Giáo trình Buồng trứng, noãn bào, phôi và thai - Sự phát triển noãn nang. Sinh tổng hợp steroid sinh dục. Trục hạ đồi-yên-buồng trứng và các phản hồi - Đỗ Thị Ngọc Mỹ

Tín chỉ Sản Phụ khoa 1 Bài Team-Based Learning 4-1: Buồng trứng, noãn bào, phôi và thai Bài giảng trực tuyến Sinh lý buồng trứng, sự phát triển noãn nang, sinh tổng hợp steroid sinh dục, trục hạ đồi-yên-buồng trứng và các phản hồi © Bộ môn Phụ Sản, Khoa Y, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh. Tác giả giữ bản quyền 1 Bài Team-Based Learning 4-1: Buồng trứng, noãn bào, phôi và thai Sự phát triển noãn nang. Sinh tổng hợp steroid sinh dục. Trục hạ đồi-yên-buồng trứng và các phản hồi. Đỗ Thị Ngọc Mỹ 1, Âu Nhựt Luân 2 Mục tiêu bài giảng Sau khi học xong, sinh viên có khả năng: 1. Trình bày được các giai đoạn của sự phát triển noãn nang 2. Trình bày được quá trình sinh tổng hợp steroid sinh dục tại noãn nang và cơ chế 2 tế bào, 2 hormone 3. Trình bày được hoạt động chế tiết hormone của của hạ đồi, của tuyến yên và của buồng trứng 4. Trình bày được phản hồi âm của estrogen, phản hồi dương của estrogen và phản hồi âm của progesterone 5. Giải thích được cơ chế của một số ứng dụng phổ biến hay một số hiện tượng thường gặp trên trục hạ đồi-yên-buồng trứng Noãn bào được dự trữ tại buồng trứng dưới dạng các phức bộ noãn nguyên thủy. Các phức bộ này đều ở trạng thái nghỉ. Trong thời kỳ sơ khai của buồng trứng, các noãn nguyên bào (oogonia) di chuyển từ bên ngoài đến buồng trứng và trú đóng ở đó. Tại buồng trứng, chúng thực hiện phân bào nguyên nhiễm để tự gia tăng về số lượng. Mỗi noãn nguyên bào sẽ được bao bọc bởi vài tế bào tùy hành có nguồn gốc từ phúc mạc nguyên thủy và trung mô. Phức bộ gồm tế bào sinh dục nguyên thủy và các tế bào tùy hành được gọi là các nang noãn nguyên thủy (primordial follicle). Cuối thời kỳ này, khi vẫn còn trong giai đoạn phôi, số lượng của các nang noãn nguyên thủy đã đạt được đến nhiều triệu. Đột nhiên, toàn bộ các tế bào nguồn dòng sinh dục đều ngưng phân chia nguyên nhiễm, đồng thời đi vào phân bào giảm nhiễm thứ nhất. Phân bào giảm nhiễm diễn ra rất chậm chạp. Đến giữa thai kỳ, đột nhiên phân bào giảm nhiễm đồng loạt bị ngưng trệ tại mọi noãn nguyên bào. Các nang noãn nguyên thủy đồng loạt đi vào trạng thái nghỉ, đến khi được chiêu mộ trở lại sau này. Trong mỗi chu kỳ buồng trứng, chỉ có một số ít nang nguyên thủy được chiêu mộ vào tiến trình phát triển noãn nang. Quá trình này không lệ thuộc vào các hormone ngoại vi lưu hành. Khi bé gái dậy thì, định kỳ một lần mỗi khoảng 30 ngày, ước chừng có 102 noãn nguyên thủy sẽ được chiêu mộ vào chu kỳ buồng trứng. Hiện tượng chiêu mộ chỉ chịu tác dụng của các yếu tố nội tiết lân cận (paracrine) hay tự thân (autocrine), mà không chịu tác động của các hormone lưu hành trong máu ngoại vi. Một trong các yếu tố này là anti-mullerian hormone, có nguồn gốc từ các tế bào tùy hành của các phức bộ lân cận. Các phức bộ noãn nguyên thủy được chiêu mộ tiếp tục tiến trình giảm phân đã bị đình trệ trước đó, chuẩn bị cho việc tạo thành giao tử (gamete). Lúc này, chúng được gọi là các nang noãn sơ cấp (primary follicle). Hạ đồi phóng thích các xung GnRH vào hệ thống mạch cửa hạ đồi-yên, làm tuyến yên sản xuất các gonadotropin. Hạ đồi là cơ quan cao nhất của trục hạ đồi-yên-buồng trứng. Nhân cung (Arcuate), một nhân xám hạ đồi, định kỳ phóng thích các xung Gonadotropin Releasing Hormone (GnRH) vào hệ thống mạch cửa nối hạ đồi và tuyến yên. Dưới ảnh hưởng của các xung GnRH, tuyến yên đáp ứng bằng cách chế tiết 2 hormone hướng sinh dục (gonadotropin) là Follicle Stimulating Hormone (FSH) và Luteinizing Hormone (LH). Tùy tần số của xung GnRH mà tuyến yên đáp ứng khác nhau, với ưu thế FSH hay ưu thế LH. Các gonadotropin chỉ tác động trên các nang noãn thứ cấp, do các nang noãn này đã có thụ thể với gonadotropin trên các tế bào tùy hành. Gonadotropin là động lực thúc đẩy sự phát triển noãn nang thứ cấp. Phần lớn các noãn sơ cấp sẽ thoái triển. Sau 60 ngày, chỉ còn lại khoảng 10 trong số chúng là đến được giai đoạn kế tiếp. Lúc này, các noãn bào vẫn tiếp tục một cách chậm rãi phân bào giảm nhiễm, và được bao bọc bởi, lần lượt từ ngoài vào trong, là các tế bào vỏ (theca cell) và các tế bào hạt (granulosa cell). Các nang noãn ở giai đoạn này được gọi là các nang thứ cấp (secondary follicle). Trên bề mặt của tế bào vỏ có thụ thể với LH, và trên bề mặt của tế bào hạt có thụ thể với FSH. Các tế bào này bắt giữ các gonadotropin, để phát triển tăng về số lượng, tạo nên sự phát triển của các nang thứ cấp. Tại các nang thứ cấp đang phát triển, các noãn bào vẫn tiếp tục một cách chậm rãi phân bào giảm nhiễm. Trong khi đó, dưới tác động của gonadotropin, các tế bào tùy hành phân chia nguyên nhiễm, đồng thời tổng hợp thụ thể với gonadotropin, làm cho chúng ngày càng nhạy với gonadotropin hơn. Dưới tác động của gonadotropin, nang thứ cấp phát triển và chế tiết steroid sinh dục. Dưới tác dụng của LH, tế bào vỏ sản xuất androgen. Dưới tác dụng của FSH, tế bào hạt sản xuất estrogen. Các nang thứ cấp phát triển không đồng bộ. Dưới tác dụng của LH, tế bào vỏ tổng hợp androstenedione từ cholesterol. Androstenedione từ tế bào vỏ được chuyển đến các tế bào hạt ở phía trong của noãn nang, tại đó nó được thơm hóa (aromatisation) thành estrone (E1) nhờ men aromatase P450, dưới tác động của FSH. Estrone sẽ chuyển đổi thành estradiol (E2). Estradiol từ tế bào hạt sẽ lưu hành trong máu ngoại vi và tác động lên cơ quan đích. Nang noãn càng phát triển thì tổng khối tế bào hạt càng tăng nhanh, làm nồng độ estradiol huyết thanh tăng dần. Tuy nhiên, do mỗi nang thứ cấp có số lượng thụ thể với LH và FSH khác nhau, nên khả năng bắt giữ gonadotropin và phát triển của các nang thứ cấp là không giống nhau. Hiện tượng này tạo ra một sự không đồng bộ trong phát triển của các nang thứ cấp. 1 Giảng viên, Bộ môn Phụ Sản Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh. e-mail: dtnmy2003@yahoo.com 2 Giảng viên, Bộ môn Phụ Sản Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh. e-mail: aunhutluan@gmail.com Tín chỉ Sản Phụ khoa 1 Bài Team-Based Learning 4-1: Buồng trứng, noãn bào, phôi và thai Bài giảng trực tuyến Sinh lý buồng trứng, sự phát triển noãn nang, sinh tổng hợp steroid sinh dục, trục hạ đồi-yên-buồng trứng và các phản hồi © Bộ môn Phụ Sản, Khoa Y, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh. Tác giả giữ bản quyền 2 Do các nang thứ cấp không sở hữu như nhau lượng thụ thể với gonadotropin, nên khả năng phát triển của chúng khác nhau. Một số ít nang thứ cấp nào sở hữu nhiều thụ thể với gonadotropin hơn sẽ bắt giữ gonadotropin dễ dàng hơn, phát triển tổng khối tế bào tùy hành tốt hơn và tự tổng hợp ra nhiều thụ thể với gonadotropin hơn, làm cho chúng càng có khả năng bắt giữ gonadotropin tốt hơn nữa. Đa số các nang thứ cấp còn lại sở hữu ít thụ thể với gonadopin hơn, do đó ít có cơ hội bắt giữ gonadotropin, gây hệ quả là chúng không phát triển được khối tế bào tùy hành, và không tổng hợp thêm được thụ thể mới với gonadotropin, làm cho chúng càng khó có cơ hội bắt thêm gonadotropin để tiếp tục phát triển. Nồng độ tăng dần của estradiol lưu hành trong máu ngoại vi phát khởi phản hồi âm, ức chế tuyến yên sản xuất FSH. Phát triển của các nang thứ cấp tạo nên sự tăng của nồng độ estradiol. Sự tăng nồng độ estradiol gây nên một phản hồi âm (negative feedback) trên tuyến yên, và ức chế hoạt động sản xuất FSH của tuyến yên. Đây là phản hồi thứ nhất của estradiol. Nồng độ estradiol càng cao thì phản hồi càng mạnh, FSH càng xuống thấp. Nồng độ FSH giảm dần, và biến thiên theo chiều nghịch với sự tăng của estradiol. Hệ quả của tình trạng này là tất cả các nang noãn thứ cấp đang phát triển phải đối mặt với sự thiếu hụt FSH. Sự thiếu hụt FSH lưu hành là động lực của sự chọn lọc noãn nang. Chỉ có một nang noãn tốt nhất phát triển đến cùng. Trong bối cảnh của sự thiếu hụt toàn thể về FSH, các nang noãn thứ cấp nào có sự phát triển tốt hơn, có nhiều tế bào hạt hơn, đồng nghĩa với có nhiều thụ thể và khả năng bắt giữ FSH tốt hơn sẽ thu gom dễ dàng các phân tử FSH hiếm hoi còn lưu hành để tiếp tục phát triển. Trong khi đó, với các nang thứ cấp còn lại, do chúng sở hữu rất ít tế bào hạt và rất ít thụ thể với FSH, nên chúng sẽ không thể cạnh tranh được về khả năng bắt giữ các phân tử FSH hiếm hoi còn lại. Như vậy tình trạng thiếu hụt FSH, kết quả của phản hồi âm của estradiol, là động lực của sự chọn lọc noãn nang. Các nang thứ cấp nào đã phát triển tốt sẽ phát triển ngày càng tốt hơn. Các nang thứ cấp nào đã phát triển kém thì ngày càng kém hơn và đi vào thoái triển. Sự cạnh tranh trở nên ngày càng khốc liệt, khi các nang thứ cấp lớn sản sinh càng nhiều estradiol, làm cho lượng FSH trở về mức cực thấp. Cuối cùng, chỉ có một nang noãn tốt nhất, sở hữu nhiều tế bào tùy hành nhất, có nhiều thụ thể với gonadotropin nhất, sản xuất được nhiều estradiol nhất mới có cơ hội phát triển đến tận cùng, gọi là nang trưởng thành (nang de Graaf). Nang de Graaf là nang noãn sẵn sàng để phóng noãn. Nang de Graaf được tạo thành bởi noãn bào và các tế bào tùy hành. Noãn bào lúc này vẫn còn đang chậm chạp trong tiền kỳ của phân bào thứ nhất của phân bào giảm nhiễm. Các tế bào hạt vẫn đang phân chia mãnh liệt theo cấp số nhân dưới ảnh hưởng của lượng FSH dồi dào mà nang de Graaf đã tước đoạt được từ máu ngoại vi. Các tế bào vỏ phát triển mạnh và chứa đầy các thụ thể với LH, cung cấp androgen cho tế bào hạt. Tổng khối tế bào hạt dồi dào đảm bảo cho nang de Graaf tiếp tục sản xuất ra một khối lượng lớn estradiol, đẩy nồng độ estradiol lên cao, vượt một nồng độ ngưỡng, trong một thời gian đủ dài. Nồng độ estradiol vượt ngưỡng trong thời gian đủ dài, kích hoạt phản hồi dương, tạo đỉnh LH, gây trưởng thành noãn bào. Nồng độ vượt ngưỡng trong thời gian dài này là một minh chứng cho thấy nang noãn này là một nang tốt nhất, đáp ứng các điều kiện cho quá trình phóng noãn, thụ tinh, làm tổ và mang thai. Khi đó, estradiol gây ra một phản hồi thứ nhì trên tuyến yên. Đây là một phản hồi dương (positive feedback). Trong phản hồi này, tuyến yên sẽ đáp ứng bằng cách phóng thích một lượng lớn LH, trong một thời gian rất ngắn, tạo một đỉnh cao của LH trong máu ngoại vi. Dưới ảnh hưởng của đỉnh LH, noãn bào nhanh chóng hoàn thành phân bào thứ nhất của phân bào giảm nhiễm, ngay sau đó đi vào phân bào thứ nhì của phần bào giảm nhiễm. 36 giờ sau khi xuất hiện đỉnh LH, noãn bào đã đi đến tiến kỳ (metaphase) của phân bào thứ nhì của phân bào giảm nhiễm. Tiến trình trưởng thành cuối cùng của noãn bào đã hoàn tất. Phân bào giảm nhiễm sẽ dừng lại ở kỳ này, cho đến khi nó được một tinh trùng xâm nhập. Sau đỉnh LH, tiến trình phân bào nguyên nhiễm tại các tế bào hạt sẽ dừng lại. Các tế bào hạt ở quanh nang noãn sẽ tách khỏi các tế bào hạt còn lại, và cùng với noãn bào tạo ra một cấu trúc sẵn sàng rời khỏi buồng trứng, được gọi là đám mây noãn bào (cumulus oophora). Bề mặt buồng trứng nơi có nang noãn cũng mỏng dần. Cuối cùng, nang noãn sẽ bị vỡ và phóng thích cumulus oophora. Như vậy, kết quả của phản hồi thứ nhì của estradiol là đỉnh LH tiền phóng noãn. Hoàng thể được thành lập từ khối tế bào hạt và tế bào vỏ còn lại trên buồng trứng, bắt đầu chế tiết progesterone. Sau khi đã vỡ và phóng thích cumulus oophora, phần còn lại của noãn nang co cụm lại. Các mạch máu xâm nhập vào các tế bào bên trong của cấu trúc nang noãn trước đây, cung cấp cholesterol cho chúng và biến chúng thành một cấu trúc mới gọi là hoàng thể (corpus luteum). Hoàng thể được tạo lập và được duy trì nhờ LH của tuyến yên. Về phương diện nội tiết, hoàng thể tiếp tục sản xuất estradiol, nhưng quan trọng nhất là một steroid sinh dục mới, đặc hữu của hoàng thể: progesterone. Progesterone là steroid sinh dục có vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị tiếp nhận trứng đã được thụ tinh và duy trì thai kỳ. Nồng độ progesterone tăng cao dần, tạo ra một phản hồi âm trên hạ đồi và tuyến yên, ức chế sản xuất LH. Dưới tác dụng của LH, các tế bào hoàng thể chế tiết estradiol và progesterone. Sản xuất steroid sinh dục của hoàng thể đạt đến đỉnh cao vào khoảng 7 ngày sau phóng noãn. Nồng độ progesterone cao trong máu ngoại vi gây ra một phản hồi âm, ức chế lên các tầng trên của trục. Trên hạ đồi, progesterone làm giảm nhịp điệu của các xung GnRH. Do suy giảm kích thích, sản xuất LH của tuyến yên bị sút giảm. Sút giảm LH dẫn đến sự tiêu vong của hoàng thể, chấm dứt chế tiết steroid sinh dục và chấm dứt một chu kỳ buồng trứng. Do không còn được nuôi dưỡng bởi LH, hoàng thể sẽ dần dần đi vào thoái triển, để lại một sẹo trên buồng trứng, gọi là bạch thể (corpus albicans). Một chu kỳ phát triển của nang noãn tại buồng trứng đã chấm dứt. Hoàng thể thoái triển không còn sản xuất steroid sinh dục nữa, tạo ra một sự sút giảm của cả estradiol và progesterone trong máu ngoại vi. Sự sút giảm của nồng độ các steroid sinh dục giải phóng trục hạ đồi-tuyến yên khỏi các ràng buộc của chu kỳ buồng trứng trước và sẵn sàng cho một chu kỳ buồng trứng mới. Tín chỉ Sản Phụ khoa 1 Bài Team-Based Learning 4-1: Buồng trứng, noãn bào, phôi và thai Bài giảng trực tuyến Sinh lý buồng trứng, sự phát triển noãn nang, sinh tổng hợp steroid sinh dục, trục hạ đồi-yên-buồng trứng và các phản hồi © Bộ môn Phụ Sản, Khoa Y, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh. Tác giả giữ bản quyền 3 Hình 1: Phát triển noãn nang trong chu kỳ buồng trứng Primordial follicle : Nang nguyên thủy Early primary follicle : Nang sơ cấp sớm Late primary follicle : Nang sơ cấp muộn Secondary follicle : Nang thứ cấp Graafian follicle : Nang trưởng thành (nang de Graaf) Rupturing follicle : Nang noãn đang phóng noãn Corpus luteum : Hoàng thể Corpus albicans : Bạch thể Hình 2: Biến động các hormone tuyến yên và steroid sinh dục trong chu kỳ buồng trứng Phần giữa của hình trình bày các giai đoạn phát triển của noãn nang tại buồng trứng. Phần dưới của hình cho thấy biến động các steroid sinh dục song hành với phát triển noãn nang. Phần trên của hình cho thấy biến động của các gonadotropin song hành với biến thiên của các steroid sinh dục và cho thấy rõ diễn biến của các phản hồi của steroid sinh dục trên trục hạ đồi-tuyến yên. Ghi nhận sự giải phóng hoàn toàn của trục hạ đồi-yên đầu chu kỳ, khi tuyến yên không còn chịu tác dụng của các phản hồi gây bởi steroid sinh dục. Hình 3: Mỗi chu kỳ buồng trứng dài 90-120 ngày, nhưng trong đó chỉ có 30 ngày cuối là có các biểu hiện bên ngoài để có thể quan sát được. Như vậy, các chu kỳ buồng trứng lần lượt xảy ra và có sự chồng lên nhau trong 60-90 ngày đầu Mỗi chu kỳ buồng trứng có độ dài 90-120 ngày, kể từ khi nang noãn nguyên thủy được chiêu mộ cho đến khi nó thoái hóa thành bạch thể. Như vậy, tại mỗi thời điểm nhất định, song song xảy ra 3-4 chu kỳ buồng trứng khác nhau. Một chu kỳ đang ở trong 30 ngày cuối cùng, đang chịu tác động của các gonadotropin và đang sản xuất steroid sinh dục, với những thay đổi về hình thái và nội tiết mà ta thấy được. Một chu kỳ khác gồm các noãn nang vừa được chiêu mộ, không có những thay đổi về hình thái và nội tiết nhìn thấy được. (Các) chu kỳ còn lại đang ở trong khoảng giữa của tiến trình, và sẽ được nhìn thấy ngay sau khi chu kỳ đang được thấy bị kết thúc. Hình 4: Sinh tổng hợp các steroid sinh dục. Cơ chế 2 tế bào, 2 hormone Tại noãn nang, tế bào vỏ sở hữu các thụ thể với LH. Chúng bắt giữ LH và phát triển, sinh tổng hợp androstenedione từ cholesterol. Một phần androstenedione được sản xuất ra sẽ đi vào máu ngoại vi, là nguồn cung cấp androgen lưu hành ở người nữ. Một phần quan trọng của androstenedione sẽ được chuyển đến các tế bào hạt, ở phía bên trong của noãn nang. Các tế bào hạt này sẽ dùng androstenedione làm nguyên liệu cho quá trình tổng hợp estrogen. Hoạt động của tế bào hạt được đảm bảo bởi FSH. Dưới tác động của FSH, tế bào hạt thực hiện quá trình sinh tổng hợp estrogen bằng cách thơm hóa androstenedione bằng cách dùng men thơm hóa aromatase P450. Sản phẩm của quá trình thơm hóa là Estrone (E1), sẽ được biến chuyển thuận nghịch sang estradiol (E2), có hoạt tính nhiều lần mạnh hơn estrone. Estradiol là estrogen chủ lực trong hoạt động sinh sản của người nữ. Tín chỉ Sản Phụ khoa 1 Bài Team-Based Learning 4-1: Buồng trứng, noãn bào, phôi và thai Bài giảng trực tuyến Sinh lý buồng trứng, sự phát triển noãn nang, sinh tổng hợp steroid sinh dục, trục hạ đồi-yên-buồng trứng và các phản hồi © Bộ môn Phụ Sản, Khoa Y, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh. Tác giả giữ bản quyền 4 Ứng dụng Hãy dùng các hiểu biết về sinh lý chu kỳ buồng trứng và các phản hồi để giải thích các hiện tượng hay các ứng dụng sau: Tình huống thứ nhất: Vô kinh do tổn thương vùng hạ đồi Một thiếu nữ đến khám vì không thấy có hành kinh dù cô đã được 18 tuổi. Cô được chẩn đoán là vô kinh do suy hạ đồi. Hãy giải thích hoạt động của trục hạ đồi-yên, sau khi trả lời các câu hỏi dưới đây, bằng cách đánh dấu (x) vào ô tương ứng. Kết quả khảo sát nồng độ GnRH trong hệ mạch cửa hạ đồi-yên: Cao □ Thấp □ Kết quả khảo sát nồng độ FSH trong máu ngoại vi: Cao □ Thấp □ Kết quả khảo sát nồng độ LH trong máu ngoại vi: Cao □ Thấp □ Kết quả khảo sát nồng độ estradiol trong máu ngoại vi: Cao □ Thấp □ Kết quả khảo sát nồng độ progesterone trong máu ngoại vi: Cao □ Thấp □ Kết quả khảo sát hiện diện của nang noãn de Graaf trên buồng trứng: Có □ Không □ Tình huống thứ nhì: Vô kinh do không có buồng trứng Một thiếu nữ đến khám vì không thấy có hành kinh dù cô đã được 18 tuổi. Cô được chẩn đoán là suy buồng trứng do hội chứng Turner 46,XO. Siêu âm thấy cô không có cả hai buồng trứng. Biết rằng cô ta không có bệnh lý của hạ đồi và tuyến yên. Hãy giải thích hoạt động của trục hạ đồi-yên, sau khi trả lời các câu hỏi dưới đây, bằng cách đánh dấu (x) vào ô tương ứng. Kết quả khảo sát hiện diện của nang noãn de Graaf trên buồng trứng: Có □ Không □ Kết quả khảo sát nồng độ estradiol trong máu ngoại vi: Cao □ Thấp □ Kết quả khảo sát nồng độ progesterone trong máu ngoại vi: Cao □ Thấp □ Kết quả khảo sát nồng độ FSH trong máu ngoại vi: Cao □ Thấp □ Kết quả khảo sát nồng độ LH trong máu ngoại vi: Cao □ Thấp □ Tình huống thứ ba: Dùng thuốc tránh thai Một phụ nữ đang dùng thuốc tránh thai uống liên tục, hàng ngày. Thành phần của viên thuốc gồm ethinyl estradiol (một estradiol tổng hợp có hoạt tính mạnh hơn estradiol) và progestogen (một phân tử có hoạt tính giống progesterone nhưng mạnh hơn). Hãy giải thích cơ chế tác dụng tránh thai của thuốc, sau khi trả lời các câu hỏi dưới đây, bằng cách đánh dấu (x) vào ô tương ứng. Kết quả khảo sát nồng độ FSH trong máu ngoại vi: Cao □ Thấp □ Kết quả khảo sát nồng độ LH trong máu ngoại vi: Cao □ Thấp □ Kết quả khảo sát hiện diện của nang noãn thứ cấp trên buồng trứng: Có □ Không □ Kết quả khảo sát hiện diện của nang noãn de Graaf trên buồng trứng: Có □ Không □ Tình huống thứ tư: Điều trị ung thư vú bằng chất ức chế men aromatase P450 Ung thư vú là một ung thư lệ thuộc estrogen. Chất ức chế men aromatase P450 thường được dùng để điều trị ung thư vú. Hãy giải thích nguyên lý của điều trị trên sau khi trả lời các câu hỏi dưới đây, bằng cách đánh dấu (x) vào ô tương ứng. Kết quả khảo sát nồng độ estradiol trong máu ngoại vi: Cao □ Thấp □ Kết quả khảo sát nồng độ androgen trong máu ngoại vi: Cao □ Thấp □ Kết quả khảo sát nồng độ FSH trong máu ngoại vi: Cao □ Thấp □ Kết quả khảo sát hiện diện của nang noãn thứ cấp trên buồng trứng: Có □ Không □ Kết quả khảo sát hiện diện của nang noãn de Graaf trên buồng trứng: Có □ Không □ Các câu hỏi vận dụng khác 5. Trong thụ tinh trong ống nghiệm, chất đối kháng với GnRH được dùng để ngăn phóng noãn sớm. Hãy giải thích cơ chế. 6. Các chất tương tự GnRH được dùng với liều thật cao một lần duy nhất để gây phóng noãn. Hãy giải thích cơ chế. 7. Các chất điều hòa chọn lọc thụ thể progesterone (Selective Progesterone Receptor Modulator - SPRM) là một nhóm chất tương tự với progesterone, có thể gây tiêu hủy hoàng thể. Người ta dùng nó với mục đích tránh thai. Hãy giải thích cơ chế. TÀI LIỆU THAM KHẢO VÀ TÀI LIỆU ĐỌC THÊM 1. Yen & Jaffe's reproductive endocrinology, 6th edition. Tác giả Jerome F. Strauss III và Robert L. Barbieri. Nhà xuất bản Saunders Elsevier 2010. 2. Obstetrics and gynecology 7th edition. Tác giả Beckmann. Hợp tác xuất bản với ACOG. Nhà xuất bản Wolters Kluwer Health 2014.