Giáo án Vật lý 11 - Bài 18: Điện trường

Tieát : _ _ _ _ _ Baøi 18 : ÑIEÄN TRÖÔØNG I. Muïc tieâu : Traû lôøi ñöôïc caâu hoûi ñieän tröôøng laø gì vaø tính chaát cô baûn cuûa ñieän tröôøng. Phaùt bieåu ñöôïc ñònh nghóa vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng. Hieåu ñöôïc ñieän tröôøng laø moät tröôøng vectô. Hieåu vaø vaän duïng ñöôïc bieåu thöùc xaùc ñònh vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng vaø cöôøng ñoä ñieän tröôøng cuûa moät ñieän tích ñieåm. Hieåu ñöôïc noäi dung cuûa nguyeân lí choàng chaát ñieän tröôøng. II. Phöông Phaùp Giaûng Daïy : Phöông phaùp dieãn giaûng. III. Thieát bò , ñoà duøng daïy hoïc . 1) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ . IV. Tieán Trình Giaûng daïy Phaân phoái thôøi gian Phaàn laøm vieäc cuûa Giaùo Vieân Hoaït ñoâng cuûa hoïc sinh Ghi chuù Noäi dung ghi baûng Toå chöùc , ñieàu khieån Kieåm tra baøi cuõ vaø kieán thöùc cuõ lieân quan vôùi baøi môùi (3’) Nghieân cöùu baøi môùi 1. ÑIEÄN TRÖÔØNG a) Khaùi nieäm ñieän tröôøng. Moät ñieän tích taùc duïng löïc ñieän leân caùc ñieän tích khaùc ôû gaàn noù. Vaäy cuõng coù theå noùi cung quanh ñieän tích ñoù coù ñieän tröôøng. Caùc ñieän tích töông taùc vôùi nhau laø vì ñieän tích naøy naèm trong ñieän tröôøng cuûa ñieän tích kia. b) Tính chaát cô baûn cuûa ñieän tröôøng. Tính chaát cô baûn cuûa ñieän tröông laø noù taùc duïng löïc ñieän leân ñieän tích ñaët trong noù. Moät vaät coù kích thöôùc nhoû, mang moät ñieän tích nhoû, ñöôïc duøng ñeå phaùt hieän löïc ñieän taùc duïng leân noù goïi laø ñieän tích thöû. Ngöôøi ta duøng ñieän tích thöû ñeå nhaän bieát ñieän tröôøng. 2. VECTÔ CÖÔØNG ÑOÄ ÑIEÄN TRÖÔØNG Thöông soá ñaëc tröng cho ñieän tröôøng ôû ñieåm ñang xeùt veà maët taùc duïng löïc. Ta goïi thöông soá naøy laø vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng vaø kí hieäu laø . (18.1) Ñoä lôùn cuûa veùctô goïi laø cöôøng ñoä ñieän tröôøng vaø kí hieäu laø E (khoâng coù daáu Vectô). Trong tröôøng hôïp ñaõ bieát Vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng, thì töø coâng thöùc (18.1) ta suy ra : Þ (18.2) * q > 0 thì cuøng chieàu vôùi , ngöôïc laïi neáu q < 0 thì ngöôïc chieàu vôùi (hình 18.1). Trong heä SI, ñôn vò cöôøng ñoä ñieän tröôøng coù theå laø Niutôn treân culoâng, nhöng ngöôøi ta thöôøng duøng ñôn vò voân treân meùt kí hieäu laø V/m. Chuù yù : Vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng hay cöôøng ñoä ñieän tröôøng nhieàu khi vaãn ñöôïc noùi vaén taét laø ñieän tröôøng. 3. ÑIEÄN TRÖÔØNG CUÛA MOÄT ÑIEÄN TÍCH ÑIEÅM Hai ñieän tích ñieåm q, Q ñaët caùch nhau moät khoaûng thì trong heä SI löïc cuoâng taùc duïng leân ñieän tích q ñöôïc vieát döôùi daïng : Trong ñoù : · laø vectô veõ töø ñieåm ñaët ñieän tích Q ñeán ñieåm M laø ñieåm ñaët ñieän tích q. · Vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng cuûa ñieän tích ñieåm Q taïi ñieåm M laø : (18.3) ¥ Q > 0 thì vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng höôùng ra xa ñieän tích Q (hình 18.2a), ¥ Q < 0 thì vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng höôùng veà phí ñieän tích Q (hình 18.2b). 4. NGUYEÂN LÍ CHOÀNG CHAÁT ÑIEÄN TRÖÔØNG Nguyeân lí choàng chaát ñieän tröôøng : (18.4) Vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng toång hôïp baèng toång hai vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng thaønh phaàn. Ta coù theå môû roäng moät caùch töï nhieân cho heä goàm nhieàu ñieän tích ñieåm. Nguyeân lí naøy cuõng ñöôïc aùp duïng cho moät heä ñieän tích coù phaân boá lieân tuïc. GV : Khi hai ñieän tích khoâng tieáp xuùc nhau maø vaãn huùt nhau vôùi nguyeân nhaân naøo ! ? GV Gôïi cho HS nhôù laïi veà ñònh luaät vaïn vaät haáp daãn. GV caàn cho HS hieåu moät caùch ñôn giaûn raèng : Ñieän tröôøng toàn taïi xung quanh haït ñieän tích, noù laø nguyeân nhaân gaây ra löïc ñieän taùc duïng leân ñieän tích, vì vaäy nôi naøo coù löïc ñieän taùc duïng leân ñieän tích thì nôi ñoù coù ñieän tröôøng. GV : Khi ñaët moät haït ñieän tích vaøo trong ñieän tröôøng thì ñieän tích ñoù seõ nhö theá naøo ? GV : Nhö vaäy daù6u hieäu nhaän bieát ñieän tröôøng chính laø löïc ñieän ® tính chaát ñieän tröôøng. GV : Höôùng daãn HS thaønh laäp coâng thöùc GV caàn laøm cho HS chuù yù raèng hai coâng thöùc 18.1 vaø 18.2 coù yù nghóa khaùc nhau. heä thöùc 18.1 laø heä thöùc ñònh nghóa vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng. Vôùi coâng thöùc 18.2 laø heä thöùc bieåu dieãn söï phuï thuoäc F vaøo q vaø E. GV gôïi yù cho HS caùch nhaän xeùt chieàu cuûa so vôùi GV ñeå Hs ruùt ra nhöõng nhaän xeùt “Vectô cöôøng ñoä ñieän tröôøng cuûa ñieän tích döông höôùng ra xa ñieän tích, cuûa ñieän tích aâm höôùng veà phía ñieän tích. Taïi nhöõng ñieåm caùch ñieän tích nhöõng khoaûng baèng nhau thì cöôøng ñoä ñieän tröôøng baèng nhau. “ GV caàn löu yù Hs veà pheùp coäng vectô, ñoù laø pheùp coäng theo nguyeân taéc hình bình haønh. HS lieân töôûng söï töông quan giöõa löïc haáp daãn vaø ñieän tröôøng. HS : Khi ñoù ñieän tröôøng seõ taùc duïng leân ñieän tích moät löïc ñieän. HS thaønh laäp coâng thöùc HS nhaän xeùt chieàu cuûa so vôùi Cuûng coá baøi giaûng Daën doø cuûa hoïc sinh (5’) Höôùng daãn vaø gôïi yù ñeå HS traû lôøi caùc caâu hoûi 1, 2, 3 trang 101 – 102 SGK. HS traû lôøi caùc caâu hoûi 1, 2, 3 trang 101 – 102 SGK. {{{{{{{{{{ ] {{{{{{{{{{