Giáo trình Sơ lược về phóng xạ và phương pháp kiểm nghiệm tổng hoạt độ phóng xạ alpha/ beta trong mẫu nước - Phan Long Hồ

www.ihph.org.vn BÁO CÁO SINH HOẠT KHOA HỌC SƠ LƯỢC VỀ PHĨNG XẠ VÀ PHƯƠNG PHÁP KIỂM NGHIỆM TỔNG HOẠT ĐỘ PHĨNG XẠ ALPHA/ BETA TRONG MẪU NƯỚC Người trình bày: Ths. Phan Long Hồ Cn. Lê Đình Hùng KHOA XÉT NGHIỆM www.ihph.org.vn NỘI DUNG BÁO CÁO I. Hiện tượng phĩng xạ II. Các loại bức xạ thường gặp III. Đơn vị đo lường phĩng xạ IV. Khả năng ion hĩa của các loại bức xạ V. Các loại nguồn phĩng xạ VI. Các ngành nghề trực tiếp tiếp xúc với phĩng xạ VII. Sự lan truyền ơ nhiễm phĩng xạ trong mơi trường VIII. Sự chiếu xạ lên con người IX. Các qui định hoạt độ phĩng xạ alpha – beta trong mẫu nước X. Các phương pháp kiểm nghiệm tổng alpha – beta trong nước www.ihph.org.vn NỘI DUNG BÁO CÁO XI. Thiết bị ghi đo tổng hoạt độ phĩng xạ alpha – beta XII. Triển khai qui trình kiểm nghiệm 1. Xác định thơng số đặc trưng của thiết bị 2. Quy trình kiểm nghiệm mẫu XIII. Tính tốn kết quả XIV. Đánh giá tay nghề nhân viên XV. Một số kết quả trên mẫu thật XVI. Một số kết quả của các nghiên cứu khác XVII. Tài liệu tham khảo www.ihph.org.vn I. HIỆN TƯỢNG PHĨNG XẠ Hiện tượng phân rã phĩng xạ (radioactive decay) là hiện tượng mà một hạt nhân đồng vị này chuyển thành hạt nhân đồng vị khác thơng qua việc phĩng ra các hạt , ,  và neutron (n). Phân rã  xảy ra khi một đồng vị phĩng xạ ở trạng thái kích thích cao chuyển về trạng thái cơ bản hoặc trạng thái kích thích thấp hơn. Tính phĩng xạ phụ thuộc vào 2 nhân tố: Một là, tính khơng bền vững của hạt nhân do số Neutron (N) quá cao hoặc quá thấp so với số Proton (Z). Hai là, quan hệ giữa khối lượng giữa hạt nhân mẹ (hạt nhân trước phân rã) hạt nhân con (hạt nhân sau phân rã) và hạt nhân được phát ra. www.ihph.org.vn II. CÁC LOẠI BỨC XẠ a) Bức xạ Alpha (): là chùm hạt 2He 4 khả năng đâm xuyên yếu, tránh chiếu trong khi làm việc với nguồn hở. b) Bức xạ Beta (): Là bức xạ ion hĩa phát ra trong quá trình phân rã của hạt nhân. Cĩ hai loại - và +, khả năng đâm xuyên mạnh hơn , tránh chiếu trong khi làm việc với nguồn hở. 4 4 2 2 A A Z ZX Y    www.ihph.org.vn II. CÁC LOẠI BỨC XẠ (tt) Phân loại: Phân rã -: ZX A  Z+1Y A + e- + ν Ví dụ: Phân rã +: ZX A  Z-1Y A + e+ + ν Ví dụ: www.ihph.org.vn II. CÁC LOẠI BỨC XẠ (tt) c) Tia X, tia Gamma (): là bức xạ điện từ, khả năng đâm xuyên mạnh, rất nguy hiểm, gây tổn thương cục bộ. Khi phân rã gamma hạt nhân ZX A khơng thay đổi giá trị Z và A d) Bức xạ Neutron (n): là chùm hạt cĩ khả năng đâm xuyên cực mạnh, rất nguy hiểm cĩ rất nhiều loại neutron (neutron nhanh, neutron nhiệt tuỳ thuộc vào năng lượng của neutron mà người ta phân loại nĩ). 1D 2 + 4Be 9  (5B 11)*  5B 10 + n www.ihph.org.vn III. ĐƠN VỊ ĐO LƯỜNG PHĨNG XẠ a) Hoạt độ phĩng xạ (radioactivity): là số phân rã của nguồn phĩng xạ trong một đơn vị thời gian. Ký hiệu là A Đơn vị đo hoạt độ là Becquerel (ký hiệu là Bq). 1 Bq = 1 phân rã/1 giây. Đơn vị thường dùng khác là Curie (ký hiệu là Ci). 1 Ci = 3,7. 1010 Bq Trong đĩ: b) Nồng độ phĩng xạ: là hoạt độ phĩng xạ tính cho một đơn vị thể tích (lít) hay khối lượng (kg) của nguồn phĩng xạ đĩ. Đơn vị đo là: Bq/L; Bq/kg hoặc pCi/L teNN dt dN A   0  )2ln( 2/1 T www.ihph.org.vn IV. KHẢ NĂNG ION HĨA CỦA CÁC LOẠI BỨC XẠ - Tia  cĩ khả năng ion hố cao nhất và cái nguy hiểm của nĩ là chỉ đi một đoạn đường vài chục micromét là tiêu hết năng lượng của mình cho việc ion hố cơ thể, nghĩa là mật độ ion hố rất cao. - Tia  nguy hiểm ít hơn tia  vì khả năng ion hố thấp hơn, mặt khác nĩ đi được vài milimét mới tiêu hết năng lượng của mình, tức là mật độ ion hố trên đường đi bé hơn. - Tia  cĩ khả năng ion hố thấp nhất và đường đi của nĩ từ hàng chục cm đến hàng mét nên mật độ ion hố thấp nhất. www.ihph.org.vn V. CÁC NGUỒN PHĨNG XẠ Nguồn phĩng xạ chia thành 2 loại: phĩng xạ tự nhiên và nhân tạo. - Nguồn tự nhiên gồm: + Phơng phĩng xạ tự nhiên trong đất: Th232 (T1/2 = 1,39.10 10năm), U238(4,49.109năm), K40 (1.3.109) + Bức xạ vũ trụ: C14 (5600 năm), H3 (12,3 năm), Be7 (53,28 ngày) + Trong cơ thể con người: U238, Th232, K40, C14, H3, www.ihph.org.vn V. CÁC NGUỒN PHĨNG XẠ (tt) Nguồn nhân tạo: + Nguồn phĩng xạ kín: là nguồn phĩng xạ được bọc kín trong vỏ thép khơng gỉ. Ví dụ: Co60, Cs137, Ir192 + Nguồn phĩng xạ hở: được sản xuất dưới dạng dung dịch lỏng, dạng rắn hay dạng bột chứa trong lọ thủy tinh hay plastic mà khơng cĩ vỏ bọc kín như các nguồn kín. Ví dụ: I131, Cr51, P32, Tc99m. www.ihph.org.vn V. CÁC NGUỒN PHĨNG XẠ (tt) Các thiết bị bức xạ: + Máy phát tia X + Máy gia tốc hạt tích điện: là thiết bị sinh ra các hạt tích điện cĩ năng lượng lớn như: electron, proton, alpha, deutron, các ion nặng khác. Máy X-Quang di động Máy CT cắt lớp Máy gia tốc + Lị phản ứng hạt nhân là thiết bị sản sinh và duy trì các phản ứng phân hạch hạt nhân. Lị phản ứng phân hạch hạt nhân được xây dựng trên cơ sở phản ứng hạt nhân dây chuyền (nhiên liệu thường dùng là U235, Pu239). www.ihph.org.vn VI. CÁC NGÀNH NGHỀ TRỰC TIẾP TIẾP XÚC BỨC XẠ - Ngành thăm dị địa chất, ngành khai thác dầu khí, ngành khai thác khống sản cĩ chứa chất phĩng xạ, ngành thủy văn - Trong cơng nghiệp: nhà máy điện nguyên tử, lị PỨ.HN, nhà máy tách đồng vị phĩng xạ, nhà máy xi măng, nhà máy thủy tinh, nhà máy bia, nhà máy giấy, dùng chất phĩng xạ đo độ dày và tỷ trọng , máy đo khuyết tật xác định cấu trúc vật đặc như gỗ, sắt, bê tơng, nhà máy nhiệt điện. - Ngành hàng khơng, cửa khẩu cũng ứng dụng phĩng xạ vào việc kiểm tra hàng hĩa, hành lý - Ngành nơng nghiệp: sử dụng phĩng xạ để bảo quản giống, kích thích sinh trưởng cây trồng, diệt vi khuẩn, nấm mốc, bảo quản thực phẩm - Ngành y tế: dùng đồng vị phĩng xạ trong việc chẩn đốn, điều trị, thăm dị chức năng, sản xuất thuốc chữa bệnh - Các viện nghiên cứu: Viện Vật lý, Viện NLNT, Viện Địa chất khống sản - Ngành quốc phịng: Chế tạo vũ khí. www.ihph.org.vn VII. SỰ LAN TRUYỀN Ơ NHIỄM PHĨNG XẠ TRONG MƠI TRƯỜNG CHU TRÌNH LAN TRUYỀN SỰ Ơ NHIỄM PHĨNG XẠ VÀ TÁC ĐỘNG LÊN CON NGƯỜI  Đường lan truyền ơ nhiễm  Đường xâm nhập lên con người www.ihph.org.vn VIII. SỰ CHIẾU XẠ LÊN CON NGƯỜI Tia bức xạ Chiếu xạ trong Chiếu xạ ngồi  Rất nguy hiểm Nguy hiểm nhẹ  Nguy hiểm vừa Nguy hiểm vừa  Nguy hiểm nhẹ Rất nguy hiểm Chiếu xạ trong Chiếu xạ ngồi www.ihph.org.vn VIII. SỰ CHIẾU XẠ LÊN CON NGƯỜI (tt) - Theo Tổ chức UNSCEAR (The United Nations Scientific Commitee on Effects of Atomic Radiation) cơng bố năm 2008 liều bức xạ trung bình từ mơi trường trên một người xấp xỉ 3,0 mSv/ năm. Trong đĩ, chiếu xạ tự nhiên là 2,4 mSv, chẩn đốn y tế là 0,6 mSv và do các nguồn chiếu xạ nhân tạo khác là 0,01 mSv. Nguồn Liều chiếu xạ TB (mSv) Khoảng liều chiếu (mSv) Chiếu ngồi Tia vũ trụ 0,39 0,3 – 1a Từ mặt đất (cả trong và ngồi nhà) 0,48 0,3 – 1b Chiếu trong Hít phải (chủ yếu là radon) 1,26 0,2 – 10c Nuốt phải (thực phẩm và nước uống) 0,29 0,2 – 1d Tổng cộng 2,4 1 – 13 a Khoảng từ mực nước biển đến vùng cao b Từ các đồng vị phĩng xạ trong đất và vật liệu xây dựng c Từ sự tích lũy khí radon d Từ các đồng vị phĩng xạ nhiễm trong thực phẩm và nước uống www.ihph.org.vn IX. CÁC QUI ĐỊNH HOẠT ĐỘ PHĨNG XẠ ALPHA – BETA TRONG MẪU NƯỚC - Theo khuyến cáo của WHO (World Health Organization năm 2011, Guidelines for Drinking – water Quality, Fourth Edition). Tổng Hoạt độ Alpha  0,5 Bq/L; Tổng Beta  1 Bq/L. -Quy định của Mỹ: Tổng Alpha  3 pCi/L; Tổng Beta  30 pCi/L. - Hiện tại Việt Nam cĩ 7 quy định cụ thể: QUY CHUẨN ÁP DỤNG LOẠI MẪU MỨC TỐI (Bq/ L) Alpha Beta QCVN 08: 2008/BTNMT Nước mặt 0,1 1 QCVN 09: 2008/BTNMT Nước ngầm 0,1 1 QCVN 10: 2008/BTNMT Nước ven bờ 0,1 1 QCVN 01: 2009/BYT Nước ăn uống 0,11 (*) 1,11 (**) QCVN 28: 2010/BTNMT Nước thải y tế 0,1 1 QCVN 6-1: 2010/BYT Nước đĩng chai 0,5 1 QCVN 40: 2011/BTNMT Nước thải cơng nghiệp 0,1 1 (*): Giá trị giới hạn 3 pCi/L =0,11 Bq/L; (**):Giá trị giới hạn 30 pCi/L =1,11 Bq/L. www.ihph.org.vn X. CÁC PHƯƠNG PHÁP KIỂM NGHIỆM TỔNG ALPHA – BETA TRONG MẪU NƯỚC PHƯƠNG PHÁP KIỂM NGHIỆM MLOD LOẠI MẪU NƯỚC NGỒI 0,02 – 0,1 Bq/ L ISO 9696 : 2007,  Nước ngầm với TDS  0,1 g/L ISO 9697 : 2007,  ISO 10704 : 2009,  &  APHA 2005, EPA900.0  &  0,02 Bq/L Nước mặt, nước ngầm VIỆT NAM TCVN 6053 : 2011 (ISO 9696 : 2007),  Nước khơng mặn TCVN 6219 : 2011 (ISO 9697 : 2007),  TCVN 8879: 2011 (ISO 10704 : 2009)  &  Chúng tơi lựa chọn phương pháp kiểm nghiệm theo TCVN 8879 : 2011 để triển khai tại Labo Vật lý Mơi trường www.ihph.org.vn XI. THIẾT BỊ ĐO TỔNG ALPHA/ BETA - Máy đo tổng hoạt độ alpha - beta - Model: WPC – 1050. - Số Serries (S/N): 1248123. -Hãng/ nước SX: Protean Instrument, Mỹ. Thơng số (Parameter) Đặc tính kỹ thuật (specification) Chế độ đo (Counter mode) Tự động (Automatic) Hệ vận chuyển mẫu (sample transport) 50 mẫu Loại Detector (Detector type) Tỷ lệ dịng khí (Gas flow) Hỗn hợp khí 90% Ar + 10% CH4 Cửa sổ Detector (Detector Window) 80g Phơng Alpha (Alpha Background) 0,05 – 0,1 CPM Phơng Beta (Beta Background) 0,7 – 0,9 CPM Hiệu suất đếm Alpha (Alpha Eff.)  40% (với nguồn Am241) Hiệu suất đếm Beta (Beta Efficiency)  55 % (với nguồn Sr90) Mơi trường vận hành (Operating) t0: 10 – 400C; Hr%: 20 – 90% www.ihph.org.vn XII. TRIỂN KHAI QUI TRÌNH KIỂM NGHIỆM 1. XÁC ĐỊNH THƠNG SỐ ĐẶC TRƯNG CỦA THIẾT BỊ 1.1. Xác định điện thế làm việc của hệ đo: Thực hiện bằng cách dùng nguồn 90Sr hoạt độ ~ 370 Bq đo trên hệ đo ở các ngưỡng điện thế khác nhau để xây dựng đường Plateau, quá trình này hệ đo tự động xác định Kết quả xác định như sau: + Điện thế làm việc khi đo tổng beta: 1515 Volts + Điện thế làm việc khi đo Alpha: 795 Volts www.ihph.org.vn XII. TRIỂN KHAI QUI TRÌNH (tt) 1. XÁC ĐỊNH THƠNG SỐ ĐẶC TRƯNG CỦA THIẾT BỊ 1.2. Xác định phơng/ nền : Thực hiện bằng cách dùng planchet sạch và đo trên hệ đo trong khoảng thời gian đủ lớn vài trăm đến vài ngàn phút. Kết quả xác định như sau: www.ihph.org.vn XII. TRIỂN KHAI QUI TRÌNH (tt) 1. XÁC ĐỊNH THƠNG SỐ ĐẶC TRƯNG CỦA THIẾT BỊ 1.3. Xác định hiệu suất đếm Alpha và hệ số xuyên âm của Det: Thực hiện bằng cách dùng nguồn 241Am được tạo trên Planchet cĩ hoạt độ ~ 10Bq đo trên hệ đo trong khoảng thời gian đến khi số đếm đạt trên 10000 (để cĩ sai số nhỏ hơn 1%) Kết quả xác định như sau: www.ihph.org.vn XII. TRIỂN KHAI QUI TRÌNH (tt) 1. XÁC ĐỊNH THƠNG SỐ ĐẶC TRƯNG CỦA THIẾT BỊ 1.4. Xác định hiệu suất đếm Beta của Det: Thực hiện bằng cách dùng nguồn 90Sr được tạo trên Planchet cĩ hoạt độ ~ 10Bq đo trên hệ đo trong khoảng thời gian đến khi số đếm đạt trên 10000 (để cĩ sai số nhỏ hơn 1%) Kết quả xác định như sau: www.ihph.org.vn XII. TRIỂN KHAI QUI TRÌNH (tt) 1. XÁC ĐỊNH THƠNG SỐ ĐẶC TRƯNG CỦA THIẾT BỊ 1.5. Xác định đường cong tự hấp thụ alpha: Thực hiện bằng cách tạo dãy nguồn 241Am cĩ cùng hoạt độ trong thể tích mẫu khác nhau để tạo nên sự khác biệt về bề dày nhằm khảo sát hiện tượng hấp thụ alpha trong mẫu Kết quả xác định như sau: www.ihph.org.vn XII. TRIỂN KHAI QUI TRÌNH (tt) 1. XÁC ĐỊNH THƠNG SỐ ĐẶC TRƯNG CỦA THIẾT BỊ 1.5. Xác định đường cong tự hấp thụ alpha: Từ số liệu trên tiến hành Fix đường cong tự hấp thụ theo hàm bậc hai Kết quả xác định như sau:  Độ khơng đảm bảo đo của đường fix u 2 rel (fa) = 0,010000 Cơng thức tính:Hàm Fix đường cong dạng bậc hai tại tọa độ (1;0) y = 8E-05x2 - 0,0152x + 1 R² = 0,995 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 0 20 40 60 80 100 120 fa md (mg) Đường cong tự hấp thụ alpha (Xác định ngày 22/08/2012 )9(      a af  )10()1(*2()( 222 Rfu arel  )8()( )( )( 2 2 0 0 0 2        Au rr t r t r u rel s s s rel     )7( 0    A rrs   www.ihph.org.vn XII. TRIỂN KHAI QUI TRÌNH (tt) 2. QUY TRÌNH KIỂM NGHIỆM MẪU Sai Đúng Xác định lại thể tích mẫu: Kết thúc quy trình Xác định các thơng số đặc trưng của hệ đo tổng alpha/beta và đường cong tự hấp thụ alpha theo: HD.PP.01-1/KXN.VL md = mpd - mp ĐK: md  100 mg Tính tốn hoạt độ alpha và beta của mẫu phân tích theo: HD.PP.01-2/KXN.VL Đặt khay đếm lên hệ đo Vận hành hệ đo theo: HD. TB.01-1/KXN.VL Để nguội trong bình hút ẩm trong thời gian t = 10 phút Cân khay đếm mẫu, xác định mpd (mg) Khay đếm - Planchet Sấy khơ bằng đèn hồng ngoại (t0C < 85) Becher 600 ml Lấy 500 (ml) mẫu Bay hơi mẫu bằng bếp nung t0 < 850C tới thể tích V1≈ 2 ml Sấy khơ bằng tủ sấy (t0C < 85) Cân khay đếm sạch mp (mg) Bắt đầu quy trình www.ihph.org.vn XIII. TÍNH TỐN KẾT QUẢ Kết quả tính tốn nồng độ hoạt độ alpha – beta, giới hạn phát hiện, độ khơng đảm bảo, trong mẫu được lập thành file Exel theo biểu mẫu báo cáo thử nghiệm BM.5.10.2/KXN.VL.01 )1()/( 0    a g A fV rr LBqC   )2( )( )/( 00     V rrrr LBqC gg B   Trong cơng thức (1) và (2) rg, r0, rg, r0 cĩ đơn vị là CPS Cơng thức chuyển đổi 1 CPS = 1 CPM / 60. www.ihph.org.vn XIV. ĐÁNH GIÁ TAY NGHỀ NHÂN VIÊN Cách thực hiện: Dùng dung dịch chuẩn Am241, SRM 4322C và Sr90, SRM 4239 pha trong mẫu nước đĩng bình để tạo thành 2 mẫu PT 01 và PT 02 (thể tích mỗi mẫu là 4 lít) với nồng độ cụ thể như sau: TÊN MẪU NỒNG ĐỘ (Bq/L) Alpha Beta PT01 0,050  0,001 0,51  0,06 PT02 0,251  0,005 2,03  0,25 Sau đĩ chia thành 4 phần, mỗi phần 1Lít, cho 2 kiểm nghiệm viên thực hiện quy trình xử lý và đo mẫu độc lập (cả 2 kiểm nghiệm viên này đều khơng biết nồng độ cĩ trong mẫu là bao nhiêu). Yêu cầu mỗi kiểm nghiệm viên thử nghiệm mỗi mẫu 2 lần. Kết quả được tập hợp lại cho trưởng Labo đánh giá. www.ihph.org.vn XIV. ĐÁNH GIÁ TAY NGHỀ NHÂN VIÊN (tt) Cách đánh giá: -Theo u-score  2,58 (xác suất 99%) -Theo A1 = |Valuetarget – Valuereported|  A2 = -Theo R và BiasRelative ,Với: R = Valuereported/uncertaintyreported -Chấp nhận khi: Chỉ tiêu tổng : R > 2 và BiasRelative  50% Chỉ tiêu : R > 2 và BiasRelative  30% -Chấp nhận nhưng cảnh báo: : R > 2 và BiasRelative  75% : R > 2 và BiasRelative  60% 22 arg arg reported uu ValueValue scoreu ett reportedett    22 arg58,2 reportedett uu  %100 arg arg Re    ett ettreported lative Value ValueValue Bias www.ihph.org.vn XIV. ĐÁNH GIÁ TAY NGHỀ NHÂN VIÊN (tt) Mẫu - KNV. Lần KẾT QUẢ KIỂM NGHIỆM KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ Tổng Alpha (Bq/L) Tổng Beta (Bq/L) Tổng Alpha Tổng Beta CA LODA UA CB LODB UB U -score A1 A2 R BiasRel U -score A1 A2 R BiasRel PT01-H1 0,045 0,019 0,011 0,426 0,023 0,011 0,45 0,005 0,028 4,091 10,00 1,38 0,084 0,157 38,73 16,47 PT01-H2 0,069 0,017 0,013 0,391 0,023 0,010 1,46 0,019 0,034 5,308 38,00 1,96 0,119 0,157 39,10 23,33 PT01-O1 0,040 0,018 0,010 0,431 0,023 0,011 1,00 0,010 0,026 4,000 20,00 1,30 0,079 0,157 39,18 15,49 PT01-O2 0,042 0,017 0,010 0,397 0,023 0,010 0,80 0,008 0,026 4,200 16,00 1,86 0,113 0,157 39,70 22,16 PT02-H1 0,225 0,019 0,030 1,679 0,024 0,042 0,85 0,026 0,078 7,500 10,36 1,38 0,351 0,654 39,98 17,29 PT02-H2 0,227 0,018 0,030 1,711 0,024 0,043 0,79 0,024 0,078 7,567 9,56 1,26 0,319 0,654 39,79 15,71 PT02-O1 0,213 0,019 0,029 1,627 0,024 0,041 1,29 0,038 0,076 7,345 15,14 1,59 0,403 0,654 39,68 19,85 PT02-O2 0,226 0,019 0,031 1,762 0,024 0,044 0,80 0,025 0,081 7,290 9,96 1,06 0,268 0,655 40,05 13,20 Kết luận: Kết quả của cả hai kiểm nghiệm viên đều cĩ giá trị: u-score, A1 A2, R và BiasRelative ở mức chấp nhận tốt. TÊN MẪU NỒNG ĐỘ (Bq/L) Alpha Beta PT01 0,050  0,001 0,51  0,06 PT02 0,251  0,005 2,03  0,25 www.ihph.org.vn XV. MỘT SỐ KẾT QUẢ TRÊN MẪU THẬT Nhận xét: Kết quả kiểm nghiệm 1/3 mẫu nước thải cĩ phát hiện alpha, 3/3 mẫu nước thải đều cĩ phát hiện Beta. Nồng độ alpha và beta đều đạt TCCP. -5/7 mẫu nước thải y tế phát hiện alpha. Đều ở mức CP. - 4/7 mẫu nước thải y tế cĩ nồng độ  vượt TCCP từ 10,9 – 211 lần. Tên mẫu Loại mẫu Tổng alpha (Bq/L) Tổng beta (Bq/L) CA LODA UA CB LODB UB 14721.12 Nước thải KPH 0,046 - 0,168 0,028 0,004 14722.12 Nước thải 0,079 0,045 0,022 0,211 0,029 0,005 14725.12 Nước thải KPH 0,061 - 0,261 0,038 0,007 12577.12 Nước thải Y tế 0,041 0,033 0,014 211,171 0,023 5,275 12579.12 Nước thải Y tế 0,051 0,036 0,016 155,866 0,023 3,893 12580.12 Nước thải Y tế 0,045 0,034 0,014 10,923 0,023 0,273 12581.12 Nước thải Y tế 0,083 0,037 0,020 155,582 0,023 3,886 14265.12 Nước thải Y tế 0,027 0,019 0,008 0,179 0,012 0,018 14266.12 Nước thải Y tế KPH 0,032 - 0,167 0,020 0,017 14267.12 Nước thải Y tế KPH 0,026 - 0,140 0,020 0,015 www.ihph.org.vn XV. MỘT SỐ KẾT QUẢ TRÊN MẪU THẬT (tt) Tên mẫu Loại mẫu Tổng alpha (Bq/L) Tổng beta (Bq/L) CA LODA UA CB LODB UB 14523.12 Nước giếng 0,010 0,006 0,003 KPH 0,012 - 14523.12 Nước giếng 0,010 0,006 0,003 KPH 0,012 - 14332.12 Nước uống đĩng chai KPH 0,006 - KPH 0,012 - 14348.12 Nước uống đĩng chai KPH 0,006 - KPH 0,012 - 14521.12 Nước uống đĩng chai 0,020 0,012 0,006 0,091 0,012 0,002 14458.12 Nước uống đĩng chai KPH 0,010 - 0,013 0,012 0,000 14583.12 Nước uống đĩng chai KPH 0,006 - KPH 0,012 - 14578.12 Nước uống đĩng chai KPH 0,006 - KPH 0,012 - 14564.12 Nước uống đĩng chai KPH 0,007 - KPH 0,012 - 14636.12 Nước uống đĩng chai 0,007 0,006 0,002 KPH 0,012 - 14857.12 Nước uống đĩng chai 0,009 0,006 0,003 KPH 0,012 - 14870.12 Nước uống đĩng chai 0,008 0,006 0,002 KPH 0,011 - 14883.12 Nước uống đĩng chai 0,009 0,006 0,003 KPH 0,011 - 14857.12 Nước uống đĩng chai 0,087 0,018 0,015 0,188 0,012 0,005 14900.12 Nước uống đĩng chai 0,006 0,005 0,002 KPH 0,011 - 14933.12 Nước uống đĩng chai 0,023 0,013 0,006 0,022 0,011 0,001 14934.12 Nước uống đĩng chai KPH 0,006 - KPH 0,011 - 14985.12 Nước uống đĩng chai KPH 0,006 - KPH 0,011 - 14951.12 Nước uống đĩng chai KPH 0,006 - KPH 0,011 - www.ihph.org.vn XV. MỘT SỐ KẾT QUẢ TRÊN MẪU THẬT (tt) Nhận xét: -2/2 mẫu nước giếng đều phát hiện alpha ở mức nồng độ 0,01 Bq/L và nồng độ đều ở mức cho phép. - Khơng phát hiện thấy beta trong cả 2 mẫu nước giếng. - 8/17 mẫu nước uống đĩng chai cĩ phát hiện alpha (ở mức nồng độ từ 0,006 – 0,087 Bq/L), tuy nhiên nồng độ đều ở mức cho phép. - 4/17 mẫu nước uống đĩng chai cĩ phát hiện tổng beta, tuy nhiên nồng độ đều ở mức cho phép www.ihph.org.vn XVI. MỘT SỐ KẾT QUẢ THEO CÁC NGHIÊN CỨU KHÁC Theo Lubomir Zikovsky (2006) cơng bố trên tạp chí Journal of Environmental Radioactivity 88, p.306 – 309, “Alpha radioactivity in drinking water in Quebec - Canada” Tổng hoạt độ phĩng xạ alpha theo đơn vị mBq/L = 10-3Bq/L N Mean SD Median Max Tác giả nghiên cứu Quebec 236 211 1247 52 17980 Lubomir Zikovsky, 2006 Arizona 667 170 130 5660 Holbert et al., 1995 Brazil 20 92 110 15 354 Malanca et al., 1998 Finland –a 771 2400 360 104000 Salonen, 1988 Finland –b 282 170 60 3100 Salonen, 1988 New Jersey 259 118 4588 Szabo and Zapecza, 1987 Spain 84 141 242 66 1360 Duenas et al., 1997 United States 990 100 67 3500 Holbert et al., 1995 Texas 64 666 1103 241 5328 Wukash and Cook, 1972 Venezuela 25 120 70 540 Sajo-Bohus et al., 1997 a- Nước giếng khoan; b- Nước giếng đào và nước suối www.ihph.org.vn XVI. MỘT SỐ KẾT QUẢ THEO CÁC NGHIÊN CỨU KHÁC (tt) Theo Cüneyt Güler (2007) khi nghiên cứu mẫu nước uống đĩng chai tại Thỗ Nhĩ Kỳ và cơng bố tại tạp chí Chemometrics and Intelligent Laboratory Systems 86, p. 86–94, “Characterization of Turkish bottled waters using pattern recognition methods” Chỉ tiêu Nước suối tự nhiên Nước uống Nước khốn thiên nhiên n Mean  SD Min - Max n Mean  SD Min - Max n Mean  SD Min - Max Tổng Alpha (pCi/L) 98 0,730,66 0,054-6,14 11 0,670,31 0,22-1,21 9 2,543,21 0,11-10,65 Tổng Beta (pCi/L) 98 1,891,75 0,05410,1 11 1,530,64 0,54-2,73 9 6,455,53 0,54-16,38 (*): Giá trị cho phép Alpha 3 pCi/L =0,11 Bq/L; (**): Giá trị cho phép Beta 30 pCi/L =1,11 Bq/L. www.ihph.org.vn XVI. MỘT SỐ KẾT QUẢ THEO CÁC NGHIÊN CỨU KHÁC Theo N. Damla et al (2009) cơng bố trên tạp chí ScienceDirect, p.208–214, ”Determination of gross α and β activities in waters from Batman, Turkey” Mẫu Tổng alpha (Bq/L) Tổng beta (Bq/L) Nước cấp Batman-1 0,0361  0,0082 0,0642  0,0078 Batman-2 0,0403  0,0089 0,0919  0,0125 Balpinar 0,0523  0,0095 0,0748  0,0082 Besiri 0,0354  0,0093 0,0738  0,0087 Ikikŏprŭ 0,0373  0,0091 0,0600  0,0106 Hasankeyf 0,0517  0,0098 0,0581  0,0102 Gercitis 0,0395  0,0089 0,0328  0,0120 Hisar 0,0206  0,0085 0,3470  0,0135 Kayapinar 0,0196  0,0089 0,0031  0,0013 Sason 0,0293  0,0094 0,0030  0,0021 Kozluk 0,0108  0,0072 0,0938  0,0125 Bekirhan 0,0321  0,0093 0,0615  0,0086 Nước giếng 0,0734  0,0254 0,0737  0,0219 Sơng Batman 0,0470  0,0091 0,0727  0,0219 Sơng Tigris 0,0465  0,0088 0,0830  0,0082 Nước suối nĩng 3,9095  0,1646 2,0970  0,0830 www.ihph.org.vn XVII. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. TCVN 8879 : 2011 (ISO 10704 : 2009) 2. Hồng Ngọc Liên (2003), An tồn Bức xạ và An tồn Điện trong Y tế, NXB KH&KT. 3. Bs. Nguyễn Đức Đãn (1999), An tồn - sức khỏe tại nơi làm việc, NXB Xây dựng. 4. Andrew D Eaton et al (2005), Standard methods for the examination of water & wastewater, 21st edition, Part 7000 Radioactivity, p 7-1 to 7-55. 5. World Health Organization (2011), Guidelines for Drinking – water Quality, Fourth Edition, Chapter 9. Radiological aspects, p. 203 – 218. 6. Environmental Protection Agency (2010), Evaluation of Gross Alpha and Uranium Measurements for MCL Compliance, Water Research Foundation. www.ihph.org.vn XVII. TÀI LIỆU THAM KHẢO 7. Ross I. Kleinschmidt (2004), “Gross alpha and beta activity analysis in water—a routine laboratory method using liquid scintillation analysis“, Applied Radiation and Isotopes 61, p.333–338. 8. IAEA (2010), Worldwide Open Proficiency Test: Determination of Naturally Occurring Radionuclides in Phosphogypsum and Water, Analytical Quality in Nuclear Applications Series No.18 9. N. Damla et al (2009), ”Determination of gross α and β activities in waters from Batman, Turkey”, Desalination 244 – ScienceDirect, P.208–214. 10.Lubomir Zikovsky (2006), “Alpha radioactivity in drinking water in Quebec – Canada”, Journal of Environmental Radioactivity 88, p.306 – 309. 11. Cüneyt Güler (2007), “Characterization of Turkish bottled waters using pattern recognition methods”, Chemometrics and Intelligent Laboratory Systems 86, p. 86–94. www.ihph.org.vn CHÂN THÀNH CẢM ƠN SỰ CHÚ Ý LẮNG NGHE CỦA CÁC ANH CHỊ!