Giáo án lớp 4 môn tập làm văn: Cốt truyện

Tuần 4 Tập làm văn ( Tiết 7) CỐT TRUYỆN ( Tr 42)) I/ Mục đích, yêu cầu : 1. Nắm được thế nào là cốt truyện và ba phần cơ bản của cốt truyện ( mở đầu, diễn biến, kết thúc ) 2. Bước đầu biết vận dụng kiến thức đã học để sắp xếp lại các sự việc chính của một câu chuyện tạo thành cốt truyện 3. Giáo dục các em tình yêu thương đoàn kết với anh em trong gia đình II Tài liệu và phương tiện : - Bảng phụ ghi yêu cầu của bài tập 1, khoảng trống để viết bài. - 6 băng giấy viết 6 sự việc chính của truyện cổ tích cây khế phần luyện tập. III/ Các hoạt động dạy – học: Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh A. Kiểm tra bài cũ : - Yêu cầu HS lên bảng trả lời câu hỏi ? 1. Một bức thư gồm những phần nào ? 2. Em hãy nêu những bộ phận chính của mỗi phần của một bức thư ? 3. Yêu cầu 1 số em đọc bức thư các em viết gửi cho một bạn ở trường khác B. Dạy bài mới 1. Giới thiệu bài : Các em đã tìm hiểu cách xây dựng nhân vật trong bài kể chuyện. Ngoài yếu tố trên trong văn kể chuyện còn có một yếu tố quan trọng khác là cốt truyện. Bài học hôm nay sẽ giúp các em hiểu thế nào là cốt truyện. 2. Phần nhận xét Bài tập 1 , 2 - Yêu cầu HS đọc yêu cầu bài tập 1,2 - GV giao việc cho nhóm - GV yêu cầu : Ghi ngắn gọn các ý. - Trọng tài của lớp chốt lại lời giải đúng. Bài tập 1 : Sự việc 1 Sự việc 2 Sự việc 3 Sự việc 4 Sự việc 5 - Dế Mèn gặp nhà trò đang gục đầu khóc bên tảng đá - Dế Mèn gặn hỏi : Nhà trò kể lại tình cảnh khốn khó bị bọn nhện ức hiếp và đòi ăn thịt. - Dế Mèn phẫn nộ cùng nhà trò đi đến chỗ mai phục của bọn nhện - Gặp lại bọn nhện. Dế Mèn ra oai lên án sự nhẫn tâm của chúng, bắt chúng phá vòng vây hãm nhà trò. - Bộn nhện sợ hãi nghe theo Bài tập 2 : Cốt truyện là một chuỗi các sự việc làm nòng cốt cho diễn biến của cốt truyện. Bài tập 3 - Yêu cầu HS đọc yêu cầu bài tập 3 - Yêu cầu HS trả lời câu hỏi - HS và GV chốt lại : cốt truyện thường gồm 2 phần. * Mở đầu * Diến biến * Kết thúc - Sự việc khởi nguồn cho các sự việc khác . ( Dế Mèn bắt gặp nhà trò ngồi khóc bên tảng đá. - Các sự việc chính kế tiếp theo nhau nói lên tính cách nhân vật . Ý nghĩa của truyện ( Dế Mèn nghe nhà trò kể tình cảnh của mình/ Dế Mèn phẫn nộ đến chỗ bọn nhện/ Dế Mèn ra oai , lên án bọn nhện, bắt chúng phải phá vòng vây , trả tự do cho nhà trò. Kết quả của các sự việc ở phần mở đầu và phần chính ( bọn nhện phải vâng lệnh Dế Mèn, nhà trò được cứu thoát ) 3. Ghi nhớ - Yêu cầu 3 HS đọc nội dung SGK 4. Luyện tập Bài tập 1 - Gọi 1 HS đọc yêu cầu của bài tập. - GV giải thích thêm : Truyện cây khế gồm 6 sự việc chính : thứ tự các sự việc được sắp xếp đúng. Các em cần sắp xếp lại sao cho sự việc diễn ra trước trình bày trước. Sự việc diễn ra sau trình bày sau cho thành cốt truyện. Khi sắp xếp chỉ cần ghi số thứ tự đúng của sự việc. - Yêu cầu HS đọc thầm các sự việc - GV yêu cầu HS làm việc theo cặp - HS và GV chốt lại thứ tự đúng cốt truyện phải là b- d- a- c- e- g. - Yêu cầu HS viết thứ tự đúng vào vở. Bài tập 2 : Yêu cầu HS đọc yêu cầu dựa vào 6 sự việc đã được sắp xếp ở vở bài tập kể lại câu chuyện theo thứ tự 1 trong 2 cách - HS và GV kết luận theo 2 cách kể Cách 1 1b 2a 3a 4c 5e 6g 1b 2d 3a 4c 5e 6g Cha mẹ chết, người anh chia gia tài , người em chỉ được cây khế Cây khế có quả chim đến ăn người em phàn nàn và chim hẹn trả ơn bằng vàng. Chim chở người em bay ra đảo lấy vàng. Nhờ thế người em trỏ nên giàu có. Người anh biết chuyện đổi gia tài của mình lấy cây khế , người em bằng lòng. Chim lại đến ăn, mọi chuyện diễn ra như cũ nhưng người anh mang túi quá to và lấy quá nhiều vàng. Người anh bị rơi xuống bển và chết. Cách 2 : HS kể phong phú thêm sự việc Xưa có hai anh em sau khi nố mẹ mất . Người anh lấy tất cả tài sản, chỉ cho người em một cây khế. Người em nhẫn nhịn hằng ngày chăm sóc cây khế mong cây khế sớm ra quả. Đến mùa cây khế cho rất nhiều quả to, chín vàng. Một hôm có một con chim phượng hoàng rất lớn và từ đâu bay đến đậu trên cành cây, ăn hết quả này đến quả khác. Người em buồn rau bảo chim “ Chim ăn hết khế ta lấy gì mà sống đây ? “ nghe vậy, Phượng hoàng đáp : “ ăn một quả trả cục vàng, may túi ba gang mang di màđựng ? rồi bay đi. Người em lấy vải may một cái túi nhỏ . Vài ngày sau, phượng hoàng đến chở người em bay ra một hòn đảo có rất nhiều vàng bạc. Người em lấy vàng bỏ túi rồi cưỡi lưung chim bay về. từ đó người em trở nên giàu có. Ít lâu sau, người anh đến chơi thấy em giàu có thì hết sức ngạc nhiên, người am thành thực kể lại câu chuyện. Người anh thấy vậy đòi đổi gia tai của mình lấy cây khế . Người em bằng lòng . Ngừơi anh ngày đêm chực sẵn bên cây khế. Phượng hoàng lại đến người anh giả vờ phàn nàn. chim cũng hẹn sẽ đưa anh ta đi lấy vàng. Người anh may sẵn một cái túi thật to. Khi chim đưa anh ra đảo, anh ta nhặt vàng đầy túi lạ còn giắt vàng khắp người. Phượng hoàng còng ngưòi anh và túi vàng bay về. Nhứng túi vàng to và nặng quá. Đến giữa chim kiệt sức nghiêng cánh . Thế là người anh và cả túi vàng rơi xuống biển. 5. Củng cố- Dặn dò - GV nhận xét tiết học - Về nhà đọc lại nôi dung ghi nhớ và ghi lại những sự việc chính đã học * Bài sau : Luyện tập xây dựng cốt truyện - HS trả lời - Hoạt động nhóm - Các nhóm mở truyện Dế Mèn bênh vực bạn yếu ( 2 phần ) ghi lại những sự việc chính trong truyện. - Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận nhóm của mình. - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung - HS nhắc lại - HS nhắc lại - HS nhắc lại - HS nhắc lại - HS đọc thầm các sự việc - HS làm việc trao đổi . Săpó xếp lại các sự việc cho đúng thứ tự . - Các nhóm trình bày kết quả . Lớp nhận xét - HS ghi vào vở. - HS đọc yêu cầu bài tập - HS kể theo cách 1 - HS kể. Lớp nhận xét - 2 -3 em trình bày trước lớp. - 3 HS nhắc lại Tập làm văn ( Tiết 8) LUYỆN TẬP XÂY DỰNG CÔT TRUYỆN I/ Mục đích, yêu cầu : 1. Thực hành tưởng tượng và tạo lập một cốt truyện đơn giản theo gợi ý khi đã cho sẵn nhân vật, chủ đề câu chuyện. 2. Giáo dục lòng kính yêu với những người sinh thành ra ta. II Tài liệu và phương tiện : - Tranh minh hoạ cốt truyện nói về lòng hiếu thảo của người con khi mẹ ốm. - Bảng phụ viết sẵn đề bài để GV phân tích. III/ Các hoạt động dạy – học: Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh A. Kiểm tra bài cũ - yêu cầu HS trả lời. 1. Nói lại ghi nhớ của bài cốt truyện. 2. Em hãy kể lại câu chuyện cây khế dựa vào cốt truyện đã có. B. Dạy bài mới 1. Giới thiệu bài : Tiết học hôm nay giúp các em thực hành tưởng tượng và tạo lập một cốt truyện đơn giản theo gợi ý khi đã cho sẵn nhân vật hoặc chủ đề của câu chuyện. 2. Hướng dẫn HS xây dựng cốt truyện a. Xác định yêu cầu của đề bài : - Yêu cầu 1 em đọc yêu cầu của đề bài - GV cùng HS phân tích đề, gạch chân và kể lại vắn tắt một câu chuyện có 3 nhân vật : bà mẹ ốm, người con bằng tuỏi em và bà tiên. - GV nhắc HS + Để xây dựng được cốt truyệnvới những điều kiện đã cho ( có 3 nhân vật : bà mẹ ốm, người con, bà tiên ) em phải tưởng tượng để hình dung điều gì sẻ xảy ra, diễn biến câu chuyện. + Vì là xây dựng cốt truyện ( bộ khung cho câu chuyện ) em chỉ kể vắn tắt không cần kể chi tiết. b. Lựa chọn chủ đề của câu chuyện - Yêu cầu 2 HS nối tiếp nhau và đọc gợi ý 1 và 2 - Yêu cầu vài HS nối tiếp nhau nói chủ đề câuc huyện em lựa chọn . em kể câu chuyện về sự hiếu thảo hay về tính trung thực. - GV nhắc HS từ đề bài đã cho các em có thể tưởng tượng ra những cốt truyện khác nhau. SGK gợi ý 2 chủ đề ( Sự hiếu thảo, tính trung thực ) để các em có thể tưởng tượng xây dựng cốt truyện theo 1 trong 2 hướng đó. c. Thực hành xây dựng cốt truyện - Yêu cầu HS làm việc cá nhân Hỏi bài tập a + Người mẹ ốm như thế nào ? + Người con chăm sóc mẹ như thế nào + Để chữa khỏi bệnh cho mẹ, ngưòi con gặp khó khăn gì ? + Bà tiên giúp đỡ hai mẹ con như thế nào ? - Yêu cầu vài HS nhắc lại Bài tập b : Yêu cầu HS kể câu chuyện về tính trung thực cần tưởng tượng và trả lời câu hỏi. + Người mẹ ốm như thế nào ? +Để chữa khỏi bệnh cho mẹ, ngưòi con gặp khó khăn gì ? + Bà tiên cảm động trước tình cảm hiếu thảo của người con nhưng muốn thử thách lòng trung thực của người con như thế nào ? + Bà tiên giúp đỡ người con trung thực như thế nào ? - Yêu cầu từng cặp HS kể vắn tắt câu chuyện tưởng tượng theo đề tài đã chọn. - Yêu cầu HS thi kể trước lớp. - HS và GV chọn bạn kể chuyện sinh động hấp dẫn - Yêu cầu HS viết vắn tắt vào vở cốt truyện của mình 5/ Củng cố- dặn dò : - Yêu cầu HS nói cách xây dựng cốt truyện. - Về nhà kể lại câu chuyện tưởng tượng của mình cho người thân nghe. - Chuẩn bị phong bì, giấy viết, tem thư nghĩ đến đối twongj em sẽ viết thư để làm tốt bài kiểm tra viết thư - HS trả lời. - 1 em đọc đề bài - 2 em đọc. Lớp theo dõi SGK - HS làm việc cá nhân đọc thầm và trả lời câu hỏi. - Ốm rất nặng - Người con thương mẹ, chăm sóc mẹ tận tuỵ ngày đêm. - Phải tìm 1 loại thuốc rất hiếm ( hoặc phải tìm bà tiên sống trên ngọn núi rất cao, đường đi lắm gian truân ) - Người con lặn lộ trong rừng sâu gai cào, đói ăn, nhiều rắn rết vẫn không sờn lòng quyết tâm tìm bằng được cây thuốc quý. - Bà tiên cảm động về tính yêu thương, lòng hiếu thảo của người con đã hiện ra giúp. - HS nhắc lại - HS tưởng tượng và trả lời câu hỏi - Ốm rất nặng - Người con thương mẹ, chăm sóc mẹ tận tụy ngày đêm. - Nhà nghèo không có tiền chữ bệnh - Người con vừa đi vừa lo không đủ tiền mua thuốc cho mẹ thì thấy bên lề đường có vật gì như chiếc tay nải ai bỏ quên. Chiếc tay nải hở miệng, ngưòi con nhìn thấy bên trong có những thỏi vàng lấp lánh, phía trước có một bà cụ đang đi. Người con đoán đó là chiếc tay nải của bà cụ bèn chạy theo gọi. - Bà cụ quay lại mỉm cười nói với người con : con rất trung thực, thật thà ta muốn thử lòng con vờ quên chiếc tay nải. Nó là phần thưởng ta tặng con để con mua thuốc chữa ệnh cho mẹ con. - HS kể từng cặp - HS thi kể trước lớp.Lớp nhận xét - HS ghi cột truyện. - Hình dung được : các nhân vật của câu chuyện, chủ đề của câu chuyện. Diễn biến của câu chuyện cần hợp lý tạo nên một cốt truyện có ý nghĩa.