Giáo án lớp 9 môn ngữ văn: Văn bản văn học Trung đại (X-1900)

Thuviendientu.org ¤n tËp V¨n häc trung ®¹i viÖt nam V¨n b¶n v¨n häc Trung ®¹i(X – 1900) 1/ ChuyÖn ng•êi con g¸i Nam X•¬ng -NguyÔn D÷ - TK XVI 2/ ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh – Ph¹m §×nh Hæ 3/ Håi thø 14 – Quang Trung ®¹i ph¸ qu©n Thanh 4/ TruyÖn KiÒu (ChÞ em TK, C¶nh ngµy xu©n, KiÒu ë lÇu Ng•ng BÝch, M· Gi¸m Sinh mua KiÒu) 5/ TruyÖn Lôc V©n Tiªn – NguyÔn §×nh ChiÓu chuyÖn ng•êi con g¸i Nam X•¬ng ( TrÝch : TruyÒn kú m¹n lôc )- Nguyễn Dữ I. Đọc - tìm hiểu chú thích a) Tác giả: Nguyễn Dữ(?-?) - Là con của Nguyễn Tướng Phiên (Tiến sĩ năm Hồng Đức thứ 27, đời vua Lê Thánh Tông 1496). Theo các tài liệu để lại, ông còn là học trò của Nguyễn Bỉnh Khiêm. - Quê: Huyện Trường Tân, nay là huyện Thanh Miện - tỉnh Hải Dương. b) Tác phẩm * Truyền kỳ mạn lục: Tập sách gồm 20 truyện, ghi lại những truyện lạ lùng kỳ quái. Truyền kỳ: là những truyện thần kỳ với các yếu tố tiên phật, ma quỷ vốn được lưu truyền rộng rãi trong dân gian. Mạn lục: Ghi chép tản mạn. Truyền kỳ còn là một thể loại viết bằng chữ Hán (văn xuôi tự sự) hình thành sớm ở Trung Quốc, được các nhà văn Việt Nam tiếp nhận dựa trên những chuyện có thực về những con người thật, mang đậm giá trị nhân bản, thể hiện ước mơ khát vọng của nhân dân về một xã hội tốt đẹp. -Chuyện người con gái Nam Xương kể về cuộc đời và nỗi oan khuất của người phụ nữ Vũ Nương, là một trong số 11 truyện viết về phụ nữ. - Truyện có nguồn gốc từ truyện cổ dân gian “Vợ chàng Trương” tại huyện Nam Xương (Lý Nhân - Hà Nam ngày nay). 2. Tóm tắt truyện - Vũ Nương là người con gái thuỳ mị nết na, lấy Trương Sinh (người ít học, tính hay đa nghi). - Trương Sinh phải đi lính chống giặc Chiêm. Vũ Nương sinh con, chăm sóc mẹ chồng chu đáo. Mẹ chồng ốm rồi mất. - Trương Sinh trở về, nghe câu nói của con và nghi ngờ vợ. Vũ Nương bị oan nhưng không thể minh oan, đã tự tử ở bến Hoàng Giang, được Linh Phi cứu giúp. - Ở dưới thuỷ cung, Vũ Nương gặp Phan Lang (người cùng làng). Phan Lang được Linh Phi giúp trở về trần gian - gặp Trương Sinh, Vũ Nương được giải oan - nhưng nàng không thể trở về trần gian. 3. Đại ý. Đây là câu chuyện về số phận oan nghiệt của một người phụ nữ có nhan sắc, đức hạnh dưới chế độ phụ quyền phong kiến, chỉ vì một lời nói ngây thơ của con trẻ mà bị nghi ngờ, bị đẩy đến bước đường cùng phải tự kết liễu cuộc đời của mình để chứng tỏ tấm lòng trong sạch. Tác phẩm thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân: người tốt bao giờ cũng được đền trả xứng đáng, dù chỉ là ở một thế giới huyền bí. II- Ph©n tÝch v¨n b¶n 1, VÎ ®Ñp cña Vò N•¬ng +, Nµng gi÷ g×n khu«n phÐp, kh«ng lóc nµo ®Ó vî chång ph¶i bÊt hoµ. + Khi tiÔn chång ®i lÝnh nµng ®· kh«ng tr«ng mong vinh hiÓn mµ chØ cÇu “B×nh an” trë vÒ  c¶m th«ng víi nh÷ng vÊt v¶ gian lao mµ chång sÏ ph¶i chÞu Nçi nhí kh¾c kho¶i nhí nhung Kh¸t khao 1 c/s BT h¹nh phóc Thuviendientu.org +, Khi xa chång: thuû chung, yªu chång tha thiÕt, buån nhí, ®¶m ®ang th¸o v¸t, hiÕu nghÜa  Lêi tr¨ng trèi cña mÑ chång lµ sù ghi nhËn nh©n c¸ch vµ c«ng lao cña nµng ®èi víi gia ®×nh nhµ chång.  T/g kh¼ng ®Þnh 1 lÇn n÷a trong lêi kÓ cña m×nh “Nµng hÕt lêi th­¬ng xãt…ma chay tÕ lÔ, lo liÖu nh­ ®èi víi cha mÑ ®Î m×nh”. +, Khi bÞ chång nghi oan. - Ph©n trÇn ®Ó chång hiÓu râ tÊm lßng Kh¼ng ®Þnh lßng chung thuû trong tr¾ng, cÇu xin chång ®õng nghi oan ®Ó hµn g¾n h¹nh phóc gia ®×nh - Nãi lªn nçi ®au ®ín thÊt väng v× bÞ ®èi xö bÊt c«ng. ThÊt väng ®au ®ìn cïng vÒ h¹nh phóc g® kh«ng g× hµn g¾n næi - Lêi than nh• 1 lêi nguyÒn: xin thÇn s«ng chøng gi¸m nçi oan khuÊt vµ tiÕt s¹ch gi¸ trong cña nµng. Hµnh ®éng tù trÉm m×nh: Lµ hµnh ®éng quyÕt liÖt cuèi cïng ®Ó b¶o toµn danh dù . ThÓ hiÖn nçi tuyÖt väng ®¾ng cay. TL: Xinh ®Ñp nÕt na, hiÒn thôc ®¶m ®ang th¸o v¸t, hiÕu th¶o, thuû chung hÕt lßng vun ®¾p h¹nh phóc gia ®×nh song ph¶i chÕt oan uæng, ®au ®ín. 2, Nguyªn nh©n c¸i chÕt cña V.N•¬ng - C¸i thÕ cña ng•êi chång, ng•êi ®µn «ng trong C§PK+ cuéc h«n nh©n kh«ng b×nh ®¼ng - Tr•¬ng Sinh ( chång nµng ) +, TÝnh ®a nghi: “víi vî phßng ngõa qu¸ sø ” +, T×nh huèng bÊt ngê: Lêi ®øa con “…” TÝnh ®a nghi ®Õn ®é cao trµo “®inh ninh lµ vî h­ ”  Bá ngoµi tai lêi ph©n trÇn, kh«ng tin nh©n chøng, m¾ng nhiÕc, ®¸nh ®uæi ®i  TSinh ®a nghi, hå ®ß, ®éc ®o¸n kÎ vò phu th« b¹o  c¸i chÕt oan nghiÖt cña Vò N•¬ng KL: Bi kÞch VN  Tè c¸o XHPK xem träng quyÒn uy cña kÎ giµu cña ng•êi ®µn «ng trong XHPK ; bµy tá niÒm c¶m th«ng cña t/g  s« phËn oan nghiÖt cña ng•êi PN 3, KÕt thóc bi th•¬ng mang mµu s¾c cæ tÝch a, YÕu tè kú ¶o +, PLang: N»m méng …, l¹c vµo ®éng ®­îc ®·i yÕn tiÖc, gÆp VN,®­îc sø gi¶ Linh Phi ®­a vÒ. +, Vò N•¬ng hiÖn vÒ khi TS lËp ®µn..  C¸c yÕu tè kú ¶o ®•îc ®•a vµo xen kÏ víi nh÷ng yÕu tè thùc  TG kú ¶o lung linh m¬ hå trë nªn gÇn víi c/ ® thùc b, ý nghÜa cña nh÷ng yÕu tè kú ¶o +, Dï ë TG thÇn tiªn vÉn nÆng t×nh víi cuéc ®êi, quan t©m chång con, phÇn mé tæ tÝnh khao kh¸t phôc håi danh dù +, KÕt thóc cã hËu thÓ hiÖn •íc m¬ vÒ sù c«ng b»ng trong c/®: oan  minh oan +, TÝnh bi kÞch cµng ®•îc t« ®Ëm, k/® V.N­¬ng ®au ®ín thÊm thÝa… T.Sinh ph¶i tr¶ gi¸ 1 lÇn n÷a k/® niÒm c¶m th•¬ng cu¶ t¸c gi¶  ng•êi phô n÷ C§PK . 4, Tæng kÕt – ghi nhí - NT: +, YÕu tè hiÖn thùc + kú ¶o +, DÉn d¾t c¸c t×nh tiÕt truyÖn hîp lý, cã tÝnh kÞch  HÊp dÉn, sinh ®éng +, XD nh÷ng ®o¹n ®èi tho¹i, tù b¹ch cña nh©n vËt s¾p xÕp ®óng chç  sinh ®éng, kh¾c ho¹ t©, lý, t/c nh©n vËt. +, XD t×nh huèng bÊt ngê : chi tiÕt c¸i bãng - ND: C¶m th•¬ng sè phËn ng•êi PN bÊt h¹nh tè c¸o XHPK. * Ghi nhí SGK ( 51 ) Thuviendientu.org C¸c d¹ng bµi tËp trong phÇn ë bµi ng•êi con g¸i Nam X•¬ng C©u 1 : H·y tãm t¾t ng¾n gän truyÖn ng•êi con g¸I Nam x•¬ng? C©u 2 : Gi¶i thÝch nhan ®Ò truyÖn : TruyÒn k× m¹n lôc. Néi dung chÝnh cña t¸c phÈm? C©u 3 :T×m nh÷ng chi tiÕt truyÒn k× .chi tiÕt thùc trong t¸c phÈm YÕu tè truyÒn k× ë cuèi truyÖn cã vai trß g× ? Thuỷ cung và những cảnh Vũ Nương hiện về trên bến sông cùng những lời nói của nàng khi kết thúc câu chuyện. Các chi tiết đó có tác dụng làm tăng yếu tố li kì và làm hoàn chỉnh nét đẹp của nhân vật Vũ Nương, dù đã chết nhưng nàng vẫn muốn rửa oan, bảo toàn danh dự, nhân phẩm cho mình. - Câu nói cuối cùng của nàng : “Đa tạ tình chàng, thiếp chẳng thể trở về nhân gian được nữa” là lời nói có ý nghĩa tố cáo sâu sắc, hiện thực xã hội đó không có chỗ cho nàng dung thân và làm cho câu chuyện tăng tính hiện thực ngay trong yếu tố kì ảo : người chết không thể sống C©u 4: Trong truyÖn Ng•êi con g¸i Nam X•¬ng h×nh ¶nh c¸i bãng cã vai trß ®Æc biÖt quan trong. Em h·y tr×nh bµy mét ®o¹n v¨n ®Ó thÊy sù quan trong ®ã - Lµm cho c©u chuyÖn hÊp dÉn h¬n truyÖn cæ tÝch - Gi÷ vai trß th¾t nót më nót c©u chuyÖn - Gãp phÇn thÓ hiÖn tnhs c¸ch nh©n vËt + BÐ §¶n ng©y th¬ +Tr•¬ng Sinh ®a nghi +Vò N•¬ng yªu th•¬nh chånh con vµ hÕt søc gi÷ g×n trinh tiÕt - Gãp phÇn tè c¸o XHPK suy tµn khiÕn h¹nh phóc cña con ng•êi hÕt søc máng manh Câu 5 Cảm nghĩ về thân phận người phụ nữ qua bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương và tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ truyÖn KiÒu cña NguyÔn Du? Vận dụng các kĩ năng nghị luận văn học để nêu những suy nghĩ về số phận của người phụ nữ qua 2 tác phẩm : Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương và Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ, yêu cầu đạt được các ý sau : a. Nêu khái quát nhận xét về đề tài người phụ nữ trong văn học, số phận cuộc đời của họ được phản ánh trong các tác phẩm văn học trung đại ; những bất hạnh oan khuất được bày tỏ, tiếng nói cảm thông bênh vực thể hiện tấm lòng nhân đạo của các tác giả, tiêu biểu thể hiện qua : Bánh trôi nước và Chuyện người con gái Nam Xương. b. Cảm nhận về người phụ nữ qua 3 tác phẩm : * Họ là những người phụ nữ đẹp có phẩm chất trong sáng, giàu đức hạnh : - Cô gái trong Bánh trôi nước : được miêu tả với những nét đẹp hình hài thật chân thực, trong sáng : “Thân em vừa trắng lại vừa tròn”. Miêu tả bánh trôi nước nhưng lại dùng từ thân em - cách nói tâm sự của người phụ nữ quen thuộc kiểu ca dao : thân em như tấm lụa đào... khiến người ta liên tưởng đến hình ảnh nước da trắng và tấm thân tròn đầy đặn, khoẻ mạnh của người thiếu nữ đang tuổi dậy thì mơn mởn sức sống. Cô gái ấy dù trải qua bao thăng trầm bảy nổi ba chìm vẫn giữ tấm lòng son. Sự son sắt hay tấm lòng trong sáng không bị vẩn đục cuộc đời đã khiến cô gái không chỉ Thuviendientu.org đẹp vẻ bên ngoài mà còn quyến rũ hơn nhờ phẩm chất của tấm lòng son luôn toả rạng. - Nhân vật Vũ Nương trong Chuyện ngươì con gái nam Xương : mang những nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. + Trong cuộc sống vợ chồng nàng luôn “giữ gìn khuôn phép, không từng để lúc nào vợ chồng phải đến thất hoà". Nàng luôn là người vợ thuỷ chung yêu chồng tha thiết, những ngày xa chồng nỗi nhớ cứ dài theo năm tháng : "mỗi khi thấy bướm lượn đầy vườn, mây che kín núi" nàng lại âm thầm nhớ chồng. + Lòng hiếu thảo của Vũ Nương khiến mẹ chồng cảm động, những ngày bà ốm đau, nàng hết lòng thuốc thang chăm sóc nên khi trăng trối mẹ chồng nàng đã nói : "Sau này, trời xét lòng lành, […], xanh kia quyết chẳng phụ con". Khi mẹ chồng khuất núi, nàng lo ma chay chu tất, lo liệu như đối với cha mẹ đẻ của mình. + Nàng là người trọng danh dự, nhân phẩm : khi bị chồng vu oan, nàng một mực tìm lời lẽ phân trần để chồng hiểu rõ tấm lòng mình. Khi không làm dịu được lòng ghen tuông mù quáng của chồng, nàng chỉ còn biết thất vọng đau đớn, đành tìm đến cái chết với lời nguyền thể hiện sự thuỷ chung trong trắng. Đến khi sống dưới thuỷ cung nàng vẫn luôn nhớ về chồng con, muốn được rửa mối oan nhục của mình. - Nh©n vËt Thuý KiÒu: + VÎ ®Ñp nhan s¾c ,tµi n¨ng + HiÕu th¶o + Chung thuû trong t×nh yªu * Họ là những người chịu nhiều oan khuất và bất hạnh, không được xã hội coi trọng : - Người phụ nữ trong bài thơ B¸nh tr«i n•íc của Hồ Xuân Hương đã bị xã hội xô đẩy, sống cuộc sống không được tôn trọng và bản thân mình không được tự quyết định hạnh phúc : "Bảy nổi ba chìm với nước non, Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn" - Vũ Nương bị chồng nghi oan, cuộc sống của nàng ngay từ khi mới kết hôn đã không được bình đẳng vì nàng là con nhà nghèo, lấy chồng giầu có. Sự cách biệt ấy đã cộng thêm một cái thế cho Trương Sinh, bên cạnh cái thế của người chồng, người đàn ông trong chế độ gia trưởng phong kiến. Hơn nữa Trương Sinh là người có tính đa nghi, đối với vợ phòng ngừa quá sức, lại thêm tâm trạng của chàng khi trở về không vui vì mẹ mất. Lời nói của đứa trẻ ngây thơ như đổ thêm dầu vào lửa làm thổi bùng ngọn lửa ghen tuông trong con người vốn đa nghi đó, chàng "đinh ninh là vợ hư". Cách xử sự hồ đồ độc đoán của Trương Sinh đã dẫn đến cái chết thảm khốc của Vũ Nương, một sự bức tử mà kẻ bức tử lại hoàn toàn vô can. Bi kịch của Vũ Nương là một lời tố cáo xã hội phong kiến chỉ xem trọng quyền uy của kẻ giàu và của người đàn ông trong gia đình, đồng thời bày tỏ niềm cảm thương của tác giả đối với số phận oan nghiệt của người phụ nữ. Người phụ nữ đức hạnh ở đây không được bênh vực, che chở mà lại còn bị đối xử một cách bất công, vô lí ; chỉ vì lời nói ngây thơ của đứa trẻ miệng còn hơi sữa và vì sự hồ đồ vũ phu của anh chồng ghen tuông mà đến nỗi phải kết liễu cuộc đời mình. c. Đánh giá chung : Số phận người phụ nữ trong xã hội xưa bị khinh rẻ và không được quyền định đoạt hạnh phúc của mình, các tác giả lên tiếng phản đối, tố cáo xã hội nhằm bênh vực cho người Thuviendientu.org phụ nữ. Đó là một chủ đề manh tính nhân văn cao cả của văn học đương thời. C©u 6: Suy nghĩ về nhân vật Vũ Nương trong tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương”của Nguyễn Dữ . ĐÁP ÁN : Trong văn học Việt Nam đã có không ít tác phẩm mang tên gọi truyền kỳ hoặc có tính chất truyền kỳ song được tôn vinh là “ thiên cổ kỳ bút” thì cho đến nay chỉ có một “Truyền kỳ mạn lục” của Nguyễn Dữ .“Chuyện người con gái Nam Xương” được rút trong tập những câu chuyện kỳ lạ đó .Nhân vật chính của tác phẩm là Vũ Nương đã để lại trong lòng người đọc niềm cảm thương sâu sắc. Tác phẩm là tiếng nói đồng cảm,trân trọng,ngợi ca của tác giả đối với con người đặc biệt là người phụ nữ.Toàn bộ câu chuyện xoay quanh cuộc đời và số phận bi thảm của người con gái xinh đẹp,nết na tên là Vũ Thị Thiết quê ở Nam Xương.Phải nói rằng Nguyễn Dữ không có ý định cho Vũ Nương mang đức tính của một phụ nữ yêu nước hay một mỹ nhân nơi gác tía lầu son .Vũ Nương là người phụ nữ bình dân vốn con kẻ khó có một khát khao bao trùm cả cuộc đời-Đó là thú vui nghi gia nghi thất.Nàng mang đầy đủ vẻ đẹp của một người phụ nữ lý tưởng “tính đã thuỳ mỵ nết na lại thêm có tư dung tốt đẹp ”.Càng đi sâu vào câu chuyện ta càng thấy vẻ đẹp của nàng được tác giả tập trung thể hiện rõ nét.Trong những ngày đoàn viên ít ỏi,dù Trương Sinh con nhà hào phú tính vốn đa nghi, đối với vợ thường phòng ngừa quá sức nhưng nàng khéo léo cư xử, giữ gìn khuân phép nên gia đình không khi nào phải thất hoà.Khi tiễn chồng đi lính,mong ước lớn nhất của nàng không phải là công danh phú quí mà là khao khát ngày chồng về “mang theo hai chữ bình yên thế là đủ rồi”.Những ngày chồng đi xa, nàng thực sự là một người mẹ hiền,dâu thảo,chăm sóc thuốc thang tận tình khi mẹ chồng đau yếu,ma chay tế lễ chu tất khi mẹ chồng qua đời.Nguyễn Dữ đã đặt những lời ca ngợi đẹp đẽ nhất về Vũ Nương vào miệng của chính mẹ chồng nàng khiến nó trở nên vô cùng ý nghĩa “sau này trời xét lòng lành ban cho phúc đức ,giống dòng tươi tốt con cháu đông đàn,xanh kia quyết chẳng phụ con cũng như con đã chẳng phụ mẹ”.Người thiếu phụ tận tuỵ ,hiếu nghiã ấy còn là một người vợ thuỷ chung đối với chồng .Trong suốt ba năm chồng đi chinh chiến,người thiếu phụ trẻ trung xinh đẹp đó một lòng một dạ chờ chồng,nuôi con:“cách biệt ba năm giữ gìn một tiết,tô son điểm phấn từng đã nguôi lòng ,ngõ liễu tường hoa chưa hề bén gót”.Dưới ngòi bút của Nguyễn Dữ,Vũ Nương được mọi người yêu mến bằng tính tình,phẩm hạnh của nàng.Trong cái nhìn nâng niu trân trọng của ông,Vũ Nương là con người của gia đình,đức hạnh của nàng là đức hạnh của một người vợ hiền,dâu thảo,một người yêu mến cuộc sống gia đình và làm mọi việc để giữ gìn,vun vén cho hạnh phúc. Người phụ nữ dịu dàng ,hiếu nghĩa ,tận tuỵ và chung tình đó đáng ra phải được đền bù xứng đáng bằng một gia đình êm ấm, phúc lộc đề huề.Nhưng tai ác thay ,một ngày kia chồng nàng đi chinh chiến trở về,nghe lời con trẻ đinh ninh là vợ hư,mắng nhiếc,đánh đập và đuổi nàng đi bất chấp sự can ngăn của xóm giềng và lời than rớm máu của người vợ trẻ.Không có cơ hội để thanh minh,trái tim tan nát,tuyệt vọng bởi “bình rơi,trâm gãy,mây tạnh,mưa tan,sen rũ trong ao,liễu tàn trước gió ”.Đến bến Hoàng Giang,người Thuviendientu.org thiếu phụ đau khổ nguyền rằng:“Kẻ bạc mệnh này duyên phận hẩm hiu chồng con rẫy bỏ,điều đâu bay buộc tiếng chịu nhuốc nhơ,thần sông có linh xin ngài chứng giám,thiếp nếu đoan trang giữ tiết,trinh bạch gìn lòng,xuống nước xin làm ngọc Mỵ Nương,vào đất xin làm cỏ Ngu Mĩ…” Với nàng ,cái chết là hành động quyết liệt cuối cùng cần phải có để bảo toàn danh dự .Nhịp văn dồn dập ,lời văn thống thiết như cực tả nỗi niềm đồng cảm,xót thương của tác giả đối với người thiếu phụ chung tình mà bạc mệnh! Thương nàng ông sáng tạo ra một thế giới thần tiên êm đềm trong chốn làng mây cung nước để Vũ Nương được sống như một nàng tiên .Phải chăng đó cũng chính là dụng ý của tác giả:người tốt sẽ được được đền bù xứng đáng, ở hiền ắt sẽ gặp lành? Điều gì đã khiến người phụ nữ đẹp người,đẹp nết đó phải tìm đến cái chết bi thảm?Đó chính là do chiến tranh phong kiến phi nghĩa đã làm cho gia đình phải li tán. Đó còn là lễ giáo phong kiến hà khắc với tư tưởng nam quyền độc đoán đã biến Trương Sinh thành một bạo chúa gia đình… Để ngàn đời trên bến Hoàng Giang, khắc khoải niềm thương và nỗi ám ảnh dai dẳng về một người thiếu phụ trẻ trung,xinh đẹp , hiếu nghĩa, chung tình mà bạc mệnh ! Câu chuyện về nàng Vũ Nương khép lại nhưng dư âm về sự bất bình, căm ghét xã hội phong kiến bất lương, vô nhân đạo thì còn mãi.Có lẽ vì thế mà em càng yêu mến, trân trọng xã hội tốt đẹp mà em đang sống hôm nay. C©u 7. Trong “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng”, chi tiÕt c¸i bãng cã ý nghÜa g× trong c¸ch kÓ chuyÖn? Gîi ý: 1. Yªu cÇu néi dung - §Ò bµi yªu cÇu ng•êi viÕt lµm râ gi¸ trÞ nghÖ thuËt chi tiÕt nghÖ thuËt trong c©u chuyÖn. - C¸i bãng trong c©u chuyÖn cã ý nghÜa ®Æc biÖt v× ®©y lµ chi tiÕt t¹o nªn c¸ch th¾t nót, më nót hÕt søc bÊt ngê. + C¸i bãng cã ý nghÜa th¾t nót c©u chuyÖn v× :  §èi víi Vò N•¬ng: Trong nh÷ng ngµy chång ®i xa, v× th•¬ng nhí chång, v× kh«ng muèn con nhá thiÕu v¾ng bãng ng•êi cha nªn hµng ®ªm, Vò N•¬ng ®· chØ bãng m×nh trªn t•êng, nãi dèi con ®ã lµ cha nã. Lêi nãi dèi cña Vò N•¬ng víi môc ®Ých hoµn toµn tèt ®Ñp.  §èi víi bÐ §¶n: Míi 3 tuæi, cßn ng©y th¬, ch•a hiÓu hÕt nh÷ng ®iÒu phøc t¹p nªn ®· tin lµ cã mét ng•êi cha ®ªm nµo còng ®Õn, mÑ ®i còng ®i, mÑ ngåi còng ngåi, nh•ng nÝn thin thÝt vµ kh«ng bao giê bÕ nã.  §èi víi Tr•¬ng Sinh: Lêi nãi cña bÐ §¶n vÒ ng•êi cha kh¸c (chÝnh lµ c¸i bãng) ®· lµm n¶y sinh sù nghi ngê vî kh«ng thuû chung, n¶y sinh th¸i ®é ghen tu«ng vµ lÊy ®ã lµm b»ng chøng ®Ó vÒ nhµ m¾ng nhiÕc, ®¸nh ®uæi Vò N•¬ng ®i ®Ó Vò N•¬ng ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt ®Çy oan øc. + C¸i bãng còng lµ chi tiÕt më nót c©u chuyÖn. Chµng Tr•¬ng sau nµy hiÓu ra nçi oan cña vî còng chÝnh lµ nhê c¸i bãng cña chµng trªn t•êng ®•îc bÐ §¶n gäi lµ cha. Bao nhiªu nghi ngê, oan øc cña Vò N•¬ng ®Òu ®•îc ho¸ gi¶i nhê c¸i bãng. - ChÝnh c¸ch th¾t, më nót c©u chuyÖn b»ng chi tiÕt c¸i bãng ®· lµm cho c¸i chÕt cña Vò N•¬ng thªm oan øc, gi¸ trÞ tè c¸o ®èi víi x· héi phong kiÕn nam quyÒn ®Çy bÊt c«ng víi Thuviendientu.org ng•êi phô n÷ cµng thªm s©u s¾c h¬n. b. Yªu cÇu h×nh thøc: - Tr×nh bµy b»ng v¨n b¶n ng¾n. - DÉn d¾t, chuyÓn ý hîp lÝ. - DiÔn ®¹t l•u lo¸t. C©u 8. Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong “chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” cña NguyÔn D÷ I/ T×m hiÓu ®Ò - §Ò yªu cÇu ph©n tÝch mét gi¸ trÞ néi dung cña t¸c phÈm – gi¸ trÞ nh©n ®¹o. Gi¸ trÞ nh©n ®¹o thÓ hiÖn trong t¸c phÈm v¨n ch•¬ng cßn gäi lµ gi¸ trÞ nh©n v¨n. - V¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam th•êng biÓu hiÖn tiÕng nãi nh©n v¨n ë sù tr©n träng mäi phÈm gi¸ con ng•êi, ®ång t×h th«ng c¶m víi kh¸t väng cña con ng•êi, ®ång c¶m víi sè phËn bi kÞch cña con ng•êi vµ lªn ¸n nh÷ng thÕ lùc b¹o tµn chµ ®¹p lªn con ng•êi - Dùa vµo nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n trªn,ng­êi viÕt soi chiÕu vµ “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” ®Ó ph©n tÝch nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ vÒ néi dung nh©n v¨n trong t¸c phÈm. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng ®ãng gãp cña NguyÔn D÷ vµo tiÕng nãi nh©n v¨n cña v¨n häc thêi ®¹i «ng. - Tuy cÇn dùa vµo sè phËn bi th•¬ng cña nh©n vËt Vò N•¬ng ®Ó khai th¸c vÊn ®Ò, nh•ng néi dung bµi viÕt ph¶i réng h¬n bµi ph©n tÝch nh©n vËt, do ®ã c¸ch tr×nh bµy ph©n tÝch còng kh¸c. II/ Dµn bµi chi tiÕt A- Më bµi: - Tõ thÕ kØ XVI, x· héi phong kiÕn ViÖt Nam b¾t ®Çu khñng ho¶ng, vÊn ®Ò sè phËn cong ng•êi trë thµnh mèi quan t©m cña v¨n ch•¬ng, tiÕng nãi nh©n v¨n trong c¸c t¸c phÈm v¨n ch•¬ngngµy cµng ph¸t triÓn phong phó vµ s©u s¾c. - TruyÒn k× m¹n lôc c¶u NguyÔn D÷ lµ mét trong sè ®ã. Trong 20 thiªn truyÖn cña tËp truyÒn k×, “chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” lµ mét trong nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu cho c¶m høng nh©n v¨n cña NguyÔn D÷. B- Th©n bµi: 1. T¸c gi¶ hÕt lêi ca ngîi vÎ ®Ñp cña con ng•êi qua vÎ ®Ñp cña Vò N•¬ng, mét phô n÷ b×nh d©n - Vò N­¬ng lµ con nhµ nghÌo (“thiÕp vèn con nhµ khã”), ®ã lµ c¸i nh×n ng•êi kh¸ ®Æc biÖt cña t• t•ëng nh©n v¨n NguyÔn D÷. - Nµng cã ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña ng•êi phô n÷ ViÖt Nam: thuú mÞ, nÕt na. §èi víi chång rÊt mùc dÞu dµng, ®»m th¾m thuû chung; ®èi víi mÑ chång rÊt mùc hiÕu th¶o, hÕt lßng phô d•ìng; ®ãi víi con rÊt mùc yªu th•¬ng. - §Æc biÖt, mét biÓu hiÖn râ nhÊt vÒ c¶m høng nh©n v¨n, nµng lµ nh©n vËt ®Ó t¸c gi¶ thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ con ng•êi, vÒ h¹nh phóc gia ®×nh, t×nh yªu ®«i løa: + Nµng lu«n vun vÐn cho h¹nh phóc gia ®×nh. + Khi chia tay chång ®i lÝnh, kh«ng mong chång lËp c«ng hiÓn h¸ch ®Ó ®­îc “Ên phong hÇu”, nµng chØ mong chång b×nh yªn trë vÒ. + Lêi thanh minh víi chång khi bÞ nghi oan còg thÓ hiÖn râ kh¸t väng ®ã: “ThiÕp së dÜ n­¬ng tùa vµ chµng v× cã c¸i thó vui nghi gai nghi thÊt” Tãm l¹i : d•íi ¸nh s¸ng cña t• t•ëng nh©n v¨n®· xuÊt hiÖn nhiÒu trong v¨n ch•¬ng, NguyÔn D÷ míi cã thÓ x©y dùng mét nh©n vËt phô n÷ b×nh d©n mang ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp cña con ng•êi. Thuviendientu.org Nh©n v¨n lµ ®¹i diÖn cho tiÕng nãi nh©n v¨n cña t¸c gi¶. 2. NguyÔn D÷ tr©n träng vÎ ®Ñp cña Vò N•¬ng bao nhiªu th× cµng ®au ®ín tr•íc bi kÞch cuéc ®êi cña nµng bÊy nhiªu. - §au ®ín v× nµng cã ®Çy ®ñ phÈm chÊt ®¸ng quý vµ lßng tha thiÕt h¹nh phóc gia ®×nh, tËn tuþ vun ®¸p cho h¹nh phóc ®ã l¹i ch¼ng ®•îc h•ëng h¹nh phóc cho xøng víi sù hi sinh cña nµng: + Chê chång ®»ng ®½ng, chång vÒ ch•a mét ngµy vui, sãng giã ®· næi lªn tõ mét nguyªn cí rÊt vu v¬ (Ng•êi chång chØ dùa vµo c©u nãi ng©y th¬ cña ®øa trÎ ®· kh¨ng kh¨ng kÕt téi vî). + Nµng hÕt mùc van xin chµng nãi râ mäi nguyªn cí ®Ó cëi th¸o mäi nghi ngê; hµng xãm râ nçi oan cña nµng nªn kªu xin gióp, tÊt c¶ ®Òu v« Ých. §Õn c¶ lêi than khãc xãt xa tét cïng “Nay ®· b×nh r¬i tr©m g·y,… sen rò trong ao, liÔu tµn tr­íc giã,… c¸i Ðn l×a ®µn,…” mµ ng•êi chång vÉn kh«ng ®éng lßng. + Con ng•êi ttrong tr¾ng bÞ xóc ph¹m nÆng nÒ, bÞ dËp vïi tµn nhÉn, bÞ ®Èy ®Õn c¸i chÕt oan khuÊt  Bi kÞch ®êi nµng lµ tÊn bi kÞch cho c¸i ®Ñp bÞ chµ ®¹p n¸t tan, phò phµng. 3. Nh•ng víi tÊm lßng yªu th•¬ng con ng•êi, t¸c gi¶ kh«ng ®Ó cho con ng•êi trong s¸ng cao ®Ñp nh• nµng ®· chÕt oan khuÊt. - M•în yÕu tè k× ¶o cña thÓ lo¹i truyÒn k×, diÔn t¶ Vò N•¬ng trë vÒ ®Ó ®•îc röa s¹ch nçi oan gi÷a thanh thiªn b¹ch nhËt, víi vÌ ®Ñp cßn léng lÉy h¬n x•a. - Nh•ng Vò N•¬ng ®•îc t¸i t¹o kh¸c víi c¸c nµng tiªn siªu thùc : nµng vÉn kh¸t väng h¹nh phóc trÇn thÕ (ngËm ngïi, tiÕc nuèi, chua xãt khi nãi lêi vÜnh biÖt “thiÕp ch¼ng thÓ vÒ víi nh©n gian ®­îc n÷a”. - H¹nh phóc vÉn chØ lµ •íc m¬, hiÖn thùc vÉn qu¸ ®au ®ín (h¹nh phóc gia ®×nh tan vì, kh«ng g× hµn g¾n ®•îc). 4. Víi niÒm xãt th•¬ng s©u s¾c ®ã, t¸c gi¶ lªn ¸n nh÷ng thÕ lkùc tµn ¸c chµ ®¹p lªn kh¸t väng chÝnh ®¸ng cña con ng•êi. - XHPK víi nh÷ng hñ tôc phi lÝ (träng nam khinh n÷, ®¹o tßng phu,…) g©y bao nhiªu bÊt c«ng. HiÖn th©n cña nã lµ nh©n vËt Tr•¬ng Sinh, ng•êi chång ghen tu«ng mï qu¸ng, vò phu. - ThÕ lùc ®åg tiÒn b¹c ¸c (Tr•¬ng Sinh con nhµ hµo phó, mét lóc bá ra 100 l¹ng vµng ®Ó c•íi Vò N•¬ng). Thêi nµy ®¹o lÝ ®· suy vi, ®ång tiÒn ®· lµm ®en b¹c t×nh nghÜa con ng•êi.  NguyÔn D÷ t¸i t¹o truyÖn cæ Vî chµng Tr•¬ng, cho nã m¹ng d¸ng dÊp cña thêi ®¹i «ng, XHPKVN thÕ kØ XVI. C- KÕt bµi: - “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” lµ mét thiªn truyÒn k× giµu tÝnh nh©n v¨n. TruyÖn tiªu biÓu cho s¸ng t¹o cña NguyÔn D÷ vÒ sè phËn ®Çy tÝnh bi kÞch cña ng•êi phÞ n÷ trong chÕ ®é phong kiÕn. - T¸c gi¶ thÊu hiÓu nçi ®au th•¬ng cña hä vµ cã tµi biÓu hiÖn bi kÞch ®ã kh¸ s©u s¾c. C©u 9. ChuyÖn ng•êi con g¸i Nam X•¬ng cña NguyÔn D÷ xuÊt hiÖn nhiÒu yÕu tè k× ¶o. H·y chØ ra c¸c yÕu tè k× ¶o Êy vµ cho biÕt t¸c gi¶ muèn thÓ hiÖn ®iÒu g× khi ®•a ra nh÷ng yÕu tè k× ¶o vµo mét c©u chuyÖn quen thuéc ? Gîi ý: Thuviendientu.org * VÒ néi dung : - §Ò bµi yªu cÇu ph©n tÝch mét nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña truyÖn nh»m môc ®Ých lµm râ ý nghÜa chi tiÕt ®ã trong viÖc thÓ hiÖn néi dung t¸c phÈm vµ t• t•ëng cña t¸c gi¶ - CÇn chØ ra ®•îc c¸c chi tiÕt k× ¶o trong c©u chuyÖn : + Phan Lang n»m méng råi th¶ rïa + Phan Lang gÆp n¹n, l¹c vµo ®éng rïa, gÆp Linh Phi, ®•îc cøu gióp; gÆp l¹i Vò N•¬ng, ®•îc sø gi¶ cña Linh Phi rÏ ®•êng n•íc ®•a vÒ d•¬ng thÕ. + Vò N•¬ng hiÖn vÒ trong lÔ gi¶i oan trªn bÕn Hoµng Giang gi÷a lung linh, huyÒn ¶o råi l¹i biÕn mÊt. - ý nghÜ cña c¸c chi tiÕt huyÒn ¶o: + Lµm hoµn chØnh thªm nÐt ®Ñp vèn cã cña nh©n vËt Vò N•¬ng: nÆng t×nh, nÆng nghÜa, quan t©m ®Õn chång con, khao kh¸t ®•îc phô håi danh dù. + T¹o nªn mét kÕt thóc phÇn nµo cã hËu cho c©u chuyÖn. + thÓ hiÖn •íc m¬ vÒ lÏ c«ng b»ng ë ®êi cña nh©n d©n + T¨ng thªm ý nghÜa tè c¸o hiÖn thùc cña x· héi. * VÒ h×nh thøc: - C©u tr¶ lêi ng¾n gän, gi¶i thÝch lµm râ yªu cÇu cña ®Ò bµi. - C¸c ý cã sù liªn kÕt chÆt chÏ. - Tr×nh bµy râ rµng, m¹ch l¹c. ChuyÖn cò trong phñ chóa trÞnh (TrÝch Vò trung tuú bót - Ph¹m §×nh Hæ) I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ - Ph¹m §×nh Hæ ( 1768 - 1839 ) tªn ch÷ lµ Tïng Niªn hoÆc BØnh Trùc, hiÖu §«ng D· TiÒu, quª ë tØnh H¶i D¬ng, lµ mét nho sÜ sèng vµo thêi triÒu ®¹i phong kiÕn khñng ho¶ng nªn cã t tëng Èn c. - "Vò trung tuú bót" (ghi chÐp tuú bót viÕt trong ma) ®îc viÕt vµo ®Çu thêi NguyÔn, gåm 88 mÈu chuyÖn nhá lµ mét t¸c phÈm næi tiÕng cña «ng; lµ kÝ th¸c t©m sù bÊt ®¾c chÝ cña mét nho sÜ kh«ng gÆp thêi, t¸c phÈm ®· ghi l¹i mét c¸ch sinh ®éng, hÊp dÉn hiÖn thùc ®en tèi cña lÞch sö níc ta thêi ®ã. 2. ChuyÖn cò trong Phñ Chóa TrÞnh - Lµ 1/ 88 truyÖn ghi chÐp vÒ cuéc sèng vµ sinh ho¹t ë phñ chóa thêi ThÞnh V¬ng TrÞnh S©m (1742 - 1782), mét vÞ chóa næi tiÕng th«ng minh, quyÕt ®o¸n vµ kiªu c¨ng xa xØ, cµng vÒ cuèi ®êi cµng bá bª triÒu, ®¾m ch×m trong xa hoa, hëng l¹c cïng §Æng ThÞ HuÖ. 3. §äc - Gi¶i thÝch tõ khã: - Ho¹n quan : Th¸i gi¸m - Cung gi¸m : N¬i ë lµm viÖc cña c¸c ho¹n quan. 4. ThÓ lo¹i v¨n b¶n: Tuú bót. 5. Bè côc: 2 phÇn. - Tõ ®Çu....triÖu bÊt têng : Cuéc sèng xa hoa hëng l¹c cña ThÞnh V¬ng TrÞnh S©m. - Cßn l¹i : Nh÷ng ho¹t ®éng cña bän quan l¹i th¸i gi¸m. ii. t×m hiÓu chi tiÕt 1. Cuéc sèng xa hoa hëng l¹c ThÞnh V¬ng TrÞnh S©m vµ quan l¹i hÇu cËn - Cho x©y dùng nhiÒu cung ®iÖn, ®×nh ®µi liªn miªn, ®i ch¬i liªn miªn -> hao tµi tèn cña, huy ®éng nhiÒu søc d©n. Thuviendientu.org - Nh÷ng cuéc d¹o ch¬i ë T©y Hå diÔn ra thêng xuyªn, huy ®én rÊt nhiÒu ngêi hÇu h¹, bµy ®Æt nh÷ng trß gi¶i trÝ lè l¨ng vµ tèn kÐm. - ViÖc t×m thu vËt " phông thñ "- thùc chÊt lµ cíp ®o¹t cña quý trong thiªn h¹ ( Chim quý, thó l¹, c©y cæ thô, nh÷ng hßn ®¸ h×nh d¸ng k× l¹, chËu hoa c©y c¶nh ) vÒ t« ®iÓm cho n¬i ë cña chóa. T¸c gi¶ miªu t¶ kÜ viÖc c«ng phu ®a mét c©y ®a cæ thô....ph¶i mét c¬ binh hµng tr¨m ngêi míi tin næi. - T¸c gi¶ miªu t¶ c¸c sù viÖc mét c¸ch cô thÓ, ch©n thùc, kh¸ch quan, kh«ng lêi b×nh, cã lêi kÓ, cã miªu t¶ tØ mØ vµi sù kiÖn ®Ó kh¾c ho¹ Ên tîng, lµm næi bËt bøc tranh phån hoa mµ gi¶ dèi; tëng chØ ghi chÐp, kh«ng mét lêi b×nh mµ sù viÖc nã cø tù ph¬i bµy nh÷ng nÐt rëm hîm, nùc cêi ®¸ng chª tr¸ch. - C¶nh n¬i vên chóa lµ c¶nh ®îc miªu t¶ thùc : ch©n cÇm dÞ thó, cæ méc qu¸i th¹ch l¹i ®îc bµy vÏ nh " bÕn bÓ ®Çu non" nhng ©m thanh l¹i gîi c¶m gi¸c ghª rîn tríc mét c¸i g× ®ang tan t¸c, ®au th¬ng chø kh«ng ph¶i tríc c¶nh ®Ñp b×nh yªn, phån thùc, no Êm, ®ã lµ " triÖu bÊt tõ¬ng": ®iÒm gë. C¶m nghÜ cña t¸c gi¶ ®îc béc lé trùc tiÕp.- T¸c gi¶ nh c¶m nhËn ®îc, dù b¸o tríc sù suy vong tÊt yÕu cña mét triÒu ®¹i chØ biÕt ch¨m lo ®Õn chuyÖn ¨n ch¬i hëng l¹c trªn må h«i, níc m¾t vµ c¶ x¬ng m¸u cña d©n lµnh. 2. Thñ ®o¹n nhòng nhiÔu d©n cña bän ho¹n quan cung gi¸m * Thñ ®o¹n : - Ban ngµy ®i dß la xem nhµ ai cã chËu hoa c©y c¶nh, chim hãt khiÕu hay biªn hai ch÷ " phông thñ" vµo nh÷ng vËt Êy. - §ªm ®Õn : Cho quan lÝnh lÊy råi vu cho chñ nhµ giÊu vËt cung phông ®Ó do¹ lÊy tiÒn. - VËt to qu¸ : b¾t ph¸ têng ®Ó ®em ra... §©y lµ hµnh ®éng võa ¨n cíp võa la lµng -> thËt v« lý, bÊt c«ng. * HËu qu¶ : NhiÒu nhµ giµu bÞ vu oan, ph¶i bá tiÒn ra kªu oan hoÆc ph¶i tù tay huû bá cña quý cña m×nh. - ChÝnh mÑ t¸c gi¶ còng ph¶i chÆt bá mét c©y lª vµ hai c©y lùu quý rÊt ®Ñp trong vên nhµ m×nh ®Ó tr¸nh tai ho¹. *NghÖ thuËt : T¸c gi¶ nªu dÉn chøng ë ngoµi råi kÕt thóc b»ng mét dÉn chøng t¹i nhµ m×nh. ¸ng v¨n mang tÝnh ch©n thùc, sinh ®éng, ngêi ®äc thÊy râ dÊu hiÖu " triÖu bÊt tõng " h¬n, tÝnh chÊt phª ph¸n m¹nh mÏ h¬n-> Cuéc sèng xa hoa v« ®é, sù lòng ®o¹n cña chóa TrÞnh cïng quan l¹i chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn tíi cuéc sèng khæ cùc cña nh©n d©n ta. ( gi¸ trÞ tè c¸o hiÖn thùc ) iii. tæng kÕt Ghi nhí : SGK iv. luyÖn tËp Sù kh¸c nhau gi÷a tuú bót vµ truyÖn TruyÖn: - Thuéc lo¹i tù sù, v¨n xu«i, cã chi tiÕt, sù viÖc, c¶m xóc nh©n vËt. - Cèt truyÖn nhÊt thiÕt ph¶i cã, cã khi l¾t lÐo, phøc t¹p. - KÕt cÊu chÆt chÏ, s¾p ®Æt ®Çy dông ý nghÖ thuËt cña ngêi viÕt. - TÝnh c¶m xóc chñ quan ®îc thÓ hiÖn kÝn ®¸o qua nh©n vËt, sù viÖc. - Chi tiÕt sù viÖc phÇn nhiÒu ®îc h cÊu, s¸ng t¹o. Tuú bót: - Cèt truyÖn ®¬n gi¶n, mê nh¹t hoÆc kh«ng cã cèt truyÖn. - KÕt cÊu tù do, láng lÎo, cã khi t¶n m¹n, tuú theo c¶m xóc ngêi viÕt. - Giµu tÝnh c¶m xóc, chñ quan ( chÊt tr÷ t×nh) - Chi tiÕt, sù viÖc ch©n thùc cã khi tõ nh÷ng ®iÒu m¾t thÊy tai nghe trong thùc tiÔn cuéc sèng. Hoµng lª nhÊt thèng chÝ (Ng« Gia V¨n Ph¸i) I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶: - Ng« Gia V¨n Ph¸i: 1 nhãm t¸c gi¶ thuéc dßng hä Ng« Th×, trong ®ã cã 2 t¸c gi¶ chÝnh lµ Ng« Th× ChÝ Thuviendientu.org (1758-1788), lµm quan thêi Lª Chiªu Thèng vµ Ng« Th× Du (1772-1840) lµm quan díi triÒu NguyÔn. - Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ lµ tiÓu thuyÕt lÞch sö - mét t¸c phÈm v¨n xu«i ch÷ H¸n ghi chÐp vÒ sù thèng nhÊt v¬ng triÒu nhµ Lª. Gåm 17 håi. * §o¹n trÝch: håi 14(trÝch), viÕt vÒ sù kiÖn vua Quang Trung ®¹i ph¸ qu©n Thanh. 2. §äc- gi¶i nghÜa tõ khã. 3. §¹i ý - Bè côc a. §¹i ý: §o¹n trÝch miªu t¶ chiÕn th¾ng lÉy l÷ng cña vua Quang Trung vµ sù th¶m b¹i cña qu©n tíng nhµ Thanh vµ sè phËn cña vua quan ph¶n níc, h¹i d©n. b. Bè côc: - §o¹n1: Tõ ®Çu ®Õn n¨m MËu Th©n 1788: §îc tin b¸o qu©n Thanh ®· chiÕm Th¨ng Long , B¾c B×nh V¬ng NguyÔn HuÖ lªn ng«i hoµng ®Õ vµ th©n chinh cÇm qu©n dÑp giÆc. - §o¹n 2: TiÕp ®Õn kÐo vµo thµnh: Cuéc hµnh qu©n thÇn tèc vµ chiÕn th¾ng lÉy lõng cña vua Quang Trung. - §o¹n 3: Cßn l¹i : Sù ®¹i b¹i cña qu©n Thanh vµ sù th¶m h¹i cña vua t«i Lª Chiªu Thèng ii. t×m hiÓu chi tiÕt 1. H×nh ¶nh ngêi anh hïng d©n téc Quang Trung - NguyÔn HuÖ - Con ngêi hµnh ®éng m¹nh mÏ, quyÕt ®o¸n, x«ng x¸o, nhanh gän, qu¶ quyÕt: + Nghe tin giÆc chiÕm Th¨ng Long- «ng kh«ng hÒ nao nóng, ''§Þnh th©n chinh cÇm qu©n ®i ngay''. + Trong 1 th¸ng, «ng ®· lµm ®îc nhiÒu viÖc lín: tÕ c¸o Trêi ®Êt, lªn ng«i hoµng ®Õ...tuyÓn mé qu©n lÝnh duyÖt binh ë NghÖ An, ®Þnh kÕ ho¹ch hµnh qu©n, ®¸nh giÆc, ®èi phã víi nhµ Thanh sau chiÕn th¾ng. - TrÝ tuÖ s¸ng suèt, nh¹y bÐn: + Ph©n tÝch t×nh h×nh, t¬ng quan gi÷a gi÷a ta vµ ®Þch mét c¸ch chÝnh x¸c. Dô lÝnh ë NghÖ An; kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn d©n téc, lªn ¸n ho¹t ®éng x©m l¨ng phi nghÜa cña giÆc....gîi truyÒn thèng chèng ngo¹i x©m cña d©n téc. Lêi dô nh bµi hÞch ng¾n gän vµ s©u xa, cã t¸c ®éng kÝch thÝch lßng yªu níc, truyÒn thèng quËt cêng cña d©n téc + XÐt ®o¸n dïng ngêi (phª b×nh vµ khen ngîi tíng Së, L©n) + Khiªm tèn biÕt t×m ngêi tµi giái ®Ó bµn mu lîc...... + Dù ®o¸n chÝnh x¸c, ý chÝ quyÕt th¾ng vµ tÇm nh×n xa tr«ng réng: §Þnh ho¹ch kÕ ho¹ch ngo¹i giao sau chiÕn tranh ®Ó b¶o vÖ hoµ b×nh l©u dµi - Tµi dông binh nh thÇn: Cuéc hµnh qu©n thÇn tèc, thÕ giíi ph¶i kh©m phôc. + 24 th¸ng ch¹p: T¹i Phó Xu©n (HuÕ) nhËn tin b¸o, häp bµn viÖc qu©n. + 25: LËp ®µn tÕ trêi ®Êt, lªn ng«i hoµng ®Õ, h¹ lÖnh xuÊt qu©n. + 29: §Õn NghÖ An, gÆp NguyÔn ThiÕp, tuyÓn qu©n, duyÖt binh, ra lêi dô + 30: Ngµy ®i 150 km hµnh qu©n ra Tam §iÖp gÆp tíng Së, L©n, ¨n tÕt tríc. §ªm tiÕn qu©n ra Th¨ng Long. + Võa hµng qu©n, võa ®¸nh giÆc, n÷a ®ªm ngµy 3 TÕt ®¸nh qu©n ®Þch ë ®ån Hµ Håi + Ngµy 5 TÕt ®Õn Th¨ng Long, vît kÕ ho¹ch 2 ngµy. - ýchÝ quyÕt th¾ng, tinh thÇn dòng c¶m trong chiÕn trËn: §o¹n v¨n kh¾c ho¹ thµnh c«ng h×nh ¶nh ngêi anh hïng Quang Trung - NguyÔn HuÖ lÉm liÖt trong chiÕn trËn: + Võa lµ tæng chØ huy c¶ chiÕn dÞch võa trùc tiÕp cÇm qu©n trong tõng trËn ®¸nh. + Díi sù chØ huy cña Quang Trung, qu©n lÝnh hµnh qu©n trªn 1 chÆng ®êng dµi tõ Nam ra B¾c mµ chiÕn ®Êu v« cïng dòng c¶m, m·nh liÖt, b»ng khÝ thÕ chiÕn th¾ng. + H×nh ¶nh Quang Trung trong trËn ®¸nh Ngäc Håi thËt m·nh liÖt: Trong c¶nh "khãi to¶ mï trêi, trong gang tÊc kh«ng thÊy g×" lµ h×nh ¶nh"vua Quang Trung cìi voi ®i ®èc thóc". - NghÖ thuËt: §o¹n v¨n ghi l¹i nh÷ng sù kiÖn, lÞch sö diÔn ra gÊp g¸p, khÈn tr¬ng miªu t¶ cô thÓ tõng hµnh ®éng, lêi nãi cña nh©n vËt chÝnh, tõng trËn ®¸nh. * H×nh ¶nh ngêi anh hïng ®îc kh¾c häa râ nÐt v¬Ý tÝnh c¸ch qu¶ c¶m, m¹nh mÏ, trÝ tuÖ, s¸ng suèt, nh¹y bÐn, tµi dông binh nh thÇn, lµ ngêi tæ chøc vµ lµ linh hån cña chiÕn c«ng vÜ ®¹i -> ®©y lµ ®Æc ®iÓm cña tiÕn tr×nh lÞch sö. - C¸c t¸c gi¶ viÕt tiÓu thuyÕt lÞch sö lµ lu«n ®Ò cao quan ®iÓm ph¶n ¸nh hiÖn thùc: T«n träng sù thùc lÝ t- ëng, ý thøc d©n téc. MÆc dï c¸c t¸c gi¶ Ng« Gia V¨n Ph¸i lµ nh÷ng cùu thÇn, chÞu ¬n s©u nghÜa nÆng cña nhµ Thuviendientu.org Lª, nhng hä kh«ng thÓ bá qua sù thËt. Vua Lª hÌn yÕu ®· câng r¾n c¾n gµ nhµ vµ chiÕn c«ng lÉy lõng cña vua Quang Trung lµ niÒm tù hµo lín lao cña c¶ d©n téc. 2. Sù th¶m b¹i cña qu©n x©m lîc nhµ Thanh vµ bän b¸n níc cña qu©n x©m lîc Thanh. a. Sù th¶m h¹i cña qu©n x©m lîc Thanh. - T«n SÜ NghÞ kÐo qu©n sang An Nam lµ nh»m lîi Ých riªng. + Sù kiªu c¨ng tù m·n, chñ quan khinh ®Þch. + Cho qu©n lÝnh mÆc søc vui ch¬i. Lµ 1 tªn tíng bÊt tµi, quÇn qu©n mµ kh«ng biÕt thùc h ra sao. - Khi T©y S¬n ®¸nh ®Õn n¬i: + Tíng th× sî h·i lo chuån tríc + Qu©n: ai nÊy rông rêi, xin hµnh bá ch¹y. + Qu©n sÜ ho¶ng hån, tan t¸c, x« ®¶y nhau r¬i xuèng s«ng mµ chÕt -> S«ng NhÞ Hµ t¾c nghÏn kh«ng ch¶y ®îc. b) Sè phËn th¶m h¹i cña bän vua t«i ph¶n níc, h¹i d©n. - ChÞu chung sè phËn bi th¶m cu¶ kÎ vong quèc: + Lª Chiªu Thèng + Th¸i hËu ch¹y b¸n sèng b¸n chÕt, lu«n mÊy ngµy kh«ng ¨n. + May gÆp ngêi thæ hµo cøu gióp chØ ®êng cho ch¹y trèn, gÆp ®îc T«n SÜ NghÞ ''nh×n nhau than thë, o¸n giËn ch¶y níc m¾t''. NghÖ thuËt: kÓ chuyÖn xen miªu t¶ mét c¸ch sinh ®éng cô thÓ, g©y Ên tîng m¹nh. * NghÖ thuËt miªu t¶: - Cuéc th¸o ch¹y cña nhµ Thanh ; hèi h¶, khÈn tr¬ng......-> miªu t¶ thùc, kh¸ch quan hµm chøa hµm chøa vÎ h¶ hª, sung síng cña ngêi th¾ng trËn tríc kÎ x©m lîc. iii. tæng kÕt - Ph¶n ¸nh chiÕn dÞch hµnh qu©n thÇn tèc, gi¶i phãng Th¨ng Long; Ca ngîi ngêi anh hïng d©n téc tµi ba NguyÔn HuÖ, kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m cña d©n téc ta chèng x©m lîc b¶o vÖ nÒn ®éc lËp v÷ng bÒn. - Sù b¹c nhîc cña vua t«i nhµ Lª. Ghi nhí: SGK iv. luyÖn tËp Miªu t¶ chiÕn c«ng thÇn tèc ®¹i ph¸ qu©n Thanh tõ tèi 30 tÕt - 5/1. - Miªu t¶ tõng trËn Hµ Håi, Ngäc Håi. - C¶nh Quang Trung biÓu hiÖn trong mçi trËn. - TrËn vµo Th¨ng Long. Đề 3: Phân tích hình ảnh người anh hùng dân tộc Nguyến Huệ trong tác phẩm "Hoàng Lê nhất thống chí", hồi thứ mười bốn. Dàn ý A.Mở bài: + Giới thiệu tác phẩm "Hoàng Lê nhất thống chí" +Ở hồi thứ 14, các tác giả đã tái hiện sinh động, chân thực hình ảnh người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ qua chiến công thần tốc đại phá quân Thanh. B.Thân bài: Phân tích hình tượng Nguyễn Huệ với những nét phẩm chất của người anh hùng. a. Hành động mạnh mẽ, quyết đoán. b. Trí tuệ sáng suốt, sâu sắc, nhạy bén. c. Ý chí quyết thắng và tầm nhìn xa trông rộng. d. Tài dụng như thần. e. Lẫm liệt trong chiến trận. Thuviendientu.org C.Kết bài: Nêu ý nghĩa của hình tượng. NguyÔn du vµ TruyÖn KiÒu I/ Giíi thiÖu t¸c gi¶ : GV nªu kh¸i qu¸t néi dung. 1/ T¸c gi¶ : - NguyÔn Du tªn tù lµ Tè Nh•- hiÖu lµ Thanh Hiªn. Quª ë Tiªn §iÒn – Nghi Xu©n – Hµ TÜnh - Sinh tr•ëng trong mét gia ®×nh quÝ téc, cã truyÒn thçng v¨n häc, nhiÒu ®êi lµm quan. - Cha lµ tiÕn sÜ NguyÔn NghiÔm, anh lµ NguyÔn Kh¶m, tõng gi÷ chøc tÓ t•íng. “ Bao giê Ngµn Hèng hÕt c©y S«ng Rum hÕt n­íc hä nµy hÕt quan” 2/ Thêi ®¹i : Cuèi thÕ kû XVIII, ®Çu thÕ kû XIX, chÕ ®é phong kiÕn khñng ho¶ng trÇm träng, b·o t¸p khëi nghÜa T©t S¬n. §Ønh cao lµ diÖt: NguyÔn TrÞnh Xiªm ®¹i ph¸ qu©n Thanh, nh•ng råi l¹i nhanh chãng thÊt b¹i- NguyÔn ¸nh ®¸nh b¹i T©y S¬n: “ Mét phen thay ®æi s¬n hµ M¶nh th©n chiÕc l¸ biÕt lµ vÒ ®©u”. Víi thêi ®¹i Êy, x· héi Êy ®· ¶nh h•ëng lín ®Õn cuéc ®êi , sù nghiÖp, tÝnh c¸ch cña NguyÔn Du. 3/ Sù nghiÖp - cuéc ®êi cña NguyÔn Du: * Cuéc ®êi: - Giai ®o¹n Êu th¬ vµ thanh niªn: Må c«i cha lóc 9 tuæi, må c«i mÑ lóc 12 tuæi . Sèng vµ häc tËp ë Th¨ng Long (anh trai ).lµ ng•êi hµo hoa, phong nh·, häc giái nh•ng ®i thi chØ ®Ëu tam tr•êng. - Nh÷ng n¨m l•u l¹c: Sèng cuéc ®êi giã bôi, lóc ë quª vî Th¸i B×nh, (1786 –1796 ), lóc ë Hµ TÜnh (1796 –1802 ). Trung thµnh víi nhµ Lª, chèng l¹i T©y S¬n… «ng sèng gÇn gòi víi nh©n d©n. - Giai ®oanh lµm quan víi nhµ NguyÔn: §•îc nhµ NguyÔn tin dïng, gi÷ chøc Cai b¹, Tham tri bé lÔ, Ch¸nh sø tuÕ cèng…nh­ng «ng vÉn c¶m thÊy bÊt ®¾c chÝ, gß bã. - 1820 ®i sø sang Trung Quèc lÇn thø 2- Ch•a kÞp ®i – qua ®êi. - HiÓu s©u réng cuéc sèng con ng•êi, cã tÊm lßng nh©n ¸i. * §¸nh gi¸ : “ Tè Nh­ cã con m¾t tr«ngkh¾p s¸u câi, cã tÊm lßng nghÜ ®Õn c¶ ngh×n ®êi. Lêi v¨n t¶ h×nh nh• cã m¸u ch¶y ®Çu ngän bót, n•íc m¾t thÊm trªn tê giÊy, khiÕn ai ®äc ®Õn còng c¶m thÊy thÊm thÝa, ngËm ngïi ”. ( Méng Liªn §•êng chñ nh©n ). 4/ T¸c phÈm: - Ch÷ H¸n: “Thanh hiªn Thi tËp”, “B¾c hµnh t¹p lôc”, “Nam trung t¹p ng©m” (cã tíi 243 bµi ch÷ H¸n ). - Ch÷ N«m: “ TruyÖn KiÒu”, “V¨n chiªu hån”, “Th¸c lêi trai ph­êng nãn”, “V¨n tÕ sèng hai c« g¸i Tr­êng L­u”… II/ Giíi thiÖu truyÖn KiÒu : Thuviendientu.org 1. Nguồn gốc: * TruyÖn KiÒu cßn cã tªn gäi kh¸c lµ “§o¹n tr­êng t©n thanh”. Lµ mét truyÖn th¬ viÕt b»ng ch÷ N«m, dµi 3254 c©u th¬ lôc b¸t. - Dùa theo cèt truyÖn “Kim V©n KiÒu truyÖn” cña Thanh T©m Tµi Nh©n- mét nhµ v¨n Trung Quèc- sèng ë ®êi nhµ Thanh . KÓ vÒ cuéc ®êi Thuý kiÒu ë thÕ kû XVI, nhµ Minh. - TruyÖn KiÒu kh«ng ph¶i b¶n dÞch, mµ lµ s¸ng t¹o cña nhµ th¬. - Dựa theo cốt truyện Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân (Trung quốc) nhưng phần sáng tạo của Nguyễn Du là rất lớn. - Lúc đầu có tên: “Đoạn trường Tân Thanh”, sau đổi thành “Truyện Kiều”. Kết luận: Là tác phẩm văn xuôi viết bằng chữ Nôm. + Tước bỏ yếu tố dung tục, giữ lại cốt truyện và nhân vật. + Sáng tạo về nghệ thuật: Nghệ thuật tự sự, kể chuyện bằng thơ. + Nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc. + Tả cảnh thiên nhiên. * Thời điểm sáng tác: - Viết vào đầu thế kỷ XIX (1805-1809) - Gồm 3254 câu thơ lục bát. rập,… * Đại ý: Truyện Kiều là một bức tranh hiện thực về một xã hội bất công, tàn bạo; là tiếng nói thương cảm trước số phận bi kịch của con người, tiếng nói lên án những thế lực xấu xa và khẳng định tài năng, phẩm chất, thể hiện khát vọng chân chính của con người. 2. Tóm tắt tác phẩm: Phần 1: + Gặp gỡ và đính ước + Gia thế - tài sản + Gặp gỡ Kim Trọng + Đính ước thề nguyền. Phần 2: + Gia biến lưu lạc + Bán mình cứu cha + Vào tay họ Mã + Mắc mưu Sở Khanh, vào lầu xanh lần 1 + Gặp gỡ làm vợ Thúc Sinh bị Hoạn Thư đầy đoạ + Vào lầu xanh lần 2, gặp gỡ Từ Hải + Mắc lừa Hồ Tôn Hiến +Nương nhờ cửa Phật. Phần 3: Đoàn tụ gia đình, gặp lại người xưa. III/ Gi¸ trÞ TruyÖn KiÒu : * Néi dung : GV nªu ng¾n gän. A : Gi¸ trÞ hiÖn thùc: - Bøc tranh XHPK bÊt c«ng, tµn b¹o chµ ®¹p lªn quyÒn sèng con ng•êi. - Sè phËn bÊt h¹nh cña ng•êi phô n÷ ®øc h¹nh, tµi hoa trong x· héi phong kiÕn. B : Gi¸ trÞ nh©n ®¹o : - Lªn ¸n chÕ ®é phong kiÕn v« nh©n ®¹o. - C¶m th«ng sè phËn, bi kÞch con ng•êi. - §Ò cao kh¼ng ®Þnh tµi n¨ng, nh©n phÈm, •íc m¬, kh¸t väng ch©n chÝnh cña con ng•êi. §ã lµ mét b¶n ¸n, mét tiÕng kªu th•¬ng, mét •íc m¬, vµ mét c¸i nh×n bÕ t¾c. Thuviendientu.org * NghÖ thuËt : - Ng«n ng÷: GiÇu ®Ñp, kh¶ n¨ng biÓu c¶m phong phó. - ThÓ lo¹i: ThÓ th¬ lôc b¸t ®· ®¹t tíi ®Ønh cao cña nghÖ thuËt ®iªu luþÖn. KÓ, t¶ (t¶ thiªn nhiªn, t¶ c¶nh ngô t×nh, t¶ hµnh ®éng nh©n vËt, ®Æc biÖt lµ miªu t¶, ph©n tÝch t©m lÝ nh©n vËt ) ®· ®¹t thµnh c«ng v•ît bËc. IV/ LuyÖn tËp: ViÕt bµi giíi thiÖu vÒ NguyÔn du -TruyÖn KiÒu Đề bài :Vẻ đẹp của Thuý Vân và Thuý Kiều Đáp án : Văn bản “Chị em Thuý Kiều ”trích “Truyện Kiều” của Nguyễn Du là một trong những đoạn thơ tả người hay nhất ,đẹp nhất không chỉ bởi ngôn ngữ thơ trong sáng mà còn bởi ở đó có hai chị em nhà họ Vương nhan sắc, tài năng đều hội tụ đủ đầy . Đọc truyện Kiều mấy ai không nhớ vẻ đẹp sắc nước hương trời của hai người con gái đầu lòng của ông bà Vương viên ngoại: Đầu lòng hai ả tố nga Thuý Kiều là chị em là Thuý Vân. Mai cốt cách, tuyết tinh thần Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười Chỉ bốn câu thơ thôi tác giả đã giới thiệu với chúng ta hình ảnh hai người con gái xinh đẹp, dáng hình mảnh dẻ, thanh tao như mai và tâm hồn trắng trong như tuyết .Vẻ đẹp của cả hai đều đạt đến mức “mười phân vẹn mười ”nhưng nét bút của Nguyễn Du vẫn muốn đậm nhạt “mỗi người một vẻ” . Đến với người đọc trước hết là vẻ yêu kiều của Thuý Vân : Vân xem trang trọng khác vời Khuân trăng đầy đặn, nét ngài nở nang Hoa cười, ngọc thốt đoan trang Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da . Vân mới đẹp làm sao! Con người nàng toát lên vẻ trang trọng khác vời ,từng đường nét dường như đều là một kỳ công của tạo hoá :gương mặt tròn đầy ,tươi sáng như ánh trăng ,đôi mày dài thanh thoát,miệng cười tươi thắm như hoa ,tiếng nói trong như ngọc ,mái tóc mềm hơn mây ,làn da trắng mịn màng hơn tuyết …Cô gái ấy đã đẹp người lại ý nhị, đoan trang . Mỗi câu thơ thực sự là một nét vẽ tài hoa về bức chân dung giai nhân .Vẻ đẹp của nàng sánh ngang sự sáng trong của trăng,hoa,ngọc, vàng, mây,tuyết -những báu vật tinh khôi trong trẻo của đất trời. Dường như phải tả như thế mới nói hết vẻ yêu kiều của một giai nhân.Vẻ đẹp của Thuý Vân đươc thiên nhiên ưu ái nhường nhịn nên có lẽ cuộc đời sẽ phẳng lặng ấm êm. Đẹp như Thuý Vân tưởng đã là tuyệt thế ,nhưng không : Kiều càng sắc sảo mặn mà So bề tài sắc lại là phần hơn . Kiều đến với người đọc bằng ấn tượng đầu tiên : “sắc sảo mặn mà” .Các từ mang ý nghĩa so sánh:“càng”, “so bề”,“phần hơn”cho thấy nàng không chỉ có vẻ đẹp như Thuý Vân mà nàng còn đẹp hơn thế nữa.Cái “sắc sảo mặn mà” của người con gái đang độ trăng Thuviendientu.org tròn được Nguyễn Du phác hoạ bằng vài nét chấm phá: Làn thu thuỷ nét xuân sơn Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh . Một hai nghiêng nước nghiêng thành Sắc đành đòi một ,tài đành hoạ hai . Không chi tiết như khi tả Thuý Vân ,tả Kiều tác giả chỉ tập trung đặc tả đôi mắt.Đôi mắt đẹp như làn nước mùa thu được điểm tô bằng đôi mày thanh nhẹ ,tươi tắn như dáng núi mùa xuân.Phải chăng khi miêu tả đôi mắt của Thuý Kiều Nguyễn Du muốn người đọc hiểu rằng : đằng sau đôi mắt trong veo ấy là một tâm hồn đa cảm ?Có thể là như thế .Chỉ biết rằng nàng đẹp lắm ,đẹp đến mức hoa phải ghen, liều phải hờn .Phép nhân hoá tài tình khiến người chợt liên tưởng :phải chăng hoa ghen với nàng bởi kém nàng hương sắc ,liễu hờn với nàng bởi kém nàng sự mềm mại thướt tha ?Không bằng những nét vẽ chi tiết ,chỉ vẫn là bút pháp ước lệ tượng trưng nhưng Kiều đã thật sự hiện ra trước mắt người đọc với đầy đủ vẻ đẹp lộng lẫy của một trang quốc sắc thiên hương .Vài cái nhìn của nàng đủ khiến cho thành xiêu nước đổ . Buồn thay, chính vẻ đẹp sắc sảo mặn mà khiến thiên nhiên cũng phải hờn ghen, đố kỵ ấy đã dự báo trước một cuộc đời đầy sóng gió sẽ ập đến với nàng . Không chỉ có nhan sắc tuyệt đỉnh,Thuý Kiều còn là người con gái thông minh, đa tài : Thông minh vốn sẵn tính trời Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm. Ở nàng hội tụ đầy đủ tài thi- ca -nhạc- hoạ.Đỉnh cao của khiếu âm nhạc ở nàng là tài soạn nhạc với cung đàn“bạc mệnh ”mang âm điệu não nùng.Dường như số phận đã nhập vào điệu hồn riêng của nàng để hoá thân thành bản đàn bạc mệnh. Thuyết “tài mệnh tương đố” cũng mách bảo người nghe về một tương lai dâu bể sẽ xô cuốn đời nàng .Tất cả tài năng của Kiều đều ở mức tuyệt đỉnh ,tuyệt đỉnh như chính nhan sắc mà tạo hoá đã kỳ công ban cho nàng, mà“hồng nhan đa truân”,”chữ tài liền với chữ tai một vần ”.Triết lý đó đã được người học trò xuất sắc của đạo Khổng vận dụng để dự đoán trước cuộc đời của người con gái sắc nước hương trời ấy. Dẫu vẫn sử dụng bút pháp miêu tả ước lệ tương trưng của văn thơ cổ song với tâm hồn mẫn cảm tài hoa,với cách sử dụng ngôn từ chắt lọc,chau chuốt,Nguyễn Du đã khắc hoạ thật sinh động hai bức chân dung Thuý Vân và Thuý Kiều,mỗi người một vẻ đẹp riêng, toát lên từng tính cách số phận riêng,không lẫn vào nhau và càng không dễ phai nhoà trong tâm hồn người đọc . Với một tấm nhân đạo ,một quan điểm thẩm mỹ và triết lý vì con người ,ở đoạn trích này Nguyễn Du đã thực sự tạo nên một viên ngọc bằng ngôn ngữ đẹp nhất ,lấp lánh nhất và cũng ý nghĩa nhất .Đúng như nhận định :“Với bút pháp tinh diệu, Nguyễn Du không những tạo nên được hai bức chân dung mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười mà dường như còn nói lên được cả tính cách ,thân phận …toát ra từ diện mạo của mỗi vẻ đẹp riêng ” (Hoài Thanh ). C¶nh ngµy xu©n I. ®äc - t×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n Thuviendientu.org 1. §äc - Gi¶i nghÜa tõ khã 2. VÞ trÝ ®o¹n trÝch - Sau ®o¹n t¶ tµi s¾c chÞ em Thuý KiÒu. - Néi dung : T¶ c¶nh ngµy xu©n trong tiÕt th¸ng 3 ( Thanh minh ) vµ c¶nh du xu©n cña chÞ em Thuý KiÒu. 3. Bè côc - 4 c©u ®Çu : Gîi t¶ khung c¶nh ngµy xu©n. - 8 c©u tiÕp : Khung c¶nh lÔ héi trong tiÕt Thanh minh. - 6 c©u cuèi : C¶nh chÞ em Thuý KiÒu du xu©n trë vÒ. Bè côc theo tr×nh tù thêi gian cuéc du xu©n. C¶nh thiªn nhiªn, c¶nh sinh ho¹t ®îc miªu t¶ theo tr×nh tù kh«ng gian, tr×nh tù thêi gian. II. T×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n 1. Khung c¶nh ngµy xu©n - Hai c©u th¬ ®Çu gîi lªn ®Æc ®iÓm riªng cña mïa xu©n : + Chim Ðn ®a thoi (H×nh ¶nh con Ðn ®a thoi - Èn dô nh©n ho¸ võa gîi t¶ kh«ng gian, võa gîi thêi gian tr«i nhanh - ngµy xu©n tr«i nhanh) + ThiÒu quang: ¸nh s¸ng(thêi gian mïa xu©n cã 90 ngµy vËy mµ giê ®· hÕt 60 ngµy - ®· bíc sang th¸ng ba, th¸ng cuèi mïa xu©n. Gîi c¶m gi¸c tiÕc nuèi tríc lµn ¸nh s¸ng ®Ñp cña mïa xu©n). Gîi t¶ kh«ng gian kho¸ng ®¹t trong trÎo, tinh kh«i, giµu søc sèng. - Hai c©u th¬ tiÕp : Lµ mét bøc tranh tuyÖt t¸c vÒ c¶nh ngµy xu©n trong s¸ng : + Cá non : Gîi sù míi mÎ, tinh kh«i giµu søc sèng. + Xanh tËn ch©n trêi : Kho¸ng ®¹t, trong trÎo. + Tr¾ng ®iÓm : NhÑ nhµng, thanh khiÕt, sèng ®éng, cã hån. Mµu xanh + tr¾ng : Gîi c¶m gi¸c mªnh m«ng mµ qu¹nh v¾ng, trong s¸ng mµ trÎ trung, nhÑ nhµng mµ thanh khiÕt. NÒn cña tranh lµ mét mµu xanh b¸t ng¸t tíi tËn ch©n trêi cña ®ång cá, trªn ®ã ®iÓm xuyÕt mét vµi b«ng lª tr¾ng. Mét bøc tranh mïa xu©n víi ®êng nÐt thanh tó, mÇu s¾c hµi hoµ, trong trÎo. - Bót ph¸p nghÖ thuËt: T¶ Ýt, gîi nhiÒu, gîi kÕt hîp víi t¶; c¸ch dïng tõ ®éc ®¸o "tr¾ng ®iÓm ". TÊt c¶ kh¾c ho¹ nªn mét bøc tranh xu©n hoa lÖ, tuyÖt mÜ - chøng tá tµi nghÖ miªu t¶ thiªn nhiªn cña NguyÔn Du. So sánh với câu thơ cổ: - Bút pháp gợi tả vẽ lên vẻ đẹp riêng của mùa xuân có: + Hương vị: Hương thơm của cỏ. + Màu sắc: Màu xanh mướt cảu cỏ. + Đường nét: Cành lê điểm vài bông hoa. “Phương thảo liên thiên bích”: Cỏ thơm liền với trời xanh. “Lê chi sổ điểm hoa”: Trên cành lê có mấy bông hoa. Cảnh vật đẹp dường như tĩnh lại. +Bút pháp gợi tả câu thơ cổ đã vẽ lên vẻ đẹp riêng của mùa xuân có hương vị, màu sắc, đường nét: - Hương thơm của cỏ non (phương thảo). Cả chân trời mặt đất đều một màu xanh (Liên thiên bích). - Đường nét của cành lê thanh nhẹ, điểm vài bông hoa gợi cảnh đẹp tĩnh tại, yên bình. Điểm khác biệt: Từ “trắng” làm định ngữ cho cành lệ, khiến cho bức tranh mùa xuân gợi ấn tượng khác lạ, đây là điểm nhấn nổi bật thần thái của câu thơ, màu xanh non của cỏ cộng sắc trắng Thuviendientu.org hoa lệ tạo nên sự hài hoà tuyệt diệu, biểu hiện tài năng nghệ thuật của tác giả. Tác giả sử dụng thành công nghệ thuật miêu tả gợi cảm cùng với cách dùng từ ngữ và nghệ thuật tả cảnh tài tình, tạo nên một khung cảnh tinh khôi, khoáng đạt, thanh khiết, giàu sức sống 2. C¶nh lÔ héi ngµy xu©n trong 2. Khung cảnh lễ hội trong tiết thanh minh. Ngày xuân: Lễ tảo mộ(đi viếng và sửa sang phần mộ người thân). Hội đạp thanh (giẫm lên cỏ xanh): Đi chơi xuân ở chốn làng quê. Gần xa nô nức yến anh Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân Dập dìu tài tử giai nhân Ngựa xe như nước áo quần như nêm Ngổn ngang gò đống kéo lên Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay - Các danh từ (yến anh, chị em, tài tử, giai nhân…): gợi tả sự đông vui nhiều người cùng đến hội. - Các động từ (sắm sửa, dập dìu…): thể hiện không khí náo nhiệt, rộn ràng của ngày hội. - Các tính từ (gần xa, nô nức…): làm rõ hơn tâm trạng người đi hội. Cách nói ẩn dụ gợi hình ảnh từng đoàn người nhộn nhịp đi chơi xuân như chim én, chim oanh ríu rít, vì trong lễ hội mùa xuân, tấp nập, nhộn nhịp nhất vẫn là nam thanh nữ tú (tài tử, giai nhân). 3. Cảnh chị em Kiều du xuân trở về Điểm chung: vẫn mang nét thanh dịu của mùa xuân. Khác nhau bởi thời gian, không gian thay đổi (sáng - chiều tà; vào hội - tan hội). - Những từ láy “tà tà, thanh thanh, nao nao” không chỉ dừng ở việc miêu tả cảnh vật mà còn bộc lộ tâm trạng con người. Hai chữ “nao nao” “thơ thẩn” gợi cảm giác, cảnh vật nhuốm màu tâm trạng. Thiên nhiên đẹp nhưng nhuốm màu tâm trạng: con người bâng khuâng, xao xuyến về một ngày vui sắp hết, sự linh cảm về một điều sắp xảy ra. Cảm giác nhộn nhịp, vui tươi, nhường chỗ cho nỗi bâng khuâng, xao xuyến trước lúc chia tay: không khí rộn ràng của lễ hội không còn nữa, tất cả nhạt dần, lặng dần. III. Tæng kÕt - luyÖn tËp 1. Néi dung C¶nh ngµy xu©n lµ bøc tranh thiªn nhiªn, lÔ héi mïa xu©n t¬i ®Ñp, trong s¸ng. 2. §Æc s¾c nghÖ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn cña NguyÔn Du - §o¹n th¬ cã kÕt cÊu hîp lý theo tr×nh tù thêi gian cña cuéc du xu©n. C¶nh ®îc miªu t¶ theo tr×nh tù kh«ng gian vµ tr×nh tù thêi gian. - Cã sù kÕt hîp gi÷a t¶ vµ gîi. - Sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt Èn dô - nh©n ho¸. - C¸ch sö dông tõ ghÐp, tõ l¸y giµu chÊt t¹o h×nh. - Víi bót ph¸p íc lÖ tîng trng c¶nh vËt hiÖn lªn rÊt sèng ®éng, gÇn gòi. - Ng«n ng÷ th¬ ®Ëm ®µ tÝnh d©n téc. NguyÔn Du xøng ®¸ng lµ bËc thÇy trong t¶ c¶nh thiªn nhiªn. Ghi nhí : SGK. Thuviendientu.org KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH (Trích Truyện Kiều - Nguyễn Du I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản 1. Đọc 2. Vị trí đoạn trích Đoạn trích nằm ở phần thứ hai (Gia biến và lưu lạc). Sau khi biết mình bị lừa vào chốn lầu xanh, Kiều uất ức định tự vẫn. Tú Bà vờ hứa hẹn đợi Kiều bình phục sẽ gả chồng cho nàng vào nơi tử tế, rồi đưa Kiều ra giam lỏng ở lầu Ngưng Bích, đợi thực hiện âm mưu mới. - Sau khi chị em Kiều đi tảo mộ chơi xuân trở về, Kiều gặp gỡ và đính ước với Kim Trọng. - Gia đình Kiều bị vu oan, cha và em trai bị bắt. - Nàng quyết định bán mình chuộc cha và em, nhờ Thuý Vân giữ trọn lời hứa với chàng Kim. - Nàng rơi vào tay họ Mã, bị Mã Giám Sinh làm nhục, bị Tú Bà ép tiếp khách, Kiều tự vẫn. Tú Bà giả vờ khuyên bảo, chăm sóc thuốc thang hứa gả cho người khác, thực ra là đưa Kiều ra ở Lầu Ngưng Bích để thực hiện âm mưu mới. 3. Kết cấu Đoạn trích chia làm 3 phần: - 6 câu thơ đầu: khung cảnh tự nhiên. - 8 câu tiếp: Nỗi nhớ của Kiều. - 8 câu cuối: Nỗi buồn sâu sắc của Kiều. II. Đọc, tìm hiểu đoạn trích 1. 6 câu thơ đầu - Ngưng Bích (tên lầu): đọng lại sắc biếc. - Khoá xuân: khoá kín tuổi xuân, ý nói cấm cung. Trong trường hợp này, tác giả có ý mỉa mai cảnh ngộ trớ trêu, bất hạnh của Kiều. Thuý Kiều ngắm nhìn “vẻ non xa”, “mảnh trăng gần” như ở cùng chung một vòm trời, trong một bức tranh đẹp. - Một khung cảnh tự nhiên mênh mông hoang vắng, rợn ngợp, thiếu vắng cuộc sống của con người. - Bốn bề xa trông bát ngát, cồn cát vàng nổi lên nhấp nhô như sóng lượn mênh mông. - Bụi hồng trải ra trên hàng dặm xa. - Gợi vòng tuần hoàn khép kín của thời gian. Con người bị giam hãm tù túng trong vòng luẩn quẩn của thời gian, không gian. - Nỗi cô đơn buồn tủi, chán chường, những vò xé ngổn ngang trong lòng trước hoàn cảnh số phận éo le. 2. 8 câu tiếp a) Nỗi nhớ Kim Trọng Không phải Kiều không thương nhớ cha mẹ, nhưng sau gia biến, nàng coi như đã làm trọn bổn phận làm con với cha mẹ. Bao nhiêu việc xảy ra, giờ đây một mình ở lầu Ngưng Bích, nàng nhớ về người yêu trước hết (nàng coi mình đã phụ tình Kim Trọng). - Nhớ cảnh thề nguyền. - Hình dung Kim Trọng đang mong đợi. - Nỗi nhớ không gì có thể làm phai nhạt. - Ân hận giày vò vì đã phụ tình chàng Kim. Thuviendientu.org Nỗi nhớ theo suốt nàng 15 năm lưu lạc sau này. b) Nỗi nhớ cha mẹ - Xót xa cha mẹ đang mong tin con. - Xót thương vì không được chăm sóc cha mẹ già yếu. - Xót người tựa cửa hôm mai: Câu thơ này gợi hình ảnh người mẹ tựa cửa trông tin con. - Quạt nồng ấp lạnh: mùa hè, trời nóng nực thì quạt cho cha mẹ ngủ, mùa đông, trời lạnh giá thì vào nằm trước trong giường (ấp chiếu chăn) để khi cha mẹ ngủ, chỗ nằm đã ấm sẵn. Câu này ý nói Thuý Kiều lo lắng không biết ai sẽ phụng dưỡng cha mẹ. - Sân Lai: Sân nhà lão Lai Tử. Theo truyện xưa thì Lai Tử là một người con rất hiếu thảo, tuy đã già rồi mà còn nhảy múa ở ngoài sân để cha mẹ vui. Nỗi lòng tưởng nhớ người yêu, xót thương cha mẹ thể hiện tấm lòng vị tha, nhân hậu, thuỷ chung, giàu đức hy sinh. Nàng nhớ người thân, cố quên đi cảnh ngộ đau khổ của mình. 3. 8 câu cuối Mỗi câu lục đều bắt đầu bằng “buồn trông”. Cửa bể lúc chiều hôm, thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa - Ngọn nước mới sa - Hoa trôi man mác về đâu. Nhớ về quê hương. Đây là một hình ảnh khá quen thuộc trong thơ cổ, gợi nỗi nhớ quê: “Quê hương khuất bóng hoàng hôn- Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai” (Thơ Thôi Hiệu) Liên tưởng thân phận mình như bông hoa kia, trôi dạt vô định. - Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. Không còn chút hy vọng, tất cả một màu xanh. Bút pháp tả cảnh ngụ tình đặc sắc, diễn tả tâm trạng buồn tràn ngập niềm chua xót về mối tình tan vỡ, nõi đau buồn vì cách biệt cha mẹ, lo sợ hãi hùng trước con tai biến dữ dội, lúc nào cũng như sắp ập đến, nỗi tuyệt vọng của nàng trước tương lai vô định. III. Tổng kết 1. Về nghệ thuật. Bút phát miêu tả tài tình (tả cảnh ngụ tình), khắc hoạ tâm lý nhân vật, ngôn ngữ độc thoại, điệp ngữ liên hoàn, đối xứng, hình ảnh ẩn dụ. 2. Về nội dung. Nỗi buồn nhớ sâu sắc của Kiều khi ở lầu Ngưng Bích chính là tâm trạng cô đơn lẻ loi, ngổn ngang nhiều mối, đau đớn vì phải dứt bỏ mối tình với chàng Kim, xót thương cha mẹ đơn côi, tương lai vô định Mà GIÁM SINH MUA KIỀU (Trích Truyện Kiều - Nguyễn Du) i. §äc - t×m hiÓu chung v¨n b¶n 1. §äc. 2. T×m hiÓu tõ ng÷ khã. 3. VÞ trÝ ®o¹n trÝch - §o¹n trÝch gåm 26 c©u tõ c©u 621 ®Õn c©u 646 trong TruyÖn KiÒu. - Đoạn trích thuộc phần Gia biến và lưu lạc,mở đầu kiếp đoạn trường cảu người con gái họ Vương. Gia đình Kiều bị thằng bán tơ vu oan. Cha và em bị bắt giam. Kiều quyết định bán mình để lấy tiền cứu cha và em. Mụ mối đưa người khách đến. Đoạn thơ viết về việc Mã Giám Sinh mua Thuviendientu.org Kiều, cuộc mua bán được nguỵ trang dưới hành thức lễ vấn danh. 4. §¹i ý §o¹n trÝch nãi vÒ viÖc M· Gi¸m Sinh ®Õn mua KiÒu. II. t×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n 1. Nh©n vËt M· Gi¸m Sinh: a. DiÖn m¹o, cö chØ: - Lai lÞch: + Ngêi "viÔn kh¸ch". + Tªn: M· Gi¸m Sinh (XuÊt hiÖn trong vai mét chµng sinh viªn Quèc Tö Gi¸m, ®i mua KiÒu lµm lÏ). + Quª: HuyÖn L©m Thanh + Tuæi: Qu¸ niªn ngo¹i tø tuÇn.  Lai lÞch kh«ng râ rµng, cô thÓ. - Ng«n ng÷: céc lèc, khiÕm nh·. - DiÖn m¹o: + Mµy r©u nh½n nhôi, + ¸o quÇn b¶nh bao  ch¶i chuèt lè l¨ng, kÖch cìm. - D¸ng ®iÖu, cö chØ: + Tríc thÇy sau tí lao xao  ån µo, l¸o nh¸o, kÐm lÞch sù. + "Ngåi tãt": tÝnh tõ chØ b¶n chÊt ngåi nhanh, ngåi chæm hæm, ng¶ ghÕ kh«ng cÇn ai ®îi, ai mêi, M· Gi¸m Sinh hiÖn râ lµ con ngêi ngç ng¸o, hçn xîc.. * M· Gi¸m Sinh lµ kÎ gi¶ dèi, thiÕu lÔ ®é, thiÕu lÞch sù vµ lßng tù träng. H¾n kh«ng ph¶i lµ mét sinh viªn mµ chØ lµ mét kÎ tiÓu nh©n, v« häc, ®Ých thÞ lµ mét con bu«n. - NghÖ thuËt: Kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt qua hµnh ®éng, cö chØ. b. B¶n chÊt, tÝnh c¸ch - B»ng mäi c¸ch, mäi thñ ®o¹n, h¾n nh×n KiÒu, ng¾m KiÒu víi nh÷ng hµnh ®éng bØ æi: "®¾n ®o c©n s¾c c©n tµi" - h¾n c©n ®o ®ong ®Õm, tÝnh to¸n thiÖt h¬n råi "Ðp cung cÇm nguyÖt thö bµi qu¹t th¬"  nhÊc lªn, ®Æt xuèng xoay xë ®ñ ®iÒu nh mãn hµng chî bóa. - Khi ®· võa lßng, võa ý víi mãn hµng h¾n víi nãi: "R»ng mua ngäc ®Õn Lam KiÒu Sinh nghi xin d¹y bao nhiªu cho têng" C©u ®Çu y cè ra vÎ lµ ngêi cã häc thøc, th«ng th¹o "®iÓn cè", ¨n nãi hoa v¨n nhng y kh«ng thÓ lªn giäng hµo hoa ®îc qu¸ mét c©u. C©u thø 2 ®· béc lé th¸i ®é thùc dông, nãi tr¾ng, nãi th¼ng vµo vÊn ®Ò. - Mua b¸n ng· gi¸ "cß kÌ"  keo kiÖt, ti tiÖn, bØ æi. Y lîi dông b¾t bÝ, d×m gi¸, tr¶ víi gi¸ rÎ nhÊt. Tõ ngµn vµng h¹ xuèng cßn h¬n bèn tr¨m - cha ®îc mét nöa.  Mét tªn bu«n thÞt, b¸n ngêi. Con bu«n sµnh sái ®ª tiÖn, ghª tëm. 2. T©m tr¹ng Thuý KiÒu: - §au buån, nhôc nh·, xãt xa, ª chÒ. "Nçi m×nh thªm tøc nçi nhµ ThÒm hoa mét bíc, lÖ hoa mÊy hµng" - KiÒu ng¹i ngïng, e lÖ: "Ng¹i ngïng dÝn giã, e s¬ng Ngõng hoa bãng thÑn, tr«ng g¬ng mÆt dµy" - Nµng lµ hiÖn th©n cña nçi khæ ®au, c©m lÆng.  Suèt cuéc mua b¸n KiÒu kh«ng nãi lÊy mét c©u, chØ ©m thÇm chÞu ®ùng v× nµng ®· tù nguyÖn b¸n m×nh chuéc cha. Nµng s½n sµng hµnh ®éng tÊt c¶ v× ch÷ "hiÕu". - T¸c gi¶ ®· thÓ hiÖn t©m tr¹ng cña KiÒu b»ng tÊt c¶ nçi ®au qu»n qu¹i, ®au ®ín, tëng nh níc m¾t r¬i, m¸u ch¶y trªn ®Çu ngän bót. Ta c¨m ghÐt x· héi phong kiÕn ®· ®Èy KiÒu vµo con ®êng ®o¹n trêng ch«ng gai vµ ®Çy b·o tè. Thuviendientu.org III. tæng kÕt §o¹n trÝch lµ mét dÉn chøng minh hïng hån cho tµi n¨ng miªu t¶ t©m lÝ vµ x©y dùng h×nh tîng nh©n vËt tµi t×nh cña ®¹i thi hµo NguyÔn Du. Nã lµ mét trong mu«n vµn tiÕng kªu th¬ng tríc sè phËn bÊt h¹nh cña ngêi phô n÷, ®ång thêi lµ lêi kÕt ¸n ©m thÇm mµ kh«ng kÐm phÇn m·nh liÖt. C¸i x· héi phong kiÕn suy tµn ®· sinh ra nh÷ng kÎ bÊt l¬ng nh M·, v× lîi Ých c¸ nh©n chóng s½n sµng chµ ®¹p th« b¹o lªn nh©n phÈm co ngêi. Th«ng ®iÖp mµ nhµ th¬ muèn göi ®Õn tÊt c¶ chóng ta lµ "H·y chÆn ®øng bµn tay téi ¸c, h·y cøu lÊy con ngêi" IV. Tìm hiểu tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du. Tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du được thể hiện cụ thể trên hai phương diện: - Tác giả tỏ thái độ khinh bỉ và căm phẫn sâu sắc bọn buôn người, đồng thời tố cáo thế lực đồng tiền chà đạp lên con người. + Miêu tả Mã Giám Sinh với cái nhìn mỉa mai, châm biếm. + Lời nhận xét: “Tiền lưng đã sẵn việc gì chẳng xong”, thể hiện sự chua xót, căm phẫn, tố cáo thế lực đồng tiền chà đạp lên con người. - Niềm cảm thương sâu sắc trước thực trạng nhân phẩm con người bị hạ thấp, bị chà đạp, biểu hiện cụ thể qua hình ảnh nhân vật Thuý Kiều. V. Kết luận chung về đoạn trích. 1. Về nghệ thuật. Nghệ thuật: tả người (nhân vật phản diện) tả thực, từ dắt, tả ngoại hình để làm nổi bật bản chất nhân vật. 2. Về nội dung. - Thể hiện giá trị hiện thực, nhân đạo, làm cho người đọc thấy được bộ mặt ghê tởm của bọn buôn người. - Cảm thông nỗi đau khổ của người phụ nữ tài sắc, tố cáo thực trạng xã hội, lên án thế lực đồng tiền trong xã hội phong kiến suy tàn. IV/ LuyÖn tËp: ViÕt bµi Ph©n tÝch nh©n vËt M· Gi¸m Sinh C¸c d¹ng bµi tËp trong phÇn ®o¹n trÝch truyÖn KiÒu Câu 1 Chép lại chính xác 4 dòng thơ đầu trong đoạn trích Cảnh ngày xuân trích trong Truyện Kiều của Nguyễn Du. Viết khoảng 5 câu nhận xét về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ đó. Học sinh chép chính xác 4 dòng thơ cho 0,5 điểm (nếu sai 3 lỗi chính tả hoặc từ ngữ trừ 0,25 điểm) : Ngày xuân con én đưa thoi, Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi. Cỏ non xanh tận chân trời, Cành lê trắng điểm một vài bông hoa. Nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ (1 điểm) 3. Cảnh chị em Kiều du xuân trở về Thuviendientu.org Điểm chung: vẫn mang nét thanh dịu của mùa xuân. Khác nhau bởi thời gian, không gian thay đổi (sáng - chiều tà; vào hội - tan hội). - Những từ láy “tà tà, thanh thanh, nao nao” không chỉ dừng ở việc miêu tả cảnh vật mà còn bộc lộ tâm trạng con người. Hai chữ “nao nao” “thơ thẩn” gợi cảm giác, cảnh vật nhuốm màu tâm trạng. Thiên nhiên đẹp nhưng nhuốm màu tâm trạng: con người bâng khuâng, xao xuyến về một ngày vui sắp hết, sự linh cảm về một điều sắp xảy ra. Cảm giác nhộn nhịp, vui tươi, nhường chỗ cho nỗi bâng khuâng, xao xuyến trước lúc chia tay: không khí rộn ràng của lễ hội không còn nữa, tất cả nhạt dần, lặng dần. C©u 2. a. Cho c©u th¬ sau: “ KiÒu cµng s¾c s¶o mÆn mµ” H·y chÐp chÝnh x¸c nh÷ng c©u th¬ tiÕp theo t¶ s¾c ®Ñp cña Thuý KiÒu. b. Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ nh÷ng h×nh t­îng nghÖ thuËt ­íc lÖ “thu thuû”, “xu©n s¬n”? C¸ch nãi “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n” dïng nghÖ thuËt Èn dô hay ho¸n dô? Gi¶i thÝch râ v× sao em chän nghÖ thuËt Êy? c. Nãi khi vÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu, t¸c gi¶ NguyÔn Du ®· dù b¸o tr•íc cuéc ®êi vµ sè phËn cña nµng cã ®óng kh«ng? H·y lµ râ ý kiÕn cña em? Gîi ý: a. Yªu cÇu HS ph¶i chÐp chÝnh x¸c c¸c c©u th¬ t¶ s¾c ®Ñp cña Thuý KiÒu : “KiÒu cµng s¾c s¶o mÆn mµ So bÒ tµi s¾c l¹i lµ phÇn h¬n Lµn thu thuû, nÐt xu©n s¬n Hoa ghen thua th¾m, liÔu hên kÐm xanh Mét hai nghiªng n•íc nghiªnh thµnh S¾c ®µnh ®ßi mét, tµi ®µnh ho¹ hai”. b. * H×nh t­îng nghÖ thuËt ­íc lÖ “thu thuû”, “xu©n s¬n” cã thÓ hiÓu lµ: + “Thu thuû” (n­íc hå mïa thu) t¶ vÎ ®Ñp cña ®«i m¾t Thuý KiÒu trong s¸ng, thÓ hiÖn sù tinh anh cña t©m hån vµ trÝ tuÖ; lµn n•íc mµu thu gîi lªn thËt sinh ®éng vÎ ®Ñp cña ®«i m¾t trong s¸ng, long lanh, linh ho¹t. + “Xu©n s¬n” (nói mïa xu©n) gîi lªn ®«i l«ng mµy thanh tó trªn g•¬ng mÆt trÎ trung trµn ®Çy søc sèng. + C¸ch nãi “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n” lµ c¸ch nãi Èn dô v× vÕ so s¸nh lµ ®«i m¾t vµ ®«i l«ng mµy ®­îc Èn ®i, chØ xuÊt hiÖn vÕ ®­îc so s¸nh lµ “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n” c. Khi t¶ s¾c ®Ñp cña KiÒu, t¸c gi¶ NguyÔn Du ®· dù b¸o tr•íc cuéc ®êi vµ sè phËn cña nµng qua hai c©u th¬: “ Hoa ghen thua th¾m, liÔu hên kÐm xanh” VÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu lµm cho t¹o ho¸ ph¶i ghen ghÐt, ph¶i ®è kÞ: “hoa ghen”, “liÔu hên” nªn sè phËn nµng Ðo le, ®au khæ, ®Çy tr¾c trë. C©u 3. Thuviendientu.org Trong “TruyÖn KiÒu” cã c©u: “T­ëng ng­êi d­íi nguyÖt chÐn ®ång ...................................................” H·y chÐp 7 c©u th¬ tiÕp theo. 1. §o¹n th¬ võa chÐp diÔn t¶ t×nh c¶m cña ai víi ai? 2. TrËt tù diÔn t¶ t©m tr¹ng nhí th•¬ng ®ã cã hîp lÝ kh«ng ? T¹i sao ? 3. ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n theo c¸ch diÔn dÞch ph©n tÝch t©m tr¹ng cña nhan vËt tr÷ t×nh trong ®o¹n th¬ trªn. Gîi ý : 1. 2. §o¹n th¬ võa chÐp nãi lªn t×nh c¶m nhí th•¬ng Kim Träng vµ cha mÑ cña Thuý KiÒu trong nh÷ng ngµy sèng c« ®¬n ë lÇu Ng•ng BÝch. 3. TrËt tù diÔn t¶ t©m tr¹ng nhí th•¬ng cña KiÒu: nhí Kim Träng råi nhí ®Õn cha mÑ, tho¹t ®äc th× thÊy kh«ng hîp lÝ, nh•ng nÕu ®Æt trong c¶nh ngé cña KiÒu lóc ®ã th× l¹i rÊt hîp lÝ. - KiÒu nhí tíi Kim Träng tr•íc khi nhí t¬i cha mÑ lµ v×: + VÇng tr¨ng ë c©u thø hai trong ®o¹n trÝch gîi nhí tíi lêi thÒ víi Kim Träng h«m nµo. + Nµng ®au ®ín xãt xa v× mèi t×nh ®Çu ®Ñp ®Ï ®· tan vì. + C¶m thÊy m×nh cã lçi khi kh«ng gi÷ ®•îc lêi hÑn •íc víi chµng Kim. - Víi cha mÑ dï sao KiÒu còng ®· phÇn nµo lµm trßn ch÷ hiÕu khi b¸n m×nh lÊy tiÒn cøu cha vµ em trong c¬n tai biÕn. - C¸ch diÔn t¶ t©m tr¹ng trªn lµ rÊt phï hîp víi quy luËt t©m lÝ cña nh©n vËt, thÓ hiÖn râ sù tinh tÕ cña ngßi bót NguyÔn Du, ®ång thêi còng cho ta thÊy râ sù c¶m th«ng ®èi víi nh©n vËt cña t¸c gi¶. * GV h•íng dÉn vµ yªu cÇu HS viÕt mét ®o¹n v¨n diÔn dÞch theo yªu cÇu cña ®Ò. C©u 4. C¶m nhËn cña em tr•íc bøc ho¹ tuyÖt ®Ñp vÒ mïa xu©n trong bèn c©u th¬ ®Çu ®o¹n trÝch: “C¶nh ngµy xu©n” (trÝch “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du) Gîi ý: a. Yªu cÇu vÒ néi dung: - CÇn lµm râ 4 c©u th¬ dÇu cña ®o¹n trÝch"C¶nh ngµy xu©n" lµ mét bøc ho¹ tuyÖt ®Ñp vÒ mïa xu©n. + Hai c©u th¬ ®Çu gîi kh«ng gian vµ thêi gian – Mïa xu©n thÊm tho¾t tr«i mau. Kh«ng gian trµn ngËp vÎ ®Ñp cña mïa xu©n, réng lín, b¸t ng¸t. + Hai c©u th¬ sau tËp trung miªu t¶ lµm næi bËt lªn vÎ ®Ñp míi mÎ, tinh kh«i giµu søc sèng, nhÑ nhµng thanh khiÕt vµ cã hån qua: ®•êng nÐt, h×nh ¶nh, mµu s¾c, khÝ trêi c¶nh vËt. - T©m hån con ng•êi vui t•¬i, phÊn chÊn qua c¸i nh×n thiªn nhiªn trong trÎo, t•¬i t¾n hån nhiªn. - Ngßi bót cña NguyÔn Du tµi hoa, giµu chÊt t¹o h×nh, ng«n ng÷ biÓu c¶m gîi t¶. b. Yªu cÇu vª h×nh thøc : - Tr×nh bµy thµnh v¨n b¶n ng¾n. BiÕt sö dông c¸c thao t¸c biÓu c¶m ®Ó lµm râ néi dung. - C©u v¨n m¹ch l¹c, cã c¶m xóc. Thuviendientu.org - Kh«ng m¾c c¸c lçi c©u, chÝnh t¶, ng÷ ph¸p th«ng th•êng (gäi chung lµ lçi diÔn ®¹t) C©u 4. Nh©n vËt Mã Giám Sinh Tuổi tác: Trạc ngoại tứ tuần. - Mày râu nhẵn nhụi. - Áo quần bảnh bao. - Thài độ bất lịch sự đến trơ trẽn: “ghế trên ngồi tót sỗ sàng”. - Ăn nói cộc lốc nhát gừng. - Cách giới thiệu lập lờ, lấp lửng, làm nổi bật nhân vật đóng kịch làm sang. - Không dùng nghệ thuật ước lệ mà tả thực. Mã Giám Sinh là một người quá lứa (ngoài 40) mà “mày râu nhẵn nhụi”, ăn mặc bảnh bao, chau chuốt thái quá, kệch cỡm giữa tuổi tác và hình thức, bộc lộ tính trai lơ. - Dù núp dưới hình thức lễ vấn danh, dạm hỏi nhưng xuyên suốt bài thơ là một cuộc mua bán: + Xem hàng: đắn đo cân sắc cân tài. + Hỏi giá. + Mặc cả: cò kè bớt một thêm hai. Tác giả mô tả lô-gic, chặt chẽ như cảnh mua bán hàng hoá. Mã Giám Sinh bộc lộ bản chất là một con buôn sành sỏi, lọc lõi, mất hết nhân tính. + Ép cung… thử bài… + Mặn nồng… + Bằng lòng… tuỳ cơ dặt dìu. Thái độ cẩn trọng, sợ mua hớ, thức chất là hỏi giá (được che đậy bằng những lời mĩ miều). Về bản chất, Mã Giám Sinh điển hình cho loại con buôn lưu manh, vừa giả dối, bất nhân vừa ti tiện. C©u 5. 1 Nhận xét về nghệ thuật tả người của Nguyễn Du qua đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều. Nhận xét nghệ thuật tả người của Nguyễn Du qua đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều cần đạt được các ý cơ bản sau : §¸p ¸n: - Bút pháp tả thực được Nguyễn Du sử dụng để miêu tả nhân vật Mã Giám Sinh. Bằng bút pháp này, chân dung nhân vật hiện lên rất cụ thể và toàn diện : trang phục áo quần bảnh bao, diện mạo mày râu nhẵn nhụi, lời nói xấc xược, vô lễ, cộc lốc "Mã Giám Sinh", cử chỉ hách dịch ngồi tót sỗ sàng... tất cả làm hiện rõ bộ mặt trai lơ đểu giả, trơ trẽn và lố bịch của tên buôn thịt bán người giả danh trí thức. - Trong Truyện Kiều, tác giả sử dụng bút pháp tả thực để miêu tả các nhân vật phản diện như Mã Giám Sinh, Tú Bà, Sở Khanh, Hồ Tôn Hiến... phơi bày bộ mặt thật của bọn chúng trong xã hội đương thời, nhằm tố cáo, lên án xã hội phong kiến với những con người bỉ ổi, đê tiện đó. C©u 6. Viết đoạn văn khoảng 8 đến 10 câu nhận xét về nghệ thuật tả người của Nguyễn Du qua đoạn trích Chị em Thuý Kiều (Ngữ văn 9 -Tập một). Thuviendientu.org Câu 7: (1,5 điểm) Học sinh cần viết được các ý cụ thể : - Tả chị em Thuý Kiều, Nguyễn Du sử dụng bút pháp ước lệ tượng trưng, lấy vẻ đẹp của thiên nhiên để so sánh với vẻ đẹp của con người : + Thuý Vân : Đoan trang, phúc hậu, quý phái : hoa cười ngọc thốt, mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da. + Thuý Kiều : Sắc sảo mặn mà, làn thu thuỷ, nét xuân xanh, hoa ghen, liễu hờn. - Dùng lối ẩn dụ để ví von so sánh nhằm làm bật lên vẻ đẹp đài các của hai cô gái mà qua đó, nhà thơ muốn đề cao vẻ đẹp của con người. - Thủ pháp đòn bẩy, tả Vân trước, Kiều sau cũng là một bút pháp tài hoa của Nguyễn Du để nhấn vào nhân vật trung tâm : Thuý Kiều, qua đó làm nổi bật vẻ đẹp của nàng Kiều cùng những dự báo về nỗi truân chuyên của cuộc đời nàng sau này. Câu 8 Chép lại bốn câu thơ nói lên nỗi nhớ cha mẹ của Thuý Kiều trong đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích và nhận xét về cách dùng từ ngữ hình ảnh trong đoạn thơ. Yêu cầu : - Chép chính xác 4 dòng thơ : "Xót người tựa cửa hôm mai, Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ ? Sân Lai cách mấy nắng mưa, Có khi gốc tử đã vừa người ôm." - Nhận xét cách sử dụng từ ngữ hình ảnh trong đoạn thơ : dùng những điển tích, điển cố sân Lai, gốc tử để thể hiện nỗi nhớ nhung và sự đau đớn, dằn vặt không làm tròn chữ hiếu của Kiều. Các hình ảnh đó vừa gợi sự trân trọng của Kiều đối với cha mẹ vừa thể hiện tấm lòng hiếu thảo của nàng. Câu 9 Phân tích ý nghĩa của các từ láy trong đoạn thơ : "Nao nao dòng nước uốn quanh Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang Sè sè nắm đất bên đường, Rầu rầu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh." (Trích Truyện Kiều - Nguyễn Du) Học sinh phát hiện các từ láy nao nao, nho nhỏ, sè sè, rầu rầu và thấy tác dụng của chúng : vừa chính xác, tinh tế, vừa có tác dụng gợi nhiều cảm xúc trong người đọc. Các từ láy vừa gợi tả hình ảnh của sự vật vừa thể hiện tâm trạng con người. - Từ láy ở hai dòng đầu : gợi cảnh sắc mùa xuân lúc chiều tà sau buổi hội vẫn mang cái nét thanh tao trong trẻo của mùa xuân nhưng nhẹ nhàng tĩnh lặng và nhuốm đầy tâm trạng. Từ láy "nao nao" gợi sự xao xuyến bâng khuâng về một ngày vui xuân đang còn mà sự linh cảm về điều gì đó sắp xảy ra đã xuất hiện. Thuviendientu.org - Từ láy ở hai câu sau báo hiệu cảnh sắc thay đổi nhuốm màu u ám thê lương. Các từ gợi tả được hình ảnh nấm mồ lẻ loi đơn độc lạc lõng giữa ngày lễ tảo mộ thật đáng tội nghiệp khiến Kiều động lòng và chuẩn bị cho sự xuất hiện của hàng loạt những hình ảnh của âm khí nặng nề trong những câu thơ tiếp theo C©u 10. a. ChÐp chÝnh x¸c 8 c©u cuèi cña ®o¹n trÝch “KiÒu ë lÇu Ng­ng BÝch”. b. Trong 8 c©u th¬ võa chÐp, ®iÖp ng÷ “Buån tr«ng” ®­îc lÆp l¹i 4 lÇn. C¸ch lÆp ®i lÆp l¹i ®iÖp ng÷ ®ã cã t¸c dông g×. Gîi ý: a. ChÐp chÝnh x¸c 8 c©u cuèi ®o¹n trÝch “KiÒu ë lÇu Ng­ng BÝch”. b. T¸c dông cña ®iÖp ng÷ “buån tr«ng”: - Côm tõ “buån tr«ng” më ®Çu c¸c c©u lôc (c©u 6 tiÕng) trong thÓ th¬ lôc b¸t ®· t¹o nªn ©m h•ëng trÇm buån, b¸o hiÖu nh÷ng ®au buån mµ KiÒu sÏ ph¶i g¸nh chÞu trong suèt cuéc ®êi l•u l¹c, ch×m næi. - §iÖp tõ gãp phÇn diÔn t¶ t©m tr¹ng buån sÇu cña KiÒu kÐo dµi triÒn miªn, g©y nªn mét t©m tr¹ng ®Çy nÆng nÒ, lo ©u, sî h·i. T©m tr¹ng Êy t•ëng kh«ng bao giê kÕt thóc vµ ngµy cµng t¨ng. C©u 11. B»ng nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ “TruyÖn KiÒu”, h·y tr×nh bµy vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ vµ kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt cña NguyÔn Du. I/ T×m hiÓu ®Ò - §Ò yªu cÇu ph©n tÝch mét gi¸ trÞ nghÖ thuËt næi bËt cña nghÖ thuËt TruyÖn KiÒu: nghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt. Cã thÓ nãi trong v¨n häc trung ®¹i, kh«ng cã mét t¸c gi¶ thø hai nµo thµnh c«ng trong viÖc miªu t¶ nh©n vËt nh• NguyÔn Du (theo Gi¸o s• NguyÔn Léc). - Chñ yÕu sö dông kiÕn thøc trong c¸c ®o¹n trÝch häc, cã thÓ vËn dông thªm mét sè hiÓu biÕt vÒ c¸c nh©n vËt trong truyÖn th«ng qua mét vµi c©u miªu t¶ mçi nh©n vËt. - C¨n cø vµo tõng ®o¹n trÝch ®· häc mµ kh¸i qu¸t lªn ®Æc ®iÓm bót ph¸p x©y dùng nh©n vËt cña NguyÔn Du, ®Ó bè côc bµi viÕt. Kh«ng nªn ph©n tÝch c¸ch viÕt tõng nh©n vËt, sÏ trïng lÆp vµ thiÕu s©u s¾c. II/ Dµn bµi chi tiÕt A- Më bµi: - Søc hÊp dÉn m¹nh mÏ cña TruyÖn KiÒu chÝnh lµ bëi néi dung s©u s¾c t×nh ®êi ®•îc biÓu hiÖn b»ng h×nh thøc nghÖ thuËt ®¹t ®Õn tr×nh ®é mÉu mùc cña v¨n ch•¬ng cæ ®iÓn. - Mét trong nh÷ng thµnh c«ng xuÊt s¾c cña NguyÔn Du lµ nghÖ thuËt miªu t¶ vµ kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt. B- Th©n bµi : 1. Miªu t¶ ngo¹i h×nh rÊt ®éc ®¸o NguyÔn Du kh¾c ho¹ ngo¹i h×nh mçi nh©n vËt hÕt søc c« ®äng mµ vÉn in dÊu nÐt mÆt, bé d¹ng cña tõng nh©n vËt, kh«ng ai gièng ai. Thuviendientu.org - Thuý V©n, Thuý KiÒu ®Òu ®Ñp, nh•ng V©n th×: Hoa c•êi ngäc thèt ®oan trang, M©y thua n•íc tãc tuyÕt nhõ¬ng mµu da. Cßn KiÒu th× : Lµn thu thuû nÐt xu©n s¬n Hoa ghen thua th¾m liÔu hên kÐm xanh. - Còng lµ trang nam nhi, Tõ H¶i lµ anh hïng cho nªn chµng hiÖn ra oai phong lÉm liÖt: R©u hïm hµm Ðn mµy ngµi Vai n¨m tÊc réng th©n m•êi th•íc cao. Kim Träng lµ v¨n nh©n, hiÖn ra thËt nho nh·, hµo hoa: TuyÕt in s¾c ngùa c©u gißn, Cá pha mµu ¸o nhuém non da trêi. - Cïng lµ nh÷ng kÎ xÊu xa, bØ æi, nh•ng M· Gi¸m Sinh th× : Mµy r©u nh½n nhôi ¸o quÇn b¶nh bao ; cßn Së Khanh th× : H×nh dung tr¶i chuèt ¸o kh¨n dÞu dµng. Nh×n chung, NguyÔn Du miªu t¶ nh©n vËt chÝnh diÖn theo bót ph¸p •íc lÖ nh•ng cã sù s¸ng t¹o nªn vÉn sinh ®éng ; t¶ nh©n vËt ph¶n diÖn b»ng bót ph¸p hiÖn thùc nh• ng«n ng÷ ®êi th•êng còng rÊt sinh ®éng. 2. Miªu t¶ néi t©m tinh tÕ vµ s©u s¾c - NguyÔn Du th•êng ®Æt nh©n vËt vµo nh÷ng c¶nh ngé cã kÞch tÝnh ®Ó nh©n vËt béc lé t©m tr¹ng : BÞ ®Èy vµo lÇu xanh, ®Þnh tho¸t chÕt ®Ó tho¸t nhôc l¹i kh«ng chÕt ; bÞ giam láng ë LÇu Ng•ng BÝch, ch•a biÕt t•¬ng lai lµnh d÷ ra sao. - ¤ng ®Æc biÖt thµnh c«ng trong miªu t¶ néi t©m nh©n vËt qua ng«n ng÷ tù sù cña t¸c gi¶, qua ®éc tho¹i néi t©m vµ qua t¶ c¶nh ngô t×nh : + T©m tr¹ng cña Kim Träng vµ Thuý KiÒu lÇn ®Çu tiªn gÆp nhau ®•îc miªu t¶ qua lêi kÓ cña t¸c gi¶ : Ng•êi quèc s¾c kÎ thiªn tµi, T×nh trong nh• ®· mÆt ngoµi cßn e. ChËp chên c¬n tØnh c¬n mª, Rèn ngåi ch¼ng tiÖn døt vÒ chØn kh«n. + T©m tr¹ng nhí ng•êi yªu cña Thuý KiÒu khi ë lÇu Ng•ng BÝch ®•îc béc lé qua tiÕng nãi néi t©m cña nµng. + T©m tr¹ng c« ®¬n, lo l¾ng cña KiÒu khi mét m×nh ë lÇu Ng•ng BÝch ®•îc miªu t¶ qua c¶nh thiªn nhiªn. 3. NghÖ thuËt kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt s¾c s¶o a) Kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch qua diÖn m¹o, cö chØ - Thuý V©n: Víi vÎ khu«n tr¨ng ®Çy ®Æn, hoa c•êi ngäc thèt cho thÊy tÝn c¸ch ®oan trang, phóc hËu. - Thuý KiÒu : víi ®«i m¾t nh• lµn thu thuû, nÐt xuan s¬n to¸t lªn tÝnh c¸ch th«ng minh, ®a c¶m, - M· Gi¸m Sinh : vÎ mÆt mµy r©u nh½n nhôi, trang phôc quÇn ¸o b¶nh bao, cö chØ ngåi tãt sç sµng, cho thÊy ®ã lµ kÎ trai l¬, th« lç. - Hå T«n HiÕn : c¸i vÎ mÆt s¾t còng ng©y v× t×nh tè c¸o b¶n chÊt ®éc ¸c vµ d©m « cña viªn “träng thÇn”. Thuviendientu.org b) Kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch qua ng«n ng÷ ®èi tho¹i - Lêi lÏ Tõ H¶i th•êng cã tÝnh kh¼ng ®Þnh thÓ hiÖn râ tÝch c¸ch kh¼ng kh¸i, tù tin: Mét lêi ®· biÕt ®Õn ta, Mu«n chung ngh×n tø còng lµ cã nhau - Thuý KiÒu nãi víi Thóc Sinh : nghÜa nÆng ngh×n non, T¹i ai h¸ d¸m phô lßng cè nh©n, tá râ nµng lµ con ng•êi träng ©n nghÜa. - Ho¹n Th• liÖu ®iÒu kªu xin : chót ph©n ®µn bµ, ghen tu«ng th× còng ng•êi ta th•êng t×nh, th× ®©y qu¶ lµ con ng•êi kh«n ngoan, gian x¶o. C- KÕt bµi : - VÒ ph•¬ng diÖn x©y dùng nh©n vËt, NguyÔn Du ®¹t nh÷ng thµnh c«ng mµ ch•a t¸c gi¶ ®•¬ng thêi nµo theo kÞp. Nhµ th¬ th•êng miªu t¶ rÊt sóc tÝch, chØ cÇn mét vµi c©u th¬ «ng ®· cã thÓ kh¾c ho¹ râ nÐt ngo¹i h×nh vµ tÝnh c¸ch nh©n vËt. Nh•ng tuyÖt diÖu nhÊt lµ nghÖ thuËt miªu t¶ néi t©m nh©n vËt. - TruyÖn KiÒu sèng m·i víi thêi gian phÇn lín còng lµ do nh÷ng thµnh tùu nghÖ thuËt nµy. C©u 12. Cho c©u th¬ sau: “Hái tªn r»ng M· Gi¸m Sinh” ... a. ChÐp chÝnh x¸c 7 c©u th¬ tiÕp theo. b. §o¹n th¬ võa chÐp n»m trong ®o¹n trÝch nµo? H·y cho biÕt vÞ trÝ ®o¹n trÝch trong t¸c phÈm. c. Ph©n tÝch ®o¹n th¬ võa chÐp b»ng mét ®o¹n v¨n cã c¸ch tr×nh bµy theo kiÓu tæng – ph©n – hîp, cã ®é dµi tõ 5 – 7 c©u, lµm râ b¶n chÊt cña nh©n vËt hä M·. Gîi ý : a. XhÐp chÝnh x¸c c¸c c©u th¬ t¶ h×nh d¸ng b. + Nªu tªn ®o¹n trÝch. + Nªu vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch c. Ph©n tÝch 8 c©u th¬ ®Ó lµm râ b¶n chÊt cña hä M· : + DiÖn m¹o : vÎ ngoµi ch¶i chuèt, lè l¨ng, kh«ng phï hîp víi løa tuæi, che ®Ëy sù gi¶ dèi + Cö chØ, th¸i ®é : th« lç, bÊt lÞch sù ®Õn tr¬ trÏn, hçn hµo. - H×nh thøc : + Mét ®o¹n v¨n dµi tõ 5 - 7 c©u + C¸ch tr×nh bµy ®o¹n v¨n : tæng – ph©n – hîp (c©u chèt n»m ë dÇu vµ cuèi ®o¹n v¨n) + C¸c c©u v¨n liªn kÕt chÆt chÏ. C©u 13. 1. Yªu cÇu vÒ néi dung: NhËn xÐt vÒ sè phËn ng•êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn, NguyÕn Du ®· xãt xa: §au ®ín thay phËn ®µn bµ Lêi r»ng b¹c mÖnh còng lµ lêi chung Thuviendientu.org B»ng c¸c t¸c phÈm ®· häc: “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” cña NguyÔn D÷ vµ nh÷ng ®o¹n trÝch ®· häc cña “TruyÖn KiÒu” (NguyÔn Du), em h·y lµm râ ®iÒu ®ã. Gîi ý: * Häc sinh ph¶i vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vÒ v¨n b¶n vµ kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn v¨n häc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Æt ra : sè phËn ®Çy ®au khæ cña ng•êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn. * Qua hai t¸c phÈm ®· häc: “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” cña NguyÔn D÷ vµ “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du, ta cÇn lµm râ nh÷ng nçi ®au khæ mµ ng­êi phô n÷ ph¶i g¸nh chÞu. - Nµng Vò N•¬ng lµ n¹n nh©n cña chÕ ®é phong kiÕn nam quÒn ®Çy bÊt c«ng ®èi víi ng•êi phô n÷. + Cuéc h«n nh©n cña Vò N•¬ng víi Tr•¬ng Sinh cã phÇn kh«ng b×nh ®¼ng (Tr•¬ng Sinh xin mÑ mµng tr¨m l¹ng vµng c•íi Vò N•¬ng vÒ lµm vî) – sù c¸ch bøc giµu nghÌo khiÕn Vò N•¬ng lu«n sèng trong mÆc c¶m “thiÕp vèn con kÎ khã ®­îc n­¬ng tùa nhµ giµu”, vµ còng lµ c¸i thÕ ®Ó Tr•¬ng Sinh ®èi xö víi vî mét c¸ch vò phu, th« b¹o vµ gia tr•ëng. + ChØ v× lêi nãi con trÎ ng©y th¬ mµ Tr•¬ng Sinh tin nªn ®· hå ®å ®éc ®o¸n m¾ng nhiÕc ®¸nh ®uæi vî di, kh«ng cho nµng thanh minh, Vò N•¬ng buéc ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt oan khuÊt ®Ó tù minh oan cho m×nh. + C¸i chÕt ®Çy oan øc cña Vò N•¬ng còng kh«ng hÒ lµm cho l•¬ng t©m Tr•¬ng Sinh day døt. Anh ta còng kh«ng hÒ bÞ x· héi lªn ¸n. Ngay c¶ khi biÕt Vò N•¬ng bÞ nghi oan, Tr•¬ng Sinh còng coi nhÑ v× viÖc ®· qua råi. KÎ bøc tö Vò N•¬ng coi m×nh hoµn toµn v« can. - Nµng KiÒu l¹i lµ n¹n nh©n cña x· héi ®ång tiÒn ®en b¹c + V× tiÒn mµ bän sai nha g©y nªn c¶nh tan t¸c, chia l×a gia ®×nh KiÒu. “ Mét ngµy l¹ thãi sai nha Lµm cho khèc liÖt ch¼ng qua v× tiÒn” + §Ó cã tiÒn cøu cha vµ em khái bÞ ®¸nh ®Ëp, KiÒu ®· ph¶i b¸n m×nh cho M· Gi¸m Sinh – mét tªn bu«n thÞt b¸n ng•êi, ®Ó trë thµnh mãn hµng cho h¾n c©n ®ong, ®o ®Õm, cß kÌ, mÆc c¶, ng· gi¸. + Còng v× mãn lîi ®ång tiÒn mµ M· Gi¸m Sinh vµ Tó Bµ ®· ®Èy KiÒu vµo chèn lÇu xanh nh¬ nhíp, khiÕn nµng ph¶i ®au ®ín, cay ®¾ng suèt m•êi l¨m n¨m l•u l¹c, ph¶i “thanh l©u hai l­ît, thanh y hai lÇn”. - Nh÷ng ng•êi phô n÷ nh• Vò N•¬ng, Thuý KiÒu ®Òu ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt ®Ó gi¶i mäi nçi oan øc, ®Ó gi¶i tho¸t cuéc ®êi ®Çy ®au khæ, oan nghiÖt cña m×nh. 2. Yªu cÇu vÒ h×nh thøc: - BiÕt vËn dông kiÕn thøc vÒ nghÞ luËn chøng minh ®Ó lËp luËn t¹o thµnh mét bµi v¨n chøng minh hoµn chØnh. - Bè côc bµi viÕt cã ®ñ 3 phÇn - BiÕt dïng dÉn chøng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®Ó chøng minh. - DiÔn ®¹t l•u lo¸t, cã c¶m xóc. C©u 14. Ph©n tÝch ®oan th¬ sau : Thuviendientu.org “Nçi m×nh thªm tøc nçi nhµ NÐt buån nh­ cóc , ®iÖu gÇy nh­ mai” Gîi ý: Dµn bµi chi tiÕt A- Më bµi: - Giíi thiÖu... - TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du lµ mét b¶n c¸o tr¹ng b»ng th¬ lªn ¸n x· héi xÊu xa tµn b¹o mµ cßn biÓu hiÖn nçi ®au khæ cña nh÷ng con ng•êi bÞ ¸p bøc. - Nµng KiÒu nh©n vËt chÝnh lµ hiÖn th©n cña nh÷ng con ng•êi bÞ chµ ®¹p. Nçi ®au khæ ®Çu tiªn cña KiÒu ph¶i chÞu lµ s¾c tµi bÞ vïi dËp th¶m th•¬ng. Nhµ th¬ NguyÔn Du ®· ho¸ th©n vµo nh©n vËt ®Ó hiÓu t©m tr¹ng nµng lóc ®ã: ( TrÝch dÉn ...) “Nçi m×nh thªm tøc nçi nhµ ThÒm hoa mét b­íc lÖ hoa mÊy hµng” B- Th©n Bµi: *T©m tr¹ng cña nµng KiÒu: - §au ®ín, tñi nhôc, ª chÒ, n•íc m¾t ®Çm ®×a. - C©m lÆng, thô ®éng nh• mét c¸i m¸y v× tù nguyÖn b¸n m×nh. + Nªu ng¾n gän nh÷ng sù viÖc tr•íc ®ã. Ph¶i b¸n m×nh cho MGS bëi gia ®×nh nµng gÆp tai ho¹ bÊt ngê, th»ng b¸n t¬ ®· vu oan cho gia ®×nh nµng. Cha vµ em bÞ b¾t, bÞ ®¸nh ®Ëp d· man, tµi s¶n cña gia ®×nh bÞ v¬ vÐt s¹ch. Lµ ®øa con trong gia ®×nh kh«ng cßn con ®•êng nµo kh¸c, KiÒu ®µnh hi sinh mèi t×nh ®Çu, chÊp nhËn m×nh lµm vî lÏ MGS ®Ó cã tiÒn cøu cha vµ em. §o¹n th¬ nµy ®· miªu t¶ cô thÓ t©m tr¹ng cña nµng lóc ®ã. + Ph©n tÝch cô thÓ ®o¹n th¬: Më ®Çu ®o¹n th¬, nhµ th¬ ®· ghi l¹i cô thÓ t©m tr¹ng cña nµng: “Nçi m×nh thªm tøc nçi nhµ” ®ã lµ nçi ®au uÊt hËn cao ®é bëi c¶nh ngé gia ®×nh nµng bÞ chia li tan t¸c, cha vµ em bÞ ®¸nh ®Ëp d· man, kh«ng chØ vËy cßn cã nçi niÒm riªng cña nµng. C¸i “nçi m×nh” mµ th¬ nh¾c lµ t×nh yªu cña nµng dµnh cho Kim Träng. Mèi t×nh ®Çu trong s¸ng ®ang to¶ s¾c lªn h•¬ng. Giê ®©y v× c¶nh ngé gia ®×nh nµng ph¶i chia li. Hai nçi niÒm chång chÊt ®Ì nÆng lªn t©m t• nµng, khiÕn cho nµng cµng ®au xãt. - Bëi vËy tõ trong phßng b•íc ra, gi¸p mÆt víi MGS trong lÔ “vÊn danh” mçi b•íc ®i cña nµng chøa ®Çy t©m tr¹ng “thÒm hoa mét b­íc lÖ hoa mÊy hµng”  víi c¸ch miªu t¶ cã tÝnh chÊt •íc lÖ: thÒm hoa, lÖ hoa, c©u th¬ võa cã gi¸ trÞ gîi h×nh, võa cã gi¸ trÞ gîi c¶m. Tr•íc m¾t ng•êi ®äc hiÖn ra khu«n mÆt thÊm ®Çy n•íc m¾t, nh÷ng giät n•íc m¾t tñi phËn, võa th•¬ng cho m×nh, võa th•¬ng cho cha vµ em, võa c¨m tøc cuéc ®êi ngang tr¸i ®· ®æ Ëp tai ho¹ xuèng gia ®×nh nµng. - Kh«ng nh÷ng vËy t©m tr¹ng nµng lóc nµy cßn lµ sù e ng¹i, ng•îng ngïng: “ng¹i ngïng dÝn giã e s•¬ng – nh×n hoa bãng thÑn tr«ng g­¬ng mÆt dµy”. Lµ mét thiÕu n÷ sinh ra vµ lín lªn trong gia ®×nh gia gi¸o, sèng trong c¶nh “ªm ®Òm tr­íng rñ mµn che”. ThÕ mµ giê s¾c tµi cña nµng ph¶i chÊp nhËn ®Ó cho ng•êi ta xem xÐt, v¹ch vßi, thö, Ðp. Nµng v« cïng tñi hæ, e thÑn. Nh×n hoa mµ thÑn víi hoa, nh×n thÊy Thuviendientu.org g•¬ng mµ nh• c¶m thÊy da mÆt m×nh dµy lªn. §iÒu ®ã thÓ hiÖn nµng ®· ý thøc rÊt râ vÒ nh©n phÈm cña m×nh nh•ng v× c¶nh ngé gia ®×nh, sù sèng cña cha vµ em, nµng ®µnh chÊp nhËn, h×nh ¶nh nµng lóc nµy gièng c¸i bãng lÆng c©m nhoÌ dÇn tr•íc ¸nh s¸ng cña ®ång tiÒn: “Mèi cµng vÐn tãc b¾t tay”. S¾c ®Ñp “nghiªng n­íc nghiªng thµnh”, vÎ t•¬i t¾n nh• hoa H¶i §•êng m¬n mën giê nh• mãn hµng cho mô mèi vÐn tãc b¾t tay, co kÐo, chµo mêi, n©ng lªn h¹ xuèng. Bëi vËy t©m tr¹ng nµng: “NÐt buån nh­ cóc ®iÖu gÇy nh­ mai”. Víi bót ph¸p so s¸nh vµ h×nh ¶nh •íc lÖ, nh•ng ng•êi ®äc vÉn nhËn râ t©m tr¹ng nµng lóc nµy, ®ã lµ nçi buån, tñi hËn xãt xa. H×nh ¶nh nµng chØ lµ b«ng hoa cóc óa tµn, chØ lµ cµnh mai gÇy gi÷a g«ng b·o cña cuéc ®êi. C- KÕt bµi : Th«ng qua viÖc miªu t¶ tam tr¹ng nµng KiÒu, ®o¹n th¬ ®· ph¶n ¸nh mét hiÖn thùc lín cña lÞch sö lóc ®ã, nh÷ng ng•êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn ®· trë thµnh mét thø hµng ho¸. Nh÷ng tªn nh• kÎ b¸n t¬ vu oan, tªn qua xö kiÖn bÊt chÊp c«ng lÝ, tªn bu«n ng•êi v« l•¬ng t©m, vµ søc m¹nh cña ®ång tiÒn ®· g©y ra bÊt h¹nh Êy cho ng•êi phô n÷. Nhµ th¬ ®· lªn ¸n, phª ph¸n nh÷ng kÎ tµn b¹o ®ã, ®ång thêi biÓu hiÖn niÒm xãt ®au víi nµng kiÒu. Nhµ th¬ ®· cïng c¶m th«ng chia sÎ. NÕu tr•íc «ng tõng tr©n träng tµi s¾c cña nµng bao nhiªu th× giê «ng cµng ®au xãt cho s¾c tµi bÞ sØ nhôc, bëi vËy ®©y chÝnh lµ tiÕng kªu cøu cña nhµ th¬ bªnh vùc quyÒn sèng cho ng•êi phô n÷. §o¹n th¬ còng nh• toµn t¸c phÈm võa mang gi¸ trÞ hiÖn thùc, võa mang gi¸ trÞ nh©n ®¹o s©u s¾c C©u 15. NhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt t¶ ng•êi cña NguyÔn Du qua ®o¹n trÝch “M· Gi¸m Sinh mua KiÒu”. Gîi ý : NhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt t¶ ng•êi cña NguyÔn Du qua ®o¹n trÝch M· Gi¸m Sinh mua KiÒu cÇn ®¹t ®•îc c¸c ý c¬ b¶n sau: - Bót ph¸p t¶ thùc ®•îc NguyÔn Du sö dông ®Ó miªu t¶ nh©n vËt M· Gi¸m Sinh. B»ng bót ph¸p nµy, ch©n dung nh©n vËt hiÖn lªn rÊt cô thÓ vµ toµn diÖn : + Trang phôc : ¸o quÇn b¶nh bao + DiÖn m¹o : mµy r©u nh½n nhôi + Lêi nãi xÊc x­îc, v« lÔ, céc lèc “M· Gi¸m Sinh”. + Cö chØ h¸ch dÞch : ngåi tãt sç sµng. TÊt c¶ lµm hiÖn râ bé mÆt trai l¬ ®Óu gi¶, tr¬ trÏn vµ lè bÞch cña tªn bu«n thÞt b¸n ng•êi gi¶ danh trÝ thøc. - Trong TruyÖn KiÒu, t¸c gi¶ sö dông bót ph¸p t¶ thùc ®Ó miªu t¶ c¸c nh©n vËt ph¶n diÖn nh• M· Gi¸m Sinh, Tó Bµ, Së Khanh, Hå T«n HiÕn, ph¬i bµy bé mÆt thËt cña bän chóng trong x· héi ®•¬ng thêi, nh»m tè c¸o, lªn ¸n x· héi phong kiÕn víi nh÷ng con ng•êi bØ æi, ®ª tiÖn ®ã. C©u 16. ViÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng 8 ®Õn 10 c©u nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt t¶ ng•êi cña NguyÔn Du qua ®o¹n trÝch “ChÞ em Thuý KiÒu” (Ng÷ v¨n 9 – TËp mét). * Gîi ý : HS viÕt ®•îc c¸c ý cô thÓ : Thuviendientu.org - T¶ chÞ em Thuý KiÒu, NguyÔn Du sö dông bót ph¸p •íc lÖ t•îng tr•ng, lÊy vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn ®Ó so s¸nh víi vÎ ®Ñp cña con ng•êi : + Thuý VËn : §oan trang, phóc hËu, quý ph¸i : hoa c•êi, ngäc thèt, m©y thua n•íc tãc, tuyÕt nh•êng mµu da. + Thuý KiÒu : S¾c s¶o mÆn mµ, lµn thu thuû, nÐt xu©n s¬n, hoa ghen liÔu hên. - Dïng lèi Èn dô ®Ó vÝ von so s¸nh nh»m lµm næi bËt lªn vÎ ®Ñp ®µi c¸c cña hai c« g¸i mµ qua ®ã, nhµ th¬ muèn ®Ò cao vÎ ®Ñp cña con ng•êi. - Thñ ph¸p ®ßn bÈy, t¶ V©n tr•íc, KiÒu sau còng lµ mét bót ph¸p tµi hoa cña NguyÔn Du ®Ó nhÊn vµo nh©n vËt trung t©m : Thý KiÒu, qua ®ã lµm næi bËt vÎ ®Ñp cña nµng KiÒu cïng nh÷ng dù b¸o vÒ nçi tru©n chuyªn cña cuéc ®êi nµng sau nµy. C©u 17. ChÐp l¹i bèn c©u th¬ nãi lªn nçi nhí cha mÑ cña Thuý KiÒu trong ®o¹n trÝch “KiÒu ë lÇu Ng­ng BÝch” vµ nhËn xÐt vÒ c¸ch dïng tõ ng÷ h×nh ¶nh trong ®o¹n th¬. * Gîi ý : Yªu cÇu : - ChÐp chÝnh x¸c 4 dßng th¬ : Xãt ng•êi tùa cöa h«m mai, Qu¹t nång Êp l¹nh nh÷ng ai ®ã giê ? S©n Lai c¸ch mÊy n¾ng m•a, Cã khi gèc tö ®· võa ng•êi «m. NhËn xÐt c¸ch ö dông tõ ng÷ h×nh ¶nh trong ®o¹n th¬ : dïng nh÷ng ®iÓn tÝch, ®iÓn cè S©n Lai, gèc tö ®Ó thÓ hiÖn nçi nhí nhung vµ sù ®au ®ín, d»n vÆt kh«ng lµm trßn ch÷ hiÕu cña KiÒu. C¸c h×nh ¶nh ®ã võa gîi sù tr©n träng cña KiÒu ®èi víi cha mÑ võa thÓ hiÖn tÊm lßng hiÕu th¶o cña nµng. Lôc V©n Tiªn – NguyÔn §×nh ChiÓu 1: Tác giả: (1822-1888), tục gọi là Đồ Chiểu. Sinh tại quê mẹ: Tân Thới – Gia Định; quê cha: Phong Điền, Thừa Thiên – Huế. - Thời đại: Chế độ phong kiến nhà Nguyễn chuyên chế phản động, thực dân Pháp xâm lược nước mất nhà tan, nhân dân vô cùng lầm than, nhiều cuộc khởi nghĩa bị nhấn chìm trong biển máu. - Cuộc đời: + Nghèo khổ bất hạnh, mù lòa, học vấn dở dang, hôn nhân bội ước, mất nước. + là tấm gương sáng, một nhân cách lớn về nghị lực sống và cống hiến cho đời, về lòng yêu nước và tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm. - Sự nghiệp sáng tác: Ông đã để lại nhiều áng văn chương có giá trị với 2 chủ đề; + truyền dạy đạo lí làm người: Lục Vân Tiên, Dương Từ- Hà Mậu. + Cổ vũ tinh thần yêu nước, ý chí cứu nước: Chạy giặc, văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc… 2: Tác phẩm: a. Thể loại: Truyện thơ b. Giá trị của tác phẩm: - Nội dung: + Xem trọng tình nghĩa giũa con người với con người. Thuviendientu.org + Đề cao tinh thần nghĩa hiệp, sẵn sàng cứu khốn phò nguy. + Thể hiện khát vọng của nhân dân hướng về lẽ công bằng và những điều tốt đẹp trong cuộc đời. - Nghệ thuật: + Có kết cấu theo từng chương, hồi. + Xây dựng nhân vật theo lối lí tưởng hóa, tính cách của nhân vật được bộc lộ qua cử chỉ, lời nói, hành động. + Ngôn ngữ bình dân, đậm chất Nam Bộ. ĐỀ BÀI : Suy nghĩ của em về nhân vật Lục Vân Tiên Trong đoạn trích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” . ĐÁP ÁN . 2082 câu lục bát của truyện thơ Lục Vân Tiên do nhà nho mù loà Nguyễn Đình Chiểu sáng tác có vị trí cao trong nền văn học Nam Bộ nói riêng và nền văn học dân tộc nói chung .Đoạn trích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga ”để lại nhiều ấn tượng đẹp bởi hình ảnh Lục Vân Tiên -người anh hùng chiến đấu vì nghiã, văn võ song toàn . Đoạn trích là một trong những đoạn thơ hay nhất của tác phẩm ,tiêu biểu cho bút pháp tự sư của Nguyễn Đình Chiểu .Nhân vật Lục Vân Tiên được khắc hoạ thành mẫu người anh hùng lý tưởng tuyệt đẹp :giàu lòng thương người, dũng cảm và nghiã hiệp . Bản tính anh hùng nghĩa hiệp là đức tính tốt đẹp nhất của Vân Tiên.Từ giã thầy chàng hăm hở xuống núi về kinh đô ứng thí .Trên lộ trình gian nan ấy chàng bất ngờ gặp cảnh dân dắt díu nhau chạy loạn,kêu khóc thảm thương ,chàng hứa : Tôi xin ra sức anh hào Cứu người cho khỏi lao đao buổi này . Căm giận lũ bất lương ,Vân Tiên sôi sục lên án hành động dã man của chúng. Chàng đứng về phía nhân dân ,phía người bị nạn, bẻ cây làm gậy xông thẳng vào bọn cướp Phong Lai hung dữ : Kêu rằng :Bớ đảng hung đồ Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân. Đạo lý thương người như thể thương thân, thấm nhuần và toả rạng trong hành động của Vân Tiên .Tình thương người đã nâng cao chí khí và lòng dũng cảm cho chàng thư sinh họ Lục .Bọn cướp đông đặc ,gươm giáo sáng ngời ,bừng bừng sát khí .Còn Vân Tiên chỉ có một vũ khí thô sơ “cây gậy bên đàng ”.Thế mà trong cuộc chiến không cân sức ấy : Vân Tiên tả đột hữu xông Khác nào Triệu Tử mở vòng Đương Dương . Không tả tỉ mỉ trận chiến ,chỉ bằng mấy dòng thơ ngắn gọn mà đặc sắc cùng nghệ thuật so sánh, tác giả đã làm nổi bật hình ảnh một dũng tướng đánh nhanh,kín võ, sánh ngang Triệụ Tử Long thời Tam Quốc trong trận phá vây quân Tào bảo vệ ấu chúa .Việc làm của Vân Tiên cao đẹp hơn bởi nó xuất phát từ lòng nhân từ ,từ tư tưởng cứu dân diệt ác nên giản dị, vô tư mà trong sáng, cao đẹp vô cùng .Cuộc chiến của chàng giống hệt thuở xưa Thạch Sanh diệt đại bàng cứu nàng công chúa. Sức mạnh của chàng là kết tinh sức mạnh của nhân dân ,của điều thiện nên nó vô địch : Lâu la bốn phía vỡ tan Thuviendientu.org Đều quăng gươm giáo tìm đàng chạy ngay Phong Lai trở chẳng kịp tay Bị Tiên một gậy thác rày thân vong . Lời thơ chân chất ,thô mộc song hồn thơ thì chan chứa dạt dào .Nó nêu bật một chân lý :kẻ bất nhân độc ác thì thảm bại,người anh hùng làm việc nghĩa sẽ chiến thắng . Tự nguyện dấn thân vào nguy hiểm ,chiến đấu hết mình, thắng lợi rực rỡ…Tất cả đều vì nhân nghĩa ,nên sau thắng lợi Vân Tiên không hề kiêu ngạo .Trái lại chàng thật khiêm nhường ,chính trực ,chân thành mà dung dị .Cuộc kỳ ngộ giữa người đẹp và trang anh hùng diễn ra thật cảm động .Nguyệt Nga tha thiết muốn mời chàng hiệp sĩ qua miền Hà Khê để nàng báo đức thù công, “ Vân Tiên nghe nói liền cười” –nụ cười đáng yêu đáng kính của một tâm hồn vô tư hào hiệp .Chàng cười bởi chàng quan niệm : Làm ơn há dễ trong người trả ơn Nay đà rõ đặng nguồn cơn Nào ai tính thiệt so hơn làm gì . Đúng là giọng nói, cách nói của chàng trai Nam Bộ –nôm na ,giản dị mà chất phác vô cùng .Đằng sau những lời giản dị ấy là ngọt ngào, thơm thảo một quan niệm nhân sinh ,một tấm lòng nhân ái, hào hiệp .Với chàng ,ơn nghĩa là việc thông thường của người sống có văn hoá ,đang theo đòi kinh sử ,hướng về nghĩa khí, lấy chữ nhân làm động cơ ,làm mục đích cho mọi hành động .Chàng hành động vì lòng nhân ,vì nghĩa lớn ,trừ kẻ ác, bảo vệ người lương thiện .Chàng quan niệm : Nhớ câu kiến ngãi bất vi Làm người thế ấy cũng phi anh hùng . Lời nói chắc nịch vừa để đối chứng, phê phán những kẻ tầm thường vừa đẻ khẳng định việc làm đúng đắn ,tất yếu thuộc căn cốt, gốc rễ trong lẽ sống của mình.Đó là lẽ sống của những hiền nhân quân tử thời xưa ,của con người chân chính ngày nay .Lời nói và nhân cách của chàng giống người anh hùng Từ Hải trong “Truyện Kiều” với quan niệm: Anh hùng tiếng đã gọi rằng Giữa đường dẫu thấy bất bằng mà tha . (Nguyễn Du ) Dưới ngòi bút của Nguyễn Đình Chiểu ,nhân vật Lục Vân Tiên mang cốt cách của tráng sỹ thời loạn ,coi cái chết nhẹ tựa lông hồng ,trọng nghĩa khinh tài, sống và hành động theo phương châm : “Lộ kiến bất bình, bạt đao tương trợ ”.Dẫu còn bị ảnh hưởng bởi quan niệm phong kiến “nam nữ thụ thụ bất thân ” song ngôn ngữ ,cử chỉ ,hành động của chàng rất đẹp ,rất anh hùng .Lòng thương người ,chí quả cảm và tinh thần vị nghĩa của chàng đậm màu sắc đạo lý của dân tộc ta . Bằng giọng thơ phóng khoáng, chân mộc và ngôn từ bình dị , đoạn trích đã hoàn thiện một cách xuất sắc hình ảnh chàng Lục Vân Tiên anh hùng, nghĩa hiệp. Đọc thơ càng thêm trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của nhà nho yêu nước ,yêu đạo lý mà người dân Nam Bộ vẫn trìu mến gọi là Đồ Chiểu . LuyÖn tËp Thuviendientu.org C©u 1. Trong ch•¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 9, em cã häc mét t¸c phÈm, trong ®ã cã hai c©u th¬ : “Nhí c©u kiÕn ng·i bÊt vi Lµm ng­êi thÕ Êy còng phi anh hïng” a. H·y cho biÕt hai c©u th¬ Êy trÝch trong t¸c phÈm nµo? b. Em h·y giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ cña t¸c phÈm ®ã. c. Em hiÓu nghÜa cña hai c©u th¬ nh• thÕ nµo? T¸c gi¶ muèn göi g¾m ®iÒu g× qua hai c©u th¬ Êy? Gîi ý: a. Hai c©u th¬ trong ®o¹n “Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga”, trÝch trong t¸c phÈm truyÖn th¬ “Lôc V©n Tiªn” cña nhµ th¬ NguyÔn §i×nh ChiÓu. b. Giíi thiÖu ®•îc nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi cña NguyÔn §×nh ChiÓu: - NguyÔn §×nh ChiÓu (1822-1888), tôc gäi lµ §å ChiÓu, sinh t¹i quª mÑ ë lµng T©n Thíi, tØnh Gia §Þnh (nay thuéc thµnh phè Hå ChÝ Minh); quª cha ë x· Bå §iÒn, huyÖn Phong §iÒn, tØnh Thõa Thiªn HuÕ. - §ç Tó tµi n¨m 21 tuæi, nh•ng 6 n¨m sau «ng bÞ mï. - Sèng b»ng nghÒ d¹y häc vµ bèc thuèc ch÷a bÖnh cho nh©n d©n. - Thùc d©n Ph¸p x©m l•îc Nam K×, «ng tÝch cùc tham gia kh¸ng chiÕn, s¸ng t¸c th¬ v¨n khÝch lÖ tinh thÇn chiÕn ®Êu cña nh©n d©n. Lµ nhµ th¬ lín cña d©n téc, ®Ó l¹i cho ®êi nhiÒu t¸c phÈm v¨n ch•¬ng cã gi¸ trÞ nh»m truyÒn b¸ ®¹o lÝ vµ cæ vò lßng yªu n•íc, ý chÝ cøu n•íc. c. BiÕt vËn dông kiÕn thøc tõ H¸n – ViÖt ®Ó gi¶i thÝch ý nghÜa hai c©u th¬. Tõ ®ã rót ra ý tø cña t¸c gi¶ muèn göi g¾m qua hai c©u th¬. - KiÕn: thÊy (chøng kiÕn). - Ng·i: (nghÜa): lÏ ph¶i lµm khu«n phÐp c• xö. - BÊt: ch¼ng, kh«ng. - Vi: lµm (hµnh vi). - Phi: tr¸i, kh«ng ph¶i. * Tõ ®ã ta cã thÓ hiÓu nghÜa cña hai c©u th¬ lµ thÊy viÖc hîp víi lÏ ph¶i mµ kh«ng lµm th× kh«ng ph¶i lµ ng•êi anh hïng. * Qua hai c©u th¬, t¸c gi¶ muèn thÓ hiÖn mét qua niÖm ®¹o lÝ: ng•êi anh hïng lµ ng•êi s½n sµng lµm viÖc nghÜa mét c¸ch v« t•, kh«ng tÝnh to¸n. Lµm viÖc nghÜa lµ bæn phËn, lµ lÏ tù nhiªn. §ã lµ c¸ch c• xö mang tinh thÇn nghÜa hiÖp cña c¸c bËc anh hïng h¶o h¸n.