Giáo án Sinh học 11

Baøi 1 : SÖÏ HAÁP THUÏ NÖÔÙC VAØ MUOÁI KHOAÙNG ÔÛ REÃ I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh : Moâ taû caáu taïo cuûa reã thích nghi vôùi chöùc naêng haáp thuï nöôùc vaø caùc ion khoaùng. - Phaân bieät ñöôïc cô cheá haáp thuï nöôùc vaø caùc ion khoaùng ôû reã caây. - Trình baøy ñöôïc moái töông taùc giöõa moâi tröôøng vaø reã trong quaù trình haáp thuï nöôùc vaø caùc ion khoaùng. II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC - Tranh veõ hình 1.1, 1.2, 1.3 saùch giaùo khoa. Coù theå söû duïng theâm hình veõ caáu taïo chi tieát cuûa loâng huùt reã. - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûng trong. III. TIEÁN HAØNH TOÅ CHÖÙC DAÏY HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ Khoâng kieåm tra, giôùi thieäu chöông trình Sinh hoïc 11 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày troø Noäi dung kieán thöùc Ñaët vaán ñeà : - Theá giôùi bao goàm nhöõng caáp ñoä naøo ? Ñaëc tính chung cuûa taát caû caùc caáp ñoä toå chöùc soáng laø gì ? - Cho sô ñoà sau : Haõy ñieàn thoâng tin thích hôïp vaøo daáu”?” Nhö vaäy caây xanh toàn taïi phaûi thöôøng xuyeân trao ñoåi chaát vôùi moâi tröôøng, söï trao ñoåi chaát ñoù dieãn ra nhö theá naøo, chuùng ta cuøng nghieân cöùu noäi dung : Söï haáp thuï nöôùc vaø muoái khoaùng ôû reã. * Hoaït ñoäng 1 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 1.1, 1.2 Giaùo vieân : Döïa vaøo hình 1.1 haõy moâ taû caáu taïo beân ngoaøi cuûa reã ? Hoïc sinh : Reã chính, reã beân, loâng huùt, mieàn sinh tröôûng keùo daøi, ñænh sinh tröôûng. Ñaëc bieät laø mieàn loâng huùt phaùt trieån. Giaùo vieân : Döïa vaøo hình 1.2 haõy tìm ra moái lieân heä giöõa nguoàn nöôùc ôû trong ñaát vaø söï phaùt trieån cuûa heä reã ? Hoïc sinh : Reã caây phaùt trieån höôùng tôùi nguoàn nöôùc. I. REÃ LAØ CÔ QUAN HAÁP THUÏ NÖÔÙC : 1. Hình thaùi cuûa heä reã : * Hoaït ñoäng 2 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc 2, keát hôïp quan saùt hình 1.1 ? Reã thöïc vaät treân caïn phaùt trieån thích nghi vôùi chöùc naêng haáp thuï nöôùc vaø muoái khoaùng nhö theá naøo ? ? Teá baøo loâng huùt coù caáu taïo thích nghi vôùi chöùc naêng huùt nöôùc vaø khoaùng nhö theá naøo? ? Moâi tröôøng aûnh höôûng ñeán söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa loâng huùt nhö theá naøo? Hoïc sinh : Trong moâi tröôøng quaù öu tröông, quaù Axít hay thieáu oâxy thì loâng huùt seõ bieán maát. 2. Reã caây phaùt trieån nhanh beà maët haáp thuï : - Reã ñaâm saâu, lan roäng vaø sinh tröôûng lieân tuïc hình thaønh neân soá löôïng khoång loà caùc loâng huùt laøm taêng dieän tích beà maët tieáp xuùc vôùi ñaát giuùp caây haáp thuï ñöôïc nhieàu nöôùc vaø moái khoaùng. - Teá baøo loâng huùt coù thaønh teá baøo moûng, khoâng thaám Cutin, coù aùp xuaát thaåm thaáu lôùn. * Hoaït ñoäng 3 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh döï ñoaùn söï bieán ñoåi cuûa teá baøo khi cho vaøo 3 coác ñöïng 3 dung dòch coù noàng ñoä öu tröông, nhöôïc tröông, ñaúng tröông ? Töø ñoù cho bieát ñöôïc haáp thuï töø ñaát vaøo teá baøo loâng huùt theo cô cheá naøo ? Giaûi thích ? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc + Trong moâi tröôøng öu tröông teá baøo co laïi (co nguyeân sinh) +Trong moâi tröôøng nhöôïc tröông teá baøo trong nöôùc. + Nöôùc ñöôïc haáp thuï töø ñaát vaøo teá baøo loâng huùt luoân theo cô cheá thuï ñoäng nhö treân. - Dòch cuûa teá baøo loâng huùt vaø dòch öu tröng do dòch teá baøo chöùa caùc chaát hoaø tan vaø aùp suaát thaáu cao trong dòch teá baøo chuû yeáu do quaù trình thoaùt hôi nöôùc taïo neân. ? Caùc ion khaùng ñöôïc haáp thuï töø teá baøo loâng huùt nhö theá naøo ? - Hoïc sinh : Caùc ion khoaùng ñöôïc haáp thuï töø teá baøo loâng huùt theo hai con ñöôøng thuï ñoäng vaø chuû ñoäng. Hoïc sinh : Neâu ñöôïc haáp thuï ñoäng ôû ñieåm naøo? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc haáp thuï ñoäng caàn coù söï cheânh leäch noàng ñoä. Coøn chuû ñoäng ngöôïc doác noàng ñoä vaø caàn naêng löôïng. III. CÔ CHEÁ HAÁP THU NÖÔÙC VAØ MUOÁI KHOAÙNG ÔÛ REÃ CAÂY. 1. Haáp thuï nöôùc vaø caùc ion khoaùng tö ñaát vaù teá baøo loâng huùt. a. Haáp thuï nöôùc - Nöôùc ñöôïc haáp thuï lieân tuïc töø nöôùc vaøo teá baøo loâng huùt luoân theo cô cheá thaåm thaáu : Ñi töø nhöôïc tröông vaøo dung dòch öu tröông cuûa caùc teá baøo reã caây nhôø söï cheânh leäch aùp xuaát thaåm thaáu (hay cheânh leäch theá nöôùc). b. Haáp thu muoái khoaùng - Caùc ion khoaùng xaâm nhaäp vaøo teá baøo reã caây moät caùch choïn loïc theo hai cô cheá : - Thuï ñoäng : Cô cheá khueách taùn töø nôi noàng ñoä cao ñeán noàng ñoä thaáp. - Chuû ñoäng : Di chuyeån ngöôïc chieàu Garañien noàng ñoä vaø caàn naêng löôïng. * Hoaït ñoäng 4 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 1.3 saùch giaùo khoa yeâu caàu hoïc sinh : Ghi teân caùc con ñöôøng vaän chuyeån nöôùc vaø ion khoaùng vaøo vò trí coù daáu “?” Trong sô ñoà ? Hoïc sinh : Chæ ra ñöôïc hai con ñöôøng vaän chuyeån laø qua giao baøo vaø caùc teá baøo 2. Doøng nöôùc vaø caùc ion khoaùng ñi töø loâng huùt vaøo maïch goã cuûa reã Goàm 2 con ñöôøng : + Töø loâng huùt -> khoaûng thôøi gian -> maïch goã. + Töø loâng huùt -> caùc teá baøo soáng -> maïch goã. ? Vì sao nöôùc töø loâng huùt vaøo maïch goã cuûa reã theo moät chieàu ? Hoïc sinh neâu ñöôïc : Söï cheânh leäch aùp suaát thaåm thaáu cuûa teá baøo theo höôùng taêng daàn töø ngoaøi vaøo. III. AÛNH HÖÔÛNG CUÛA MOÂI TRÖÔØNG ÑOÁI VÔÙI QUAÙ TRÌNH HAÁP THUÏ NÖÔÙC VAØ MUOÁI KHAÙNG ÔÛ REÃ CAÂY * Hoaït ñoäng 5 : Giaùo vieân : Cho hoïc sinh ñoïc muïc III ? Haõy cho bieát moâi tröôøng coù aûnh höôûng ñeán quaù trình haáp thuï nöôùc vaø muoái khaùng cuûa reã caây nhö theá naøo ? Cho ví duï ? Hoïc sinh neâu ñöôïc caùc yeáu toá aûnh höôûng : Nhieät ñoä, oâxy, pH…… Giaùo vieân : Cho hoïc sinh thaûo luaän veà aûnh höôûng cuûa reã caây ñeán moâi tröôøng, yù nghóa cuûa vaán ñeà naøy trong thöïc tieãn. - Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán quaù trình haáp thuï nöôùc vaø caùc ion khoaùng laø : Nhieät ñoä, aùnh saùng, oâxy, pH, ñaëc ñieåm lí hoaù cuûa ñaát….. - Heä reã caây aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng. IV. CUÛNG COÁ * So saùnh söï khaùc bieät trong söï phaùt trieån cuûa heä reã caây treân caïn vaø caây thuyû sinh ? Giaûi thích ? * Neâu söï khaùc bieät giöõa haáp thuï nöôùc vaø muoái khaùng ? Laøm theá naøo ñeå caây coù theå haáp thuï nöôùc vaø muoái khoaùng thuaän lôïi nhaát ? V. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ * Chuaån bò caâu hoûi trang 8 saùch giaùo khoa. * Caét ngang qua thaân caây caø chua (hoaëc caây khaùc) haõy quan saùt hieän töôïng xaûy ra, giaûi thích ? Phaàn boå sung kieán thöùc : * Vì sao ôû moät soá caây nhö : Caây thoâng, caây soài, reã khoâng coù loâng huùt maø chuùng vaãn haáp thuï ñöôïc nöôùc vaø muoái khoaùng ? Caùc em haõy cuøng ñoïc muïc : Em coù bieát trang 8,9 saùch giaùo khoa. Baøi 2 : QUAÙ TRÌNH VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT TRONG CAÂY I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh : - Moâ taû ñöôïc caáu taïo cuûa cô quan vaän chuyeån - Thaønh phaàn cuûa dòch vaän chuyeån - Ñoäng löïc ñaåy doøng vaät chaát di chuyeån - Reøn luyeän kó naêng quan saùt,phaân tích, so saùnh II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC - Tranh phoùng to caùc hình 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 2.5 trong saùch giaùo khoa -Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong -Phieáu hoïc taäp III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ 1. Giaùo vieân treo so ñoà hình 1.3, yeâu caàu 1 hoïc sinh leân chuù thích caùc boä phaän cuõng nhö chæ ra con ñöôøng xaâm nhaäp cuûa nöôùc vaø khoaùng töø ñaát vaøo maïch goã. *Haõy phaân tích cô cheá haáp thuï nöôùc vôùi cô cheá haáp thuï muoán khoaùng ôû reã caây ? *Giaûi thích vì sao caùc caây loaøi caây treân caïn khoâng soáng ñöôïc treân ñaát ngaäp maën ? 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoäng 1 Sau khi hoïc sinh traû lôøi ñöôïc baøi cuõ, giaùo vieân ñaët vaán ñeà : Vaäy con ñöôøng vaän chuyeån cuûa nöôùc vaø caùc ion khoaùng töø trung truï reã ñeán laù vaø caùc cô quan khaùc cuûa caây nhö theá naøo ? Giaùo vieân : Giôùi thieäu trong caây coù hai doøng vaän chuyeån : +Doøng maïch goã (coøn goïi laø dìng nhöïa nguyeân hay doøng ñi leân) +Doøng maïch reây (coøn goïi laø doøng nhöïa luyeän hay doøng ñi xuoáng) * Hoaït ñoäng 1 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 2.1 ? haõy moâ taû con ñöôøng vaän chuyeån cuûa doøng maïch goã trong caây ? Hoïc sinh : doøng maïch goã töø reã qua theân leân laù, qua caùc teá baùo nhu moâ cuoái cuøng qua khí khoång ra ngoaøi. I.DOØNG MAÏCH GOÃ 1.caáu taïo cuûa maïch goã * Hoaït ñoäng 2 Giaùo vieân : cho hcoï sinh quan saùt hình 2.2 ? Haõy cho bieát quaûn baøo vaø maïch goã khaùc nhau ôû ñieåm naøo ? baèng caùch ñieàn vaøo phieáu soá 1 : Maïch goã goàm caùc teá baøo cheát (quaûn baøo vaø maïch oáng) noái keá tieáp nhau taïo thaønh con ñöôøng vaän chuyeån nöôùc vaø caùc ion khoaùng töø reã leân laù. Phieáu hoïc taäp soá 1 Tieâu chí so saùnh Quaûn baøo Maïch oáng Ñöôøng kính Chieàu daøi Caùch noái Noäi dung : Phieáu hoïc taäp Hoïc sinh : Thaûo luaän, hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp, hoïc sinh : ? Haõy neâu thaønh phaàn cuûa dòch maïch goã ? Hoïc sinh ñoïc saùch giaùo khoa neâu ñöôïc caùc thaøng phaàn cuûa dòch. * Hoaït ñoäng 3 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 2.3 vaø 2.4 ? haõy cho bieát tröôùc vaø caùc uon khoaùng ñöôïc vaän chuyeån trong maïch goã nhôø nhöõng ñoäng löïc naøo ? Hoïc sinh : neâu ñöôïc 3 ñoäng löïc -Aùp suaát reã taïo ñoäng löïc ñaàu döôùi -Thoaùt hôi nöôùc laø ñoäng löïc ñaàu treân -Löïc lieân keát giöõa caùc phaân töû nöôùc vaø vôùi maïch goã Hoïc sinh cuõng giaûi thích ñöôïc maïch goã coù caáu taïo thích nghi vôùi quaù trình vaän chuyeån nöôùc, muoái khoaùng töø reã leân laù. Thaønh phaàn cuûa dòch maïch goã -Thaønh phaàn chuû yeáu goàm : Nöôùc, caùc ion khoaùng, ngoaøi ra coøn coù caùc chaãt höõu cô. 3. Ñoäng löïc ñaåy doøng maïch goã -Ñoäng löïc goàm : +Aùp suaát reã (ñoäng löïc ñaàu döôùi) taïo ra söùc ñaåy nöôùc töø döôùi leân +Löïc huùt do thoaùt hôi nöôùc ôû laù (ñoäng löïc ñaàu treân) +Löïc lieân keát giöõa caùc phaân töû nöôùc vôùi nhau vaø vôùi vaùch maïch goã taïo thaønh moät doøng vaän chuyeån lieân tuïc töø reã treân laù. * Hoaït ñoäng 4 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 2.2 vaø hình 2.5, ñoïc muïc II ? moâ taû caáu taïo cuûa maïch raây ? ? thaønh phaàn dòch cuûa maïch raây ? ? ñoäng löïc vaän chuyeån ? ? töø ñoù neâu ñieåm khaùc nhau giöõa doøng maïch goã vaø doøng maïch raây ? baèng caùch ñieàn vaøo phieáu hoïc taäp soá 2 : Phieáu hoïc taäp soá 2 Tieâu chí so saùnh Maïch goã Maïch raây Caáu taïo Thaønh phaàn dòch Ñoäng löïc II.DOØNG MAÏCH RAÂY Hoïc sinh thaûo luaän, hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp soá 2. Giaùo vieân cho 1 hoïc sinh trình baøy caùc em khaùc theo doõi, boå sung hoaøn chænh. 2.Thaønh phaàn cuûa dòch maïch raây -Thaønh phaàn goàm : Ñöôøng saccaroâzô, caùc axit amin, vitamin, hoocmon thöïc vaät … 3.Ñoäng löïc cuûa doøng maïch raây -Ñoäng löïc cuûa doøng maïch raây laø söï cheânh leäch aùp suaát thaåm thaáu giöõa cô quan cho (laù) vaø cô quan nhaän (moâ). IV. CUÛNG COÁ -1 vì sao khi ta boùc voû quanh caønh hay thaân caây thì moät thôøi gian sau phía treân choã voû bò boùc phình to ra ? - 2 söï huùt nöôùc, muoái khoaùng ôû reã khaùc söï huùt nöôùc, muoái khoaùng ôû caây nhö theá naøo ? 3. Söï huùt nöôùc töø reã leân laù qua nhöõng giai ñoaïn naøo ? V. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ - Laøm baøi taäp : 1, 2, 3, 4, 5 saùch giaùo khoa -Laøm thí nghieäm sau quan saùt hieän töôïng vaø giaûi thích. Thí nghieäm : Laáy 1 bao poâlyeâtylen traéng bao quanh 1 caønh nhoû coù laù cuûa caây troàng trong chaäu hoaëc ngoaøi vöôøn roài coät mieäng bao laïi, ñeå 1 ngaøy sau ñoù quan saùt. Phaàn boå sung kieán thöùc * Töø nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc veà söï vaän chuyeån nöôùc vaø caùc chaát trong caây, haõy giaûi thích taïi sao trong töï nhieân coù nhöõng caây cao haøng chuïc meùt (caây choø chæ), beân caïnh ñoù laïi coù nhöõng caây thaáp beù chæ cao vaøi cm (reâu chaân töôøng cuøng toàn taïi ? Baøi 3 : THOAÙT HÔI NÖÔÙC ÔÛ LAÙ I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh : - Neâu ñöôïc vai troø cuûa quaù trình thoaùt nöôùc ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa thöïc vaät. - Moâ taû ñöôïc caáu taïo cuûa laù thích nghi vôùi chöùc naêng thoaùt hôi nöôùc - Trình baøy ñöôïc cô cheá ñieàu tieát ñoä môû cuûa khí khoång vaø caùc taùc nhaân aûnh höôûng ñeán quaù trình thoaùt hôi nöôùc. - Reøn luyeän kó naêng quan saùt vaø phaân vaø so saùnh. - Giaûi thích cô sôû khoa hoïc caùc bieän phaùp kæ thuaät taïo ñieàu kieän cho caây ñieàu hoaø thoaùt nöôùc deã daøng. - Tích cöïc troàng caây vaø baûo veä caây xanh ôû tröôøng hoïc, nôi ôû vaø ñöôøng phoá. II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC - Tranh veõ hình 3.1, 3.2, 3.3 3.4 saùch giaùo khoa - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong (maùy overheah) - Baûng keát quaû thöïc nghieäm cuûa Garoâ - Thí nghieäm chöùng minh caây xan thoaùt hôi nöôùc. III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ - Ñoäng löïc naøo giuùp doøng nöôùc vaø caùc muoái khoaùng di chuyeån ñöôïc töø reã leán laù ? 2. Baøi môùi - Ñaët vaán ñeà : Ñoäng löïc ñaàu treân giuùp doøng nöôùc vaø caùc ion khoaùng di chuyeån ñöôïc töø reã leânlaù laø söï thoaùt hôi nöôùc ôû laù. Vaäy quaù trình thoaùt hôi nöôùc ôû laù dieãn ra nhö theá naøo ? Chuùng ta cuøng nghieân cöùu cô cheá thoaùt hôi nöôùc ôû laù. Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoäng 1 Cho hoïc sinh ñoïc muïc I.1 vaø ? nöôùc coù vai troø gì trong caây ? I. VAI TROØ CUÛA THOAÙT HÔI NÖÔÙC 1.Löôïng nöôùc caây söû duïng vaø vai troø cuûa noù trong caây -Khoaùng 2% löôïng nöôùc caây haáp thuï ñöôïc söû duïng ñeå taïo vaät chaát höõu cô, baûo veä caây khoûi hö haïi bôûi nhieät ñoä baûo veä caây khoûi hö haïi bôûi nhieät ñoä khoâng khí, taïo moâi tröôøng trong … *Hoaït ñoäng 2 Giaùo vieân : cho hoïc sinh quan saùt thí nghieäm (TN) ñaõ chuaån bò saün veà hieän töôïng thoaùt hôi nöôùc ôû thöïc vaät ? haõy cho bieát thoaùt hôi nöôùc laø gì ? vai troø cuûa thoaùt hôi nöôùc ? Hoïc sinh : Ñoù laø hieän töôïng maát nöôùc qua beà maët laù vaø caùc boä phaän khaùc cuûa caây tieáp xuùc vôùi khoâng khí vaø neâu ñöôïc vai troø cuûa thoaùt hôi nöôùc. Hoaït ñoäng 3 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh ñoïc soá lieäu ôû baûng 3.1, quan saùt hình 3.1 ñeán 3.3 ? em coù nhaän xeùt gì veà toác ñoä thoaùt hôi nöôùc ôû maët treân vaø maët döôùi cuûa laù caây ? ? Töø ñoù cho bieát coù maáy con ñöôøng thoaùt hôi nöôùc ? 2. Vai troø cuûa thoaùt hôi nöôùc ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa caây +Taïo löïc huùt ñaàu treân +Haï nhieät ñoä cuûa laù caây vaøo nhöõng ngaøy naéng noùng +Khí khoång môû cho CO2 vaøo cung caáp cho quaù trình quang hôïp. II. THOAÙT HÔI NÖÔÙC QUA LAÙ 1.Caáu taïo cuûa laù thích nghi vôùi chöùc naêng thoaùt hôi nöôùc Hoïc sinh : neâu ñöôïc +Söï thoaùt hôi nöôùc ôû maët döôùi cao hôn maët treân cuûa laù +Coù hai con ñöôøng thoaùt hôi nöôùc laø : qua taàng cutin vaø qua khí khoång -Thoaùt hôi nöôùc chuû yeáu qua khí khoång phaân boá ôû maët döôùi cuûa laù -Con ñöôøng thoaùt hôi nöôùc +Taàng cutin (khoâng ñaùng keå) +Khí khoång * Hoaït ñoäng 4 Giaùo vieân : cho hoïc sinh ñoïc muïc II.3, quan hình 3.4 ? haõy giaûi thích cô cheá ñoùng môû cuûa khí khoång ? Hoïc sinh : Giaûi thích, sau ñoù giaùo vieân boå sung. *Hoaït ñoäng 5 : 2.Cô cheá ñieàu tieát söï thoaùt hôi nöôùc qua cutin vaø qua khí khoång -Söï ñoùng môû khí khoång phuï thuoäc vaøo haøm löôïng nöôùc trong teá baøo khí khoång. +Khí nc nöôùc khí khoång môû. +Khi maát nöôùc khí khoång ñoùng. Giaùo vieân : Cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc III. ? Quaù trình thoaùt hôi nöôùc cuûa caây chòu aûnh höôûng cuûa nhöõng nhaân toá naøo ? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc caùc yeáu toá nöôùc, aùnh saùng, nhieät ñoä … III.CAÙC TAÙC NHAÂN AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN QUAÙ TRÌNH THOAÙT HÔI NÖÔÙC -Caùc nhaân toá aûnh höôûng +Nöôùc +Aùnh saùng +Nhieät ñoä, gioù vaø caùc ion khoaùng. IV. CUÛNG COÁ * Haõy ñieàn thoâng tin thích hôïp vaøo daáu “?” *Cô sôû khoa hoïc cuûa caùc bieän phaùp kæ thuaät töôùi nöôùc hôïp lí cho caây ? giaûi thích ? * Em hieåu yù nghóa teát troàng caây maø baùc hoà phaùt ñoäng nhö theá naøo ? *Theo em nhöõng caây soáng ôû vuøng ñaát coù ñoä aåm cao vôùi caây moïc nôi ñoài nuùi khoâ haïn khaùc nhau veà cöôøng ñoä thoaùt hôi nöôùc nhö theá naøo ? vì sao ? V. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ - Chuaån bò caâu hoûi töø 1, 2, 3, 4 saùch giaùo khoa. - Quan saùt caùc caây (cuøng loaïi) trong vöôøn nhaø khi ta boùn phaân vôùi lieàu löôïng khaùc nhau. Phaàn boå sung kieán thöùc : 1. ÔÛ moät vuøng ruoäng laày, sau moät thôøi gian troàng baïch ñaøn vuøng ñoù trôû neân khoâ haïn. Em haõy giaûi thích taïi sao baïch ñaøn vöøa coù khaû naêng laøm loâ haïn ñaàm laày, laïi vöøa coù khaû naêng soáng ôû vuøng khoâ haïn. Haõy giaûi thích vì sao baïch ñaøn coù ñöôïc khaû naêng kì dieäu ñoù ? 2. Vì sao khi troàng caây ngöôøi ta thöôøng ngaét bôùt laù ? 3. Töø hoaït ñoäng haáp thuï. Vaän chuyeån nöôùc vaø khoaùng, haõy chöùng minh caây laø moät cô theå thoáng nhaát ? Baøi 4 : CAÙC NGUYEÂN TOÁ DINH DÖÔÕNG THIEÁT YEÁU VAØ VAI TROØ CUÛA CHUÙNG I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh : Neâu ñöôïc caùc khaùi nieäm : Nguyeân toá dinh döôõng thieát yeáu, nguyeân toá ñaïi löôïng vaø nguyeân toá vi löôïng. - Moâ taû ñöôïc moät soá daáu hieäu ñieån hình cuûa söï thieáu 1 soá nguyeân toá dinh döôõng vaø trình baøy ñöôïc vai troø ñaëc tröng nhaát cuûa caùc nguyeân toá dinh döôõng thieát yeáu. - Lieät keâ ñöôïc caùc nguoàn cung caáp dinh döôõng cho caây, daïng phaân boùn caây haáp thuï ñöôïc. - Reøn luyeän kó naêng quan saùt vaø phaân tích sô ñoà - Khi boùn phaân cho caây troàng phaûi hôïp lí, boùn ñuùng vaø ñuû lieàu löôïng. Phaân boùn phaûi ôû daïng deã hoaø tan. II.THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC - Tranh veõ hình 4.1, 4.2, 4.3 vaø hình 5.2 saùch giaùo khoa - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong ; phieáu hoïc taäp - Baûng 4.1, 4.2 saùch giaùo khoa Hoaëc boá trí ñöôïc thí nghieäm 1 trong saùch giaùo khoa III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ - Thoaùt hôi nöôùc coù vai troø gì ? taùc nhaân chuû yeáu naøo ñieàu tieát dodoï môû cuûa khí khoång ? 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoäng 1 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 4.1 I. NGUYEÂN TOÁ DINH DÖÔÕNG THIEÁT YEÁU ÔÛ TRONG CAÂY ? Haõy moâ taû thí nghieäm, neâu nhaän xeùt, giaûi thích ? Hoïc sinh : moâ taû ñöôïc caùch tieán haønh thí nghieäm. -Neâu ñöôïc nhaän xeùt : Thieáu kali caây sinh tröôûng keùm, khoâng ra hoa. -Vì kali laø nguyeân toá dinh döôõng theát yeáu. -Caùc nguyeân toá dinh döôõng khoaùng thieát yeáu ôû trong caây goàm caùc nguyeân toá ñaïi löôïng (C, H, O, N, P, K, S, Ca, Mg) vaø caùc nguyeân toá vi löôïng (Fe, Mn, B, Cl, Zn, Cu, Mo). ? Nguyeân toá dinh döôõng thieát yeáu laø gì ? Hoïc sinh : Thaûo luaän hoaøn thaønh caâu traû lôøi, giaùo vieân boå sung, hoaøn chænh. - Nguyeân toá dinh döôõng thieát yeáu laø nguyeân toá maø thieáu noù caây khoâng theå hoaøn thaønh chu trình soáng. +Khoâng theå thieáu hoaëc thay theá baèng nguyeân toá khaùc +Tröïc tieáp tham gia vaøo trao ñoåi chaát cuûa cô theå. * Hoaït ñoäng 2 ? Döïa vaøo moâ taû cuûa hình 4.2 vaø hình 5.2, haõy giaûi thích vì sao thieáu Mg laù coù veät maøu ñoû, thieáu N laù coù maøu vaøng nhaït ? Phieáu hoïc taäp Nguyeân toá Daáu hieäu thieáu Vai troø Ni tô Phoát pho Magieâ Can xi II.VAI TROØ CUÛA CAÙC NGUYEÂN TOÁ DINH DÖÔÕNG TRONG CÔ THEÅ THÖÏC VAÄT 1. Daáu hieäu thieáu caùc nguyeân toá dinh döôõng Hoïc sinh hoïc theo phieáu 2.Vai troø cuûa caùc nguyeân toá khoaùng -Vai troø +Tham gia caáu taïo chaát soáng +Ñieàu tieát quaù trình trao ñoåi chaát Hoïc sinh giaûi thích ñöôïc vì chuùng tham gia vaøo thaønh phaàn cuûa dieäp luïc. +Ñieàu tieát quaù trình trao ñoåi chaát. *Hoaït ñoäng 3 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh nghieân cöùu baûng 4.2 ?Caùc nguyeân toá khoaùng coù vai troø gì trong cô theå thöïc vaät Hoïc sinh : sau khi thaûo luaän traû lôøi, giaùo vieân boå sung hoaøn chænh. III.NGUYEÀN CUNG CAÁP CAÙC NGUYEÂN TOÁ KHOAÙNG CHO CAÂY 1.Ñaát laø nguoàn cung caáp chuû yeáu caùc chaát khoaùng cho caây -Trong ñaát caùc nguyeân toá khoaùng toàn taïi ôû 2 daïng +Khoâng an +Hoaø tan +caây chæ haáp thuï caùc muoái khoaùng ôû daïng hoaø tan. *Hoaït ñoäng 4 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh ñoïc muïc III, phaân tích ñoà thò 4.3 ? vì sao noùi ñaát laø nguoàn cung caáp chuû yeáu caùc chaát dinh döôõng khoaùng ? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc trong ñaát coù chöùa nhieàu loaïi muoán khoaùng ôû daïng khoâng tan vaø hoaø tan. -Caây haáp thuï : Daïng hoaø tan Giaùo vieân : Cho hoïc sinh phaân tích sô ñoà 4.3 Hoïc sinh : Phaân tích ñöôïc +Boùn ít caây sinh tröôûng keùm +Noàng ñoä toái öu caây sinh tröôûng toát +Quaù möùc gaây ñoäc haïi cho caây ? Boùn phaân hôïp lí laø gì ? Hoïc sinh : neâu ñöôïc boùn lieàu löôïng phuø hôïp caây sinh tröôûng toát maø khoâng gaây ñoäc hai cho caây vaø moâi tröôøng. 2.Phaân boùn cho caây troàng -Boùn phaân khoâng hôïp lí vôùi lieàu löôïng cao quaù möùc caàn thieát seõ. +gaây ñoäc cho caây +OÂ nhieãm noâng saûn +OÂ nhieãm moâi tröôøng nöôùc, ñaát … Tuyø thuoäc vaøo loaïi phaân boùn, gioáng caây troàng ñeå boùn lieàu löôïng cho phuø hôïp. IV. CUÛNG COÁ - Theá naøo laø nguyeân toá dinh döôõng thieát yeáu ? - Giaûi thích vì sao khi boùn phaân ngöôøi ta thöôøng noùi “troâng trôøi, troâng ñaát, troâng caây” V. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ - Chuaån bò caâu hoûi 1, 2, 3 saùch giaùo khoa. Phaàn boå sung kieán thöùc : -Vì sao khi nhoå caây con ñeå troàng ngöôøi ta thöôøng hoà reã ? -Neáu boùn quaù nhieàu phaân nitô cho caây laøm thöïc phaåm coù toát khoâng ? taïi sao ? Baøi 5 : NI TÔ VAØ ÑÔØI SOÁNG CUÛA THÖÏC VAÄT I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh : - Neâu ñöôïc vai troø cuûa nguyeân toá nitô trong ñôøi soáng cuûa caây - Trình baøy ñöôïc quaù trình ñoàng hoaù nitô trong moâ thöïc vaät. II.THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC - Tranh veõ hình 5.1, 5.2 saùch giaùo khoa - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong - Saùch giaùo khoa; phieáu hoïc taäp III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ - Theá naøo laø nguyeân toá dinh döôõng thieát yeáu trong cô theå thöïc vaät ? - Vì sao caàn phaûi boùn phaân hôïp lí cho caây troàng ? Laøm theá naøo giuùp cho quaù trình chuyeån hoaù caùc hôïp chaát khoaùng ôû trong ñaát töø daïng khoâng tan thaønh daïng ion deã haáp thuï ñoái vôùi caây ? 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoäng 1 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 5.1, 5.2 ? Em haõy moâ taû thí nghieäm, töø ñoù ruùt ra nhaän xeùt veà vai troø cuûa nitô ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa caây ? Hoïc sinh : Moâ taû ñöôïc caùch tieán haønh thí nghieäm. I. VAI TROØ SINH LÍ CUÛA NGUYEÂN TOÁ NITÔ * Vai troø chung Ni tô laø nguyeân toá dinh döôõng thieát yeáu. -Neâu ñöôïc nhaän xeùt : Khi thieáu nitô caây phaùt trieån khoâng bình thöôøng (chaäm lôùn, khoâng ra hoa) ? Vaäy nitô coù vai troø gì ñoái vôùi caây ? Hoïc sinh : neâu ñöôïc -Nitô coù trong thaønh phaàn caùc hôïp chaát cuûa caây : proâteâin, axit nucleâic, ATP… -Nitô coøn coù vai troø ñieàu tieát quaù trình trao ñoåi chaát *Vai troø caáu truùc -Ni tô coù vai troø quan troïng baäc nhaát ñoái vôùi thöïc vaät. -Nitô laø thaønh phaàn caáu truùc cuûa proâteâin, axit nucleâic, diepeï luïc, ATP… *Vai troø ñieàu tieát -Nitô laø thaønh phaàn caùc chaát ñieàu tieát trao ñoåi chaát, Proâteâin – enzym,, Coâenzym, ATP… *Hoaït ñoäng 2 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc II.1 ? so saùnh daïng nitô caây haáp thuï töø moâi tröôøng ngoaøi vôùi daïng nitô trong cô theå thöïc vaät, roài ñaùnh daáu x vaøo phieáu sau : Phieáu hoïc taäp Caùc chaát Nitô töø moâi tröôøng vaøo caây Nitô trong caây , Proâteâin-enzym Axit nucleâic Giaùo vieân : Löu yù hoïc sinh quaù trình naøy thöïc hieän trong moâ reã vaø moâ laù coù caùc nguyeân toá vi löôïng (Mo, Fe) laø caùc coâfactor hoaït hoaù caùc quaù trình khöû treân. Quaù trình naøy coù theå xaûy ra ôû laù, reã, hoaëc caû laù vaø reã tuyø loaïi caây. *Hoaït ñoäng 3 : Giaùo vieân : Cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc 2. II.QUAÙ TRÌNH ÑOÀNG HOAÙ NITÔ TRONG MOÂ THÖÏC VAÄT Goàm : - Quaù trình khöû nitrat - Quaù trình ñoàng hoaù NH3, trong moâ thöïc vaät. 1. Quaù trình khöû nitrat Quaù trình chuyeån hoaù thaønh NH3 trong moâ thöïc vaät theo sô ñoà sau : (nitrat) (nitrit) NH3 ? NH3 trong moâ thöïc vaät ñöôïc ñoàng hoaù nhö theá naøo ? Hoïc sinh : neâu ñöôïc NH3 trong moâ thöïc vaät ñöôïc ñoàng hoaù theo 3 con ñöôøng : -Amin hoaù tröïc tieáp -Chuyeån vò amin 2.Quaù trình ñoàng hoaù NH3 trong moâ thöïc vaät -Hình thaønh amit ? hình thaønh amit coù yù nghóa gì ? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc ñaây laø hình thöùc -Giaûi ñoäc cho caây khi NH3 tích luyõ nhieàu. -Nguoàn döï tröõ nhoùm amin caàn cho quaù trình toång hôïp a,a, trong cô theå thöïc vaät khi caàn thieát. -Amin hoaù tröïc tieáp Axit xeâtoâ + NH3 axit amin -Chuyeån vò amin a.a + axit xeâtoâ a.a môùi + a.xeâtoâ môùi -Hình thaønh amít a.a ñicacboâxilic + NH3 amít IV. CUÛNG COÁ - Nitô coù vai troø gì ñoái vôùi caây xanh ? -Hieän nay treân theá giôùi, cuõng nhö trong nöôùc ñaõ xuùc tieán quaù trình coá ñònh nitô phaân töû baèng caùch naøo ? -Neâu moái quan heä giöõa nitô moâi tröôøng vôùi thöïc vaät ? -Haõy gheùp noäi dung ghi ôû muïc b cho phuø hôïp vôùi moãi quaù trình ñoàng hoaù nitô. a) Caùc quaù trình ñoàng hoaù nitô : +amin hoaù tröïc tieáp +Chuyeån vò amin +Hình thaønh amít b) Baèng caùch : 1.a.a ñicacboâxilic + NH3 mít 2.axit xeâtoâ + NH3 axit amin 3.a.a + axit xeâtoâ a.a môùi + a. xeâtoâ môùi 4.axita – xeâtoâglutaric + NH3 axit glutamic 5.axit glutamic + axit piruvic alanin + axita – xeâtoâglutaric 6.a.a ñicacboâxilic+ NH3 amít V. HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ - Naém vöõng phaàn in nghieâng trong saùch giaùo khoa -Chuaån bò caâu hoûi : 1, 2, 3, 4, 5 trang 25. Phaàn boå sung kieán thöùc : -Ñoïc muïc em coù bieát trang 25. Baøi 6 : NI TÔ VAØ ÑÔØI SOÁNG CUÛA THÖÏC VAÄT (Tieáp theo) I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh : - Nhaän thöùc ñuôïc ñaát laø nguoàn cung caáp chuû yeáu nitô cho caây - Neâu ñöôïc caùc daïng ti tô caây haáp thuï töø ñaát, vieát ñöôïc coâng thöùc cuûa chuùng. - Moâ taû ñöôïc quaù trình chuyeån hoaù nitô trong caùc hôïp chaát höõu cô trong ñaát thaønh daïng nitô khoaùng chaát. - Naém ñöôïc caùc con ñöôøng coá ñònh nitô trong töï nhieân vaø vai troø cuûa chuùng. - Trình baøy ñöôïc moái quan heä giöõa boùn phaân vôùi naêng suaát caây troàng II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC - Hình 6.1, 6.2 saùch giaùo khoa - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong - Phieáu hoïc taäp III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ - Vì sao thieáu nitô trong moâi tröôøng dinh döôõng, caya khoâng theå phaùt trieån bình thöôøng ñöôïc ? -Neâu caùc con ñöôøng ñoàng hoaù nitô trong moâ thöïc vaät ? 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoäng 1 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh ñoïc muïc III ? Haõy neâu caùc daïg nitô chuû yeáu treân ñaát Hoïc sinh : - Nitô lieân keát trong ñaát -Ni tô trong khoâng khí : N2, NO vaø NO I. NGUOÀN CUNG CAÁP NITÔ TRONG TÖÏ NHIEÂN CHO CAÂY *Hoaït ñoäng 2 Cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc 1 -Giaùo vieân phaùt trieån soá 1 Phieáu hoïc taäp soá 1 CAÙC DAÏNG NITÔ TRONG ÑAÁT Daïng nitô Ñaëc ñieåm Khaû naêng haáp thuï cuûa caây Nitô voâ cô Ni tô höõu cô ? Trong ñaát coù nhöõng daïng nitô naøo, loaïi nitô maø caây coù theå haáp thuï ñöôïc ? Sau khi thaûo luaän hoïc sinh ñieàn vaøo phieáu. Giaùo vieân : goïi moät hoïc sinh trình baøy, sau ñoù cho caùc em khaùc nhaát xeùt, chænh söûa. *Hoaït ñoäng 3 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 6.1 1.Ñaát laø nguoàn cung caáp nitô cho caây ? Haõy chæ ra vai troø cuûa vi khuaån ñaát trong quaù trình chuyeån giaù nitô trong töï nhieân ? Hoïc sinh : Töø NH3 Töø NO *Hoaït ñoäng 4 Xaùc SV NH, NO Giaùo vieân : Cho hoïc sinh ñoïc muïc II.2 vaø quan saùt hình 6.2 vaø phaùt phieáu hoïc taäp cho HS ? Haõy trình baøy caùc con ñöôøng coá ñònh nitô phaân töû ? Baèng caùch ñieàn vaøo phieáu hoïc taäp soá 2. Phieáu hoïc taäp soá 2 Con ñöôøng Ñieàu kieän Phöông trình phaûn öùng Con ñöôøng hoaù hoïc Con ñöôøng sinh hoïc Giaùo vieân : Cho caùc em trình baøy, söûa chöõa hoaøn caûnh. 2.Quaù trình coá ñònh nitô phaân töû N2 + H2 NH3 Con ñöôøng hoaù hoïc : 200oC, 200 atm N2 + H2 NH3 Con ñöôøng sinh hoïc coá ñònh nitô : Nitrogenaza N2 + H2 NH3 * Hoaït ñoäng 5 Giaùo vieân : Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc thoâng tin ôû muïc IV ? theá naøo laø boùn phaân hôïp lí ? phöông phaùp boùn phaân ? ? phaân boùn coù quan heä vôùi naêng suaát caây troàng vaø moâi tröôøng nhö theá naøo ? IV. BOÙN PHAÂN VÔÙI NAÊNG SUAÁT CAÂY TROÀNG VAØ MOÂI TRÖÔØNG 1. Boùn phaân hôïp lí vaø naêng suaát caây troàng - Taùc duïng + Taêng naêng suaát caây troàng + Khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng 2. Caùc phöông phaùp boùn phaân - Boùn phaân cho reã - Boùn phaân cho laù 3. Phaân boùn vaø moâi tröôøng IV. CUÛNG COÁ - Chöùng minh qui luaät veà moái quan heä giöõa caáu taïo vaø chöùc naêng, giöõa caùc cô quan vôùi nhau theå hieän ôû caây. - Neâu vai troø cuûa nöôùc ñoái vôùi söï haáp thuï khoaùng cuûa caây ? - Vì sao khi troàng caùc caây hoï ñaäu ngöôøi ta chæ boùn 1 löôïng phaân ñaïm raát ít ? V. HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ - Naém vöõng phaàn in nghieâng trong saùch giaùo khoa -Chuaån bò caâu hoûi : 1, 2, 3, 4 trang 29 saùch giaùo khoa -Ñoïc tröôùc baøi thöïc haønh. Phaàn boå sung kieán thöùc : Em coù bieát vì sao vi khuaån rhizobium coù theå tìm ñeán caây hoï ñaäu ñeå soáng coäng sinh ? Vì reã caây hoï ñaäu saûn ra 1 loaïi proâteâin ñaëc hieäu goïi laø lectin (chaát daãn duï hoaù hoïc). Chaát daãn duï naøy hoaït hoaù söï hình thaønh neân 1 loaïi proâteâin ñaëc hieäu cuûa vi khuaån. Lectin ñöôïc hoaït hoaù laø tín hieäu chæ daãn cho vi khuaån rhizoâbium ñeán ñuùng caây chuû cuûa noù vaø vi khuaån deã daøng gaén vaøo caùc vaùch ñeå teá baøo loâng huùt cuûa caây ñaäu. Baøi 7 : THÖÏC HAØNH : THÍ NGHIEÄM THOAÙT HÔI NÖÔÙC VAØ THÍ NGHIEÄM VEÀ VAI TROØ CUÛA PHAÂN BOÙN I. MUÏC TIEÂU Sau khi hoïc xong baøi naøy, hoïc sinh coù khaû naêng : -Laøm ñöôïc thí nghieäp phaùt hieän thoaùt hôi nöôùc ôû 2 maët laù -Laøm ñöôïc caùc thí nghieäm ñeå nhaän bieát söï coù maët cuûa caùc nguyeân toá khoaùng. Ñoàng thôøi veõ ñöôïc hình daïng ñaëc tröng cuûa caùc nguyeân toá khoaùng. II. CHUAÅN BÒ 1. Thí nghieäm 1 - Caây coù laù nguyeân veïn - Caëp nhöïa hoaëc goã - Baûn kính hoaëc lam kính - Giaáy loïc - Ñoàng hoà baám giaáy - Dung dòch coâban clorua 5% - Bình huùt aåm 2. Thí nghieäm 2 - Haït thoùc ñaõ naûy maàm 2-3 ngaøy - Chaäu hay coác nhöïa (ñuû ñeå xeáp töø 50-100 haït luùa, loã caùch loã 5-10mm) - Thöôùc nhöïa coù chia mm - Taám xoáp ñaët vöøa trong loøng chaäu coù khoan loã -OÁng ñong dung dòch 100ml -Ñuõa thuûy tinh -Hoaù chaát : Dung dòch dinh döôõng (phaân NPK) 1g/lit III. NOÄI DUNG VAØ CAÙCH TIEÁN HAØNH - Chia coät thaønh 4 nhoùm 1.Thí nghieäm 1 : So saùnh toác ñoä thoaùt hôi nöôùc ôû hai maët laù Duøng 2 mieäng giaáy taåm coâban clorua ñaõ saáy khoâ (coù maøu xanh da trôøi) ñaët leân maët treân vaø maët döôùi cuûa laù. Ñaët tieáp 2 lam kính leân caû maët treân vaø döôùi laø, duøng keïp, keïp laïi. Baám ñoàng hoà ñeå tính thôøi gian giaáy chuyeån töø maøu xanh sang maøu hoàng. 2.Thí nghieäm 2 : Nghieân cöùu vai troø cuûa phaân boùn NPK Moãi nhoùm laøm 2 chaäu +Moät chaäu thí nghieäm (1) cho vaøo dung dòch NPK +Moät chaäu ñoái chöùng (2) cho nöôùc saïch Caû 2 chaäu ñeàu boû taám xoáp coù ñuïc loã, xeáp caùc haït ñaõ naûy maàm vaøo caùc loã, reã maàm tieáp xuùc vôùi nöôùc. IV. THU HOAÏCH Moãi hoïc sinh laøm moät baûn töôøng trình, theo noäi dung sau : 1. Thí nghieäm 1 : Baûng ghi toác ñoä thoaùt hôi nöôùc cuûa laù tính theo thôøi gian Nhoùm Ngaøy, giôø Teân caây, vò trí cuûa laù Thôøi gian chuyeån maøu cuûa giaáy coâban clorua Maët treân Maët döôùi Giaûi thích vì sao coù söï khaùc nhau giöõa 2 maët laù 2. Thí nghieäm 2 Teân caây Coâng thöùc thí nghieäm Chieàu cao (cm/caây) Nhaän xeùt Maï luùa Ñoái chöùng (nöôùc) Thí nghieäm (dung dòch NPK) Baøi 8 : QUANG HÔÏP ÔÛ CAÂY XANH I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh - Phaùt bieåu ñöôïc khaùi nieäm quang hôïp - Neâu roõ vai troø cuûa quang hôïp ôû caây xanh - Trình baøy caáu taïo cuûa laù thích nghi vôùi chöùc naêng quang hôïp - Lieät keâ caùc saéc toá quang hôïp, nôi phaân boá trong laù vaø neâu chöùc naêng chuû yeáu cuûa caùc saéc toá quang hôïp. II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC Hình 8.1 Sô dodoø quang hôïp ôû caây xanh Hình 8.2. caáu taïo cuûa laù caây Hình 8.1. caáu taïo cuûa luïc laïp - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ Kieåm tra baøi töôøng trình thöïc haønh cuûa hoïc sinh 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoäng 1 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 8.1 I. KHAÙI QUAÙT VEÀ QUANG HÔÏP ÔÛ CAÂY XANH 1. Quang hôïp laø gì ? ? Em haõy cho bieát quang hôïp laø gì ? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc quang hôïp laø quaù trình toång hôïp chaát höõu cô nhôø aùnh saùng maët trôøi xaûy ra ôû thöïc vaät. Quang hôïp laø quaù trình trong ñoù naêng löôïng aùnh saùng maët trôøi ñöôïc laù (dieäp luïc) haáp thuï ñeå taïo ra cacbonhuñrat vaø oâxy töø khí CO2 vaø H2O Giaùo vieân : yeâu caàu hoïc sinh leân baûng vieát phöông trình toång quaùt cuûa quaù trình quang hôïp ? Sau khi hoïc sinh vieát xong, giaùo vieân cho söûa chöõa, boå sung. 6CO2 + 6H2O C6H12O6+6O2 * Hoaït ñoäng 2 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh nghieân cöùu I.2, keát hôïp vôùi kieán thöùc ñaõ hoïc. 2. Vai troø cuûa quang hôïp cuûa caây xanh laø gì ? - Cung caáp thöùc aên cho moïi sinh vaät ? Em haõy cho bieát vai troø cuûa quang hôïp ? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc - Cung caáp naêng löôïng cho moïi hoaït ñoäng soáng. - Quang hôïp taïo ra nguoàn thöùc aên, naêng löôïng, nguyeân lieäu cho caùc hoaït ñoäng soáng. - Cung caáp nguyeân lieäu cho XD vaø döôïc lieäu. - Ñieàu hoaø khoâng khí - Ñieàu hoaø khoâng khí Chuyeån tieáp : Laù laø cô quan quang hôïp cuûa caây. Vaäy laø coù caáu taïo thích nghi vôùi chöùc naêng quang hôïp nhö theá naøo ? * Hoaït ñoäng 3 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 8.2, phaùt phieáu soá 1 II. LAÙ LAØ CÔ QUAN QUANG HÔÏP Phieáu hoïc taäp soá 1 Teân cô quan Ñaëc ñieåm caáu taïo Chöùc naêng Beà maët laù Phieán laù Lôùp bieåu bì döôùi Lôùp cutin Lôùp teá baøo moâ daäu Lôùp teá baøo moâ khuyeát ? Laù coù caáu taïo thích nghi vôùi chöùc naêng quang hôïp nhö theá naøo ? Veà hình thaùi vaø giaûi phaãu ? 1. Hình thaùi, ghiaûi phaãu cuûa laù thích nghi vôùi chöùc naêng quang hôïp. * Veõ hình thaùi : Dieän tích beà maët lôùn ñeå haáp thuï caùc tia saùng. Bieåu bì coù nhieàu khí khoâng ñeå CO2 khueách taùn vaøo. * Veà giaûi phaãu : Heä gaân laù daãn nwocs, muoái khoaùng ñeán taän teá baøo nhu moâ laù vaø saûn phaåm quang hôïp di chuyeån ra khoûi laù. Trong laù coù nhieàu teá baøo chöùa luïc laïp laø baøo quan chöùa saéc toá quang hôïp, ñaëc bieät laø dieäp luïc. 2. Luïc laïp vaø baøo quan quang hôïp Hoïc sinh : Thaûo luaän vaø ñieàn vaøo phieáu hoïc taäp caùc noäi dung treân. Sau ñoù giaùo vieân cho moät hoïc sinh trình baøy, caùc em khaùc theo doõi boå sung. * Hoaït ñoäng 4 Giaùo vieân : cho hoïc sinh quan saùt hình 8.3. phaùt phieáu soá 2 Phieáu hoïc taäp soá 2 Caùc boä phaän cuûa luïc laïp Caáu taïo Chöùc naêng Maøng Caùc tilacoâit (grana) Chaát neàn (stroâma) Luïc laïp coù maøng keùp beân trong laø caùc tuùi tilacoâit xeáp choàng leân nhau goïi laø grana. Naèm giöõa maøng trong cuûa luïc laïp vaø maøng tilacoâit laø chaát neàn (stroâma) 3. Heä saéc toá quang hôïp Heä saéc toá goàm : - Dieäp luïc a haáp thuï naêng löôïng aùnh saùng chuyeån hoaù thaønh naêng löôïng trong ATP vaø NADPH - Caùc saéc toá khaùc (caroâtenoâit) haáp thuï vaø truyeàn naêng löôïng cho diepeï luïc a. ? Luïc laïp coù caáu taïo vaø chöùc naêng gì ? Hoïc sinh traû lôøi baèng caùch ñieàn vaøo phieáu soá 2 Giaùo vieân : Cho 1 em trình baøy, caùc em khaùc nhaän xeùt boå sung * Hoaït ñoäng 5 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc III.3 ? Neâu caùc loaïi saéc toá cuûa caây, vaø vai troø cuûa chuùng trong quang hôïp ? Hoïc sinh laøm vieäc theo nhoùm Giaùo vieân : cho 1 em trình baøy, caùc em khaùc nhaän xeùt boå sung. IV. CUÛNG COÁ - Quang hôïp laø gì ? vieát phöông trình toång quaùt veà quang hôïp. - Moâ taû söï phuø hôïp giöõa caáu taïo vaø chöùc naêng cuûa laù ? - Thaønh phaàn cuûa heä saéc toá vaø chöùc naêng cuûa chuùng trong quang hôïp ? V. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ - Quan saùt laù caùc loaïi caây moïc trong vöôøn nhaø (caùch saép xeáp laù treân caây, dieän tích beà maët, maøu saéc …), döïa treân kieán thöùc quang hôïp, haõy giaûi thích vì sau coù söï khaùc nhau giöõa chhuùng ? Phaàn boå sung kieán thuùc : Ñoïc muïc em coù bieát trang 37 saùch giaùo khoa. Baøi 9 : QUANG HÔÏP ÔÛ CAÙC NHOÙM THÖÏC VAÄT C3, C4 vaø CAM I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh - Phaân bieät ñöôïc caùc phaûn öùng saùng, vôùi caùc phaûn öùng toái cuûa quang hôïp. - Neâu ñöôïc caùc saûn phaåm cuûa pha saùng vaø caùc saûn phaåm cuûa pha saùng ñöôïc söû duïng trong pha toái. - neâu ñöôïc ñieåm gioáng vaø khaùc giöõa caùc con ñöôøng coá ñònh CO2 trong pha toái ôû nhöõng nhoùm thöïc vaät C3, C4 vaø CAM. Nguyeân nhaân. - Giaûi thích phaû öùng thích nghi cuûa nhoùm thöïc vaät C4 vaø CAM ñoái vôùi moâi tröôøng soáng. -Neâu teân caùc saûn phaåm cuûa quaù trình quang hôïp. II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC Hình 9.1 Sô ñoà caùc quaù trình cuûa 2 pha trong quang hôïp Hình 9.2. Chu trình Canvin Hình 9.3. Sô ñoà chu trình C4. Hình 9.4 Giaûi phaãu vaø vò trí coá ñònh CO2 ôû laù thöïc vaät C4. - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong ; phieáu hoïc taäp III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ Quang hôïp ôû caây xanh laø gì ? laù caây xanh ñaõ coù nhöõng ñaëc ñieåm gì thích nghi vôùi quang hôïp ? 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoäng 1 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc I.1, sô ñoà 9.1, phaùt phieáu soá 1 Phieáu hoïc taäp soá 1 Khaùi nieäm Nôi dieãn ra Nguyeân lieäu Saûn phaåm Pha saùng dieãn ra ôû ñaâu, nhöõng bieán ñoåi naøo xaûy ra trong pha saùng ? Hoïc sinh : traû lôøi baèng caùch ñieàn caùc noäi dung treân vaøo phieáu. I. THÖÏC VAÄT C3 Giaùo vieân : cho 1 hoïc sinh trình baøy phieáu cuûa mình, caùc em khaùc nhaän xeùt boå sung 1.Pha saùng -Hoïc sinh hoïc theo noäi dung cuûa phieáu soá 1. * Hoaït ñoäng 2 GV : cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc I.2, sô ñoà 9.2, 9.3, 9.4 ? pha toái ôû thöïc vaät C3 dieãn ra ôû ñaâu, chæ roõ nguyeân lieäu, saûn phaåm cuûa pha toái ? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc +Dieãn ra ôû chaát neàn cuûa luïc laïp +Ñeàu caàn CO2 vaø saûn phaåm cuûa pha saùng ATP vaø NADPH +Saûn phaåm caùcbon hiñrat 2.Pha toái (pha coá ñònh CO2) -Pha toái dieãn ra ôû chaát neàn cuûa luïc laïp -Caàn CO2 vaø saûn phaåm cuûa pha saùng ATP vaø NADPH -Pha toái ñöôïc thöïc hieän qua chu trình canvin +Chaát nhaän CO2 laø ribuloâzô 1-5 ñiP +Saûn phaåm ñaàu tieân : APG +Pha khöû APG PGA C6H12O6 +Taùi sinh chaát nhaän laø : Rib -1,5-diP *Hoaït ñoäng 3 Giaùo vieân : cho hoïc sinh quan saùt hình 9.2 vaø 9.3, 9.4 haõy ruùt ra nhöõng neùt gioáng nhau vaø khaùc nhau giöõa thöïc vaät C3 vaø thöïc vaät C4 ? Phieáu hoïc taäp soá 2 Chæ soá so saùnh Quang hôïp sôû thöïc vaät C3 Quang hôïp ôû thöïc vaät C4 Nhoùm thöïc vaät Quang hoâ haáp Chaát nhaän CO2 ñaàu tieân Enzym coá ñònh CO2 Caùc teá baøo quang hôïp cuûa laù Caùc loaïi luïc laïp Hoïc sinh : Thaûo luaän vaø traû lôøi baèng caùch ñieàn vaøo phieáu soá 2. Giaùo vieân : Cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc III, phaùt phieáu soá 3 Phieáu hoïc taäp soá 3 Chæ soá so saùnh QH ôû TV C3 QH ôû TV C4 QH ôû TV CAM Ñaïi dieän Chaát nhaän CO2 Saûn phaåm ñaàu tieân Thôøi gian coá ñinj CO2 Caùc TB Qhôïp cuûa laù Caùc loaïi luïc laïp ? pha toái ôû thöïc vaät CAM dieãn ra nhö theá naøo ? chu trình CAM coù yù nghóa gì ñoái vôùi thöïc vaät ôû vuøng sa maïc ? Pha toái ôû thöïc vaät C3, C4 vaø thöïc vaät CAM coù ñieåm naøo gioáng vaø khaùc nhau Hoïc sinh thaûo luaän vaø hoaøn thaønh PHT, giaùo vieân boå sung hoaøn chænh. II.THÖÏC VAÄT C4 +Goàm chu trình coá ñònh CO2 taïm thôøi (TB nhu moâ) vaø taùi coá ñònh CO2 (TB bao boù maïch) +Chaát nhaän CO2 laø PEP +Saûn phaåm ñaàu tieân laø : AOA III.THÖÏC VAÄT CAM Goàm chu trình coá ñònh CO2 taïm thôøi (vaøo ban ñeâm) vaø taùi coá ñònh CO2 (ban ngaøy) trong cuøng loaïi teá baøo nhu moâ. Hoïc sinh hoïc taäp theo phieáu. IV. CUÛNG COÁ - Laäp sô ñoà toùm taét moái quan heä giöõa pha saùng vaø pha toái ? - Nguoàn goác oâxi trong quang hôïp ? - Haõy choïn ñaùp aùn ñuùng : V. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ - Chuaån bò caùc caâu hoûi coøn laïi Phaàn boå sung kieán thuùc : - Ñoïc theâm muïc em coù bieát trang 42 saùch giaùo khoa. Baøi 10 : AÛNH HÖÔÛNG CUÛA CAÙC YEÁU TOÁ NGOAÏI CAÛNH ÑEÁN QUANG HÔÏP I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh - Phaân bieät ñöôïc aûnh höôûng cuûa cöôøng ñoä aùnh saùng vaø quang phoå ñeán quang hôïp. - Moâ taû ñöôïc moái phuï thuoäc cuûa cöôøng ñoä quang hôïp vaøo noàng ñoä CO2. - Neâu ñöôïc vai troø cuûa nöôùc ñoái vôùi quang hôïp - Trình baøy ñöôïc söï aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä ñeán cöôøng ñoä quang hôïp. - Neâu ñöôïc vai troø cuûa caùc ion khoaùng ñoái vôùi quang hôïp II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC Hình 10.1, 10.2, 10.3, 10.4 vaø 10.5 saùch giaùo khoa - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong - Phieáu hoïc taäp III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ Quaù trình quang hôïp ôû caây xanh ñöôïc chia thaønh maáy pha ? Ñieàu kieän caàn vaø ñuû ñeå quang hôïp dieãn ra laø gì ? 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoäng 1 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt sô ñoà hình 10.1, vaø nghieân cöùu muïc I, keát hôïp caùc kieán thöùc ñaõ hoïc ôû lôùp 10. ? Cöôøng ñoä aùnh saùng aûnh höôûng ñeán quang hôïp nhö theá naøo ? Hoïc sinh : Traû lôøi baèng caùch ñieàn caùc thoâng tin thích hôïp vaøo phieáu soá 1 Phieáu hoïc taäp soá 1 Aùnh saùng Cöôøng ñoä quang hôïp Cöôøng ñoä aùnh saùng taêng Cöôøng ñoä aùnh saùng döôùi ñieåm buø Cöôøng ñoä aùnh saùng ñaït ñieåm no Quang phoå aùnh saùng Tia ñoû Tia xanh tím Tia luïc Sau ñoù cho 1 em trình baøy, caùc em khaùc nhaän xeùt boå sung. I. AÙNH SAÙNG 1.Cöôøng ñoä aùnh saùng - Khi noàng ñoä CO2 taêng, cöôøng ñoä aùnh saùng taêng, thì cöôøng ñoä quang hôïp cuõng taêng. -Ñieåm buø aùnh saùng : Cöôøng ñoä AS toái thieåu ñeå cöôøng ñoä quang hôïp (QH) = cöôøng ñoä hoâ haáp (HH) -Ñieåm no aùnh saùng : Cöôøng ñoä aùnh saùng toái ña ñeå cöôøng ñoä QH ñaït cöïc ñaïi. ? phaân bieät ñieåm buø vaø ñieåm no aùnh saùng ? ñieåm buø vaø ñieåm no saùnh saùng phuï thuoäc vaøo nhöõng yeáu toá naøo ôû caùc loaïi ? 2. Quang phoå aùnh saùng Hoïc sinh : Trình baøy, giaùo vieân boå sung hoaøn chænh Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 10.2 ? Haõy moâ taû thöïc nghieäm cuûa Enghenman. Qua thöïc nghieäm naøy cho ta ruùt ra keát luaän gì ? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc thaønh phaàn quang phoå aùnh saùng coù aûnh höôûng ñeán quang hôïp cuûa thöïc vaät. -QH dieãn ra maïnh ôû vuøng tia ñoû vaø tia xanh tím. -Tia luïc thöïc vaät khoâng QH -Tia xanh tím toång hôïp caùc axit amin, proâteâin. -Tia ñoå toång hôïp cacbonhiñrat *Hoaït ñoäng 2 : Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quaùn saùt sô ñoà hình 10.3 vaø nghieân cöùu II. II.NOÀNG ÑOÄ CO2 ?Em coù nhaän xeùt gì veà quan heä giöõa noàng ñoä CO2 vaø cöôøng ñoä QH ? Hoïc sinh : neâu ñöôïc +noàng ñoä CO2 taêng thì cöôøng ñoä quang hôïp taêng. Noàng ñoä CO2 taêng thì cöôøng ñoä quang hôïp taêng. +Ñieåm buø CO2 noàng ñoä CO2 toái thieåu ñeå QH = HH. +ÔÛ caùc loaøi caây khaùc nhau thì khaùc nhau. ?Phaân bieät ñieåm buø CO2 vaø ñieåm no CO2? Sau ñoù cho 1 em trình baøy, caùc em khaùc nhaän xeùt boå sung. +Ñieåm baûo hoaø CO2 khi noàng ñoä CO2 toái ña ñeå cöôøng ñoä QH ñaït cao nhaát. III.NÖÔÙC ?Baèng caùc kieán thöùc ñaõ hoïc, haõy neâu vai troø cuûa nöôùc ñoái vôùi QH? -Nöôùc laø yeáu toá raát quan troïng ñoái vôùi QH +Nguyeân lieäu tröïc tieáp cho QH vôùi vieäc cung caáp H+ vaø ñieän töû cho Hoïc sinh : neâu ñöôïc vai troø cuûa nöôùc doái vôùi sinh tröôûng, vaän chuyeån, ñieàu hoaø nhieät töø ñoù taùc ñoäng ñeán QH. Nöôùc coøn laø nguyeân lieäu cuûa QH *Hoaït ñoäng 3 phaûn öùng saùng. +Ñieàu tieát khí khoång neân aûnh höôûng ñeán toác ñoä khueách taùn CO2 vaøo luïc laïp vaø nhieät ñoä cuûa laù, Ciaùo vieân : cho hoïc sinh quan saùt sô ñoà hình 10.4, 10.5 vaø nghieân cöùu muïc IV. ? phaân tích hình 10.4 vaø 10.5, töø ñoù ruùt ra nhaän xeùt veà aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä ñeán quang hôïp ôû thöïc vaät ? IV.NHIEÄT ÑOÄ +Nhieät ñoä taêng thì cöôøng ñoä quang hôïp taêng Hoïc sinh neâu ñöôïc +Quang hôïp phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä +Toái öu 25-35oC +Loaøi caây khaùc thì phuï thuoäc vaøo nhieät ñoäng cuõng khaùc nhua +QH ngöøng ôû 45 – 50oC V.MUOÁN KHOAÙNG ? Muoán khoaùng coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán quang hôïp ? cho ví duï. Hoc sinh : neâu ñöôïc vai troø cuûa muoán khoaùng, laáy ñöôïc caùc ví duï minh hoaï nhö : +Mg, N : Tham gia caáu thaønh dieäp luïc +K : Ñieàu tieát ñoä môû cuûa khí khoång Dinh döôõng khoaùng coù aûnh höôûng nhieàu maët ñeán quang hôïp. IV. CUÛNG COÁ - Ngoaïi caûnh aûnh höôûng ñeán QH nhö theá naøo ? haõy traû lôøi baèng caùch ñieàn vaøo phieáu soá 2 V. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ - Vaän duïng nhöõng hieåu bieát veà QH, em haõy tö vaán veà kó thuaät ñeå baø con noâng daân troàng caây noâng nghieäp (luùa hoaëc ngoâ) ñaït naêng suaát cao. Phaàn boå sung kieán thöùc : - Vì sao thöïc vaät thuûy sinh laïi coù nhieàu maøu saéc ? Baøi 11 : QUANG HÔÏP VAØ NAÊNG SUAÁT CAÂY TROÀNG I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh - Trình baøy ñöôïc vai troø quyeát ñònh cuûa quang hôïp ñoái vôùi naêng suaát caây troàng. - Neâu ñöôïc caùc bieän phaùp naâng cao naêng suaát caây troàng thoâng qua söï ñieàu tieát cöôøng ñoä quang hôïp. II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC Hình 11.1 : Tích luyõ caùc bon trong thaân, reã, laù, hoa cuûa caây höôùng döông. III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ - Quang hôïp phuï thuoäc vaøo aùnh saùng nhö theá naøo ? - Trình baøy söï phuï thuoäc cuûa quang hôïp vaøo löôïng nöôùc, nhieät ñoä ? 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc I. QUANG HÔÏP QUYEÁT ÑÒNH NAÉNGUAÁT CAÂY TROÀNG * Hoaït ñoäng 1 Hoïc sinh nghieân cöùu muïc I Sau ñoù neâu caùc khaùi nieäm sinh hoïc lieân quan : +Cöôøng ñoä quang hôïp +naêng suaát sinh hoïc +Naêng suaát kinh teá -Quang hôïp taïo ra 90-95% chaát khoâ trong caây ? vì sao noùi quang hôïp quyeát ñònh naêng suaát caây troàng Hoïc sinh : neâu ñöôïc chæ coù quang hôïp môùi taïo ra ñöôïc chaát höõu cô. Giaùo vieân : cho hoïc sinh quan saùt hình 11.1 ? döï vaøo caùc khaùi nieäm, em haõy tính naêng suaát hoïc sinh, naêng suaát kinh teá cuûa caây höôùng döông ? -5 -10% laø chaát dinh döôõng khoaùng Giaùo vieân : Goïi moät hoïc sinh leân tính Giaùo vieân : Giöõa naêng suaát caây troàng vaø quang hôïp coù moái lieân heä phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán quang hôïp. Do ñoù thoâng qua söï ñieàu tieát quang hôïp coù theå naâng cao naêng suaát caây troàng. II.TAÊNG NAÊNG SUAÁT CAÂY TROÀNG THOÂNG QUA SÖÏ ÑIEÀU TIEÁT QUANG HÔÏP Giaùo vieân : Cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc II.1 1.Taêng dieän tích laù ? haõy giaûi thích vì sao taêng dieän tích laù laøm taêng naêng suaát caây troàng ? taêng baèng caùch naøo? Hoïc sinh -Taêng dieän tích laù haáp thuï aùnh saùng laø taêng cöôøng ñoä quang hôïp daãn ñeán taêng tích luyõ chaát höõu cô trong caây, taêng naêng suaát caây troàng. Giaùo vieân : Giaûi thích theâm quang hôïp phuï thuoäc vaøo trò soá dieän tích laù (m2 laù/ m2 ñaát) Vôùi caây laáy haït trò soá cöïc ñaïi laø : 30.000 – 40.000m2 laù/ha Vôùi caây laáy cuû vaø reã trò soá cöïc ñaïi laø : 40.000 – 55.000ñm2laù /ha * Hoaït ñoäng Cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc II.2 ? bieän phaùp taêng cöôøng ñoä quang hôïp ? Hoïc sinh neâu ñöôïc caùc bieän phaùp nhö : +Laøm cho boä laù phaùt trieån +Ñieàu tieát quang hôïp +Choïn gioáng coù khaû naêng quang hôïp cao. 2.Taêng cöôøng ñoä quang hôïp -Cöôøng ñoä quang hôïp theå hieän hieäu suaát hoaït ñoäng cuûa boä maùy quang hôïp (laù) -Ñieàu tieát hoaït ñoäng quang hôïp cuûa laù baèng caùch aùp duïng caùc bieän phaùp kyõ thuaät chaêm soùc, boùn phaân, cung caáp nöôùc hôïp lí, tuyø thuoäc vaøo gioáng, loaøi caây troàng ? nhöõng gioáng luùa coù naêng suaát cao boä laù thöôøng coù ñaëc ñieåm nhö theá naøo ? -Neáu hoïc sinh khoâng traû lôøi ñöôïc, caàn gôïi yù taêng dieän tích laù treân dieän tích ñaát (laù roäng baûn, cöùng, ñöùng, taïo 1 goùc heïp vôùi thaân) -Tuyeån choïn vaø taïo môùi caùc gioáng caây troàng coù cöôøng ñoä quang hôïp cao. IV. CUÛNG COÁ - Noùi quang hôïp quyeát ñònh naêng suaát, theo em laø ñuùng hay laø sai ? Vì sao ? -Phaân bieát naêng suaát sinh hoïc vôùi naêng suaát kinh teá ? -Coù theå taên cöôøng uqan hôûp caây xanh baèng caùch naøo ? -Chuaån chò caâu hoûi töø 1, 2, 3, 4 saùhc giaùo khoa. V. HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ - Chuaån bò caâu hoûi saùch giaùo khoa -Ñoïc tröôùc baøi 12 Phaàn boå sung kieán thöùc : - Ñoïc theâm phaàn quang hôïp trong vuõ truï Baøi 12 : HOÂ HAÁP ÔÛ THÖÏC VAÄT I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh - Trình baøy ñöôïc hoâ haáp ôû thöïc vaät, vieát ñöôïc phöông trình toång quaùt vaø vai troø cuûa hoâ haáp ñoái vôùi cô theå thöïc vaät. - Phaân bieät ñöôïc 2 con ñöôøng hoâ haáp ôû thöïc vaät : Kò khí vaø hieáu khí. -Moâ taû ñöôïc moái quan heä giöõa hoâ haáp vaø quang hôïp -Neâu ñöôïc aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá moâi tröôøng ñoái vôùi hoâ haáp. II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC - Hình 12.1, 12.2, 12.3 saùch giaùo khoa - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong - Phieáu hoïc taäp III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ - Trình baøy caùc bieän phaùp taêng naêng suaát caây troàng thoâng qua söï ñieàu tieát quang hôïp ? 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoäng 1 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 12.1 saùch giaùo khoa ? haõy moâ taû thí nghieäm. Caùc Tn a, b, c nhaèm chöùng minh ñieàu gì ? I. KHAÙI QUAÙT VEÀ HOÂ HAÁP ÔÛ THÖÏC VAÄT Sau khi moâ taû caùch laøm thí nghieäm Hoïc sinh : Neâu ñöôïc 1.Hoâ haáp ôû thöïc vaät laø gì +TN a : Chöùng minh haït naûy maàm thaûi CO2 (caùch laép thieát bò nhaèm loaïi boû CO2 cuûa moâi tröôøng). +TNb : Nhaèm phaùt hieän haït naûy maàm haáp thuï oxy. +TNc : Phaùt hieän haït naûy maàm thaûi -Bieåu hieän beân ngoaøi cuûa hoâ haáp ôû thöïc vaät laø : Haáp thuï O2 giaûi phoùng CO2 vaø nhieät löôïng. nhieät ? hoâ haáp laø gì ? baûn chaát cuûa hieän töôïng hoâ haáp ? -Baûn chaát cuûa hoâ haáp laø : Quaù trình phaân giaûi hoaøn toaøn chaát höõu cô thaønh caùc saûn phaåm voâ cô cuoái cuøng laø CO2, H2O vaø giaûi phoùng naêng Hoïc sinh : Neâu yù kieán coù theå chöa ñaày ñuû. Giaùo vieân : Giaûi thích theâm veà thöïc chaát cuûa quaù trình hoâ haáp löôïng. -Thöïc chaát cuûa hoâ haáp laø quaù trình oâxy hoaù khöû phöùc taïp, trong ñoù dieãn ra caùc phaûn öùng taùch ñieän töû (e) vaø hiñroâ (H) töø nguyeân lieäu hoâ haáp chuyeån tôùi oâxy khoâng khí taïo thaønh H2O * Hoaït ñoäng 2 Giaùo vieân : Döïa vaøo kieán thöùc ñaõ hoïc ôû lôùp 10, vaø keát quaû phaân tích caùc thí nghieäm neân treân. 2.Phöông trình hoâ haáp toång quaùt ? haõy vieát phöông trình hoâ haáp toång quaùt ? Hoïc sinh : vieát phöông trình, sau ñoù giaùo vieân cho caùc hoïc sinh khaùc boå sung. C6H12O6 + 6 CO2 6 CO2 + 6 H2O + 2886Kj (nhieät ATP) * Hoaït ñoäng 3 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh ñoïc muïc I.3 keát hôïp vôùi kieán thöùc ñaõ hoïc ôû lôùp 10. 3.Vai troø cuûa hoâ haáp ñoái vôùi cô theå thöïc vaät ? haõy cho bieát hoâ haáp coù vai troø gì ñoái vôùi cô theå thöïc vaät ? -Duy trì nhieät ñoä thuaän lôïi cho caùc hoaït ñoäng soáng cuûa caây. Hoïc sinh : Sau khi thaûo luaän caàn neâu ñöôïc caùc yù cô baûn : Taïo naêng löôïng ñeå duy trì caùc hoaït ñoäng soáng cuûa cô theå * Hoaït ñoäng 4 -Cung caáp ATP cho caùc hoaït ñoäng soáng cuûa caây. Giaùo vieân : Quan saùt hình 12.2 ? haõy cho bieát ôû thöïc vaät coù theå xaûy ra nöõng con ñöôøng hoâ haáp naøo ? Hoïc sinh : Hai con ñöôøng hoâ haáp hieáu khí vaø hoâ haáp kò khí II.CAÙC CON ÑÖÔØNG HOÂ HAÁP ÔÛ THÖÏC VAÄT Giaùo vieân : chi hoïc sinh ñoïc muïc II.1, quan saùt hình 12.2. Phaùt phieáu hoïc taäp soá 1 cho hoïc sinh. Phieáu hoïc taäp soá 1 Ñieåm phaân bieät Hoâ haáp kò khí Hoâ haáp hieáu khí Nôi xaûy ra Saûn phaåm Naêng löôïng GP 1.Phaân giaûi kò khí (ñöôøng phaân vaø leân men) -Ñöôøng phaân : Khi thieáu oâxy C6H12O6 + 2NAD + 2 ADP 2C3H4O3 + 2ATP + 2NADH Leân men Töø 2C3H4O3 2C2H5OH + CO2 hoaëc C3H6O3 Dieãn ra trong teá baøo chaát. ? haõy phaân bieät phaân giaûi kò khí vaø phaân giaûi hieáu khí ? -Gioáng nhau -Khaùc nhau : Ñieàu kieän (oxi), nôi xaûy ra, saûn phaåm cuoái cuøng, naêng löôïng ñöôïc giaûi phoùng. Hoïc sinh traû lôøi baèng caùch ñieàn caùc thoâng tin thích hôïp vaøo phieáu hoïc taäp. 2.Hoâ haáp hieáu khí -Goàm : +Chu trình Grep dieãn ra trong chaát cuûa ti theå. 2CH3COCOOH + 5 O2 = 6CO2 + H2O Giaùo vieân goïi 1 hoïc sinh leân ñieàn caùc hoïc sinh khaùc laøm vaøo phieáu caù nhaân hoïc sinh. Hoïc sinh : Sau khi hoïc sinh laøm xong giaùo vieân cho nhaän xeùt, boå sung +Chuoãi truyeàn ñieän töû : Dieãn ra maøng trong ti theå. +Ñaõ taïo ra 36 ATP * Hoaït ñoäng 5 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc III, vaø quan saùt hình 12.3 III. QUAN HEÄ GIÖÕA HOÂ HAÁP VÔÙI VAØ BAÛO QUAÛN NOÂNG PHAÅM ? Quang hoâ haáp laø gì ? Xaûy ra ôû ñaâu ? Quang hoâ haáp coù lôïi hay coù haïi cho thöïc vaät ? Hoïc sinh : Sau khi thaûo luaän traû lôøi hieän töôïng quang hoâ haáp, neân teân caùc baøo quan tham gia, vaø thaáy ñöôïc taùc haih cuûa noù ñoái vôùi thöïc vaät 1. Moái quan heä giöõa hoâ haáp vôùi moâi tröôøng a.Nöôùc b.Nhieät ñoä c.Oâxy d.Haøm löôïng CO2 * Hoaït ñoäng 6 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh ñoïc muïc IV, keát hôïp vôùi caùc kieán thöùc ñaõ hoïc 2. Hoâ haáp vaø baûo quaûn noâng phaåm ? Haõy cho bieát hoâ haáp vaø quang hôïp coù quan heä vôùi nhau nhö theá naøo ? ? Hoâ haáp chòu aûnh höôûng cuûa nhöõng yeáu toá naøo ? Vai troø cuûa moãi yeáu toá ñoù ? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc +Quang hôïp taïo ra glucoâzô, caàn ATP +Hoâ haáp söû duïng glucoâzô, giaûi phoùng ATP. +Caùc yeáu toá aûnh höôûng : Nöôùc, nhieät ñoä, oâxy, CO2 -Muïc tieâu -Bieän phaùp +Khoáng cheá ñoä aåm cuûa noâng phaåm +Khoáng cheá nhieät ñoä moâi tröôøng +Khoáng cheá thaønh phaàn khí cuûa moâi tröôøng baûo quaûn IV. CUÛNG COÁ - Hoâ haáp ôû caây xanh laø gì ? - Haõy phaân bieät quaù trình ñöôøng phaân, chu trình Grep, chuoõi truyeàn ñieän töû baèng caùch ñieàn vaøo phieáu hoïc taäp soá 2 : V. HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ - Chuaån bò caâu hoûi saùch giaùo khoa - naém sô ñoà caùc con ñöôøng hoâ haáp sau : Phaàn boå sung kieán thöùc : - Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc phaàn ñoïc theâm trang 54, 55 saùch giaùo khoa lôùp 11. Baøi 13 : THÖÏC HAØNH : PHAÙT HIEÄN DIEÄP LUÏC VAØ CAROTENOIT I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh - Chuaån bò ñöôïc duïng cuï thí nghieäm vaø tieán haønh ñöôïc thí nghieäm vaø tieán haønh ñöôïc thí nghieäm phaùt hieän ñöôïc dieäp luïc trong laù vaø carotenoit trong laù, cuû, quaû. II. CHUAÅN BÒ - Duïng cuï - Coác thuyû tinh 20 – 50ml - OÁng ñong 20-50ml coù chia ñoä -OÁng nghieäm +Keùo hoïc sinh +Hoaù chaát +Nöôùc saïch +Coàn 90-96o -Maãu thöïc vaät ñeå chieát saéc toá +Laù coù maøy vaøng +caùc loaïi quaû coù maøu vaøng ñoû : Giaác, hoàng +Caùc loaïi cuû coù maøu ñoû vaøng : caø roát, ngheä III. NOÄI DUNG VAØ CAÙCH TIEÁN HAØNH 1. Chieát ruùt dieäp luïc Caân khoaûng 0,2g caùc maåu laù ñaõ loaïi boû cuoáng laù vaø gaân chính. Neáu khoâng coù caân thích hôïp, thì chæ caàn laáy khoaûng 20-30 laùt caét moûng ngang laù (khoâng coù gaân chính). Duøng keùo caét ngang laù thaønh töøng laùt caét thaät moûng ñeå coù nhieàu teá baøo bò hö haïi. Gaép boû caùc maûnh laù vöøa caét vaøo caùc coác ñaõ ghi nhaõn (ñoái chöùng hoaëc thí nghieäm), vôùi khoái löôïng (hoaëc soá laùt caét) töông ñöông nhau. Duøng oáng ñong laáy 20ml coàn, roài roùt löôïng coàn ñoù vaøo coác thí nghieäm. Laáy 20ml nöôùc saïch vaø roùt vaøo coác ñoái chöùng. Nöôùc cuõng nhö coàn phaûi vöøa ngaäp maãu vaät thí nghieäm. Ñeå caùc coác chöùa maãu trong 20-25 phuùt. 2. Chieát ruùt caroâtenoâit Tieán haønh caùc thao taùc chieát ruùt caroâtenoâit töø laù vaøng, quaû vaø cuû töông töï nhö chieát ruùt dieäp luïc. Sau thôøi gian chieát ruùt (20-30) phuùt, caån thaän nghieâng caùc coác, roùt dung dòch coù maøu (khoâng cho maãu thí nghieäm laãn vaøo) vaøo caùc oáng ñong haõy oáng nghieäm saïch, trong suoát. Quan saùt saùt maøu saéc trong caùc oáng nghieäm öùng vôùi dòch chieát ruùt töø caùc cô quamn khaùc nhau cuûa caây töø caùc caùc coác ñoái chöùng vaø thí nghieäm, roài ñieàn keát quaû quan saùt ñöôïc (neáu ñuùng maøu ghi treân ñaàu coät, thì ghi daáu +; neáu khoâng ñuùng maøu ghi treân ñaàu coät, thì ghi daáu “-” ) vaøo baûng. V. THU HOAÏCH Moãi hoïc sinh keû baûng treân vaøo vôû thöïc haønh, ghi keát quaû quan saùt ñöôïc vaøo caùc oâ töông öùng. Ruùt ra nhaän xeùt veà : Ñoä hoaø an cuûa caùc saéc toá trong caùc dung moâi (nöôùc vaø coàn) Trong maãu thöïc vaät naøo coù saéc toá gì Vai troø cuûa laù xanh vaø caùc loaïi rau, hoa, quaû trong dinh döôõng cuûa con ngöôøi. Caùc nhoùm baùo caùo keát quaû thí nghieäm tröôùc lôùp Baøi 14 : THÖÏC HAØNH : PHAÙT HIEÄN HOÂ HAÁP ÔÛ THÖÏC VAÄT- I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh Sau khi hoïc xong baøi, hoïc sinh phaûi coù khaû naêng thöïc hieän caùc thí nghieäm. - Phaùt hieän hoâ haáp cuûa thöïc vaät qua söï thaûi CO2 - Phaùt hieän hoâ haáp ôû thöïc vaät qua söï huùt O2 II. CHUAÅN BÒ - Moãi nhoùm 5-6 hoc sinh cuøng chuaån bò duïng cuï vaø tieán haønh thí nghieäm. - Maãu vaät : Haït môùi nhuù maàm (haït luùa, ngoâ hay caùc loaïi ñaäu) - Duïng cuï : Bình thuyû tinh coù dung tích 1 lít, nuùt cao su coù khoan 2 loã vöøa khí vôùi oáng thuyû tinh hình chöõ U. - Pheàu thuûy tinh, oáng nghieäm, coác coù moû - Bình thuûy tinh coù côõ vöøa neâu vaø coù nuùt cao su khoâng khoan loã + Hoaù chaát : Nöôùc bari [Ba(OH)2] hay nöôùc voâi trong [CA(OH)2] dieâm. III. NOÄI DUNG VAØ CAÙCH TIEÁN HAØNH 1. Thí nghieäm 1 : Phaùt hieän hoâ haáp qua söï thaûi CO2 Tieán haønh thí nghieäm : - Cho vaøo bình thuûy tinh 50g caùc haït môùi nhuù maàn. Nuùt chaët bình baèng nuùt cao sau ñaõ gaên soáng thuyû tinh hình chöõ U vaø pheãu (hình 14.1). Coâng vieäc naøy hoïc sinh phaûi tieán haønh tröôùc giôø leân lôùp ít nhaát töøu 1,5 – 2 giôø (chuaån bò theo nhoùm). Do hoâ haáp cuûa haït, CO2 tích luyõ laïi tron bình CO2 naëng hôn khoâng khí neân coù khoâng theå khueách taùn qua oáng vaø phueãu vaøo khoâng khí xung quanh. - Vaøo thôøi ñieåm baét ñaàu thí nghieäm, cho ñaàu ngoaøi cuûa oáng hình chöõ U vaøo oáng nghieäm coù chöùa nöôùc bari (hay nöôùc voâi) trong suoát. Sau ñoù, roùt nöôùc töø töø töøng ít moät qua phueãu vaøo bình chöùa haït. Nöôùc seõ ñaåy khoâng khí ra khoûi bình vaøo oáng nghieäm. Vì khoâng khí ñoù giaøu CO2 nöôùc bari seõ bò vaån ñuïc. -Ñeå so saùnh, laáy 1 oáng nghieäm coù chöùa nöôùc bari (hay nöôùc voâi trong suoát) vaø thôû baèng mieäng vaøo ñoù qua 1 oáng thuyû tinh hay oáng nhöïa. Nöôùc voâi trong tröôøng hôïp naøy cuõng bò vaån ñuïc. Hoïc sinh töï ruùt ra keát luaän veà hoâ haáp cuûa caây. 2. Thí nghieäm 2 : Phaùt hieän hoâ haáp qua söï huùt O2 (hình 14.2) Laáy 2 phaàn haït môùi nhuù maàm (moãi phaàn : 50g). Ñoå nöôùc soâi leân moät trong 2 phaàn haït ñoù ñeå gieát cheát haït. Tieáp theo, cho moãi phaàn haït vaøo moãi bình vaø nuùt chaët. Thao taùc ñoù phaûi ñöôïc hoïc sinh töï tieán haønh tröôùc giôø leân lôùp töø 1,5-2 giôø. Ñeán thôøi ñieåm thí nghieäm, môû nuùt bình chöùa haït soáng (bình a) vaø nhanh choùng ñöa neán (que dieâm) ñang chaùy vaøo bình. Neán (que dieâm) bò taét ngay, vì sao ? Sau ñoù, môû nuùt cuûa bình chöùa haït cheát (bình b) vaø laïi ñöa neán hay dieâm ñang chaùy vaøo bình, neán tieáp tuïc chaùy, vì sao ? V. THU HOAÏCH Moãi hoïc sinh phaûi vieát töôøng trình caùc thí nghieäm treân, ruùt ra keát luaän cho töøng thí nghieäm vaø chung cho caû 2 thí nghieäm. Caùc nhoùm baùo caùo keát quaû tröôùc lôùp. B. CHUYEÅN HOAÙ VAÄT CHAÁT VAØ NAÊNG LÖÔÏNG ÔÛ ÑOÄNG VAÄT Baøi 15 : TIEÂU HOAÙ ÔÛ ÑOÄNG VAÄT I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh - Moâ töû ñöôïc quaù trình tieâu hoaù trong khoâng baøo tieâu hoaù, tuùi tieâu hoaù vaø oáng tieâu hoaù. - Phaân bieät ñöôïc tieâu hoaù noäi baøo vaø tieâu hoaù ngoaïi baøo. - Neâu ñöôïc chieàu höôùng tieán hoaù cuûa heä tieâu hoaù. - Thaáy ñöôïc söï khaùc nhau trong haáp thuï caùc chaát töø moâi tröôøng vaøo cô theå ôû ñoäng vaät vaø thöïc vaät. II. ÑOÀ DUØNG DAÏY HOÏC - Tranh phoùng to caùc hình töø 15.1 ñeán 15.6 saùch giaùo khoa - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong - Phieáu hoïc taäp III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ - Vì sao noùi caây xanh toàn taïi vaø phaûttieån nhö moät theå thoáng nhaát ? 2. Baøi môùi Môû Baøi : Caây xanh toàn taïi ñöôïc laø nhôø thöôøng xuyeân trao ñoåi chaát vôùi moâi tröôøng, thoâng qua quaù trình huùt nöôùc, muoái khoaùng ôû reã vaø quaù trình quang hôïp dieãn ra ôû laù. Ngöôøi, ñoäng vaät, thöïc hieän trao ñoåi chaát vôùi moâi tröôøng nhö theá naøo ? Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoäng 1 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt caùc hình töø 15.1 ñeán 15.6 xem caâu hoûi vaø ñaùnh x vaøo caâu traû lôøi ñuùng veà tieâu hoaù ? Töø ñoù cho bieát tieâu hoaù laø gì ? Sau khi quan saùt, thaûo luaän hoïc sinh neâu ñöôïc : -Tieâu hoaù laø quaù trình bieán ñoåi vaø haáp thuï thöùc aên I.KHAÙI NIEÄM TIEÂU HOAÙ -Tieâu hoaù laø quaù trình bieán ñoåi vaø haáp thuï thöùc aên -Quaù trình tieâu hoaù xaûy ra ôû : +Beân trong teá baøo : tieâu hoaù noäi baøo +Beân ngoaøi teá baøo : tieâu hoaù ngoaïi baøo * Hoaït ñoäng 2 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 15.1 ? Haõy moâ taû quaù trình tieâu hoaù vaø haáp thu thöùc aên ôû truøng ñeá giaøy ? II.TIEÂU HOzAÙ ÔÛ ÑOÄNG VAÄT ÑÔN BAØO Hoïc sinh : Sau khi quan saùt moâ taû ñöôïc : +Thöùc aên töø moâi tröôøng vaøo cô theå hình thaønh khoâng baøo tieâu hoaù. +Taïi ñaây nhôø enzym cuûa lizoâxoâm ñöôïc bieán ñoåi thaønh chaát ñôn giaûn di vaøo teá baøo chaát. +Chaát caën baû thaûi ra ngoaøi. - Thöùc aên vaøo khoâng baøo tieâu hoaù chaát ñôn giaûn ñi vaøo teá baøo chaát, coøn chaát thaûi ra ngoaøi. * Hoaït ñoäng 3 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 15.2 III.TIEÂU HOAÙ THÖÙC AÊN TRONG TUÙI TIEÂU HOAÙ ? haõy moâ taû quaù trình tieâu hoaù vaø haáp thuï thöùc aên ôû thuyû töùc ? Hoïc sinh : sau khi quan saùt moâ taû ñöôïc : -Thöùc aên vaøo tuùi tieâu hoaù +Thöùc aên töø moâi tröôøng qua mieäng vaøo tuùi tieâu hoaù Thöùc aên KT lôùn maûnh nhoû +Thöùc aên ñöôïc tieâu hoaù ngoaïi baøo sau ñoù tieáp tuïc ñöôïc tieâu hoaù noäi baøo ? Taïi sao phaûi coù quaù trình tieâu hoaù noäi baøo? Hoïc sinh : Coù theå giaûi thích nhieàu caùch Giaùo vieân löu yù ñoù laø do thöùc aên môùi ñöôïc bieán ñoåi dôû dang, cô theå chöa haáp thuï ñöôïc. Maûnh thöùc aên chaát ñôn giaûn ? Tieâu hoaù trong oáng tieâu hoaù coù öu ñieåm gì so vôùi tieâu hoaù noäi baøo ? Hoïc sinh neâu ñöôïc : Thöùc aên ña daïng hôn vì kích thöôùc lôùn. * Hoaït ñoäng 4 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 15.3 ñeán 15.6, phaùt phieáu hoïc taäp soá 1 cho hoïc sinh. Phieáu hoïc taäp soá 1 Noäi dung Tuùi tieâu hoaù OÁng tieâu hoaù Möùc ñoä troän laãn thöùc aên vôùi chaát thaûi Möùc ñoä hoaø loaõng cuûa dòch tieâu hoaù Möùc ñoä chuyeân hoaù cuûa caùc boä phaän Chieàu ñi cuûa thöùc aên -Öu ñieåm tieâu hoaù ñöôïc nhöõng thöùc aên coù kích thöôùc lôùn ? oáng tieâu hoaù laø gì ? khaùc vôùi tuùi tieâu hoaù ôû ñieåm naøo ? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc oáng tieâu hoaù laø 1 oáng daøi, goàm nhieàu boä phaän vôùi chöùc naêng khaùc nhau. -Thöùc aên chæ ñi theo moät chieàu Sinh ? thöùc aên ñöôïc tieâu hoaù trong oáng tieâu hoaù nhö theá naøo ? Hoïc sinh : traû lôøi baèng caùch ñieàn vaøo noäi dung cuûa phieáu hoïc taäp soá 2. Phieáu hoïc taäp soá 2 Boä phaän Tieâu hoaù cô hoïc Tieâu hoaù hoaù hoïc Mieäng Thöïc quaûn Daï daøy Gan Tuî Ruoät non Ruoät giaø IV.TIEÂU HOAÙ ÔÛ ÑOÄNG VAÄT COÙ OÁNG TIEÂU HOAÙ -OÁng tieâu hoaù ñöôïc caáu taïo töø nhieàu boä phaän vôùi chöùc naêng khaùc nhau. -Thöùc aên ñi theo moät chieàu trong oáng tieâu hoaù -Khi ñi qua oáng tieâu hoaù, thöùc aên ñöôïc bieán ñoåi cô hoïc vaø hoaù hoïc ñeå trôû thaønh nhöõng chaát dinh döôõng ñôn giaûn vaø ñöôïc haáp thuï vaøo maùu. -Caùc chaát khoâng ñöôïc tieâu hoaù seõ taïo thaønh phaân vaø ñöôïc thaûi ra ngoaøi haäu moân. -Moãi boä phaän coù moät chöùc naêng rieâng, neân hieäu quaû tieâu hoaù cao. IV. CUÛNG COÁ 1. Phaân bieät tieâu hoaù noäi baøo vôùi tieâu hoaù ngoaïi baøo ? 2. Haõy choïn caâu traû lôøi ñuùng Tieâu hoaù noäi baøo laø quaù trình tieâu hoaù dieãn ra : A. Beân ngoaøi teá baøo B. Beân trong teá baøo C. Beân ngoaøi cô theå D. Beân trong cô theå V. HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ - Chuaån bò caâu hoûi saùch giaùo khoa trang 64 - Em haõy ruùt ra chieàu höôùng tieán hoaù cuûa heä tieâu hoaù ôû ñoäng vaät ? - Ñoïc tröôùc baøi : 16 giaûi thích söï khaùc nhau giöõa cô quan tieâu hoaù cuûa ñoäng vaät aên thòt vaø ñoäng vaät thöïc vaät Phaàn boå sung kieán thöùc : - Ñoïc theâm phaàn em coù bieát trang 64 saùch giaùo khoa. Baøi 16 : TIEÂU HOAÙ VAØ HAÁP THUÏ THÖÙC AÊN ÔÛ ÑOÄNG VAÄT THÖÏC VAÄT VAØ ÑOÄNG VAÄT AÊN THÒT I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh - Neâu ñöôïc caáu taïo vaø chöùc naêng cuûa oáng tieâu hoaù thích nghi vôùi thöùc aên ñoâng vaät vaø thöïc vaät - So saùnh caáu taïo vaø chöùc naêng cuûa oáng tieâu hoaù ôû ñoäng vaät aên thöïc vaät vaø ñoäng vaät aên ñoäng vaät II. ÑOÀ DUØNG DAÏY HOÏC - Hình 16.1 vaø 16.2 phoùng to - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ - Phaân bieät tieâu hoaù noäi baøo vaø tieâu hoaù ngoaïi baøo ? cho ví duï -Cho bieát nhöõng öu ñieåm cuûa tieâu hoaù thöùc aên trong oáng tieâu hoaù vaø tieâu hoaù thöùc aên trong tuùi tieâu hoaù ? 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc -Môû baøi : Ñoäng aät aên ñoän vaên vaø ñoäng vaät aê thöïc vaät ñeàu coù cô quan tieâu hoaù laø oáng tieâu hoaù. Vaäy caáu taïo cuûa oáng tieâu hoaù ôû hai nhoùm ñoäng vaät naøy coù ñieåm naøo gioáng vaø khaùc nhau ? * Hoaït ñoäng 1 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 16.1, ñoïc thoâng tin ôû muïc I. ? caáu taïo cuûa mieäng, daï daøy vaø ruoät phuø hôïp vôùi chöùc naêng tieâu hoaù nhö theá naøo ? Hoïc sinh : Traû lôøi baèng caùch ñieàn caùc thoâng tin thích hôïp vaøo I. ÑAËC ÑIEÅM TIEÂU HOAÙ VAØ HAÁP THUÏ THÖÙC AÊN TRONG OÁNG TIEÂU HOAÙ CUÛA ÑOÄNG VAÄT AÊN THÒT Phieáu hoïc taäp soá 1 CAÁU TAÏO VAØ CHÖÙC NAÊNG OÁNG TIEÂU HOAÙ ÔÛ ÑOÄNG VAÄT AÊN THÒT Boä phaän Caáu taïo Chöùc naêng Mieäng Daï daøy Ruoät Sau ñoù giaùo vieân goïi moät hoïc sinh trình baøy, caùc hoïc sinh khaùc boå sung. Giaùo vieân boå sung vaø hoaøn chænh phieáu soá 1 * Hoaït ñoäng 2 1. Mieäng -Ñoäng vaät aên thòt coù raêng nanh, raêng haøm vaø raêng caïnh haøm phaùt trieån ñeå giöõ moài, caét nhoû thòt. 2.Daï daøy vaø ruoät -Daï raøy to chöùa nhieàu thöùc aên vaø tieâu hoaù cô hoïc vaø hoaù hoïc -Ruoät ngaén do thöùc aên deã tieâu hoaù vaø haáp thuï Giaùo vieân : cho hoïc sinh quan saùt hình 16.2, ñoïc thoâng tin ôû muïc II. ? caáu taïo cuûa mieäng, daï daøy vaø ruoät phuø hôïp vôùi chöùc naêng tieâu hoaù thöùc aên thöïc vaät nhö theá naøo ? I. ÑAËC ÑIEÅM TIEÂU HOAÙ VAØ HAÁP THUÏ THÖÙC AÊN TRONG OÁNG TIEÂU HOAÙ CUÛA ÑOÄNG VAÄT AÊN THÖÏC VAÄT -Ñoäng vaät aên thöïc vaät coù raêng caïnh haøm, raêng haøm phaùt trieån ñeå nghieàn Hoïc sinh traû lôøi baèng caùch ñieàn caùc thoâng tin thích hôïp vaøo. Phieáu hoïc taäp soá 2 CAÁUTAÏO VAØ CHÖÙC NAÊNG OÁNG TIEÂU HOAÙ ÔÛ ÑOÄNG VAÄT AÊN THÖÏC VAÄT Boä phaän Caáu taïo Chöùc naêng Mieäng Daï daøy ruoät naùt thöùc aên thöïc vaät cöùng. -Daï daøy moät ngaên hoaëc boán ngaên coù vi sinh vaät phaùt trieån. -Ruoät daøi do thöùc aên cöùng khoù tieâu hoaù. -Thöùc aên qua ruoät non traûi qua quaù trình tieâu hoaù. -Thöùc aên qua ruoät non traûi qua quaù trình tieâu hoaù thaønh caùc chaát ñôn giaûn vaø haáp thuï. Hoïc sinh : Laøm trong 5 phuùt Sau ñoù, giaùo vieân goïi moät hoïc sinh trình baøy, caùc em khaùc boå sung hoaøn chænh ? Em coù nhaän xeùt gì veà moái quan heä giöõa caáu taïo cuûa oáng tieân hoaù vôùi caùc loaïi thaên aên ? Hoïc sinh : Thöùc aên khaùc nhau, caáu taïo oáng tieâu hoaù cuõng thay ñoåi. -Manh traøng phaùt trieån coù vi sinh vaät phaùt trieån -Ñoäng vaät aên caùc loaïi thöùc aên khaùc nhau neân oáng tieâu hoaù cuõng bieán ñoåi ñeå thích nghi vôùi thöùc aên. IV. CUÛNG COÁ - Haõy so saùnh ñieåm gioáng vaø khaùc nhau giöõa oáng tieâu hoaù cuûa ñoäng vaät aên thöïc vaät vaø ñoäng vaät aên thòt ? Baèng caùch ñieàn vaøo Phieáu hoïc taäp soá 3 V. HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ - Chuaån bò caâu hoûi saùch giaùo khoa trang 68. - Ñoïc tröôùc baøi : caùc hình thöùc hoâ haáp ôû ñoäng vaät Phaàn boå sung kieán thöùc : Em coù bieát vì sao thoû laïi aên phaàn cuûa mình ? Voø trong vieân phaân coù mình xanh laø nhöõng vieân phaân chöa ñöôïc tieâu hoaù heát, maët khaùc trong vieân phaân ñoù laïi coù chöùa nhieàu vi sinh vaät coäng sinh. Vì vaäy, aên nhöõng vieân phaân naøy hoaøn toaøn coù lôïi trong tieâu hoaù cuûa thoû. Baøi 17 : CAÙC HÌNH THÖÙC HOÂ HAÁP CUÛA ÑOÄNG VAÄT I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh - Neâu ñöôïc ñaëc ñieåm chung cuûa beà maët hoâ haáp cuûa ñoäng vaät. - Lieät keâ ñöôïc caùc hình thöùc hoâ haáp cuûa ñoäng vaät ôû caïn vaø ôû nöôùc. -Phaân tích ñöôïc hieäu quaû cuûa söï trao ñoåi khí ôû ñoäng vaät. II. ÑOÀ DUØNG DAÏY HOÏC - Tranh phoùng to hình 17.1 ñeán 17.5 saùch giaùo khoa - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong - Phieáu hoïc taäp : Ñaëc ñieåm chung cuûa caùc kieåu hoâ haáp III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ - Vì sao trong daï coû cuûa ñoäng vaät nhai laïi coù nhieàu vi sinh vaät soáng coäng sinh ? 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc I. KHAÙI NIEÄM HOÂ HAÁP ÑOÄNG VAÄT * Hoaït ñoäng 1 Hoïc sinh tham gia thaûo luaän caùc caâu hoûi sau : -Hoâ haáp laø gì ? Lieät keâ caùc hình thöùc hoâ haáp cuûa ñoäng vaät ôû nöôùc vaø ôû caïn ? Sau khi hoïc sinh traû lôøi, giaùo vieân giôùi thieäu noäi dung cuûa baøi hoïc. - Hoâ haáp laø : - ÔÛ nöôùc : mang ÔÛ caïn : Phoåi, da, oáng khí * Hoaït ñoäng 2 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh ñoïc muïc II ? beà maët trao ñoåi khí coù taàm quan troïng II.BEÀ MAËT TRAO ÑOÅI KHÍ nhö theá naøo ? ? ñaëc ñieåm vaø nguyeân taéc trao ñoåi khí qua beà maët hoâ haáp ? Hoïc sinh : Sau khi thaûo luaän -Phaûi neâu ñöôïc 5 ñaëc ñieåm cuûa beà maët + Beà maët trao ñoåi khí quyeát ñònh hieäu quaû trao ñoåi khí. trao ñoåi khí ? nhöõng ñaëc ñieåm treân cuûa beà maët trao +Ñaëc ñieåm beà maët : ñoåi khi coù taùc duïng gì ? Hoïc sinh giaûi thích ñöôïc : -Taêng ñoä hoaø taùn cuûa chaát khí -Taêng dieän tích tieáp xuùc giöõa maùu vôùi khoâng khí … - Dieän tích beà maët lôùn - Moûng vaø luoân aåm öôùt - Coù raát nhieàu mao maïch - Coù saéc toá hoâ haáp. - Coù söï löu thoâng khí +Nguyeãn taéc trao ñoåi khí : Khuyeách taùn. * Hoaït ñoäng 3 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh ñoïc töø muïc II ñeán muïc V vaø quan saùt töø hình 17.1 ñeán hình 17.5 III.CAÙC HÌNH THÖÙC HOÂ HAÁP ? haõy ñieàn caùc thoâng tin thích hôïp vaøo phieáu hoïc taäp soá 1 Ñaëc ñieåm chung cuûa caùc kieåu hoâ haáp Kieåu hoâ haáp Ñaëc ñieåm Ñaïi dieän Hoâ haáp qua beà maët cô theå Hoâ haáp baèng mang Hoâ haáp baèng heä oáng khí Hoâ haáp baèng phoåi 1. Hoâ haáp qua beà maët cô theå -Trao ñoåi khí qua da coù ñuû 5 ñaëc ñieåm cuûa beà maët hoâ haáp -Ñaïi dieân : Giun ñaát 2. Hoâ haáp baèng heä thoáng oáng khí Sau ñoù, giaùo vieân cho 1 hoïc sinh trình baøy, caùc hoïc sinh khaùc nghe vaø boå sung. ? vì sao da cuûa giun ñaûm nhieäm ñöôïc chöùc naêng hoâ haáp ? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc vì da cuûa giun coù ñaày ñuû 5 ñaëc ñieåm cuûa beà maët hoâ haáp ? vì sao heä thoáng oáng khí trao ñoåi khí ñaït hieäu quaû cao ? Hoïc sinh : Giaûi thích heä thoáng oáng khí phaân boå ñeán taän teá baøo. Caùc oáng khí phaân boá ñeán taän teá baøo 3.Hoâ haáp baèng mang -Caáu taïo cuûa mang +Goàm nhieàu tia mang +Coù nhieàu maïng löôùi mao maïch phaân boá daøy ñaëc +Phoái hôïp nhòp nhaøng giöõa mieäng vaø xöông naép mang ñeå taïo doøng nöôùc löu thoâng. ? vì sao söï trao ñoåi khí ôû caù xöông laïi ñaït hieäu quaû cao ? Hoïc sinh : Giaûi thích ñöôïc Ngoaøi 5 ñaëc ñieåm cuûa beà maët trao ñoåi khí ôû caù coøn coù 2 ñaëc ñieåm : Mang vaø naép mang hoaït ñoäng nhòp nhaøng taïo ñieàu kieän cho doøng nöôùc löu thoâng. Caùch saép xeáp cuûa mao maïch taïo ñieàu kieän cho doøng nöôùc vaø maùu vaän chuyeån ngöôïc chieàu, taêng hieäu quaû trao ñoåi khí. ? taïi sao mang caù thích hôïp trao ñoåi khí ôû nöôùc nhöng khoâng thích hôïp trao ñoåi ôû caïn ? -Ñaïi dieän : caù … Hoïc sinh : vì mang chæ trao ñoåi khí hoaø tan trong nöôùc vaø ñöôïc löu chuyeån qua mang ? vì sao phoåi cuûa thuù trao ñoåi khí ñaït hieäu quaû cao, ñaëc bieät laø ôû chim ? Hoïc sinh : Giaûi thích ñöôïc caáu taïo cuûa phoåi ñaëc bieät laø phoåi ngöôøi coù nhieàu tuùi phoåi neân coù dieän tích beà maët tieáp xuùc raát lôùn. Rieâng ôû chim nhôø coù heä thoáng tuùi khí ôû phía sau phoåi, neân caû hít vaøo vaø thôû ra ñeàu coù khoâng khí giaøu oâxy ñeå trao ñoåi. 4.Hoâ haáp baèng phoåi -Phoåi goàm nhieàu tuùi phoåi neân beà maët trao ñoåi khí raát lôùn. -ôû chim nhôø coù heä thoáng tuùi khí ôû phía sau phoåi, neân caû huùt vaøo vaø thôû ra ñeàu coù khoâng khí giaøu oâxy ñeå trao ñoåi. IV. CUÛNG COÁ - Phaân bieät hoâ haáp ngoaøi vôùi hoâ haáp trong ? - Hoâ haáp ngo aøi : Trao ñoåi chaát khí giöõa cô theå vôùi moâi tröôøng. - Hoâ haáp trong : Trao ñoåi chaát khí giöõa teá baøo vôùi moâi tröôøng trong cô theå vaø hoâ haáp teá baøo. - Söï vaän chuyeån chaát khí trong cô theå nhö theá naøo ? -Hoâ haáp ôû ñoäng vaät ñaõ tieán hoaù theo chieàu höôùng naøo ? (Töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp vaø ngaøy caøng chuyeån hoaù) *Loaøi ñoäng vaät naøo sau ñaây coù cô quan trao ñoåi khí hieäu quaû nhaát ? caâu traû lôøi ñuùng laø : A. chim b. Boù saùt C. Löôõng cö D. Giun ñaát V. HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ - Chuaån bò caâu hoûi saùch giaùo khoa trang 73. - Ñoïc tröôùc baøi : Heä tuaàn hoaøn ôû ñoäng vaät Phaàn boå sung kieán thöùc : Em haõy cho bieát vì sao moät soá loaøi caù nhö : caù treâ, löôn, traïch coù theå soáng raát laâu ôû treân caïn khi coù ñuû aåm. Baøi 18 : HEÄ TUAÀN HOAØN ÔÛ ÑOÄNG VAÄT I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh - Phaân bieät ñöôïc tuaàn hoaøn hôû vaø kín. - Neâu ñöôïc ñaëc ñieåm tuaàn hoaøn maùu cuûa heä tuaàn hoaøn hôû vaø kín. - Phaân bieät ñöôïc tuaàn hoaøn ñôn vaø keùp - Neâu ñöôïc öu ñieåm tuaàn hoaøn ñôn vaø tuaàn hoaøn keùp. - Phaân bieät ñöôïc söï khaùc nhau trong toaàn hoaøn maùu ôû löôõng cö, boø saùt, chim vaø thuù, ñoàng thôøi neâu ñöôïc söï tieán hoaù cuûa heä tuaàn hoaøn trong giôùi ñoäng vaät. II. ÑOÀ DUØNG DAÏY HOÏC - Tranh phoùng to hình 18.1 ñeán 15.4 saùch giaùo khoa - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong - Phieáu hoïc taäp III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ Haõy neâu caùc ñaëc ñieåm cuûa beà maët trao ñoåi khí. Vì sao khi lau khoâ da eách thì bò cheát ? 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoäng 1 Giaùo vieân : cho hoïc sinh quan saùt tranh hình 18.1 ñeán 18.4 ? Heä tuaàn hoaøn ôû ñoäng vaät coù caáu taïo nhö theá naøo ? Hoïc sinh : neâu ñöôïc caùc boä phaän chính cuûa heä tuaàn hoaøn nhö : Tim, heä maïch, dòch tuaàn hoaøn. I. CAÁU TAÏO VAØ CHÖÙC NAÊNG CUÛA HEÄ TUAÀN HOAØN 1. Caáu taïo chung -Ñoäng vaät ñôn baøo, ña baøo coù kích thöôùc nhoû chöa coù heä tuaàn hoaøn. -Ñoäng vaät ña baøo heä tuaàn hoaøn goàm coù nhöõng boä phaän chính sau : -Ñoäng vaät ña baøo heä tuaàn hoaøn goàm coù nhöõng boä phaän chính sau : ? heä tuaàn hoaøn coù chöùc naêng gì ? Hoïc sinh : neâu ñöôïc chöùc naêng cuûa heä tuaàn hoaøn laø vaän chuyeån caùc chaát trong cô theå. + Dòch tuaàn hoaøn : maùu vaø nöôùc moâ +Tim vaø heä thoáng maïch maùu. Sau ñoù, giaùo vieân cho hoïc sinh chæ ra ñoäng maïch, tónh maïch, mao maïch ôû heä tuaàn hoaøn kín. Giaùo vieân : Löu yù caên cöù heä maïch, ngwoif ta chia heä tuaàn hoaøn laøm 2 loaïi : 2.Chöùc naêng chuû yeáu cuûa heä tuaàn hoaøn Vaän chuyeån caùc chaát + Heä tuaàn hoaøn hôû + Heä tuaàn hoaøn kín II. CAÙC HEÄ TUAÀN HOAØN ÔÛ ÑOÄNG VAÄT 1.Heä tuaàn hoaøn hôû * Hoaït ñoäng 2 Giaùo vieân : cho hoïc sinh ñoïc thoâng tin ôû muïc I vaø quan saùt sô ñoø 18.1 vaø 18.2 keát hôïp nghieân cöùu muïc II.1 vaø II.2 ñieàn vaøo phieáu hoïc taäp soá 1 Ñaëc ñieåm Heä tuaàn hoaøn hôû Heä tuaàn hoaøn kín Heä maïch Saéc toá hoâ haáp Toác ñoä, aùp löïc Phaân phoái ? heä tuaàn hoaøn hôû coù nhöõng ñaëc ñieåm gì ? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc 4 ñaëc ñieåm cuûa heä tuaàn hoaøn. ?Vì sao heä tuaàn hoaøn hôû chæ thích hôïp cho ñoäng vaät coù kích thöôùc nhoû, ít hoaït ñoäng ? Hoïc sinh : Vì toác ñoä maùu chaûy chaäm, khaû naêng ñieàu hoaø phaân phoái maùu ñeán caùc cô quan chaäm. ? coân truøng vaãn hoaït ñoäng maïnh vì sao ? Hoïc sinh : Vì sao ñoåi khí khoâng lieân quan ñeán hoâ haáp. Laø heä tuaàn hoaøn coù moät ñoaïn maùu ñi ra khoûi maïch vaø troän laãn vôùi nöôùc, moâ, löu thoâng vôùi toác chaäm. -Heä tuaàn hoaøn hôû coù caùc ñaëc ñieåm sau : +Maùu xuaát phaùt töø tim qua thoáng ñoäng maïch traøn vaøo xoang, sau ñoù vaøo tónh maïch trôû veà tim. +Saéc toá hoâ haáp laø heâmoâxitan (chöùa Cu) neân coù maøu xanh. +Toác ñoä maùu chaûy chaäm +Khaû naêng ñieàu hoaø vaø phaân phoái maùu ñeán caùc cô quan chaäm. * Hoaït ñoäng 3 Giaùo vieân : cho hoïc sinh ñoïc thoâng tin ôû muïc II, quan saùt sô ñoà 18.3 vaø 18.4 ? haõy moâ taû heä tuaàn hoaøn kín ? giaûi thích ñöôïc vì sao goïi laø heä tuaàn hoaøn kín ? Hoïc sinh : Moâ taû ñöôïc heä tuaàn hoaøn kín : Coù h maïch lieân tuïc, kheùp kín. 2. Heä tuaàn hoaøn kín -Goàm : heä tuaàn hoaøn ñôn vaø heä tuaàn hoaøn keùp -Heä tuaøn hoaøn coù maùu löu thoâng trong maïch kín vôùi toác ñoä cao, khaû naêng ñieàu hoaø phaân phoái nhanh . - Ñaëc ñieåm cuûa heä tuaàn hoaøn kín : ? heä tuaàn hoaøn kín coù ñaëc ñieåm gì ? Hoïc sinh : Cuõng neâu ñöôïc 4 ñaëc ñieåm cuûa heä tuaàn hoaøn kín +Maùu löu thoâng lieân tuïc trong maïch kín +saéc toá hoâ haáp (Fe) neân coù maøu ñoû +maùu chaûy trong maïch döôùi aùp löïc ? phaân bieät heä tuaàn hoaøn ñôn, heä tuaàn hoaøn keùp ? Hoïc sinh : neâu ñöôïc heä tuaàn hoaøn ñôn chæ coù 1 voøng tuaàn hoaøn, heä tuaàn hoaøn keùp coù 2 voøng tuaàn hoaøn, trong ñoù voøng lôùn ñi khaép cô theå, voøng nhoû qua phoåi.. ? tim coù chöùc naêng gì trong heä tuaàn hoaøn ? cao, toác ñoä maùu chaûy nhanh. IV. CUÛNG COÁ - Phaân bieät heä tuaàn hoaøn ñôn, heä tuaàn hoaøn keùp ? Hoïc sinh : Neâu ñöôïc heä tuaàn hoaøn ñôn chæ coù 1 voøng tuaàn hoaøn, heä tuaàn hoaøn keùp coù 2 voøng tuaàn hoaøn, trong ñoù voøng lôùn ñi khaép cô theå, voøng nhoû qua phoåi. - Tim coù chöùc naêng gì trong heä tuaàn hoaøn ?Hoïc sinh neâu ñöôïc tim nhö 1 caùi bôm huùt vaø ñaåy maùu ñi trong heä maïch So saùnh söï vaän chuyeån caùc chaát trong cô theå thöïc vaät vaø ñoäng vaät ? (phieáu hoïc taäp soá 2) V. HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ - Neâu chieàu höôùng tieán hoaù cuûa heä tuaàn hoaøn ôû ñoäng vaät ? -Söï vaän chuyeån caùc chaát trong cô theå ñoäng vaät vaø thöïc vaät coù ñieåm gì gioáng vaø khaùc nhau. - Ñoïc tröôùc baøi : Caùc cô cheá caân baèng noäi moâi. -Hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp soá 2 Phaàn boå sung kieán thöùc : Ñoïc muïc em coù bieát ôû cuoái saùch giaùo khoa. Baøi 19 : CAÂN BAÈNG NOÄI MOÂI I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh - neâu ñöôïc ñònh nghóa vaø yù nghóa caân baèng noäi moâi, haäu quaû maát caân baèng noäi moâi. -Veõ ñöôïc sô ñoø cô cheá duy trì caân baèng noäi moâi, neâu ñöôïc vai troø cuûa caùc thaønh phaàn cuûa cô theå duy trì caân baèng noäi moâi. - Trình baøy cô cheá duy trì huyeát aùp - Vaän duïng ñöôïc vaøo thöïc tieãn cuoäc soáng II. ÑOÀ DUØNG DAÏY HOÏC - Tranh phoùng to hình 19.1 ñeán 19.4 saùch giaùo khoa - Maùy chieáu qua ñaàu (neáu söû duïng caùc baûn trong thaáy tranh) - Phieáu hoïc taäp : soá 1, 2, 3, 4 III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ - Phaân bieät HTH kín vaø HTH hôû ? - Cho bieát öu ñieåm cuûa HTH kín so vôùi HTH hôû ? 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoâng I Giaùo vieân : Phaùt phieáu hoïc taäp soá 1 vaø cho hoïc sinh ñoïc muïc 1. Haõy ñieàn vaøo phieáu soá 1 I. KHAÙI NIEÄM MOÂI TRÖÔØNG TRONG VAØ CAÂN BAÈNG NOÄI MOÂI Phieáu hoïc taäp soá 1 KHAÙI NIEÄM MOÂI TRÖÔØNG TRONG Moâi tröôøng ngoaøi Moâi tröôøng trong Khaùi nieäm Ví duï Sau khi hoïc sinh ñieàn vaøo phieáu giaùo vieân chænh söûa. * Hoaït ñoäng 2 : 1.Khaùi nieäm moâi tröôøng trong -Moâi tröôøng ngoaøi laø moâi tröôøng trong ñoù sinh vaät sinh soáng -Moâi tröôøng trong laø moâi tröôøng bao quanh teá baøo, töø ñoù teá baøo nhaän chaát dinh döôõng vaø thaûi chaát thaûi. 2. Khaùi nieäm caân baèng noäi moâi Giaùo vieân : phaùt phieáu hoïc taäp vaø cho hoïc sinh ñoïc muïc 3. Haõy ñieàn vaøo phieáu soá 2 - Laø duy trì söï oån ñònh cuûa moâi tröôøng trong. -Khi caùc ñieàu kieän lyù hoaù cuûa moâi tröôøng trong thay ñoåi vaø khoâng duy trì ñöôïc söï oån ñònh bình thöôøng thì goïi laø maát caân baèng noäi moâi. Phieáu hoïc taäp soá 2 K/N CAÂN BAÈNG NOÄI MOÂI Caân baèng noäi moâi Maát caân baèng noäi moâi Khaùi nieäm Ví duï Caân baèng noäi moâi, maát caân baèng laø gì ? cho ví duï. Hoïc sinh hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp, giaùo vieân chænh söûa. ? theá naøo laø lieân heä ngöôïc ? Giaùo vieân : giaûi thích vaø neâu ñöôïc vai. II.SÔ ÑOÀ KHAÙI QUAÙT CÔ THEÅ DUY TRÌ CAÂN BAÈNG NOÄI MOÂI troø quan troïng cuûa lieân heä ngöôïc trong cô cheá duy trì caân baèng noäi moâi. Cô theå duy trì caân baèng noäi moâi coù söï tham gia cuûa caùc boä phaän : -Boä phaän tieáp nhaän kích thích *Hoaït ñoäng 3 : Giaùo vieân : Phaùt phieáu hoïc taäp vaø cho hoïc sinh ñoïc muïc II, quan saùt sô ñoà 19.1 ?Haõy ñieàn caùc noäi dung phuø hôïp vôùi phieáu soá 3 -Boä phaän ñieàu khieån -Boä phaän thöïc hieän Phieáu hoïc taäp soá 3 KHAÙI QUAÙT CÔ CHEÁ CAÂN BAÈNG NOÄI MOÂI Boä phaän Caùc cô quan Chöùc naêng Tieáp nhaän kích thích Ñieàu khieån Thöïc hieän Sau ñoù giaùo vieân cho 1 hoïc sinh trình baøy, caùc hoïc sinh khaùc boå sung. III.MOÄT SOÁ CÔ CHEÁ DUY TRÌ CAÂN BAÈNG NOÄI MOÂI : 1.Cô cheá duy trì huyeát aùp : -Coù söï tham gia cuûa haáp thuï quan aùp löïc, trung khu ñieàu hoaø tim maïch -Duy trì huyeát aáp oån ñònh nhôø söï tham gia cuûa haáp thuï quan aùp löïc, trung khu ñieàu hoaø tim maïch maùu. *Hoaït ñoäng 4 : Gioaù vieân phaùt phieáu hoïc taäp soá 4 vaø cho HS ñoïc muïc 1,2 quan saùt sô ñoà 19.2, 19.3. Phieáu hoïc taäp soá 4 CÔ CHEÁ DUY TRÌ HUYEÁT AÙP Boä phaän Caùc cô quan Chöùc naêng Tieáp nhaän kích thích Ñieàu khieån Thöïc hieän Haõy moâ taû cô cheá ñieàu hoaø huyeát aùp? Giaûi thích vì sao chaïy huyeát aùp taêng nhöng khi ñöôïc nghæ 1 luùc huyeát aùp trôû laïi bình thöôøng ? -Sau khi hoïc sinh ñaõ moâ taû giaùo vieân cho hoïc sinh ñieàn caùc thoâng tin thích hôïp vaøo phieáu soá 4. IV. CUÛNG COÁ Taàm quan troïng cuûa duy trì caân baèng noäi moâi laø gì ? V. HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ -Naém vöõng phaàn in nghieâng trong saùch giaùo kho. -Chuaån bò caâu hoûi 1 ñeán 4 saùch giaùo khoa 81. 01-Ñoïc tröôùc baøi : 20 cho bieát ñoäng vaät ñieàu hoaø thaân nhieät baèng caùch naøo? Phaàn boå sung kieán thöùc Baøi 20 : CAÂN BAÈNG NOÄI BOÄ (Tieáp theo) I. MUÏC TIEÂU Hoïc sinh - Giaûi thích ñöôïc taïi sao ñoäng vaät haèng nhieät laïi coù theå duy trì thaân nhieät oån ñònh. - Trình baøy ñöôïc cô cheá caân baèng aùp suaát thaåm thaáu cuûa maùu. II. ÑOÀ DUØNG DAÏY HOÏC - Sô ñoà cô cheá choáng laïnh - Sô ñoà cô cheá choáng noùng - Sô ñoà cô cheá ñieàu hoaø haáp thuï nöôùc ôû thaän - Sô ñoà cô cheá ñieàu hoaø haáp thuï natri ôû thaän - Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ - Cho bieát teân cuûa caùc boä phaän tham gia duy trì noàng ñoä glucoâzô trong maùu ? - Taïi sao caân baèng noäi moâi laïi ñoùng vai troø quan troïng ? 2. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoâng I ? Theá naøo laø ñoäng vaät bieán nhieät, ñaúng nhieät, cho ví duï. Hoïc sinh : Neâu ñöôïc +Ñoäng vaät ñaúng nhieät coù thaân nhieät oån ñònh +Ñoäng vaät bieán nhieät coù thaân nhieät thay ñoåi theo moâi tröôøng 2.Cô cheá ñieàu hoaø thaân nhieät ôû ñoäng vaät haèng nhieät *Hoaït ñoäng 2 Giaùo vieân : cho hoïc sinh ñoïc muïc a vaø b, quan saùt sô ñoà 20.1 vaø 20.2 ? vì sao caùc ñoäng vaät ñaúng nhieän coù theå duy trì ñöôïc thaân nhieät oån ñònh ? ? Hoïc sinh : traû lôøi baèng caùch ñieàn caùc thoâng tin thích hôïp vaøo phieáu hoïc taäp soá 1 Phieáu hoïc taäp soá 1 Kích thích Boä phaän tieáp nhaän Boä phaän traû lôøi Trôøi laïnh Trôøi noùng AÙp Suaát thaåm thaáu taêng AÙp suaát thaåm thaáu giaûm Giaùo vieân : chænh söûa hoaøn chænh. Giaùo vieân : Aùp suaát thaåm thaáu cuûaâmuù laø do caùc chaát hoaø tan vaø löôïng nöôùc trong maùu quyeát ñònh. Khi 1 trong 2 yeáu toá naøy thay ñoåi seõ daãn ñeán laøm cho aùp suaát thaåm thaáu cuûa maùu bò thay ñoåi. -Khi trôøi laïnh +Taêng sinh nhieät (run côû) +Giaûm maát nhieät (döïng loâng, maïch maùu co) -Khi trôøi noùng +Giaûm sinh nhieät +Taêng thaûi nhieät (toaùt moà hoâi, maïch maùu giaûn) * Hoaït ñoäng 3 Giaùo vieân : Cho hoïc sinh ñoïc muïc III.3, quan saùt sô ñoà 20.3 vaø 20.4 ? khi aùp suaát thaåm thaáy taêng hoaëc giaûm cô theå ñieàu tieát baèng caùch naøo ? Hoïc sinh : traû lôøi baèng caùch ñieàn caùc thoâng tin caàn thieát vaøo phieáu hoïc taäp 3.Cô cheá ñieàu hoaø aùp suaát thaåm thaáu -Cô cheá ñieàu hoaø aùp suaát thaåm thaáu cuûa maùu chuû yeáu döïa treân cô cheá ñieàu hoaø muoái vaø nöôùc. ? thöïc hieän caâu hoûi leänh sau muïc III.3 -Khi aùp suaát thaåm thaáu taêng : +Gaây khaùt nöôùc +Choáng maát nöôùc +haáp thuï laïi nöôùc ôû quaûn caàu thaän +Khi aùp suaát thaåm thaáu giaûm +Taêng cöôøng haáp thuï Na+ ôû quaûn caàu thaän IV. CUÛNG COÁ -Trình baøy cô cheá choáng noùng, choáng laïnh ôû ñoäng vaät haèng nhieät -Vì sao trôøi noùng choù thôû gaáp vaø löôõi theø ra ? -Vì sao caùc ñoäng vaät vuøng nhieät ñôùi tai laïi lôùn hôn ñoäng vaät vuøng laïnh ? -Haõy choïn ñaùp aùn ñuùng a.Boä phaän ñieàu khieån cô cheá ñieàu hoaø thaân nhieät cuûa ñoäng vaät haèng nhieät laø : A. Haønh naõo B. Vöøng döôùi ñoài C.Tuyeán yeân D. Tuyeán treân thaän V. HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ -Naém vöõng phaàn in nghieâng trong saùch giaùo kho. -Chuaån bò caâu hoûi 1, 2 saùch giaùo khoa trang 82-83 -Ñoïc tröôùc baøi : Thöïc haønh Baøi 21 : THÖÏC HAØNH : ÑO MOÄT SOÁ CHÆ TIEÂU SINH LÍ ÔÛ NGÖÔØI I. MUÏC TIEÂU Thöïc haønh xong baøi naøy, hoc sinh bieát caùch : ño nhòp tim, huyeát aùp, thaân nhieät ngöôøi. II. CHUAÅN BÒ - Huuyeát aùp keá ñoàng hoà - Nhieät keá ño thaân nhieät III- NOÄI DUNG VAØ CAÙCH TIEÁN HAØNH -Chia lôùp thaønh 4 nhoùm Laàn löôït 2 thaønh vieân trong nhoùm ñöôïc 3 thaønh vieân khaùc trong nhoùm ño ñoàng thôøi caùc trò soá : Nhòp tim, huyeát aùp toái ña vaø toái thieåu, thaân nhieät. Caùc trò soá ñöôïc ño vaøo caùc thôøi ñieåm sau. +Tröôùc khi chaïy nhanh taïi choã (hoaëc choáng hay tay xuoáng gheá vaø naâng cô theå leân vaøi chuïc laàn) +Ngay sau khi chaïy nhanh 2 phuùt taïi choã +Sau khi nghæ chaïy 5 phuùt 1. caùch ñeám nhòp tim +caùch 1 : ñeo oáng nghe tim phoåi vaøo tai vaø ñaët moät ñaàu oáng nghe vaøi phía ngöïc beân traùi vaø ñeám nhòp tim trong 1 phuùt. +Caùch 2 : Ñeám nhòp tim thoâng qua baét maïch coå tay, aán ba ngoùn tay (ngoùn troû, ngoùn giöõa vaø ngoùn ñeo nhaãn) vaøo raõnh coå tay (tay ñeå ngöûa) vaø ñeám soá laàn maïch ñaäp trong 1 phuùt. 2. Caùch ño huyeát aùp -Ngöôøi ñöôïc ño naèm ôû tö theá thoaûi maùi hoaëc ngoài vaø duoãi thaúng caùnh tay leân baøn tay. - Keùo tay aùo leân gaàn naùch, quaán bao cao sau boïc vaûi cuûa huyeát aùp keá quanh caùnh tay phía treân khuyûa tay (hình 21 saùch giaùo khoa) -Vaën chaët nuùm xoay vaø bôm khí vaøo bao cao su cuûa huyeát aùp keá cho ñeán khi ñoàng hoà chæ 160 – 180mm Hg thì döøng laïi. -Vaën ngöôïc töø töø ñeå xaû hôi, ñoàng thôøi nghe tim maïch ñeå nghe thaáy tieáng ñaäp ñaàu tieân, ñoù laø huyeát aùp toái ña. Tieáp tuïc nghe cho ñeán khi khoâng coù tieáng ñaäp nöõa laø huyeát aùp toái thieåu. 3. Caùch ño nhieät ñoä cô theå Keïp nhieät keá vaøo naùch hoaëc ngaäm vaøo mieäng trong Phuùt, roài laáy ra ñoïc keát quaû. V. THU HOAÏCH - Moãi hoïc sinh laøm moät baûng töôøng trình, theo caùc noäi dung sau : + Hoaøn thaønh baûng sau : Nhòp tim (nhòp/ phuùt) Huyeát aùp toái ña (mm Hg) Huyeát aùp toái thieåu (mm Hg) Thaân nhieät Tröôùc khi chaïy nhanh taïi choã Sau khi chaïy nhanh Sau khi nghæ chaïy phuùt + Nhaän xeùt keát quaû ? + Giaûi thích taïi sao caùc trò soá laïi thay ñoåi ? CHÖÔNG II : CAÛM ÖÙNG Chöông II giôùi thieäu veà caûm öùng, moät chöùc naêng quan troïng giuùp cho cô theå thích nghi vôùi ñieàu kieän cuûa moâi tröôøng. Thoâng qua vieäc nghieân cöùu caùc hình thöùc caûm öùng ôû thöïc vaät (höôùng ñoäng vaø öùng ñoäng) vaø caûm öùng ôû thöïc vaät vaø ñoäng vaät vaø nhöõng khaùc bieät trong bieåu hieän phaûn öùng traû lôøi ñoái vôùi cô theå ñoäng vaät vaø thöïc vaät. Phaân A : CAÛM ÖÙNG ÔÛ THÖÏC VAÄT Baøi 22 : HÖÔÙNG ÑOÄNG I. MUÏC TIEÂU - Phaùt bieåu ñöôïc ñònh nghóa veà caûm öùng vaø höôùng ñoäng - Neâu ñöôïc caùc taùc nhaân cuûa moâi tröôøng gaây ra hieän töôïng höôùng ñoäng. + Trình baøy vai troø cuûa tính höôùng vôùi ñôøi soáng cuûa caây. II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC Tranh minh hoaï 22.1 ñeán 22.4 saùch giaùo khoa. III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ GV giôùi thieäu sô boä noäi dung cô baûn cuûa chöông 2. 2. Noäi dung baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoâng I +Treo tranh 22.1 ñeå hoïc sinh quan saùt ?Em coù nhaän xeùt gì veà söï sinh tröôûng cuûa thaân caây non ôû caùc ñieàu kieän chieáu saùng khaùc nhau? I.K/N CHUNG VEÀ HÖÔÙNG ÑOÄNG (vaän ñoäng ñònh höôùng) 1.Khaùi nieäm veà tính caûm öùng ôû thöïc vaät : *Ñ/K chieáu saùng khaùc nhau => caây non sinh tröôûng khaùc nhau a.Caây non sinh tröôûng veà höôùng aùnh saùng. b.Caây noïc voùng leân -> uùa vaøng c.Caây moïc thaúng, khoeû, xanh. (?)Theá naøo laø tính caûm öùng ôû thöïc vaät ? +Giaùo vieân nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. *Khaû naêng cuûa thöïc vaät (TV) phaûn öùng ñoái vôùi kích thích goïi laø tính caûm öùng Vaän ñoäng, höôùng tôùi, traùnh xa kích thích (k/th) 2. Höôùng ñoäng : *Laø phaûn öùng sinh tröôûng (S/T) khoâng ñeàu taïi 2 phía cuûa caây vôùi +Treo tranh 22.2 ñeå hoïc sinh quan saùt. -?Höôùng ñoäng laø gì ? caùc kieåu hoaït ñoäng. kích thích -S/T höôùng tôùi nguoàn K/th : höôùng ñoäng döông (+). -S/T traùnh xa k/th : höôùng ñoäng aâm (-) Nguyeân nhaân gaây ra tính höôùng ñoäng ? -Nguyeân nhaân : do söï phaân boá khoâng ñeàu cuûa auxin döôùi taùc ñoäng Hoïc sinh : döïa vaøo tranh vaø SGK ñeå xaây döïng baøi. Giaùo vieân : Nhaän xeùt, boå sung vaø keát luaän. * Hoaït ñoäng 2 cuûa kích thích. +Treo tranh (töø 22.1 ñeán 22.4), phaùt phieáu hoïc taäp soá 1 +Hoïc sinh quan saùt tranh vaø nghieân cöùu II. CAÙC KIEÅU HÖÔÙNG ÑOÄNG saùch giaùo khoa ñeå ñieàn vaøo phieáu hoïc taäp. +Giaùo vieân cho 2 hoïc sinh ñoïc keát quaû ghi treân phieáu. *Tuyø thuoäc vaøo taùc nhaân kích thích, coù caùc kieåu höôùng ñoäng töôngöùng : +Höôùng saùng. +Höôùng troïng löïc (höôùng ñaát) +Höôùng hoaù, höôùng tieáp xuùc. Phieáu hoïc taäp Caùc kieåu höôùng ñoäng Khaùi nieäm Taùc nhaân Cô cheá chung Vai troø Höôùng saùng (?) (?) +Do toác ñoä sinh tröôûng khoâng ñoàng ñeàu cuûa caùc teá baøo ôû 2 phía cô quan +taùc nhaân : auxin +Tìm nguoàn saùng ñeå QH + Baûo ñaûm söï phaùt trieån cuûa boä reã +Thöïc hieän TÑ nöôùc, MK +Caây leo vöôn leân höôùng tieáp xuùc Höôùng troïng löïc (?) (?) Höôùng hoaù (?) (?) Höôùng tieáp xuùc (?) (?) +Ñoàng thôøi laøm baøi taäp (?) Höôùng ñoäng coù vai troø nhö theá naøo ñoái vôùi ñôøi soáng caây xanh ? +Giaùo vieân nhaän xeùt, boå sung vaø keát luaän *Cô cheá chung : (Theo ñaùp aùn) *Vai troø cuûa höôùng ñoäng : (theo ñaùp aùn) IV. CUÛNG COÁ -Caûm öùng cuûa thöïc vaät laø gì ? -Höôùng ñoäng cuûa thöïc vaät laø gì ? -Giaûi thích caùc hieän töôïng ñoäng (höôùng saùng, troïng löïc …) +Vai troø cuûa höôùng ñoäng : öùng duïng ? Haõy choïn caâu traû lôøi ñuùng : Reã caây höôùng tôùi vuøng ñaát aåm thuoäc kieåu höôùng ñoäng : A.Höôùng saùng B.Höôùng troïng löïc C.Höôùng hoaù D.Höôùng tieáp xuùc V. BAØI VEÀ NHAØ -Traû lôøi caâu hoûi saùch giaùo khoa -Ñoïc muïc “em coù bieát” Baøi 23 : ÖÙNG ÑOÄNG I. MUÏC TIEÂU - Neâu ñöôïc khaùi nieäm veà öùng ñoäng (ö/ñ) - Phaân bieät öùng ñoäng vôùi höôùng ñoäng + Phaân bieät ñöôïc baûn chaát cuûa öùng ñoäng khoâng sinh tröôûng (ÖÑKST) vaø öùng ñoäng sinh tröôûng (ÖÑST) +Neâu moät soá ví duï veà (ÖÑKT) +Trình baøy vai troø cuûa öùng ñoäng trong ñôøi soáng thöïc vaät. II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC Tranh minh hoaï phoùng to 23.1 ñeán 25.4 saùch giaùo khoa. III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ Haõy keå nhöõng taùc nhaân gaây ra höôùng hoaù ôû thöïc vaät ? giaûi thích ? 2. Noäi dung baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoâng 1 +GV treo tranh 23.1 vaø 23.2 cho h/s quan saùt vaø laøm baøi taäp. I.KHAÙI NIEÄM CHUNG VEÀ ÖÙNG ÑOÄNG : (vaän ñoäng caûm öùng) (?) tìm hieåu söï khaùc bieät trong phaûn öùng cuûa caây (h23.1) vaø vaän ñoäng nôû hoa (h23.2) ? ÖÙng ñoäng laø gì +ÖÙng ñoïng laø söï v/ñ thuaän nghòch cuûa caùc cô quan coù caáu taïo kieåu hình ñeïp ñoái vôùi söï bieán ñoåi cuûa taùc nhaân khuyeách taùn cuûa ngoaïi caûnh (A/S/to…) +Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh ñöôïc söï khaùc bieät ñoù laø : *Höôùng traû lôøi kích thích -Höôùng ñoäng : töø 1 phía theo höôùng kích thích. +Höôùng ö/ñ khoâng xaùc ñònh theo höôùng taùc nhaân kích thích, maø phuï thuoäc caáu truùc cô quan. +Xaûy ra do sinh tröôûng khoâng ñoàng ñeàu taïi maët treân, döôùi, cuûa cô quan khi taùc nhaân kích thích bieán ñoåi -ÖÙng ñoäng : Khoâng xaùc ñònh theo höôùng kích thích maø phuï thuoäc vaøo caáu truùc cô quan *Caáu taïo cô quan thöïc hieän : -Höôùng ñoäng : Hình truï (thaân, caønh, reã…) -öùng ñoäng : deïp, kieåu löng buïng (laù hoa) *Hoaït ñoäng 2 Giaùo vieân : trao tranh h23.4 vaø 23.5 Hoïc sinh : Quan saùt ñeå hoaøn chænh phieáu hoïc taäp sau +Tuyø taùc nhaân kích thích : Chia öùng ñoäng thaønh nhieàu kieåu (SGK) *Ñaùp aùn treân phieáu hoïc taäp soá 1 Caùc kieåu höôùng ñoäng Loaïi öùng ñoïng Khaùi nieäm Nguyeân nhaân Cô cheá Ví duï ÖÙng ñoäng sinh tröôûng Öùng ñoäng khoâng sinh tröôûng *Hoaït ñoäng 3 Hoïc sinh thaûo luaän nhoùm, neâu yù kieán cuûa mình veà vai troø cuûa öùng ñoäng ñoái II.CAÙC KIEÅU ÖÙNG ÑOÄNG 1.ÖÙng ñoäng sinh tröôûng 2.ÖÙng ñoäng khoâng sinh tröôûng (Phieáu hoïc taäp) vôùi ñôøi soáng TV ? +GV keát luaän +baøi taäp : Giaûi thích nguyeân nhaân cuûa söï vaän ñoäng caûm öùng cuûa hoa vaø laù ? +Yeâu caàu h/s phaân tích kæ söï sinh tröôûng khoâng ñoàng ñeàu 2 phía cuûa cuïm hoa, daãn ñeán söï ñoáng môû cuïm hoa. III.VAI TROØ CUÛA ÖÙNG ÑOÄNG +Taïo söï thích nghi ña daïng cho TV, ñoái vôùi söï thay ñoåi cuûa moâi tröôøng ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån IV. CUÛNG COÁ *Phaân bieät öùng ñoäng sinh tröôûng vôùi öùng ñoäng khoâng sinh tröôûng ? V. BAØI VEÀ NHAØ -Traû lôøi caâu hoûi saùch giaùo khoa -Ñoïc muïc “em coù bieát” Baøi 24 : THÖÏC HAØNH HÖÔÙNG ÑOÄNG I. MUÏC TIEÂU + Thöïc hieän ñöôïc caùc thí nhieäm phaùt hieän höôùng troïng löïc cuûa caây II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC + Duïng cuï : - Ñóa ñaùy saâu - Chuoâng thuyû tinh - Nuùt cao su + Maãu vaät : - Haït (ñaäu) naûy maàm III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ Kieåm tra chuaån bò cuûa hoïc sinh 2. Noäi dung baøi môùi - Chia nhoùm (4) - Caùc nhoùm chuaån bò tröôùc maãu vaät thí nghieäm - GV höôùng daãn H/S laøm thí nghieäm * Caùch laøm - Choïn haït coù reã maàm moïc thaúng, duøng gim xuyeân 2 haït vöøa choïn, cho reõ naèm ôû theá naèm ngang, caùch meùp cao su. - Caét taän cuøng cuûa reã ôû 1 haït. Ñaët nuùt cao su leân ñaùy cuûa ñóa - Duøng giaáy loïc phuû laù maàn, giaáy nhuùng vaøo nöôùc trong ñóa. - Ñaäy chuoâng vaø ñaë vaøo buoàng toái - Sau 2 ngaøy, quan saùt, nhaän xeùt IV. THU HOAÏCH - H/S laøm töôøng trình veà keát quaû thí nghieäm - Baùo caùo (theo nhoùm) - GV nhaän xeùt, ñaùnh giaù. PHAÀN B : CAÛM ÖÙNG ÔÛ ÑOÄNG VAÄT Baøi 25 : ÖÙNG ÑOÄNG I. MUÏC TIEÂU - Neâu ñöôïc khaùi nieäm veà caûm öùng - Moâ taû ñöôïc caáu taïo HTK daïng löôùi vaø khaû naêng CÖ cuûa ÑV coù HTK löôùi + Moâ taû caáu taïo HTK chuoåi haïch, khaû naêng CÖ cuûa ÑV coù HTK naøy. II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC Tranh minh hoaï phoùng to 25.1 ñeán 25.2 saùch giaùo khoa. III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC 1. Kieåm tra baøi cuõ Phaân bieät ÖÑST vaø ÖÑ khoâng SY ? cô theå chung cuûa öùng ñoäng khoâng sinh tröôûng ? 2. Noäi dung baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc * Hoaït ñoâng 1 Cho hoïc sinh laáy vaøi ví duï veà caûm öùng ôû ñoäng vaät (?) Töø ñoù cho bieát caûm öùng laø gì ? (?) laøm baøi taäp : Khi lôõ chaïm tay vaøo chieác gai nhoïn trong buïi caây, thì ruït tay laïi. ? haõy xaùc ñònh -Boä phaän tieáp nhaän kích thích (?) -Boä phaän thöïc hieän phaûn öùng (?) I.KHAÙI NIEÄM CAÛM ÖÙNG ÔÛ ÑV : Caûm öùng laø khaû naêng nhaän bieát kích thích vaø phaûn öùng vôùi kích thích ñoù. *Ñeå coù CÖ, ñoäng vaät caàn coù -Boä phaän tieáp nhaän kích thích : thuï quan ôû da -Boä phaän phaân tích, toång hôïp th/tin heä thaàn kinh -Boä phaän thöïc hieän phaûn öùng cô so *HTK ñoùng vai troø chuû yeáu , quyeát ñònh möùc ñoä caûm öùng +Goïi 2 hoïc sinh trình baøy baøi laøm cuûa mình +GV : Nhaän xeùt, boå sung, vaø keát luaän *Hoaït ñoäng 2 : +Treo tranh 25.1 vaø 25.2 Hoïc sinh : Tìm hieåu hình thöùc caûm öùng cuûa thuyû töùc, giun deïp, ñæa, coân truøng (ôû caùc möùc ñoä coù caâu taïo TK khaùc nhau). Ñoàng thôøi söû duïng phieáu hoïc taäp soá 1 (cuøng nhoùm thaûo luaän ñeå ñieàn vaøo phieáu) Giaùo vieân : cho ñaïi dieän caùc nhoùm ñoïc keát quaû ôû phieáu, sau ñoù nhaän xeùt, boå sung vaø keát luaän II.CAÛM ÖÙNG ÔÛ ÑOÄNG VAÄT COÙ TOÅ CHÖÙC THAÀN KINH KHAÙC NHAU 1. Caûm öùng ôû ñoäng vaät nguyeân sinh co ruùt chaát nguyeân sinh 2. Caûm öùng ôû ñoäng vaät coù heä thaàn kinh daïng löôùi * TK daïng löôùi : Phaûn öùng vôùi kích thích Baèng toaøn boä cô theå => tieâu toán nhieàu naêng löôïng Phieáu hoïc taäp Nhoùm ñoäng vaät Ñaëc ñieåm toå chöùc thaàn kinh Hình thöùc caûm öùng Öu ñieåm nhöôïc ñieåm Ñoäng vaät nguyeân sinh Ruoät khoang Ñoäng vaät ñoái xöùng 2 beân 3. Caûm öùng ôû ñoäng vaät coù heä thaàn kinh chuoãi haïch *TK daïng chuoãi haïch : -Naèm doïc chieàu daøi cô theå -Moãi haïch ñieàu khieån moät vuøng xaùc ñònh, neân phaûn öùng chính xaùc, ít tieâu toán naêng löôïng. * öu ñieåm daïng TK chuoãi haïch : -Soá löôïng TBTK taêng (nhaát laø haïch ñaàu ôû coân truøng) *Hoaït ñoäng 3 +HS tham gia thaûo luaän caâu hoûi sau : (?) trong 2 daïng TK neâu treân (thaàn kinh löôùi vaø chuoãi haïch), daïng naøo coù öu ñieåm hôn ? vì sao ? +Cho ñaïi dieän nhoùm 1 vaø 2 trình baøy keát quaû. +GV : Boå sung, cuûng coá vaø keát quaû *Hoaït ñoäng 4 +HS laøm baøi taäp : trang 99-SGK 5 phuùt vaø baùo caùo keát quaû (taát caû caùc nhoùm) +Ñaùp aùn ñuùng : (oâ1, oâ2, oâ4)-> cuûa SGK trang 99. -TBTK haïch naèm gaàn nhau => hình thaønh moái lieân heä => khaû naêng phoái hôïp taêng cöôøng. -Moãi haïch TK ñieàu khieån 1 vuøng => P/Ö chính xaùc, tieát kieäm naêng löôïng. IV. CUÛNG COÁ * Naém ñöôïc k/n caûm öùng, caùc boä phaän caûm öùng. + Ñaëc ñieåm caáu taïo, hoaït ñoäng cuûa TK löôùi, chuoãi haïch. + Öu ñieåm cuûa TK chuoãi haïch V. BAØI VEÀ NHAØ - Traû lôøi caâu hoûi saùch giaùo khoa - Ñoïc muïc “em coù bieát” - Hoaøn thieän sô ñoà sau : 26 : CAÛM ÖÙNG ÔÛ ÑOÄNG VAÄT I. MUÏC TIEÂU - Phaân bieät heä ñöôïc heä thaàn kinh daïng oáng vôùi heä thaàn kinh löôùi vaø heä thaàn kinh daïng chuoãi haïch. + Phaân bieät phaûn xaï khoâng ñieàu kieän vaø phaûn xaï coù ñieàu kieän. +Trình baøy ñöôïc söï öu vieät trong hoaït ñoäng cuûa thaàn kinh hình oáng. II. THIEÁT