phә biӃn rӝng rãi nhӡ nhӳng tính năng ѭu viӋt. Ĉó là miӉn phí mӑi giao dӏch, ÿӝ bҧo mұt cao, chӫ thҿÿѭӧc hѭӣng lãi trên sӕ dѭ cӫa thҿ nhѭ mӝt sә tiӃt kiӋm tӵÿӝng. Khách hàng có thӇ rút tiӅn 24/24 giӡ tҥi mҥng lѭӟi ATM cӫa Incombank trên toàn quӕc, thӵc hiӋn các giao dӏch tҥi chi nhánh và ÿLӇm giao dӏch trong mҥng lѭӟi cӫa Incombank. Chӫ thҿ ATM còn nhұn ÿѭӧc chӃÿӝ bҧo hiӇm miӉn phí lên ÿӃn 20 triӋu ÿӗng dành riêng cho thҿ ATM G-Card và ATM S-Card. Qua hӋ thӕng tài khoҧn ATM, DN cNJng có thӇ trҧ Oѭѫng cho CBCNV mӝt cách thuұn tiӋn vӟi chi phí thҩp nhҩt. Ĉһc biӋt, trong quý I/2005, khách hàng ÿѭӧc mua sҳm các loҥi thҿ cào di ÿӝng, Internet, Internet-phone… trӵc tuyӃn vӟi nhà cung cҩp dӏch vө qua Incombank ATM. Ngoài ra, khách hàng ÿѭӧc hѭӣng chӃÿӝѭu ÿãi, giҧm giá ÿһc biӋt dành riêng cho chӫ thҿ ATM cӫa Incombank tҥi hàng trăm ÿӏa chӍѭu ÿãi trên toàn quӕc. Vӟi nhӳng tiӋn ích ÿó, ÿӃn nay, Incombank ÿã phát hành ÿѭӧc 70.000 thҿ ATM các loҥi. Bên cҥnh viӋc phát triӇn 3 loҥi thҿ ATM vӟi các tính năng ÿһc trѭng dành riêng cho tӯng ÿӕi tѭӧng khách hàng nhѭ ATM G-Card dành cho khách hàng VIP, ATM S-Card dành riêng cho giӟi trҿ và ATM C-Card dành cho các ÿӕi tѭӧng phә thông, chúng tôi ÿã tiӃn hành nghiên Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 30 = Fӭu và cho ra ÿӡi 2 loҥi thҿ mӟi: thҿ thanh toán Incombank Cashcard và thҿ tín dөng quӕc tӃ Visa, MasterCard ÿӇ phөc vө tӕi ÿa nhu cҫu cӫa khách hàng. Th̓ Cashcard ÿ˱ͫc ÿánh giá là có nhi͉u tính năng v˱ͫt tr͡i nhͥ vào công ngh͏ th̓ chip tiên ti͇n nh̭t trên th͇ giͣi. V̵y ÿL͋m khác bi͏t giͷa th̓ Incombank Cashcard vͣi các lo̩i th̓ khác l˱u hành trên th͓ tr˱ͥng là gì? Incombank Cashcard dùng ÿӇ mua bán hàng hóa dӏch vө tҥi các cѫ sӣ chҩp nhұn thҿ, ÿây là sҧn phҭm thҿ thanh toán dӵa trên công nghӋ thҿ chip hay còn gӑi là thҿ thông minh – công nghӋ thҿ hiӋn ÿҥi nhҩt hiӋn nay dӵa trên công nghӋÿa ӭng dөng cӫa Proton World. Trên thҿ có Jҳn con chip ÿLӋn tӱ, ÿѭӧc coi nhѭ mӝt máy tính siêu nhӓÿӇ nhұn, xӱ lý và lѭu trӳ mӑi thông tin. Thҿ Cashcard có tính bҧo mұt cao hѫn vӟi mӝt cѫ chӃ bҧo mұt tinh vi và phӭc tҥp, rҩt khó có thӇ gian lұn hoһc làm giҧ. Chi phí vұn hành cNJng thҩp hѫn vì thҿ không phҧi trҧ cѭӟc ÿLӋn thoҥi cho các giao dӏch off-line (giao dӏch phi trӵc tuyӃn, không cҫn nӕi mҥng ÿLӋn thoҥi). Thҿ Cashcard thӵc hiӋn giao dӏch nhanh hѫn vӟi các giao dӏch off-line trong vòng chѭa ÿҫy 1 giây, tiӃt kiӋm thӡi gian cho khách hàng. Thҿ thông minh Cashcard còn có dung lѭӧng lѭu trӳ lӟn Kѫn thҿ tӯ nhӡ viӋc phát triӇn công nghӋÿa ӭng dөng Proton ÿӇ tích hӧp nhiӅu ӭng dөng khác nhau nhѭ: thanh toán hoһc ghi nӧ, ví ÿLӋn tӱ, vé du lӏch, ÿLӇm thѭӣng, bҧo mұt nhұn dҥng… Trong tѭѫng lai, ngoài viӋc thӵc hiӋn thanh toán tҥi các ÿLӇm bán hàng, thҿ còn ÿѭӧc sӱ dөng ӣ Fҧ máy ATM, ÿLӋn thoҥi công cӝng, Internet. Hѫn thӃ nӳa, trong quá trình sӱ dөng, khách hàng có thӇ nҥp thêm tiӅn cho tӟi sӕ dѭ tӕi ÿa cӫa thҿ là 10.000.000 ÿӗng, rút tiӅn mһt, vҩn tin sӕ dѭ, giao dӏch gҫn nhҩt cӫa thҿ. 7̩i sao th̓ Visa, MasterCard l̩i ÿ˱ͫc m͏nh danh là “th̓ mua s̷m toàn c̯u b̹ng ti͉n Vi͏t Nam”? Thҿ tín dөng quӕc tӃ mang nhãn hiӋu Visa, MasterCard do Incombank phát hành ÿѭӧc sӱ Gөng thanh toán trong và ngoài lãnh thә ViӋt Nam. Ĉây là mӝt phѭѫng tiӋn thanh toán không dùng tiӅn mһt vӟi hҥn mӭc chi tiêu không hoàn toàn phө thuӝc vào khҧ năng thӃ chҩp cӫa khách hàng. Khách hàng có thӇ chi tiêu trѭӟc, trҧ tiӅn sau, thanh toán toàn bӝ hay mӝt phҫn khoҧn chi vào ngày ÿӃn hҥn thanh toán. Thҿ tín dөng quӕc tӃ Visa, MasterCard ÿѭӧc hѫn 9.000 ÿҥi lý tҥi ViӋt Nam và hѫn 25 triӋu ÿҥi lý trên toàn thӃ giӟi chҩp nhұn thanh toán hàng hóa dӏch Yө, vӟi hѫn 1 triӋu ÿLӇm rút tiӅn mһt và hѫn 500.000 máy rút tiӅn tӵÿӝng ATM hoҥt ÿӝng 24 giӡ x 7 ngày trên toàn thӃ giӟi. Thҿ thuұn tiӋn trong quҧn lý giám sát chi tiêu cӫa cán bӝ khi ÿi công tác, giúp các bұc phө huynh kiӇm soát hiӋu quҧ viӋc chi tiêu cӫa con cái theo hӑc ӣ nѭӟc ngoài 4.2.3 ĈLӋn thoҥi ÿa năng ĈTDĈÿang trӣ thành phѭѫng tiӋn liên lҥc ÿa chӭc năng, ngoài khҧ năng truyӅn và nhұn âm thanh, chúng còn có thӇ gӣi hình ҧnh, dӳ liӋu, xӱ lý văn bҧn tѭѫng tӵ mӝt chiӃc laptop nhѭng gӑn, nhҽ hѫn. Theo các chuyên gia viӉn thông, ĈTDĈ sӁÿѭӧc biӃn thành phѭѫng tiӋn Kӛ trӧ các giao dӏch cá nhân nhѭ mua sҳm, mua bán chӭng khoán, mua vé máy bay, ÿһt phòng, NӇ cҧÿánh bҥc... Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 31 = Cuӝc cách mҥng viӉn thông ÿang khӣi ÿӝng khi thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ (TMĈT) ÿѭӧc tiӃn hành thӱ nghiӋm sӱ dөng trên ĈTDĈӣ quy mô nhӓ. +̯u h͇t ĈTDĈ c̯n ph̫i có simcard và P͡t s͙ nhà s̫n xṷt d͹ÿ͓nh nâng c̭p simcard thành th̓ÿ͓nh d̩ng cá nhân và th̓ tín dͭng. Ĉi ÿҫu trong viӋc thӱ nghiӋm này là Nokia, hӑÿang hӧp tác vӟi Deutsche Bank ÿӇ phát triӇn Gӏch vө ngân hàng di ÿӝng. Mӝt thӱ nghiӋm theo phѭѫng pháp khác là tҥo thêm mӝt khe trong chiӃc “môbai” ÿӇ nhét thҿ thӭ hai dành riêng cho TMĈT di ÿӝng –M-commerce (Mobile Electronic Commerce). Nhӳng chiӃc thҿ này có thӇÿѭӧc dùng ÿӇ thanh toán trên Internet hoһc rút ra thanh toán tҥi các ÿLӇm bán hàng, quán bar hay trҧ tiӅn vé trên các phѭѫng tiӋn giao thông công cӝng, vé xem phim. Tài khoҧn di ÿӝng Các công ngh͏ h͟ trͫ thanh toán qua ĈTDĈ hiӋn ÿang ÿѭӧc thӱ nghiӋm theo nhiӅu Kѭӟng. Ryusuke Narukawa - Trѭӣng phòng KӃ hoҥch và Phát triӇn cӫa Nicos (Nippon Shinpan Co) mӝt hãng tín dөng hiӋn có 15,3 triӋu khách hàng dùng thҿ tҥi Nhұt tuyên bӕ nhѭÿinh ÿóng Fӝt: “Nhӳng chiӃc ĈTDĈ sӁ thay thӃ hoàn toàn các loҥi thҿ tín dөng”. Trên thӵc tӃ, Nhұt và Hàn Quӕc – nhӳng xӭ sӣ có mҥng ĈTDĈ hiӋn ÿҥi nhҩt thӃ giӟi – ÿang dүn ÿҫu trong viӋc "se duyên" thҿ tín dөng vӟi ĈTDĈ. Nicos ÿã liên kӃt vӟi NTT DoCoMo – mӝt nhà cung cҩp mҥng ĈTDĈ khәng lӗӣ Nhұt ÿӇ thӱ nghiӋm mӝt hӋ thӕng thanh toán ÿӝc ÿáo: ngѭӡi mua hàng sӁ dùng máy ĈTDĈ cӫa mình truyӅn thông tin bҵng tia hӗng ngoҥi ÿӃn mӝt thiӃt bӏÿӑc ÿһc biӋt gҳn liӅn vӟi các máy tính tiӅn... Trong mӝt cӱa hàng bán băng ÿƭa nhҥc, Narukawa móc ĈTDĈ ra và hѭӟng nó vӅ phía máy ÿӑc rӗi bҩm. Chѭa tӟi 2 giây sau, thiӃt bӏ này “ói” ra mӝt hóa ÿѫn cho biӃt ÿã thӵc hiӋn xong viӋc trӯ vào tài khoҧn cӫa Narukawa khoҧn tiӅn tѭѫng ӭng vӟi giá ÿƭa CD nhҥc jazz mà anh chӑn. Ông Hideo Nomura cho biӃt, cӱa hàng cӫa ông là mӝt trong 100 hiӋu bán lҿ tham gia thӱ nghiӋm hӋ thӕng thanh toán qua ĈTDĈ này, trѭӟc khi nó ÿѭӧc triӇn khai trên toàn nѭӟc Nhұt vào tháng 4/2004. ThiӃt bӏÿӑc tín hiӋu hӗng ngoҥi gҳn vào máy tính tiӅn cӫa ông chӍ có 90 USD. 4.3 Các hình thӭc triӇn khai thanh toán ÿLӋn tӱ 4.3.1 Các phѭѫng pháp thanh toán thҿ Thҿ ghi nӧ: Thҿ ghi nӧ cNJng giӕng nhѭ thҿ tín dөng, chӍ khác là chúng trӵc tiӃp chuyӇn tiӅn Wӟi các tài khoҧn séc cӫa ngѭӡi dùng. HiӋn nay, hҫu hӃt các thҿ ghi nӧÿӅu có biӇu tѭӧng cӫa Visa hay MasterCard. ĈLӅu ÿó có nghƭa là bҥn có thӇ xӱ lý các giao dӏch thҿ ghi nӧ hӋt nhѭ là [ӱ lý các giao dӏch thҿ tín dөng, nhѭng do tiӅn ÿѭӧc chuyӇn tӟi trӵc tiӃp tӯ tài khoҧn séc hoһc tài khoҧn tiӃt kiӋm cӫa ngѭӡi sӱ dөng, nên chiӃt khҩu sӁ thҩp hѫn. *ҫn ÿây séc ÿLӋn tӱÿѭӧc sӱ dөng thay thӃ thҿ ghi nӧ khi kinh doanh trên mҥng bӣi vì khi sӱ Gөng thҿ ghi nӧ, bҥn phҧi ÿѭa thҿ vào máy ÿӑc thҿ và yêu cҫu khách hàng cӫa bҥn nhұp sӕ PIN. Thҿ mua hàng: Thay vì trҧ bҵng tiӅn mһt, bҥn có thӇÿѭa thҿ mua hàng cho ngѭӡi bán và hӑ sӁ Oұp cho bҥn mӝt hoá ÿѫn mua hàng. NhiӋm vө cӫa bҥn là ÿѭa hoá ÿѫn ÿó ÿӃn ngân hàng cҩp Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 32 = thҿ này và ngân hàng sӁ thanh toán cho bҥn dӵa trên hҥn mӭc cӫa thҿ. ĈLӇm thuұn lӧi cӫa loҥi thҿ này ÿó là ngân hàng có thӇ tҥm ӭng trѭӟc mӝt sӕ tiӅn nhҩt ÿӏnh cho bҥn ÿӇ bҥn mua hàng trong trѭӡng hӧp thҿ cӫa bҥn ÿã quá hҥn mӭc chi tiêu. Nhѭng sau mӝt kǤ hҥn thanh toán (thông thѭӡng khoҧng mӝt năm), ngân hàng sӁ thông báo vӅ sӕ tiӅn bҥn phҧi trҧ. Thҿ tín dөng: Thҿ tín dөng ÿѭӧc sӱ dөng ÿҫu tiên trong các nhà hàng và khách sҥn, sau ÿó là các cӱa hàng bách hóa. Có cҧ mӝt ngành công nghiӋp khәng lӗÿӇ xӱ lý các giao dӏch thҿ tín Gөng trӵc tuyӃn, vӟi các công ty nhѭ First Data, Total System và National Data... ÿang chi tiӃt hóa các giao dӏch phía sau mӕi quan hӋ giӳa ngân hàng, ngѭӡi bán hàng và ngѭӡi sӱ dөng thҿ tín dөng. Hàng triӋu cӱa hàng bách hóa trên toàn nѭӟc Mӻÿã ÿѭӧc trang bӏ các trҥm cuӕi mà thông qua ÿó thҿ tín dөng ÿѭӧc kiӇm tra, sӕ thҿÿѭӧc nhұp và biên lai ÿѭӧc in ra. Ngѭӡi sӱ Gөng ký vào biên lai ÿӇ xác nhұn chӭng minh thѭ và viӋc mua hàng cӫa mình. CyberCash Secure Internet Credit Card Service là mӝt phҫn cӫa CashRegister ÿѭӧc giӟi thiӋu Oҫn ÿҫu tiên vào tháng 5 năm 1995. Nó cho phép khách hàng bҵng mӝt thҿ tín dөng có thӇ mua hàng hoһc dӏch vө tӯ các doanh nghiӋp trên mҥng ÿã cài ÿһt CyberCash CashRegister. ĈӇ hoàn Wҩt phҫn mӅm này doanh nghiӋp phҧi tҧi xuӕng mӝt bӝ công cө kӃt nӕi tӯ website cӫa CyberCash. ViӋc cài ÿһt phҫn mӅm này yêu cҫu mӝt sӕ kiӃn thӭc vӅ Perl và HTML, các chi tiӃt VӁÿѭӧc chӍ rõ khi tҧi chѭѫng trình xuӕng tӯ website. Sau khi CashRegister ÿѭӧc cài ÿһt, các doanh nghiӋp cҫn lұp mӝt tài khoҧn tҥi mӝt ngân hàng nào ÿó chҩp nhұn thanh toán bҵng thҿ tín dөng qua CyberCash. 'ѭӟi ÿây là cách mà mӝt hӋ thӕng xӱ lý thҿ tín dөng ÿLӇn hình thӵc hiӋn 1. Khách hàng ÿѭa thҿ tín dөng cho ngѭӡi bán 2. Ngѭӡi bán hoһc ÿôi lúc là khách hàng, ÿѭa thҿ vào mӝt máy ÿӑc thҿ 3. Thông tin trên dҧi băng tӯ cӫa thҿÿѭӧc truyӅn ÿӃn mӝt hãng xӱ lý thҿ tín dөng ÿӇ xác minh 4. Thông tin trên thҿÿѭӧc ÿӕi sánh vӟi mӝt bӝ quy tҳc ÿѭӧc ÿӏnh nghƭa trѭӟc bӣi nhà phát hành thҿ cho khách hàng (ví dө nhѭ Visa) nhѭ hҥn mӭc tín dөng và ngày hӃt hҥn 5. 0ӝt khi quá trình xác minh ÿѭӧc chҩp nhұn, hӋ thӕng sӁ gӱi ngѭӧc lҥi cho ngѭӡi bán Pӝt mã chӭng thӵc 6. Ngѭӡi bán sӱ dөng mã chӭng thӵc này trên phiӃu thanh toán Vào năm 1958, Ngân hàng nѭӟc Mӻÿã cho ra ÿӡi loҥi thҿ tín dөng ÿѭӧc sӱ dөng ÿҫu tiên trên thӏ trѭӡng có tên là BankAmericard và thҿ MasterCharge. Nhѭng sau ÿó BankAmericard ÿәi tên thành thҿ Visa còn thҿ MasterCharge ÿәi tên thành MasterCard. HiӋp hӝi thҿ tín dөng không phát hành thҿ tín dөng mà nó nhӡ vào các ngân hàng thành viên ÿӇ cung cҩp các dӏch vө mua hàng thông qua merchant account nhҵm giúp các nhà kinh doanh có thӇ chҩp nhұn thanh toán bҵng các thҿ này. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 33 = HiӋn nay có trên 600 triӋu ngѭӡi có thҿ tín dөng ÿӅu có thӇ sӱ dөng tҥi hѫn 14 triӋu ÿLӇm trên thӃ giӟi. American Express vӯa có thêm mӝt loҥi thҿ tín dөng gӑi là “thҿ Optima”. Do hiӋp hӝi thҿ tín dөng không phát hành thҿ nên khách hàng khi dùng thҿ tín dөng phҧi lҩy thҿ Wҥi mӝt ngân hàng phát hành thҿ nhѭng không phҧi ӣ ngân hàng mà ngѭӡi bán cӫa hӑ có merchant account ӣÿó. Sӵ phӕi hӧp giӳa ngân hàng phát hành thҿ cho ngѭӡi mua và ngân hàng cung cҩp merchant account cho ngѭӡi bán phҧi do mӝt bên thӭ ba ÿӭng ra thӵc hiӋn chӭ không phҧi là công ty phát hành thҿ. Tóm lҥi, có nhiӅu hình thӭc thanh toán trong thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ nhѭ chuyӇn tiӅn qua mҥng, thông qua các máy giao dӏch tӵÿӝng (ATM – Automated Teller Machines) vӟi các loҥi thҿ khác nhau. Nhѭng trong bҧn tin này chúng tôi chӍ tұp trung giӟi thiӋu cho bҥn ÿӑc ba loҥi thҿ, ÿó là thҿ tín dөng, thҿ ghi nӧ và thҿ mua hàng, ÿһc biӋt là thҿ tín dөng bӣi vì thҿ tín dөng ÿѭӧc xem nhѭ là phѭѫng pháp thanh toán thӏnh hành nhҩt khi giao dӏch trӵc tuyӃn. Hy vӑng bài viӃt này phҫn nào giúp bҥn ÿӑc hiӇu ÿѭӧc phѭѫng pháp thanh toán bҵng thҿ. 4.3.2 Các phѭѫng pháp thanh toán trӵc tuyӃn Thҿ tín dөng vүn ÿѭӧc xem nhѭ là phѭѫng pháp thanh toán thӏnh hành nhҩt khi giao dӏch trӵc tuyӃn, tuy nhiên cNJng có nhiӅu phѭѫng pháp thanh toán khác Khách hàng có thӇ trҧ tiӅn bҵng hoá ÿѫn ÿLӋn thoҥi Website eCharge.com thӵc hiӋn phѭѫng pháp thanh toán bҵng cách cho phép nhӳng ngѭӡi sӱ Gөng Internet chuyӇn chi phí mua bán thành hoá ÿѫn ÿLӋn thoҥi. Vӟi eCharge, các mһt hàng Gѭӟi 1 USD có thӇ thӵc hiӋn phѭѫng pháp thanh toán này. Chi phí thҩp giúp cho phѭѫng pháp thanh toán này phù hӧp vӟi các dӏch vө nhѭ thuê bao và sҧn phҭm có mã hoá. ĈӇ thӵc hiӋn phѭѫng pháp thanh toán này, ngѭӡi bán cҫn ÿăng ký dӏch vө hoá ÿѫn và cung cҩp mӝt ÿѭӡng Qӕi giӳa eCharge vӟi trang Web kinh doanh. Khách hàng trѭӟc hӃt phҧi download phҫn mӅm miӉn phí xuӕng máy tính cӫa hӑÿӇ sӱ dөng dӏch vө. Sau ÿó eCharge trӵc tiӃp nӕi vӟi modem Fӫa khách hàng vӟi máy chӫ. Máy chӫ tӵÿӝng giӳ các thông tin vӅ hoá ÿѫn. eCharge cung cҩp cho khách hàng dӏch vө hoá ÿѫn quen thuӝc (dѭӟi hình thӭc hoá ÿѫn nӝi hҥt) và tiӃn hành quá thӵc hiӋn giӕng nhѭ quá trình kӃt nӕi Internet. Không có cѭӟc phí hàng tháng nhѭng cҫn có phí cài ÿһt là 50 USD và eCharge tính phí cho mӛi cuӝc giao dӏch là 8.25%. Khách hàng phҧi trҧ 0.5 USD cho các giao dӏch dѭӟi 10 USD,1 USD cho giao dӏch tӯ 10 ÿӃn 35 USD và 2 USD cho giao dӏch trên 35 USD. Các nhà kinh doanh cҫn Oӵa chӑn ÿӇ thu hút khách hàng. Phѭѫng pháp chuyӇn tiӅn bҵng ÿLӋn tӱ và thanh toán bҵng séc ÿLӋn tӱ (EFT và e-check) Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 34 = Thanh toán bҵng séc ÿLӋn tӱ và chuyӇn tiӅn bҵng ÿLӋn tӱ có khác nhau. EFT khҩu trӯ tiӅn thanh toán tӯ tài khoҧn ngân hàng cӫa mӝt doanh nghiӋp hoһc cӫa cá nhân và tiӅn ÿѭӧc kiӇm tra trѭӟc khi chҩp thuұn phѭѫng pháp EFT. Không cҫn tài khoҧn ngân hàng ÿһc biӋt (merchant account) nhѭng bҥn cҫn có mӝt nhà cung cҩp phѭѫng pháp chuyӇn tiӅn bҵng ÿLӋn tӱ e-check phát sinh mӝt loҥi séc bҵng giҩy mà theo ÿó ngѭӡi mua phҧi ÿһt cӑc vào tài khoҧn tiӅn Jӱi cӫa ngѭӡi bán mӝt khoҧn tiӅn và bҩt cӭ mӝt séc tiêu chuҭn nào cNJng phҧi thông qua quá trình này. Giӕng nhѭ séc bҵng giҩy, séc ÿLӋn tӱ có thӇ quay trӣ lҥi khi trong quӻ không ÿӫ tiӅn ÿӇ thanh toán, trong khi ÿó phѭѫng pháp EFT cҫn kiӇm tra trѭӟc khi quá trình thanh toán hoàn thành. Thông thѭӡng e-check không yêu cҫu bҩt cӭ mӝt cái gì khác ngoài tài khoҧn tiӅn gӱi. Ĉây chính là phѭѫng pháp thanh toán tuyӋt vӡi cho các giao dӏch B2B. Nhìn chung, phѭѫng pháp EFT ÿѭӧc coi là phѭѫng pháp nhanh hѫn và ÿáng tin cұy hѫn phѭѫng pháp thanh toán bҵng e-check. Phѭѫng pháp EFT tӵÿӝng kiӇm tra tiӅn gӱi và ngay lұp Wӭc chuyӇn sang tài khoҧn cӫa bҥn. Sӱ dөng e-check vүn phát sinh trѭӡng hӧp rút quá tiӅn bҩt NӇ séc ÿLӋn tӱ hay séc bҵng giҩy. NӃu nhѭ tiӅn trong tài khoҧn tiӅn gӱi cӫa bҥn không còn ÿӇ trҧ bҵng e-check thì ngѭӡi bán cҫn phҧi thông qua các bѭӟc bҳt buӝc ÿӇ thanh toán lҥi bҵng séc tiêu chuҭn. Khách hàng có thӇ phҧi trҧ tiӅn rút quá ӣ ngân hàng và tiӅn phҥt. Redicheck và RediEFT là hai phѭѫng tiӋn thanh toán thông qua tài khoҧn tiӅn gӱi. ĈӇ chҩp nhұn phѭѫng pháp thanh toán e-check hay EFT, bҥn và khách hàng cӫa bҥn không cҫn sӱ dөng phҫn cӭng hay phҫn mӅm. Mã sӕÿѭӧc tích hӧp vào hӋ thӕng trang web cӫa bҥn và nӕi khách hàng vӟi máy chӫ bҧo mұt. Mӝt khi làm ÿѭӧc ÿLӅu này thì nhӳng hӋ thӕng này sӁ cung cҩp nhӳng thông tin tài khoҧn ngân hàng cҫn thiӃt và nhѭ vұy bҳt ÿҫu phѭѫng pháp EFT và phѭѫng pháp thanh toán e-check. Ngѭӡi bán và ngѭӡi mua ngay lұp tӭc nhұn ÿѭӧc tӡ kiӇm tra ÿѫn ÿһt hàng và ngѭӡi bán nhұn ÿѭӧc tên, ÿӏa chӍ, ÿLӋn thoҥi, ÿӏa chӍ email, ÿѫn ÿһt hàng và sӕ lѭӧng hàng cӫa khách hàng. Khi sӱ dөng dӏch vө này tӭc là bҥn thӵc hiӋn hӋ thӕng EFT qua ÿѭӡng ÿLӋn thoҥi hoһc fax. Bҥn - ngѭӡi bán - ÿѫn giҧn chӍ thu thұp thông tin tӯ khách hàng và sau ÿó ÿѭa thông tin vào phҫn mӅm EFT cӫa bҥn và liӋu nó có hoҥt ÿӝng trên máy tính cá nhân cӫa Eҥn, ÿLӇm ÿӃn kinh doanh hay tӵÿӝng thông qua web. NhiӅu nhà cung cҩp merchant account (MAP) chҩp nhұn thanh toán bҵng thҿ tín dөng ÿã ÿѭa ra phѭѫng pháp thanh toán EFT và e-check. Charge.com – mӝt trong nhӳng dӏch vө cӫa MAP sӁ cung cҩp hӋ thӕng cài ÿһt e-check miӉn phí khi bҥn yêu cҫu mӝt merchant account. Phѭѫng pháp thanh toán hàng tháng Qpass.com cung cҩp cho khách hàng hoá ÿѫn hàng tháng ÿӇ trҧ cho các sҧn phҭm ÿѭӧc mua trên mҥng. Qpass.com cung cҩp cho khách hàng: nӝi dung mua hàng nhѭ phҫn mӅm, thuê bao, ca nhҥc…và liên kӃt vӟi mҥng Qpass. Nhӳng khách hàng ÿã ÿăng ký có thӇ ÿӃn trang mua hàng và tiӃn hành giao dӏch. Hàng tháng Qpass thanh toán bҵng thҿ tín dөng cӫa khách hàng và Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 35 = ngѭӡi bán nhұn tiӅn thanh toán. Hình thӭc thanh toán này rҩt phù hӧp vӟi viӋc thanh toán nhӓ và phѭѫng thӭc trҧ tiӅn cho mӛi lҫn sӱ dөng hàng hoá. Intercoin.com là mӝt dӏch vө tѭѫng tӵ nhѭ vұy. HiӋn nay trong hӋ thӕng kiӇm tra bҵng beta, cho phép nhӳng ngѭӡi có tài khoҧn ÿăng ký trҧ chi phí nhӓ cho ngѭӡi bán. Hàng tháng, Intercoin thanh toán vào thҿ tín dөng cӫa ngѭӡi có tài khoҧn hoһc khҩu trӯ tài khoҧn tiӅn gӱi Eҵng phѭѫng pháp ÿLӋn tӱ. Mӝt ÿLӅu bҩt lӧi cӫa phѭѫng pháp thanh toán này là ӣ chӛ ngѭӡi bán không nhұn ÿѭӧc tiӅn thanh toán tӯ Intercoin mãi ÿӃn khi khách hàng trҧ tiӅn. Phѭѫng pháp mua hàng trҧ trѭӟc RocketCash.com là mӝt dӏch vө mua hàng trӵc tuyӃn trên mҥng cho phép các bұc phө huynh Oұp mӝt tài khoҧn ÿӇ con cái cӫa hӑ có thӇ mua hàng tӯ các chi nhánh cӫa RocketCash. Các bұc phө huynh ÿѭa tiӅn vào tài khoҧn sӱ dөng sӕ thҿ tín dөng, bҵng séc hoһc bҵng lӋnh chuyӇn tiӅn. +ӑ cNJng có thӇ gia hҥn tài khoҧn nhѭ thӡi gian mà con hӑ có thӇ truy cұp vào ÿӏa ÿLӇm mà chúng có thӇÿӃn thăm. RocketCash.com cho phép khách hàng mua hàng trӵc tiӃp tҥi website cӫa ngѭӡi bán. Khách hàng có thӇ truy cұp ÿӃn các website ÿó vào các mөc chào hàng, tranh ҧnh, hàng khuyӃn Pҥi…Và hҫu nhѭ không có sӵ khác nhau nào giӳa khách hàng cӫa RocketCash và khách hàng ÿӃn thăm trang web cӫa bҥn và trҧ bҵng thҿ tín dөng. RocketCash dùng công nghӋÿӝc quyӅn và ngѭӡi bán hàng chӍ cҫn ÿăng ký là thành viên cӫa RocketCash ÿӇ cung cҩp dӏch vө này cho khách hàng. 4.3.3 Vi thanh toán: Thay ÿәi lӟn trong thanh toán nhӓ Theo mô hình lý tѭӣng trong kinh doanh ÿLӋn tӱ thì tҩt cҧ khách hàng ÿӅu sӁ thanh tóan Eҵng thҿ tín dөng. Tuy nhiên nӃu bҥn bán nhӳng món hàng nhӓ, giá trӏ thҩp nhѭ download nhҥc, các bài báo, rao vһt... thì thҿ tín dөng không khҧ thi lҳm. Mӝt tin tӭc tӕt lành ÿã ÿӃn vӟi nhӳng nhà bán lҿ qua mҥng là bên cҥnh hình thӭc thҿ tín dөng, còn có Pӝt cách mӟi ÿӇ thanh tóan cho nhӳng món mua sҳm lһt vһt, ÿó là "thanh toán siêu nhӓ" Trong thӃ giӟi web, vi thanh toán là mӝt khái niӋm kinh doanh chӍ cách thu tiӅn tӯ mӛi trang web ÿѭӧc xem, mӛi ÿѭӡng link, hay bҩt cӭ dӏch vө nào ÿѭӧc bán qua web mà có giá tiӅn hӃt Vӭc nhӓ, thұm chí mӝt vài xu. 0ӝt sӕ công ty ÿã cung cҩp dӏch vө vi thanh toán, hҫu hӃt ÿӅu sӱ dөng cách mã hoá mӛi ÿѭӡng link, mӛi click phҧi trҧ tiӅn bên trong các trang HTML và các tài khoҧn cá nhân trên Internet, Qѫi ngѭӡi dùng sӁ cân ÿӕi nӧ có vӟi mӝt ӭng dөng cӫa bên thӭ ba có trách nhiӋm kiӇm soát, thu nhұn và phân phӕi các khoҧn thanh toán rҩt nhӓ. Công nghӋ Vi thanh toán ÿһc biӋt phә biӃn ӣ nhӳng trang web cung cҩp âm nhҥc hoһc các bài báo theo yêu cҫu. Do nhӳng mһt hàng này thѭӡng chӍ có giá vài USD hoһc ít hѫn, nên ngѭӡi Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 36 = bán không muӕn ÿӇ khách mua bҵng thҿ tín dөng, nӃu không phí thanh toán cho mӛi giao dӏch này sӁ chiӃm hӃt cҧ lӧi nhuұn cӫa nhӳng món hàng nhӓÿó. Chuyên gia cӫa Gartner Avivah Litan cho biӃt "NӃu bán mӝt món hàng dѭӟi 10 USD, phí giao Gӏch mà bҥn phҧi trҧ cho công ty thҿ tín dөng còn lӟn hѫn cҧ lӧi nhuұn". Các nhà cung cҩp dӏch vө vi thanh toán cho phép ngѭӡi dùng mua hàng giá trӏ nhӓ bҵng cách trӯ dҫn ÿi vào mӝt tài khoҧn trҧ trѭӟc. Vì vұy mӝt khách hàng có tài khoҧn khoҧng 10 hay 20 USD có thӇ mua các món hàng giá trӏ tӯ 0,01 USD trӣ lên tҥi tҩt cҧ các trang web hӑ muӕn, ÿӗng thӡi các trang này vүn có lӧi nhuұn tӯ nhӳng giao dӏch nhӓ bé ÿó. 0һc dù có lӧi ích nhѭ vұy, công nghӋ này vүn chѭa ÿѭӧc phә biӃn rӝng rãi. Tuy nhiên ngày nay, khi thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ tiӃp tөc tăng trѭӣng mҥnh mӁ, các nhà cung cҩp dӏch vө Vi thanh toán cNJng phát triӇn theo. Hai nhân t͙ góp ph̯n làm tăng nhu c̯u Vi thanh toán là: băng thông rӝng ÿѭӧc sӱ dөng phә biӃn và khách hàng ÿã bҳt ÿҫu chҩp nhұn trҧ tiӅn ÿӇ mua các tӋp tin âm nhҥc thay vì thích sӱ Gөng miӉn phí nhѭ trѭӟc kia. Nhӳng nӛ lӵc cӫa HiӋp hӝi ngành thu âm Hoa KǤ (RIAA) nhҵm Kѭӟng ngѭӡi dùng ÿӃn viӋc download nhҥc hӧp pháp ÿã bҳt ÿҫu có hiӋu quҧ. /ӵa chӑn nhà cung cҩp: BitPass Catering cho các nhà cung cҩp nӝi dung nhӓ, ÿӝc lұp. BitPass không thu phí ÿăng ký hay phí hàng tháng và rҩt dӉ dàng cài ÿһt. Công ty này ÿѭa ra Pӝt giҧi pháp "giá trӏ lѭu trӳ" theo ÿó ngѭӡi sӱ dөng trҧ trѭӟc mӝt khoҧn tiӅn vào tài khoҧn, và sau ÿó hӑ có thӇ mua hàng vӟi giá trӏ thҩp ÿӃn 1 penny. Giҧi pháp BitPass tích hӧp rҩt chһt chӁ Yӟi trang Web cӫa nhà cung cҩp nӝi dung nên các giao dӏch ÿѭӧc thӵc hiӋn rҩt nhanh chóng, Jҫn nhѭ không mҩt khoҧng thӡi gian kӃt nӕi nào. 0һt trái cӫa hӋ thӕng này là nó có sӕ lѭӧng ngѭӡi dùng chѭa lӟn, nên có trӣ ngҥi: Nhӳng khách hàng tiӅm năng có thӇ sӁ ngҥi ÿăng ký sӱ dөng mӝt dӏch vө mӟi. BitPass ÿang cӕ gҳng vѭӧt qua trӣ ngҥi này bҵng cách ÿѫn giҧn hóa tӕi ÿa viӋc ÿăng ký. PayPal: Là nhà cung cҩp dӏch vө thanh toán ÿLӋn tӱ hàng ÿҫu thӃ giӟi vӟi hѫn 40 triӋu ngѭӡi Vӱ dөng, PayPal cho phép các khách hàng cӫa mình nҥp tiӅn vào tài khoҧn bҵng ACH (ngân hàng hӕi ÿóai tӵÿӝng), mҥng lѭӟi thanh toán mà các ngân hàng thѭӡng sӱ dөng ÿӇ trao ÿәi các khoҧn tiӅn mһt chênh lӋch sau khi kiӇm tra tài khoҧn lүn nhau. Quá trình xӱ lý này rҿ hѫn nhiӅu so vӟi viӋc sӱ dөng thҿ tín dөng, vì thӃ mӭc phí thu cӫa ngѭӡi bán hàng cNJng sӁ thҩp hѫn. Yaga: Là nhà cung cҩp dӏch vө dành cho các tӡ báo và tҥp chí muӕn bán nӝi dung qua mҥng, Pөc ÿích cӫa Yaga là mӝt giҧi pháp thanh toán hoàn hҧo: Công nghӋ cӫa công ty này hӛ trӧ cҧ mô hình ÿóng tiӅn ÿӏnh kǤ và Vi thanh toán. Thêm vào ÿó, hӑ còn có thӇ vӯa quҧn lý nӝi dung và vӯa là mҥng lѭӟi hӛ trӧ thanh toán. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 37 = Xuҩt phát tӯ mӝt nhu cҫu thӵc trong thӃ giӟi ҧo, Vi thanh toán chҳc chҳn sӁÿóng mӝt vai trò quan trӑng trong tѭѫng lai gҫn cӫa thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ. Nhұn xét chung: Ѭu ÿLӇm -Thӡi gian thӵc hiӋn thanh toán nhanh. Thanh toán ngay t ҥi thӡi gian thӵc = viӋc thӵc hiӋn ngay lұp t ӭc viӋc thanh toán khi ngѭӡi dùng thao tác ÿӕi vӟi 1 sӕ bѭӟc cҫn thiӃt. -Giҧm thiӇu sӵ rӫi ro mà khách hàng và thѭѫng gia phҧi gánh chӏu, hiӋu quҧ v à sӵ tính bҧo mұt (Mã hoá, chӳ ký ÿLӋn tӱ…) phҧi ÿѭӧc kӃt hӧp ÿӇ bҧo ÿҧm sӵ an toàn và bҧo mұt cho giao dӏch => Cәng thanh toán Internet ra ÿӡi ÿáp ӭng nhӳng y êu cҫu trên. Ngoài ra, TTĈT còn 1 s͙ lͫi ích nh˱ sau: o Thӭ nhҩt: Thanh toán bҵng thҿ tín dөng luôn tҥo ÿLӅu kiӋn thuұn lӧi cho khách hàng cӫa Eҥn. Không phҧi viӃt séc hay viӃt vào mүu ÿѫn ÿһt hàng, cho vào phong bì rӗi gӱi ÿi và FNJng không cҫn phҧi gӑi ÿLӋn. Khách hàng có thӇÿһt hàng 24 tiӃng mӝt ngày, 7 ngày Pӝt tuҫn, chӍ cҫn dùng thҿ tín dөng, nhұp sӕ rӗi nhҩn chuӝt vào các biӇu tѭӧng thӃ là xong. o Thӭ hai: Thanh toán bҵng thҿ tín dөng là hình thӭc thanh toán tӕt nhҩt, có uy tín nhҩt hiӋn nay và nó chӭng tӓ hoҥt ÿӝng kinh doanh cӫa bҥn mang tính chuyên nghiӋp. o Thӭ ba: Khi chҩp nhұn thanh toán bҵng thҿ tín dөng, khách hàng có thӇÿһt hàng trѭӟc và thanh toán sau. Tӯ khâu ÿһt hàng cho ÿӃn lúc sҧn phҭm ÿóng gói, vұn chuyӇn ÿӅu ÿѭӧc thӵc hiӋn nhanh chóng. NӃu khách hàng ÿһt hàng và thanh toán qua ÿѭӡng bѭu ÿLӋn hoһc fax hӑ sӁ gӱi séc rӗi phҧi ÿӧi gia hҥn séc và sau ÿó mӟi gӱi hàng. Nhѭ vұy sӁ không thuұn tiӋn chút nào. Thӭ tѭ: Khi kinh doanh trên Internet, ÿӕi tѭӧng khách hàng cӫa bҥn là toàn cҫu, mà bҥn biӃt khách hàng ӣ các nѭӟc phát triӇn thѭӡng thanh toán bҵng thҿ tín dөng khi mua hàng. Do ÿó viӋc bҥn không chҩp nhұn thanh toán bҵng thҿ tín dөng cNJng có nghƭa là bҥn tӯ chӕi bán hàng. Khách hàng sӁ không mua hàng cӫa bҥn khi hӑ thҩy mua bán không thuұn tiӋn bӣi vì hӑ có thӇ GӉ dàng tìm thҩy nhà cung cҩp khác. Còn ӣ ViӋt Nam, mһc dù hiӋn nay phѭѫng pháp thanh toán bҵng thҿ tín dөng còn chѭa phә biӃn nhѭng nӃu bҥn có kӃ hoҥch kinh doanh trên mҥng và khách hàng cӫa bҥn là cҧ thӃ giӟi thì bҥn nên chҩp nhұn thanh toán bҵng thҿ tín dөng. Bҵng không bҥn sӁ bӓ lӥ rҩt nhiӅu cѫ hӝi kinh doanh.... 6.1 Nhѭӧc ÿLӇm -Giao diӋn vӟi khách hàng là 1 trong nhӳng ÿLӇm yӃu nhҩt cӫa hӋ thӕng. Bҩt cӭ lúc nào các hackers cNJng có thӇ lӧi dөng sӵ chӫ quan, mҩt cҧnh giác cӫa khách hàng, giҧ danh khách hàng thao tác vӟi hӋ thӕng. Khi ÿó, chúng sӁ phá hoҥi hӋ thӕng , gây thiӋt hҥi nһng nӅ cho khách hàng => mҩt uy tín nhà cung cҩp dӏch vө -Tình trҥng giҧ mҥo thҿ gia tăng => gây tәn thҩt lӟn. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 38 = CHѬѪNG V: VҨN Ĉӄ PHÁP LÝ và CÁC VҨN Ĉӄ KHÁC 5.1 Các vҩn ÿӅ pháp lý khi thӵc hiӋn TMĈT I. Sӵ cҫn thiӃt ban hành pháp lӋnh vӅ thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ Xu thӃ tҩt yӃu cӫa Thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ (TMĈT) trên thӃ giӟi thӇ hiӋn qua tӕc ÿӝ phát triӇn nhanh chóng cӫa TMĈT trong nhӳng năm gҫn ÿây và nhӳng lӧi ích to lӟn cӫa TMĈT ÿem lҥi cho doanh nghiӋp, ngѭӡi tiêu dùng và Chính phӫ. Phù hӧp vӟi nhӳng cam kӃt cӫa ViӋt Nam trong khuôn khә ASEAN, APEC, ASEM, Qѭӟc ta ÿã tham gia "Chѭѫng trình hành ÿӝng chung" cӫa APEC phҩn ÿҩu thӵc hiӋn "Th˱˯ng P̩i phi gi̭y tͥ" vào năm 2010; Tháng 11 năm 2000, Thӫ tѭӟng Chính phӫ nѭӟc ta ÿã ký HiӋp ÿӏnh khung e-ASEAN, cam kӃt tҥo thuұn lӧi cho sӵ phát triӇn cӫa TMĈT nѭӟc ta và các nѭӟc ASEAN trong nhӳng năm tӟi. ĈӇ tҥo ÿLӅu kiӋn cho TMĈT phát triӇn và thӵc sӵ trӣ thành mӝt phѭѫng thӭc ÿem lҥi nhiӅu lӧi ích phҧi có P͡t khuôn kh͝ pháp lý ÿ̯y ÿͯ, minh b̩ch ÿLӅu chӍnh hoҥt ÿӝng này. Trong khi ӣ hҫu hӃt các nѭӟc ASEAN (trӯ ViӋt Nam, Lào, Campuchia và Myanma) và nhiӅu Qѭӟc trên thӃ giӟi ÿã có hӋ thӕng khuôn khә pháp lý vӅ thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ, nѭӟc ta mӟi chӍ có Pӝt sӕ quy ÿӏnh liên quan ÿӃn máy tính, tin hӑc rҧi rác trong các văn bҧn pháp luұt thuӝc nhiӅu Oƭnh vӵc chuyên ngành khác nhau nhѭ: - Mӝt sӕÿLӅu khoҧn cӫa Bӝ Luұt hình sӵ năm 1999 ÿӅ cұp ÿӃn các loҥi tӝi phҥm vӅ tin Kӑc, tӝi phҥm vӅ tuyên truyӅn trên mҥng vi tính. - ĈLӅu 49 Luұt thѭѫng mҥi mӟi chӍ quy ÿӏnh ÿLӋn báo, telex, fax, thѭÿLӋn tӱ và các hình thӭc thông tin ÿLӋn tӱ khác cNJng ÿѭӧc coi là mӝt hình thӭc văn bҧn. - Nghӏÿӏnh 44/NĈ-CP ngày 21/3/2002 cӫa Chính phӫ thӯa nhұn hiӋu lӵc pháp lý cӫa chӳ ký và chӭng tӯÿLӋn tӱ trong ngân hàng. Tuy nhiên, các quy ÿӏnh này chѭa tҥo thành mӝt khuôn khә pháp lý ÿҫy ÿӫÿӇ hoҥt ÿӝng TMĈT ӣ nѭӟc ta có thӇ nhân rӝng và phát triӇn. Vì vұy, Pháp lӋnh này ra ÿӡi sӁ tҥo ra mӝt khuôn khә pháp lý toàn diӋn cung cҩp các quy ÿӏnh ÿӕi vӟi TMĈT mà các văn bҧn pháp luұt hiӋn hành chѭa bao quát hӃt. II. Mӝt sӕ yêu cҫu pháp lý cho viӋc phát triӇn thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ 1. Giá trӏ pháp lý cӫa các hình thӭc thông tin ÿLӋn tӱ HiӋn nay, theo các quy ÿӏnh cӫa pháp luұt ViӋt nam, hình thӭc văn bҧn ÿѭӧc sӱ dөng nhѭ là mӝt trong nhӳng hình thӭc chӫ yӃu trong các giao dӏch dân sӵ, thѭѫng mҥi và ÿһc biӋt là trong các hӧp ÿӗng kinh tӃ nó là mӝt yӃu tӕ bҳt buӝc. Tuy nhiên, hiӋn nay chúng ta vүn chѭa có Pӝt khái niӋm cө thӇ và rõ ràng rҵng thӃ nào là "văn bҧn". Theo quan niӋm lâu nay cӫa nhӳng ngѭӡi làm công tác pháp lý thì hӑ vүn hiӇu trong mӝt nӅn thѭѫng mҥi truyӅn thӕng thì văn bҧn ÿѭӧc ÿӗng nghƭa vӟi giҩy tӡ (dѭӟi hình thӭc viӃt). Nhѭ vұy, nӃu các hình thӭc thông tin ÿLӋn tӱ không ÿѭӧc ghi nhұn vӅ mһt pháp lý là mӝt trong nhӳng hình thӭc cӫa văn bҧn, thì các hӧp ÿӗng ÿѭӧc giao kӃt trên mҥng máy tính giӳa các chӫ thӇ sӁ bӏ coi là vô hiӋu theo pháp luұt cӫa ViӋt nam, do không ÿáp ӭng ÿѭӧc các yêu cҫu vӅ mһt pháp lý cӫa hӧp ÿӗng. NӃu ÿòi hӓi các Kӧp ÿӗng thѭѫng mҥi, dân sӵ phҧi ÿѭӧc thӇ hiӋn dѭӟi hình thӭc viӃt và chӳ ký tay thì nhӳng ѭu thӃ cӫa các giao dӏch thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ sӁ không ÿѭӧc tұn dөng và phát huy. Chính vì vұy Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 39 = viӋc xoá bӓ rào cҧn ÿҫu tiên ҧnh hѭӣng ÿӃn sӵ phát triӇn cӫa thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ là vӅ phía Nhà Qѭӟc cҫn phҧi có sӵ ghi nhұn vӅ mһt pháp lý ÿӕi vӟi giá trӏ cӫa văn bҧn giao dӏch thông qua phѭѫng tiӋn ÿLӋn tӱ. Giá trӏ pháp lý cӫa các hình thӭc thông tin ÿLӋn tӱ có thӇÿѭӧc thӵc hiӋn bҵng hai cách chính nhѭ sau: · Nên ÿѭa ra khái niӋm văn bҧn ÿLӋn tӱ và có nhӳng quy ÿӏnh riêng ÿӕi vӟi loҥi văn bҧn này. · Phҧi coi các hình thӭc thông tin ÿLӋn tӱ nhѭ là các văn bҧn có giá trӏ tѭѫng ÿѭѫng vӟi Yăn bҧn viӃt nӃu nhѭ chúng ÿҧm bҧo ÿѭӧc các yӃu tӕ: Khҧ năng chӭa thông tin, các thông tin có thӇÿѭӧc lѭu giӳ và tham chiӃu lҥi khi cҫn thiӃt. - Ðҧm bҧo ÿѭӧc tính xác thӵc cӫa thông tin - Ðҧm bҧo ÿѭӧc tính toàn vҽn cӫa thông tin HiӋn nay, tҥi ViӋt nam vҩn ÿӅ này chúng ta ÿã có ÿӅ cұp ÿӃn và ÿã ÿѭӧc giҧi quyӃt tuy còn ӣ mӝt góc ÿӝ rҩt hҥn chӃ. Trong luұt Thѭѫng mҥi ViӋt nam ÿã có quy ÿӏnh Hӧp ÿӗng mua bán hàng hoá thông qua ÿLӋn báo, telex, fax, thѭÿLӋn tӱ và các hình thӭc thông tin ÿLӋn tӱ khác FNJng ÿѭӧc coi là hình thӭc văn bҧn. Tuy nhiên, ӣ các hӧp ÿӗng kinh tӃ, dân sӵ, thѭѫng mҥi khác thì vҩn ÿӅ này chѭa ÿXӧc thӯa nhұn mӝt cách rõ ràng và cө thӇ. Chính vì vұy ÿӇ hoàn thiӋn và có mӝt cách hiӇu thӕng nhҩt chúng ta cҫn phҧi có nhӳng ÿLӅu chӍnh kӏp thӡi trong thӡi gian tӟi. 2. Giá trӏ pháp lý cӫa chӳ ký ÿLӋn tӱ 7ӯ trѭӟc ÿӃn nay chӳ ký là phѭѫng thӭc phә biӃn ÿӇ ghi nhұn tính xác thӵc cӫa thông tin ÿѭӧc chӭa ÿӵng trong văn bҧn. Có mӝt sӕÿһc trѭng cѫ bҧn cӫa chӳ ký là: - Chӳ ký nhҵm xác ÿӏnh tác giҧ cӫa văn bҧn. - Chӳ ký thӇ hiӋn sӵ chҩp nhұn cӫa tác giҧ vӟi nӝi dung thông tin chӭa ÿӵng trong văn Eҧn. Trong giao dӏch thѭѫng mҥi thông qua các phѭѫng tiӋn ÿLӋn tӱ, các yêu cҫu vӅÿһc trѭng Fӫa chӳ ký tay có thӇÿáp ӭng bҵng hình thӭc chӳ ký ÿLӋn tӱ. Chӳ ký ÿLӋn tӱ trӣ thành mӝt thành tӕ quan trӑng trong văn bҧn ÿLӋn tӱ. Mӝt trong nhӳng vҩn ÿӅ cҩp thiӃt ÿһt ra là vӅ mһt công nghӋ và pháp lý thì chӳ ký ÿLӋn tӱ phҧi ÿáp ӭng ÿѭӧc sӵ an toàn và thӇ hiӋn ý chí rõ ràng Fӫa các bên vӅ thông tin chӭa ÿӵng trong văn bҧn ÿLӋn tӱ. HiӋn nay trên thӃ giӟi ÿã có rҩt nhiӅu công trình nghiên cӭu và ÿã ÿѭӧc ӭng dөng rӝng rãi nhҵm nhұn dҥng và chӭng thӵc cá nhân. Nhӳng công nghӋ này bao gӗm công nghӋ sӕ và mұt lӋnh nhұn dҥng, dҩu hiӋu hoһc thҿ thông minh, sinh trҳc hӑc, dӳ liӋu ÿLӋn tӱÿѫn giҧn, chӳ ký kӻ thuұt sӕ và các kӃt hӧp cӫa nhӳng công nghӋ này. Luұt pháp ÿLӅu chӍnh lƭnh vӵc này sӁ tұp trung vào viӋc ÿһt ra các yêu cҫu vӅ nhұn Gҥng chӳ ký ÿLӋn tӱ cho phép các bên không liên quan hoһc có ít thông tin vӅ nhau có thӇ xác ÿӏnh ÿѭӧc chính xác chӳ ký ÿLӋn tӱ cӫa các bên ÿӕi tác. Và trong trѭӡng hӧp này ÿӇ xác ÿӏnh ÿѭӧc ÿӝ tin cұy cӫa chӳ ký ÿLӋn tӱ ngѭӡi ta trù liӋu hình thành mӝt cѫ quan trung gian nhҵm chӭng thӵc tính xác thӵc và ÿҧm bҧo ÿӝ tin cұy cӫa chӳ ký ÿLӋn tӱ. Cѫ quan này hình thành nhҵm cung cҩp mӝt dӏch vө mang nhiӅu ý nghƭa vӅ mһt pháp lý hѫn là vӅ mһt công nghӋ. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 40 = çӕi vӟi ViӋt nam vҩn ÿӅ chӳ ký ÿLӋn tӱ vүn còn là mӝt vҩn ÿӅ mà chúng ta mӟi có nhӳng bѭӟc ÿi ÿҫu tiên. Tháng 3/2002 Chính phͯÿã có quy͇t ÿ͓nh s͙ 44/2002/QÐ-TTg v͉ ch̭p nh̵n chͷ ký ÿL͏n t͵ trong thanh toán liên ngân hàng do Ngân hàng Nhà n˱ͣc Vi͏t nam ÿ͉ ngh͓. Có thӇ coi ÿây là văn bҧn pháp lý cao nhҩt quy ÿӏnh vӅ chӳ ký ÿLӋn tӱ hiӋn ÿang ÿѭӧc áp Gөng tҥi ViӋt nam. Chúng ta vүn còn nhiӅu viӋc phҧi làm ÿӇ hoàn thiӋn và nhân rӝng ÿӇ chӳ ký ÿLӋn tӱ trӣ thành phә biӃn trong các giao dӏch thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ. 3. Vҩn ÿӅ bҧn gӕc 9ҩn ÿӅ "bҧn gӕc" có liên quan chһt chӁÿӃn vҩn ÿӅ "chӳ ký" và "văn bҧn" trong môi truӡng kinh doang ÿLӋn tӱ. Bҧn gӕc thӇ hiӋn sӵ toàn vҽn cӫa thông tin chӭa ÿӵng trong văn bҧn. Trong môi trѭӡng giao dӏch qua mҥng thì vҩn ÿӅ bҧn gӕc ÿѭӧc ÿһt gҳn liӅn vӟi viӋc sӱ dөng chӳ ký ÿLӋn tӱ. Do ÿó chӳ ký ÿLӋn tӱ không nhӳng chӍ xác ÿӏnh ngѭӡi ký mà còn nhҵm xác minh cho tính toàn vҽn cӫa nӝi dung thông tin chӭa trong văn bҧn. ViӋc sӱ dөng chӳ ký ÿLӋn tӱ ÿӗng nghƭa vӟi viӋc mã hoá tài liӋu ÿѭӧc ký kӃt. VӅ mһt nguyên tҳc thì văn bҧn ÿLӋn tӱ và văn Eҧn truyӅn thӕng có giá trӏ ngang nhau vӅ mһt pháp lý. Vҩn ÿӅ này ÿѭӧc làm rõ sӁ là cѫ sӣ cho viӋc xác ÿӏnh giá trӏ chӭng cӭ cӫa văn bҧn ÿLӋn tӱ. ViӋc công nhұn giá trӏ chӭng cӭ cӫa văn bҧn ÿLӋn tӱÿóng mӝt vai trò quan trӑng trong sӵ phát triӇn cӫa thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ. ChӍ khi giá trӏ Fӫa văn bҧn ÿLӋn tӱÿѭӧc ÿһt ngang hàng vӟi văn bҧn viӃt truyӅn thӕng thì các chӫ thӇ trong giao dӏch thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ mӟi sӱ dөng mӝt cách thѭӡng xuyên văn bҧn ÿLӋn tӱ thay cho văn Eҧn viӃt truyӅn thӕng. Tuy vұy giá trӏ cӫa văn bҧn ÿLӋn tӱ cNJng chӍÿѭӧc xác nhұn khi nó ÿҧm Eҧo ÿѭӧc các thành tӕ mà ÿã ÿѭӧc nêu ӣ phҫn trên. Có thӇ nói vҩn ÿӅ xây dӵng khung pháp lý làm cѫ sӣ cho thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ phát triӇn là Pӝt viӋc làm mang tính cҩp thiӃt. Dүu là còn nhiӅu vҩn ÿӅ mà chúng ta phҧi bàn vӅ nó song Pӝt thӵc tӃ là thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ không thӇ phát triӇn mҥnh và hoàn thiӋn nӃu nhѭ không có môi trѭӡng pháp lý ÿҫy ÿӫ cho nó hoҥt ÿӝng. Theo kӃ hoҥch tӟi cuӕi năm 2002 Bӝ Thѭѫng mҥi VӁ trình Chính phӫ Pháp lӋnh vӅ Thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ. Ðây là sӁ mӝt tin vui cho tҩt cҧ nhӳng ai ÿã, ÿang và sӁ triӇn khai, quan tâm ÿӃn thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ. 4. Bҧo vӋ quyӅn sӣ hӳu trí tuӋ. Thѭѫng mҥi trên Internet sӁ thѭӡng xuyên liên quan tӟi viӋc bán và viӋc cho phép sӱ Gөng sӣ hӳu trí tuӋ. ĈӇ xúc tiӃn thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ, ngѭӡi bán cҫn phҧi biӃt chҳc rҵng sӣ hӳu trí tuӋ cӫa mình sӁ không bӏÿánh cҳp, còn ngѭӡi mua thì phҧi biӃt chҳc rҵng mình ÿang nhұn ÿѭӧc các sҧn phҭm ÿích thӵc. Vì vұy, cҫn phҧi có sӵ bҧo vӋ rõ ràng và có hiӋu quҧÿӕi vӟi bҧn quyӅn, bҵng phát minh, và nhãn hiӋu thѭѫng mҥi ÿӇ chӕng ÿánh cҳp và gian lұn. Các hiӋp ѭӟc ÿã ÿѭӧc thѭѫng thҧo trong Tә chӭc Sӣ hӳu trí tuӋ thӃ giӟi vӅ bҧo vӋ bҧn quyӅn cҫn phҧi ÿѭӧc phê chuҭn. Các vҩn ÿӅ liên quan tӟi trách nhiӋm vi phҥm, viӋc ӭng dөng nguyên lý sӱ dөng hӧp lý, và sӵ thiӃu công cө khiӃn cho các cѫ chӃ bҧo vӋ chӕng sao chép bӏ Pҩt hiӋu lӵc cҫn phҧi ÿѭӧc giҧi quyӃt mӝt cách cân ÿӕi, và phù hӧp vӟi các nghƭa vө quӕc tӃ. Chính phӫ sӁ nghiên cӭu và trѭng cҫu ý kiӃn dân chúng vӅ sӵ cҫn thiӃt phҧi bҧo vӋ các \Ӄu tӕ cѫ sӣ dӳ liӋu mà không ÿѭӧc hѭӣng quyӅn bҧo vӋ bҧn quyӅn và, nӃu sӵ bҧo vӋҩy là cҫn thiӃt, thì sӁ nghiên cӭu và trѭng cҫu ý kiӃn dân chúng vӅ cách thӵc hiӋn. Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 41 = Chính phӫ Hoa-kǤ sӁÿҭy mҥnh các nӛ lӵc toàn cҫu ÿӇÿҥt ÿѭӧc sӵ bҧo vӋÿҫy ÿӫ và hӳu hiӋu ÿӕi vӟi các chӫ ÿӅ mang tính phát minh có tҫm quan trӑng ÿӕi vӟi sӵ phát triӇn cӫa Internet toàn cҫu, và thiӃt lұp hӋ thӕng các tiêu chuҭn xác ÿӏnh giá trӏ cӫa các khiӃu tӕ ÿòi quyӅn phát minh. Chính phӫ Hoa-kǤ cNJng sӁ hành ÿӝng trên bình diӋn toàn cҫu ÿӇ giҧi quyӃt các xung ÿӝt Qҧy sinh ra do các nѭӟc có ÿãi ngӝ quӕc gia khác nhau ÿӕi vӟi nhãn hiӋu thѭѫng mҥi khi các nhãn hiӋu ҩy liên quan tӟi Internet. Rҩt có thӇ sӁ tҥo ra ÿѭӧc mӝt chӃÿӝ tӵÿLӅu tiӃt trên cѫ sӣ Kӧp ÿӗng mang tính toàn cҫu ÿӇ xӱ lý các xung ÿӝt có thӇ xҧy ra giӳa các ÿҥo luұt vӅ sӱ dөng tên sҧn phҭm theo lƭnh vӵc và vӅ nhãn hiӋu thѭѫng mҥi. Chính phӫ Hoa-kǤ sӁ xem xét lҥi hӋ thӕng cҩp tên sҧn phҭm theo lƭnh vӵc nhҵm tҥo ra Pӝt hӋ thӕng dӵa trên thӏ trѭӡng và có tính cҥnh tranh cao hѫn, và trong quá trình ÿó sӁ tìm cách duy trì và phát triӇn lӕi ÿLӅu hành tӯ dѭӟi lên cӫa Internet. 5. Bí mұt riêng tѭ. 1Ӄu muӕn cho mӑi ngѭӡi cҧm thҩy thoҧi mái tiӃn hành kinh doanh thông qua phѭѫng tiӋn mӟi này, thì bӭc thiӃt phҧi ÿҧm bҧo bí mұt riêng tѭ trong môi trѭӡng mҥng. Nhӳng ngѭӡi thu thұp dӳ liӋu cҫn phҧi cho ngѭӡi tiêu dùng biӃt hӑÿang thu thұp nhӳng thông tin gì, và ÿӏnh dùng thông tin ҩy ÿӇ làm gì. Ngѭӡi tiêu dùng cҫn phҧi có ÿѭӧc sӵ lӵa chӑn thӵc sӵÿӕi vӟi viӋc sӵ dөng và tái sӱ dөng các thông tin vӅ cá nhân hӑ. Các bұc cha mҽ cҫn phҧi có ÿѭӧc khҧ năng quyӃt ÿӏnh có ÿѭӧc phép lҩy thông tin tӯ con cái mình hay không. Ngoài ra, cҫn phҧi bӗi thѭӡng cho ngѭӡi tiêu dùng bӏ hҥi vì sӵ sӱ dөng không ÿúng ÿҳn, hoһc sӵ tiӃt Oӝ các thông tin vӅ cá nhân hӑ, hoһc vì dӵa vào các thông tin cá nhân không chính xác, lӛi thӡi, không ÿҫy ÿӫ hoһc không thích hӧp mà có các quyӃt ÿӏnh sai lҫm. Chính phӫ Hoa-kǤӫng hӝ các nӛ lӵc mà khu vӵc tѭ nhân ÿang thӵc hiӋn nhҵm ӭng dөng các chӃÿӝ bҧo mұt tѭ nhân kiӇu tӵÿLӅu tiӃt, có ý nghƭa, và thuұn tiӋn cho ngѭӡi dùng. Trong sӕ này có các cѫ chӃ báo ÿӝng, thӵc hành lӵa chӑn trӵc tuyӃn , khu vӵc tѭ nhân chҩp nhұn và tuân thӫ các thӵc hành thông tin ÿӭng ÿҳn, và giҧi quyӃt tranh chҩp. Chính phӫ sӁ làm viӋc vӟi ngành công nghiӋp và nhӳng ngѭӡi ӫng hӝ bҧo mұt cá nhân ÿӇ hình thành các giҧi pháp thích Kӧp cho các mӕi quan ngҥi vӅ bҧo mұt riêng tѭ mà rҩt có thӇ chѭa ÿѭӧc giӟi công nghiӋp xӱ lý ÿҫy ÿӫ bҵng công nghӋ và bҵng cѫ chӃ tӵÿLӅu tiӃt. III. Các nguyên tҳc chӍÿҥo vӅ thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ. Các nguyên tҳc chӍ ÿҥo ÿӕi vӟi viӋc phát triӇn thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ trong các nѭӟc ASEAN sӁ thӇ hiӋn quan ÿLӇm chung cӫa chúng ta ÿӕi vӟi thӏ trѭӡng sӕ hoá ÿang trӛi dұy, và phác hoҥ các nguyên tҳc chӍÿҥo các hành ÿӝng tұp thӇ cӫa chúng ta trong quá trình bѭӟc vào Nӹ nguyên Thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ. Trong các cân nhҳc cӫa mình, các nѭӟc thành viên ASEAN sӁ tính tӟi xu hѭӟng toàn cҫu vӅ tӵ do hoá thѭѫng mҥi và nguyӋn vӑng muӕn thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ trong khu vӵc phát triӇn không bӏ cҧn trӣ. 7ұp hӧp các nguyên tҳc này làm sáng tӓ vai trò cӫa các quӕc gia thành viên ASEAN ÿӕi Yӟi khu vӵc doanh nghiӋp; thӯa nhұn bҧn chҩt không biên giӟi cӫa thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ và sӵ Fҫn thiӃt phҧi thiӃt lұp và hài hoà các quy tҳc, các tiêu chuҭn và các hӋ thӕng trên quan ÿLӇm toàn khu vӵc nhҵm tҥo ÿLӅu kiӋn thuұn lӧi cho thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ giӳa các nѭӟc thành viên Giáo trình: TH˰ˮNG M̨I Ĉ,͎N Tʹ - Tr̯n Ng͕c Thái tnthai1212@hotmail.com= 42 = ASEAN. Nhӳng nguyên tҳc này sӁ trӣ thành khuôn khә cho viӋc ÿһc ÿӏnh và thiӃt kӃ viӋc hӧp tác kӻ thuұt và các sáng kiӃn tҥo dӵng năng lӵc nhҵm xúc tiӃn và tҥo thuұn lӧi cho buôn bán Qӝi bӝ ASEAN tiӃn hành buôn bán ÿLӋn tӱ vӟi các nѭӟc khác trên thӃ giӟi. 1. Vai trò cӫa Chính phӫ - Tҥo dӵng mӝt môi trѭӡng có tính hӛ trӧ giúp cho thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ mӣ rӝng và phát triӇn. - Kích hoҥt thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ thông qua các dӵ án thí ÿLӇm, các trung tâm thí ÿLӇm và các thӵc nghiӋm. - Xây dӵng mӝt quan ÿLӇm phӕi hӧp, ÿәi mӟi và có mөc tiêu ÿӕi vӟi viӋc lұp chính sách. Các quӕc gia thành viên ASEAN sӁ ban hành các luұt cҫn thiӃt ÿҧm bҧo tính chҳc chҳn, khҧ kiӃn, và sáng tӓ cӫa các quyӅn và nghƭa vө cӫa các bên hӳu quan, có tính tӟi các phѭѫng thӭc ÿang hình thành cӫa hoҥt ÿӝng kinh doanh sӕ hoá. Khuôn khә pháp lý mӟi phҧi có khҧ Qăng thích ӭng và ÿӫ linh hoҥt ÿӇ thích nghi ÿѭӧc vӟi các biӃn ÿәi công nghӋ và vӟi tình hình môi trѭӡng toàn cҫu và khu vӵc biӃn hoá không ngӯng. ÐӇ nâng cao hѫn nӳa tác dөng hӛ trӧ Fӫa môi trѭӡng nhҵm xúc tiӃn thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ, các quӕc gia thành viên ASEAN có thӇ cҫn phҧi có các chính sách kinh tӃ thuұn lӧi, các chѭѫng trình kích thích cҧ gói và mӝt cѫ chӃ hӛ trӧ. Tuy nhiên, cҫn phҧi có nhiӅu thӱ nghiӋm trong giai ÿRҥn khӣi ÿҫu này cӫa viӋc phát triӇn thѭѫng mҥi ÿLӋn tӱ trong ASEAN. Trong nhiӅu lƭnh vӵc cӫa ngành tài chính, và trong các khu Yӵc chӫ chӕt cӫa công nghiӋp, rҩt có thӇ sӁ không có mӝt doanh nghiӋp chuy