Giáo án lớp 7 môn hình học: Đường thẳng vuông góc, đường thẳng song song

Tuaàn 1 Tieát 1 PHAÀN HÌNH HOÏC Chöông I : ÑÖÔØNG THAÚNG VUOÂNG GOÙC - ÑÖÔØNG THAÚNG SONG SONG §1. HAI GOÙC ÑOÁI ÑÆNH A./ MUÏC TIEÂU - Hoïc sinh giaûi thích ñöôïc theá naøo laø hai goùc ñoái ñænh. - Neâu ñöôïc tính chaát : Hai goùc ñoái ñænh thì baèng nhau. - Hoïc sinh veõ ñöôïc goùc ñoái ñænh vôùi moät goùc cho tröôùc. - Nhaän bieát caùc goùc ñoái ñænh trong moät hình. - Böôùc ñaàu taäp suy luaän. B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH : - Giaùo vieân : SGV, thöôùc thaúng, thöôùc ño goùc, baûng phuï. - Hoïc sinh : SGK, thöôùc thaúng, thöôùc ño goùc, giaáy rôøi, baûng nhoùm, buùt vieát baûng.. C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC : Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : GIÔÙI THIEÄU CHÖÔNG TRÌNH HÌNH HOÏC 7 Noäi dung chöông I chuùng ta caàn nghieân cöùu caùc khaùi nieäm cuï theå nhö : Hai goùc ñoái ñænh. Hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc. Caùc goùc taïo bôûi moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng. Hai ñöôøng thaúng song song. Tieân ñeà ÔClít veà ñöôøng thaúng song song. Töø vuoâng goùc ñeán song song Khaùi nieäm ñònh lyù Giaùo vieân : Hoâm nay chuùng ta seõ nghieân cöùu khaùi nieäm ñaàu tieân cuûa chöông :Hai goùc ñoái ñænh. Hoaït ñoäng 2 : 1) THEÁ NAØO LAØ HAI GOÙC ÑOÁI ÑÆNH Hình 2 Hình 1 Hình 3 Giaùo vieân ñöa hình veõ hai goùc ñoái ñænh vaø hai goùc khoâng ñoái ñænh (veõ ôû baûng phuï) GV: Em haõy nhaän xeùt quan heä veà ñænh, veà caïnh cuûa O1 vaø O3; cuûa M1 vaø M2; cuûa A vaø B GV giôùi thieäu : O1 vaø O3 coù moãi caïnh cuûa goùc naøy laø tia ñoái cuûa moät caïnh cuûa goùc kia ta noùi O1 vaø O3 laø hai goùc ñoái ñænh. Coøn M1 vaø M2, A vaø B khoâng phaûi laø hai goùc ñoái ñænh. GV: Vaäy theá naøo laø hai goùc ñoái ñænh? GV: Ñöa ñònh nghiõa leân baûng phuï yeâu caàu nhaéc laïi GV: Cho HS laøm trang 81 SGK GV: Vaäy hai ñöôøng thaúng caét nhau seõ taïo thaønh maáy caëp goùc ñoái ñænh? GV: Quay trôû laïi vôùi H2, H3 yeâu caàu HS giaûi thích taïi sao hai goùc M1, M2 laïi khoâng phaûi laø hai goùc ñoái ñænh. GV: Cho goùc xOy, em haõy veõ goùc ñoái ñænh vôùi goùc xOy ? + Treân hình baïn vöøa veõ coøn caëp goùc ñoái ñænh naøo khoâng? GV: Em haõy veõ hai ñöôøng thaúng caét nhau vaø ñaët teân cho caùc caëp goùc ñoái ñænh ñöôïc taïo thaønh. HS quan saùt hình veõ treân baûng phuï. HS: Quan saùt vaø traû lôøi : + O1 vaø O3 coù chung ñænh O. Caïnh Oy laø tia ñoái cuûa caïnh Ox. Caïnh Oy’ laø tia ñoái cuûa caïnh Ox’ hoaëc Ox vaø Oy laøm thaønh moät ñöôøng thaúng, Ox’ vaø Oy’ laøm thaønh moät ñöôøng thaúng. + M1 vaø M2 chung ñænh M. Ma vaø Md ñoái nhau, Mb vaø Mc khoâng ñoái nhau. + A vaø B khoâng chung ñænh nhöng baèng nhau HS: traû lôøi ñònh nghóa hai goùc ñoái ñænh nhö SGK trang 81. : O2 vaø O4 cuõng laø hai goùc ñoái ñænh vì : Tia Oy laø tia ñoái cuûa tia Ox’ vaø tia Ox la tia ñoái cuûa tia Oy. HS : Hai ñöôøng thaúng caét nhau seõ taïo thaønh hai caëp goùc ñoái ñænh. HS1 : Hình 2 : Goùc M1, M2 khoâng phaûi laø hai goùc ñoái ñænh vì Mb vaø Mc khoâng phaûi laø hai tia ñoái nhau hoaëc coù theå traû lôøi : Vì tia Mb vaø tia Mc khoâng taïo thaønh moät ñöôøng thaúng. HS2 : Hình 3 Hai goùc A vaø B khoâng ñoái ñænh vì hai caïnh cuûa goùc naøy khoâng laø tia ñoái cuûa hai caïnh goùc kia. HS leân baûng thöïc hieän vaø neâu caùch veõ : - Veõ tia Ox’ laø tia ñoái cuûa tia Ox - Veõ tia Oy’ laø tia ñoái cuûa tia Oy => x’Oy’ laø goùc ñoái ñænh vôùi xOy. HS: xOy’ ñoái ñænh vôùi yOx’ HS leân baûng veõ hình. * I1 vaø I3 laø hai goùc ñoái ñænh * I2 vaø I4 laø hai goùc ñoái ñænh 4 2 3 1 Hoaït ñoäng 3 : 2) TÍNH CHAÁT CUÛA HAI GOÙC ÑOÁI ÑÆNH GV : Quan saùt hai goùc ñoái ñænh O1 vaø O3, O2 vaø O4. Em haõy öôùc löôïng baèng maét vaø so saùnh ñoä lôùn cuûa goùc O1 vaø O3, O2 vaø O4, I1 vaø I3, I2 vaø I4. GV: Em haõy duøng thöôùc ño goùc kieåm tra laïi keát quaû vöøa öôùc löôïng. GV goïi 1 HS leân baûng kieåm tra baèng thöôùc ño goùc. HS caû lôùp töï kieåm ta hình veõ cuûa mình treân vôû. GV: Döïa vaøo tính chaát cuûa hai goùc keà buø ñaõ hoïc ôû lôùp 6. Giaûi thích vì sao O1=O3 baèng suy luaän. - Coù nhaän xeùt gì veà toång O1+O2? Vì sao? - Töông töï : O2+O3 ? Töø (1) vaø (2) suy ra ñieàu gì? Caùch laäp luaän nhö treân laø ta ñaõ giaûi thích O1=O3 baèng caùch suy luaän. HS: Thöa coâ : Hình nhö goùc O1=O3 ; O2=O4 ; I1=I3 I2=I4 . 1 HS leân baûng ño vaø ghi keát quaû cuï theå vöøa ño ñöôïc vaø so saùnh. HS caû lôùp thöïc haønh ño treân vôû cuûa mình roài so saùnh. HS: O1+O2 = 180o (Vì hai goùc keà buø) (1) O2+O3 = 180o (Vì hai goùc keà buø) (2) Töø (1) vaø (2) O1+O2 = O2+O3 O1+O3. Hoaït ñoäng 4 : CUÛNG COÁ GV : ta coù hai goùc ñoái ñænh thì baèng nhau. Vaäy hai goùc baèng nhau coù ñoái ñænh khoâng? GV: Ñöa laïi baûng phuï coù veõ caùc hình luùc ñaàu ñeå khaúng ñònh hai goùc baèng nhau chöa chaéc ñaõ ñoái ñænh (hình2, hình3). GV: Ñöa baûng phuï ghi baøi 1 (82, SGK) goïi HS ñöùng taïi choã traû lôùi vaø ñieàn vaøo oâ troáng. GV: Ñöa baûng phuï ghi baøi 2 (82) yeâu caàu HS ñöùng taïi choã traû lôøi vaø ñieàn vaøo oâ troáng. HS: Khoâng Baøi 1 (82, SGK) a) Goùc xOy vaø goùc x’Oy’ laø hai goùc ñoái ñænh vì caïnh Ox laø tia ñoái cuûa caïnh Ox’ vaø caïnh Oy laø tia ñoái cuûa caïnh Oy’. b) Goùc x’Oy vaø goùc xOy’ laø laø hai goùc ñoái ñænh vì caïnh Ox laø tia ñoái cuûa caïnh Ox’ vaø caïnh Oy’ laø tia ñoái cuûa caïnh Oy. Baøi 2 (82, SGK) HS2: a) Hai goùc coù moãi caïnh cuûa goùc naøy laø tia ñoái cuûa moät caïnh cuûa goùc kia ñöôïc goïi laø hai goùc ñoái ñænh. b) Hai ñöôøng thaúng caét nhau taïo thaønh hai caëp goùc ñoái ñænh. Hoaït ñoäng 5 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Hoïc thuoäc ñònh nghóa vaø tính chaát cuûa hai goùc ñoái ñænh. Hoïc caùch suy luaän. Bieát veõ goùc ñoái ñænh vôùi 1 goùc cho tröôùc, veõ hai goùc ñoái ñænh vôùi nhau. Baøi taäp : Baøi 3, 4, 5 (trang 83 SGK) Baøi 1, 2, 3 (trang 73, 74 SBT) Tuaàn 1 LUYEÄN TAÄP Tieát 2 A./ MUÏC TIEÂU - Hoïc sinh naém chaéc ñöôïc ñònh nghóa hai goùc ñoái ñænh, tính chaát : hai goùc ñoái ñænh thì baèng nhau. - Nhaän bieát ñöôïc caùc goùc ñoái ñænh trong moät hình. - Veõ ñöôïc goùc ñoái ñænh vôùi moät goùc cho tröôùc. - Böôùc ñaàu taäp suy luaän vaø bieát caùch trình baøy moät baøi taäp. B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH : - Giaùo vieân : SGK, thöôùc thaúng, thöôùc ño goùc, baûng phuï. - Hoïc sinh : SGK, thöôùc thaúng, thöôùc ño goùc, giaáy rôøi, baûng nhoùm. C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC : Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : KIEÅM TRA + CHÖÕA BAØI TAÄP GV: Kieåm tra 3 hoïc sinh HS1: Theá naøo laø hai goùc ñoái ñænh? Veõ hình, ñaët teân vaø chæ ra caùc caëp goùc ñoái ñænh. GV goïi HS2 vaø HS3 leân baûng. HS2: Neâu tính chaát cuûa hai goùc ñoái ñænh? Veõ hình? Baèng suy luaän haõy giaûi thích vì sao hai goùc ñoái ñænh laïi baèng nhau. HS3: Chöõa baøi taäp 5 (82 SGK) GV: Cho caû lôùp nhaän xeùt vaø ñaùnh giaù keát quaû. HS1: Traû lôøi ñònh nghóa hai goùc ñoái ñænh. Veõ hình, ghi kyù hieäu vaø traû lôøi. HS caû lôùp theo doõi vaø nhaän xeùt . HS2: Leân baûng traû lôøi, veõ hình ghi caùc böôùc suy luaän. HS3 : Leân baûng chöõa baøi soá 5 (82 SGK) 56o a) Duøng thöôùc ño goùc veõ goùc ABC = 56o b) Veõ tia ñoái BC’ cuûa tia BC ABC’ = 180o – CBA (2 goùc keà buø) => ABC’ = 180o – 56o = 124o c) Veõ tia BA’ laø tia ñoái cuûa tia BA C’BA’ = 180o – ABC’ (2 goùc keà buø) => C’BA’ = 180o – 124o = 56o Hoaït ñoäng 2 : LUYEÄN TAÄP GV cho HS ñoïc ñeà baøi soá 6 trang 83 SGK . GV: Ñeå veõ hai ñöôøng thaúng caét nhau vaø taïo thaønh goùc 47o ta veõ nhö theá naøo? GV: Goïi 1 HS leân baûng veõ hình * Döïa vaøo hình veõ vaø noäi dung cuûa baøi toaùn em haõy toùm taét noäi dung baøi toaùn döôùi daïng cho vaø tìm. GV: Bieát soá ño O1, em coù theå tính ñöôïc O3? Vì sao? * Bieát soá ño O1, ta coù theå tính ñöôïc O2 khoâng? Vì sao? * Vaäy em tính ñöôïc O4 khoâng? Giaùo vieân chuù yù höôùng daãn hoïc sinh caùch trình baøy theo kieåu chöùng minh ñeå hoïc sinh quen daàn vôùi baøi toaùn hình hoïc. * GV cho HS laøm baøi 7(83). GV cho HS hoaït ñoäng nhoùm baøi 7. Yeâu caàu moãi caâu traû lôøi phaûi coù lyù do. Sau 3 phuùt yeâu caàu caùc nhoùm treo baûng nhoùm roài nhaän xeùt, ñaùnh giaù thi ñua giöõa caùc nhoùm. GV cho HS laøm baøi 8 (83 SGK) Goïi 2 HS leân baûng veõ GV: Qua hình veõ baøi 8. Em coù theå ruùt ra nhaän xeùt gì? GV cho hoïc sinh laøm baøi 9 (83). Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh ñoïc ñeà baøi. * Muoán veõ goùc vuoâng xAy ta laøm theá naøo? * Muoán veõ goùc x’Ay’ ñoái ñænh vôùi goùc xAy ta laøm theá naøo? * Hai goùc vuoâng khoâng ñoái ñænh laø hai goùc vuoâng naøo? * Ngoaøi hai caëp goùc vuoâng treân em coù theå tìm ñöôïc caùc caëp goùc vuoâng khaùc khoâng ñoái ñænh nöõa khoâng? * Caùc em ñaõ thaáy treân hình veõ 2 ñöôøng thaúng caét nhau taïo thaønh 1 goùc vuoâng thì caùc goùc coøn laïi cuõng baèng moät vuoâng. Vaäy döïa vaøo cô sôû naøo ta coù ñieàu ñoù? Em coù theå trình baøy moät caùch coù cô sôû ñöôïc khoâng? GV: Yeâu caàu hoïc sinh neâu laïi nhaän xeùt. GV cho HS laøi baøi 10 (trang 83 SGK). Coâ giaùo coù theå veõ hai ñöôøng thaúng khaùc maøu leân giaáy trong vaø phaùt cho caùc nhoùm. Caùc HS laøm vieäc theo nhoùm. Sau 2 phuùt goïi ñaïi dieän nhoùm trình baøy caùch laøm cuûa mình. HS: Suy nghó traû lôøi, neáu hoïc sinh khoâng traû lôøi ñöôïc giaùo vieân coù theå gôïi yù caùch veõ. + Veõ xOy = 47o + Veõ tia ñoái Ox’ cuûa tia Ox + Veõ tia ñoái Oy’ cuûa tia Oy ta ñöôïc ñöôøng thaúng xx’ caét yy’ taïi O. Coù 1 goùc baèng 47o. HS: Leân baûng veõ hình HS leân baûng toùm taét : Cho xx’ Ç yy’ = {0} O1 = 47o Tìm O2 = ?; O3 = ?; O4 = ? Giaûi : O1 = O2 = 47o (tính chaát hai goùc ñoái ñænh) HS: Coù O1 + O2 = 180o (Hai goùc keà buø) Vaäy : O2 = 180o – O1 O2 = 180o – 47o = 133o Coù O4 = O2 = 133o (hai goùc ñoái ñænh) Hoïc sinh hoaït ñoäng nhoùm. Baûng nhoùm. 47o 2 3 1 4 O1 = O4 (ñoái ñiûnh) O2 = O5 (ñoái ñiûnh) O3 = O6 (ñoái ñiûnh) xOz = x’Oz’ (ñoái ñænh) yOx’ = y’Ox (ñoái ñænh) zOy’ = z’Oy (ñoái ñænh) xOx’ = yOy’ = zOz’ = 180o 70o 70o 2 HS leân baûng veõ 70o 70o HS: Hai goùc baèng nhau chöa chaéc ñaõ ñoái ñænh. Baøi 9 (83 SGK) HS1: Veõ tia Ax + Duøng eâke veõ tia Ay sao cho xAy = 90o HS2 : - Veõ tia ñoái Ax’ cuûa tia Ax. -Veõ tia Ay’ laø tia ñoái cuûa tia Ay ta ñöôïc x’Ay’ ñoái ñænh xAy. HS: xAy vaø xAy’ laø moät caëp goùc vuoâng khoâng ñoái ñænh. HS: Caëp xAy vaø yAx’ Caëp yAx’ vaø x’Ay’ Caëp y’Ax’ vaø y’Ax HS leân baûng trình baøy. Coù xAy = 90o xAy + yAx’ = 180o (vì keà buø) => yAx’ = 180o - xAy = 180o – 90o = 90o x’Ay’ = xAy = 90o (vì ñoái ñænh) y’Ax vaø yAx’ = 90o (vì ñoái ñænh) * Hai ñöôøng thaúng caét nhau taïo thaønh moät goùc vuoâng thì caùc goùc coøn laïi cuõng baèng moät goùc vuoâng (hay 90o) * Ñaïi dieän nhoùm : Caùch gaáp : Gaáp tia maøu ñoû truøng vôùi tia maøu xanh ta ñöôïc caùc goùc ñoái ñænh truøng nhau. Hoaït ñoäng 3 : CUÛNG COÁ GV : Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi : + Theá naøo laø hai goùc ñoái ñænh? + Tính chaát cuûa hai goùc ñoái ñænh. - GV cho HS laøm baøi soá 7 trang 74 SBT. HS traû lôøi caâu hoûi HS traû lôøi : Caâu a ñuùng; Caâu b sai Duøng hình veõ baùc boû caâu sai. Hoaït ñoäng 4 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ * Yeâu caàu hoïc sinh laøm laïi baøi 7 trang 83 SGK vaøo vôû baøi taäp. Veõ hình caån thaän. Lôøi giaûi phaûi neâu lyù do. Baøi taäp soá : 4, 5, 6 (trang 74 SBT) * Ñoïc tröôùc baøi Hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc chuaån bò eâke, giaáy. Tuaàn 2 §2. HAI ÑÖÔØNG THAÚNG VUOÂNG GOÙC Tieát 3 A./ MUÏC TIEÂU : Hoïc sinh : - Giaûi thích ñöôïc theá naøo laø hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi nhau. - Coâng nhaän tính chaát : Coù duy nhaát moät ñöôøng thaúng b ñi qua A vaø b ^ a. - Hieåu theá naøo laø ñöôøng trung tröïc cuûa moät ñoaïn thaúng. - Bieát veõ ñöôøng thaúng ñi qua moät ñieåm cho tröôùc vaø vuoâng goùc vôùi moät ñöôøng thaúng cho tröôùc. - Bieát veõ ñöôøng trung tröïc cuûa moät ñoaïn thaúng. - Böôùc ñaàu taäp suy luaän. B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH : - Giaùo vieân : SGV, thöôùc, eâ ke, giaáy rôøi. - Hoïc sinh : Thöôùc, eâke, giaáy rôøi, baûng nhoùm. C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC : Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : KIEÅM TRA * Goïi 1 HS leân baûng traû lôøi : + Theá naøo laø hai goùc ñoái ñænh. + Neâu tính chaát hai goùc ñoái ñænh. + Veõ xAy = 90o. Veõ x’Ay’ ñoái ñænh vôùi xAy. GV cho HS caû lôùp nhaän xeùt vaø ñaùnh giaù baøi cuûa baïn. GV : x’Ay’ vaø xAy laø 2 goùc ñoái ñænh neân xx’ vaø yy’ laø hai ñöôøng thaúng caét nhau taïi A, taïo thaønh 1 goùc vuoâng ta noùi ñöôøng thaúng xx’ vaø yy’ vuoâng goùc vôùi nhau. Ñoù laø noäi dung baøi hoïc hoâm nay. HS leân baûng traû lôøi ñònh nghóa vaø tính chaát hai goùc ñoái ñænh. Veõ hình. Hoaït ñoäng 2 : 1) THEÁ NAØO LAØ HAI ÑÖÔØNG THAÚNG VUOÂNG GOÙC? GV : Cho HS caû lôùp laøm * HS traûi phaúng giaáy ñaõ gaáp roài duøng thöôùc vaø buùt veõ caùc ñöôùng thaúng theo neáp gaáp, quan saùt caùc neáp gaáp vaø caùc goùc taïo thaønh bôûi caùc neáp gaáp ñoù. * GV veõ ñöôøng thaúng xx’ yy’ caét nhau taïi O vaø xOy = 90o yeâu caàu hoïc sinh nhìn hình veõ toùm taét noäi dung. GV : Em haõy döïa vaøo baøi soá 9 (83) ta ñaõ chöõa neâu caùch suy luaän. GV goïi HS ñöùng taïi choã traû lôøi. GV : Vaäy theá naøo laø hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc? Giaùo vieân giôùi thieäu kyù hieäu hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc. * Giaùo vieân neâu caùc caùch dieãn ñaït nhö SGK (84 SGK) HS caû lôùp laáy giaáy ñaõ chuaån bò saün gaáp 2 laàn nhö hình 3a, 3b. * Hoïc sinh : Caùc neáp gaáp laø hình aûnh cuûa hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc vaø boán goùc taïo thaønh ñeàu laø goùc vuoâng. Cho xx’ Ç yy’ = {0} xOy = 90o Tìm xOy’ = x’Oy = x’Oy’ = 90o Giaûi thích. Giaûi : Coù xOy = 90o (Theo ñieàu kieän cho tröôùc) y’Ox = 180o – xOy (theo tính chaát hai goùc keà buø). => y’Ox = 180o – 90o = 90o Coù x’Oy = y’Ox = 90o (theo tính chaát hai goùc ñoái ñænh) HS : Hai ñöôøng thaúng xx’, yy’ caét nhau vaø trong caùc goùc taïo thaønh coù moät goùc vuoâng ñöôïc goïi laø hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc. Hoaëc HS coù theå traû lôøi : + Hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc laø hai ñöôøng thaúng caét nhau taïo thaønh boán goùc vuoâng. + Kyù hieäu : xx’ ^ yy’ Hoaït ñoäng 3 : 2) VEÕ HAI ÑÖÔØNG THAÚNG VUOÂNG GOÙC * Muoán veõ hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc ta laøm theá naøo ? GV: Ngoaøi caùch veõ treân ta coøn caùch veõ naøo nöõa? GV goïi 1 HS leân baûng laøm . Hoïc sinh caû lôùp laøm vaøo vôû. GV cho HS hoaït ñoäng nhoùm ?4 yeâu caàu HS neâu vò trí coù theå xaûy ra giöõa ñieåm O vaø ñöôøng thaúng a roài veõ hình theo caùc tröôøng hôïp ñoù. GV quan saùt vaø höôùng daãn caùc nhoùm veõ hình. GV nhaän xeùt baøi cuûa vaøi nhoùm. GV : Theo em coù maáy ñöôøng thaúng ñi qua O vaø vuoâng goùc vôùi a? GV : Ta thöøa nhaän tính chaát sau : Coù moät vaø chæ moät … cho tröôùc. GV : ñöa baûng phuï ghi baøi taäp sau : Baøi 1: Haõy ñieàn vaøo choã troáng ( …) a) Hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi nhau laø hai ñöôøng thaúng …. b) Cho ñöôøng thaúng a vaø ñieåm M, coù moät vaø chæ moät ñöôøng thaúng b ñi qua M vaø … c) Ñöôøng thaúng xx’ vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng yy’, kyù hieäu …. Baøi 2 : Trong 2 caâu sau, caâu naøo ñuùng ? Caâu naøo sai ? Haõy baùc boû caâu sai baèng moät hình veõ. a) Hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc thì caét nhau. b) Hai ñöôøng thaúng caét nhau thì vuoâng goùc. * HS coù theå neâu caùch veõ nhö baøi taäp 9 (83 SGK) . Hoïc sinh duøng thöôùc thaúng veõ phaùc hai ñöôøng thaúng a vaø a’ vuoâng goùc vôùi nhau vaø vieát kyù hieäu : a ^ a’ + HS : Ñieåm O coù theå naèm treân ñöôøng thaúng a, ñieåm O coù theå naèm ngoaøi ñöôøng thaúng a. HS hoaït ñoäng theo nhoùm. HS quan saùt caùc hình 5, hình 6 (trang 85 SGK) roài veõ theo. Duïng cuï veõ coù theå baèng eâ ke hoaëc thöôùc thaúng, thöôùc ño goùc. - Ñaïi dieän nhoùm 1 trình baøy baøi. HS : Coù moät vaø chæ moät ñöôøng thaúng ñi qua O vaø vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng a cho tröôùc. Hoïc sinh ñöùng taïi choã traû lôøi : a) Hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi nhau laø hai ñöôøng thaúng caét nhau taïo thaønh 4 goùc vuoâng (hoaëc trong caùc goùc taïi thaønh coù moät goùc vuoâng) b) Cho ñöôøng thaúng a vaø ñieåm M, coù moät vaø chæ moät ñöôøng thaúng b ñi qua M vaø b vuoâng goùc vôùi a. c) Ñöôøng thaúng xx’ vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng yy’, kyù hieäu xx’ ^ yy’. HS suy nghó traû lôøi : a) Ñuùng. b) Sai, vì a caét a’ taïi O nhöng O1 ¹ 90o Hoaït ñoäng 4 : ÑÖÔØNG TRUNG TRÖÏC CUÛA ÑOAÏN THAÚNG GV : Cho baøi toaùn : Cho ñoaïn AB. Veõ trung ñieåm I cuûa AB. Qua I veõ ñöôøng thaúng d vuoâng goùc vôùi AB. Goïi laàn löôït 2 HS leân baûng veõ. Hoïc sinh caû lôùp veõ vaøo vôû. GV: Giôùi thieäu : Ñöôøng thaúng d goïi laø ñöôøng trung tröïc cuûa ñoïan AB. GV : Vaäy ñöôøng trung tröïc cuûa moät ñoaïn thaúng laø gì ? GV: Ñöa ñònh nghóa ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn thaúng leân baûng phuï vaø nhaán maïnh hai ñieàu kieän (vuoâng goùc, qua trung ñieåm). GV : Giôùi thieäu ñieåm ñoái xöùng. Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi. GV : Muoán veõ ñöôøng trung tröïc cuûa moät ñoaïn thaúng ta veõ nhö theá naøo ? GV Cho HS laøm baøi taäp : Cho ñoaïn thaúng CD = 3 caùch maïng. Haõy veõ ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn thaúng aáy? Goïi 1 HS neâu trình töï caùch veõ. * Ngoaøi caùch veõ cuûa baïn, em coøn caùch veõ naøo khaùc ? HS1 : Veõ ñoaïn AB vaø trung ñieåm I cuûa AB. HS2 : Veõ ñöôøng thaúng d vuoâng goùc vôùi AB taïi I. HS : Ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi moät ñoaïn thaúng taïi trung ñieåm cuûa noù ñöôïc goïi laø ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn thaúng aáy. HS : d laø trung tröïc cuûa ñoaïn AB ta noùi A vaø B ñoái xöùng nhau qua ñöôøng thaúng d. * HS : Ta coù theå duøng thöôùc vaø eâke ñeå veõ ñöôøng trung tröïc cuûa moät ñoaïn thaúng. HS : - Veõ ñoaïn CD = 3 caùch maïng - Xaùc ñònh H Î CD sao cho CH = 1,5 cm - Qua H veõ ñöôøng thaúng d ^ CD, d laø ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn CD. HS gaáp giaáy sao cho ñieåm C truøng vôùi ñieåm D. Neáp gaáp chính laø ñöôøng thaúng d laø ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn CD. Hoaït ñoäng 5 : CUÛNG COÁ 1) Haõy neâu ñònh nghóa hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc? Laáy ví duï thöïc teá veà hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc. 2) Baûng traéc nghieäm : Neáu bieát hai ñöôøng thaúng xx’ vaø yy’ vuoâng goùc vôùi nhau taïi O thì ta suy ra ñieàu gì? Trong soá nhöõng caâu traû lôøi sau thì caâu naøo sai? Caâu naøo ñuùng? a) Hai ñöôøng thaúng xx’ vaø yy’ caét nhau taïi O. b) Hai ñöôøng thaúng xx’ vaø yy’ caét nhau taïo thaønh moät goùc vuoâng. c) Hai ñöôøng thaúng xx’ vaø yy’ taïo thaønh 4 goùc vuoâng d) Moãi ñöôøng thaúng laø ñöôøng phaân giaùc cuûa moät goùc beït. (vôùi baøi 2 neáu coù 2 baûng traéc nghieäm seõ toå chöùc cho 2 ñoäi chôi thi baám nhanh ñeøn ñuùng vaø sai ñeå ñaùnh giaù söï hieåu baøi cuûa HS. HS : Nhaéc laïi ñònh nghóa SGK. Ví duï : Hai caïnh keà cuûa moät hình chöõ nhaät. - Caùc goùc nhaø …. a) Ñuùng. b) Ñuùng. c) Ñuùng. d) Ñuùng. Hoaït ñoäng 6 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ * Hoïc thuoäc ñònh nghóa hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc, ñöôøng trung tröïc cuûa moät ñoaïn thaúng. * Bieát veõ hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc, veõ ñöôøng trung tröïc cuûa moät ñoaïn thaúng. Baøi taäp : Baøi 13, 14, 15, 16 (trang 86, 87 SGK) Baøi 10, 11 (trang 75 SBT) Tuaàn 2 LUYEÄN TAÄP Tieát 4 A./ MUÏC TIEÂU : + Giaûi thích ñöôïc theá naøo laø hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi nhau. + Bieát veõ ñöôøng thaúng ñi qua moät ñieåm cho tröôùc vaø vuoâng goùc vôùi moät ñöôøng thaúng cho tröôùc. + Bieát veõ ñöôøng trung tröïc cuûa moät ñoaïn thaúng. + Söû duïng thaønh thaïo eâke, thöôùc thaúng. + Böôùc ñaàu taäp suy luaän. B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH : - Giaùo vieân : SGK, thöôùc, eâke, giaáy rôøi, baûng phuï. - Hoïc sinh : Thöôùc keû, eâke, giaáy rôøi, baûng con. C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC : Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : KIEÅM TRA GV neâu caâu hoûi kieåm tra : HS1 : 1) Theá naøo laø hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc ? 2) Cho ñöôøng thaúng xx’ vaø O thuoäc xx’, haõy veõ ñöôøng thaúng yy’ ñi qua O vaø vuoâng goùc xx’. * GV cho HS caû lôùp theo doõi vaø nhaän xeùt ñaùnh giaù. Cho ñieåm (chuù yù caùc thao taùc veõ hình cuûa hoïc sinh ñeå kòp thôøi uoán naén). HS2 : 1) Theá naøo laø ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn thaúng? 2) Cho ñoaïn thaúng AB = 4cm. Haõy veõ ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn AB. GV : Yeâu caàu HS caû lôùp cuøng veõ vaø nhaän xeùt baøi laøm cuûa baïn ñeå ñaùnh giaù cho ñieåm. + HS1 leân baûng traû lôøi ñònh nghóa hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc. HS duøng thöôùc veõ ñöôøng thaúng xx’, xaùc ñònh ñieåm O Î xx’ duøng eâke veõ ñöôøng thaúng yy’^xx’ taïi O. HS2 leân baûng traû lôøi ñònh nghóa nhö SGK - Hoïc sinh duøng thöôùc veõ ñoaïn AB=4cm. Duøng thöôùc coù chia khoaûng ñeå xaùc ñònh ñieåm O sao cho AO= 2cm. - Duøng eâke veõ ñöôøng thaúng ñi qua O vaø vuoâng goùc vôùi AB. Hoaït ñoäng 2 : LUYEÄN TAÄP GV : Cho HS caû lôùp laøm baøi 15 trang 86 SGK. Sau ñoù GV goïi laàn löôït HS nhaän xeùt. GV ñöa baûng phuï coù veõ laïi hình baøi 17 (trang 87 SGK). Goïi laàn löôït 3 HS leân baûng kuieåm tra xem 2 ñöôøng thaúng a vaø a’ coù vuoâng goùc vôùi nhau khoâng. * HS caû lôùp quan saùt 3 baïn kieåm tra treân baûng vaø neâu nhaän xeùt. GV cho HS laøm baøi 18 (trang 87 SGK). GV goïi 1 HS leân baûng, 1 HS ñöùng taïi choã ñoïc chaäm ñeà baøi. GV : theo doõi HS caû lôùp laøm vaø höôùng daãn HS thao taùc cho ñuùng. GV : Cho HS laøm baøi 19 (Tr 87). Cho HS hoaït ñoäng theo nhoùm ñeå coù theå phaùt hieän ra caùc caùch veõ khaùc nhau. GV cho HS ñoïc ñeà baøi 20 trang 27 SGK. GV: Em haõy cho bieát vò trí cuûa 3 ñieåm A,B,C coù theå xaûy ra? GV : Em haõy veõ hình theo 2 vò trí cuûa 3 ñieåm A,B,C. GV : goïi 2 HS leân baûng veõ hình veø neâu caùch veõ. GV löu yù coøn coù tröôøng hôïp : * Giaùo vieân coù theå hoûi theâm hoïc sinh : - Trong 2 hình veõ treân em coù nhaän xeùt gì veà vò trí cuûa ñöôøng thaúng d1 vaø d2 trong tröôøng hôïp 3 ñieåm A, B, C thaúng haøng vaø A, B, C khoâng thaúng haøng. + HS chuaån bò giaáy vaø thao taùc nhö hình 8 trang 6 SGK. HS1 : Neáp gaáp zt vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng xy taïi O HS2 : Coù 4 goùc vuoâng laø xOz; zOt; yOt; tOx HS1 : Leân baûng kieåm tra hình (a) a ^ a’ HS2 : Kieåm tra hình (b) a ^ a’ HS3 : Kieåm tra hình (c) a ^ a’ * HS treân baûng vaø HS caû lôùp veõ hình theo caùc böôùc : - Duøng thöôùc ño goùc veõ goùc xOy = 45o. - Laáy ñieåm A baát kyø naèm trong goùc xOy - Duøng eâke veõ ñöôøng thaúng d1 qua A vuoâng goùc vôùi Ox. - Duøng eâke veõ ñöôøng thaúng d2 ñi qua A vuoâng goùc vôùi Oy HS trao ñoåi nhoùm vaø veõ hình, neâu caùch veõ vaøo baûng nhoùm. Trình töï 1 : - Veõ d1 tuyø yù. - Veõ d2 caét d1 taïi O vaø taïo vôùi d1 goùc 60o. - Laáy A tuøy yù trong goùc d1Od2. - Veõ AB ^ d1 taïi B (B Î d1) - Veõ BC ^ d2; C Î d2 Trình töï 2 : - Veõ hai ñöôøng thaúng d1, d2 caét nhau taïi O, taïo thaønh goùc 60o. - Laáy B tuøy yù treân tia Od1. - Veõ ñoaïn thaúng BC ^ Od2, ñieåm C Î Od2. - Veõ ñoaïn BA ^ tia Od1 ñieåm A naèm trong goùc d1Od2 Trình töï 3 * Veõ ñöôøng thaúng d1, d2 caét nhau taïi O taïo thaønh goùc 60o. - Laáy C tuøy yù treân tia Od2 - Veõ ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi tia Od2 taïi C caét Od1 taïi B. - Veõ ñoaïn BA vuoâng goùc vôùi tia Od1 ñieåm A naèm trong goùc d1Od2 * HS : Vò trí 3 ñieåm A, B, C coù theå xaûy ra : - Ba ñieåm A, B, C thaúng haøng. - Ba ñieåm A, B, C khoâng thaúng haøng * HS1 veõ tröôøng hôïp 3 ñieåm A, B, C thaúng haøng. - Duøng thöôùc veõ ñoaïn AB = 2cm. - Veõ tieáp ñoaïn BC = 3cm (A, B, C naèm treân cuøng 1 ñöôøng thaúng). - Veõ trung tröïc d1 cuûa ñoaïn AB. - Veõ trung tröïc d2 cuûa ñoaïn BC. * HS2 veõ tröôøng hôïp 3 ñieåm A, B, C khoâng thaúng haøng. - Duøng thöôùc veõ ñoaïn AB = 2cm, ñoaïn BC=3cm sao cho A, B, C khoâng cuøng naèm treân 1 ñöôøng thaúng. - Veõ d1 trung tröïc AB. - Veõ d2 trung tröïc BC. * HS : - Tröôøng hôïp 3 ñieåm A, B, C thaúng haøng thì ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn AB vaø ñoaïn BC khoâng coù ñieåm chung (hay song song). - Tröôøng hôïp 3 ñieåm A, B, C khoâng thaúng haøng thì hai ñöôøng trung tröïc caét nhau taïi 1 ñieåm. Hoaït ñoäng 3 : CUÛNG COÁ GV neâu caâu hoûi : + Ñònh nghóa 2 ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi nhau. + Phaùt bieåu tính chaát ñöôøng thaúng ñi qua moät ñieåm vaø vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng cho tröôùc. Baøi taäp traéc nghieäm : Trong caùc caâu sau, caâu naøo ñuùng, caâu naøo sai ? a) Ñöôøng thaúng ñi qua trubng ñieåm cuûa ñoaïn AB laø trung tröïc cuûa ñoaïn AB. b) Ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi ñoaïn AB laø trung tröïc cuûa ñoaïn AB. c) Ñöôøng thaúng ñi qua trung ñieåm cuûa ñoaïn AB vaø vuoâng goùc vôùi AB laø trung tröïc cuûa ñoaïn AB. d) Hai muùt cuûa ñoaïn thaúng ñoái xöùng vôùi nhau qua ñöôøng trung tröïc cuûa noù. HS traû lôøi theo SGK HS traû lôøi caâu hoûi. a) Sai. b) Sai. c) Ñuùng. d) Ñuùng. Hoaït ñoäng 4 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ - Xm laïi caùc baøi taäp ñaõ chöõa - Laøm baøi 10, 11, 12, 13, 14, 15 (trang 75 SBT) - Ñoïc tröôùc baøi : Caùc goùc taïo bôûi moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng. Tuaàn 3 §3 CAÙC GOÙC TAÏO BÔÛI Tieát 5 MOÄT ÑÖÔØNG THAÚNG CAÉT HAI ÑÖÔØNG THAÚNG A./ MUÏC TIEÂU : Hoïc sinh hieåu ñöôïc tính chaát sau : + Cho hai ñöôøng thaúng vaø moät caùt tuyeán. Neáu coù moät caëp goùc so le trong baèng nhau thì : * Caëp goùc so le trong coøn laïi baèng nhau. * Hai goùc ñoàng vò baèng nhau. * Hai goùc trong cuøng phía buø nhau. + Hoïc sinh coù kyõ naêng nhaän bieát : * Caëp goùc so le trong. * Caëp goùc ñoàng vò. * Caëp goùc cuøng phía. + Böôùc ñaàu taäp suy luaän. B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH : - Giaùo vieân : SGK, thöôùc thaúng, thöôùc ño goùc, baûng nhoùm, baûng phuï. - Hoïc sinh : SGK, thöôùc thaúng, thöôùc ño goùc, baûng con. C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC : Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : GOÙC SO LE TRONG, GOÙC ÑOÀNG VÒ GV goïi 1 HS leân baûng yeâu caàu : - Veõ hai ñöôøng thaúng phaân bieät a vaø b. - Veõ ñöôøng thaúng c caét ñöôøng thaúng a vaø b laàn löôït taïi A vaø B. - Haõy cho bieát coù bao nhieâu goùc ñænh A, coù bao nhieâu goùc ñænh B. GV ñaùnh soá caùc goùc nhö treân hình veõ. GV giôùi thieäu : hai caëp goùc so le trong laø A1 vaø B3; A4 vaø B2. 4 caëp goùc ñoàng vò laø A1 vaø B1, A2 vaø B2, A3 vaø B3, A4 vaø B4. - GV giaûi thích roõ hôn caùc thuaät ngöõ “goùc so le trong”, “goùc ñoàng vò”. Hai ñöôøng thaúng a vaø b ngaên caùch maët phaúng thaønh giaûi trong (phaàn chaám chaám) vaø giaûi ngoaøi (phaàn coøn laïi). Ñöôøng thaúng c coøn goïi laø caùt tuyeán. Caëp goùc so le trong naèm ôû giaûi trong vaø naèm ôû hai phía (sole) cuûa caùt tuyeán. Caëp goùc ñoàng vò laø hai goùc coù vò trí töông töï nhö nhau vôùi hai ñöôøng thaúng a vaø b. GV cho caû lôùp laøm (Tr 88 SGK) Sau ñoù goïi 1 HS leân baûng veõ hình vaø vieát teân caùc caëp goùc sole trong. Caùc caëp goùc ñoàng vò. GV ñöa baûng phuï baøi 21 trang 89 SGK. Yeâu caàu laàn löôït hoïc sinh ñieàn vaøo choã troáng trong caùc caâu. + HS leân baûng veõ hình vaø laøm theo caùc yeâu caàu cuûa giaùo vieân. HS : Coù 4 goùc ñænh A, 4 goùc ñænh B 1 HS leân baûng 2 caëp goùc sole trong + A1 vaø B3 + A4 vaø B2 4 caëp goùc ñoàng vò + A1 vaø B1 + A2 vaø B2 + A3 vaø B3 + A4 vaø B4 HS ñieàn vaøo baûng phuï. a) IPO vaø POR laø moät caëp goùc sole trong. b) OPI vaø TNO laø moät caëp goùc ñoàng vò. c) PIO vaø NTO laø moät caëp goùc ñoàng vò. d) OPR vaø POI laø moät caëp goùc sole trong. Hoaït ñoäng 2 : TÍNH CHAÁT GV yeâu caàu HS quan saùt hình 13. Goïi 1 HS ñoïc hình 13. GV cho HS caû lôùp hoaït ñoäng nhoùm (trang 88 SGK). (GV cho HS söûa laïi caâu b : b) Haõy tính A2. So saùnh A2 vaø B2 ). Yeâu caàu baøi laøm phaûi coù toùm taét döôùi daïng : Cho vaø tìm. Coù hình veõ, kyù hieäu ñaày ñuû. GV : Neáu ñöôøng thaúng c caét 2 ñöôøng thaúng a, b vaø trong caùc goùc taïo thaønh coù moät caëp goùc sole trong baèng nhau thì caëp goùc sole coøn laïi vaø caùc caëp goùc ñoàng vò nhö theá naøo ? GV : Ñoù chính laø tính chaát caùc goùc taïo bôûi 1 ñöôøng thaúng caét 2 ñöôøng thaúng. GV : Nhaéc laïi tính chaát nhö SGK (ñöa tính chaát leân baûng phuï) roài yeâu caàu HS nhaéc laïi. Coù moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng taïi A vaø B, coù A4 = B2 = 45o. HS hoaït ñoäng nhoùm. Baûng nhoùm cuûa HS. Toùm taét Cho c Ç a = {A} c Ç b = {B} A4 = B2 = 45o Tìm a) A1 ?; B3 =? So saùnh. b) A2 =? So saùnh A2 vaø B2 c) Vieát teân 3 caëp goùc ñoàng vò coøn laïi vôùi soá ño cuûa noù. Giaûi : a) Coù A4 vaø A1 laø hai goùc keà buø Þ A1 = 180o – A4 (T/c 2 goùc keà buø) neân A1 = 180o – 45o = 135o. Töông töï : B3 = 180o – B2 (T/c 2 goùc keà buø) Þ B3 = 180o – 45o = 135o. Þ A1 = B3 = 135o b) A2 = A4 = 45o (vì ñoái ñænh) Þ A2 = B2 = 45o c) Ba caëp goùc ñoàng vò coøn laïi : + A1 = B1 = 135o + A3 = B3 = 135o + A4 = B4 = 45o Ñaïi ñieän moät nhoùm leân baûng trình baøy hình veõ; giaû thieát, keát luậän vaø caâu a. Ñaïi dieän nhoùm khaùc trình baøy caâu b vaø c. HS : - Caëp goùc sole trong coøn laïi baèng nhau - Hai goùc ñoàng vò baèng nhau * HS nhaéc laïi tính chaát nhö SGK( trang 89) Hoaït ñoäng 3 : CUÛNG COÁ Giaùo vieân ñöa baøi taäp 22 (Tr 89) leân baûng phuï: Yeâu caàu hoïc sinh leân baûng ñieàn tieáp soá ño öùng vôùi caùc goùc coøn laïi. + Haõy ñoïc teân caùc caëp goùc sole trong, caùc caëp goùc ñoàng vò. + GV giôùi thieäu caëp goùc trong cuøng phía A1 vaø B2, giaûi thích thuaät ngöõ “trong cuøng phía”. Em haõy tìm xem coøn caëp goùc trong cuøng phía khaùc khoâng? + Em coù nhaän xeùt gì veà toång hai goùc trong cuøng phía ôû hình veõ treân. GV : Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng vaø trong caùc goùc taïo thaønh coù moät caëp goùc sole trong baèng nhau thì toång hai goùc trong cuøng phía baèng bao nhieâu ? GV : Keát hôïp giöõa tính chaát ñaõ hoïc vaø nhaän xeùt treân, haõy phaùt bieåu toång hôïp laïi. * HS ñoïc teân caùc caëp goùc sole trong, caùc caëp goùc ñoàng vò treân hình veõ. HS : Caëp goùc A4 vaø B3 HS : A1 + B2 = 180o A4 + B3 = 180o HS : Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng vaø trong caùc goùc taïo thaønh coù moät caëp goùc sole trong baèng nhau thì toång hai goùc trong cuøng phía baèng 180o (hay hai goùc trong cuøng phía buø nhau). HS : Neáu moät ñöôøng thaúng ….. thì : - Hai goùc sole trong coøn laïi baèng nhau. - Hai goùc ñoàng vò baèng nhau. - Hai goùc trong cuøng phía buø nhau. Hoaït ñoäng 4 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ - Baøi taäp veà nhaø : Baøi 23 (Tr 89 SGK) - Baøi 16, 17, 18, 19, 20 (trang 75, 76, 77 SBT) - Ñoïc tröôùc baøi : Hai ñöôøng thaúng song song. OÂn laïi ñònh nghóa hai ñöôøng thaúng song song vaø caùc vò trí cuûa hai ñöôøng thaúng (lôùp 6) Tuaàn 3 §4 HAI ÑÖÔØNG THAÚNG SONG SONG Tieát 6 A./ MUÏC TIEÂU : * OÂn laïi theá naøo laø hai ñöôøng thaúng song song (ñaõ hoïc lôùp 6) * Coâng nhaän daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song : “Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng a vaø b sao cho coù moät caëp goùc sole trong baèng nhau thì a//b”. + Bieát veõ ñöôøng thaúng ñi qua moät ñieåm naèm ngoaøi moät ñöôøng thaúng cho tröôùc vaø song song vôùi ñöôøng thaúng aáy. + Bieát söû duïng eâke vaø thöôùc thaúng hoaëc chæ duøng eâke ñeå veõ hai ñöôøng thaúng song song. B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH : - Giaùo vieân : SGK, thöôùc keû, eâke, baûng phuï. - Hoïc sinh : SGK, thöôùc keû, eâke, baûng nhoùm, buùt vieát baûng. C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC : Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : KIEÅM TRA GV : Kieåm tra HS1 a) Neâu tính chaát caùc goùc taïo bôûi moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng. b) Cho hình veõ : Ñieàn tieáp vaøo hình soá ño caùc goùc coøn laïi. GV neâu caâu hoûi : - Haõy neâu vò trí cuûa hai ñöôøng thaúng phaân bieät. - Theá naøo laø hai ñöôøng thaúng song song ? GV : ÔÛ lôùp 6 ta ñaõ bieát theá naøo laø hai ñöôøng thaúng song song. Ñeå nhaän bieát ñöôïc hai ñöôøng thaúng coù song song hay khoâng? Caùch veõ hai ñöôøng thaúng song song nhö theá naøo ? Chuùng ta seõ hoïc baøi hoâm nay. * HS1 leân baûng neâu tính chaát nhö SGK(trang 89). b) Vaän duïng : HS traû lôøi : - Hai ñöôøng thaúng phaân bieät thì hoaëc caét nhau hoaëc song song. - Hai ñöôøng thaúng song song laø hai ñöôøng thaúng khoâng coù ñieåm chung. Hoaït ñoäng 2 : 1) NHAÉC LAÏI KIEÁN THÖÙC LÔÙP 6 GV : Cho HS nhaéc laïi kieán thöùc lôùp 6 trong SGK (Trg 90) GV : Cho ñöôøng thaúng a vaø ñöôøng thaúng b, muoán bieát ñöôøng thaúng a coù song song vôùi ñöôøng thaúng b khoâng ta laøm theá naøo? GV : Caùc caùch laøm treân môùi cho ta nhaän xeùt tröïc quan vaø duøng thöôùc khoâng theå keùo daøi voâ taän ñöôøng thaúng ñöôïc. Muoán chöùng minh hai ñöôøng thaúng song song ta caàn phaûi döïa treân daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song. * Hai ñöôøng thaúng song song laø hai ñöôøng thaúng khoâng coù ñieåm chung. * Hai ñöôøng thaúng phaân bieät thì hoaëc caét nhau hoaëc song song * HS : - Em coù theå öôùc löôïng baèng maét neáu ñöôøng thaúng a vaø b khoâng caét nhau thì a song song vôùi b. - Em coù theå duøng thöôùc keùo daøi maõi hai ñöôøng thaúng neáu chuùng khoâng caét nhau thì a song song vôùi b. Hoaït ñoäng 3 : 2) DAÁU HIEÄU NHAÄN BIEÁT HAI ÑÖÔØNG THAÚNG SONG SONG GV cho HS caû lôùp laøm SGK. Ñoaùn xem caùc ñöôøng thaúng naøo song song vôùi nhau. GV ñöa baûng phuï hình : GV : Em coù nhaän xeùt gì veà vò trí vaø soá ño cuûa caùc goùc cho tröôùc ôû hình (a, b, c). GV : Qua baøi toaùn treân ta thaáy raèng neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng khaùc taïo thaønh moät caëp goùc sole trong baèng nhau hoaëc moät caëp goùc ñoàng vò baèng nhau thì hai ñöôøng thaúng ñoù song song vôùi nhau. GV : Ñoù chính laø daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song. - GV ñöa “Daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song” trang 90 SGK leân baûng. GV : Trong tính chaát naøy caàn coù ñieàu gì vaø suy ra ñöôïc ñieàu gì ? Hai ñöôøng thaúng a vaø b song song vôùi nhau kyù hieäu : a//b - Em haõy dieãn ñaït caùch khaùc ñeå noùi leân a vaø b laø hai ñöôøng thaúng song song. Giaùo vieân trôû laïi hình veõ. Ñöïa treân daáu hieäu hai ñöôøng thaúng song song, em haõy kieåm tra baèng duïng cuï xem a coù song song vôùi b khoâng? GV : Gôïi yù : kieåm tra baèng caùch veõ ñöôøng thaúng c baát kyø caét a vaø b. ño 1 caëp goùc sole trong (hoaëc caëp goùc ñoàng vò) xem coù baèng nhau hay khoâng ? GV : Vaäy muoán veõ hai ñöôøng thaúng song song vôùi nhau ta laøm theá naøo? HS öôùc löôïng baèng maét vaø traû lôøi : - Ñöôøng thaúng a song song vôùi b - Ñöôøng thaúng m song song vôùi n - Ñöôøng thaúng d khoâng song song vôùi ñöôøng thaúng e. * HS2 duøng thöôùc thaúng leân baûng keùo daøi caùc ñöôøng thaúng vaø neâu nhaän xeùt. HS : + ÔÛ hình a : Caëp goùc cho tröôùc laø caëp goùc sole trong, soá ño moãi goùc ñeàu baèng 45o. + ÔÛ hình b : Caëp goùc cho tröôùc laø caëp goùc sole trong, soá ño hai goùc ñoù khoâng baèng nhau. + ÔÛ hình c : Caëp goùc cho tröôùc laø caëp goùc ñoàng vò, soá ño hai goùc ñoù baèng nhau vaø ñeàu baèng 60o. HS nhaéc laïi daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song. - HS : Trong tính chaát naøy caàn coù ñöôøng thaúng c caét hai ñöôøng thaúng a vaø b, coù moät caëp goùc sole trong hoaëc moät caëp goùc ñoàng vò baèng nhau. Töø ñoù suy ra : a vaø b song song vôùi nhau. HS : Noùi caùch khaùc : - Ñöôøng thaúng a song song vôùi ñöôøng thaúng b. - Ñöôøng thaúng b song song vôùi ñöôøng thaúng a. - a vaø b laø hai ñöôøng thaúng song song. - a vaø b laø hai ñöôøng thaúng khoâng coù ñieåm chung. HS : Leân baûng laøm theo gôïi yù cuûa giaùo vieân. - Veõ ñöôøng thaúng c baát kyø. - Ño caëp goùc sole trong (hoaëc caëp goùc ñoàng vò) so saùnh roái neâu nhaän xeùt. Hoaït ñoäng 4 : 3) VEÕ HAI ÑÖÔØNG THAÚNG SONG SONG GV ñöa vaø moät soá caùch veõ hình (hình 18, 19 SGK) leân baûng phuï. Cho HS trao ñoåi nhoùm ñeå neâu ñöôïc caùch veõ cuûa baøi trang 90. Yeâu caàu caùc nhoùm trình baøy töï veõ (baèng lôøi) vaøo baûng nhoùm. GV: Goïi 1 ñaïi dieän leân baûng veõ laïi hình nhö trình töï cuûa nhoùm. GV giôùi thieäu : Hai ñoaïn thaúng song song, hai tia song song (baûng phuï) * Neáu bieát hai ñöôøng thaúng song song thì ta noùi moãi ñoaïn thaúng (moãi tia) cuûa ñöôøng naøy song song vôùi moïi ñoaïn thaúng (moïi tia) cuûa ñöôøng thaúng kia. Cho xy // x’y’ ñoaïn thaúng AB // CD A, B Î xy => tia Ax // Cx’ C, D Î x’y’ tia Ay // Dy’ HS hoaït ñoäng nhoùm. Baûng nhoùm Cho ñieåm A naèm ngoaøi ñöôøng thaúng a, veõ ñöôøng thaúng b ñi qua A vaø song song vôùi a. Trình töï veõ : - Duøng goùc nhoïn 60o (hoaëc 30o hoaëc 45o) cuûa eâke, veõ ñöôøng thaúng c taïo vôùi ñöôøng thaúng a goùc 60o (hoaëc 30o, hoaëc 45o). - Duøng goùc nhoïn 60o (hoaëc 30o hoaëc 45o) veõ ñöôøng thaúng b taïo vôùi ñöôøng thaúng c goùc 60o (hoaëc 30o, hoaëc 45o) ôû vò trí sole trong (hoaëc vò trí ñoàng vò) vôùi goùc thöù nhaát Ta ñöôïc ñöôøng thaúng b//a * HS leân baûng veõ hình baèng eâke vaø thöôùc thaúng nhö thao taùc trong SGK. * HS caû lôùp cuøng thao taùc vaøo vôû cuûa mình. HS ghi baøi vaø veõ hình Hoaït ñoäng 5 : CUÛNG COÁ Giaùo vieân cho HS caû lôùp laøm baøi 24 (Tr 91) leân baûng phuï GV ñöa leân baûng phuï baøi taäp + Theá naøo laø hai ñoaïn thaúng song song? Trong caùc caâu traû lôøi sau haõy choïn caâu ñuùng. a) Hai ñoaïn thaúng song song laø hai ñoaïn thaúng khoâng coù ñieåm chung. b) Hai ñoaïn thaúng song song laø hai ñoaïn thaúng naèm treân hai ñöôøng thaúng song song. * GV yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song. a) Hai ñöôøng thaúng a, b song song vôùi nhau ñöôïc kyù hieäu laø a // b b) Ñöôøng thaúng c caét hai ñöôøng thaúng a, b vaø trong caùc goùc taïo thaønh coù moät caëp goùc sole trong baèng nhau thì a//b HS : a) Caâu sai vì hai ñöôøng thaúng chöùa hai ñoaïn thaúng ñoù coù theå caét nhau. b) Caâu ñuùng HS phaùt bieåu nhö SGK trang 90. Hoaït ñoäng 6 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ * Hoïc thuoäc loøng daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song. - Baøi taäp 25, 26 (Tr 91 SGK) - Baøi 21, 23, 24 (trang 77, 78 SBT) Tuaàn 4 LUYEÄN TAÄP Tieát 7 A./ MUÏC TIEÂU : + Thuoäc vaø naém chaéc daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song. + Bieát veõ thaønh thaïo ñöôøng thaúng ñi qua moät ñieåm naèm ngoaøi moät ñöôøng thaúng cho tröôùc vaø song song vôùi ñöôøng thaúng ñoù. + Söû duïng thaønh thaïo eâke, thöôùc thaúng hoaëc chæ rieâng eâke ñeå veõ hai ñöôøng thaúng song song. B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH : - Giaùo vieân : SGK, thöôùc thaúng, eâke, giaáy kieåm tra 15 phuùt C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC : Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : LUYEÄN TAÄP GV goïi HS leân baûng laøm baøi taäp 26 (91 SGK): Goïi 1 HS ñöùng taïi choã ñoïc ñeà baøi 26, HS treân baûng veõ hình theo caùch dieãn ñaït cuûa ñaàu baøi. HS caû lôùp nhaän xeùt ñaùnh giaù. GV : Muoán veõ goùc 120o ta coù nhöõng caùch naøo? GV yeâu caàu 1 HS leân baûng veõ hình baøi 26 baèng caùch khaùc vôùi HS1. Baøi 27 trang 91 SGK. (Ñöa ñeà leân baûng phuï) GV cho caû lôùp ñoïc ñeà baøi 27 (Tr 91). Sau ñoù goïi 2 HS nhaéc laïi. GV : Baøi toaùn cho ñieàu gì? Yeâu caàu ta ñieàu gì? GV : - Muoán veõ AD//BC ta laøm theá naøo? - Muoán coù AD = BC ta laøm theá naøo? GV goïi 1 HS leân baûng veõ hình nhö ñaõ höôùng daãn. GV Ta coù theå veõ ñöôïc maáy ñoaïn AD//BC vaø AD=BC. * Em coù theå veõ baèng caùch naøo? Goïi HS leân baûng xaùc ñònh ñieåm D’ treân hình veõ. GV cho HS ñoïc ñeà baøi 28 (trang 91 SGK). Sau ñoù cho HS hoaït ñoäng nhoùm, yeâu caàu neâu caùch veõ. GV: Höôùng daãn : Döïa vaøo daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song ñeå veõ. GV cho HS laøm baøi 29 trang 92 SGK. Yeâu caàu 1 HS ñoïc ñeà baøi. GV: Baøi toaùn cho bieát ñieàu gì? Yeâu caàu ta ñieàu gì? GV: Yeâu caàu 1 HS leân baûng veõ xOy vaø ñieåm O’. GV : Goïi HS2 leân baûng veõ tieáp vaøo hình HS1 ñaõ veõ O’x’//Ox; O’y’//Oy GV: Theo em coøn vò trí naøo cuûa ñieåm O’ ñoái vôùi goùc xOy. GV: Em haõy veõ tröôøng hôïp ñoù. GV: Haõy duøng thöôùc ño kieåm tra xem xOy vaø x’Oy’ coù baèng nhau khoâng? + HS1 leân baûng veõ hình vaø traû lôøi caâu hoûi SGK. Traû lôøi : Ax vaø By coù song song vôùi nhau vì ñöôøng thaúng AB caét Ax, By taïo thaønh caëp goùc sole trong baèng nhau (=120o)(theo daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song). HS : Coù theå duøng thöôùc ño goùc hoaëc duøng eâke coù goùc 60o. Veõ goùc 60o, goùc keà buø vôùi goùc 60o laø goùc 120o. HS2 leân baûng veõ laïi hình baøi 26. 1 HS ñoïc ñeà baøi. HS: Baøi toaùn cho D ABC yeâu caàu qua a veõ ñöôøng thaúng AD//BC vaø ñoaïn thaúng AD=BC. * Veõ ñöôøng thaúng qua a vaø song song vôùi BC. (Veõ hai goùc sole trong baèng nhau). * Treân ñöôøng thaúng ñoù laáy ñieåm D sao cho AD=BC. * Ta coù theå veõ ñöôïc hai ñoaïn AD vaø AD’ cuøng song song vôùi BC vaø baèng BC. + Treân ñöôøng thaúng qua A vaø song song vôùi Bc, laáy D’ naèm khaùc phía D ñoái vôùi A, sao cho AD’=AD. Baûng nhoùm : Caùch 1 - Veõ ñöôøng thaúng xx’ - Treân xx’ laáy ñieåm A baát kyø. - Duøng eâke veõ ñöôøng thaúng c qua A taïo vôùi Ax goùc 60o. - Treân c laáy B baát kyø (B ¹ A). - Duøng eâke veõ y’BA = 60o ôû vò trí sole trong vôùi xAB. - Veõ tia ñoái By cuûa tia By’ ta ñöôïc yy’ // xx’. Caùch 2 : HS coù theå veõ hai goùc ôû vò trí ñoàng vò baèng nhau. HS: Baøi toaùn cho goùc nhoïn xOy vaø ñieåm O’. Yeâu caàu veõ goùc nhoïn x’Oy’ coù O’x’//Ox; O’y’//Oy. So saùnh xOy vôùi x’Oy’ HS1 : HS : Ñieåm O’ coøn naèm ngoaøi goùc xOy HS leân baûng veõ hình. HS: leân baûng ño vaø neâu nhaän xeùt. xOy = x’Oy’ Hoaït ñoäng 2 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Veà nhaø : Baøi taäp 30 SGK (Tr 92), Baøi 24, 25, 26 trang 78 SBT. Baøi 29: Baèng suy luaän khaúng ñònh xOy vaø x’Oy’ cuøng nhoïn coù O’x’//Ox; O’y’//Oy thì xOy = x’Oy’. Tuaàn 4 §5 TIEÂN ÑEÀ ÔCLÍT VEÀ Tieát 8 ÑÖÔØNG THAÚNG SONG SONG A./ MUÏC TIEÂU : * Hieåu ñöôïc noäi dung tieân ñeà Ôclít laø coâng nhaän tính duy nhaát cuûa ñöôøng thaúng b ñi qua M (M Î a) sao cho b//a. * Hieåu raèng nhôø coù tieân ñeà Ôclít môùi suy ra ñöôïc tính chaát cuûa hai ñöôøng thaúng song song “Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng song song thì hai goùc sole trong baèng nhau, hai goùc ñoàng vò baèng nhau, hai goùc trong cuøng phía buø nhau”. * Kyõ naêng : Cho bieát hai ñöôøng thaúng song song vaø moät caùt tuyeán. Cho bieát soá ño cuûa moät goùc, bieát caùch tính soá ño caùc goùc coøn laïi. B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH : - Giaùo vieân : SGK, thöôùc thaúng, thöôùc ño goùc, baûng phuï. - Hoïc sinh : SGK, thöôùc thaúng, thöôùc ño goùc. C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC : Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : KIEÅM TRA: TÌM HIEÅU TIEÂN ÑEÀ ÔCLÍT GV : Ñöa ñeà baøi leân baûng phuï. Yeâu caàu HS caû lôùp laøm nhaùp baøi toaùn sau : Baøi toaùn : Cho ñieåm M khoâng thuoäc ñöôøng thaúng a. Veõ ñöôøng thaúng b ñi qua M vaø b//a. - Môøi 1 HS leân baûng laøm. - Môøi HS2 leân baûng thöïc hieän laïi vaø cho nhaän xeùt. GV : Yeâu caàu HS3 veõ ñöôøng thaúng M, b//a baèng caùch khaøc vaû neâu nhaän xeùt. GV: Ñeå veõ ñöôøng thaúng b ñi qua ñieåm M vaø b//a ta coù nhieàu caùch veõ. Nhöng lieäu coù bao nhieâu ñöôøng thaúng qua M vaø song song vôùi ñöôøng thaúng a. GV: Baèng kinh nghieäm thöïc teá ngöôøi ta nhaän thaáy: Qua ñieåm M naèm ngoaøi ñöôøng thaúng a, chæ coù moät ñöôøng thaúng song song vôùi ñöôøng thaúng a maø thoâi. Ñieàu thöøa nhaän aáy mang teân “Tieân ñeà Ôclít”. Giaùo vieân thoâng baøo noäi dung tieân ñeà Ôclít trong SGK (Tr92). Yeâu caàu HS nhaéc laïi vaø veõ hình vaøo vôû. GV cho HS ñoïc muïc “Coù theå em chöa bieát” trang 93 SGK giôùi thieäu veà nhaø toaùn hoïc loãi laïc Ôclít. GV: Vôùi hai ñöôøng thaúng song song a vaø b, coù nhöõng tính chaát gì? GV chuyeån sang muïc sau * HS caû lôùp vaø HS1 leân baûng veõ hình theo trình töï ñaõ hoïc ôû baøi tröôùc. HS2: Ñöôøng thaúng b em veõ truøng vôùi ñöôøng thaúng baïn veõ. HS3 leân baûng veõ caùch khaùc. Coù theå : Nhaän xeùt: Ñöôøng thaúng naøy truøng vôùi ñöôøng thaúng b ban ñaàu. * HS coù theå suy nghó nhöng chöa traû lôøi ñöôïc hoaëc coù theå neâu: qua M chæ veõ ñöôïc moät ñöôøng thaúng song song vôùi ñöôøng thaúng a. HS nhaéc laïi : Tieân ñeà Ôclít (Tr 92 SGK) M Î a; b qua M vaø b//a laø duy nhaát. Hoaït ñoäng 2 : TÍNH CHAÁT CUÛA HAI ÑÖÔØNG THAÚNG SONG SONG GV cho HS laøm SGK (93) goïi laàn löôïc hoïc sinh laøm töøng caâu a, b, c, d cuûa baøi GV : Qua baøi toaùn treân em coù nhaän xeùt gì? GV : Em haõy kieåm tra xem hai goùc trong cuøng phía coù quan heä theá naøo vôùi nhau? Ba nhaän xeùt treân chính laø tính chaát cuûa hai ñöôøng thaúng song song. GV ñöa “Tính chaát hai ñöôøng thaúng song song” leân baûng phuï. GV : Tính chaát naøy cho ñieàu gì vaø suy ra ñöôïc ñieàu gi? GV ñöa baøi taäp 30 trang 79 SBT leân baûng phuï. a) Ño hai goùc sole trong A4 vaø B1 roài so saùnh. b) Lyù luaän A4 = B1 theo gôïi yù. - Neáu A4 ¹ B1 qua A veõ tia AP sao cho PAB = B1. - Theá thì AP//b, vì sao? - Qua A coù a//b, laïi coù AP//b thì sao? - Keát luaän? GV: Töø hai goùc sole trong baèng nhau, theo tính chaát caùc goùc taïo bôûi moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng ta suy ra ñöôïc hai goùc ñoàng vò baèng nhau, hai goùc trong cuøng phía buø nhau. HS1 laøm caâu a. HS2 laøm caâu b vaø caâu c. Nhaän xeùt : Hai goùc sole trong baèng nhau. HS3 laøm caâu d nhaän xeùt : hai goùc ñoàng vò baèng nhau. HS: Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng song song thì: + Hai goùc sole trong baèng nhau. + Hai goùc ñoàng vò baèng nhau. HS: Hai goùc trong cuøng phía coù toång baèng 180o (hay buø nhau) HS: Phaùt bieåu tính chaát SGK (Tr93). HS khaùc nhaéc laïi. HS: Tính chaát naøy cho : Moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng //. Suy ra: hai goùc sole trong baèng nhau. + Hai goùc ñoàng vò baèng nhau. + Hai goùc trong cuøng phía buø nhau. a) A4 = B1 b) Giaû söû A4 ¹ B1. Qua A ta veõ tia AP sao cho PAB = B1 => AP//b vì coù hai goùc sole trong baèng nhau. - Qua A vöøa coù a//b, vöøa coù AP//b ñieàu naûy traùi vôùi tieân ñeà Ôclit. - Vaäy ñöôøng thaúng AP vaø ñöôøng thaúng a chæ laø moät hay : A4 = PAB = B1 Hoaït ñoäng 3 : LUYEÄN TAÄP CUÛNG COÁ GV cho HS caû lôùp laøm baøi 34 trang 94 SGK. Coù theå cho hoaït ñoäng nhoùm. Baøi laøm coù hình veõ, coù toùm taét baøi toaùn döôùi daïng kyù hieäu hình hoïc. Khi tính toaùn phaûi neâu roõ lyù do. Baøi 32 trang 94 SGK (Ñöa ñeà baøi leân baûng phuï) Baøi 33 trang 94 SGK (Ñöa ñeà baøi leân baûng phuï) Baûng nhoùm Toùm taét : Cho a//b; AB Ç a = {A} AB Ç b = {B} A4 = 37o Tìm a) B1 = ? b) So saùnh A1 vaø B4 c) B2 = ? Giaûi : Coù a//b a) Theo tính chaát cuûa hai ñöôøng thaúng song song ta coù B1 = A4 = 37o (caëp goùc sole trong) b) Coù A4 vaø A1 laø hai goùc keà buø suy ra : A1 = 180o - A4 (tính chaát hai goùc keà buø) Vaäy A1 = 180o - 37o = 143o Coù A1 = B4 = 143o (Hai goùc ñoàng vò) c) B2 = A1 = 143o (Hai goùc sole trong) Hoaëc B2 = B4 = 143o (ñoái ñænh) HS ñöùng taïi choã traû lôøi : a) Ñuùng. b) Ñuùng. c) Sai. d) Sai. HS leân baûng ñieàn vaøo choã troáng. Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng song song thì: a) Hai goùc sole trong baèng nhau b) Hai goùc ñoàng vò baèng nhau c) Hai goùc trong cuøng phía buø nhau Hoaït ñoäng 4 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Baøi taäp veà nhaø soá 31, 35 trang 94 SGK Baøi 27, 28, 29 trang 78, 79 SBT Laøm laïi baøi 34 SGK vaøo vôû baøi taäp. Höôùng daãn baøi 31 SGK : Ñeå kieåm tra hai ñöôøng thaúng coù song song hay khoâng, ta veõ moät caùt tuyeán caét hai ñöôøng thaúng ñoù roài kieåm tra hai goùc sole trong hoaëc ñoàng vò coù baèng nhau hay khoâng roài keát luaän. Tuaàn 5 LUYEÄN TAÄP Tieát 9 KIEÅM TRA VIEÁT 15 PHUÙT A./ MUÏC TIEÂU : + Cho hai ñöôøng thaúng song song vaø moät caùt tuyeán cho bieát soá ño cuûa moät goùc, bieát tính caùc goùc coøn laïi. + Vaän duïng tieân ñeà Ôclít vaø tính chaát cuûa hai ñöôøng thaúng song song ñeå giaûi baøi taäp. + Böôùc ñaàu bieát caùch suy luaän baøi toaùn vaø bieát caùch trình baøy baøi toaùn B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH : - Giaùo vieân : SGK, thöôùc thaúng, thöôùc ño goùc, baûng phuï (giaáy trong + maùy chieáu)ï. - Hoïc sinh : SGK ,Thöôùc thaúng, thöôùc ño goùc, baûng nhoùm. C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC : Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : KIEÅM TRA GV : Phaùt bieåu tieân ñeà Ôclít. - Ñieàn vaøo choã troáng (…) trong caùc phaùt bieåu sau (ñeà baøi vieát leân baûng phuï) a) Qua ñieåm A ôû ngoaøi ñöôøng thaúng a coù khoâng quaù moät ñöôøng thaúng song song vôùi … b) Neáu qua ñieåm A ôû ngoaøi ñöôøng thaúng a, coù hai ñöôøng thaúng song song vôùi a thì … c) Cho ñieåm A ôû ngoaøi ñöôøng thaúng a. Ñöôøng thaúng ñi qua A vaø song song vôùi a laø … GV yeâu caàu HS caû lôùp nhaän xeùt vaø ñaùnh giaù. GV: Caùc caâu treân chính laø caùc caùch phaùt bieåu khaùc nhau cuûa tieân ñeà Ôclít. + Moät HS leân baûng phaùt bieåu tieân ñeà Ôclít vaø ñieàn vaøo baûng phuï. ñöôøng thaúng a hai ñöôøng thaúng ñoù truøng nhau duy nhaát Hoaït ñoäng 2 : LUYEÄN TAÄP GV : Cho HS laøm nhanh baøi taäp 35 (trang 94 SGK.) Baøi 36 trang 94 SGK. Ñeà baøi ghi treân baûng phuï (giaáy trong) BT: Hình veõ cho bieát a//b vaø c caét a taïi A, c caét b taïi B. Haõy ñieàn vaøo choã troáng (…) trong caùc caâu sau : a) A1 = … (vì laø caëp goùc sole trong) b) A2 = … (vì laø caëp goùc ñoàng vò) c) B3 + A4 = … (vì …) d) B4 = A2 (vì …) Baøi 29 trang 79 SBT (GV ñöa ñeà baøi leân baûng phuï). GV goïi HS ñoïc kyõ ñeà baøi, goïi 1 HS leân baûng veõ hình laøm caâu a, c coù caét b hay khoâng? HS2 laøm caâu b. Baøi 38 (Tr95 SGK) GV cho HS hoaït ñoäng nhoùm. Nhoùm 1,2 laøm phaàn khung beân traùi. Nhoùm 3, 4 laøm phaàn khung beân phaûi. GV löu yù HS : Trong baøi taäp cuûa moãi nhoùm : - Phaàn ñaàu coù hình veõ vaø ngheä thuaät cuï theå. - Phaàn sau laø tính chaát ôû daïng toång quaùt. GV Cho HS nhaän xeùt caùc nhoùm laøm baøi + HS traû lôøi: Theo tieân ñeà Ôclít veà ñöôøng thaúng song song; qua A ta chæ veõ ñöôïc moät ñöôøng thaúng a song song vôùi ñöôøng thaúng BC, qua B ta chæ veõ ñöôïc moät ñöôøng thaúng b song song vôùi ñöôøng thaúng AC. HS caû lôùi laøm baøi vaøo vôû. HS1 leân baûng ñieàn vaøo choã troáng caâu a, b. HS2 ñieàn caâu c, d GV goïi laàn löôït töøng HS leân baûng. a) A1 = B3 b) A2 = B2 c) = 180o (vì laø hai goùc trong cuøng phía) d) (Vì B4 = B2 (hai goùc ñoái ñænh) maø B2 = A2 (hai goùc ñoàng vò) neân B4 = A2) HS1 leân baûng : a) c coù caét b. b) Neáu ñöôøng thaúng c khoâng caét b thì c phaûi song song vôùi b. Khi ñoù qua A, ta vöøa coù a//b vöøa coù c//b, ñieàu naøy traùi vôùi tieân ñeà Ôclít. Vaäy neáu a//b vaø c caét a thì c caét b. Baûng nhoùm Nhoùm 1, 2. Cho hình veõ : * Bieát d//d’ thì suy ra : a) A1 = B3 vaø b) A1 = B1 c) A1 + B2 = 180o * Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng song song thì : a) Hai goùc sole trong baèng nhau b) Hai goùc ñoàng vò baènmg nhau c) Hai goùc trong cuøng phía buø nhau. Nhoùm 3, 4 : Bieát : a) A4 = B2 hoaëc b) A1 = B1 hoaëc c) A4 + B3= 180o thì suy ra d//d’ * Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng maø : a) Trong caùc goùc taïo thaønh coù hai goùc sole trong baèng nhau hoaëc b). Hai goùc ñoàng vò baèng nhau hoaëc c). Hai goùc cuøng phía buø nhau thì hai ñöôøng thaúng ñoù song song vôùi nhau. HS nhaän xeùt baøi laøm cuûa caùc nhoùm. Hoaït ñoäng 3 : KIEÅM TRA 15 PHUÙT Giaùo vieân photo cho moãi HS 1 ñeà kieåm tra 15 phuùt. Ñeà kieåm tra : Caâu 1 : Theá naøo laø hai ñöôøng thaúng song song? Caâu 2 : Trong caùc caâu sau haõy choïn caâu ñuùng. a) Hai ñöôøng thaúng song song laø hai ñöôøng thaúng khoâng coù ñieåm chung. b) Neáu ñöôøng thaúng c caét hai ñöôøng thaúng a, b maø trong caùc goùc taïo thaønh moät caëp goùc sole trong baèng nhau thì a//b. c) Neáu ñöôøng thaúng c caét hai ñöôøng thaúng a, b maø trong caùc goùc taïo thaønh moät caëp goùc ñoàng vò baèng nhau thì a//b d) Cho ñieåm M naèm ngoaøi ñöôøng thaúng a. Ñöôøng thaúng ñi qua M vaø song song vôùi ñöôøng thaúng a laø duy nhaát. e) Coù duy nhaát moät ñöôøng thaúng song song vôùi moät ñöôøng thaúng cho tröôùc. Caâu 3 : Cho hình veõ bieát a//b. Haõy neâu teân caùc caëp goùc baèng nhau cuûa hai tam giaùc CAB vaø CDE. Haõy giaûi thích vì sao? Hoaït ñoäng 4 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Laøm Baøi taäp 39 trang 95 SGK(Trình baøy suy luaän coù caên cöù). Baøi 30 trang 79 SBT. Baøi taäp boå sung : Cho hai ñöôøng thaúng a vaø b bieát ñöôøng thaúng c ^ a vaø c ^ b. Hoûi ñöôøng thaúng a coù song song vôùi ñöôøng thaúng b khoâng? Vì sao? Tuaàn 5 §6 TÖØ VUOÂNG GOÙC ÑEÁN SONG SONG Tieát 10 A./ MUÏC TIEÂU : * Bieát quan heä giöõa hai ñöôøng thaúng cuøng vuoâng goùc hoaëc cuøng song song vôùi moät ñöôøng thaúng thöù 3. * Bieát phaùt bieåu gaõy goïn moät meänh ñeà toaùn hoïc.. * Taäp suy luaän B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH : - Giaùo vieân : SGK, thöôùc thaúng, eâke, baûng phuï. - Hoïc sinh : SGK, thöôùc thaúng, eâke, baûng nhoùm, buùt vieát baûng. C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC : Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : KIEÅM TRA GV : Kieåm tra HS1 : a) Haõy neâu daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song. b) Cho ñieåm M naèm ngoaøi ñöôøng thaúng d. Veõ ñöôøng thaúng c ñi qua M sao cho c vuoâng goùc vôùi d. HS2 : a) Phaùt bieåu tieân ñeà Ôclít vaø tính chaát cuûa hai ñöôøng thaúng song song. b) Treân hình baïn vöøa veõ, duøng eâke veõ ñöôøng thaúng d’ ñi qua M vaø d’ ^ c GV cho HS caû lôùp nhaän xeùt ñaùnh giaù keát quaû cuûa caùc baïn treân baûng. GV : Qua hình caùc baïn ñaõ veõ treân baûng. Em coù nhaän xeùt gì veà quan heä giöõa ñöôøng thaúng d vaø d’? Vì sao? GV: Ñoù chính laø quan heä giöõa tính vuoâng goùc vaø tính song song cuûa ba ñöôøng thaúng. HS1 : Leân baûng traû lôøi daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song vaø veõ hình theo caâu b. HS2 : Traû lôøi Tieân ñeà Ôclít vaø tính chaát cuûa hai ñöôøng thaúng song song. Veõ tieáp vaøo hình cuûa baïn ñöôøng thaúng d’ ñi qua M vaø d’ ^ c. HS ñöùng taïi choã traû lôøi : - Ñöôøng thaúng d vaø d’ song song vôùi nhau. - Vì ñöôøng thaúng d vaø d’ caét c taïo ra caëp goùc sole trong (hoaëc ñoàng vò) baèng nhau, theo daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song thì d//d’. Hoaït ñoäng 2 : 1) QUAN HEÄ GIÖÕA TÍNH VUOÂNG GOÙC VAØ TÍNH SONG SONG. GV cho HS quan saùt hình 27 trang 96 SGK traû lôøi GV : Yeâu caàu HS caû lôùp veõ hình 27 vaøo vôû, goïi 1 HS leân baûng veõ laïi hình 27. GV: Em haõy neâu nhaän xeùt veà quan heä giöõa hai ñuôøng thaúng phaân bieät cuøng vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng thöù ba. GV: Goïi vaøi HS nhaéc laïi tính chaát SGK (Tr96) GV coù theå toùm taét döôùi daïng hình veõ vaø kyù hieäu hình hoïc. a ^ c => a // b b ^ c GV: Em haõy neâu laïi caùch suy luaän tính chaát treân. GV : Ñöa baøi toaùn sau leân baûng phuï. Neáu coù ñöôøng thaúng a//b vaø ñöôøng thaúng c^a. Theo em quan heä giöõa ñöôøng thaúng c vaø b theá naøo? Vì sao? GV gôïi yù : * Lieäu c khoâng caét b ñöôïc khoâng? Vì sao? * Neáu c caét b thì goùc taïo thaønh baèng bao nhieâu? Vì sao? GV: Qua baøi toaùn treân em ruùt ra nhaän xeùt gì? GV: Ñoù chính laø noäi dung tính chaát 2 veà quan heä giöõa tính vuoâng goùc vaø tính song song. GV : Yeâu caàu moät soá HS nhaéc laïi 2 tính chaát trang 96 SGK. GV: Em naøo coù theå toùm taét noäi dung tính chaát 2 ñöôùi daïng hình veõ vaø kyù hieäu. GV : So saùnh noäi dung tính chaát (1) vaø (2) GV Cuûng coá baèng baøi taäp 40 (Tr97 SGK) Baøi taäp 40 : Caên cöù vaøo hình 29 haõy ñieàn vaøo choã troáng (….) a) Neáu a ^ c vaø b ^ c thì … b) Neáu a // b vaø c ^ a thì … HS ñöùng taïi choã traû lôøi. a) a coù song song vôùi b b) Vì c caét a vaø b taïo thaønh caëp goùc sole trong baèng nhau neân a // b. HS leân baûng veõ : HS: Hai ñöôøng thaúng phaân bieät cuøng vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng thöù ba thì chuùng song song vôùi nhau HS: Boå sung vaøo hình ñeå ñöôïc hình veõ treân roài trình baøy. HS: Cho c ^ a taïi A. Coù A3 = 90o c ^ btaïi B Coù B1= 90o Coù A3 vaø B1 ôû vò trí sole trong vaø A3 = B1 (=90o). Suy ra a // b (theo daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song) HS: Suy nghó coù theå chöa traû lôøi ñöôïc. HS Neáu c khoâng caét b thì c // b (Theo vò trí hai ñöôøng thaúng). Goïi c ^ a taïi A. Nhö vaäy qua ñieåm A coù 2 ñöôøng thaúng a vaø c cuøng song song vôùi b. Ñieàu naøy traùi vôùi tieân ñeà Ôclít. Vaäy c caét b. HS: Cho c caét b taïi B theo tính chaát hai ñöôøng thaúng // coù : B1 = A3 (hai goùc sole trong) Maø A3 = 90o (vì c ^ a) suy ra B1 = 90o hay c ^ b. HS: Moät ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi moät trong hai ñöôøng thaúng song song thì noù cuõng vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng kia. HS: Leân baûng veõ hình vaø ghi tính chaát döôùi daïng kyù hieäu. Neáu a // b thì c ^ b c ^ a HS Noäi dung 2 tính chaát naøy ngöôïc nhau. Goïi HS leân baûng ñieàn vaøo (….) a) …a // b b) … c ^ b Hoaït ñoäng 3 : 2) BA ÑÖÔØNG THAÚNG SONG SONG GV cho HS caû lôùp nghieân cöùu muïc 2 SGK (Trang 97) (2ph). Sau ñoù cho HS hoaït ñoäng nhoùm laøm (5 ph) Yeâu caàu trong baøi laøm cuûa nhoùm coù veõ hình 28 (a), 28 (b) vaø traû lôøi caùc caâu hoûi. GV goïi 1 ñaïi dieän cuûa 1 nhoùm baèng suy luaän giaûi thích caâu a. GV: Yeâu caàu HS phaùt bieåu tính chaát SGK trang 97. GV: Giôùi thieäu : Khi 3 ñöôøng thaúng d, d’, d” song song vôùi nhau töøng ñoâi moät, ta noùi 3 ñöôøng thaúnfg aáy song song vôùi nhau. Kyù hieäu : d // d’ // d” GV cuûng coá baèng baøi taäp 41 (trang 97 SGK) GV ghi hình 30 vaø noäi dung baøi 41 (97) vaøo baûng phuï hoaëc giaáy trong. Baûng nhoùm a) d’ vaø d” coù song song. b) a ^ d” vaø a ^ d vaø d // d” d’ // d” vì cuøng vuoâng goùc vôùi a. HS: Coù d // d’ maø a ^ d => a ^ d’ theo tính chaát : moät ñöôøng thaúng ^ vôùi moät trong hai ñöôøng thaúng // thì cuõng vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng kia. Töông töï vì d // d” maø a ^ d => a ^ d”. Do ñoù d’ // d” vì cuøng ^ a. (Hai ñöôøng thaúng phaân bieät cuøng ^ vôùi ñöôøng thaúng thöù ba thì // vôùi nhau) HS leân baûng ñieàn vaøo choã troáng Neáu a // b vaø a // c thì b // c. Hoaït ñoäng 4 : CUÛNG COÁ GV ñöa baøi toaùn sau leân maùy chieáu. 1) Baøi toaùn. a) Duøng eâke veõ hai ñöôøng thaúng a, b cuøng vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng c. b) Taïi sao a // b c) Veõ ñöôøng thaúng d caét a, b laàn löôït taïi C, D. Ñaùnh soá caùc goùc ñænh C, ñænh D roài ñoïc teân caùc caëp goùc baèng nhau? Giaûi thích. 2) GV yeâu caàu HS nhaéc laïi caùc tính chaát veà quan heä giöõa tính vuoâng goùc vaø tính song song. * Tính chaát 3 ñöôøng thaúng song song. Goïi HS1 leân baûng laøm caâu a. HS2: laøm caâu b A//b vì a vaø b cuøng ^ c (Theo quan heä giöõa tính vuoâng goùc vaø song song) HS3: Laøm caâu c (Veõ tieáp vaøo hình HS1 ñaõ veõ vaø ñaùnh soá thöù töï nhö hình veõ) Caùc caëp goùc baèng nhau : C1 = D3 (sole trong) C4 = D2 (sole trong) C1 = D1 (ñoàng vò) C2 = D2 (ñoàng vò) C3 = D3 (ñoàng vò) C4 = D4 (ñoàng vò) C1 = C3 (ñoái ñænh) … Hoaït ñoäng 5 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Baøi taäp : 42, 43, 44 (98 SGK) Baøi 33, 34 trang 80 SBT Hoïc thuoäc ba tính chaát cuûa baøi Taäp dieãn ñaït caùc tính chaát baèng hình veõ vaø kyù hieäu hình hoïc. Tuaàn 6 LUYEÄN TAÄP Tieát 11 A./ MUÏC TIEÂU + Naém vöõng quan heä giöõa hai ñöôøng thaúng cuøng vuoâng goùc hoaëc cuøng song song vôùi moät ñöôøng thaúng thöù ba. + Reøn kyõ naêng phaùt bieåu gaõy goïn moät meänh ñeà toaùn hoïc. + Böôùc ñaàu taäp suy luaän. B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH. + GV : Thöôùc keû, eâke, baûng phuï + HS: SGK + thöôùc keû, eâke, baûng nhoùm, buùt vieát baûng. C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : KIEÅM TRA – CHÖÕA BAØI TAÄP GV kieåm tra 3 HS leân baûng ñoàng thôøi. Chöõa baøi taäp 42, 43, 44 (Tr 98 SGK) Caùc HS ñöôïc kieåm tra laøm caâu a vaø b treân baûng. Caâu c phaùt bieåu laàn löôït khi GV vaø caùc baïn nhaän xeùt baøi cuûa mình. GV: Cho HS caû lôùp nhaän xeùt vaø ñaùnh giaù baøi laøm cuûa baïn leân baûng. GV: Caùc em coù nhaän xeùt gì veà hai tính chaát ôû baøi 42 vaø 43? GV: Baøi taäp 44 ta coøn coù caùch phaùt bieåu naøo khaùc. HS1 chöõa baøi 42 (Tr9 8) a) b) a // b vì a vaø b cuøng vuoâng goùc vôùi c. c) Phaùt bieåu : Hai ñöôøng thaúng phaân bieät cuøng vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng thöù ba thì song song vôùi nhau. HS2: Chöõa baøi 43 a) b) c ^ b vì b // a vaø c ^ a c) Phaùt bieåu : Moät ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi moät trong hai ñöôøng thaúng song song thì noù cuõng vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng kia. HS3: Chöõa baøi 44 (Tr98 SGK) a) b) c // b vì c vaø b cuøng song song vôùi a. c) Phaùt bieåu : Hai ñöôøng thaúng phaân bieät cuøng song song vôùi ñöôøng thaúng thöù ba thì song song vôùi nhau. HS: Hai tính chaát ôû baøi 42 va 43 laø ngöôïc nhau. HS: Moät ñöôøng thaúng song song vôùi moät trong hai ñöôøng thaúng song song thì noù song song vôùi ñöôøng thaúng kia. Hoaït ñoäng 2 : LUYEÄN TAÄP GV cho caû lôùp laøm baøi 45 trang 98 SGK. (GV ñöa ñeà baøi leân maøn hình) * Goïi 1 HS leân baûng veõ hình vaø toùm taét noäi dung baøi toaùn baèng kyù hieäu. GV: Goïi HS ñöùng taïi choã traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa baøi toaùn vaø goïi 1 HS leân baûng trình baøy caùch giaûi baøi toaùn treân. GV cho HS laøm baøi 46 (Tr98 SGK) GV ñöa hình veõ 31 (Tr98 SGK) leân baûng phuï. Yeâu caàu HS nhìn hình veõ phaùt bieåu baèng lôøi noäi dung cuûa baøi toaùn. a)Vì sao a // b GV : Muoán tính ñöôïc DCB ta laøm theá naøo? GV: Yeâu caàu 1 HS trình baøy laïi baøi toaùn treân baûng. GV löu yù HS: Khi ñöa ra ñieàu khaúng ñònh naøo ñeàu phaûi neâu roõ caên cöù cuûa noù. GV: Cho HS laøm baøi 47 (Tr98 SGK). Yeâu caàu 1 HS nhìn hình 32 SGK dieãn ñaït baèng lôøi baøi toaùn. Sau ñoù GV yeâu caàu HS hoaït ñoäng nhoùm baøi 47. Yeâu caàu baøi laøm cuûa nhoùm coù hình veõ, kyù hieäu treân hình. Baøi suy luaän coù caên cöù. GV nhaän xeùt vaø kieåm tra baøi cuûa vaøi nhoùm. HS leân baûng veõ hình vaø vieát toùm taét döôùi daïng cho vaø suy ra. Cho d’, d” phaân bieät d’ // d d” // d Suy ra d’ // d” HS: Trình baøy baøi giaûi. * Neáu d’ caét d” taïi M thì M khoâng theå naèm treân d vì M Î d’ vaø d’ // d. * Qua M naèm ngoaøi d vöøa coù d’ // d vöøa coù d”// d thì traùi vôùi tieân ñeà Ôclít. * Ñeå khoâng traùi vôùi tieân ñeà Ôclít thì d’ vaø d” khoâng theå caét nhau => d’ // d” HS phaùt bieåu baèng lôøi baøi toaùn : Cho ñöôøng thaúng a vaø b cuøng vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng AB, laàn löôït taïi A vaø B. Ñöôøng thaúng DC caét a taïi D, caét b taïi C sao cho ADC=1200 Tính : DCB. (Coù theå coøn caùch dieãn ñaït khaùc) HS phaùt bieåu: a) a // b vì cuøng vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng AB HS: a // b Coù DCB vaø ACD ôû vò trí trong cuøng phía. => DCB = 1800 - ADC = 1800 – 1200 = 600 HS leân baûng trình baøy baøi giaûi cuûa baøi 46. a) Coù AB ^ a => a // b AB ^ b (Hai ñöôøng thaúng cuøng vuoâng goùc vôùi ñöôøng thöù ba thì song song vôùi nhau) b) Coù a // b (theo caâu a) Hai goùc ADC vaø DCB laø hai goøc trong cuøng phía. => DCB = 180o – ADC (Tính chaát hai ñöôøng thaúng song song) => DCB = 180o – 120o = 60o HS ñieãn ñaït baèng lôøi : Cho ñöôøng thaúng a // b. Ñöôøng thaúng AB vuoâng goùc vôùi a taïi A. Ñöôøng thaúng CD caét ñöôøng thaúng a taïi D, caét b taïi C sao cho BCD=130o . Tính B ; D Baûng nhoùm Tính B ; D ? Baøi giaûi : A // b maø a ^ AB taïi A => b ^ AB taïi B => B = 90o (Quan heä giöõa tính vuoâng goùc vaø tính song song) Coù a // b => C + D = 180o (Hai goùc trong cuøng phía) => D = 180o - C = 180o – 130o = 50o - Ñaïi dieän moät nhoùm trình baøy baøi - HS caû lôùp theo doõi vaø goùp yù kieán. Hoaït ñoäng 3 : CUÛNG COÁ GV : Ñöa baøi toaùn “Laøm theá naøo ñeå kieåm tra ñöôïc hai ñöôøng thaúng coù song song vôùi nhau hay khoâng? Haõy neâu caùc caùch kieåm tra maø em bieát” GV: Cho 2 ñöôøng thaúng a vaø b, kieåm tra xem a vaø b coù song song nhau hay khoâng? GV: Phaùt bieåu caùc tính chaát coù lieân quan tôùi tính vuoâng goùc vaø tính song song cuûa hai ñöôøng thaêng. Veõ hình minh hoïa vaø ghi caùc tính chaát ñoù baèng kyù hieäu. GV Goïi 2 HS leân baûng HS: Muoán kieåm tra xem hai ñöôøng thaúng a, b cho tröôùc coù song song vôùi nhau hay khoâng, ta veõ moät ñöôøng thaêng baát kyø caét a, b roài ño xem 1 caëp goùc sole trong coù baèng nhau hay khoâng? Neáu baèng nhau thì a // b. - Coù theå thay caëp goùc sloe trong baèng caëp goùc ñoàng vò. * Hoaëc coù theå kieåm tra xem moät caëp goùc trong cuøng phía coù buø nhau khoâng? Neáu buø nhau thì a // b. * Coù theå duøng eâke veõ ñöôøng thaúng c vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng a roài kieåm tra xem ñöôøng thaúng c coù vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng b khoâng. HS1 : a ^ c => a // b b ^ c a // b => b ^ c a ^ c HS2 : a // c => a // b b // c Hoaït ñoäng 4 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Baøi taäp 48 trang 99 SGK. Baøi soá 35, 36, 37, 38 trang 80 SBT. Hoïc thuoäc caùc tính chaát quan heä giöõa vuoâng goùc vaø song song. OÂn taäp tieân ñeà Ôclít vaø caùc tính chaát veà hai ñöôøng thaúng song song. Ñoïc tröôùc baøi 7 : Ñònh lyù. Tuaàn 6 §7. ÑÒNH LYÙ Tieát 12 A./ MUÏC TIEÂU : + Hoïc sinh bieát caáu truùc cuûa moät ñònh lyù (giaû thieát vaø keát luaän) + Bieát theá naøo laø chöùng minh moät ñònh lyù. Bieát ñöa moät ñònh lyù veà daïng : “Neáu … thì…” + Laøm quen vôùi meänh ñeà logíc : p => q B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH. + GV : SGK + Thöôùc keû, baûng phuï (giaáy trong, maùy chieáu) + HS: SGK + thöôùc keû, eâke. C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : KIEÅM TRA GV neâu caâu hoûi kieåm tra: - Phaùt bieåu tieân ñeà Ôclít, veõ hình minh hoïa. - Phaùt bieåu tính chaát cuûa hai ñöôøng thaúng song song, veõ hình minh hoïa. - Chæ ra moït caëp goùc sole trong, moät caëp goùc ñoàng vò, moät caëp goùc trong cuøng phía. GV nhaän xeùt cho ñieåm. Sau ñoù GV giôùi thieäu : Tieân ñeà Ôclít vaø tính chaát hai ñöôøng thaúng song song ñeàu laø caùc khaúng ñònh ñuùng. Nhöng tieân ñeà Ôclít ñöôïc thöøa nhaän qua veõ hình, qua kinh nghieäm thöïc teá. Coøn tính chaát hai ñöôøng thaúng song song ñöôïc suy ra töø nhöõng khaúng ñònh ñöôïc coi laø ñuùng, doù laø ñònh lyù. Vaäy ñònh lyù laø gì? Goàm nhöõng phaàn naøo, theá naøo laø chöùng minh ñònh lyù, ñoù laø noäi dung baøi hoâm nay. Moät HS leân baûng kieåm tra - Phaùt bieåu tieân ñeà Ôclít Veõ hình : - Phaùt bieåu tính chaát hai ñöôøng thaúng song song (trang 93 SGK) Veõ hình : HS nhaän xeùt baøi laøm cuûa baïn. Hoaït ñoäng 2 : 1) ÑÒNH LYÙ GV cho HS ñoïc phaàn ñònh lyù trang 99 SGK. GV hoûi : Vaäy theán naøo laø moät ñònh lyù? GV: - Cho HS laøm SGK. GV: Em naøo coù theå laáy theâm ví duï veà caùc ñònh lyù maø ta ñaõ hoïc. GV: Nhaéc laïi ñònh lyù :Hai goùc ñoái ñænh thì baèng nhau”. Yeâu caàu HS leân baûng veõ hình cuûa ñònh lyù, kyù hieäu treân hình veõ O1; O2 GV: Theo em trong ñònh lyù treân ñieàu ñaõ cho laø gì? Ñoù laø giaû thieát. * Ñieàu phaûi suy ra laø gì? Ñoù laø keát luaän. GV giôùi thieäu : Vaäy trong moät ñònh lyù, ñieàu cho bieát laø giaû thieát cuûa ñònh lyù vaø ñieàu suy ra laø keát luaän cuûa ñònh lyù. GV: Moãi ñònh lyù goàm maáy phaàn, laø nhöõng phaàn naøo? GV: Giaû thieát vieát taét laø GT. Keát luaän vieát taét laø KL GV: Moãi ñònh lyù ñeàu coù theå phaùt bieåu döôùi daïng : “Neáu ... thì …” phaàn naèm giöõa töø “neáu” vaø töø “thì” laø giaû thieát. Sau töø thì laø keát luaän. GV: Em haõy phaùt bieåu laïi tính chaát hai goùc ñoái ñænh döôùi daïng “Neáu… thì…” GV: Döïa vaøo hình veõ treân baûng em haõy vieát giaû thieát, keát luaän baèng kyù hieäu. GV: Cho HS laøm (trang 100 SGK) GV: Goïi 1 HS ñöùng taïi choã traû lôøi caâu a. GV goïi HS2 leân baûng laøm caâu b. -Cho HS laøm baøi taäp 49 trang 101 SGK (Ñöa ñeà baøi leân maøn hình) HS ñoïc SGK. HS: Ñònh lí laø moät khaúng ñònh ñöôïc suy ra röø nhöõng khaúng ñònh ñöôïc coi laø ñuùng, khoâng phaûi baèng ño tröïc tieáp hoaëc veõ hình, gaáp hình hoaëc nhaän xeùt tröïc giaùc. HS phaùt bieåu laïi 3 ñònh lyù cuûa baøi “Töø vuoâng goùc ñeán song song” HS: Hai goùc ñoái ñænh thì baèng nhau. * Moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng sao cho coù moät caëp goùc sole trong baèng nhau thì hai ñöôøng thaúng s9où song song vôùi nhau. * Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng song song thì hai goùc sole trong baèng nhau.….. HS veõ hình HS: Cho bieát O1 vaø O2 laø hai goùc ñoái ñænh. Phaûi suy ra : O1 = O2 HS: Moãi ñònh lí goàm hai phaàn: a) Giaû thieát : Laø nhöõng ñieàu cho bieát tröôùc. b) Keát luaän : Nhöõng ñieàu caàn suy ra. HS: Neáu hai goùc laø ñoái ñænh thì hai goùc ñoù baèng nhau. HS : GT O1 vaø O2 ñoái ñænh KL O1 = O2 HS1: a) Giaû thieát : Hai ñöôøng thaúng phaân bieãt cuøng song song vôùi ñöôøng thaúng thöù ba. Keát luaän : Chuùng song song vôùi nhau. HS2 : GT a//c ; b//c KL a//b HS: a) GT: Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng sao cho coù moät caëp goùc sole trong baèng nhau. KL: Hai ñöôøng thaúng ñoù song song . b) GT: Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng song song. KL: Hai goùc sole trong baèng nhau. Hoaït ñoäng 3 : 2) CHÖÙNG MINH ÑÒNH LYÙ GV trôû laïi hình veõ : Hai goùc ñoái ñænh thì baèng nhau. Hoûi : Ñeå coù keát luaän O1 = O2 ôû ñònh lyù naøy, ta ñaõ suy luaän nhö theá naøo? - Quaù trình suy luaän treân ñi töø giaû thieát ñeán keát luaän goïi laø chöùng minh ñònh lyù - GV ñöa ra ví duï : Chöùng minh ñònh lyù : Goùc taïo bôûi hai tia phaân giaùc cuûa hai goùc keà buø laø moät goùc vuoâng leân maøn hình. GV hoûi : Tia phaân giaùc cuûa moät goùc laø gì? Vì vaäy khi Om laø phaân giaùc cuûa xOz ta coù : xOm = mOz = xOz On laø phaân giaùc cuûa zOy ta coù : zOn = nOy = zOy GV: Taïi sao mOz + zOn = mOn - Taïi sao =.180o GV: Chuùng ta vöøa chöùng minh moät ñònh lyù. Thoâng qua ví duï naøy, em haõy cho bieát muoán chöùng minh moät ñònh lyù ta caàn laøm theá naøo? GV: Vaäy chöùng minh ñònh lyù laø gæ? . HS: Ta coù : O1 + O3 = 180o (vì keà buø) O2 + O3 = 180o (vì keà buø) => O1 + O3 = O2 + O3 = 180o => O1 + O2 HS ñoïc ñònh lyù (2 caùch SGK) HS quan saùt hình veõ, giaû thieát, keát luaän cuûa ñònh lyù. HS: Tia phaân giaùc cuûa moät goùc laø tia naèm giöõa hai caïnh cuûa goùc vaø taïo vôùi hai caïnh ñoù hai goùc keà baèng nhau. HS: Vì coù tia Oz naèm giöõa hai tia Om, On. HS: Vì xOz vaø zOy laø hai goùc keà buø, neân toång cuûa hai goùc ñoù baèng 180o. HS: Muoán chöùng minh moät ñònh lyù ta caàn : + Veõ hình minh hoïa ñònh lyù + Döïa theo hình veõ vieát giaû thieát, keát luaän baèng kyù hieäu. + Töø giaû thieát ñöa ra caùc khaúng ñònh vaø neâu keøm theo caùc caên cöù cuûa noù cho ñeán keát luaän. HS : Chöùng minh ñònh lyù laø duøng laäp luaän ñeå töø giaû thieát suy ra keát luaän. Hoaït ñoäng 4 : CUÛNG COÁ - Ñònh lyù laø gì? Ñònh lyù goàm nhöõng phaàn naøo? GT laø gì? KL laø gì? - Tìm trong caùc meänh ñeà sau, meänh ñeà naøo laø ñònh lyù? Haõy chæ ra GT, KL cuûa ñònh lyù. a) Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng song song thì hai goùc trong cuøng phía buø nhau. b) Hai ñöôøng thaúng song song laø hai ñöôøng thaúng khoâng coù ñieåm chung. c) Trong ba ñieåm thaúng haøng, coù moät vaø chæ moät ñieåm naèm giöõa hai ñieåm coøn laïi. d) Hai goùc baèng nhau thì ñoái ñænh. - GV coù theå giôùi thieäu meänh ñeà c laø moät tieân ñeà. HS traû lôøi caâu hoûi HS traû lôøi a) Laø ñònh lyù GT: Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng song song. KL: hai goùc trong cuøng phía buø nhau. b) Khoâng phaûi laø ñònh lyù maø laø ñònh nghóa. c) Khoâng phaûi laø ñònh lyù, doù laø tính chaát thöøa nhaän ñöôïc coi laø ñuùng. d) Khoâng phaûi laø ñònh lyù vì noù khoâng phaûi laø moät khaúng ñònh ñuùng. Hoaït ñoäng 5 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Hoïc thuoäc ñònh lyù laø gì, phaân bieät giaû thieát keát luaän cuûa ñònh lyù. Naém ñöôïc caùc böôùc chöùng minh moät ñònh lyù. Baøi taäp veà nhaø soá 50, 51, 52 trang 101, 102 SGK. Soá 41, 42 trang 81 SBT. Tuaàn 7 LUYEÄN TAÄP Tieát 13 A./ MUÏC TIEÂU : + Hoïc sinh bieát dieãn ñaït ñònh lyù ñöôùi daïng “Neáu … thì …”. + Bieát minh hoïa moät ñònh lyù treân hình veõ vaø vieát giaû thieát, keát luaän baèng kyù hieäu. + Böôùc ñaàu bieát chöùng minh ñònh lyù. B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH : Giaùo vieân : SGK, thöôùc thaúng, eâke, baûng phuï HS: SGK, eâke, thöôùc keû, baûng nhoùm. C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC : Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : KIEÅM TRA GV : Neâu caâu hoûi kieåm tra : HS1 : a) Theá naøo laø ñònh lyù? b) Ñònh lyù goàm nhöõng phaàn naøo? Giaû thieát laø gì? Keát luaän laø gì? c) Chöõa baøi taäp 50 trang 101 SGK. HS2: a) Theá naøo goïi laø chöùng minh ñònh lyù? b) Haõy minh hoïa ñònh lyù “Hai goùc ñoái ñænh thì baèng nbau” treân hình veõ, vieát giaû thieát keât luaän baèng kyù hieäu vaø chöùng minh ñònh lyù ñoù. GV nhaän xeùt vaø cho ñieåm HS. + HS1 leân baûng traû lôøi : a) Ñònh lyù laø moät khaúng ñònh ñöôïc suy ra röø nhöõng khaúng ñònh ñöôïc coi laø ñuùng. b) Ñònh lyù goàm 2 phaàn : * Giaû thieát : ñieàu ñaõ cho * Keát luaän: ñieàu phaûi suy ra. c) Chöõa baøi 50 (Tr101 SGK) * Neáu hai ñöôøng thaúng phaân bieät cuøng vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng thöù ba thì chuùng song song vôùi nhau * Veõ hình minh hoïa vaø GT, KL GT a ^ c b ^ c KL a // b HS2 leân baûng a) Chöùng minh ñònh lyù laø duøng laäp luaän ñeå töø giaû thieát suy ra keát luaän. b) Veõ hình, ghi GT, KL vaø chöùng minh. GT O1 ñoái ñænh O3 KL O1 = O3 Chöùng minh : Coù O1 + O2 = 180o (1)(Hai goùc keà buø) O3 + O2 = 180o (2)(Hai goùc keà buø) => O1 + O2 = O3 + O2 (3) (Caên cöù vaøo (1), (2)) => O1 = O3 (Caên cöù vaøo (3)) HS: Nhaän xeùt baøi laøm cuûa baïn. Hoaït ñoäng 2 : LUYEÄN TAÄP GV: Ñöa baûng phuï (leân maùy chieáu) baøi taäp sau: a) Trong caùc meänh ñeà toaùn hoïc sau, meänh ñeà naøo laø moät ñònh lyù? b) Neáu laø ñònh lyù haõy minh hoïa treân hình veõ vaø ghi giaû thieát, keát luaän baèng kyù hieäu. 1) Khoaûng caùch töø trung ñieåm ñoaïn thaúng tôùi moãi ñaàu ñoaïn thaúng baèng nöûa ñoä daøi ñoaïn thaúng ñoù. 2) Hai tia phaân giaùc cuûa hai goùc keà buø nhau taïo thaønh moät goùc vuoâng 3) Tia phaân giaùc cuûa moät goùc taïo voái hai caïnh cuûa hai goùc ñoù coù soá ño baèng nöûa soá ño goùc ñoù. 4) Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng taïo thaønh moät caëp goùc sole trong baèng nhau thì hai ñöôøng thaúng ñoù song song. GV: Em haõy phaùt bieåu caùc ñònh lyù treân döôùi daïng “Neáu … thì …” GV: Cho HS laøm baøi taäp 53 (Tr 102 SGK) Goïi 2 HS laàn löôït ñoïc ñeà baøi ñeå caû lôùp chuù yù theo doõi. GV goïi 1 HS leân baûng laøm caâu a, b. Caâu c : GV ghi leân baûng phuï. Ñieàn vaøo choã troáng (…) trong caùc caâu sau : 1) xOy + x’Oy = 180o (vì …) 2) 90o + x’Oy = 180o (theo giaû thieát vaø caên cöù vaøo …) 3) x’Oy = 90o (caên cöù vaøo …) 4) x’Oy’ = xOy (vì …) 5) x’Oy’ = 90o (caên cöù vaøo …) 6) y’Ox = x’Oy (vì …) 7) y’Ox = 90o (caên cöù vaøo …) Caâu d: Trình baøy laïi goïn hôn : GV ñöa baøi laøm leân maøn hình : Coù : xOy + yOx’ = 180o (vì keà buø) xOy = 90o (GT) => yOx’ = 90o x’Oy’ = xOy = 90o (ñoái ñænh) y’Ox = x’Oy = 90o (ñoái ñænh) Baøi 44 trang 81 SBT Chöùng minh raèng: Neáu hai goùc nhoïn xOy vaø x’Oy’ coù Ox // O’x’; Oy // O’y’ thì xOy = x’O’y’ GV yeâu caàu HS leân baûng veõ hình vaø ghi GT, KL GV: Goïi giao ñieåm cuûa Oy vaø O’x’ laø E. Haõy chöùng minh xOy = x’O’y’ (Söû duïng tính chaát hai ñöôøng thaúng song song) GV Giôùi thieäu : xOy vaø x’O’y’ laø hai goùc nhoïn coù caïnh töông öùng song song, ta ñaõ chöùng minh ñöôïc hai goùc ñoù baèng nhau. HS laàn löôït traû lôøi vaø leân baûng veõ hình ghi GT, KL HS1 : Laø moät ñònh lyù GT M laø trung ñieåm cuûa AB KL MA = MB = AB HS2 : Laø moät ñònh lyù GT xOz keà buø zOy On laø phaân giaùc cuûa xOz Om laø phaân giaùc cuûa zOy KL nOm = 90o HS3: Laø moät ñònh lyù GT Ot laø phaân giaùc cuûa xOy KL xOt = tOy = xOy HS4: Laø moät ñònh lyù GT c Ç a = {A} c Ç b = {B} A1 = B1 KL a // b HS: 1) Neáu M laø trung ñieåm cuûa ñoaïn AB thì MA = MB = AB 2) Neáu Om, On laø tia phaân giaùc cuûa hai goùc yOz, zOx keá buø thì mOn = 90o. 3) Neáu Ot laø tia phaân giaùc cuûa xOy thì xOt = tOy = xOy 4) Neáu ñöôøng thaúng c caét hai ñöôøng thaúng a, b taïo thaønh moät caëp goùc sole trong baèng nhau thì a // b. * HS ñöùng taïi choã ñoïc ñeà baøi. HS: a) Veõ hình b) Ghi GT vaø KL GT xx’ caét yy’ taïi O xOy = 90o KL yOx’ = x’Oy’ = y’Ox = 90o HS leân baûng ñieàn vaøo choã troáng (vì hai goùc keà buø) (theo giaû thieát vaø caên cöù vaøo (1)) (caên cöù vaøo (2)) (vì hai goùc ñoái ñænh) (caên cöù vaøo giaû thieát) (vì hai goùc ñoái ñænh) (caên cöù vaøo (3)) HS quan saùt vaø ghi laïi. GT xOy vaø x’O’y’ nhoïn Ox // O’x’; Oy // O’y’ KL xOy = x’O’y’ HS: xOy = x’Ey (ñoàng vò cuûa Ox // O’x’) x’Ey = x’O’y’ (ñoàng vò cuûa Oy // O’y’) => xOy = x’O’y’ (= x’Ey) Hoaït ñoäng 3 : CUÛNG COÁ - Ñònh lyù laø gì? Muoán chöùng minh moät ñònh lyù ta caàn tieán haønh qua nhöõng böôùc naøo? - Baøi taäp (Ñeà baøi ñöa leân baûng phuï hoaëc ñeøn chieáu). Ñieàn vaøo choã troáng (…) ñeå chöùng minh baøi toaùn sau : Goïi DI laø tia phaân giaùc cuûa MDN. Goïi EDK laø goùc ñoái ñænh cuûa IDM. Chöùng minh raèng EDK = IDN. GT …… KL ……. Chöùng minh : IDM = IDN (vì … ) (1) IDM = EDK (vì …) (2) Töø (1) vaø (2) suy ra …. Ñoù laø ñieàu phaûi chöùng minh. HS : Traû lôøi caâu hoûi GT DI laø tia phaân giaùc cuûa MDN EDK ñoái ñænh vôùi IDM KL EDK = IDN (vì DI laø tia phaân giaùc cuûa MDN) (vì ñoái ñænh) EDK = IDN (= IDM) Hoaït ñoäng 4 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Laøm caùc caâu hoûi oân taäp chöông I (Tr 102, 103 SGK) Laøm baøi soá 54, 55, 57 trang 103, 104 SGK. Soá 43, 45 trang 81 SBT. Tuaàn 7 OÂN TAÄP CHÖÔNG I Tieát 14 A./ MUÏC TIEÂU : Heä thoáng hoùa kieán thöùc veà ñöôøng thaúng vuoâng goùc, ñöôøng thaúng song song. Söû duïng thaønh thaïo caùc duïng cuï ñeå veõ hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc, hai ñöôøng thaúng song song. Bieát caùch kieåm tra xem hai ñöôøng thaúng cho tröôùc coù vuoâng goùc hay song song khoâng? Böôùc ñaàu taäp suy luaän, vaän duïng tính chaát cuûa caùc ñöôøng thaúng vuoâng goùc, song song. B./ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH. GV: SGK, duïng cuï ño, veõ, baûng phuï HS: Laøm caâu hoûi vaø baøi taäp oân taäp chöông, duïng cuï veõ hænh. C./ TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC : Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : 1) OÂN TAÄP LYÙ THUYEÁT GV ñöa baûng phuï baøi toaùn 1 sau : Moãi hình trong baûng sau cho bieát kieán thöùc gì? GV yeâu caàu HS noùi roõ kieán thöùc naøo ñaõ hoïc vaø ñieàn döôùi moãi hình veõ Hai goùc ñoái ñænh. Ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn thaúng Daáu hieäu nhaän bieát hai ñöôøng thaúng song song. Quian heä ba ñöôøng thaúng song song. Moät ñöôøng thaúng ^ vôùi moät trong hai ñöôøng thaúng song song. Tieân ñeà Ôclít Hai ñöôøng thaúng cuøng ^ vôùi ñöôøng thaúng thöù ba. GV ñöa tieáp baøi yoaùn 2 leân baûng phuï (maùy chieáu) Baøi toaùn 2 : Ñieàn vaøo choã troáng (…) a) Hai goùc ñoái ñænh laø hai goùc coù … b) Hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi nhau laø hai ñöôøng thaúng … c) Ñöôøng trung tröïc cuûa moät ñoaïn thaúng laø ñöôøng thaúng … d) Hai ñöôøng thaúng a, b song song vôùi nhau ñöôïc kyù hieäu laø … e) Neáu hai ñöôøng thaúng a, b caét ñöôøng thaúng c vaø coù moät caëp goùc sole trong baèng nhau thì … g) Neáu moät ñöôøng thaúng caét hai ñöôøng thaúng song song thì … h) Neáu a ^ c vaø b ^ c thì … k) Neáu a // c vaø b // c thì … Baøi taäp 3 : Giaùo vieân in treân giaáy trong laøm phieáu hoïc taäp phaùt cho caùc nhoùm ñeå HS hoaït ñoäng nhoùm. Noäi dung baøi taäp 3. Trong caùc caâu sau, caâu naøo ñuùng, caâu naøo sai ? Neáu sai, haõy veõ hình phaûn ví duï ñeå minh hoïa. 1) Hai goùc ñoái ñænh thì baèng nhau. 2) Hai goùc baèng nhau thì ñoái ñænh. 3) Hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc thì caét nhau. 4) Hai ñöôøng thaúng caét nhau thì vuoâng goùc. 5) Ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn thaúng laø ñöôøng thaúng ñi qua trung ñieåm cuûa ñoaïn thaúng aáy. 6) Ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn thaúng laø ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi ñoaïn thaúng aáy. 7) Ñöôøng trung tröïc cuûa moät ñoaïn thaúng laø ñöôøng thaúng ñi qua trung ñieåm cuûa ñoaïn thaúng aáy vaø vuoâng goùc vôùi ñoaïn thaúng aáy. 8) Neáu moät ñöôøng thaúng c caét hai ñöôøng thaúng a vaø b thì hai goùc sole trong baèng nhau. HS laàn löôït traû lôøi vaø ñieàn vaøo baûng. ..moãi caïnh goùc naøy laø tia ñoái cuûa moät caïnh goùc kia. .. caét nhau taïo thaønh moät goùc vuoâng. .. ñi qua trung ñieåm cuûa ñoaïn thaúng vaø vuoâng goùc vôùi ñoaïn thaúng ñoù a // b .. a // b + Hai goùc sole trong baèng nhau + Hai goùc ñoàng vò baèng nhau + Hai goùc trong cuøng phía buø nhau a // b a // b HS hoaït ñoäng nhoùm. - Nöûa lôùp laøm caùc caâu 1, 2, 3, 4 - Nöûa lôùp coøn laïi laøm caùc caâu 5, 6, 7, 8. GV chieáu caùc phieáu hoïc taäp treân maùy chieáu (hoaëc baûng nhoùm) caû lôùp theo doõi, nhaän xeùt. 1) Ñuùng. 2) Sai vì O1 = O3 nhöng hai goùc khoâng ñoái ñænh. 3) Ñuùng 4) Sai vì xx’ caét yy’ taïi O nhöng xx’ khoâng vuoâng goùc vôùi yy’. 5) Sai vì d qua M vaø MA = MB. Nhöng d khoâng laø trung tröïc cuûa AB. 6) Sai vì d ^ AB nhöng d khoâng qua trung ñieåm cuûa AB, d khoâng phaûi laø trung tröïc cuûa AB. 7) Ñuùng 8) Sai : A1 ¹ B1 Hoaït ñoäng 2 : BAØI TAÄP Baøi taäp 54 Tr 103 SGK. (Ñeà baøi ñöa leân maøn hình) GV yeâu caàu HS ñoïc keát quaû. Baøi taäp 55 trang 103 SGK. (Ñeà baøi ñöa leân maøn hình) GV veõ hình 38 trang 103 leân baûng roài goïi laàn löôït hai HS leân baûng laøm caâu a, caâu b. Baøi 56 (Trang 104 SGK) Cho ñoaïn thaúng AB daøi 28 mm. Haõy veõ ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn thaúng ñoù. Yeâu caàu HS leân baûng veõ hình vaø neâu caùch veõ (treân baûng ñoaïn AB daøi 28 caùch maïng, gaáp 10 laàn ñoä daøi ñeà baøi cho) GV cho HS laøm baøi 45 (trang 82 SBT) (ñeànbaøi ñöa leân maøn hình hoaëc baûng phuï). a) Veõ ba ñieåm khoâng thaúng haøng A, B, C. b) Veõ ñöôøng thaúng d1 ñi qua B vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng AC. c) Veõ ñöôøng thaúng d2 ñi qua B vaø song song vôùi AC d) Vì sao d1 vuoâng goùc vôùi d2? GV: Goïi laàn löôït töøng HS leân baûng laøm caùc caâu a, b, c, d treân cuøng moät hình veõ. Baøi 45 (trang 82 SBT) coù theå cho HS chôi thi nhanh giöõa caùc nhoùm. Moãi nhoùm phaân coâng 4 baïn laàn löôït leân baûng hoaøn thaønh baøi 45. Sao cho nhanh nhaát vaø keát quaû ñuùng nhaát. GV: Cho HS caû lôùp nhaän xeùt vaø ñaùnh giaù thi ñua giöõa caùc nhoùm. GV ñöa baøi 46 (trang 82 SBT) leân maøn hình (baûng phuï). Haõy vieát trình töï veõ hình ñeå coù hình veõ treân roài ñaët caâu hoûi thích hôïp. GV goïi HS ñöùng taïi choã neâu trình töï veõ hình. GV: Haõy ñaët caâu hoûi thích hôïp cho hình veõ treân. GV : Goïi HS khaùc traû lôøi caâu hoûi baïn vöøa ñaët ra. HS ñoïc ñeà baøi Keát quaû : + Naêm caëp ñöôøng thaúng vuoâng goùc: d1 ^ d8 ; d3 ^ d4 ; d1 ^ d2 ; d3 ^ d5 ; d3 ^ d7 + Boán caëp ñöôøng thaúng song song. d8 /./ d2 ; d4 // d5 ; d4 // d7 ; d5 // d7 HS leân baûng veõ hình. Caùch veõ : + Veõ ñoaïn AB = 28 mm + Treân AB laáy ñieåm M sao cho AM = 14 mm + Qua M veõ ñöôøng thaúng d ^ AB + d laø trung tröïc cuûa AB. HS laàn löôït leân baûng laøm caùc caâu a, b, c, d (söû duïng eâke veõ ñöôøng thaúng vuoâng goùc). Do coù d2 // AC (theo caùch veõ) Coù d1 ^ AC (theo caùch veõ) => d1 ^ d2 (quan heä giöõa tính vuoâng goùc vaø tính song song). HS: Trình töï veõ hình. + Veõ tam giaùc ABC + Veõ ñöôøng thaúng d1 ñi qua B vaø vuoâng goùc vôùi AB. + Veõ ñöôøng thaúng d2 ñi qua C vaø song song vôùi AB. + Goïi D laø gia ñieåm cuûa hai ñöôøng thaúng d1, d2. Hoûi : Taïi sao BDC laø goùc vuoâng? Hoaëc : d1 coù vuoâng goùc vôùi d2 khoâng? HS: BDC laø goùc vuoâng vì coù AB//d2 (caùch veõ) d2 ^ d1 AB ^ d2 (caùch veõ) (quan heä giöõa tính vuoâng goùc vaø tính song song). => BDC = 90o Hoaït ñoäng 3 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Baøi taäp 57, 58,59 (trang 104 SGK) Soá 47, 48 (trang 82 SBT) Hoïc thuoäc loøng caâu traû lôøi cuûa 10 caâu hoûi OÂn taäp chöông. Tuaàn 8 OÂN TAÄP CHÖÔNG I Tieát 15 A. MUÏC TIEÂU Tieáp tuïc cuûng coá kieán thöùc veà ñöôøng thaúng vuoâng goùc, ñöôøng thaúng song song. Söû duïng thaønh thaïo caùc duïng cuï ñeå veõ hình. Bieát dieãn ñaït hình veõ chop tröôùc baèng lôøi. Böôùc ñaàu taäp suy luaän, vaän duïng tính chaát cuûa caùc ñöôøng thaúng vuoâng goùc, song song ñeå tính toaùn hoaëc chöùng minh. B. CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH. GV: SGK, thöôùc thaúng, thöôùc ño goùc, baûng phuï HS: SGK, duïng cuï veõ hình, baûng nhoùm. C. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC. Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : KIEÅM TRA GV kieåm tra : HS1 : Haõy phaùt bieåu caùc ñònh lyù ñöôïc dieãn taû baèng hình veõ sau, roài vieát giaû thieát vaø keát luaän cuûa töøng ñònh lyù. HS leân baûng phaùt bieåu a) Neáu hai ñöôøng thaúng cuøng vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng thöù ba thì song song vôùi nhau. b) Neáu moät ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi moät trong hai ñöôøng thaúng song song thì vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng coøn laïi. GT a ^ c b ^ c KL a ^ b GT a // b a ^ c KL b ^ c Hoaït ñoäng 2 : LUYEÄN TAÄP Baøi taäp 57 trang 104 SGK. Cho hình veõ (hình 39 SGK) haõy tính soá ño x cuûa O GV gôïi yù : Cho teân caùc ñænh goùc laø A, B. Coù A1=38o; B2 = 132o. Veõ tia Om // a // b. Kyù hieäu caùc goùc O1, O2 nhö hình veõ. Coù x = AOB quan heä theá naøo vôùi O1, O2. Tính : O1, O2 ? Vaäy x baèng bao nhieâu? Baøi taäp 59 trang 104 SGK. (Ñeà baøi ñöa leân maøn hình vaø in treân phieáu hoïc taäp cuûa nhoùm) Cho hình veõ (hình beân) bieát d // d’ // d”, C1 = 60o, D3 = 110o Tính caùc goùc : E1, G2, G3, D4, A5, B6 GV vaø HS nhaän xeùt. Baøi 48 trang 83 SGT (GV ñöa ñeà baøi leânh maøn hình). Yeâu caàu HS neâu GT, KL cuûa baøi toaùn. GV: Baøi toaùn naøy ta ñaõ bieát : ABC = 70o; A = 140o; C = 150o Ta caàn chöùng minh Ax // Cy. Töông töï nhö baøi 57 SGK, ta caàn veõ theâm ñöôøng naøo? GV höôùng daãn HS phaân tích baøi toaùn : Coù Bz // Cy => Ax // Cy c Ax // Bz c A + B2 = 180o Laøm theá naøo ñeå tính B2 ? Sau ñoù GV goïi 1 HS leân baûng trình baøy baøi laøm, HS caû lôùp töï trình baøy vaøo vôû. GV nhaän xeùt baøi laøm cuûa HS. Sau ñoù GV yeâu caàu HS nhaéc laïi : + Ñònh nghóa hai ñöôøng thaúng song song. + Ñònh lyù cuûa hai ñöôøng thaúng song song. + Caùc caùch chöùng minh hai ñöôøng thaúng song song. Hình 39 (SGK) AOB = O1 + O2 (vì tia Om naèm giöõa tia OA vaø OB). HS: O1 = A1 = 38o (sole trong cuûa a //Om) O1 + B2 = 180o (hai goùc trong cuøng phía cuûa Om//b) maø B2 = 132o (GT) => O2 = 180o – 132o = 48o HS: x = AOB = O1 + O2 x = 38o + 48o = 86o Cho HS hoaït ñoäng nhoùm. Baøi laøm E1 = C1 = 60o (sole trong cuûa d’ // d”) G2 = D3 = 110o (ñoàng vò cuûa d’ // d”) G3 = 180o – G2 = 180o – 110o = 70o (hai goùc keà buø) D4 = D3 = 110o (ñoái ñænh) A5 = E1 (ñoàng vò cuûa d // d”) B6 = G3 = 70o (ñoàng vò cuûa d // d”) Ñaïi dieän moät nhoùm trình baøy baøi. xAB = 140o ABC = 70o GT BCy = 150o KL Ax // Cy HS: Caàn veõ theâm tia Bz//Cy. HS: B2 = ABC – B1 Maø B1 = 180o – C = 180o – 150o = 30o => B2 = 70o – 30o = 40o HS trình baøy baøi laøm. Chöùng minh Keû tia Bz//Cy => C + B1 = 180o (hai goùc trong cuøng phía cuûa Bz//Cy). => B1 = 180o - C B1 = 180o – 150o = 30o Coù B2 = 70o – 30o = 40o Coù A + B2 = 140o + 40o = 180o => Ax//Cy vì cuøng // Bz HS nhaän xeùt baøi laøm cuûa baïn, söûa laïi baøi giaûi cuûa mình cho chính xaùc. HS traû lôøi caâu hoûi. + Caùc caùch chöùng minh hai ñöôøng thaúng song song. 1. Hai ñöôøng thaúng bò caét bôûi ñöôøng thaúng thöù ba coù : - Hai goùc sole trong baèng nhau hoaëc - Hai goùc ñoàng vò baèng nhau hoaëc - Hai goùc trong cuøng phía buø nhau thì hai ñöôøng thaúng song song vôùi nhau. 2. Hai ñöôøng thaúng cuøng song song vôùi ñöôøng thaúng thöù ba. Hai ñöôøng thaúng cuøng vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng thöù ba. Hoaït ñoäng 3 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ OÂn taäp caùc caâu hoûi lyù thueát cuûa chöông I. Xem vaø laøm caùc baøi taäp ñaõ chöõa. Tieát sau kieåm tra 1 tieát Hình chöông I. Tuaàn 8 Ñeà kieåm tra 1 tieát Tieát 16 Moân : Toaùn 7 A. phaàn traéc nghieäm: (4 ñieåm) Caâu 1 : Haõy ñieàn vaøo choã troáng ( . . . ) trong caùc caâu sau: Hai goùc ñoái ñænh laø hai goùc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc vôùi nhau laø hai ñöôøng thaúng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn laø ñöôøng thaúng . . . . . . . . . . . .. .. . . . . .. . . . Hai ñöôøng thaúng a va 2 b song song vôùi nhau ñöôïc kí hieäu laø . . . . . . . . . . . Caâu 2: Haõy ñaùnh daáu x vaøo oâ troáng sau : Caâu Ñuùng Sai a. Hai goùc ñoái ñænh thì baèng nhau b. Hai ñöôøng thaúng vuoâng goùc thì caét nhau c. Hai ñöôøng thaúng caét nhau thì vuoâng goùc d. Ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn thaúng laø ñöôøng thaúng ñi qua trung ñieåm cuûa ñoaïn thaúng aáy e. Ñöôøng trung tröïc cuûa moät ñoaïn thaúng vuoâng goùc vôùi ñoaïn thaúng aáy f. Ñöôøng trung tröïc cuûa moät ñoaïn thaúng laø ñöôøng thaúng ñi qua trung ñieåm cuûa ñoaïn thaúng aáy vaø vuoâng goùc vôùi ñoaïn thaúng aáy. g. Hai goùc baèng nhau thì ñoái ñænh B. Phaàn töï luaän: Caâu 1 : Cho ñoaïn thaúng AB daøi 3cm. Veõ ñöôøng trung tröïc cuûa ñoaïn thaúng aáy. Noùi roõ caùch veõ (1 ñieåm) Caâu 2 : Cho ñöôøng thaúng a vaø M Î a, N Ï a. Veõ ñöôøng thaúng b vuoâng goùc vôùi a taïi M. Veõ ñöôøng thaúng c ñi qua N vaø c // a. Noùi roõ caùch veõ (2 ñieåm) Caâu 3 : Haõy ño vaø tính soá ño cuûa caùc goùc cho bôûi hình sau : (3 ñieåm) x y’ y O x’ Baøi laøm