Giáo trình Bình trang điện tử

GIÁO TRÌNH BÌNH TRANG ĐIỆN TỬ Ngaønh in theá giôùi ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån vöôït baäc vaø khuynh höôùng phaùt trieån hieän nay laø tieán daàn ñeán nhöõng löu ñoà laøm vieäc kyõ thuaät soá hoaøn toaøn töï ñoäng Bình trang ñieän töû laø moät trong nhöõng thaønh phaàn cô baûn nhaát cuûa löu ñoà laøm vieäc kyõ thuaät soá. ÔÛ nöôùc ta tuy kyõ thuaät bình trang ñieän töû ñaõ xuaát hieän caùch ñaây moät vaøi naêm nhöng vieäc aùp duïng cuõng coøn nhieàu vaán ñeà caàn phaûi baøn, ñaëc bieät laø vieäc öùng duïng bình trang ñieän töû vôùi nhöõng coâng naêng ñuùng theo yù nghóa töï ñoäng hoaù löu ñoà laøm vieäc kyõ thuaät soá cuûa noù. Giaùo trình naøy ra ñôøi nhaèm muïc ñích giôùi thieäu kyõ thuaät bình trang ñieän töû töø nhöõng khaùi nieäm caên baûn nhaát ñeán nhöõng khaû naêng öùng duïng vaøo caùc löu ñoà laøm vieäc kyõ thuaät soá hieän ñaïi nhaát hieän nay. Giaùo trình goàm coù 3 phaàn: Phaàn 1: Chuaån bò cho bình trang ñieän töû (4 chöông) Phaàn 2: Bình trang ñieän töû (2 chöông) Phaàn 3: Phuï luïc (3 chöông) Vì ñaây laø nhöõng kyõ thuaät vaø khaùi nieäm töông ñoái môùi ôû nöôùc ta neân giaùo trình naøy ñaõ ñöôïc bieân taäp, söûa chöõa raát nhieàu laàn trong 3 naêm qua. Chuùng toâi, nhöõng ngöôøi tham gia bieân soaïn vaø hieäu ñính cuõng chöa theå haøi loøng vôùi nhöõng gì coù trong giaùo trình naøy. Tuy nhieân chuùng toâi cuõng maïnh daïn giôùi thieäu noù vôùi mong muoán nhaän ñöôïc söï goùp yù chaân thaønh cuûa caùc caùn boä kyõ thuaät trong vaø ngoaøi ngaønh ñeå giaùo trình ngaøy caøng hoaøn chænh hôn trong nhöõng laàn taùi baûn tieáp theo. Xin chaân thaønh caùm ôn Chuù Traàn Vaên Ñaïi, ngöôøi ñaõ coù nhöõng goùp yù heát söùc khaét khe vaø chaân thaønh, ñoàng thôøi ñaõ giuùp chuùng toâi söûa töøng chöõ trong giaùo trình naøy. Xin chaân thaønh caùm ôn Thaày Phaïm Vaên Truø vaø Thaày Nguyeãn Hoaøi Linh ñaõ ñoäng vieân goùp yù ñeå giaùo trình ñöôïc ra maét sôùm. Xin chaân thaønh caùm ôn caùc Kyõ sö Nguyeãn Thaùi Duõng, Nguyeãn Maïnh Huy, Hoà Nguyeân Ñaït, Mai Huy Tröôûng, … ñaõ cung caáp taøi lieäu, giuùp ñôõ bieân soaïn vaø cho pheùp chuùng toâi söû duïng caùc taøi lieäu rieâng trong phaàn phuï luïc cuûa giaùo trình. Ngoâ Anh Tuaán LÔØI NOÙI ÑAÀU MUÏC LUÏC PHAÀN 1: Chuaån bò cho bình trang ñieän töû Chöông 1: Caùc khaùi nieäm cô baûn . . . . . . . . . . . . . . . .10 1.1 Bình trang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 1.1.1 Soá trang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 1.1.2 Tieâu ñeà ñaàu trang vaø ghi chuù cuoái trang . . .11 1.1.3 Phaàn chính vaên . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 1.1.4 Leà traéng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 1.1.5 Khoaûng chöøa xeùn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 1.1.6 Khoaûng chöøa traøn leà . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 1.1.7 Caùc kieåu trình baøy trang . . . . . . . . . . . . . . . .13 1.2 Bình nhieàu trang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 1.2.1 Caùc tôø in . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 1.2.2 Caùc caëp trang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 1.2.3 Caùc yeáu toá caân nhaéc veà maùy in . . . . . . . . . . .15 1.2.4 Kích thöôùc tôø in . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 Chöông 2: AÛnh höôûng cuûa giaáy in vaø maùy in . . . . . .17 2.1 Caùc khoå giaáy chuaån . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 2.2 Caùc khoaûng chöøa traéng treân tôø in . . . . . . . . . . . . . . . .18 2.2.1 Chöøa cho in traøn leà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 2.2.2 Leà nhíp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 2.2.3 Khoaûng tay keâ hoâng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 2.2.4 Nhíp vaø tay keâ hoâng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 2.2.5 Bình trang treân maùy in tôø rôøi . . . . . . . . . . . .21 2.2.6 Bình trang kieåu AB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 2.2.7 Bình trang kieåu in töï trôû . . . . . . . . . . . . . . . .23 2.2.8 Phöông phaùp in AB vôùi caùc caëp trang gioáng nhau treân moät maët in . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 2.2.9 Phöông phaùp in trôû nhíp . . . . . . . . . . . . . . . .26 2.2.10 Bình trang cho maùy in töï laät maët . . . . . . . .28 2.2.11 Bình trang kieåu in töï trôû treân maùy in laät maët 28 2.2.12 Bình trang cho maùy in cuoän . . . . . . . . . . . .29 Chöông 3: Caùc vaán ñeà veà bon vaø thaønh phaåm . . . . .33 3.1 Caùc kieåu ñoùng cuoán moät aán phaåm . . . . . . . . . . . . . . .33 3.1.1 Ñoùng keïp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 3.1.2 Ñoùng loàng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 3.1.3 Caét ñoâi vaø ñoùng keïp thaønh taøi lieäu nhoû . . . .34 3.1.4 Caét vaø choàng leân nhau . . . . . . . . . . . . . . . . .34 3.1.5 Khoâng ñoùng, chæ caét xaû . . . . . . . . . . . . . . . . .34 3.2 Caùc kieåu tay gaáp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 3.3 Caùch buø tröø bieán daïng vaø sai leäch trong quaù trình thaønh phaåm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 3.3.1 Hieän töôïng traøn tay saùch . . . . . . . . . . . . . . . .37 3.3.2 Hieän töôïng tay saùch bò leäch khi gaáp . . . . . . .38 3.4 Caùc loaïi bon mark . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 Chöông 4: Laäp keá hoaïch bình trang . . . . . . . . . . . . .43 4.1 Chuaån bò laäp keá hoaïch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 4.1.1 Tính toaùn coâng vieäc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 4.1.2 Saép ñaët coâng vieäc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44 4.1.3 Leân keá hoaïch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45 4.1.4 Vai troø ngöôøi laäp keá hoaïch . . . . . . . . . . . . . .45 4.2 Caùc böôùc trong quaù trình laäp keá hoaïch . . . . . . . . . . .46 4.2.1 Choïn maùy in . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46 4.2.2 Choïn kích thöôùc giaáy, ñònh löôïng giaáy vaø loaïi giaáy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46 4.2.3 Xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa phöông phaùp ñoùng saùch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48 4.2.4 Taïo ra tay saùch giaû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49 4.2.5 Ñaùnh soá trang cuûa tay saùch giaû . . . . . . . . . .49 4.2.6 Choïn kieåu bình trang cho moãi tay saùch . . . .50 4.2.7 Veõ tôø maguette cho moãi tay saùch . . . . . . . . .51 4.2.8 Xaùc ñònh khoaûng troáng treân tôø in ñeå gaén thang kieåm tra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54 PHAÀN 2: Bình trang ñieän töû Chöông 5: Poscript- Rip vaø löu ñoà laøm vieäc . . . . . . .62 5.1 Sô löôïc veà Poscript . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62 5.2 Ñaëc ñieåm cuûa ngoân ngöõ Postscript . . . . . . . . . . . . . . .63 5.3 Sô löôïc veà Rip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64 5.3.1 Caùc caáu truùc vaø chöùc naêng cuûa RIP 64 5.3.2 Caùc töông taùc cuûa boä dieãn dòch 65 5.3.3 Döõ lieäu veà maøu 66 5.3.4 Vieäc tích hôïp- thi haønh leänh treân RIP 68 5.3.5 RIP trong löu ñoà cheá baûn 69 5.4 Bình trang ñieän töû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67 5.5 Ñònh daïng döõ lieäu JDF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72 5.5.1 Sô löôïc veà JDF 72 5.5.2 PDF vaø JDF 74 5.6 Caùc löu ñoà kyõ thuaät soá thoâng duïng . . . . . . . . . . . . . .74 5.6.1 Löu ñoà Apogee 75 5.6.2 Löu ñoà Impose 75 5.6.3 Löu ñoà Pinergy 76 5.6.4 Löu ñoà Brisque Impose 77 5.6.5 Laøm vieäc vôùi taøi lieäu Delta 77 5.6.6 Meta Dimention 79 5.6.7 Delta Technology 80 Chöông 6: Caùc phaàn meàm bình trang ñieän töû thoâng duïng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83 6.1 Caùc yeâu caàu ñoái vôùi chöông trình bình trang . . . . . .83 6.2 Caùc loaïi phaàn meàm bình trang . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 6.3 Caùc phaàn meàm bình trang vaø löu ñoà laøm vieäc . . . . .85 6.3.1 Caùc phaàn meàm bình trang poscript 87 6.3.2 Bình trang treân RIP 104 PHAÀN 3: Phuï luïc - Höôùng daãn söû duïng 3 phaàn meàm bình trang ñieän töû Chöông 7: Bình trang vôùi plug-in Quite Imposing cuûa Acrobat 119 7.1 Caøi ñaët . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119 7.2 Khôûi ñoäng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120 7.3 Bình baûn moät cuoán saùch hay moät taïp chí . . . . .120 7.4 Bình nhaõn haøng vôùi chöùc naêng Step and repeat129 7.5 Bình baûn moät tôø in coù nhieàu aán phaåm ñöôïc saép xeáp baát kì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133 7.6 Löu giöõ caùc xaùc laäp ñaõ thöïc hieän ñeå söû duïng cho laàn sau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137 Chöông 8: Bình trang vôùi ScenicSoft Preps . . . . . . . 139 8.1 Khôûi ñoäng phaàn meàm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .140 8.2 Templates . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .140 8.3 Löu Prep Job . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .142 8.4 Môû Prep Job . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .142 8.5 Ñaët trang taøi lieäu vaøo signature cuûa template . . .143 8.5.1 Ñöa caùc file vaøo trong cöûa soå File List . . .143 8.5.2 Theâm caùc trang vaøo Run List . . . . . . . . . . .143 8.5.3 Bình taát caû caùc trang vaøo trong signature .144 8.6 Thay theá, sao cheùp, xoaù vaø saép xeáp laïi caùc trang in trong cöûa soå Run List . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .146 8.7 Caäp nhaät (up date) file trong File List . . . . . . . . .147 8.8 Thay ñoåi khoaûng dòch chuyeån cho caùc tran ñaõ ñöôïc bình saün . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147 8.9 Preview . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148 8.9.1 Xem caùc trang trong template . . . . . . . . . . .148 8.9.2 Thay ñoåi vò trí cuûa caùc trang bình baûn . . . .149 8.10 Choïn caùc tuyø choïn (options)- In . . . . . . . . . . . . .150 8.10.1 Xaùc ñònh maùy in tröôùc khi in Prep Job cho thích hôïp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 8.10.2 Choïn caùc tuyø choïn vaø in . . . . . . . . . . . . . .151 Chöông 9: Bình trang ñieän töû vôùi SignaStation 153 9.1 Cöûa soå Montage (Montage Inspector) . . . . . . . . .154 9.1.1 Theû General . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155 9.1.2 Manual Layout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .159 9.1.3 Scheme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162 9.1.4 Master Pages . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168 9.1.5 Binding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173 9.2 Signature Inspector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .175 9.2.1 Theû folding sheet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .177 9.2.2 Packaging Printing - Automatic Layout . .178 9.2.3 Packaging Printing - Man - Layout . . . . .180 9.2.4 Packaging printing - 1 - Up Inspector . . .182 9.3 Documents . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .189 9.4 Page/one up Inspector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .196 9.5 Marks Inspector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .200 10 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû 1.1 Bình Trang Theá naøo laø bình trang? Bình trang laø moät thuaät ngöõ tieáng Phaùp laø "montage" vaø tieáng Anh laø "imposition" coù nghóa laø saép ñaët caùc phaàn töû vaøo beân trong moät khuoân ñònh saün. Khaùi nieäm naøy thöôøng hay gaây nhieàu nhaàm laãn vì baûn thaân tieáng Vieät cuõng coù nhieàu töø töông ñöông thí duï nhö bình baûn , mi (mise) trang, daøn trang, … Trong tieáng Anh ngöôøi ta cuõng hay nhaàm laãn giöõa 2 khaùi nieäm Page Layout vaø Page Imposition. Ñeå hieåu roõ baûn chaát cuûa töø ngöõ ñang ñöôïc duøng ta phaûi ñöa chuùng vaøo trong boái caûnh saûn xuaát cuï theå. Khaùi nieäm saép ñaët trang (page layout) duøng ñeå chæ haønh ñoäng saép xeáp caùc phaàn töû cuûa moät trang thí duï nhö hình aûnh, chöõ, caùc tieâu ñeà, lôøi chuù thích, caùc hoaï tieát sao cho haøi hoaø, ñaït yeâu caàu myõ thuaät laãn truyeàn ñaït noäi dung. Ñaây laø coâng vieäc maø caùc hoaï só trình baøy hoaëc caùc kyõ thuaät vieân coù kinh nghieäm phaûi thöïc hieän. Bình trang hay ñònh vò trang (page imposition) laø khaùi nieäm duøng ñeå chæ haønh ñoäng saép xeáp caùc trang ñaõ daøn hoaøn chænh vaøo beân trong moät trang lôùn hôn (coøn goïi laø tôø mise) ñeå sau khi in, thaønh phaåm ta coù moät tay saùch vôùi caùc trang theo thöù töï quy ñònh. Ñaây laø coâng vieäc maø caùc kyõ thuaät vieân hoaëc thôï bình trang phaûi thöïc hieän. Vì vieäc saép xeáp caùc trang hoaøn chænh vaøo beân trong khuoân khoå cuûa moät tôø in lôùn hôn phuï thuoäc vaøo caùc ñaëc ñieåm cuûa quaù trình in maø trong ñoù coâng ñoaïn cheá baûn laø coâng ñoaïn tieáp theo neân goïi bình trang laø bình baûn cuõng khoâng sai. Tuy nhieân do khaùi nieäm bình baûn chæ duøng taïi nöôùc ta, vì vaäy neân duøng khaùi nieäm bình trang cho thoáng nhaát. Chöông 1: Caùc Khaùi Nieäm Cô Baûn 111. Caùc Khaùi Nieäm Cô Baûn Khaùi nieäm daøn trang cuõng ñöôïc duøng nhieàu ôû nöôùc ta nhöng coù leõ daøn trang duøng ñeå chæ vieäc saép ñaët caùc kyù töï ñaõ ñöôïc nhaäp lieäu vaøo beân trong khuoân maãu cuûa moät aán phaåm cuøng vôùi caùc thaønh phaàn khaùc cuûa trang. Daøn ôû ñaây coù yù laø daøn traûi coù nghóa laø laøm cho ñeán khi naøo heát caùc kyù töï ñaõ ñöôïc nhaäp lieäu. Vaäy khaùi nieäm daøn trang cuõng coù theå ñöôïc hieåu nhö laø saép ñaët trang (page layout). Vaø caùc trình öùng duïng nhö Microsoft Word, Adobe PageMaker, Corel Ventura vaø QuarkXPress cuõng ñöôïc goïi laø caùc chöông trình daøn trang. Tröôùc ñaây, do phim coøn ñaét neân ngöôøi thôï bình khoâng chæ gheùp caùc trang nguyeân döôùi daïng nhöõng mieáng phim lôùn ñeå taïo thaønh trang in maø coøn phaûi saép ñaët caùc thaønh phaàn cuûa moät trang in, thí duï nhö hình aûnh daùn rieâng, chöõ döôùi daïng phim hay giaáy can ñöôïc daùn rieâng, thaäm chí thôï bình coøn phaûi khoeùt phim, caïo phim vaø veõ theâm caùc phaàn töû trong moät trang. Chính vì vaäy coâng vieäc cuûa ngöôøi thôï bình tröôùc ñaây vöøa laø daøn trang vöøa laø bình trang. Ngaøy nay, giaù thaønh cuûa phim ñaõ reû ñi nhieàu vaø haàu heát caùc aán phaåm ñeàu ñöôïc thöïc hieän treân maùy vi tính neân khaùi nieäm bình trang thuû coâng ñöôïc hieåu laø daùn caùc mieáng phim lôùn chöùa ñöïng noäi dung cuûa moät trang laïi vôùi nhau ñeå hình thaønh moät tôø in. Bình trang ñieän töû laø moät khaùi nieäm duøng ñeå chæ haønh ñoäng saép xeáp caùc trang ñaõ hoaøn chænh laïi vôùi nhau treân maùy tính theo moät traät töï naøo ñoù ñeå xuaát ra moät tôø phim lôùn hay khuoân in (ghi baûn tröïc tieáp) boû qua giai ñoaïn bình trang thuû coâng. 1.1.1 Soá Trang Moãi trang trong aán phaåm ñöôïc chæ ñònh moät soá, giaù trò cuûa soá trang ñeå bieát ñöôïc vò trí cuûa trang trong moät aán phaåm. Trang ñaàu tieân trong moät cuoán saùch hay taïp chí thöôøng khoâng phaûi trang 1. Caùc nhaø in thöôøng söû duïng nhieàu kieåu soá khaùc nhau ñeå laøm roõ noäi dung cuûa töøng phaàn trong aán phaåm. Thí duï caùc trang giôùi thieäu vaø muïc luïc ñaùnh soá kieåu La Maõ I, II, III, …; Caùc trang cuûa phaàn noäi dung môùi ñaùnh soá 1,2,3, … 12 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû Soá trang coù theå ñöôïc ñaùnh trong chöông trình daøn trang, tuy nhieân noù coù theå ñöôïc in hay khoâng ñöôïc in ra, ñoái vôùi caùc taøi lieäu coù ít trang thoâng thöôøng coù theå khoâng in soá trang. Soá trang coù theå ñaùnh rieâng hay ñi lieàn vôùi moät chöõ thí duï ngöôøi ta coù theå ñaùnh soá trang laø 1 hay trang 1. 1.1.2 Tieâu Ñeà Ñaàu Trang vaø Ghi Chuù Cuoái Trang Tieâu ñeà ñaàu trang (header) laø nhöõng chöõ, hoaï tieát ñöôïc ñaët ôû phía treân cuûa caùc trang, ñöôïc duøng ñeå hieån thò teân aán phaåm ôû phía treân beân traùi cuûa trang naèm beân traùi vaø hieån thò tieâu ñeà cuûa moät chöông ôû goùc treân beân phaûi cuûa trang beân phaûi. Ñoâi khi tieâu ñeà trang coøn ñính keøm moät ñöôøng maûnh ngay beân döôùi noù ñeå phaân caùch giöõa phaàn tieâu ñeà vaø phaàn noäi dung. Nhöõng töø, nhöõng doøng keû hay caùc hoaï tieát ñöôïc ñaët döôùi ñaùy trang ñöôïc goïi laø ghi chuù cuoái trang (footer). Phaàn naøy naèm taïi ñuùng moät vò trí ôû moãi trang hay thay ñoåi theo töøng chöông. 1.1.3 Phaàn Chính Vaên Phaàn chöõ naèm giöõa tieâu ñeà trang vaø ghi chuù cuoái trang ñöôïc goïi laø phaàn thaân trang. Trong phaàn naøy chöõ coù theå ñöôïc xaép theo moät haøng daøi laáp ñaày chieàu roäng phaàn thaân trang, ngöôøi ta coøn goïi ñaây laø kieåu saép xeáp moät coät chöõ. Thoâng thöôøng caùc nhaø thieát keá thöôøng chia thaønh hai hoaëc ba coät chöõ cho deã ñoïc vaø linh hoaït hôn cho ngöôøi thieát keá. Chieàu ngang cuûa haøng chöõ caøng ngaén thì caøng deã ñoïc hôn. Khoaûng caùch giöõa hai coät chöõ ñöôïc goïi laø ñoä roäng coät (gutter) Hình 1.1: Hình aûnh moät trang vôùi khoaûng chöøa leà phía treân vaø beân hoâng. Khoaûng chöøa leà thoâng thöôøng laø 3 mm. 131. Caùc Khaùi Nieäm Cô Baûn 1.1.4 Leà Traéng Laø khoaûng traéng xung quanh phaàn thaân trang. Phaàn leà phía treân tieâu ñeà trang goïi laø leà ñaàu (top margin), phaàn leà phía döôùi ghi chuù trang ñöôïc goïi laø leà chaân (bottom margin), khoaûng chöøa leà phía beân ngoaøi (phía phaûi hoaëc phía traùi) ñöôïc goïi laø leà buïng (front margin), khoaûng chöøa leà phía beân trong ñöôïc goïi laø leà gaùy (back margin). 1.1.5 Khoaûng Chöøa Xeùn (teà) Laø khoaûng xaùc ñònh phaàn cuûa trang seõ bò caét khi thaønh phaåm. Ta coù caùc khoaûng teà ñaàu, teà hoâng vaø teà ñaùy. 1.1.6 Khoaûng Chöøa Traøn Leà (Bleed) Trong caùc aán phaåm coù caùc neàn maøu phuû ra phía ngoaøi cuûa trang, ngöôøi ta thöôøng theâm vaøo phía beân ngoaøi cuûa vuøng phuû maøu 2-3 mm ñeå ñeà phoøng tröôøng hôïp loøi traéng khi teà khoâng ñuùng. 1.1.7 Caùc Kieåu Trình Baøy Trang Vieäc quy öôùc soá trang vaø caùc thaønh phaàn khaùc cuûa trang goïi laø kieåu trình baøy trang. Khaùi nieäm naøy quy ñònh cho caùc nguyeân taéc thieát keá vaø saép ñaët trang, neân nhaø thieát keá phaûi xaùc ñònh ñöôïc giôùi haïn cuûa dieän tích caùc khu vöïc trình baøy trang ñeå saép xeáp caùc phaàn töû cuûa trang cho haøi hoaø, ñaûm baûo tính myõ thuaät vaø khaû naêng truyeàn ñaït noäi dung cuûa trang. Moät khi nhaø thieát keá ñaõ xaùc ñònh kieåu trình baøy cho aán phaåm thì taát caû caùc trang khaùc cuõng phaûi tuaân theo nguyeân taéc ñoù. Khi trình baøy trang cho moät aán phaåm, nhaø thieát keá phaûi tuaân thuû caùc nguyeân taéc sau: - Trang phaûi laø trang leû vaø trang traùi laø chaün. Nguyeân taéc naøy khoâng ñöôïc thay ñoåi keå caû khi coù trang traéng ñöôïc cheøn vaøo. - Caùc khoaûng chöøa leà phaûi ñoàng nhaát cho taát caû caùc trang ngoaïi tröø caùc tröôøng hôïp caàn nhaán maïnh söï khaùc bieät giöõa trang traùi vaø trang phaûi. - Caùc phaàn töû cuûa trang phaûi naèm ñuùng vò trí cuûa noù, ñieàu naøy aùp duïng cho taát caû caùc trang. Ñoâi khi töøng chöông seõ coù kieåu trình baøy khaùc nhau, nhöng ñieàu naøy khoâng ñöôïc khuyeán khích ñoái vôùi caùc aán phaåm thoâng thöôøng. 14 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû 1.2 Bình Nhieàu Trang 1.2.1 Caùc Tôø In Trong thöïc teá, vieäc bình trang quyeát ñònh caùc trang lieân tuïc nhau phaûi ñöôïc ñaët nhö theá naøo treân moät tôø giaáy lôùn, nhöõng tôø giaáy naøy seõ nhaän hình aûnh töø khuoân in truyeàn qua neân ñöôïc goïi laø tôø in. Tôø in caøng lôùn thì caøng chöùa ñöôïc nhieàu trang. Caùc trang treân tôø in phaûi saép xeáp theo moät traät töï ñeå khi gaáp laïi soá thöù töï caùc trang phaûi keá tieáp nhau. 1.2.2 Caùc Caëp Trang Hai trang naèm keá tieáp nhau treân moät tôø in ñöôïc goïi laø moät caëp trang. Moät tôø in lôùn coù theå chöùa töø 4 ñeán 8 caëp trang. Caùc caëp trang naøy chia thaønh hai loaïi: loaïi coù soá thöù töï lieân tuïc vaø loaïi coù soá thöù töï khoâng lieân tuïc. Saép ñaët caùc caëp trang theo kieåu thuû coâng Baát keå laø aán phaåm coù bao nhieâu trang, ta cuõng coù theå deã daøng xaùc ñònh caùc caëp trang xuaát hieän treân tôø in. Baét ñaàu baèng caùch chia tôø giaáy thaønh 2 coät, ôû haøng thöù nhaát cuûa coät beân traùi ghi soá trang cuoái cuøng cuûa aán phaåm, coät beân phaûi ghi soá trang ñaàu tieân, ôû haøng thöù hai beân traùi ghi soá thöù töï cuûa trang thöù hai vaø coät beân phaûi ghi soá thöù töï cuûa trang keá cuoái. Cöù tieáp tuïc thöïc hieän nhö vaäy ta seõ xaùc ñònh ñöôïc caùc caëp trang xuaát hieän treân tôø in. Döôùi ñaây laø moät ví duï veà caùc caëp trang cuûa moät tôø in goàm 16 trang: 16 1 2 15 14 3 4 13 12 5 6 11 10 7 8 9 Löu yù raèng trong ví duï naøy toång soá trang ôû töøng haøng luoân laø 17. Ngöôøi ta cuõng duøng caùch naøy ñeå kieåm tra vieäc bình trang treân tôø in 151. Caùc Khaùi Nieäm Cô Baûn Trong caùc chöông trình daøn trang, caùc kyõ thuaät vieân thöôøng saép ñaët töøng caëp trang moät, moãi caëp trang goàm moät trang chaün naèm beân traùi vaø moät trang leû naèm beân phaûi coù soá thöù töï lieàn nhau. Vieäc saép xeáp nhö vaäy taïo ñieàu kieän cho caùc nhaø thieát keá trình baøy deã daøng hôn, ñaëc bieät laø khi saép ñaët caùc hoaï tieát naèm ôû khoaûng giöõa hai trang keá caän nhau hoaëc saép xeáp caùc phaàn töû cuûa hai trang lieàn laïc nhau vaø caân ñoái. Tuy nhieân khi bình leân moät tôø in lôùn, hai trang naèm keà nhau chöa haún ñaõ coù soá thöù töï lieân tuïc maø phaûi ñôïi cho ñeán khi gaáp laïi thaønh tay saùch thì chuùng môùi lieân tuïc. 1.2.3 Caùc Yeáu Toá Caàn Caân Nhaéc Veà Maùy In Khi xaùc ñònh caùc trang seõ ñöôïc bình nhö theá naøo ta phaûi chuù yù ñeán caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa maùy in. Caùc maùy in khaùc nhau coù theå in caùc khoå giaáy khaùc nhau. Treân moät soá loaïi maùy in ví duï nhö maùy in cuoän hay maùy in Offset tôø rôøi coù trôû maët, ngöôøi ta coù theå boá trí in hai maët cuøng moät luùc. Caùc yeáu toá naøy seõ ñöôïc caân nhaéc kyõ ôû caùc phaàn sau. 1.2.4 Kích ThöôùcTôø In Ñoái vôùi maùy in tôø rôøi ngöôøi ta xaùc ñònh kích thöôùc tôø in theo chieàu ngang cuûa oáng vaø voøng oáng. 172. AÛnh höôûng cuûa Giaáy In vaø Maùy In Moät trong nhöõng yeáu toá aûnh höôûng quan troïng ñeán vieäc bình trang laø khoå giaáy in vaø vieäc saép ñaët caû 2 maët cuûa tôø in theo ñuùng yeâu caàu thaønh phaåm. Caùch laáy tay keâ ñöa giaáy vaøo maùy in cuõng nhö maùy thaønh phaåm phaûi ñöôïc caân nhaéc kyõ tröôùc khi tieán haønh bình trang. 2.1 Caùc khoå giaáy chuaån Haàu heát caùc loaïi giaáy in ñeàu ñöôïc saûn xuaát theo khoå chuaån, tuyø theo thoùi quen vaø ñaëc ñieåm cuûa aán phaåm maø moãi nöôùc coù caùc khoå chuaån khaùc nhau. Ôû nöôùc ta coù 2 heä tính giaáy baét ñaàu töø 2 khoå nhoû nhaát laø 15 x 21 vaø 13 x 19 (kích thöôùc thöïc teá coù theå sai leäch moät chuùt) - Ñoái vôùi heä giaáy ñi theo khoå nhoû nhaát laø 15 x 21 neáu laàn löôït nhaân ñoâi caùc caïnh ngaén hôn, ta coù caùc khoå : 15 x 21 cm 21 x 30 cm 30 x 42 cm 42 x 60 cm 60 x 84 cm - Töông töï nhö vaäy vôùi heä giaáy ñi theo khoå nhoû nhaát laø 13 x 19 ta coù: 13 x 19 cm 19 x 27 cm 27 x 39 cm 39 x 54 cm 54 x 79 cm 79 x 109 cm Chöông 2: Aûnh höôûng cuûa Giaáy In vaø Maùy In 18 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû Ngoaøi ra cuõng coù nhöõng nguoàn giaáy khoâng theo heä tính giaáy naøy (coøn goïi laø khoå lôõ), nhöõng nguoàn giaáy naøy thöôøng ñöôïc nhaäp töø caùc nöôùc coù khoå chuaån khaùc vôùi nöôùc ta hoaëc ñöôïc xaû töø giaáy cuoän ra. Caùc khoå lôõ thoâng duïng laø: 65 x 86 cm; 63,5 x 96,5 cm; 65 x 100 cm; 70 x 100 cm, … 2.2 Caùc khoaûng chöøa traéng treân tôø in Do yeâu caàu cuûa quaù trình in, ngöôøi ta khoâng bao giôø boá trí in kín heát toaøn boä tôø giaáy in maø phaûi chöøa nhöõng choã traéng khoâng in treân tôø giaáy. 2.2.1 Chöøa cho in traøn leà (bleed) Nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn tröôùc, khi in nhöõng maûng maøu hay hình aûnh phuû kín luoân caû phía rìa cuûa tôø giaáy, ngöôøi ta thöôøng nôùi roäng vuøng in ra moãi beân khoaûng 3 mm ñeå ñeà phoøng tröôøng hôïp caét khoâng chính xaùc. Nhö vaäy khoaûng chöøa leà cuõng ñöôïc tính laø moät thaønh phaàn cuûa tôø in. 2.2.2 Leà nhíp Khi in offset, tôø giaáy ñöôïc caùc nhíp baét ñöa vaøo maùy in, ñi qua caùc ñôn vò in vaø ñöa ra ngoaøi. Nhö vaäy, moät khoaûng leà traéng nhaát ñònh ñöôïc duøng ñeå laøm choã cho nhíp vaän chuyeån tôø giaáy. Do ñaõ bò nhíp gaép neân vuøng naøy in ñöôïc vaø noù ñöôïc coi laø moät thaønh phaàn baét buoäc phaûi chöøa traéng treân tôø in. thoâng thöôøng ngöôøi ta cuõng taän duïng khoaûng traéng cuûa nhíp baét laøm phaàn traéng cuûa tôø in ñeå tieát kieäm giaáy. Neáu giaáy in moûng hay aùp löïc nhíp baét quaù cao seõ laøm tôø giaáy bò haèn leân caùc veät do nhíp baét. Tuyø thuoäc vaøo khoå maùy in maø khoaûng chöøa traéng ñeå baét nhíp laø 1-1,5 cm. Hình 2.1: Caáu taïo boä phaän nhíp baét treân oáng eùp vaø boä phaän tay keâ ñöa giaáy vaøo maùy cho thaáy giaáy phaûi coù moät khoaûng traéng nhaát ñònh daønh cho nhíp baét. 192. AÛnh höôûng cuûa Giaáy In vaø Maùy In 2.2.3 Khoaûng tay keâ hoâng Ñeå coù theå in hình aûnh ñeàu ñaën leân ñuùng moät vò trí cuûa töøng tôø in, ngöôøi thôï in phaûi kieåm soaùt ñöôïc vò trí cuûa moãi tôø giaáy theo khoå roäng cuûa noù. Moãi tôø giaáy in phaûi ñöôïc moät heä thoáng tay keâ ñònh vò chính xaùc sao cho nhíp baét caùc tôø giaáy taïi moät vò trí gioáng nhau. Coù 2 loaïi tay keâ: tay keâ ñaàu vaø tay keâ hoâng. Tay keâ ñaàu coù taùc duïng giöõ cho ñaàu tôø giaáy ñi xuoáng naèm ñuùng taïi vò trí bò tay keâ ñaàu chaën laïi. Tay keâ hoâng coù 2 loaïi laø tay keâ ñaåy vaø tay keâ keùo coù taùc duïng ñaåy hoaëc keùo caïnh beân tôø giaáy ñaõ ñöôïc tay keâ ñaàu chaën laïi naèm ñuùng vaøo vò trí beân hoâng. Tay keâ hoâng naèm ôû hai beân cuûa tôø giaáy vaø khi in ngöôøi ta chæ söû duïng 1 trong 2 tay keâ hoâng. Baèng caùch ñònh vò tôø in theo ñaàu vaø hoâng tôø giaáy nhö vaäy, maùy in seõ in taát caû caùc tôø in cuøng moät vò trí nhö nhau. Ñeå coù ñöôïc khoaûng keùo cho tay keâ hoâng ta phaûi chöøa traéng moät phaàn beân hoâng tôø giaáy. 2.2.4 Nhíp Vaø Tay Keâ Hoâng Moãi tôø in khi ñi qua maùy in seõ coù moät ñaàu ñöôïc nhíp baét vaø moät beân ñöôïc keùo vaøo tay keâ hoâng. Khi choàng giaáy ñaõ in xong ñöôïc ñöa ra khoûi maùy in, ngöôøi thôï in thöôøng ñaùnh caùc daáu x vaøo tôø in naèm treân cuøng - 2 daáu x ñaùnh theo ñaàu baét nhíp vaø 2 daáu x ñaùnh theo caïnh tay keâ hoâng. Vieäc ñaùnh daáu Hình 2.2: Ngöôøi thôï in ñang ñaùnh daáu X leân caïnh hoâng cuûa tôø in 20 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû naøy cho pheùp ngöôøi thôï thaønh phaåm bieát caùc ñieåm tham chieáu (goùc tay keâ) khi caét, gaáp, beá vaø eùp noåi. Trong tröôøng hôïp tôø in ñöôïc in caû hai maët caàn phaûi coù qui ñònh veà maøu möïc ñaùnh daáu hay kyù hieäu rieâng ñeå deã phaân bieät. Laáy ví duï, moät ngöôøi thôï caét chuaån bò caét treân moät tôø in chöùa ñaày caùc danh thieáp seõ ñöa caïnh hoâng cuûa töøng choàng giaáy ñaõ in vaøo trong maùy caét. Caïnh tay keâ hoâng seõ ñöôïc voã vaø ñaåy vaøo ñònh vò ôû caïnh chaën ñaàu phía phía beân trong maùy caét trong khi caïnh baét nhíp cuûa choàng giaáy seõ ñöôïc voã vaø ñaåy vaøo ñònh vò ôû caïnh hoâng cuûa maùy caét. Nhaùt caét ñaàu tieân seõ ñöôïc thöïc hieän ñeå loaïi boû phaàn giaáy ôû phía ñoái dieän caïnh tay keâ hoâng (phaàn giaáy naøy khoâng ñöôïc tay keâ kieåm soaùt trong quaù trình in) Cuõng theo caùch naøy, ngöôøi thôï gaáp caàn phaûi bieát ñaâu laø caïnh baét nhíp vaø ñaâu laø caïnh tay keâ hoâng. Thoâng thöôøng tay keâ hoâng seõ ñöôïc nhíp cuûa maùy gaáp ñöa vaøo trong vaø caïnh nhíp cuûa tôø in seõ ñöôïc keùo vaøo tay keâ hoâng cuûa maùy gaáp. Hình 2.3: Caïnh khoâng ñöôïc kieåm soaùt bôûi tay keâ hoâng seõ ñöôïc caét boû ñaàu tieân. Trong thöïc teá ngöôøi ta voã cho caïnh baét nhíp cuûa tôø in saùt vaøo tay keâ hoâng cuûa maùy caét tröôùc khi caét. Hình 2.4: Sau ñoù, caïnh ñaàu nhíp cuûa tôø in seõ ñöôïc voã vaø ñònh vò vaøo phía trong baøn chaën cuûa maùy caét vaø caét boû phaàn giaáy khoâng ñöôïc kieåm soaùt bôûi nhíp baét. Tay keâ hoâng cuûa maùy caét 212. AÛnh höôûng cuûa Giaáy In vaø Maùy In Nhö vaäy, nhíp vaø tay keâ hoâng cuûa tôø in ñoùng vai troø raát quan troïng khoâng nhöõng trong quaù trình in maø coøn ôû caùc coâng ñoaïn gia coâng thaønh phaåm tieáp theo. 2.2.5 Bình Trang Treân Maùy In Tôø Rôøi Raát ít aán phaåm chæ in moät maët, haàu heát caùc aán phaåm ñeàu in ôû hai maët. Coùù nhieàu caùch khaùc nhau ñeå boá trí in ôû caû hai maët, söï khaùc bieät giöõa caùc phöông phaùp naøy tuyø thuoäc vaøo vieäc quay hay laät laïi tôø giaáy sau khi ñaõ in moät maët. Coù 4 phöông phaùp boá trí trang in khi in caû hai maët: In 2 maët AB In töï trôû In trôû nhíp In treân maùy in töï laät maët 2.2.6 Bình trang kieåu AB Ñaây laø phöông phaùp ñôn giaûn nhaát, khi bình trang theo phöông phaùp naøy ngöôøi ta boá trí maët sau cuûa tôø in coù nhöõng trang khaùc vôùi maët tröôùc (in 2 keõm khaùc nhau). Thoâng thöôøng, maët tröôùc cuûa tôø in ñöôïc goïi laø maët A vaø maët sau cuûa tôø in ñöôïc goïi laø maët B. Khi in maët A tröôùc ngöôøi ta thöôøng duøng Hình 2.5: Ngöôøi thôï gaáp kieåm tra tôø in ñeå xaùc ñònh ñaàu nhíp vaø caïnh tay keâ hoâng 22 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû tay keâ hoâng beân phaûi. Sau ñoù khi in maët B, tôø in seõ ñöôïc laät laïi nhöng vaãn giöõ nguyeân ñaàu baét nhíp. Nhö vaäy caïnh tay keâ hoâng ñaõ ñöôïc ñoåi sang phía ñoái dieän. Ñeå giöõ cho quaù trình in ñöôïc oån ñònh, ngöôøi thôï in seõ kích hoaït tay keâ hoâng phía ñoái dieän (beân traùi) ñeå tay keâ naøy tieáp tuïc ñònh vò goùc tay keâ ñöôïc taïo ra khi in maët A. Moät soá maùy gaáp yeâu caàu maët A phaûi ngöûa leân khi ñöa vaøo maùy, trong tröôøng hôïp naøy ta neân boá trí maët B in tröôùc vôùi tay keâ hoâng phía beân traùi roài sau ñoù in maët A vôùi tay keâ hoâng beân phaûi. Nhö vaäy, khi ñöa ñeán maùy gaáp, choàng giaáy seõ coù maët A ngöûa leân phía treân. Coù nhieàu lyù do khieán cho phöông phaùp boá trí naøy ñöôïc öa chuoäng: - Cho pheùp in khoå giaáy lôùn neân ñôõ phaûi caét nhoû giaáy ra vaø ñôõ phaûi ñaët haøng mua nhieàu khoå giaáy. - Ngöôøi thôï maùy khoâng phaûi döøng maùy laïi ñeå thay ñoåi khoå in giöõa caùc tay saùch. - In ñöôïc soá trang toái ña treân moät tôø in vaø thôøi gian in ngaén nhaát. Hình 2.6: Maët A vaø maët B cuûa tay saùch 16 trang, tay saùch naøy goàm caùc trang töø 1-8 vaø 17-24 trong moät quyeån saùch goàm 28 trang (4 trang bìa vaø 24 trang ruoät), tay saùch goàm 8 trang ruoät coøn laïi (töø 9-16 ) ñöôïc loàng vaøo beân trong tay saùch 16 trang ñeå ñoùng loàng. 232. AÛnh höôûng cuûa Giaáy In vaø Maùy In 2.2.7 Bình trang kieåu in töï trôû Trong ví duï treân (tay saùch 28 trang) tay ruoät 16 trang ñaõ ñöôïc in AB, nhö vaäy coøn laïi moät tay ruoät 8 trang. Laøm caùch naøo ñeå moät tay saùch 8 trang coù theå ñöôïc saép xeáp in treân tôø giaáy lôùn coù theå chöùa ñeán 16 trang? Trong tröôøng hôïp naøy ngöôøi ta boá trí in 8 trang theo kieåu in töï trôû. Khoâng gioáng nhö tay saùch 16 trang ñaàu tieân (in 2 maët, moãi maët moät keõm vaø soá trang cuûa 2 maët khaùc nhau), trong kieåu boá trí trang in töï trôû, ngöôøi ta seõ in caû hai maët vôùi cuøng moät keõm. 8 trang trong tay saùch seõ ñöôïc boá trí theo moät thöù töï hôïp lyù treân tôø in. Sau khi ñaõ in xong moät maët, ngöôøi thôï in seõ ñôïi moät thôøi gian cho möïc khoâ. Thôøi gian caàn thieát ñeå chôø cho möïc khoâ phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá, trong ñoù 2 yeáu toá quan troïng laø löôïng möïc phuû leân tôø giaáy vaø caùc ñaëc tính laøm khoâ cuûa maùy in. Khi tôø in ñaõ khoâ ngöôøi thôï in seõ trôû tôø giaáy ngöôïc laïi vaø tieáp tuïc ñöa vaøo maùy in. Cuõng gioáng nhö phöông phaùp in AB, ñaàu baét nhíp cuûa tôø giaáy seõ ñöôïc giöõ nguyeân cho caû hai laàn in, caïnh hoâng tay keâ cuûa tôø in laàn ñaàu seõ ñöôïc trôû qua höôùng ñoái dieän vaø ñöôïc tay keâ taïi ñoù tieáp tuïc ñònh vò. Sau khi ñaõ in caû hai maët, tôø giaáy ñöôïc caét laøm ñoâi tröôùc khi ñem ñi gaáp. Ngöôøi thôï caét seõ ñöa choàng giaáy vaøo trong maùy caét vaø voã cho caïnh hoâng tay keâ cuûa tôø giaáy ñònh vò taïi ñaàu chaën cuûa maùy caét coøn ñaàu nhíp seõ ñöôïc ñònh vò vaøo caïnh hoâng Hình 2.7: Tay saùch 8 trang bình theo kieåu in töï trôû coù thöù töï trang töø 9-16. 24 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû cuûa maùy caét, sau ñoù caét ñi phaàn thöøa cuûa phía ñoái dieän tay keâ hoâng. Cuoái cuøng tôø giaáy ñöôïc caét ñoâi vôùi nhaùt caét thöù hai. Moãi moät nöûa cuûa tôø giaáy ñöôïc xaùc ñònh theo thöù töï trang vaø noäi dung. Moät nöûa beân giaáy seõ ñöôïc ñöa ngay vaøo maùy gaáp, nöûa coøn laïi phaûi trôû ngöôïc maët laïi roài môùi ñöa vaøo maùy gaáp. 2.2.8 Phöông phaùp in AB vôùi caùc caëp trang gioáng nhau treân moät maët in (kieåu in…) Moät phöông phaùp khaùc söû duïng kieåu bình trang in töï trôû laø in 2 maët vôùi 2 keõm, moãi maët in seõ coù 4 caëp trang truøng nhau. Vôùi phöông phaùp naøy 4 caëp trang ñaàu tieân seõ ñöôïc in ôû maët tröôùc, ôû laàn in sau, ngöôøi thôï in seõ thay baûn vaø trôû ngöôïc tôø in laïi ñeå in tieáp 4 caëp trang ôû maët sau. Khi trôû maët, ñaàu baét nhíp vaãn ñöôïc giöõ nguyeân vaø caïnh tay keâ hoâng cuûa tôø giaáy seõ ñöôïc ñoåi qua höôùng ñoái dieän. Theo quan ñieåm cheá baûn thì vieäc boá trí nhö vaäy laø hoang phí: maëc duø cuõng maát baèng ñoù thôøi gian ñeå in vaø ñôïi cho tôø in khoâ nhöng soá trang coù ñöôïc cuõng chæ baèng in töï trôû trong khi toán theâm chi phí cheá baûn. Hình 2.8: Hai nhaùt caét treân tôø in töï trôû 252. AÛnh höôûng cuûa Giaáy In vaø Maùy In Maëc duø in töï trôû laø giaûi phaùp kinh teá hôn nhöng vaãn coù nhöõng lyù do khieán ngöôøi ta phaûi söû duïng phöông phaùp in AB. Ngöôøi thôï in thích phöông phaùp naøy hôn vì trong phöông phaùp in töï trôû hoï raát khoù canh chænh cho maët tröôùc vaø maët sau ñeàu maøu ñoàng thôøi phaûi maát theâm nhieàu thôøi gian ñeå chænh möïc. Ngoaøi ra coøn coù nhieàu tröôøng hôïp baét buoäc phaûi duøng phöông phaùp in AB, ñoù laø caùc tröôøng hôïp in phuû laéc ôû ñôn vò in cuoái cuøng (thöôøng bò traày xöôùc khi in laät maët), beá vaø eùp noåi ngay treân daây chuyeàn in. Hình 2.9: Kieåu saép ñaët trang in AB vôùi caùc caëp trang gioáng nhau treân moät maët in. Trong tröôøng hôïp naøy tuy duøng 2 keõm khaùc nhau vaø in treân caû hai maët nhöng chæ coù ñöôïc 8 trang in. 26 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû 2.2.9 Phöông phaùp in trôû nhíp Giaû söû raèng bìa cuûa quyeån saùch khoâng phaûi laø 4 trang maø laø 6 trang nhö hình veõ döôùi ñaây (thoâng thöôøng cuõng chæ coù 4 trang bìa nhöng do nhu caàu trang trí hay quaûng caùo caàn phaûi ñaët ôû ngoaøi bìa maø ngöôøi ta thöôøng theâm vaøo moät bìa phuï noái lieàn vôùi bìa tröôùc hoaëc bìa sau. Caùc bìa phuï naøy coù theå laø: tôø quaûng caùo cho cuoán saùch khaùc cuûa taùc giaû, tôø giôùi thieäu theâm veà taùc giaû, veù môøi tham döï, …) Caùch toát nhaát ñeå in caùc trang bìa nhö theá naøy laø boá trí trang in theo kieåu in trôû nhíp. Trong kieåu bình trang naøy maët tröôùc vaø maët sau cuûa caùc tôø bìa seõ ñöôïc boá trí ñoái nhau theo phöông ngang (chuùng coù theå ñöôïc boá trí naèm ngay giöõa tôø giaáy hoaëc leäch qua moät beân). Hai maët cuûa caùc tôø bìa seõ ñöôïc bình theo moät trong hai kieåu laø ñaàu ñoái ñaàu hoaëc chaân ñoái chaân, muïc ñích cuûa vieäc boá trí nhö vaäy laø ñeå sau khi trôû laïi caùc maët tröôùc vaø sau seõ thuaän chieàu nhau. Sau khi ñaõ in moät maët, ngöôøi thôï in chôø cho giaáy khoâ roài trôû maët tôø giaáy theo phöông ngang, töùc laø caïnh tay keâ hoâng cuûa tôø giaáy vaãn giöõ nguyeân trong khi ñaàu baét nhíp thay ñoåi. Trong phöông phaùp naøy giaáy phaûi ñöôïc caét caån thaän ñeå caùc tôø in coù kích thöôùc ñeàu nhau vaø khi in ngöôøi thôï in phaûi löu yù canh cho 2 leà nhíp baèng nhau (caùc phaàn töû in naèm ngay giöõa 2 vuøng baét nhíp). Hình 2.10: Hình veõ caáu truùc cuûa bìa saùch vôùi moät bìa phuï cho bìa sau. 272. AÛnh höôûng cuûa Giaáy In vaø Maùy In Thoâng thöôøng khi gaëp phaûi tröôøng hôïp in loaïi bìa naøy, ngöôøi thôï bình thöôøng thích bình theo kieåu trôû nhíp vì chæ caàn bình leân moät support trong khi ngöôøi thôï in laïi thích in theo kieåu AB hôn. Tuy nhieân khi in soá löôïng lôùn hoaëc khi in giaáy moûng, ta neân duøng kieåu in AB. Hình 2.11: Trôû nhíp theo ñaàu ñoái ñaàu Hình 2.12: Trôû nhíp theo chaân ñoái chaân. 28 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû 2.2.10 Bình trang cho maùy in töï laät maët In töï laät maët laø moät kieåu in raát ñöôïc öa chuoäng vì noù in ñöôïc caû hai maët trong moät laàn in. Ñaëc ñieåm cuûa loaïi maùy in coù theå trôû maët laø ngoaøi oáng chuyeån ñoùng vai troø cuûa oáng giöõ giaáy coøn coù theâm moät oáng trôû. Khi tôø giaáy ñi qua ñôn vò in thöù nhaát, ñaàu nhíp baét cuûa tôø giaáy seõ ñöôïc nhíp baét cuûa oáng giöõ giaáy keùo ra vaø giöõ cho ñeán khi caïnh ñuoâi cuûa tôø giaáy ñöôïc oáng trôû baét laáy. Ñoái vôùi vieäc in saùch moät maøu ngöôøi ta thöôøng duøng maùy in coù 2 ñôn vò in, loaïi maùy naøy coù theå in 2 maøu moät maët hoaëc in moãi maët moät maøu. Caùc loaïi maùy in coù 4 ñôn vò thöôøng coù theå in 4/0 hoaëc 2/2. Caùc loaïi maùy in coù 8 ñôn vò thöôøng in 4/4. Cuõng coù nhöõng loaïi maùy in 5 maøu cho pheùp in trôû maët nhöng thöôøng cho trôû ôû ñôn vò in cuoái cuøng ñeå hình thaønh kieåu in 4/1. Ñeå bình trang cho kieåu in naøy, ta phaûi coù hai boä keõm cho 2 maët vaø chuùng phaûi ñöôïc bình theo kieåu in trôû nhíp, töùc laø tay keâ hoâng vaãn giöõ nguyeân nhöng trôû ñaàu nhíp. Maëc duø coù nhieàu thuaän lôïi so vôùi phöông phaùp in laàn löôït töøng maët nhöng noù laïi ñoøi hoûi phaûi ñöôïc chuaån bò kyõ löôõng cuõng nhö laøm maát thôøi gian khi chuyeån ñoåi cô caáu cuûa maùy in. Ngöôøi thôï bình baûn phaûi hoûi kyõ thôï in tröôùc khi bình cho loaïi maùy in naøy, vì neáu in theo kieåu thoâng thöôøng khoâng trôû maët thì hoï seõ bình theo kieåu AB, coøn neáu in theo kieåu trôû maët thì phaûi bình theo kieåu trôû nhíp. 2.2.11 Bình trang kieåu in töï trôû treân maùy in laät maët Phöông phaùp naøy laø söï keát hôïp giöõa kieåu bình trang trôû nhíp vaø bình trang töï trôû, do vaäy noù yeâu caàu phaûi tuaân thuû theo caùc ñoøi hoûi cuûa 2 kieåu bình naøy. Ñieåm quan troïng caàn chuù yù laø canh ñeàu theo chieàu doïc vaø chieàu ngang khi trôû hay laät maët, ñoàng thôøi giaáy cuõng phaûi ñöôïc caét ñeàu ñeå traùnh tình traïng ñieàu chænh maùy maát thôøi gian. Trong kieåu in naøy coù 2 keõm mang noäi dung nhö nhau nhöng moät keõm bình theo kieåu thoâng thöôøng, moät keõm bình theo kieåu trôû nhíp. Tôø giaáy sau khi in xong cuõng ñöôïc caét ñoâi tröôùc khi ñi gia coâng tieáp theo, neáu ñöa vaøo maùy gaáp thì moät nöûa beân cuûa choàng giaáy phaûi ñöôïc laät ngöôïc maët laïi. 292. AÛnh höôûng cuûa Giaáy In vaø Maùy In 2.2.12 Bình trang cho maùy in cuoän Maùy in cuoän laø loaïi maùy in söû duïng giaáy cuoän ñöôïc naïp vaøo lieân tuïc. Tôø giaáy ñöôïc naïp vaøo moät ñaàu cuûa maùy in vaø ñöôïc daãn ñi qua caùc ñôn vò in. Trong phöông phaùp in cuoän tôø giaáy ñöôïc in caû hai maët moät luùc vôùi caùc ñôn vò in ñöôïc boá trí phía treân vaø phía döôùi tôø in. Löôïng thoâng tin ñöôïc in phuï thuoäc vaøo kích thöôùc cuûa baûn in. Do tôø in ñöôïc daãn ñi lieân tuïc neân trong maùy in cuoän khoâng coù khaùi nieäm nhíp baét giaáy, thay vaøo ñoù ta coù khaùi nieäm laø goùc daãn giaáy. Vì goùc daãn giaáy khoâng thay ñoåi ñöôïc neân ta khoâng theå bình theo kieåu in töï trôû, trôû nhíp vaø laät maët. thay vaøo ñoù taát caû caùc daïng maùy in offset cuoän Hình 2.13: Ñaàu nhíp cuûa tôø giaáy sau khi ñi ra khoûi ñôn vò in thöù nhaát ñöôïc giöõ bôûi nhíp cuûa oáng giöõ giaáy, sau ñoù ñuoâi cuûa tôø giaáy seõ ñöôïc nhíp cuûa oáng trôû gaép laáy vaø ñöa vaøo ñôn vò in tieáp theo. Hình 2.14: Tôø giaáy ñöôïc giöõ bôûi nhíp baét cuûa oáng chuyeån. Ñuoâi cuûa tôø giaáy trôû thaønh ñaàu nhíp. Maùy in tôø rôøi vôùi boä phaän trôû giaáy 30 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû ñeàu söû duïng moät kieåu bình AB. Ñieåm khaùc bieät quan troïng giöõa bình trang AB cho maùy in tôø rôøi vaø maùy in cuoän laø maùy in cuoän coù nhieàu ñaàu ra khaùc nhau vaø caáu taïo cuûa ñaàu gaáp cuõng coù nhieàu kieåu khaùc nhau neân vieäc boá trí keõm cuõng khaùc so vôùi in offset tôø rôøi. Sau khi tôø in ñi qua khoûi thieát bò saáy, moät boä phaän hoaït ñoäng ôû toác ñoä cao laø boä phaän caét duøng ñeå caét giaáy cuoän ra thaønh tôø rôøi. Taïi thôøi ñieåm naøy caùc tôø giaáy in coù theå ñöôïc gôûi tôùi boä phaän ñoùng xeùn. Tuy nhieân do vieäc caét thaønh tôø rôøi khoâng thoaû maõn ñöôïc yeâu caàu veà toác ñoä neân caùc maùy in hieän Hình 2.15: Maùy in offset cuoän truyeàn thoáng vôùi maùy gaáp hay maùy caét.Hình minh hoaï maùy ôû ñaây laø toái thieåu nhaát. Nhöng coù nhöõng tröôøng hôïp khaùc xaûy ra nhö: ñoái vôùi maùy coù töø 6 ñôn vò in trôû leân, maùy gaáp ñöôïc ñaët taïi giöõa caùc ñôn vò in vaø boä phaän naïp giaáy ñöôïc ñaët taïi moãi ñôn vò in. 312. AÛnh höôûng cuûa Giaáy In vaø Maùy In ñaïi ngaøy nay khoâng caét giaáy thaønh tôø rôøi ngay maø daãn luoân vaøo pheãu gaáp, taïi ñaây caùc cô caáu gaáp, caán vaø xeùn phöùc taïp seõ hoaït ñoäng ñeå cho ra caùc tay saùch hoaëc aán phaåm hoaøn chænh. Hình 2.16: Maùy in offset cuoän 4/4 nhìn töø phía boä phaän naïp giaáy Hình 2.17: Tôø giaáy ñi ngang qua hai ñôn vò in naèm phía treân vaø phía döôùi ñeå nhaän hình aûnh töø hai taám cao su truyeàn sang. 32 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû Ñeå coù theå bình trang cho maùy in offset cuoän ngöôøi thôï bình caàn phaûi bieát veà caáu taïo cuûa ñaàu gaáp vaø caùc kieåu gaáp, ñoàâng thôøi phaûi phoái hôïp vôùi boä phaän in ñeå bieát caùc thoâng soá chính xaùc. Hình 2.17: Gaáp caùc tay saùch ñöôïc ñöa ra töø maùy offset cuoän 333. Caùc vaán ñeà veà bon vaø thaønh phaåm 3.1 Caùc kieåu ñoùng cuoán moät aán phaåm Trong thaønh phaåm khi ñoùng cuoán ta coù taát caû laø 5 kieåu ñoùng cuoán thoâng duïng. Vieäc löïa choïn kieåu ñoùng naøo tuøy theo ñònh löôïng, loaïi giaáy, ñaëc tính kyõ thuaät vaø myõ thuaät cuûa saùch. 3.1.1 Ñoùng keïp (Perfect bound) Thöôøng duøng trong caùc aån phaåm laø saùch, tieåu thuyeát, caùc aán phaåm mang tính thaåm myõ cao goàm nhieàu tay saùch. Giaáy coù ñònh löôïng cao khoâng theå ñoùng loàng. Ñoái vôùi kieåu ñoùng keïp caùc tay saùch ñöôïc gia coâng thaønh phaåm theo 2 caùch: khaâu chæ gaùy vaø daùn keo hay phay gaùy vaø daùn keo tuøy theo soá löôïng tay saùch trong moät aán phaåm. 3.1.2 Ñoùng loàng (Saddle stiched) Thöôøng duøng trong caùc aán phaåm coù ít tay, chæ vaøi trang nhö caùc tôø quaûng caùo, caùc aán phaåm coù ít trang, v.v.. ñoä daày ruoät ít, ñònh löôïng thaáp. Ñoái vôùi kieåu ñoùng loàng, caùc tay saùch ñöôïc lieân keát vôùi nhau baèng kim baám, soá löôïng kim tuøy thuoäc vaøo kích thöôùc cuûa aán phaåm. Chöông 3: Caùc vaán ñeà veà daáu in (point, mark) vaø thaønh phaåm 34 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû 3.1.3 Caét ñoâi vaø ñoùng keïp thaønh taøi lieäu nhoû (Come and go) Thöôøng duøng trong caùc aán phaåm khoå nhoû vaø ñöôïc in treân maùy in khoå lôùn (hoaëc maùy in cuoän). Trong kieåu ñoùng saùch naøy soá tay saùch phaûi baèng nhau. 3.1.4 Caét vaø choàng leân nhau (Cut and stack hay coøn goïi laø Arithmetic ) Duøng ñeå ñoùng cuoán caùc aán phaåm coù caùc phaàn naèm ôû caùc vò trí khaùc nhau nhöng naèm theo thöù töï, ví duï phaàn ñaàu cuûa quyeån saùch naèm ôû maët beân naøy vaø phaàn coøn laïi ôû maët beân kia. 3.1.5 Khoâng ñoùng, chæ caét xaû ( Flat work) Duøng cho caùc aán phaåm khoâng coù coâng ñoaïn ñoùng nhö caùc tôø poster, nhaõn, card, caùc aán phaåm rieâng bieät, v.v… quyeån 1 quyeån 2 353. Caùc vaán ñeà veà bon vaø thaønh phaåm 3.2 Caùc kieåu tay gaáp Soá vaïch gaáp 1 vaïch (4 trang) 2 vaïch (8 trang) 3 vaïch (12 trang) Gaáp song song, coù caùc vaïch gaáp song song vôùi nhau Gaáp vuoâng goùc, coù caùc vaïch gaáp vuoâng goùc vôùi nhau Gaáp hoãn hôïp coù caùc vaïch gaáp vöøa song song vöøa vuoâng goùc nhau Vaïch gaáp song song khoâng ñoái xöùng Vaïch gaáp daïng Zigzag Vaïch gaáp daïng bao thö Vaïch gaáp daïng coång 36 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû 3.3 Caùch buø tröø bieán daïng vaø sai leäch trong quaù trình thaønh phaåm Trong ñoùng cuoán ñaëc bieät laø ñoùng loàng thöôøng xaûy ra caùc söï coá nhö vaïch caét khoâng truøng khôùp, caùc tôø in giöõa caùc tay khoâng thaúng haøng, v,v… ñeå khaéc phuïc caùc söï coá naøy ta phaûi tieán haønh buø tröø cho chuùng ôû khaâu cheá baûn. 3.3.1 Hieän töôïng traøn tay saùch (creeping) Khi ñoùng loàng caùc tay saùch coù ñònh löôïng giaáy lôùn vaø trong moãi tay saùch coù nhieàu trang. Khi loàng caùc tay saùch vaøo nhau, caùc tay saùch ôû phía trong bò ñaåy ra ngoaøi. Khi caét, phaàn bò ñaåy ra cuûa caùc tay saùch phía trong seõ bò caét phaïm. Vaïch gaáp hoãn hôïp 12 trang 16 trang 24 trang 36 trang 373. Caùc vaán ñeà veà bon vaø thaønh phaåm Hieän töôïng naøy ñöôïc goïi laø "traøn tay saùch". Trong ñoùng keïp hieän töôïng traøn tay saùch bò haïn cheá bôûi soá trang trong moãi tay. - Caùch buø hao traøn tay saùch baèng caùch keùo dòch caùc phaàn töû treân trang (shilling) Ta coù theå buø hao cho hieän töôïng traøn tay baèng caùch dòch chuyeån caùc phaàn töû treân trang theo moät chieàu xaùc ñònh. Ta coù theå dòch treân toaøn boä tay saùch hay chæ vôùi caùc tay ñöôïc choïn. - Caùch tính khoaûng traøn tay Ñoái vôùi kieåu ñoùng keïp hay kieåu Caét ñoâi vaø ñoùng keïp (Come and go) phaàn meàm bình trang söû duïng giaù trò ñöôïc nhaäp ôû tröôøng Inner cho caùc trang trong cuøng cuûa moãi tay saùch. Ñoái vôùi ñoùng loàng thì giaù trò ôû tröôøng Inner ñöôïc söû duïng cho caùc trang trong cuøng cuûa aán phaåm. Nhaäp giaù trò döông ôû caùc tröôøng Inner vaø Outer caùc ñoái töôïng treân trang seõ dòch chuyeån veà phía gaùy aán phaåm vaø ngöôïc laïi seõ dòch chuyeån ra rìa cuûa aán phaåm. Coâng thöùc tính khoaûng caàn dòch: Hieän töôïng traøn tay saùch gaây ra do soá vaïch gaáp vaø ñoä daày cuûa tôø in. Ñeå xaùc ñònh chính xaùc löôïng caàn dòch, tröôùc khi in ta phaûi taïo moät aán phaåm maãu söû duïng giaáy in thaät vaø ñoùng treân maùy thaønh phaåm thaät. Sau ñoù xaùc ñònh löôïng traøn tay baèng caùch ño khoaûng caùch giöõa tôø in phía trong cuøng (innermost) bò traøn ra ngoaøi so vôùi tôø in phía ngoaøi cuøng (outermost). Thoâng thöôøng trong caùc phaàn meàm bình trang, ôû tröôøng Ñoùng keïp Chia toång soá trang trong tay saùch cho 4. Nhaânkeát quaû vôùi ñoä daøy cuûa tôø in. Ñoùng loàng Chia toång soá trang trong aán phaåm cho 4.Nhaân keát quaû vôùi ñoä daày cuûa tôø in. Tay saùch naèm ngoaøi cuøng Tay saùch naèm trong cuøng (shilling) 38 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû Inner khi nhaäp giaù trò döông hình aûnh seõ dòch veà höôùng gaùy saùch, ngöôïc laïi khi nhaäp giaù trò aâm hình aûnh dòch ra höôùng rìa saùch. Töông töï trong tröôøng Outer. 3.3.2 Hieän töôïng tay saùch bò leäch khi gaáp (skew) Khi gaáp moät tay saùch, caùc trang beân trong thöôøng bò leäch do nhieàu nguyeân nhaân: coù quaù nhieàu trang trong moät tay, giaáy daày hay do thieát bò gaáp. Do ñoù trong quaù trình bình baûn ta duøng phöông phaùp xoay trang saùch (bot- tling) ñeå buø hao cho phaàn bò leäch. Chieàu buø hao ngöôïc vôùi chieàu bieán daïng. Thoâng thöôøng coâng ñoaïn naøy chæ aùp duïng cho kieåu ñoùng keïp. Khi xoay trang, ta phaûi nhaäp vaøo giaù trò goùc xoay. Thoâng thöôøng neáu nhaäp vaøo giaù trò döông trang seõ xoay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà so vôùi chieàu vuoâng goùc vôùi tôø in. Nhaäp giaù trò aâm trang seõ xoay cuøng chieàu kim ñoàng hoà. Maët sau cuûa tôø in seõ töï ñoäng xoay thaúng haøng vôùi maët tröôùc. 3.4 Caùc loaïi daáu in (point, mark) Trong coâng ngheä in hieän nay, vieäc thoáng nhaát giöõa caùc coâng ñoaïn töø cheá baûn (Pre-Press), In aán (Press) vaø Thaønh phaåm (Post-Press) ñöôïc goïi chung laø CIP3 (hieän nay ñaõ coù CIP 4). Khi xuaát phim hay ghi keõm , caùùc RIP coù chöùc naêng töï ñoäng taïo ra caùc file coù ñònh daïng laø CIP3 hoaëc CIP 4 coù gaén keøm caùc PPF (Print Production Format- Ñònh daïng döõ lieäu saûn xuaát in) chöùa caùc thoâng tin töø coâng ñoaïn cheá baûn ñeán thaønh phaåm nhö maät ñoä phuû möïc, kích thöôùc vaø vò trí caùc loã ñònh vò baûn in, ngoaøi ra coøn coù caùc thang kieåm tra maøu, vò trí caùc poin mark duøng cho choàng maøu, caét, beá ñöôïc gaén töï ñoäng leân file. 393. Caùc vaán ñeà veà bon vaø thaønh phaåm Caùc loaïi daáu in Thoâng thöôøng daáu in goàm caùc loaïi sau: 1. Daáu hình chöõ nhaät (Rectangle marks). Coù kích thöôùc tuøy yù, ñaët song song vôùi caùc caïnh cuûa tôø in vaø coù maøu tuøy yù. 2. Daáu laø ñöôøng thaúng (Line marks). Coù maøu tuøy yù vaø coù ñoä daày 0.25 point. 3. Daáu laø caùc thang maøu (Exposure bar marks). Duøng ñeå kieåm tra ñoä phaân giaûi cuûa phim vaø baûn keõm. Goàm caùc oâ vuoâng (hay chöõ nhaät) coù ñoä ñaäm nhaït töø 0% - 100% vôùi böôùc chuyeån laø 10% vaø tuøy theo moãi phaàn meàm maø noù coù kích thöôùc nhaát ñònh, thoâng thöôøng laø 5x52 mm. 4. Daáu nhaän daïng caùc tay saùch (Signature Collation Marks). Thoâng thöôøng ñöôïc in ôû vaïch gaáp cuûa töøng tay saùch trong kieåu ñoùng keïp vaø ñöôïc boá trí doïc theo vaïch gaáp sao cho deã daøng phaân bieät ñöôïc thöù töï tay saùch. Trong aán phaåm coù nhieàu tay saùch, caùc daáu ñöôïc laäp laïi theo chu kyø thaønh hình baäc thang lieân tieáp nhau vaø goàm coù 1 hình chöõ nhaät coù chöùa soá thöù töï tay saùch trong ñoù. Moãi chöông trình seõ coù caùch xaùc laäp höôùng vaø khoaûng caùch laäp laïi cuûa caùc daáu khaùc nhau tuøy theo vaïch gaáp. 5. Daáu coù noäi dung laø chöõ (Text Marks). Ñöôïc duøng ñeå ghi nhaän caùc thoâng tin ñaëc tröng veà aán phaåm nhö soá thöù töï cuûa tay saùch, ngaøy giôø giao haøng, teân aán phaåm… Thoâng thöôøng khi ñaët moät daáu chöõ ôû maët naøy cuûa tôø in thì chöông trình seõ töï ñoäng taïo ra daáu chöõ ngöôïc laïi ôû vò trí chính xaùc treân maët kia. 6. Daáu caét (Crop marks) - khoâng theå thay ñoåi maøu. Caùc daáu caét laø tröôøng hôïp ñaëc bieät vì chuùng lieân quan ñeán caùc trang in trong toaøn boä aán phaåm hôn laø chæ treân moät tôø in. - Khi bình caùc trang aán phaåm nhoû nhö saùch, baùo, brochure treân tôø in lôùn thì daáu caét ñöôïc gaén vaøo taát caû caùc trang, ngoaøi ra coù theå theâm daáu caét ôû 4 goùc cuûa tôø bình tuøy theo quaù trình thaønh phaåm. 40 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû - Khi gaén daáu in vaøo moät hay nhieàu trang ñoäc laäp thì chuùng xuaát hieän ôû 4 goùc cuûa trang. 7. Daáu gaáp (Fold marks) - khoâng theå thay ñoåi maøu, ñöôïc söû duïng xaùc ñònh vò trí gaáp vaø thöôøng coù hình chöõ thaäp. 8. Daáu kieåm tra choàng maøu (Register Mark) xuaát hieän treân moãi baûn taùch maøu vaø khoâng theå thay ñoåi kích thöôùc, chieàu, maøu, vò trí ñaët cuûa daáu choàng maøu. Chuùng ñöôïc thöïc hieän maëc ñònh tuøy theo chöông trình. 9. Caùc thang kieåm tra maøu (Color Control Mark), kieåm tra baûn (Plate Control Bar), xaùc ñònh ñoä phuû möïc (Ink Pickup Mark). Caùc loaïi daáu kieåm tra choàng maøu Caùc thang kieåm tra maøu (Exposure bar marks) 413. Caùc vaán ñeà veà bon vaø thaønh phaåm Daáu kieåm tra thöù töï caùc tay saùch (Signature Collation Marks) Daáu caét (Crop marks) Daáu gaáp (Fold marks) 42 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû Caùc loaïi daáu khaùc 43Chöông 4: Laäp keá hoaïch Bình trang 4.1 Chuaån bò laäp keá hoaïch Ñeå chuaån bò laäp keá hoaïch, coâng vieäc ñaàu tieân laø chæ ñònh ngöôøi theo doõi coâng vieäc. Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, nhaø in nhaän coâng vieäc thoâng qua cuoäc gaëp giöõa khaùch haøng vaø ngöôøi tieáp haøng hoaëc thoâng qua ñieän thoaïi. Töø caùc thoâng tin veà coâng vieäc thöïc teá (kích thöôùc vaø soá löôïng trang in, soá maøu, caùc yeâu caàu veà thaønh phaåm,…) boä phaän keá hoaïch seõ tính toaùn ñeå coù ñöôïc keá hoaïch saûn xuaát toát nhaát cho coâng vieäc. Tuøy theo keá hoaïch saûn xuaát, yeâu caàu chaát löôïng vaø thôøi gian giao haøng maø coâng vieäc seõ ñöôïc boá trí in treân moät hay nhieàu maùy in cuï theå. 4.1.1 Tính toaùn coâng vieäc Sau khi boä phaän nhaän haøng ñaõ laøm vieäc xong vôùi khaùch haøng ñeå coù ñöôïc caùc thoâng tin veà saûn phaåm, moät nhaân vieân laøm coâng taùc tính giaù seõ tính toaùn vaø ñöa ra giaù thaønh cuûa saûn phaåm in. Theo lyù thuyeát thì nhaän haøng vaø tính giaù phaûi do 2 ngöôøi ñaûm traùch, tuy nhieân ôû moät soá nhaø in ngöôøi nhaän haøng cuõng chính laø ngöôøi tính giaù. Caùch laøm naøy coù moät öu ñieåm laø ngöôøi nhaän haøng laøm vieäc tröïc tieáp vôùi khaùch haøng seõ naém thoâng tin roõ raøng hôn vaø khi tính giaù hoï coù theå ñieàu chænh ñôn giaù theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng maø khoâng phaûi qua moät ngöôøi trung gian, tuy nhieân noù coù theå phaùt sinh moät soá tieâu cöïc vì khoâng coù lôïi cho coâng taùc quaûn lyù. Ngöôøi tính giaù seõ döïa theo tình hình saûn xuaát thöïc teá vaø yeâu caàu chaát löôïng ñeå bieát roõ maùy in naøo coù theå in ñöôïc saûn phaåm, anh ta coù nhaän ñònh rieâng cuûa mình ñeå cho raèng phaûi in töï trôû treân maùy nhoû cho deã kieåm soaùt thay vì in AB treân maùy lôùn. Tuy nhieân khoâng phaûi luùc naøo nhöõng tính toaùn cuûa ngöôøi tính giaù cuõng thoûa maõn khaùch haøng ñaëc bieät laø khaùch haøng khoâng naém roõ quaù trình saûn xuaát in. Chöông 4: Laäp keá hoaïch Bình trang 44 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû 4.1.2 Saép ñaët coâng vieäc Sau khi khaùch haøng ñaõ chaáp thuaän baûng baùo giaù, taát caû caùc thaønh phaàn cuûa coâng vieäc (ñóa, hình aûnh, maquette,…) ñöôïc chuyeån cho boä phaän kyõ thuaät. Phía khaùch haøng seõ coù moät ngöôøi laøm vieäc vôùi nhaø in ñeå giaùm saùt vaø phoái hôïp thöïc hieän coâng vieäc. Trong ñieàu kieän laøm vieäc ñaõ ñöôïc chuaån hoùa thì vieäc giaùm saùt seõ thöïc hieän thoâng qua theû coâng vieäc. Theû coâng vieäc laø moät phieáu ghi roõ caùc thoâng tin cuï theå cuûa coâng vieäc qua caùc coâng ñoaïn saûn xuaát. Theû coâng vieäc ñöôïc löu chuyeån qua caùc coâng ñoaïn ñeå ngöôøi quaûn lyù boä phaän vaø kyõ thuaät vieân naém roõ caùc thoâng tin thöïc hieän. Sau khi hoaøn taát moät coâng ñoaïn saûn xuaát, kyõ thuaät vieân vaø ngöôøi quaûn lyù phaûi kyù teân xaùc nhaän ñaõ laøm ñuùng theo yeâu caàu cuûa coâng vieäc sau ñoù chuyeån sang boä phaän saûn xuaát tieáp theo. ÔÛ nöôùc ta, coâng vieäc cuõng ñöôïc quaûn lyù gaàn gioáng nhö theá nhöng coâng vieäc ôû caáp ñoä thaáp hôn vaø thöôøng ñöôïc goïi laø phieáu saûn xuaát hoaëc leänh saûn xuaát. Trong caùc heä thoáng quaûn lyù tieâu chuaån, theû coâng vieäc naèm döôùi daïng hoà sô ñieän töû vaø löu chuyeån trong löu ñoà laøm vieäc kyõ thuaät soá. Caùc döõ lieäu trong theû coâng vieäc thoâng qua caùc giao thöùc CIP3 hoaëc CIP4 coù theå ñieàu khieån luoân caùc thieát bò laøm vieäc. Hình 4.1: Caùc loaïi theû coâng vieäc 45Chöông 4: Laäp keá hoaïch Bình trang Treân cô sôû theû coâng vieäc, ngöôøi giaùm saùt vaø ñaïi dieän nhaø in seõ kieåm tra taïi moãi coâng ñoaïn vaø coù yù kieán tröôùc khi coâng vieäc ñöôïc chuyeån sang boä phaän khaùc. 4.1.3 Leân keá hoaïch. Giai ñoaïn laäp keá hoïach cho baát kyø coâng vieäc naøo cuõng heát söùc quan troïng. Caùch quyeát ñònh vaøo thôøi ñieåm naøy seõ khoâng chæ aûnh höôûng ñeán coâng vieäc ñöôïc in nhö theá naøo maø coøn aûnh höôûng ñeán quaù trình gaáp, ñoùng, v.v… vaø giaù thaønh cuûa saûn phaåm. Moät yeáu toá quan troïng trong giai ñoaïn naøy laø quyeát ñònh kích thöôùc vaø soá löôïng giaáy caàn duøng cho coâng vieäc. Vì trong moät soá tröôøng hôïp ngöôøi laäp keá hoaïch cuõng chính laø ngöôøi yeâu caàu mua giaáy. Moät yeáu toá cuõng quan troïng khoâng keùm laø phaûi laøm tröôùc caùc tay saùch maãu (gaáp thöû ñeå hình thaønh caùc tay saùch vaø ñaùnh soá thöù töï, v.v…). Caùc tay saùch maãu laø caùc taøi lieäu cung caáp thoâng tin veà caùch thöùc bình trang, ngoaøi ra coøn phaûi cung caáp caùc thoâng tin veà möïc in, kieåu bình trang, ñaëc ñieåm cuûa loaïi giaáy… sau khi ñaõ hoaøn taát coâng ñoaïn naøy, ngöôøi giaùm saùt vaø ñaïi dieän nhaø in seõ cuøng kyù vaøo caùc tay saùch maãu. 4.1.4 Vai troø ngöôøi laäp keá hoaïch Ngöôøi laäp keá hoaïch phaûi laø ngöôøi naém vöõng caùc coâng ñoaïn saûn xuaát vaø coù kinh nghieäm trong vieäc ñieàu haønh. Anh ta phaûi naém roõ caùc yeâu caàu kyõ thuaät, ñaëc ñieåm nguyeân vaät lieäu, khaû naêng cuûa maùy in saün coù ñeå boá trí coâng vieäc cho troâi chaûy, ñaït hieäu quaû veà chaát löôïng vaø naêng suaát. Caùc böôùc tieáp theo sau khi ñaõ laøm vieäc vôùi khaùch haøng laø gì? Khi naøo coâng vieäc ñöôïc thöïc hieän? vaø ai seõ thöïc hieän? Ngöôøi laäp keá hoaïch phaûi bieát roõ laø duø cho caùc coâng ñoaïn nhö cheá baûn coù theå ñöôïc thöïc hieän töï ñoäng thì vaãn coøn caùc coâng ñoaïn phaûi thöïc hieän thuû coâng vaø coâng ñoaïn bình baûn coù aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán quaù trình in vaø sau in. Ví duï: moät quaù trình saûn xuaát 20.000 quyeån saùch khoå 20.5 x 29 cm, 92 trang vaø bìa. Bìa seõ in 4 maøu vaø caùn boùng trong khi ruoät chuû yeáu laø in moät maøu. Tuy nhieân laïi coù raûi raùc caùc trang maøu naèm beân trong ruoät. Maëc duø anh ta coù theå boá trí ñoùng loàng 92 trang ruoät neáu söû duïng giaáy in moûng nhöng neáu khaùch haøng yeâu caàu quyeån saùch phaûi trang troïng hôn vaø coù caùc trang maøu raûi raùc neân caùch toát nhaát laø thaønh phaåm baèng caùch daùn gaùy. 46 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû Sau khi ñaõ sô boä laäp keá hoaïch xong, ngöôøi laäp keá hoaïch phaûi thu thaäp taát caû caùc ñóa döõ lieäu cuõng nhö caùc hình aûnh caàn phaûi queùt vaø chuyeån giao cho boä phaän kyõ thuaät. 4.2 Caùc böôùc trong quaù trình laäp keá hoaïch Laáy ví duï in 20 ngaøn quyeån saùch treân vaø chuùng ta seõ ñoùng vai troø cuûa ngöôøi giaùm saùt. Ñeå thöïc hieän ñuùng vai troø cuûa mình, ta phaûi traûi qua caùc giai ñoaïn sau: 4.2.1 Choïn maùy in Maëc duø kích thöôùc cuûa caùc trang in vaø loaïi giaáy in laø caùc yeáu toá quan troïng nhöng yeáu toá chính quyeát ñònh vieäc choïn löïa maùy in chính laø soá löôïng in. Trong tröôøng hôïp naøy khaùch haøng ñoøi hoûi coù 20.000 baûn in. Phaân xöôûng in cuûa chuùng ta coù caùc maùy in offset cuoän toác ñoä cao coù theå in moät tay saùch vôùi soá löôïng 20.000 vôùi thôøi gian chöa tôùi 1 giôø. Tuy nhieân ngöôøi ta laïi tính toaùn raèng soá löôïng in toái thieåu treân maùy in naøy phaûi laø 40.000 thì môùi coù lôïi (thôøi gian chuaån bò in treân maùy in cuoän laâu hôn, hao toán nguyeân vaät lieäu ñeå canh baøi nhieàu hôn). Nhö vaäy, giaûi phaùp phaûi laø in treân maùy in offset tôø rôøi 1 maøu vôùi toác ñoä in thoâng thöôøng töø 5.000 tôø/giôø ñeán 15.000 tôø/giôø vaø duøng maùy coù khoå in 1 luùc 16 trang (moãi maët 8 trang) seõ cho hieäu quaû cao nhaát. Ngöôøi laäp keá hoaïch saûn xuaát phaûi phoái hôïp vôùi nhaân vieân boä phaän kyõ thuaät ñeå quyeát ñònh maùy in naøo seõ duøng cho coâng vieäc. 4.2.2 Choïn kích thöôùc giaáy, ñònh löôïng giaáy vaø loaïi giaáy Trong giai ñoaïn tröôùc chuùng ta ñaõ phaûi choïn giaáy in chuaån ñeå in ruoät vaø moät loaïi giaáy chuaån khaùc ñeå in bìa. Muïc ñích cuûa vieäc chuaån bò naøy laø coá gaéng haï giaù thaønh xuoáng thaáp nhaát baèng caùch söû duïng cuøng moät khoå giaáy cho taát caû caùc tay saùch. Tuy nhieân trong nhieàu tröôøng hôïp khoå giaáy in phaûi ñöôïc caét ra töø khoå giaáy lôùn hôn hay höôùng sôù giaáy khoâng phuø hôïp. Trong tröôøng hôïp in ruoät, choïn giaáy khoå tieâu chuaån laø 60 x 84 cm, loaïi giaáy fort ñònh löôïng 70 g/m2. Neáu khaùch haøng khoâng yeâu caàu loaïi giaáy coù thöông hieäu cuï theå, ngöôøi laäp keá hoaïch neân choïn loaïi giaáy coù theå in ñöôïc vaø giaù thaønh thaáp nhaát. 47Chöông 4: Laäp keá hoaïch Bình trang Vieäc löïa choïn vaät lieäu cho bìa saùch ít phöùc taïp hôn. Maëc duø vieäc löïa choïn khoå giaáy nhoû hôn cho in bìa nhöng ngöôøi laäp keá hoaïch cuõng phaûi tính toaùn ñeán hieäu quaû kinh teá vì khoâng phaûi luùc naøo in khoå giaáy nhoû, treân maùy in nhoû cuõng coù lôïi veà chi phí cheá baûn vaø chi phí in. Trong nhöõng tröôøng hôïp in soá löôïng ít, ngöôøi ta caàn phaûi chuù yù ñeán chi phí cheá baûn vaø chi phí phaùt sinh do in maùy lôùn. Khi in soá löôïng lôùn ngöôøi ta thöôøng in nhieàu bìa moät luùc treân khoå giaáy lôùn (in 2 hoaëc 4 bìa moät luùc, neáu bìa coù phuû boùng 1 maët thì phaûi löu yù khi boá trí in töï trôû). Hình 4.2: Quy trình laäp keá hoaïch saûn xuaát 48 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû Vieäc tính toaùn cuõng phaûi phuï thuoäc vaøo caùc loaïi giaáy ñang coù treân thò tröôøng vaø khoå maùy in saün coù. Thí duï, treân thò tröôøng chæ coù loaïi giaáy 79 x 109 cm vaø maùy in khoå lôùn nhaát laø 60 x 84 cm, neáu phaûi duøng loaïi giaáy naøy ñeå in bìa 20,5 x 29 cm thì seõ khoâng coù lôïi veà giaáy, nhöng neáu ñeå lôïi veà giaáy ta phaûi in töøng bìa moät (khoå 79 x 109 cm coù theå boá trí ñöôïc 5 bìa 20,5 x 29 cm) treân maùy nhoû hôn. Vieäc löïa choïn giaûi phaùp naøo luùc naøy phuï thuoäc vaøo yeáu toá kinh teá. Khi tính toaùn ñeå mua giaáy ngöôøi laäp keá hoaïch cuõng phaûi tính soá löôïng giaáy caàn buø hao theo töøng tröôøng hôïp saûn xuaát cuï theå. 4.2.3 Xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa phöông phaùp ñoùng saùch Phöông phaùp ñoùng saùch quyeát ñònh ñeán vieäc boá trí tay saùch vaø kích thöôùc cuûa bìa saùch. Neáu khaùch haøng yeâu caàu phaûi ñoùng loàng thì kích thöôùc cuûa bìa saùch phaûi ñöôïc nôùi roäng ra tuøy thuoäc vaøo ñoä daày cuûa ruoät saùch (trong tröôøng hôïp naøy ñoä daøy cuûa bìa saùch quyeát ñònh ñoä cong cuûa gaùy bìa) coøn neáu daùn gaùy thì phaûi boá trí caùc tay saùch xeáp choàng leân nhau vaø bìa saùch phaûi chöøa moät khoaûng baèng ñuùng ñoä daøy cuûa caùc trang saùch sau khi ñöôïc daùn laïi. Trong thöïc teá ít khi ta coù theå in taát caû caùc tay saùch 16 trang vì soá trang saùch khoâng chaün cho vieäc boá trí nhö vaäy. Trong tröôøng hôïp in 92 trang ruoät ta seõ boá trí ñöôïc 5 tay 16 Hình 4.2: Gaáp tay saùch giaû (3 hình theå hieän 3 böôùc gaáp) 49Chöông 4: Laäp keá hoaïch Bình trang trang vaø dö laïi 12 trang. Vì soá trang trong tay saùch phaûi laø boäi soá cuûa 4 neân ta boá trí theâm 1 tay 8 trang vaø 1 tay 4 trang. 4.2.4 Taïo ra tay saùch giaû Sau khi ñaõ boá trí xong tay saùch, ta tieán haønh gaáp caùc tôø giaáy ñeå giaû thaønh caùc tay saùch. Caùc tôø giaáy naøy phaûi ñöôïc gaáp ï gioáng nhö khi saûn xuaát thöïc, ñieåm khaùc bieät duy nhaát laø kích thöôùc cuûa trang giaáy nhoû hôn. Chuùng cuõng phaûi ñöôïc loàng vaøo nhau hoaëc xeáp choàng leân nhau gioáng nhö khi ñöa ñi gia coâng. Moät ñieàu caàn phaûi löu yù laø caùc tay saùch giaû cuõng phaûi coù ñaàu baét nhíp vaø tay keâ hoâng roõ raøng. 4.2.5 Ñaùnh soá trang cuûa tay saùch giaû Sau khi ñaõ gaáp thaønh caùc tay saùch giaû ta baét ñaàu ñaùnh soá trang cho moãi tay saùch. Baét ñaàu baèng vieäc ñaùnh daáu trang bìa vì noù ñôn giaûn nhaát. Khi ñaùnh daáu caùc trang bìa phaûi ghi roõ ñaâu laø bìa 1, bìa2, bìa 3 vaø bìa 4. Tieáp theo baét ñaàu ñaùnh soá cho tay saùch ñaàu tieân, phaûi chuù yù ghi roõ teân cuûa tay saùch. Khi ñaùnh soá trang phaûi xoay tay saùch giaû ñuùng vò trí maø ngöôøi ñoïc xem saùch, soá thöù töï phaûi ñöôïc ñaùnh gioáng nhö khi trang saùch ñöôïc in ra (khoâng phaûi luùc naøo Hình 4.3: Ñaùnh soá trang leân tay saùch giaû 16 trang. Neáu quyeån saùch ñöôïc ñoùng keïp hay daùn gaùy thöù töï caùc trang qua caùc tay saùch seõ lieân tieáp nhau, neáu ñoùng loàng caùc tay saùch coù soá thöù töï trang khoâng lieân tuïc. 50 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû soá thöù töï cuûa trang saùch cuõng ñöôïc ñaùnh ñuùng theo thöù töï tính töø trang ñaàu tieân vì trang saùch ñaàu tieân khoâng phaûi laø trang saùch soá 1 maø laø caùc trang bìa loùt, trang giôùi thieäu, trang muïc luïc v.v… caùc trang naøy thöôøng khoâng ñöôïc ñaùnh soá hoaëc ñaùnh soá La maõ I, II, III, IV…). Khi coù 1 trang traéng phaûi ghi chuù roõ cho moïi ngöôøi bieát ñoù laø 1 trang traéng chöù khoâng boû troáng. Trong thöïc teá coù moät soá tröôøng hôïp ngoaïi leä. Thí duï trong quyeån saùch 92 trang coù caùc trang 42, 43 vaø töø trang 64 ñeán 68 laø caùc trang in maøu. Ngöôøi ta seõ coù nhieàu caùch boá trí: in caùc trang naøy vaøo 1 tay sau ñoù caét ra vaø loàng vaøo ñuùng vò trí cuûa noù, in caùc tay saùch chöùa caùc trang naøy 4 maøu, hoaëc ñeå tieát kieäm hôn ngöôøi ta seõ chia nhoû tay saùch chöùa caùc trang naøy ñeå in 4 trang töï trôû 4 maøu thay vì in 16 trang 4 maøu A-B. 4.2.6 Choïn kieåu bình trang cho moãi tay saùch Theo maëc nhieân caùc tay saùch ñöôïc bình theo kieåu in A-B vì kieåu naøy cho pheùp in deã nhaát vaø nhanh nhaát, tuy nhieân khi gaëp caùc tay saùch leû hoaëc caùc tröôøng hôïp ngoaïi leä, ta phaûi boá trí in trôû nhíp hoaëc töï trôû vì lyù do kinh teá. Caùc tay saùch ñöôïc ñaùnh ñaàu nhíp vaø tay keâ hoâng roõ raøng, trong tröôøng hôïp in trôû nhíp phaûi ghi roõ ñaàu nhíp in tröôùc vaø ñaàu nhíp in trôû. Hình 4.4: Ghi chuù ñaàu nhíp. 51Chöông 4: Laäp keá hoaïch Bình trang 4.2.7 Veõ tôø maquette cho moãi tay saùch Ngoaøi vieäc laøm tay saùch giaû ta phaûi duøng 1 tôø giaáy traéng vaø veõ roõ raøng caùch boá trí caùc trang in treân tôø giaáy lôùn, caùc khoaûng chöøa leà, ñaàu nhíp, tay keâ hoâng caùc kích thöôùc vaø caùc yeáu toá coù lieân quan. Trong hình veõ treân, tôø maãu ñeå in bìa saùch chính laø mar- quette bình baûn cho bìa saùch. Theo maquette naøy 4 bìa saùch ñöôïc in moät luùc vaø chæ in moät maët vì chæ rieâng bìa 1 coù hình aûnh, caùc bìa 2,3,4 ñeå troáng. Hình 4.5: Tôø maãu cho moät tay saùch. 52 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû Trong tröôøng hôïp ñoùng keïp hay caø gaùy daùn keo ta cuõng phaûi ghi roõ ñoä daøy cuûa tay saùch, thoâng thöôøng ngöôøi ta duøng ñôn vò tính laø ñoä daøy cuûa 4 tôø giaáy. Ngoaøi caùc thoâng soá veà kích thöôùc trang, ta caàn phaûi ghi chuù theâm caùc phaàn chöøa leà. Quaù trình veõ caùc ñöôøng trong maquette ñöôïc baét ñaàu töø ñaàu nhíp. Giaû söû raèng maùy in yeâu caàu leà nhíp laø 10 mm, ta phaûi theâm vaøo khoaûng chöøa traøn leà Hình 4.6: Baûng thoáng keâ soá trang trong moät inch ñoä daøy döïa treân ñoä daøy cuûa 4 trang ñöôïc ño baèng micromet A B A B A B 0.007 1142 0.019 420 0.031 258 0.075 1066 0.0195 410 0.0315 254 0.008 1000 0.020 400 0.032 250 0.0085 942 0.0205 390 0.0325 246 0.009 888 0.021 380 0.033 242 0.0095 842 0.0215 372 0.0335 238 0.010 800 0.022 364 0.034 234 0.0105 762 0.0225 356 0.0345 232 0.011 726 0.023 348 0.035 228 0.0115 696 0.0235 340 0.0355 224 0.012 666 0.024 332 0.036 222 0.0125 640 0.0245 326 0.0365 218 0.013 614 0.025 320 0.037 216 0.0135 592 0.0255 314 0.0375 212 0.014 570 0.026 308 0.038 210 0.0145 552 0.0265 302 0.0385 208 0.015 532 0.027 296 0.039 204 0.0155 516 0.0275 290 0.0395 202 0.016 500 0.028 286 0.040 200 0.0165 484 0.0285 280 0.0405 198 0.017 470 0.029 276 0.041 194 0.0175 456 0.0295 272 0.0415 192 0.018 444 0.030 266 0.042 190 0.0185 432 0.0305 262 0.0425 188 A: Giaù trò ño(*) Micrometer B: Soá trang/ 1 inch (*): ñoä daøy 4 tôø giaáy 53Chöông 4: Laäp keá hoaïch Bình trang 3mm, nhö vaäy toång khoaûng caùch töø caïnh ñaàu nhíp tôùi nhaùt caét ñaàu tieân seõ laø 13mm. Vaïch keá tieáp laø vaïch xaùc ñònh ñöôøng caét phía treân cuûa trang in, noù caùch ñaàu nhíp 291,3 mm (chieàu cao cuûa khoå thaønh phaåm laø 290 mm + 13 mm). Ñöôøng phaûi xaùc ñònh keá tieáp laø ñöôøng caét ñaàu caùch ñöôøng tröôùc ñoù 3 mm. Khoaûng caùch naøy raát quan troïng vaø noù phaûi ñöôïc giöõ oån ñònh trong taát caû caùc tay saùch. Maëc duø ngöôøi ta coù theå cho khoaûng naøy lôùn hôn (6 mm hoaëc 1,6 mm) nhöng khoâng neân laøm nhö vaäy vì khi caét hoaøn chænh quyeån saùch ngöôøi ta seõ loàng ruoät vaø bìa vaøo chung vôùi nhau vaø teà ñi 3 mm tính töø caïnh ñaàu (Khi veõ maquette bình cho ruoät saùch ngöôøi ta thöôøng boá trí caùc ñaàu trang saùch ñoái nhau neân phaûi veõ theâm ñöôøng gaáp ñaàu caùch ñöôøng caét phía treân cuûa moãi trang saùch 3mm, ñöôøng naøy duøng ñeå phaân chia giöõa 2 ñaàu cuûa 2 trang ñoái nhau. Khi gaáp laïi 2 ñaàu cuûa 2 trang ñoái nhau seõ caùch ñöôøng naøy 3 mm vaø ñaây cuõng chính laø khoaûng caét khi gheùp bìa saùch chung vôùi ruoät saùch ñeå xeùn thaønh phaåm). Hình 4.7: Moâ taû caùc vaïch caét vaø vaïch phaân caùch treân tôø maãu bình caùc tay ruoät 54 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû Trôû veà tröôøng hôïp bình trang cho in bìa. Sau khi veõ xong ñöôøng caét ñaàu, ta veõ tieáp moät ñöôøng môùi caùch ñöôøng caét ñaàu 10mm, ñöôøng naøy duøng ñeå xaùc ñònh chaân cuûa trang ñoái noù (maquette bình bìa saùch ñöôïc boá trí theo kieåu ñaàu ñoái chaân, kieåu bình naøy ñöôïc thôï in öa thích hôn khi in hình maøu so vôùi kieåu boá trí ñaàu ñoái ñaàu). Tieáp tuïc veõ moät ñöôøng caùch ñöôøng vöøa roài 290 mm, tieáp ñoù laø ñöôøng xaùc ñònh khoaûng traøn leà 3mm. Ñeán ñaây quaù trình xaùc ñònh caùc vaïch theo chieàu ngang ñaõ xong, ta tieáp tuïc veõ caùc ñöôøng vaïch ñöùng. Tröø khi coù caùc yeáu toá taùc ñoäng theâm nhö eùp noåi hay beá, thoâng thöôøng caùc trang ñöôïc bình theo kieåu caø gaùy daùn keo thöôøng coù khoaûng chöøa leà traùi vaø phaûi baèng nhau, löu yù veõ theâm caùc ñöôøng xaùc ñònh khoaûng chöøa traøn leà 3mm. Khoaûng caùch giöõa caùc bìa saùch phuï thuoäc vaøo khoå giaáy in vaø kích thöôùc bìa saùch. Khoaûng caùch giöõa bìa tröôùc vaø bìa sau ñöôïc tính theo ñoä daøy cuûa toång soá trang ruoät. 4.2.8 Xaùc ñònh khoaûng troáng treân tôø in ñeå gaén thang kieåm tra Theo qui ñònh, tôø in phaûi ñöôïc gaén caùc thang kieåm tra ñeå ngöôøi thôï in theo doõi caùc bieán ñoåi trong quaù trình in vaø coù caùc ñieàu chænh thích hôïp. Treân caùc loaïi maùy in coù boä phaän töï ñoäng kieåm tra vaø töï ñieàu chænh, caùc thang kieåm tra phaûi ñöôïc gaén ñuùng nôi quy ñònh thì caùc ñaàu ñoïc töï ñoäng môùi kieåm soaùt ñöôïc trong suoát quaù trình in. Hình 4.8: Ngöôøi thôï in söû duïng maùy ño maät ñoä ñeå ñoïc thang kieåm tra maøu treân tôø in. 55Chöông 4: Laäp keá hoaïch Bình trang Tuøy theo heä muïc ñích kieåm tra vaø nhaø cung caáp maø thang kieåm tra seõ coù caùc kích thöôùc khaùc nhau. Thí duï thang kieåm tra cuûa GATF naèm loït trong khoaûng 10 mm trong khi thang kieåm tra chuaån SWOP laïi coù kích thöôùc lôùn hôn nhieàu. Trong bình baûn truyeàn thoáng, caùc thang kieåm tra maøu ñöôïc laøm töø caùc daûi phim daøi vaø chuùng ñöôïc gaén trong quaù trình bình baûn. Trong bình trang ñieän töû, caùc thang kieåm tra naèm döôùi daïng file ñieän töû vaø cuõng ñöôïc gaén vaøo tôø in khi bình trang hoaëc gaén töï ñoäng treân RIP. Vò trí ñaët thang kieåm tra raát quan troïng vì trong bình trang kieåu A-B, in töï trôû vaø in trôû nhíp, caùc thang kieåm tra maøu thöôøng naèm caùch ñuoâi tôø giaáy (caïnh ñoái dieän vôùi ñaàu nhíp) 10 mm. Khi bình trang cho maùy in töï laät maët ta khoâng theå ñaët thang kieåm tra nhö vaäy vì khi trôû ñaàu nhíp coù theå thang kieåm tra chöa khoâ möïc thì ñaõ bò nhíp gaép laøm cho tôø giaáy bò queät lem. Ghi chuù laïi taát caû caùc löu yù ñaëc bieät veà kieåu bình trang hay phöông phaùp ñoùng cuoán Trong maquette bình trang phaûi coù phaàn daønh cho vieäc ghi chuù. Muïc ñích nhaèm giuùp cho nhöõng ngöôøi bình baûn, cheá baûn, in, thaønh phaåm löu yù caùc ñaëc ñieåm cuûa quaù trình saûn xuaát vaø haïn cheá toái ña caùc sai soùt. Döôùi ñaây laø moät soá ví duï: Hình 4.9: Ngöôøi thôï in ño maät ñoä möïc treân 3 tôø in coù caùc thang kieåm tra coù kích thöôùc khaùc nhau. Thanh in thöû GAFT/SWOP Thanh quaûn lyù vôùi 6 maøu (2 daõy) Thanh quaûn lyù vôùi 6 maøu (1 daõy) 56 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû - Bìa saùch cho phöông phaùp caø gaùy daùn keo hay khaâu chæ daùn keo: khoaûng gaùy saùch giöõa bìa tröôùc vaø bìa sau laø nôi seõ ñöôïc daùn keo tröôùc khi gaén ruoät vaøo. Trong tình huoáng naøy phaûi löu yù khoâng bao giôø ñöôïc ñeå cho möïc vaø keo ôû cuøng moät choã. Ñieàu naøy coù nghóa laø baát kyø hình aûnh naøo ñöôïc in ôû bìa 2 vaø bìa 3 cuõng phaûi ñöôïc moùc traéng ôû taïi gaùy ñeå traùnh tröôøng hôïp keo bò dính vaøo caùc vuøng ñaõ ñöôïc in. Trong thöïc teá vuøng daùn keo coøn lôùn hôn gaùy. Nhaèm giöõ cho bìa saùch dính chaët vaøo ruoät saùch, keo daùn cuõng phaûi ñöôïc phuû ôû phía gaùy cuûa caùc trang ruoät. Vuøng khoâng ñöôïc in seõ ñöôïc tính baèng khoaûng chöøa gaùy vaø 2 khoaûng baûn leà saùch. - Ruoät saùch caø gaùy daùn keo: trong phöông phaùp caø gaùy daùn keo, ñeå lieân keát 2 tay saùch cho thaät chaéc thì trang cuoái cuøng cuûa tay saùch beân treân vaø trang ñaàu tieân cuûa tay saùch keá tieáp phaûi chöøa theâm 3 mm khoâng in ôû saùt gaùy vì giöõa 2 tay saùch naøy seõ ñöôïc boâi keo nhieàu hôn (löu yù naøy chæ aùp duïng cho caùc cuoán saùch coù in hình traøn leà) Hình 4.10: Hình vuøng khoâng ñöôïc in ôû bìa 2 vaø bìa 3 57Chöông 4: Laäp keá hoaïch Bình trang - Hình aûnh chaïy ngang qua 2 trang trong phöông phaùp caø gaùy daùn keo: trong quaù trình ñoùng saùch, khi gaáp laïi khoaûng gaáp giöõa 2 trang keá tieáp nhau bò thu nhoû laïi moät chuùt neân hình aûnh chaïy ngang qua 2 trang seõ bò ruùt ngaén laïi. Ñeå khaéc phuïc tình traïng naøy ta phaûi chuû ñoäng keùo daõn hình aûnh ngang taïi neáp gaáp sao cho khi bò ruùt ngaén laïi ta seõ thaáy hình aûnh chaïy ngang qua 2 trang khoâng ñoåi. - Buø tröø cho caùc veát gaáp: khi moät tay saùch ñöôïc gaáp laïi, tính khaùng laïi vieäc gaáp cuûa giaáy seõ taïo ra moät haäu quaû goïi laø veát gaáp. Tình traïng naøy seõ eùp caùc trang giaáy naèm beân trong cuûa tay saùch gaáp hôi bò cong laïi taïi goùc daùn. Tuy nhieân caùc veát gaáp loài leân coù theå taïo ra moät vaán ñeà lôùn trong caùc quyeån saùch caø gaùy daùn keo vì trong phöông phaùp naøy khoâng coù caùch naøo ñeå eùp cho caùc trang saùch beân trong dính chaët vôùi caùc trang saùch beân khieán cho caùc trang saùch sau khi thaønh phaåm nhìn gioáng nhö ñöôïc in ôû moät goùc nghieâng (duø cho vieäc bình trang coù toát ñeán ñaâu ñi nöõa). Hình 4.11: hình aûnh chaïy ngang qua 2 trang khoâng ñöôïc keùo daõn neân sau khi thaønh phaåm chöõ A seõ bò ruùt ngaén laïi 58 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû Ñeå khaéc phuïc vaán ñeà naøy moät vaøi chöông trình bình trang ñieän töû hieän ñaïi ñaõ cho pheùp buø tröø baèng caùch xoay tröôùc ñi moät goùc ngöôïc laïi. - Caùc meùp giaáy nhoâ ra khoâng ñeàu: trong phöông phaùp ñoùng loàng, caùc trang cuûa caùc tay saùch ñöôïc loàng vaøo trong thöôøng coù khuynh höôùng bò ñaåy ra phía meùp giaáy beân phaûi, tình traïng naøy caøng toài teä hôn khi quyeån saùch caøng coù nhieàu trang. Ñeå khaéc phuïc tình traïng naøy, caùc tay saùch caøng naèm saâu beân trong seõ coù caùc khoaûng leà phaûi ñöôïc chöøa nhieàu hôn ñeå sau khi xeùn leà phaûi ta coù caûm giaùc chuùng khoâng nhoâ ra Hình 4.12: Chöõ A ñaõ ñöôïc chuû ñoäng keùo daõn ra ñeå buø tröø cho khoaûng bò ruùt ngaén laïi khi thaønh phaåm Ñieåm noái Vaïch gaáp 59Chöông 4: Laäp keá hoaïch Bình trang maëc duø caùc doøng chöõ ñaõ ñöôïc ruùt ngaén laïi, ñoâi khi ngöôøi ta cuõng giaûm bôùt khoaûng chöøa leà phía trong gaùy ñeå caân ñoái giöõa 2 khoaûng chöøa leà. Hình 4.13: Tay saùch beân treân ñöôïc bình theo kieåu ñoùng loàng vaø coù caùc khoaûng chöøa leà khaùc nhau nhaèm muïc ñích buø tröø cho hieän töôïng meùp giaáy cuûa caùc tay saùch naèm trong nhoâ ra ngoaøi 62 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû Bình trang ñieän töû laø moät giai ñoaïn trong löu ñoà laøm vieäc kyõ thuaät soá ngaøy nay, do vaäy caùc kieán thöùc veà ngoân ngöõ PostScript, quaù trình laøm vieäc cuûa RIP vaø caùc giai ñoaïn chuyeån ñoåi ñònh daïng döõ lieäu tröôùc vaø sau khi bình laø caùc kieán thöùc lieân heä tröïc tieáp maø moät ngöôøi kyõ thuaät vieân bình trang ñieän töû phaûi naém vöõng. Caùc kieán thöùc caàn naém theå hieän ôû hai ñieåm: - Vò trí cuûa bình trang trong löu ñoà laøm vieäc - Ñònh daïng döõ lieäu cuûa caùc thaønh phaàn trong trang. 5.1 Sô löôïc veà PostScript PostScript laø moät ngoân ngöõ moâ taû trang in (Page descrip- tion language). Ngoân ngöõ naøy ñöôïc thieát keá ñaëc bieät ñeå moâ taû moät taøi lieäu treân caùc thieát bò xuaát nhö maøn hình, maùy in, maùy ghi phim, … Ngoân ngöõ PostScript ñöôïc saùng laäp bôûi Jonh Warnock vaø Chuck Geschlee taïi PARC - moät vieän nghieân cöùu cuûa haõng Xerox vaøo cuoái thaäp kyû 70. Ñaây cuõng chính laø 2 ngöôøi ñoàng saùng laäp cuûa Adobe System Incorporated. Sau ñoù, Adobe ñaõ phaùt trieån PostScript thaønh ngoân ngöõ chuaån trong ngaønh cheá baûn in vaø chuyeån nhöôïng phaùt minh naøy cho caùc nhaø saûn xuaát maùy in ñeå baøn, keát quaû laø vaøo naêm 1985 haõng maùy tính Apple ñaõ ñöa PostScript thaønh moät thaønh phaàn cuûa maùy in Apple Laser Writer. Luùc ñoù nhieàu ngöôøi laàm töôûng raèng PostScript laø moät boä phaän cuûa heä thoáng Mac, tuy nhieân chæ moät thôøi gian sau caùc maùy in laser PostScript ñaõ ñöôïc ñieàu khieån bôûi caùc maùy tính IBM PC. Ngoân ngöõ PostScript ra ñôøi vaø ñöôïc chính thöùc hoaøn thieän vaøo naêm 1985, noù ñöôïc ñaùnh giaù laø moät cuoäc caùch maïng trong coâng ngheä xuaát baûn. Chöông 5: PostScript - RIP vaø Löu Ñoà Laøm Vieäc 635. PostScript - Rip vaø Löu Ñoà Laøm Vieäc 5.2 Ñaëc ñieåm cuûa ngoân ngöõ PostScript PostScript laø ngoân ngöõ tieân tieán nhaát so vôùi nhieàu ngoân ngöõ moâ taû maùy in khaùc bôûi tính khoâng phuï thuoäc thieát bò cuûa noù. Ñaây chính laø maáu choát thaønh coâng cuûa PostScript, baát cöù maùy in naøo hieåu ñöôïc ngoân ngöõ PostScript ñeàu coù theå taïo ra baûn in chính xaùc hay noùi caùch khaùc ngoân ngöõ PostScript coù theå chuyeån ñoåi baát cöù taøi lieäu naøo ñöôïc taïo ra bôûi chöông trình öùng duïng töông thích vôùi noù sang ngoân ngöõ coù theå hieåu ñöôïc ñoái vôùi baát kyø thieát bò ñaàu ra naøo. PostScript chöùa ñöïng font vaø caùc ñoái töôïng ñoà hoaï cho ñeán luùc dieãn dòch döõ lieäu taïi caùc thieát bò ñaëc taû (thieát bò ñaàu ra). Ñieàu naøy cho pheùp font vaø caùc ñoái töôïng ñoà hoaï vector coù theå xuaát ôû chaát löôïng cao nhaát cuûa thieát bò. Thí duï khi in cuøng moät file PostScript ra moät maùy in laser coù ñoä phaân giaûi 600 dpi hoaëc moät maùy ghi phim coù ñoä phaân giaûi 2540 dpi thì taøi lieäu luoân ñöôïc in ra vôùi ñoä phaân giaûi toái ña cuûa thieát bò xuaát ñoù. PostScript laø moät ngoân ngöõ laäp trình maùy tính. Gioáng nhö caùc ngoân ngöõ laäp trình khaùc, PostScript cuõng bao goàm caùc thaønh phaàn nhö: bieán (variables), voøng laëp (loops), ñieàu kieän (condi- tionals) vaø taùc vuï (operators). Moät soá lôùn caùc taùc vuï laø caùc taùc vuï ñoà hoaï nhö: moveto, lineto, arc, scale, rotate … vaø caùc taùc vuï naøy coù theå keát hôïp vôùi nhau moät caùch hoaøn haûo. Trong khi nhöõng ngoân ngöõ khaùc gaëp trôû ngaïi trong vieäc keát hôïp hình aûnh vôùi vaên baûn thì PostScript thöïc hieän ñieàu naøy moät caùch deã daøng vaø töï nhieân. PostScript xaùc ñònh raèng caùc kyù töï trong vaên baûn cuõng nhö caùc hình aûnh ñoà hoaï coù theå ñöôïc di chuyeån, thu phoùng, quay töï do… nhöng ngöôøi söû duïng khoâng nhaát thieát phaûi hieåu ngoân ngöõ naøy. Thoâng thöôøng ñeå taøi lieäu xuaát baûn ñöôïc chuyeån sang ngoân ngöõ PostScript thì noù phaûi thoaû maõn hai yeâu caàu sau: øtaøi lieäu ñöôïc taïo ra töø chöông trình öùng duïng töông thích vôùi PostScript vaø ñöôïc in qua driver maùy in PostScript. Haàu heát caùc trang taøi lieäu ñöôïc taïo ra töø caùc chöông trình daøn trang chuyeân nghieäp nhö Adobe PageMaker, QuarkXPress... Nhöõng chöông trình naøy cho pheùp ngöôøi söû duïng thieát keá taøi lieäu vaø sau ñoù chuyeån chuùng sang maõ PostScript. Ngoân ngöõ PostScript hieän taïi coù 3 phieân baûn laø PostScript caáp 1, PostScript caáp 2 vaø PostScript caáp 3 64 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû 5.3 Sô löôïc veà RIP RIP - Raster Image Processor - boä xöû lyù phaân ñieåm aûnh noù coù moái quan heä maät thieát vôùi ngoân ngöõ moâ taû trang PostScript. Ñeå chaïy caùc chöông trình maùy tính ñöôïc vieát baèng caùc ngoân ngöõ laäp trình baäc cao nhö C, Pascal hay PostScript thì ngoân ngöõ phaûi ñöôïc dòch sang caáu truùc chöông trình nhò phaân vaø rieâng bieät cuûa moät heä thoáng maùy tính. Coâng ngheä maùy tính hieän ñaïi söû duïng 2 nguyeân lyù cô baûn: - Caùc leänh ñöôïc vieát vôùi ngoân ngöõ laäp trình baäc cao hôn ñöôïc dòch thaønh caáu truùc nhò phaân töông thích vôùi maùy tính baèng moät chöông trình bieân dòch. - Chöông trình coù theå duy trì ôû ngoân ngöõ baäc cao hôn vaø ñöôïc chuyeån thaønh caùc maõ töông thích vôùi thieát bò treân moät heä thoáng maùy tính cuoái cuøng baèng moät boä dieãn dòch (interpreter). Öu ñieåm cuûa caùc heä thoáng döïa treân cô sôû interpreter laø caùc chöông trình maùy tính vaãn ñöôïc maõ hoùa baát keå heä thoáng maùy tính naøo ñöôïc söû duïng phía sau trong khi vaãn baûo toaøn ñöôïc tính töông thích chung. Moät vaøi ví duï veà ngoân ngöõ laäp trình döïa treân cô sôû boä bieân dòch laø Basic, Java vaø PostScript. Vì PostScript khoâng ñôn giaûn chæ laø ngoân ngöõ laäp trình maø coøn laø moät ngoân ngöõ moâ taû trang vaø laø moät ñònh daïng chuyeån ñoåi döõ lieäu khoâng phuï thuoäc thieát bò cho taøi lieäu neân boä dieãn dòch interpreter cuûa PostScript ñoùng vai troø raát quan troïng trong cheá baûn. 5.3.1 Caùc caáu truùc vaø chöùc naêng cuûa RIP RIP chöùa ñöïng taát caû caùc modul chöùc naêng ñöôïc yeâu caàu ñeå dieãn dòch moät trang phöùc taïp sang ñònh daïng döõ lieäu phuï thuoäc vaøo thieát bò, thoâng thöôøng laø tôùi moät heä thoáng xuaát. Phaàn quan troïng nhaát cuûa PostScript - RIP laø Interpreter. Modul naøy seõ bieân dòch caùc leänh cuûa ngoân ngöõ moâ taû trang trôû thaønh danh saùch hieån thò caùc ñoái töôïng (display list) - ñaây laø danh saùch caùc ñoái töôïng maø PostScript seõ laàn löôït xöû lyù theo kieåu cuûa noù ñeå taïo thaønh caùc phaàn töû in cuoái cuøng - trong giai ñoaïn naøy taát caû caùc ñoái töôïng cuûa trang seõ ñöôïc lieät keâ theo daïng ñaëc tröng cuûa noù. ÔÛ böôùc thöù hai caùc ñoái töôïng trong 655. PostScript - Rip vaø Löu Ñoà Laøm Vieäc "display list" ñöôïc chuyeån ñoåi bôûi moät modul chuyeån ñoåi sang daïng coù ñoä phaân giaûi phuï thuoäc vaøo thieát bò xuaát - ví duï chöõ seõ ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh caùc daïng ñöôøng vieàn vaø maøu saéc toâ chuyeån seõ ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh caùc vaïch maøu laàn löôït ñaët keá tieáp nhau. Keát quaû cuûa quaù trình chuyeån ñoåi laø caùc hình aûnh coù toâng lieân tuïc (Contone hay continuous tone), caùc hình aûnh naøy seõ ñöôïc chuyeån ñoåi sang daïng caùc ñieåm tram coù dieän tích bieán ñoåi bôûi modul phaân ñieåm (rasterize) vaø dòch sang ñònh daïng döõ lieäu goác (thoâng thöôøng laø bitmap) cuûa thieát bò xuaát. Trong haàu heát caùc moâi tröôøng RIP, moät boä phaän kieåm soaùt seõ kieåm tra quaù trình bieán ñoåi döõ lieäu tram vaø baûo ñaûm cho döõ lieäu bitmap ñöôïc chuyeån chính xaùc tôùi maùy in cuoái cuøng. 5.3.2 Caùc töông taùc cuûa boä dieãn dòch RIP kieåm soaùt vieäc xuaát döõ lieäu ñaõ ñöôïc phaân ñieåm ra moät maùy in hay moät heä thoáng ghi phim (baûn) qua söï lieân keát vôùi ngoân ngöõ PostScript ñaõ ñöôïc taïo ra bôûi trình öùng duïng (nhö QuarkXPress). RIP thi haønh chöông trình PostScript vaø taïo ra moät doøng döõ lieäu cho maùy in, maùy ghi phim, maøn hình. Boä dieãn dòch PostScript coù theå giao tieáp vôùi trình öùng duïng baèng 3 caùch. 5.3.2.1 Kieåu xuaát thoâng thöôøng Trong kieåu xuaát thoâng thöôøng, trình öùng duïng seõ taïo ra moät moâ taû trang, ñaây laø moät söï moâ taû PostScript ñaày ñuû cuûa taøi lieäu. File ñöôïc taïo thaønh sau quaù trình naøy seõ ñöôïc löu laïi hay chuyeån tröïc tieáp tôùi boä dieãn dòch PostScript. Boä dieãn dòch seõ xöû lyù tuaàn töï caùc moâ taû trang vaø taïo ra caùc döõ lieäu caàn thieát cho xuaát phim. Hình 5.1: RIP PostScript trong löu ñoà cheá baûn 66 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû 5.3.2.2 Kieåu hôïp nhaát Trong kieåu hôïp nhaát, moät chöông trình öùng duïng seõ töông taùc vôùi boä dieãn dòch PostScript ñeå ñöa döõ lieäu leân maøn hình. Ñaây laø ñieàu khaùc haún vôùi kieåu truyeàn thoáng (chæ ñöôïc giao tieáp moät chieàu), boä töông taùc seõ ñoùng vai troø trung gian giöõa trình öùng duïng vaø boä bieân dòch. Tuøy thuoäc vaøo söï ñieàu khieån cuûa ngöôøi söû duïng maø chöông trình öùng duïng seõ taïo ra caùc leänh cho boä bieân dòch vaø cuõng nhaän ñöôïc caùc thoâng tin phaûn hoài töø boä bieân dòch. 5.3.2.3 Kieåu ngoân ngöõ laäp trình töông taùc Trong kieåu naøy, söï lieân heä tröïc tieáp seõ xaûy ra giöõa quaù trình taïo ra PostScipt vaø boä dieãn dòch. Noù cho pheùp phaûn hoài tröïc tieáp giöõa moät chöông trình öùng duïng ñoùng vai troø cuûa modul taïo ra PostScript vaø RIP. Thí duï nhö ñeå kieåm tra söï toàn taïi cuûa font chöõ treân RIP v.v… 5.3.3 Döõ lieäu veà maøu Trong suoát quaù trình xöû lyù trong boä bieân dòch PostScript, döõ lieäu hình aûnh vaø thoâng tin veà maøu laø caùc thoâng soá chuû yeáu seõ ñöôïc thieát laäp cho quaù trình chuyeån ñoåi (Rendering) thaønh döõ lieäu PostScript vaø phaân ñieåm bôûi caùc leänh PostScript. Döõ lieäu veà maøu seõ ñöôïc ñònh vò trong khoâng gian maøu cuûa thieát bò (RGB, CMYK hay Gray) hoaëc trong khoâng gian maøu Hình 5.2: Caùc töông taùc giöõa boä dieãn dòch PostScript vaø trình öùng duïng 675. PostScript - Rip vaø Löu Ñoà Laøm Vieäc CIE XYZ. Caùc haøm chuyeån ñoåi maøu saéc coù theå ñöôïc duøng ñeå chuyeån ñoåi caùc heä thoáng maøu khaùc (nhö CIE Lab) sang CIE XYZ. Sau khi döõ lieäu ñöôïc ñònh nghóa theo pheùp ño maøu ñaõ chaïy qua "hoà sô xuaát" cuûa ngoân ngöõ PostScript (töï ñieån chuyeån ñoåi maøu) vaø ñaõ nhaän ñöôïc khoâng gian maøu cuoái cuøng cuûa noù thì moät söï chænh söûa ñöôøng cong taàng thöù boå sung coù theå ñöôïc thöïc hieän treân RIP thoâng qua caùc taùc vuï "SetHalftone", "SetTransfer" vaø "SetColorScreen". Maëc duø vieäc chuyeån ñoåi maøu trong suoát quaù trình bieân dòch ñeå taïo ra moät file PostScript thöôøng ñöôïc goïi laø taùch maøu treân RIP (coù khaû naêng thöïc hieän töø phieân baûn PostScript 2 trôû ñi) nhöng Adobe ñaõ khoâng chuù yù nhieàu veà moät tröôøng hôïp ñaëc bieät laø chuyeån ñoåi maøu töø CMYK sang CMYK cho caùc maùy in thöû . Hình 5.3: Caùc chöùc naêng cô baûn cuûa boä dieãn dòch PostScript 68 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû 5.3.4 Vieäc tích hôïp - thi haønh leänh treân RIP Phaùt kieán coát loõi cuûa PostScript naèm ôû yeáu toá khoâng phuï thuoäc thieát bò. Do kieåu hoaït ñoäng döïa treân boä dieãn dòch vaø caáu truùc döõ lieäu döïa treân cô sôû caùc ñöôøng vieàn neân moät file PostScript coù theå phuïc cheá treân caùc thieát bò xuaát khaùc nhau baèng caùch söû duïng caùc ñaëc tính rieâng cuûa thieát bò xuaát ñoù. Noù ñöôïc thöïc hieän trong ñieàu kieän caùc chöông trình öùng duïng taïo ra döõ lieäu PostScript (thoâng thöôøng lieân keát vôùi caùc driver heä thoáng trong heä ñieàu haønh) coù saün trong maùy tính cuûa ngöôøi söû duïng vaø RIP ñöôïc hôïp nhaát vaøo trong thieát bò xuaát. Ñoái vôùi caùc chöông trình öùng duïng neáu driver PostScript vaø boä bieân dòch cuøng naèm treân moät maùy tính thì seõ coù lôïi hôn, thí duï neáu moät maùy in töông thích vôùi driver PostScript seõ laøm vieäc toát hôn so vôùi moät maùy in khoâng töông thích vôùi PostScript ñöôïc xöû lyù bôûi driver PostScript (Phaàn meàm RIP - RIP treân traïm laøm vieäc) Acrobat Distiller ñaïi dieän cho moät söï bieán ñoåi ñaëc bieät cuûa caáu hình RIP - dieãn dòch file PostScript treân maùy tính ñang laøm vieäc vaø chuyeån ñoåi thaønh ñònh daïng PDF. Tuy nhieân vì ñònh daïng döõ lieäu PostScript cuõng döïa treân caùc phaàn töû ñoà hoïa cô baûn neân file PDF ñöôïc taïo ra giöõ caùc ñaëc tính khoâng phuï thuoäc thieát bò cuûa noù. Trong vaøi naêm ñaàu tieân, sau khi PostScript ñöôïc giôùi thieäu treân thò tröôøng, phaàn meàm RIP luoân luoân ñöôïc phaùt trieån ñaëc bieät treân caùc thieát bò phaàn cöùng (RIP cöùng). Vì maùy tính PC vaø caùc traïm laøm vieäc ngaøy caøng trôû neân maïnh meõ hôn neân caùc chöông trình öùng duïng (phaàn meàm) seõ ñoùng vai troø cuûa moät RIP PostScript (RIP meàm). Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy moät maùy tính chuaån seõ ñöôïc noái tröïc tieáp vôùi boä phaän kieåm soaùt cuûa heä thoáng in thoâng qua moät giao dieän. Haàu heát caùc phaàn meàm öùng duïng RIP ngaøy nay ñöôïc trang bò moät RIP chuaån cuûa Adobe - CPSI (Boä bieân dòch PostScript döôùi daïng phaàn meàm vaø coù theå ñöôïc thay ñoåi caáu hình). Ñoái vôùi caùc taùc vuï ñaëc bieät treân maùy tính, Adobe ñaõ phaùt trieån caùc modul phaàn cöùng ñaëc bieät ñöôïc trang bò caùc boä vi xöû lyù ñoàng haønh (Co-Processor), ví duï nhö: "Co - Processor Type 1" hay "Pixelburst", ñeå caûi thieän hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa heä thoáng RIP. 695. PostScript - Rip vaø Löu Ñoà Laøm Vieäc 5.3.5 RIP trong löu ñoà cheá baûn RIP ñöôïc tích hôïp vaøo caùc khaùi nieäm löu ñoà laøm vieäc cuûa heä thoáng cheá baûn theo nhieàu caùch khaùc nhau. Trong caùc löu ñoà cheá baûn hieän ñaïi, caùc ñoøi hoûi veà quaù trình saûn xuaát khoâng phuï thuoäc vaät lieäu, coù hieäu quaû cao vaø töï ñoäng hoùa ngaøy caøng ñöôïc chuù troïng hôn. Ñieàu naøy coù nghóa laø sau khi caùc trang rieâng leû ñaõ ñöôïc taïo ra trong chöông trình daøn trang thì ngöôøi söû duïng ñoøi hoûi raát nhieàu ôû heä thoáng xuaát. Ñoù laø caùc yeâu caàu veà khoâng gian maøu cuûa file (khoâng chæ laø CMYK), caùc thoâng soá veà tram, trapping vaø bình toaøn trang v.v…. Do döõ lieäu cuûa trang ñöôïc taïo ra ôû giai ñoaïn ñaàu tieân neân noù chöa ñöôïc chuaån bò cho heä thoáng xuaát, vì theá noù phaûi traûi qua moät soá böôùc xöû lyù nöõa. Trong caùc khaùi nieäm RIP - PostScript coå ñieån, quaù trình trapping dieãn ra treân caùc heä maøu CMYK cuûa chöông trình daøn trang. Thoâng thöôøng döõ lieäu ñi ra khoûi caùc chöông trình daøn trang döôùi daïng caùc file PostScript ñaõ taùch maøu. Ñoái vôùi coâng vieäc bình nguyeân trang, caùc phaàn meàm ñaëc bieät ñöôïc duøng ñeå bình caùc trang ñaõ taùch maøu PostScript. Trong tröôøng hôïp naøy PostScript RIP chæ ñôn giaûn taïo ra caùc caáu truùc döõ lieäu cho ñònh daïng ñieàu khieån cuûa heä thoáng xuaát vaø tram hoaù caùc döõ lieäu aûnh coù toâng lieân tuïc. Trong nhieàu naêm, caùc nhaø cung caáp thieát bò cheá baûn truyeàn thoáng ñaõ ñöa ra khaùi nieäm löu ñoà laøm vieäc PostScript ñöôïc môû roäng, noù cho pheùp chuyeån ñoåi caùc döõ lieäu PostScript trôû thaønh ñònh daïng döõ lieäu trung gian. Hình 5.4: chuyeån ñoåi sang caùc ñònh daïng döõ lieäu trung gian 70 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû Caùc file PostScript ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh ñònh daïng trung gian ít phöùc taïp hôn (thoâng thöôøng laø ñònh daïng toâng lieân tuïc hay laø toâng lieân tuïc/ñöôøng vieàn) bôûi caùc RIP PostScript. Ñoä phaân giaûi cuûa caùc file trung gian coù khuynh höôùng chuyeån sang ñoä phaân giaûi xuaát thaät söï. Taát caû caùc ñaëc tính ñöôïc cuûa quaù trình in nhö trapping, bình trang, chuyeån ñoåi khoâng gian maøu vaø phaân ñieåm ñöôïc tính toaùn qua caùc ñònh daïng trung gian sau quaù trình RIP. Öu ñieåm cuûa khaùi nieäm naøy naèm ôû choã ta coù theå ngaét quaõng quaù trình bieân dòch döõ lieäu PostScript. Noù cho pheùp caùc thuû tuïc bieân dòch PostScript treân maùy tính ñöôïc ñôn giaûn toái ña vaø taïo ra caùc döõ lieäu trung gian an toaøn hôn (quaù trình bieân dòch file PostScript phöùc taïp thöôøng bò caùc loãi, caùc loãi naøy thöôøng khoù nhaän bieát vaø khaéc phuïc), ñieåm yeáu cuûa noù laø phuï thuoäc vaøo nhaø saûn xuaát heä thoáng vì caáu truùc döõ lieäu phaûi phuø hôïp vôùi töøng quaù trình cuûa hoï. Caùc öu ñieåm veà löu ñoà cuûa khaùi nieäm RIP naøy chæ coù theå ñaït ñöôïc vôùi caùc saûn phaåm töông thích vôùi caáu truùc döõ lieäu. Caùc öu ñieåm töông töï cuõng coù theå ñaït ñöôïc baèng caùch thay theá caùc ñònh daïng döõ lieäu trung gian phuø hôïp vôùi khaùi nieäm löu ñoà laøm vieäc treân cô sôû PDF ôû caùc RIP PostScript 3. Theo khaùi nieäm naøy, caùc file PDF ñöôïc taïo ra ñeå thay theá cho caùc ñònh daïng döõ lieäu trung gian sau khi döõ lieäu PostScript ñöôïc bieân dòch bôûi moät boä dieãn dòch (CPSI tieâu chuaån). Vì file PDF ñaõ ñöôïc bieân dòch neân caùc quaù trình xöû lyù tieáp theo seõ nhanh vaø an toaøn hôn nhieàu so vôùi file PostScript cô baûn, cuøng luùc ñoù caáu truùc döõ lieäu PostScript khoâng phuï thuoäc thieát bò vaãn ñöôïc duy trì. Hình 5.5: Phoái hôïp PDF vaø PostScript 3 trong löu ñoà laøm vieäc 715. PostScript - Rip vaø Löu Ñoà Laøm Vieäc Töø PostScript 3 trôû ñi, caùc chöùc naêng trapping vaø bình trang coù theå ñöôïc ñieàu khieån treân RIP. Caùc haøm chuyeån ñoåi maøu PostScript cuõng ñöôïc saép xeáp öu tieân. Caáu truùc Extreme cuûa Adobe ñöôïc phaùt trieån cho caùc löu ñoà cheá baûn vaø in cao caáp, döõ lieäu PostScript ñöôïc bieân dòch toaøn boä vaø ñöôïc chuyeån ñoåi sang daïng PDF bôûi modul Normalizer (modul naøy thöïc hieän chöùc naêng gaàn gioáng nhö modul taïo ra caùc danh saùch hieån thò). Quaù trình chuyeån ñoåi coù theå ñöôïc thöïc hieän song song ñeå moät file PostScript ñôn giaûn coù theå ñöôïc taïo ra moät laàn nöõa. Do caùc nhaø saûn xuaát caùc heä thoáng ghi baûn tröïc tieáp ñaõ töøng mong chôø moät löu ñoà laøm vieäc töï ñoäng hoaù theo tieán trình laøm vieäc vaø coù toác ñoä xöû lyù nhanh neân naêm1998 Extreme ñaõ ñöôïc phaùt trieån theâm trong caùc heä thoáng nhö Prinergy… Phieân baûn löu ñoà laøm vieäc naøy döïa treân tieâu chuaån PDF vaø theå hieän moät böôùc tieán môùi trong coâng ngheä cheá baûn hieän ñaïi. 5.4 Bình trang ñieän töû Caùc chöông trình bình trang hieän ñaïi cho pheùp bình trang theo taát caû ñaëc ñieåm maø bình trang thuû coâng coù theå laøm ñöôïc, ngoaøi ra noù coøn cung caáp nhieàu tieän ích hôn nöõa. Vieäc giao tieáp vaø chuyeån ñoåi khaùi nieäm theo caùc coâng ñoaïn saûn xuaát laø caùc yeáu toá aûnh höôûng chính ñeán quaù trình bình trang ñieän töû. Hình 5.6: caáu truùc Extreme cuûa Adobe 72 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû 5.5 Ñònh Daïng Döõ Lieäu JDF 5.5.1 Sô löôïc veà JDF Ñònh daïng döõ lieäu JDF (Job Definition Format- Ñònh daïng döõ lieäu ñònh nghóa coâng vieäc) ñöôïc phaùt trieån bôûi 4 nhaø saûn xuaát haøng ñaàu trong ngaønh coâng nghieäp in theá giôùi: Heidelberg, Agfa, Adobe vaø Man Roland. Ñaây laø moät giaûi phaùp cho caùc caù nhaân vaø coâng ty coù nhu caàu thieát keá, quaûn lyù vaø taïo ra caùc saûn phaåm in. Noù ñöôïc xaây döïng theo nhieàu tieâu chuaån khaùc nhau, trong ñoù coù ñònh daïng saûn xuaát in CIP3 Hình 5.7: So saùnh bình trang thuû coâng vôùi bình trang kyõ thuaät soá treân caùc heä thoáng ghi phim vaø ghi baûn. Löu ñoà laøm vieäc cuûa quaù trình bình nguyeân trang 735. PostScript - Rip vaø Löu Ñoà Laøm Vieäc (PPF) vaø ñònh daïng theû coâng vieäc khaû chuyeån PJTF (Portable Job Ticket Format) cuûa Adobe. Sau khi sô löôïc phaùt trieån JDF, caû 4 nhaø saûn xuaát naøy ñaõ ñeä trình leân moät tieâu chuaån môùi- CIP4- moät tieâu chuaån ñöôïc xem laø mang tính toaøn caàu vaø toát nhaát hieän nay. JDF ñaõ thieát laäp moät caáu truùc thoâng ñieäp döïa treân cô sôû XML, noù cho pheùp duy trì heä thoáng MIS vaø caùc boä kieåm soaùt trong phaïm vi moät thieát bò ñöôïc söû duïng trong moät moâi tröôøng saûn xuaát coù theå giao tieáp thoâng qua tieán trình cheá baûn vaø in. JDF lieân keát caùc nhoùm vaø caùc heä thoáng naøy, cung caáp khaû naêng caäp nhaät caùc hoaït ñoäng tröôùc in, in vaø sau in theo thôøi gian thöïc. Muïc ñích chính cuûa JDF laø cho pheùp töï ñoäng hoùa toaøn boä löu ñoà saûn xuaát töø khi nhaän ñöôïc ñôn ñaët haøng cho ñeán khi giao haøng. Noù thöïc hieän ñieàu naøy baèng caùch loïc ra caùc thoâng soá cô baûn nhaát cuûa moãi coâng ñoaïn saûn xuaát vaø moâ taû caùc yeâu caàu cuûa quaù trình theo saûn phaåm cuoái cuøng. 74 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû 5.5.2 PDF vaø JDF PDF laø ñònh daïng döõ lieäu khaû chuyeån, noù cho pheùp bieân dòch chính xaùc noäi dung cuûa moät trang ñeå hieån thò vaø xuaát. JDF laø tieâu chuaån döïa treân cô sôû XML, noù ñöôïc thieát laäp theo moät caùch chung ñeå moâ taû, theo doõi vaø quaûn lyù toaøn boä löu ñoà laøm vieäc. Noùi toùm laïi PDF moâ taû taøi lieäu coøn JDF moâ taû quaù trình saûn xuaát. 5.6 Caùc löu ñoà kyõ thuaät soá thoâng duïng Caùc nhaø saûn xuaát ra caùc heä thoáng cheá baûn thöôøng laøm vieäc treân caùc giaûi phaùp cuûa hoï ñeå traùnh tình traïng laøm chaäm löu ñoà do caùc yeâu caàu veà boä nhôù quaù lôùn vaø taïo ra doøng chaûy coâng vieäc lieân tuïc (keå caû bình trang). Haàu heát caùc nhaø saûn xuaát maùy ghi phim vaø maùy ghi baûn khoâng chæ cung caáp thieát bò xuaát maø coøn caáu hình hoaù ñeå coù theå taïo thaønh moät heä thoáng xuaát hoaøn chænh. Tuy nhieân hoï thöôøng töø choái cung caáp caùc giaûi phaùp theo yeâu caàu rieâng cuûa khaùch haøng nhaèm baûo toaøn heä thoáng ñöôïc thieát keá rieâng cuûa hoï (luoân chaïy nhanh hôn, oån ñònh hôn vaø kinh teá hôn). Löu ñoà thay ñoåi theo coâng vieäc, töø caùc trang ñôn ñeán tôø in ñöôïc bình 8 hay 16 trang coù yeâu caàu quaûn lyù maøu ñaëc bieät. 755. PostScript - Rip vaø Löu Ñoà Laøm Vieäc 5.6.1 Löu ñoà Apogee (Agfa) Löu ñoà Apogee laø moät heä thoáng söû duïng ñònh daïng döõ lieäu PDF. Noù goàm coù 3 phaàn: trình quaûn lyù saûn xuaát Apogee Pilot, moät RIP PDF vaø moät trình quaûn lyù xuaát Apogee PrintDriver. Traùi ngöôïc vôùi caùc heä thoáng khaùc (chuyeån ñoåi ñònh daïng döõ lieäu PDF thaønh ñònh daïng rieâng cuûa noù trong suoát quaù trình xöû lyù), Apogee giöõ nguyeân ñònh daïng PDF trong heä thoáng. Do vaäy noù coù theå söû duïng taát caû caùc ñaëc ñieåm cuûa PDF. Apogee toái öu hoaù ñöôïc quaù trình xuaát vì caùc coâng vieäc ñöôïc töï ñoäng löu tröõ, quaûn lyù vaø xuaát. Heä thoáng naøy cuõng coù caùc coâng cuï chænh söûa vaø bình trang vaøo giôø choùt tröôùc khi xuaát leân phim hay ghi baûn. Hieän nay löu ñoà laøm vieäc Apogee döïa treân cô sôû PDF ñang tieáp tuïc phaùt trieån treân cô sôû hôïp nhaát ñònh daïng tieâu chuaån JDF vaø tieâu chuaån coâng nghieäp in CIP4. Caùc nhaø in coù theå deã daøng chuaån bò vaø xöû lyù coâng vieäc theo nhieàu kieåu xuaát döõ lieäu khaùc nhau söû duïng PDF. Goàm coù hai loaïi: - Apogee Series 3 laø moät giaûi phaùp PDF hoaøn chænh bao goàm Apogee Pilot, Rip Apogee PDF vaø Apogee Print Driver. - Apogee X laø theá heä tieáp theo, ñaây laø giaûi phaùp löu ñoà kyõ thuaät soá toaøn dieän. Noù bao goàm 1 trình quaûn lyù coâng vieäc, caùc theû coâng vieäc tieân tieán vaø trapping PDF. Noù ñaõ ñöôïc phaùt trieån ñeå môû roäng khaû naêng giao tieáp vôùi caùc heä thoáng vaø thieát bò khaùc, noù chaáp nhaän caùc trang treân neàn Web vaø caùc trang ñaõ ñöôïc bình töø tröôùc…. Apogee X laø giaûi phaùp löu ñoà laøm vieäc vôùi bao bì döïa treân neàn Acrobat ñaàu tieân coù söû duïng JDF nhaèm töï ñoäng hoùa quaù trình saûn xuaát. 5.6.2 Löu ñoà Impose (Barco) Impose vaø Auto Impose laø moät phaàn cuûa khaùi nieäm taïo ñöôøng chuyeàn nhanh cho quaù trình bình trang. Caùc file döõ lieäu bình trang chæ chöùa caùc döõ lieäu lieân heä ñeán bình trang coøn baûn thaân caùc trang vaø caùc hình naèm treân caùc server khaùc nhau. Vieäc taïo ra caùc file döõ lieäu bình trang saün saøng cho söû lyù coù theå ñöôïc hoaõn cho ñeán phuùt cuoái tröôùc khi xuaát. Ñieàu naøy mang laïi öu ñieåm trong vieäc hôïp nhaát caùc file döõ lieäu vaø caùc thaønh phaàn boå trôï cuûa trang tröôùc khi xuaát. 76 Kyõ thuaät bình trang ñieän töû 5.6.3 Löu ñoà Prinergy (Heidelberg) Ñöôïc phaùt trieån bôûi Heidelberg vaø Creo, nay ñaõ chuyeån haún sang Creo. Noù laø moät trong nhöõng giaûi phaùp löu ñoà laøm vieäc tieân tieán vaø linh hoaït döïa treân caùc öu ñieåm cuûa ñònh daïng döõ lieäu PDF. Prinergy ñöôïc xaây döïng treân caùc tieâu chuaån coâng nghieäp môû nhö Adobe Extream Sau khi ñaõ choïn ñöôïc moät maãu bình töø thö vieän vaø nhaäp vaøo caùc thoâng soá in töông öùng thì caùc tôø in bao goàm caû point mark vaø caùc thang kieåm tra seõ ñöôïc töï ñoäng tính toaùn. Vieäc xeùn caùc phaàn loài ra cuûa kieåu ñoùng loàng vaø xöû lyù xoay caùc trang bò loài ra khi gaáp tay saùch daày cuõng ñöôïc chuù yù vaø chænh söûa ñöôïc. Ngöôøi söû d