Giám sát chất lượng dữ liệu của cơ sở dữ liệu trong khoa học và công nghệ quốc tế

THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 6/2014 11 Nghiïn cûáu - Trao àöíi 1. Àùåt vêën àïì Möåt trong nhûäng nhiïåm vuå chuã yïëu cuãa Àïì aán höåi nhêåp quöëc tïë vïì khoa hoåc vaâ cöng nghïå (KH&CN) àïën nùm 2020 laâ tùng cûúâng nguöìn lûåc thöng tin phuåc vuå höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN nhùçm khai thaác kinh nghiïåm vaâ nguöìn lûåc tûâ bïn ngoaâi àïí phaát triïín nùng lûåc nöåi sinh vïì KH&CN, taåo tiïìn àïì cho sûå phaát triïín bïìn vûäng trong thïë kyã XXI, àöìng thúâi, tûâng bûúác phaát triïín nùng lûåc höåi nhêåp cuãa quöëc gia àöëi vúái nhûäng nöåi dung chuã yïëu cuãa hoaåt àöång KH&CN quöëc tïë [1]. Àïí thûåc hiïån nhiïåm vuå noái trïn, àïì taâi “Nghiïn cûáu xêy dûång khung vaâ hïå tiïu chñ phaát triïín CSDL KH&CN quöëc tïë cho hoaåt àöång höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN cuãa Viïåt Nam”, maä söë KX06.02/11-15, do Cuåc Thöng tin KH&CN quöëc gia chuã trò thuöåc Chûúng trònh KH&CN trong àiïím cêëp nhaâ nûúác giai àoaån 2011-2015 “Nghiïn cûáu vaâ phaát triïín höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN”, àaä xaác àõnh muåc tiïu töíng thïí laâ xêy dûång böå khung vaâ caác tiïu chñ àïí phaát triïín CSDL KH&CN quöëc tïë phuåc vuå cho hoaåt àöång höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN cuãa Viïåt Nam. Àêy laâ möåt hïå thöëng thöng tin KH&CN tñch húåp göìm caác khöëi dûä liïåu vïì böën àöëi tûúång chuã yïëu sau àêy: - Töí chûác KH&CN quöëc tïë; - Chuyïn gia KH&CN quöëc tïë; - Chûúng trònh, dûå aán húåp taác quöëc tïë vaâ sûå kiïån KH&CN quöëc tïë; - Cöng nghïå muäi nhoån (cöng nghïå chuã chöët). Trong quaá trònh xêy dûång, khai thaác vaâ phaát triïín CSDL KH&CN quöëc tïë, ngoaâi viïåc baão àaãm quaá trònh vêån haânh thöng suöët cuãa caác khöëi dûä liïåu noái trïn, coân möåt viïåc khöng keám phêìn quan troång laâ baão àaãm chêët lûúång dûä liïåu thöng qua hoaåt àöång giaám saát chêët lûúång dûä liïåu. Cú súã àïí giaám saát chêët lûúång dûä liïåu laâ caác tiïu chñ àaánh giaá chêët lûúång dûä liïåu CSDL KH&CN quöëc tïë, àûúåc xêy dûång dûåa trïn nhûäng nguyïn tùæc cú baãn cuãa hoaåt àöång thöng tin KH&CN àûúåc quy àõnh taåi Khoaãn 1 vaâ 2 Àiïìu 4 Nghõ àõnh söë 11/2014/NÀ-CP ngaây 18 thaáng 02 nùm 2014 cuãa Chñnh phuã vïì hoaåt àöång thöng tin KH&CN, laâ: chñnh xaác, khaách quan, àêìy àuã, kõp thúâi vaâ àaáp ûáng yïu cêìu cuãa töí chûác, caá nhên vïì chêët lûúång, khöëi lûúång saãn phêím, dõch vuå thöng tin KH&CN; hiïåu quaã trong viïåc khai thaác, sûã duång vaâ quaãn lyá thöng tin KH&CN phuåc vuå quaãn lyá nhaâ nûúác, phaát triïín KT-XH, baão àaãm an ninh, quöëc phoâng vaâ höåi nhêåp quöëc tïë cuãa àêët nûúác [2]. Caác nguyïn ThS Phan Huy Quïë Cuåc Thöng tin KH&CN quöëc gia Toám tùæt: Phên tñch caác tiïu chñ àaánh giaá chêët lûúång nöåi dung CSDL KH&CN quöëc tïë. Giúái thiïåu quy trònh giaám saát chêët lûúång dûä liïåu cuãa CSDL KH&CN quöëc tïë qua caác cöng àoaån vêån haânh dûä liïåu: thu thêåp, choån loåc dûä liïåu àêìu vaâo; Xûã lyá, cêåp nhêåt, lûu trûä dûä liïåu; Khai thaác, sûã duång dûä liïåu àêìu ra. Àïì xuêët caác giaãi phaáp höî trúå àaánh giaá chêët lûúång nöåi dung CSDL KH&CN quöëc tïë. Tûâ khoáa: Chêët lûúång dûä liïåu; chêët lûúång thöng tin; nöåi dung thöng tin; CSDL KH&CN quöëc tïë. Monitoring data quality of the International S&T Database Summary: Analyzes criteria for quality content evaluation of the international S&T database; presents process of monitoring data quality of the International S&T Database through stages of data operation: processing, updating and storing data, exploiting and utilizing output data; sets forth some solutions to supporting qualitative evaluation of international S&T database content. Keywords: Data quality; information quality; information content; International S&T Database. GIAÁM SAÁT CHÊËT LÛÚÅNG DÛÄ LIÏÅU CUÃA CÚ SÚÃ DÛÄ LIÏÅU KHOA HOÅC VAÂ CÖNG NGHÏÅ QUÖËC TÏË Nghiïn cûáu - Trao àöíi 12 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 6/2014 tùæc trïn àïìu nhùæm túái muåc àñch chuã yïëu laâ baão àaãm chêët lûúång thöng tin, phaát huy cao nhêët hiïåu quaã phuåc vuå thöng tin KH&CN cho sûå phaát triïín KT-XH cuãa àêët nûúác. 2. Tiïu chñ àaánh giaá chêët lûúång dûä liïåu CSDL KH&CN quöëc tïë Àöëi vúái CSDL KH&CN quöëc tïë, chêët lûúång dûä liïåu àûúåc phaãn aánh thöng qua caác tiïu chñ chuã yïëu sau àêy: a) Tiïu chñ chñnh xaác, göìm caác nöåi dung sau: - Tñnh àuáng àùæn, chñnh xaác cuãa thöng tin miïu taã àöëi tûúång so vúái nguöìn dûä liïåu göëc; - Tñnh toaân veån vaâ khaách quan cuãa thöng tin miïu taã àöëi tûúång, nghôa laâ khöng coá bêët kyâ sûå “aáp àùåt” hoùåc “boáp meáo thöng tin” naâo tûâ phña töí chûác, caá nhên quaãn trõ CSDL. Trong trûúâng húåp naây, tiïu chñ chñnh xaác baão àaãm tñnh khaách quan cuãa thöng tin trong CSDL. Ngoaâi caác nöåi dung trïn, tiïu chñ chñnh xaác coân laâ viïåc thïí hiïån àuáng àùæn vaâ trung thûåc nguöìn thöng tin àûúåc trñch dêîn, khöng chó taåo sûå tin cêåy maâ coân taåo àiïìu kiïån cho ngûúâi sûã duång truy cêåp, khai thaác nguöìn dûä liïåu göëc khi coá nhu cêìu. b) Tiïu chñ àêìy àuã, göìm caác nöåi dung sau: - Àöå àêìy àuã cuãa caác trûúâng dûä liïåu àaä xaác àõnh àöëi vúái möîi àöëi tûúång cuãa caác CSDL thaânh phêìn thuöåc CSDL KH&CN quöëc tïë; - Àöå àêìy àuã cuãa caác thöng tin àaä xaác àõnh àöëi vúái möîi trûúâng dûä liïåu. Ngoaâi ra, àöå àêìy àuã cuãa dûä liïåu coân àûúåc àaánh giaá qua khaã nùng bao quaát vïì thúâi gian vaâ khöng gian cuãa thöng tin trong caác trûúâng dûä liïåu. c) Tiïu chñ cêåp nhêåt, göìm caác nöåi dung: - Hoaåt àöång cêåp nhêåt àõnh kyâ hoùåc thûúâng xuyïn thöng tin vïì caác àöëi tûúång múái. Noái caách khaác laâ tùng cûúâng söë lûúång biïíu ghi cuãa CSDL; - Cêåp nhêåt thay àöíi cuãa thöng tin (nïëu coá) trong caác trûúâng dûä liïåu vïì àöëi tûúång cuãa CSDL. Tiïu chñ cêåp nhêåt thïí hiïån tñnh múái vaâ tñnh chêët phaát triïín cuãa CSDL. d) Tiïu chñ hïå thöëng, göìm caác nöåi dung: - Tñnh bao quaát vïì thúâi gian vaâ khöng gian cuãa dûä liïåu vïì àöëi tûúång cuãa CSDL; - Möëi liïn kïët chùåt cheä, lö-gñc vïì thöng tin giûäa trûúâng dûä liïåu vïì àöëi tûúång trong cuâng CSDL cuäng nhû vúái àöëi tûúång cuãa caác CSDL thaânh phêìn khaác. Vñ duå: tûâ thöng tin vïì möåt chuyïn gia KH&CN bêët kyâ trong CSDL chuyïn gia, coá thïí truy cêåp àïën trûúâng dûä liïåu núi chuyïn gia laâm viïåc (CSDL töí chûác), chûúng trònh, dûå aán quöëc tïë chuyïn gia hiïån tham gia (CSDL chûúng trònh, dûå aán), cöng nghïå maâ chuyïn gia laâ taác giaã saáng chïë (CSDL cöng nghïå chuã chöët) vaâ ngûúåc laåi. Tiïu chñ hïå thöëng giuáp coá caái nhòn toaân diïån vaâ sêu sùæc hún vïì àöëi tûúång cuãa CSDL. Àïí coá àûúåc möåt caách hïå thöëng nhûäng thöng tin vïì àöëi tûúång, ngûúâi quaãn trõ CSDL phaãi coá àêìy àuã thöng tin vïì àöëi tûúång, thöng tin phaãi àûúåc xûã lyá chñnh xaác vaâ phaãi àûúåc thûúâng xuyïn cêåp nhêåt. Tiïu chñ hïå thöëng phaãn aánh chêët lûúång cuãa dûä liïåu qua viïåc tñch húåp vaâ cung cêëp “bûác tranh dûä liïåu toaân caãnh” vïì àöëi tûúång cuãa CSDL. Nhû vêåy, coá thïí noái, tiïu chñ hïå thöëng laâ hïå quaã cuãa caác tiïu chñ àêìy àuã, tiïu chñ chñnh xaác vaâ tiïu chñ cêåp nhêåt. e) Tiïu chñ tiïån duång, göìm caác nöåi dung sau: - Hònh thûác vaâ nöåi dung thöng tin àûúåc thïí hiïån àún giaãn, húåp lyá, baão àaãm thuêån lúåi cho quaá trònh khai thaác, sûã duång cuãa ngûúâi duâng cuäng nhû quaá trònh chia seã, trao àöíi dûä liïåu vúái caác hïå thöëng khaác; - Caác saãn phêím dõch vuå thöng tin cuãa CSDL àûúåc bao goái, trònh baây phuâ húåp vúái súã thñch cuãa tûâng nhoám ngûúâi duâng tin vaâ àûúåc cung cêëp theo phûúng thûác phuâ húåp vúái yïu cêìu cuãa ngûúâi duâng tin. Ngoaâi ra, tiïu chñ tiïån duång coân coá nhûäng nöåi dung nhû: thuêån tiïån, nhanh choáng trong truy cêåp dûä liïåu; àún giaãn, tin cêåy trong lûu trûä dûä liïåu; an toaân dûä liïåu... 3. Quy trònh giaám saát chêët lûúång dûä liïåu CSDL KH&CN quöëc tïë Cùn cûá àïí giaám saát chêët lûúång dûä liïåu CSDL laâ caác tiïu chñ àaánh giaá chêët lûúång dûä liïåu, àûúåc aáp duång àöëi vúái ba cöng àoaån chñnh cuãa chu trònh vêån haânh dûä liïåu laâ: - Thu thêåp, choån loåc dûä liïåu àêìu vaâo; - Xûã lyá, cêåp nhêåt, lûu trûä dûä liïåu; - Khai thaác, sûã duång dûä liïåu àêìu ra. Quy trònh giaám saát chêët lûúång dûä liïåu CSDL KH&CN quöëc tïë àûúåc trònh baây trong baãng dûúái àêy. THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 6/2014 13 Nghiïn cûáu - Trao àöíi B aãn g 1. Q uy tr òn h gi aám s aát c hê ët l ûú ång d ûä liï åu C SD L K H & C N q uö ëc tï ë Nghiïn cûáu - Trao àöíi 14 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 6/2014 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 6/2014 15 Nghiïn cûáu - Trao àöíi Nghiïn cûáu - Trao àöíi 16 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 6/2014 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 6/2014 17 Nghiïn cûáu - Trao àöíi 4. Kïët luêån Giaám saát chêët lûúång dûä liïåu laâ möåt trong nhûäng hoaåt àöång quan troång vaâ cêìn thiïët àïí nêng cao chêët lûúång CSDL KH&CN quöëc tïë. Tuy nhiïn, cêìn coá nhûäng giaãi phaáp höî trúå àïí triïín khai thûåc hiïån. Cuå thïí nhû sau: - Choån lûåa cú quan nhaâ nûúác àuã tiïu chuêín àïí giao traách nhiïåm xêy dûång vaâ quaãn trõ CSDL KH&CN quöëc tïë. Tiïu chuêín cú baãn àöëi vúái cú quan naây laâ: Kinh nghiïåm vaâ nùng lûåc xêy dûång CSDL KH&CN; Kinh nghiïåm vïì hoaåt àöång thöng tin KH&CN (do nöåi dung chuã yïëu cuãa hoaåt àöång xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL KH&CN quöëc tïë laâ thu thêåp, xûã lyá, lûu trûä vaâ phuåc vuå thöng tin KH&CN); Haå têìng maång thöng tin hiïån àaåi, tiïn tiïën; Àöåi nguä nhên lûåc àuã sûác xêy dûång vaâ quaãn trõ CSDL KH&CN quöëc tïë, àùåc biïåt laâ àöåi nguä nhên lûåc chêët lûúång cao vïì nghiïåp vuå thöng tin KH&CN; - Xêy dûång cú chïë vïì taåo nguöìn dûä liïåu àêìu vaâo cuãa CSDL KH&CN quöëc tïë, bao göìm nguöìn dûä liïåu trong nûúác vaâ nguöìn dûä liïåu tûâ nûúác ngoaâi. Trong àiïìu kiïån hiïån nay, nguöìn dûä liïåu tûâ nûúác ngoaâi giûä vai troâ chuã àaåo trong cú cêëu dûä liïåu àêìu vaâo cuãa CSDL. Cêìn têåp trung àêìu tû cho viïåc khai thaác, choån loåc, baão àaãm chêët lûúång nguöìn dûä liïåu àêìu vaâo quan troång naây; - Chuá troång hoaåt àöång xêy dûång vaâ aáp duång tiïu chuêín, quy chuêín kyä thuêåt, ûu tiïn aáp duång caác tiïu chuêín hiïån àaåi, tiïn tiïën trong xêy dûång, duy trò vaâ phaát triïín CSDL KH&CN quöëc tïë; - Tùng cûúâng möëi quan hïå vúái ngûúâi duâng tin cuãa CSDL àïí thûúâng xuyïn tiïëp thu yá kiïën phaãn höìi vïì chêët lûúång SPDVTT cuãa CSDL nhùçm caãi tiïën vaâ nêng cao chêët lûúång phuåc vuå thöng tin cuãa CSDL; - Töí chûác thûåc hiïån hoaåt àöång giaám saát chêët lûúång dûä liïåu KH&CN quöëc tïë vúái caác phûúng tiïån höî trúå cêìn thiïët vaâ àöåi nguä nhên lûåc àaáp ûáng yïu cêìu thûåc hiïån hoaåt àöång giaám saát. 1. Quyïët àõnh söë 735/QÀ-TTg ngaây 18/5/2011 cuãa Thuã tûúáng Chñnh phuã phï duyïåt Àïì aán höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN àïën nùm 2020. 2. Nghõ àõnh söë 11/2014-NÀ-CP ngaây 18/02/2014 cuãa Chñnh phuã vïì hoaåt àöång thöng tin KH&CN. 3. Nguyïîn Hûäu Huâng (2005). Thöng tin: tûâ lyá luêån túái thûåc tiïîn.- H.: Vùn hoaá Thöng tin, 835 tr. 4. Thöng tin hoåc-Caách tiïëp cêån dûúái goác àöå àiïìu khiïín hoåc/Lï Troång Hiïín. - TC Thöng tin vaâ Tû liïåu, 2010, söë 1.- tr.11-16. 5. Nghiïn cûáu cú súã lyá luêån vaâ thûåc tiïîn cuãa viïåc hiïån àaåi hoáa Hïå thöëng thöng tin KH&CN quöëc gia Viïåt Nam trong böëi caãnh höåi nhêåp quöëc tïë.-Àïì taâi cêëp böå.-Chuã nhiïåm àïì taâi: Nguyïîn Hûäu Huâng.- Cú quan chuã trò: Trung têm Thöng tin Tû liïåu KHCN Quöëc gia.- Nùm hoaân thaânh BC: 2005. 6. Nghiïn cûáu cú súã khoa hoåc vaâ thûåc tiïîn phaát triïín maång thöng tin tû liïåu vïì khoa hoåc vaâ cöng nghïå úã Viïåt Nam. Àïì taâi cêëp böå.- Chuã nhiïåm àïì taâi: Taå Baá Hûng;Cú .- quan chuã trò: Trung têm Thöng tin Tû liïåu KHCN Quöëc gia; Nùm hoaân thaânh BC: .-2001. 7. Nghiïn cûáu aáp duång caác chuêín lûu trûä vaâ trao àöíi thöng tin trong hïå thöëng thöng tin khoa hoåc vaâ cöng nghïå quöëc gia.-Àïì taâi cêëp böå.-Chuã nhiïåm àïì taâi: Phan Huy Quïë.- Cú quan chuã trò: Trung têm Thöng tin KHCNQG.-Nùm hoaân thaânh BC: 2003. 8. Baãn thuyïët minh àïì taâi nghiïn cûáu Khoa hoåc xaä höåi vaâ Nhên vùn cêëp nhaâ nûúác: “Nghiïn cûáu xêy dûång khung vaâ hïå tiïu chñ phaát triïín cú súã dûä liïåu khoa hoåc vaâ cöng nghïå quöëc tïë cho hoaåt àöång höåi nhêåp quöëc tïë vïì khoa hoåc vaâ cöng nghïå”/CNÀT: Lï Xuên Àõnh.-Cú quan chuã trò: Cuåc Thöng tin KH&CN quöëc gia. Taâi liïåu tham khaão (Ngaây Toâa soaån nhêån àûúåc baâi: 04-7-2014; Ngaây phaãn biïån àaánh giaá: 15-9-2014; Ngaây chêëp nhêån àùng: 15-10-2014).