Đồ án Ứng dụng phần mềm Topo – HsMo trong công tác thành lập bản đồ và tính khối lượng khai thác mỏ

§å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 1 - lêi nãi ®Çu Trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë ViÖt Nam nãi riªng, khai th¸c má vÉn tiÕp tôc gi÷ vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. HiÖn nay s¶n l­îng cña ngµnh c«ng nghiÖp than, ®¸ ngµy cµng t¨ng cao, c«ng tr­êng khai th¸c ngµy cµng ®­îc më réng, c¸c c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ khai th¸c tiªn tiÕn ®· ®­îc ®­a vµo øng dông. §Ó ®¸p øng yªu cÇu phôc vô cho khai th¸c, c«ng t¸c tr¾c ®Þa còng cÇn ph¶i ®æi míi vÒ c«ng nghÖ vµ ph­¬ng ph¸p ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ c¸c c«ng t¸c ®o ®¹c, tÝnh to¸n vµ thµnh lËp b¶n ®å má. HiÖn nay víi nÒn tin häc ph¸t triÓn, viÖc øng dông c«ng nghÖ tin häc chuyªn dông vµo c«ng t¸c kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, phôc vô khai th¸c má ®· ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu kü thuËt, ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vµ tho¶ m·n ®­îc tÝnh tèi ­u vÒ kinh tÕ. §­îc khoa vµ bé m«n giao cho ®Ò tµi: ''øng dông phÇn mÒm Topo – HsMo trong c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å vµ tÝnh khèi l­îng khai th¸c má'' nh»m môc ®Ých øng dông c«ng nghÖ tin häc trong viÖc tù ®éng ho¸ c«ng t¸c tr¾c ®Þa ë má. Do thêi gian vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cã h¹n, tµi liÖu nghiªn cøu h¹n chÕ. LÇn ®Çu lµm quen víi c«ng nghÖ tin häc ®Ó phôc vô c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å vµ tÝnh khèi l­îng má, nªn b¶n ®å ¸n cßn nhiÒu thiÕu sãt, rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó b¶n ®å ¸n ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn tËn t×nh, chu ®¸o cña c¸c thÇy, c« gi¸o trong bé m«n Tr¾c ®Þa má. §Æc biÖt lµ TS. Ph¹m C«ng Kh¶i ®· h­íng dÉn, gióp ®ì em hoµn thµnh b¶n ®å ¸n nµy. T«i còng xin c¶m ¬n c¸c anh chÞ vµ b¹n bÌ ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh b¶n ®å ¸n nµy! Hµ Néi, ngµy 15 th¸ng 6 n¨m2008 Sinh viªn NguyÔn Thanh Tïng §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 2 - Ch¦¬ng I KH¸I QU¸T VÒ §ÆC §IÓM §ÞA CHÊt–c«ng t¸c khai th¸c má ®¸ v«i c«ng ty xi m¨ng bót s¬n 1. B¸O C¸O §ÞA CHÊT KHU Má 1.1. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA LÝ HÀNH CHÍNH KHU MỎ Mỏ đá vôi Hồng Sơn khai thác để phục vụ cho nhà máy xi măng Bút Sơn. Đây là một dãy núi nằm trong xã Thanh Sơn thuộc huyện Kim Bảng tỉnh Hà Nam. + Phía Đông giáp thôn Lạc Sơn. + Phía Tây giáp hồ Lịch Sơn. + Phía Nam giáp kho xăng dầu K135. + Phía Bắc giáp thôn Bút Sơn. Mỏ đá cách thị xã Phủ Lý khoảng 3km theo đường chim bay. Mỏ đá vôi Hồng Sơn cung cấp đá theo nhu cầu của nhà máy xi măng Bút Sơn. 1.2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA LÝ TỰ NHIÊN 1.2.1. Địa hình Dãy núi Hồng Sơn chạy dài th eo hướng Đông Bắc - Tây Nam có chiều dài khoảng 1500m, chiều rộng khoảng 300 ÷ 500m. Địa hình dãy núi bị phân cắt mạnh về phía Bắc, phình to về phía Nam. Đá vôi dùng làm nguyên liệu cho nhà máy xi măng Bút Sơn được chia làm 2 khu: Khu I và khu II. Đồ án chỉ thiết kế sơ bộ khu I mỏ đá vôi Hồng Sơn - Kim Bảng - Hà Nam. Khu I có 3 đỉnh cao nhất: + Đỉnh ĐN01 có độ cao tự nhiên +227,12m. + Đỉnh ĐN02 có độ cao tự nhiên +197,5m. + Đỉnh ĐN03 có độ cao tự nhiên +195,9m. Mạng lưới thủy văn của khu mỏ: Khu mỏ được sông Đáy bao bọc bởi phía Đông - Bắc - Nam cách mỏ Hồng Sơn khoảng 4 ÷ 6km. Có tác dụng tưới §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 3 - tiêu cho một số huyện thuộc tỉnh Hà Tây và tỉnh Hà Nam. Đây là nguồn cung cấp nước chủ yếu cho khu vực mỏ. Chế độ thủy văn như sau: + Mực nước lên xuống thất thườ ng: Trung bình về mùa khô: +0,35mm. Trung bình về mùa mưa: +1,35mm. + Mực nước thấp nhất: 0,4m (ngày 13 - 3 - 1925). + Mực nước cao nhất: 5,83m (ngày 17 - 7 - 1915). + Đỉnh lũ cao nhất đo được tại trạm Tam Lang năm 1971 cao +5,3m tương ứng với lưu lượng nước 986m 3/s. Chất lượng nước thay đổi theo mùa. Mùa mưa nước lũ đục vì mang nhiều phù sa, mùa kh ô nước trong xanh. Trong phạm vi khu mỏ không có dòng chảy thường xuyên trên mặt. Số hang cactơ phát hiện được chỉ có một số ít chứa nước. Do thành ph ần cấu tạo của đất đá mỏ chứa sét, sạn cát, oxit sắt... có cấu tạo rời rạc, độ rỗng cao nên khả năng chứa nước kém. 1.2.2. Khí hậu Vùng mỏ nằm trong phạm vi ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa, một năm chia thành 2 mùa rõ rệt: Mùa nóng kéo dài từ tháng 5 đến tháng 9. Mùa lạnh kéo dài từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Thông thường, tháng 4 là tháng chuyển giao từ mùa lạnh sang mùa nóng, còn tháng 10 là tháng chuyển từ mùa nóng sang mùa lạnh. + Nhiệt độ không khí: Nhiệt độ trung bình hàng năm của khu mỏ từ 22 ÷ 240C. Có 5 tháng nhiệt độ trung bình lớn hơn 27 0C (từ tháng 5 đến tháng 9) và 4 tháng nhiệt độ trung bình dưới 200C (từ tháng 12 đến tháng 3 năm sau). Biên độ dao động trong một ngày khoảng 3,2 ÷ 6,70C. + Độ ẩm không khí: Độ ẩm không khí trung bình của khu vực khai thác là 84 ÷ 85%, dao động tương đối trong năm khoảng 71 ÷ 81%. Tháng có độ ẩm không khí cao nhất vào khoảng tháng 3 là 91%. Tháng có độ ẩm không khí nhỏ nhất vào khoảng tháng 11 là 79%. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 4 - + Lượng mưa hàng năm trên toàn khu vực khoảng 1750 ÷ 1860mm. Mùa mưa kéo dài từ tháng 6 đến tháng 10. Mùa bão xuất hiện từ tháng 7 đến tháng 9. + Tốc độ gió trung bình hàng năm của mỏ là 2 ÷ 3 m/s. Hướng gió chính phụ thuộc vào hai mùa. Gió mùa Đông Bắc từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau. Gió mùa Đông Nam từ tháng 5 đến tháng 9. + Nắng bức xạ: Thời gian chiếu sáng trung bình hàng năm của khu vực Bút Sơn là 10 ÷ 13 giờ/ngày. Thời gian nắng trung bình trong năm 1650h. Thời gian nắng lớn nhất trong tháng 200h (tháng 7). Thời gian nắng ít nhất trong tháng 40h (tháng 3). 1.2.3. Giao thông - Cơ Sở hạ tầng Vùng mỏ nằm ngay gần với nhà máy xi măng Bút Sơn nên có hệ thống giao thông tương đối hoàn chỉnh cả về đường bộ, đường sắt và đường thủy. + Đường bộ: Có hệ thống tuyến đường nối liền nhà máy đến quốc lộ 21A (Phủ Lý - Hòa Bình), cách quốc lộ 1A khoảng 8km theo đường Kiện Khê. + Đường sắt: Có tuyến đường sắt nối liền từ nhà máy đến ga Phủ Lý dài 11km làm nhiệm vụ vận chuyển xi măng tới đại lý và hộ tiêu thụ. + Đường thủy: Mỏ cách bến cảng gần nhất là cảng Kiện Khê 3km trên sông Đáy. Toàn thị xã cã BÖnh viÖn lín :BÖnh viÖn §a Khoa tØnh ®­îc trang bÞ dông cô m¸y mãc hiÖn ®¹i ®Ó phôc vô nh©n d©n vµ c¸n bé c«ng nh©n c«ng ty. Quanh vïng cã 5 truêng cÊp III , vµ hµng chôc tr­êng phæ th«ng c¬ së ®¶m b¶o 100% con em c¸n bé c«ng nh©n ®­îc ®i häc. Trong khu vùc cßn cã c¸c hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng nh­ hÖ thèng l­íi ®iÖn cao thÕ, hÖ thèng cÊp tho¸t n­íc dïng phôc vô sinh ho¹t cña ng­êi d©n vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty. 1.2.4. Kinh tế nhân văn Dân cư: Dân cư xung quanh mỏ khá đông, hầu hết là người Kinh với nhiều ngành nghề lao động khác nhau. Trong đó, có nghề khai thác đá vôi nên §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 5 - có khả năng cung cấp lao động tại chỗ rất phong phú. Mỏ đá vôi Hồng Sơn nằm giữa khu vực 3 thôn là thôn Lạc Sơn, thôn Hồng Sơn , thôn Bút Sơn thuộc huyện Kim Bảng tỉnh Hà Nam. Tổng số dân cư gần nhà máy 770 hộ với khoảng 3100 người. Tình hình kinh tế: + Về công nghiệp: Trong khu mỏ có cơ sở công nghiệp lớn là nhà máy xi măng Bút Sơn. Ngoài ra còn có các xí ngiệp khai thác đá nhỏ và vừa. Tại khu vực khai thác mỏ không có các công trình kinh tế - xã hội lớn. tuy nhiên, có những công trình cần được quan tâm như: Kho xăng dầu K135 thuộc công ty xăng dầu B12 nằm trên khu vực diện tích đất rộng 300ha. Mỏ đá vật liệu xây dựng Kiện Khê. Nhà thờ Bút Sơn: Đây là công trình tín ngưỡng của nhân dân trong khu vực. Nhà thờ đặt tại xóm 1 thôn Bút Sơn. + Về công nghiệp: Trên 90% dân số của 3 thôn thuộc xã Thanh Sơn sống bằng nghề nông nghiệp còn lại sống bằng nghề khác như: Khai thác đá vôi, xây dựng, làm thủ công...Mức sống của người dân hiện tại đang có sự tăng trưởng. 1.3. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA CHẤT KHU MỎ 1.3.1. Địa tầng Địa tầng khu mỏ thuộc tầng Đồng Giao, tuổi Triat giữa, bậc Lađimi (T2LĐg), được chia thành 5 lớp. Đá có cấu tạo 5lớp so ng song, thế nằm nghiêng, phương vị hướng dốc 250 ÷ 260 0, góc dốc 60 ÷ 700. Trong lớp đá vôi chỉ xuất hiện một vài thấu kính đá vôi đôlômit ở độ sâu 181 ÷ 196m có chiều dày 15m ở mẫu hóa K1 - 50 đến K1 - 56 và thấu kính ở độ sâu 233 ÷ 237m dày 4m ở mẫu hóa K1 - 60 ở tuyến III do lỗ khoan ngang K1 phát hiện. 1.3.2. Đặc điểm cấu tạo Theo báo cáo thăm dò tỉ mỉ năm 1975 và báo cáo thăm dò bổ sung năm 1994 thì có thể chia thành 5 lớp từ dưới lên trên theo địa tầng: §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 6 - + Lớp 1: Lớp đá vôi nhiễm sét màu xám đen. Đá vôi có cấu trúc vi hạt đến hạt mịn màu xám hoặc xám tro, xám đen có hàm lượng CaO cao (trung bình 51,24%), hàm lượng MgO thấp (trung bình 1,81%) có thể làm nguyên liệu sản xuất xi măng. Trong lớp đá vôi chứa sét và vật chất hữu cơ có thể làm nguyên liệu phụ gia với tỷ lệ tính toán cụ thể. Lớp này nằm ở khu II của mỏ Hồng Sơn. + Lớp 2: Gồm hai khối: Khối đá vôi có màu xám đen lộ ra từ đứt gãy HH’ về phía Tây Bắc. Khối đá vôi có màu trắng. Khối này phân bố từ đứt gãy HH’ ở hướng bắc hồ Lạt Sơn phía Đông Nam, phía Tây được giới hạn bởi đứt gãy LL’. Thành phần khoáng vật chủ yếu là canxit (90 ÷ 95%). Đây là lớp đá vôi được khai thác để cung cấp nguyên liệu chính cho nhà máy. + Lớp 3: Lớp này chứa đôlômit phân bố ở phía Tây đứt gãy LL’ với chiều dày nhỏ hơn 5m. + Lớp 4: Lớp đá vôi xen kẹp nằm gần song song. Tiếp giáp với lớp 3 trở về phía Tây với chiều dày khoảng 10m (tuyến III và tuyến V) nhưng từ tuyến XI đến tuyến XIII thì phì rộng 34 ÷ 120m. + Lớp 5: Lớp đá vôi chứa đôlômit phân bố từ vách lớp 4 đến sát sườn núi phía Tây. Trong mỏ có 3 đứt gãy kí hiệu: PP’, LL’, HH’. Các đứt gãy này không ảnh hưởng tới quá trình khai thác. 1.3.3. Đặc điểm chất lượng đá vôi mỏ Hồng Sơn + Thành phần khoáng vật chính hầu hết là canxit rất ít đôlômit. + Thành phần hóa học tương đối đồng đều trong toàn khu mỏ. Hàm lượng các chất CaO và MgO ở các tuyến thăm dò trong khu mỏ được thể hiện ở bảng 1-1. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 7 - Bảng 1 – 1. Bảng tổng hợp thành phần hóa cơ bản theo tuyến mặt cắt TT Ký hiệu tuyến Hàm lượng (%) CaO MgO 1 I 54,08 0,36 2 II 53,94 0,41 3 III 53,52 0,87 4 IV 54,19 0,35 5 V 53,93 0,46 6 VI 53,73 0,44 Đặc điểm chất lượng đá vây quanh + Lớp đá vôi chứa đôlômit (lớp 3): Lớp này có hàm lượng CaO thấp, MgO cao. Với đặc điểm chất lượng này đá không phù hợp với yê u cầu sản xuất xi măng. + Lớp kẹp đá vôi (lớp 4): Lớp này có hàm lượng CaO > 50%, hàm lượng MgO thấp ( < 2%) về chất lượng có thể dùng làm nguyên liệu sản xuất xi măng nhưng có chiều dày mỏng, trữ lượng nhỏ, nằm kẹp giữa hai lớp đá có hàm lượng MgO cao nên việc khai thác chọn lọc khó khăn. + Lớp đá vôi đôlômit (lớp 5): Lớp này có hàm lượng CaO rất thấp, hàm lượng MgO cao nên cũng không thể làm nguyên liệu cho sản xuất xi măng được. 1.3.4 Trữ lượng mỏ 1.3.4.1 Phương pháp tính trữ lượng Để tính toán trữ lượng khoáng sàng nói chung và đá vôi nói riêng ta có thể áp dụng nhiều phương pháp khác nhau. Ở mỏ đá vôi Hồng Sơn trữ lượng khu I được xác định bằng phương pháp mặt cắt ngang, bình đồ đồng mức được thành lập khoảng cao đều là 10m - diện tích mặt cắt giới hạn bởi các đồng mức xác định trên bản đồ địa chất tỷ lệ 1: 2000. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 8 - Phương pháp tính như sau: Xét hai mặt cắt ngang là S i và Si+1. Nếu độ chênh lệch giữa hai diện tích này nhỏ hơn 40% thì ta áp dụng công thức sau để tính khối lượng đá ở các tầng tương ứng: )1( 2 1   hSSV iii , (m3) (3.1) Trong đó: Vi: trữ lượng đá của tầng thứ i, ( m3) Si,Si+1: lần lượt là diện tích các đường đồng mức thứ i và i + 1, (m2) h: khoảng cách giữa hai mặt cắt, h = 10m ε: hệ số độ lỗ hổng, ε = 0,5% Khi hai mặt cắt ngang Si và Si+1 có độ chênh lệch diện tích lớn hơn 40% thì khối lượng đất đá được tính theo công thức: )1( 3 . 11   hSSSSV iiiii , (m3) (3.2) Khối lượng đá ở các ngọn núi sẽ được tính sau khi xác định được mặt cắt ngang phía đáy của ngọn núi )1( 3 1 0  nihSV , (m3) (3.3) Trong đó: Si: diện tích đo được tại mặt cắt thứ i, m 2 hn:khoảng cách từ đỉnh tới mặt cắt thứ i, m Khối lượng đá được tính toán trong trữ lượng mỏ là: 0 1 VVV n i i   , (m3) (3.4) Trong đó: Vi: khối lượng đá tính tại mặt cắt thứ i, m3 V0: khối lượng đá tính tại các ngọn núi, m3 §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 9 - 1.3.4.2 Kết quả tính toán trữ lượng khu mỏ đá vôi Hồng Sơn Bảng 1 - 2: Bảng tổng hợp trữ lượng đá vôi và đá đôlômit khu mỏ đá vôi Hồng Sơn TT Cao độ Đá vôi (m3) Đá đôlômit (m3) 1 +30 ÷ +40 5 694 275 130 382 2 +40 ÷ +50 5 335 190 272 151 3 +50 ÷ +60 4 895 358 433 525 4 +60 ÷ +70 4 526 339 537 415 5 +70 ÷ +80 4 136 226 567 356 6 +80 ÷ +90 3 783 762 597 933 7 +90 ÷ +100 3 354 771 583 563 8 +100 ÷ +110 2 795 507 565 072 9 +110 ÷ +120 2 439 160 498 643 10 +120 ÷ +130 2 065 075 418 467 11 +130 ÷ +140 1 730 773 316 110 12 +140 ÷ +150 1 397 221 222 923 13 +150 ÷ +160 944 246 134 960 14 +160 ÷ +170 593 529 66 316 15 +170 ÷ +180 440 218 16 +180 ÷ +190 318 366 17 +190 ÷ +200 295 098 18 +200 trở lên 50 606 Tổng 44 822 719 5 344 816 §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 10 - 1.4. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA CHẤT THỦY VĂN - ĐỊA CHẤT CÔNG TRÌNH 1.4.1. Đặc điểm địa chất thủy văn 1.4.1.1. Nước mặt Trong phạm vi khu mỏ không có dòng chảy thường xuyên ở trên mặt. Tại đây, nước mặt được thoát tự nhiên . Bản thân đá vôi có nhiều khe nứt, hang cactơ. Toàn bộ khu khai thác có độ cao lớn hơn độ cao ngập lụt và khu vực xung quanh. Trong quá trình khai thác cần chú ý không lấp các hang tự nhiên dưới chân núi phía Tây vì đây là nơi thoát nước tự nhiên cho khu vực. Phía Đông của nhà máy nước chảy ra hồ Lạt Sơn và Liên Sơn. 1.4.1.2. Nước dưới đất Theo kết quả khảo sát từ tài liệu quan trắc các lỗ khoan thì trong các lớp đá vôi không chứa nước. Các hang cactơ phần lớn là hang treo khô không chứa nước hoặc chỉ chứ a nước vào mùa mưa. Nguyên nhân chính là do đá có cấu tạo thành phần chứa sét, sạn, cát... rời rạc, độ rỗng cao nên khả năng chứa nước kém. Nguồn cung cấp nước chính là nước mưa thoát ra ở những hang, rãnh, hố sụt đá vôi, nơi địa hình thấp và bổ sung trự c tiếp xuống lớp đất đá vôi nứt nẻ nằm dưới. Nói chung, khi tiến hành khai thác đá vôi ở mức +30m trở lên thì công trình không chịu ảnh hưởng bởi nước mặt. 1.4.2. Đặc điểm địa chất công trình 1.4.2.1. Các hiện tượng địa chất động lực Khe nứt, đứt gãy: Trên bề mặt đá vôi, các đứt gãy phát triển không đồng đều và không phân bố theo quy luật nhất định. Khu khai thác chịu ảnh hưởng của 3 đứt gãy, đặc biệt là 2 đứt gãy ảnh hưởng tới thân nguyên liệu (lớp 2), đó là đứt gãy L - L’ phát triển gần như song song với ranh giới phía Tây giữa hai lớp 2 và 3. Đứt gãy H - H’ phát triển trong tầng phân chia lớp 2 thành 2 khối có màu sắc khác nhau. Vì vậy, đá bị nứt nẻ theo nhiều phương khác nhau làm giảm độ nguyên khối cũng như độ bền vững cơ lý của khối đá. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 11 - Phần trên do hiện tượng phong hóa hóa học và cơ học gây ra hiện tượng trượt nở của đá. Hang cactơ: Trong núi đá vôi phát triển rất nhiều hang cactơ có hình dạng và kích thước đa dạng. Căn cứ vào kết quả của hố khoan ngang rộng từ 2 ÷ 10m. Thông thường từ 30 ÷ 40cm cách nhau 0,5 ÷ 2m. Cụ thể tại các độ sâu khác nhâu gặp các hang có kích thước là: + Tại độ sâu 62,8 ÷ 65,6 gặp hang cactơ rộng 2,2m. + Tại độ sâu 8,3 ÷ 8,5 gặp hang cactơ rộng 2m. + Tại độ sâu 104,6 ÷ 106,6 gặp hang cactơ rộng 1m. Theo kết quả đánh giá thì tỷ lệ hang cactơ chiếm 5% lượng đá. Đây là vấn đề khó khăn cho công tác khai thác. Hiện tượng trượt lở: Các lớp đá cắm với góc nghiêng lớn (60 ÷ 70 0) có khi lên tới (80 ÷ 850) nên có 1 vài hiện tượng trượt lở xảy ra. Nguyên nhân của hiện tượng này là do mất cân bằng trọng lực hoặc xảy ra hiện tượng đá đổ do các chân khối đá bị xói mòn. Nhưng tất cả các ảnh hưởng dẫn tới trượt lở nói trên đều có các biện pháp khắc phục nên không ảnh hưởng tới quá trình khai thác . 1.4.2.2. Tính chất cơ lý của đất đá Đá vôi của vùng mỏ không có đất đá phủ. Cấu tạo dạng khối, hạt mịn, có đá đôlômit hóa xen kẹp dưới dang thấu kính. Bảng 1 - 3: Tổng hợp tính chất cơ lý của đất đá Đặc trưng cơ lý Giá tr ị Lớn nhất Nhỏ nhất Trung bình 1. Đá vôi nhiễm màu xám đen - Tỷ trọng, kg/dm3 - Dung trọng, kg/dm3 - Độ ẩm tự nhiên, % 2,83 2,73 0,43 2,70 2,57 0,10 2,77 2,69 0,32 §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 12 - - Cường độ kháng nén, kg/cm2 1092 427 794 2. Lớp đá vôi làm nguyên liệu - Tỷ trọng, kg/dm3 - Dung trọng, kg/dm3 - Độ ẩm tự nhiên, % - Cường độ kháng nén, kg/cm2 2,80 2,75 0,43 1297 2,68 2,64 0,017 391,2 2,74 2,69 0,18 781,9 3. Lớp đá vôi đôlômit - Tỷ trọng, kg/dm3 - Dung trọng, kg/dm3 - Độ ẩm tự nhiên, % - Cường độ kháng nén, kg/cm2 2,87 2,73 0,36 1164 2,72 2,64 0,079 673 2,80 2,69 0,28 726 Nhận xét: Qua tài liệu đánh giá địa chất khu mỏ ta thấy rằng điều kiện để tiến hành khai thác đá vôi là tương đối thuận lợi: + Đá vôi có thành phần hóa học khá tinh khiết (hàm lượng CaO trung bình 53,5% còn hàm lượng MgO thấp khoảng 0,5%) hoàn toàn có khả năng sử dụng để làm nguyên liệu sản suất xi măng. + Đá vôi có độ ổn định cao, ít xảy ra hiện tượng trượt lở. + Điều kiện địa chất thủy văn tương đối đơn giản. + Vị trí khu mỏ thuận lợi đối với giao thông vận tải. + Có nguồn nhân công dồi dào tại địa phương. Tuy nhiên còn có một số đặc điểm không thuận lợi: + Trong lớp đá vôi nguyên liệu ở dưới đáy sâu có xen kẹp các thấu kính đá vôi đôlômit khi khai thác cần phải loại bỏ. Điều này gây không ít khó khăn vì khi phân biệt đá vôi đôlômit với đá vôi nguyên liệu bằng mắt thường tương đối khó khăn, chỉ có hóa nghiệm mới xác định được. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 13 - + Do ảnh hưởng của đứt gãy, đá nứt nẻ mạnh. Mặt khác, lại xen kẹp với các hang cactơ chứa sét gây nhiều khó khăn cho công tác khoan nổ mìn khi khai thác. 1.5. HÖ thèng khai th¸c 1.5.1 HÖ thèng khai th¸c cña má Do ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh phøc t¹p, gãc dèc s­ên nói lín nªn c«ng t¸c thiÐt kÕ vµ thi c«ng cho tuyÕn ®­êng vËn t¶i « t« lín. Theo thiÕt kÕ x©y dùng c¬ b¶n vµ khai th¸c má cña c«ng ty t­ vÊn x©y dùng c«ng tr×nh VLXD- Bé x©y dùng th¸ng 3 n¨m 1997. Má ®¸ Hång S¬n- C«ng ty xi m¨ng Bót S¬n sö dông hÖ thèng khai th¸c : Ph­¬ng ph¸p hçn hîp, khai th¸c theo líp b»ng h­íng tõ trªn xuèng d­íi. HÖ thèng hçn hîp lµ sù kÕt hîp cña hai hÖ thèng : khai th¸c khÊu theo líp b»ng bèc chuyÓn qua s­ên nói ( tõ møc +150 +200 ) vµ Khai th¸c khÊu theo líp b»ng vËn t¶i trùc tiÕp ë c¸c møc d­íi (tõ møc +30 +150 ) C¬ së cña viÖc lùa chän ®é cao +150 lµ ®é cao chuyÓn giao gi÷a hai hÖ thèng khai th¸c v× t¹i ®é cao nµy chi phÝ xóc chuyÓn b»ng m¸y bèc b»ng chi phÝ vËn chuyÓn trùc tiÕp b»ng « t«. C¸c th«ng sè kü thuËt khai th¸c c¬ b¶n ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng 1.4 B¶ng 1.4 C¸c th«ng sè cña hÖ thèng khai th¸c TT Th«ng sè Gi¸ trÞ, ®¬n vÞ 1 ChiÒu cao tÇng khai th¸c trung b×nh 1011m 2 ChiÒu réng mÆt tÇng trung b×nh 25330m 3 ChiÒu dµi mét tuyÕn khai th¸c trung b×nh 40m 4 Gãc nghiªng s­ên tÇng 7075 0 §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 14 - 1.5.2 C¸c th«ng sè cña hÖ thèng khai th¸c 1.5.2.1 HÖ thèng khai khÊu theo líp b»ng bèc chuyÓn qua s­ên nói ( tõ +150  +200 ) * ChiÒu cao tÇng: Theo kinh nghiÖm cña mét sè má cã ®iÒu kiÖn t­¬ng tù ta chän chiÒu cao tÇng h =10m * Gãc nghiªng s­ên tÇng:  =75 0 * ChiÒu réng kho¶nh khai th¸c: A= w + (n -1)b , m ( 5.1 ) Trong ®ã: W: §­êng kh¸ng ch©n tÇng W= 3,5m b: khoảng cách giữa các hàng mìn, b = 3m n: số hàng mìn, chọn n = 5 A = 3,5 + ( 5 - 1).3 = 15,5m * Chiều rộng mặt tầng công tác tối thiểu Bmin = A + X + C + Z, m (5.2) Trong đó: A: chiều rộng dải khấu X: chiều rộng phần ngoài của đống đá Gọi Bđ là chiều rộng đống đá sau khi nổ mìn Bđ = A + X ,m (5.3 ) Theo giáo sư Rjepski, chiều rộng đống đá nổ mìn được xác định theo công thức sau: bnqhkkkB nvd )1(...   ,m (5.4) Trong đó: kv: hệ số phụ thuộc thời gian vi sai, kv = 0,9 kn: hệ số phụ thuộc mức độ khó nổ, kn = 3,5 kβ: hệ số phụ thuộc góc nghiêng của lỗ khoan, k β = 1 q: chỉ tiêu thuốc nổ thực tế, q = 0,46 4,333).15(46,010.1.5,3.9,0 dB m §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 15 - C: khoảng cách từ mép đống đá đến mép lăng trụ trượt lở, C = 1m Z: chiều rộng lăng trụ trượt lở Z = h.( cotgα' - cotgα), m (5.5) Trong đó: h: chiều cao tầng, h = 10m α': góc ổn định của đất đá, α' = 500 α: góc nghiêng sườn tầng, α = 750 Z = 10.( cotg50 - cotg75) = 5,7m Bmin = 33,4 + 1 + 5,7 = 40,1m Chọn Bmin = 40m 1.5.2.2 Hệ thống khai thác khấu theo lớp bằng vận tải trực tiếp trên tầng (từ +30 ÷ + 150) Các thông số của hệ thống khai thác khấu theo lớp bằng vận tải trực tiếp trên tầng tương tự như các thông số của hệ thống khai thác khấu theo lớp bằng bốc chuyển qua sườn núi. - Chiều cao tầng, h = 10m - Góc nghiêng sườn tầng, α = 750 - Chiều rộng khoảnh khai thác, A = 15,5m Tuy nhiên, ta cần xác định thêm chiều dài khu vực xúc bốc. - Chiều dài khu vực xúc bốc hA TQ L xx . . , m (5.6) Trong đó: Qx: năng suất của máy xúc, 2 040 m3/ngày T: thời gian xúc hết đống đống đá nổ mìn, T = 4 ngày A: chiều rộng dải khấu, A = 15,5 m h: chiều cao tầng, h = 10m 6,51 10.5,15 4.2040 xL m §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 16 - Chọn chiều dài khu vực xúc bốc là 50m. Vậy chiều dài khu vực làm việc của máy xúc Lk = 3. 50 = 150m 1.6 C«ng t¸c khoan næ m×n Khu mỏ đá vôi Hồng Sơn ®¸ có độ cứng f = 6 ÷ 10. Để tách đá ra khỏi nguyên khối và đập vỡ đến cỡ hạt cần thiết hợp lý theo yêu cầu mỏ thì dùng phương pháp khoan nổ mìn. Khoan lỗ mìn là khâu công nghệ đầu tiên trong dây truyền khai thác đá. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng các khâu công nghệ kế tiếp và giá thành khai thác. Tính chất cơ lý của đất đá như độ cứng, độ nứt nẻ, điều kiện địa chất thủy văn, địa hình... cũng ảnh hưởng nhiều đến năng xuất của máy khoan . HiÖn t¹i C«ng ty xi m¨ng Bót S¬n sö dông loại máy khoan đập xoay ROC 742HC - 12 hãng Atlascopco của Thụy Điển sản xuất với đường kính mũi khoan là 102mm. §Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng cña vô næ cũng như an toàn về sóng chấn động và sóng đập không khí má sử dụng phương pháp nổ mìn vi sai phi điện qua từng lỗ. Do vậy, chọn sử dụng thuốc nổ Anfo thường. Ưu điểm của thuốc nổ Anfo thường là sản xuất đ ơn giản, rẻ tiền nên nó được sử dụng rộng rãi trên các mỏ lộ thiên. Để kích nổ cho thuốc nổ Anfo thường, sử dụng khối mồi nổ TMN -15H và các loại kíp vi sai phi điện ở trên mặt và xuống lỗ. + Loại kíp vi sai phi điện trên mặt có độ chậm là 17ms dùng để đấu qua từng lỗ mìn trong hàng và 42ms dùng để đấu qua các hàng mìn. + Loại kíp vi sai xuống lỗ là 400ms. * C¸c th«ng sè vÒ hé chiÕu khoan næ m×n ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng 1.5 §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 17 - Bảng 1.5 : Tổng hợp các thông số của hộ chiếu khoan nổ mìn TT Các thông số Ký hiệu Đơn vị Giá trị 1 Chiều cao tầng khai thác h m 10 2 Góc dốc sườn tầng  độ 75 3 Chiều rộng dải khấu A m 15,5 4 Đường kính lỗ khoan d mm 102 5 Chỉ tiêu thuốc nổ q kg/m3 0,46 6 Đường kháng chân tầng W m 3,5 7 Khoảng cách giữa các lỗ khoan a m 3,5 8 Khoảng cách giữa các hàng khoan b m 3 9 Góc nghiêng của lỗ khoan  độ 90 10 Chiều sâu lỗ khoan lk m 11,5 11 Lượng thuốc nổ trong 1 lỗ mìn hàng ngoài Qn kg 56,35 hàng trong Qt 48,3 12 Chiều cao cột thuốc hàng ngoài ltn m 7,5 hàng trong ltt 6,5 13 Chiều cao cột bua hàng ngoài lbn m 4 hàng trong lbt 5 14 Công suất phá đá p m3/m 10,6 15 Chu kỳ nổ mìn T ngày 4 1.7 C«ng t¸c xóc bèc, vËn chuyÓn Tr­íc khi xóc bèc, x­ëng má kÕt hîp víi phßng kü thuËt s¶n xuÊt, phßng thÝ nghiÖm KCS kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l­îng ®¸. ®­a ra biÖn ph¸p phèi liÖu thÝch hîp hoÆc lo¹i bá phi nguyªn liÖu. Sau khi dän b·i th¶i, ®¶m b¶o yªu cÇu, bè trÝ m¸y xóc thuû lùc b¸nh xÝch PC-750-6 xóc ®¸ lªn « t« vËn t¶i ®­a vÒ tr¹m ®Ëp. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 18 - C«ng t¸c vËn t¶i b»ng « t« khung cøng tù ®æ R32 h·ng Eculid cña Thuþ §iÓn víi träng t¶i tõ 32 tÊn 1.8 Kü thuËt an toµn khai th¸c chÕ biÕn ®¸ lé thiªn Phải nghiêm chỉnh chấp hành các điều kiện nêu trong quy phạm khai thác chế biến đá lộ thiên theo TCVN 5178 - 90. C¸c biÖn ph¸p kü thuËt gåm: . Kỹ thuật an toàn trong công tác khoan . Kỹ thuật an toàn trong công tác nổ m ìn . Kỹ thuật an toàn trong công tác xúc bốc và san gạt đất đá . Kỹ thuật an toàn trong công tác vận tải . An toàn trong công tác chiếu sáng và cung cấp điện 1.9. c¸c biÖn ph¸p xö lý m«I tr­êng vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp trong khai th¸c má 1.9.1. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng trong qu¸ tr×nh khai th¸c má - C«ng t¸c khoan næ m×n: §©y lµ c«ng ®o¹n lµm t¬i ®Êt ®¸ vµ sÏ t¹o ra nh÷ng ®¸m m©y bôi cã nång ®é kh¸ cao, phÇn lín sÏ l¾ng ®äng xuèng m«i tr­êng trong vßng b¸n kÝnh 0,5km. - C«ng t¸c xóc bèc: SÏ bao gåm c¸c lo¹i m¸y xóc, trong qu¸ tr×nh vËn hµnh sÏ t¹o ra kho¶ng c¸ch bôi réng tõ 150200m. - C«ng t¸c vËn t¶i: Do khai tr­êng cña má cao tõ møc 30200m c¸c lo¹i xe cã träng t¶i lín ch¹y däc tuyÕn ®­êng vËn t¶i sÏ t¹o ra nång ®é bôi lín lan ra xung quanh víi b¸n kÝnh 200300m vµ trµn xuèng vïng d©n c­. 1.9.2. C¸c biÖn ph¸p xö lý - VÖ sinh c«ng nghiÖp c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc: Mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n vÒ an toµn khai th¸c má lé thiªn lµ ®¶m b¶o n¬i lµm viÖc cña c«ng nh©n, cã ®ñ l­îng kh«ng khÝ s¹ch. §Ó h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng ®éc h¹i do m«i tr­êng g©y ra, hµng n¨m C«ng ty chi ra mét kho¶n kinh phÝ cho c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng. Th­êng xuyªn kh¸m søc khoÎ ®Þnh kú cho c¸n bé, c«ng §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 19 - nh©n viªn trong má, trªn c¬ së ®ã ®iÒu trÞ kÞp thêi nh÷ng ng­êi cã bÖnh nghÒ nghiÖp. - Gi¶m l­îng bôi trong má: Cã thÓ dïng ph­¬ng ph¸p phun n­íc, dïng c¸c thiÕt bÞ läc bôi, t­íi n­íc cho c¸c ®­êng mòi khoan. §©y lµ c«ng t¸c th­êng xuyªn t¹i má nh»m h¹n chÕ chèng « nhiÔm bôi. - §Ó gi¶m l­îng khÝ ®éc ph¸t sinh: dïng c¸c lo¹i thuèc næ c©n b»ng «xi b»ng 0 hoÆc kÕt hîp c¸c lo¹i thuèc næ víi nhau ®Ó cã c©n b»ng «xi b»ng 0. - Trång c©y xanh - TiÕn hµnh th­êng xuyªn: gi¸o dôc, tuyªn truyÒn phæ biÕn kiÕn thøc vµ ý thøc tô gi¸c b¶o vÖ m«i tr­êng ®Õn tõng c¸n bé c«ng nh©n viªn ®Ó thùc hiÖn. 1.10 KÕ ho¹ch khai th¸c 1.10.1. ChÕ ®é lµm viÖc cña má ®¸ v«i Hång S¬n §Æc ®iÓm tù nhiªn cña má ®¸ v«i Hång S¬n – Kim B¶ng – Hµ Nam lµ lµm viÖc ngoµi trêi, ®­êng vËn t¶i dèc , ®Þa h×nh ®åi nói cao. C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt vµ ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, X­ëng Má – C«ng ty xi m¨ng Bót S¬n ®· chän chÕ ®é lµm viÖc theo nguyªn t¾c lµm viÖc kh«ng liªn tôc , nghØ thø 7 , chñ nhËt víi phßng ban vµ khèi hµnh chÝnh: + Thêi gian lµm viÖc cña má : 300 ngµy/ n¨m + Khoan ®¸: 2 ca/ ngµy – 6giê/ca + Næ m×n: 1ca/ ngµy( kh«ng th­êng xuyªn). + ñi, xóc, vËn chuyÓn: 2 ca/ ngµy – 8giê/ ca 1.10.2 KÕ ho¹ch khai th¸c Khu má ®¸ v«i Hång S¬n khai th¸c nguyªn liÖu ®¸ v«i cung cÊp cho nhµ m¸y xi m¨ng Bót S¬n . Nhµ m¸y nµy cã c«ng suÊt thiÕt kÕ lµ 4000 tÊn clinke/ ngµy- ®ªm. Do ®ã, s¶n l­îng cña má ®­îc tÝnh theo yªu cÇu vÒ s¶n l­îng cña nhµ m¸y lµ: Qdv = 1 200 000 × 1,25 ×1,15 = 1 725 000, tấn đá/năm. Trong đó: 1 200 000: sản lượng nhà máy tính theo clinke trong 1 năm, §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 20 - 1,25: định mức tiêu thụ đá vôi, 1,15: hệ số kể đến tổn thất trong quá trình khai thác và vận chuyển 1.10.3 Tuæi thä cña má Tuæi thä cña má thùc tÕ ®­îc tÝnh tõ khi b¾t ®Çu x©y dùng c¬ b¶n ®Õn lóc kÕt thóc khai th¸c vµ c¶ thêi gian c¶i t¹o kh¾c phôc m«i tr­êng. T = TXDCB + TKT + TCTMT , năm (10.1) Trong đó: TXDCB: thời gian xây dựng cơ bản, TXDCB = 2,2 năm TKT: thời gian khai thác mỏ dv XDCBTL KT Q ZZT  , năm (10.2) Trong đó: ZTL: trữ lượng đá vôi của mỏ, Z TL = 44 822 719 tấn ( KÕt qu¶ b¸o c¸o tÝnh to¸n tr÷ l­îng ®¸ v«i) ZXDCB: tổng khối lượng xây dựng cơ bản, ZXDCB = 905 825 tấn Qdv: sản lượng đá vôi của mỏ, Q đv = 1 725 000 tấn/năm 5,25 000.725.1 825.905719.822.44 KTT năm TCTMT: thời gian cải tạo, khôi phục môi trường, TCTMT = 1,3 năm Vậy tuổi thọ khu I mỏ đá vôi Hồng Sơn là: T = 2,2 + 25,5 + 1,3 = 29 năm. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 21 - CH¦¥NG II c«ng t¸c tr¾c ®Þa má ®¸ v«I ë c«ng ty xi m¨ng bót s¬n 2. L­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa má ®¸ v«i c«ng ty xi m¨ng Bót S¬n. 2.1. L­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa mÆt b»ng Khu má ®¸ v«i Hång S¬n khai th¸c nguyªn liÖu ®¸ v«i cung cÊp cho nhµ m¸y xi m¨ng Bót S¬n . Nhµ m¸y nµy cã c«ng suÊt thiÕt kÕ lµ 4000 tÊn clinke/ ngµy- ®ªm. Khu má ®¸ kh«ng ph¶i lµ khu má ®éc lËp cã diÖn tÝch kh«ng lín. §Ó phôc vô c«ng t¸c khai th¸c, tÝnh to¸n khèi l­îng má. C¨n cø vµo t×nh h×nh s¶n xuÊt hiÖn nay, m¹ng l­íi cò ®· kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu s¶n suÊt. MÆt kh¸c do diÖn tÝch cña má kh«ng lín, nªn phßng tr¾c ®Þa c«ng ty ®· x©y dùng l­íi khèng chÕ ®o vÏ mÆt b»ng cho má theo ®å h×nh l­íi tø gi¸c tr¾c ®Þa ( h×nh 2.1) N2N1 A1A2 H×nh 2.1 S¬ ®å l­íi khèng chÕ ®o vÏ mÆt b»ng má ®¸ Hång S¬n Trong ®ã N1 vµ N2 lµ hai ®iÓm gi¶i tÝch 3 ®­îc ph¸t triÓn tõ l­íi gi¶i tÝch 2 cña khu vùc huyÖn Kim B¶ng- Hµ Nam. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 22 - Theo tµi liÖu cung cÊp cña c«ng ty hai ®iÓm nµy cã to¹ ®é vµ ®é cao nh­ sau: XN1: 8501.717m XN2:8194.472 m N1 : YN1: 6013.897 m N2: YN2 :6613.744 m HN1: 32.135 m HN2: 33.458 m X¸c ®Þnh to¹ ®é hai ®iÓm khèng chÕ A1 vµ A2 b»ng ph­¬ng ph¸p giao héi tam gi¸c ®¬n . X¸c ®Þnh ®é cao c¸c ®iÓm giao héi nµy b»ng ph­¬ng ph¸p ®o cao l­îng gi¸c ( ®­îc tr×nh bµy ë môc 2.2.4) . Tõ c¸c ®iÓm nµy cã thÓ ®o vÏ chi tiÕt ®­îc khu vùc má . §Ó ®o vÏ chi tiÕt cho c¸c khu vùc khai th¸c ng­êi tr¾c ®Þa x©y dùng c¸c cäc phô, råi chuyÒn to¹ ®é, ®é cao cho chóng tõ ®ã ®o vÏ chi tiÕt, thµnh lËp b¶n ®å. 2.2. C¸c ph­¬ng ph¸p x©y dùng ®iÓm khèng chÕ ®o vÏ ë má ®¸ hång s¬n HiÖn nay ë c«ng ty xi m¨ng Bót S¬n sö dông ph­¬ng ph¸p giao héi ®Ó x©y dùng ®iÓm khèng chÕ ®o vÏ. Cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p giao héi ®iÓm , ph­¬ng ph¸p ®· vµ ®ang ®­îc ¸p dông ë c«ng ty xim¨ng Bót S¬n lµ: + Ph­¬ng ph¸p giao héi thuËn + Ph­¬ng ph¸p giao héi nghÞch + Ph­¬ng ph¸p giao héi tam gi¸c ®¬n. 2.2.1. Ph­¬ng ph¸p giao héi thuËn §iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p nµy lµ ph¶i cã Ýt nhÊt 2 ®iÓm khèng chÕ c¬ së tõ l­íi gi¶i tÝch 2 trë lªn vµ c¸c ®iÓm nµy ph¶i th«ng h­íng víi nhau. §Æt m¸y t¹i ®iÓm khèng chÕ A, B ®o c¸c gãc b»ng  1,  2 sÏ x¸c ®Þnh ®­îc to¹ ®é mÆt b»ng cña ®iÓm P ( h×nh 2.2). §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 23 - P C B A b1 b2 b3 b4 H×nh 2.2 . S¬ ®å giao héi thuËn To¹ ®é giao héi ®iÓm P ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Xp = XA + XA – P = XA + SA – P .cos A - P Yp = YA + YA – P = YA + SA – p .sin A - P Trong ®ã : SA – P - ChiÒu dµi c¹nh AP  A – P - Gãc ph­¬ng vÞ c¹nh AP To¹ ®é ®­îc tÝnh tõ 2 ®iÓm, gi¸ trÞ to¹ ®é ®iÓm P b»ng trÞ trung b×nh céng cña hai h­íng tíi. §Ó kiÓm tra ®é æn ®Þnh cña ®iÓm khèng chÕ c¬ së theo qui ph¹m cña Bé §iÖn vµ than (cò), giao héi thuËn ph¶i tiÕn hµnh tõ 3 ®iÓm khèng chÕ c¬ së. Khi ®ã to¹ ®é ®iÓm P ®­îc tÝnh tõ hai tam gi¸c ABP vµ BCP. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ tÝnh to¸n ®¬n gi¶n, cho ®é chÝnh x¸c cao nh­ng cã nh­îc ®iÓm lµ c«ng t¸c ngo¹i nghiÖp lín, v× ®Ó kiÓm tra cÇn ph¶i ®Æt m¸y t¹i 3 ®iÓm khèng chÕ c¬ së vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp song vÉn ®­îc ¸p dông réng ë má lé thiªn. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 24 - 2.2.2 Ph­¬ng ph¸p giao héi nghÞch §Ó x¸c ®Þnh to¹ ®é cña ®iÓm P b»ng ph­¬ng ph¸p giao héi nghÞch, ng­êi ta ®Æt m¸y t¹i chÝnh nã ng¾m vÒ 3 ®iÓm khèng chÕ c¬ së A, B, C ®o c¸c gãc b»ng  , (h×nh 2.3). P a b f g y B CA H×nh 2.3. S¬ ®å ®o giao héi nghÞch Täa ®é cña ®iÓm P cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng nhiÒu ph­¬ng ph¸p. ë ®©y sÏ giíi thiÖu ph­¬ng ph¸p gãc phô. Tõ h×nh vÏ ta cã;   = 360 0 - (   ) (2.1) tg( 2   ) = tg(45 0 + M).tg( 2   ) (2.2) Xp = Xc +   sin )sin(. BCS . cos( ) CB (2.3) Yp = Yc +   sin )sin(. BCS .sin( ) CB (2.4) Ph­¬ng ph¸p nµy tÝnh to¸n phøc t¹p, ®é chÝnh x¸c gi¶m dÇn khi c¸c ®iÓm cµng gÇn vßng trßn nguy hiÓm. Nh­ng c«ng t¸c ngo¹i nghiÖp Ýt, cã thÓ kÕt hîp khi ®o chi tiÕt sau khi ®o giao héi nghÞch. Trong giao héi nghÞch nªn bè trÝ ®iÓm P xa vßng trßn nguy hiÓm kho¶ng1/5 R vßng trßn cña nã. NÕu P n»m trªn vßng trßn nguy hiÓm th× sÏ kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc ®iÓm P. Theo quy ph¹m th× ®iÓm giao héi nghÞch ph¶i ®o §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 25 - vÒ 4 ®iÓm khèng chÕ c¬ së, ®iÒu nµy lµm gi¶m kh¶ n¨ng øng dông ®Æc biÖt ®èi víi má khai th¸c xuèng s©u. 2.2.3. Ph­¬ng ph¸p giao héi tam gi¸c ®¬n Lµ mét d¹ng cña giao héi thuËn nh­ng ngoµi viÖc ®o 2 gãc 21 , ng­êi ta cßn ®o thªm gãc  3 t¹i ®iÓm giao héi P nh­ vËy cã ®iÒu kiÖn kiÓm tra c¸c gãc trong tam gi¸c, sai sè khÐp tam gi¸c ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: f  = ( 321   ) - 180 0 (2.5) V  i = - 3 f (2.6) ' i = i + V i (2.7) NÕu sai sè khÐp trªn nhá h¬n giíi h¹n cho phÐp f    30 " th× ph©n phèi cho c¸c gãc trong tam gi¸c, råi tÝnh täa ®é ®iÓm P tõ ®iÓm A, B nh­ ®èi víi giao héi thuËn P A B b2 b3 b1 H×nh 2.4. Giao héi tam gi¸c ®¬n 2.2.4 X¸c ®Þnh ®é cao cho ®iÓm giao héi §é cao cña ®iÓm giao héi th­êng ®­îc x¸c ®Þnh b»ng ph­¬ng ph¸p ®o cao l­îng gi¸c ( h×nh 2.5 ) §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 26 - i A v s Dh B t H×nh 2.5. S¬ ®å ®o cao l­îng gi¸c Chªnh cao ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: h = S.tgv + i – t (2.8) Khi ®ã ®é cao cña ®iÓm giao héi lµ: HiP = Hi + hi (2.9) §é cao ®iÓm ®o vÏ ®­îc tÝnh tõ 2 h­íng tíi. Gi¸ trÞ ®é cao lµ gi¸ trÞ trung b×nh céng cña ®é cao ®iÓm giao héi x¸c ®Þnh tõ 2 h­íng tíi. Hp = 2 1 ( H1P + H2P) (2.10) Trong ®ã: Hi - §é cao ®iÓm c¬ së. hi – chªnh cao gi÷a ®iÓm khèng chÕ thø i ®Õn ®iÓm giao héi. S – Kho¶ng c¸ch gi÷a ®iÓm khèng chÕ thø i ®Õn ®iÓm giao héi v - Gi¸ trÞ gãc nghiªng. i – ChiÒu cao m¸y. t – ChiÒu cao tiªu. 2.3. §o vÏ chi tiÕt thµnh lËp b¶n ®å khai th¸c §o vÏ chi tiÕt lµ mét d¹ng c«ng t¸c tr¾c ®Þa quan träng th­êng xuyªn ë má lé thiªn. N«i dung c¬ b¶n cña nã lµ th«ng qua c¸c phÐp ®o ®¹c, tÝnh to¸n §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 27 - vµ xö lý kÕt qu¶ ®o ®Ó biÓu diÔn mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c thùc tr¹ng cña t×nh h×nh khai th¸c trªn c¸c b¶n ®å, b¶n vÏ. §èi t­îng chÝnh cÇn ph¶i ®o vÏ chi tiÕt ë má ®é thiªn lµ: - C¸c yÕu tè khai th¸c nh­ mÐp trªn, mÐp d­íi tÇng, bÒ mÆt tÇng, c¸c hµo c¾t, hµo më vØa… - C¸c c«ng tr×nh x©y d­ng, b¨ng truyÒn, tr¹m ®iÖn, ®­êng d©y cao thÕ, m­¬ng èng tho¸t n­íc. - HÖ thèng vËn t¶i trªn c«ng tr­êng, c¸c b·i th¶i. - C¸c lç khoan b¾n m×n, c¸c b·i m×n sau khi næ. - C¸c hÇm, giÕng th¨m dß ®Þa chÊt. - C¸c phay ph¸ ®Þa chÊt, c¸c yÕu tè ®Þa chÊt cña kho¸ng sµng. - C¸c vïng cã hiÖn t­îng dÞch chuyÓn ®Êt ®¸ vµ mÆt ®Êt, tr­ît lë sôt lón. Cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p ®o vÏ chi tiÕt nh­: ph­¬ng ph¸p toµn ®¹c, bµn ®¹c, chôp ¶nh lËp thÓ mÆt ®Êt, ph­¬ng ph¸p to¹ ®é th¼ng th¼ng gãc. HiÖn nay ë C«ng Ty xi m¨ng Bót S¬n ®ang ¸p dông ph­¬ng ph¸p toµn ®¹c ®Ó ®o vÏ chi tiÕt thµnh lËp b¶n ®å khai th¸c. ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ: - §o ®¹c ®¬n gi¶n, nhanh gän. - Ýt phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt. Khi ®o b»ng ph­¬ng ph¸p toµn ®¹c, m¸y ®­îc ®Æt t¹i c¸c ®iÓm khèng chÕ ®o vÏ trªn mÆt tÇng. §iÓm chi tiÕt lµ c¸c ®iÓm ®Æc tr­ng ë ch©n vµ mÐp cña tÇng c«ng t¸c. Tuú thuéc vµo tÝnh chÊt c¬ lý cña ®¸t ®¸ vµ kho¸ng s¶n, tuú thuéc vµo hÖ thèng khai th¸c vµ ph­¬ng ph¸p khoan næ m×n, mµ mÐp vµ ch©n tÇng thay ®æi kh«ng cã quy luËt. ViÖc chuyÓn ho¸ chóng thµnh nh÷ng ®­êng cong tr¬n trªn b¶n vÏ dÉn ®Õn sai sè kh¸i qu¸t kh¸ lín. §Ó gi¶m bít sai sè kh¸i qu¸t tÇng ng­êi ta ph¶i t¨ng dµy mËt ®é ®iÓm mia. 2.4. LËp ch­¬ng tr×nh tÝnh to¹ ®é ®iÓm chi tiÕt Tuy nhiªn c¸c ®iÓm chi tiÕt th­êng ®o b»ng ph­¬ng ph¸p täa ®é cùc, v× vËy cÇn ph¶i tÝnh chuyÓn sang täa kh«ng gian ba chiÒu X, Y, Z. §Ó thùc hiÖn §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 28 - ®­îc c«ng viÖc nµy mét c¸ch nhanh chãng vµ cã hiÖu qu¶, cÇn ph¶i x©y dùng thµnh mét ch­¬ng tr×nh. Trong môc nµy sÏ giíi thiÖu thuËt to¸n vµ ch­¬ng tr×nh tÝnh täa ®é ®iÓm chi tiÕt tõ sæ ®o ngoµi thùc ®Þa. Tuú theo dông cô ®o mµ ®­a thuËt to¸n ®Ó lËp tr×nh cho qu¸ tr×nh sö dông ®­îc thuËn tiÖn. ë ®©y tr×nh bµy thuËt to¸n vµ ch­¬ng tr×nh ¸p dông cho dông cô ®o lµ m¸y kinh vÜ quang c¬ cã ®o gãc ®øng, cßn khi ®o b»ng dông cô kh¸c mµ cã thÓ thay ®æi tÖp d÷ liÖu vµo cho phï hîp, ®Ó tÝnh ra täa ®é cho ®iÓm chi tiÕt. S¬ ®å ®o vÏ chi tiÕt ®­îc thÓ hiÖn nh­ h×nh 2.6 iA b i a A B iS i V i l i X B A H×nh 2.6. §o chi tiÕt b»ng ph­¬ng ph¸p to¹ ®é cùc Täa ®é cña ®iÓm chi tiÕt thø i ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: X i = X A X i Y i = Y A Y i Z i = Z A Z i Trong ®ã: + X A , Y A , Z A lµ täa ®é ®iÓm tr¹m ®o A. X i = d i . cos i Y i = d i . sin i Z i = d i .tgv i + i A - l i + d i lµ chiÒu dµi b»ng tõ ®iÓm tr¹m ®o ®Õn ®iÓm chi tiÕt thø i. d i = S i . cos 2 v i §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 29 - + i A lµ chiÒu cao m¸y. + l i lµ chiÒu cao mia. + i lµ gãc ph­¬ng vÞ cña h­íng tõ ®iÓm tr¹m ®o ®Õn ®iÓm chi tiÕt thø i. i = i 0 + i lµ gãc b»ng ®o ®­îc cña ®iÓm thø i. + 0 lµ ph­¬ng vÞ cña h­íng ng¾m chuÈn. 0 = arctg )( )( AB AB XX YY   + X B , Y B lµ täa ®é ®iÓm ®Þnh h­íng. 2.5. TÝnh khèi l­îng khai th¸c TÝnh khèi l­îng kho¸ng s¶n ®Êt bãc lµ mét c«ng viÖc quan träng. Sè liÖu vÒ khèi l­îng ®Êt bãc, kho¸ng s¶n ë má lé thiªn ®ang khai th¸c hoÆc ®ang kiÕn thiÕt c¬ b¶n ph¶i x¸c ®Þnh b»ng ph­¬ng ph¸p tr¾c ®Þa. Sè liÖu thèng kª chØ dïng ®Ó b¸o c¸o nhanh, kh«ng thÓ coi lµ sè liÖu chÝnh thøc vÒ khèi l­îng khai th¸c ë má. ë má lé thiªn, khèi l­îng ®Êt bãc vµ kho¸ng s¶n khai th¸c ®­îc tÝnh theo ba ph­¬ng ph¸p: - Ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t ngang. - Ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t ®øng song song. - Ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t ®øng kh«ng song song. 2.5.1. Ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t ngang Ph­¬ng ph¸p nµy dïng ®Ó tÝnh khèi l­îng ®èi víi c¸c tÇng cã h×nh d¹ng phøc t¹p, trªn tÇng cïng mét lóc cã nhiÒu lo¹i m¸y xóc kh¸c nhau lµm viÖc. Sau khi ®o vÏ chi tiÕt, biÓu diÔn trªn b×nh ®å mÐp tÇng vµ ch©n tÇng tr­íc vµ sau khi ®· xóc, tiÕn hµnh ®o diÖn tÝch mÆt tÇng trong giíi h¹n ®· xóc råi nh©n víi chiÒu cao trung b×nh cña tÇng. Khi ®ã thÓ tÝch cña khèi ®Êt bãc vµ kho¸ng s¶n sÏ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 30 - V = S TB . hTB (m 3 ) (2-11) Trong ®ã: V – thÓ tÝch khèi xóc bèc STB – diÖn tÝch trung b×nh cña tÇng STB = 2 21 SS  (2-12) htb - chiÒu cao trung b×nh cña tÇng htb = n iH n 1 1 - m jH m 1 1 (2-13) S1 – DiÖn tÝch xóc bèc mÆt tÇng trªn. S2 – DiÖn tÝc xóc bèc mÆt tÇng d­íi. Hi - §é cao ®iÓm thø i ë mÆt tÇng tr­íc vµ sau khi xóc. Hj - §é cao ®iÓm thø j ë ch©n tÇng tr­íc vµ sau khi xóc n – Sè ®iÓm ®é cao ë mÆt tÇng. m – Sè ®iÓm ®é cao ë ch©n tÇng. §Ó tÝnh khèi l­îng kho¸ng s¶n khai th¸c ®­îc cÇn ph¶i biÕt tØ träng  cña nã. Q = V .  (TÊn) (2-14) Trong ®ã: Q – Khèi l­îng kho¸ng s¶n khai th¸c ®­îc.  - TØ träng cña kho¸ng sµng (T/m 3 ). DiÖn tÝch ®­îc x¸c ®Þnh hai lÇn b»ng m¸y ®o diÖn tÝch hoÆc b»ng ph­¬ng ph¸p h×nh häc, sau ®ã lÊy gi¸ trÞ trung b×nh. Gi¸ trÞ chiÒu cao htb ®­îc tÝnh trung b×nh tõ c¸c gi¸ trÞ chiÒu cao tÇng trong toµn bé diÖn tÝch cÇn tÝnh. Trong tr­êng hîp chiÒu cao tÇng thay ®æi qu¸ lín th× ph¶i chia tÇng thµnh c¸c khèi cã chiÒu cao kh¸c nhau ®Ó tÝnh. 2.5.2. Ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t ®øng song song KÕt qu¶ ®o vÏ chi tiÕt ë ®Çu vµ cuèi thêi kú thèng kª ®­îc ®­a lªn b×nh ®å. Trªn b×nh ®å x©y dùng c¸c mÆt c¾t song song vµ vu«ng gãc víi g­¬ng tÇng. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c mÆt c¾t th­êng b»ng nhau vµ b»ng 20m (h×nh 2.7) §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 31 - s i 1 /2 /2 0 0 71 /1 /2 0 0 7 11 4321 4321 lll H×nh 2.7. Ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t ®øng song song Tõ c¸c mÆt c¾t 1- 1, 2- 2… trªn b×nh ®å x©y dùng c¸c thiÕt ®å trªn mÆt c¾t ®øng. DiÖn tÝch c¸c thiÕt ®å ®­îc tÝnh b»ng ph­¬ng ph¸p h×nh häc, sau ®ã tÝnh thÓ tÝch kÑp gi÷a hai thiÕt ®å. V1 = 2 21 SS  .l …………….. (2-15) V n = 2 1 nn SS .l Khi l cè ®Þnh ta cã: V = n iV 1 = l.( 2 11  nSS + S2 + …+Sn ) (2-16) Trong ®ã: Si – lµ diÖn tÝch c¸c mÆt c¾t. l – Kho¶ng c¸ch gi÷a 2 mÆt c¾t (l=20). Khi tÝnh khèi l­îng, nÕu tû sè diÖn tÝch gi÷a 2 mÆt kÕ cËn lín qu¸ 2/3 th× khèi l­îng gi÷a 2 mÆt ®ã ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Vi = 3 1 (Si + Si+1 + 1. ii SS ) (2-17) 2.5.3. Ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t ®øng kh«ng song song §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 32 - Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc dïng ®Ó tÝnh khèi l­îng cho c¸c tÇng cã d¹ng ®­êng cong. Trªn b×nh ®å x©y dùng c¸c mÆt c¾t 1-1, 2-2… kh«ng song song víi nhau vµ vu«ng gãc víi g­¬ng tÇng (h×nh 2.8). 4321 HGFE 4D 3 C2B A 1 l3l2l1 H×nh 2.8. Ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t ®øng kh«ng song song ViÖc tÝnh thÓ tÝch tõng khèi kÑp gi÷a hai mÆt c¾t t­¬ng tù nh­ tr­êng hîp mÆt c¾t ®øng song song, cßn kho¶ng c¸ch giòa hai mÆt c¾t ®­îc lÊy trung b×nh tõ 2 c¹nh AB vµ CD cña mÐp tÇng. 2.6. C¸c c«ng t¸c tr¾c ®Þa phôc vô s¶n xuÊt 2.6.1. C«ng t¸c ®o phôc vô ®µo hµo NhiÖm vô cña tr¾c ®Þa lµ : + Bè trÝ trôc hµo, mÐp hµo ra ngoµi thùc ®Þa. + §iÒu khiÓn vµ kiÓm tra ®é dèc ®¸y hµo, kÝch th­íc ®­êng hµo trong khi thi c«ng. + §o ®¹c kiÓm nghiÖm thu khèi l­îng ®µo hµo. Trong qu¸ tr×nh thi c«ng ®µo hµo, tr¾c ®Þa ph¶i th­êng xuyªn ®o ®¹c kiÓm tra kÝch th­íc, ®é cao, ®é dèc ®¸y hµo ®¶m b¶o ®óng thiÕt kÕ. 2.6.2. Phôc vô ®o c¾m giíi h¹n khai th¸c C¨n cø vµo chØ tiªu kÕ ho¹ch khai th¸c, khèi l­îng khai th¸c theo tõng chu kú hµng th¸ng, hang quý ®· ®­îc phßng chøc n¨ng lËp tõ tr­íc. NhiÖm vô §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 33 - cña tr¾c ®Þa ph¶i x¸c ®Þnh trªn thùc tÕ nh÷ng ®iÓm ®Æc tr­ng cña ®­êng giíi h¹n. a. X¸c ®Þnh ®­êng giíi h¹n khai th¸c trªn b¶n vÏ thiÕt kÕ Tõ kÕ ho¹ch khai th¸c má, ta x¸c ®Þnh ®­îc thÓ tÝch cña khèi kho¸ng s¶n cÇn ph¶i xóc bèc lµ V, chiÒu cao tÇng lµ h. DiÖn tÝch khu vùc cÇn khai th¸c x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: S = h V (m 2 ) Tõ chiÒu dµi tÇng L, tÝnh ®­îc chiÒu réng tÇng R: S = L.R => R = L S (m) ChiÒu réng R sÏ ®­îc ®¸nh dÊu b»ng c¸c ®iÓm giíi h¹n 1,2,3… ë trªn b¶n vÏ thiÕt kÕ (h×nh 2.9). b. X¸c ®Þnh ®­êng ranh giíi khai th¸c ngoµi thùc ®Þa Dùa vµo gãc b»ng  i vµ chiÒu dµi li ®· x¸c ®Þnh ®­îc trªn b¶n vÏ thiÕt kÕ vµ ®iÓm khèng chÕ ®o vÏ gÇn nhÊt, sö dông m¸y kinh vÜ hoÆc m¸y toµn ®¹c ®iÑn tö ®Ó bè trÝ c¸c ®iÓm ra ngoµi thùc ®Þa theo ph­¬ng ph¸p täa ®é cùc ®­îc thÓ hiÖn nh­ h×nh: b n b2 b1 R l1 l2 R ln li n 21 B A H×nh 2.9. X¸c ®Þnh ®­êng giíi h¹n khai th¸c §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 34 - 2.7. Tr¾c ®Þa phôc vô khoan næ m×n §o vÏ phôc vô khoan næ m×n lµ nhiÖm vô th­êng xuyªn ë má lé thiªn. C«ng t¸c tr¾c ®Þa trong qu¸ tr×nh khoan næ m×n cã thÓ chia lµm 3 giai ®o¹n. 2.7.1. §o thiÕt kÕ khoan næ Tr¾c ®Þa ®o vÏ thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh khu vùc b·i m×n trªn ®ã cÇn ph¶i biÓu thÞ: - MÐp trªn vµ mÐp d­íi tÇng trong khu vùc b·i m×n ®é cao c¸c ®iÓm ®Æc tr­ng. - VÞ trÝ ph¸ ho¹i ®Þa chÊt, sôt lë, kÏ nøt. - VÞ trÝ tiÕp xóc cña ®Êt ®¸ víi kho¸ng s¶n. - Biªn giíi vïng nguy hiÓm, c¸c c«ng tr×nh trong vïng nguy hiÓm. 2.7.2. §o vÏ phôc vô khoan næ C¨n cø vµo b¶n vÏ thiÕt kÕ, tr¾c ®Þa bè trÝ c¸c lç khoan ra thùc ®Þa. Sau khi khoan tr¾c ®Þa tiÕn hµnh ®o vÏ l¹i vÞ trÝ c¸c lç khoan, chiÒu s©u thùc tÕ c¸c lç khoan, sè l­îng kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c hµng vµ c¸c lç khoan. KÕt qu¶ ®o vÏ ®­îc biÓu thÞ trªn b¶n ®å, lµm c¬ së ®Ó ®iÒu chØnh l­îng thuèc næ cho tõng lç khoan vµ cho tõng b·i m×n. 2.7.3. §o vÏ kiÓm tra kÕt qu¶ khoan næ Sau khi næ m×n, ph¶i tiÕn hµnh ®o vÏ vµ biÓu diÔn trªn b¶n ®å t×nh tr¹ng thùc tÕ cña b·i m×n, tÝnh khèi l­îng ®Êt ®¸ ®­îc ph¸ vì, tÝnh hÖ sè næ rêi cña ®Êt ®¸ vµ ®¸nh gi¸ chÊt l­îng vô næ. Sau khi xóc bèc, tr¾c ®Þa ph¶i ®o vÏ l¹i lÇn cuèi cïng biÓu thÞ trªn b¶n ®å vÞ trÝ míi cña tÇng, x¸c ®Þnh khèi l­îng ®Êt ®¸ vµ kho¸ng s¶n ®· xóc bèc. 2.8. Tr¾c ®Þa phôc vô ®o vÏ b·i th¶i Nh»m môc ®Ých theo dâi thùc tr¹ng cña nã, b¶o ®¶m cho b·i th¶i ®­îc sö dông ®óng quy ho¹ch vµ tËn dông tèt nhÊt bÒ mÆt c«ng t¸c cña b·i th¶i. §Ó x¸c ®Þnh ®­îc c¸c th«ng sè cña b·i th¶i, tr¾c ®Þa má ph¶i tiÕn hµnh ®o vÏ chi tiÕt b·i th¶i b»ng ph­¬ng ph¸p toµn ®¹c. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 35 - Tr¾c ®Þa má ph¶i th­êng xuyªn ®o kÏ nøt trªn bÒ mÆt b·i th¶i, c¸c vïng tr­ît lë ®Ó tõ ®ã cã biÖn ph¸p b¶o vÖ m¸y mãc c«ng tr×nh c«ng nghiÖp d©n dông. 2.9. Tr¾c ®Þa phôc vô ®o b·i chøa §o b·i chøa lµ nh»m kiÓm tra khèi l­îng kho¸ng s¶n tån kho, ®o b·i chøa ®­îc tiÕn hµnh chu k× hµng quý hoÆc nöa n¨m. Má ®¸ Bót S¬n ®o vÏ b·i chøa b»ng ph­¬ng ph¸p toµn ®¹c. M¸y ®­îc sö dông lµ mµy toµn ®¹c ®iÖn tö, g­¬ng ®­îc ®Æt t¹i c¸c ®iÓm ®Æc tr­ng cña b·i chøa, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®iÓm lµ tõ 5 10 m. KÕt qu¶ ®o ®¹c ®­îc ®­a lªn b¶n då møc ti lÖ 1:500, kho¶ng cao ®Òu 0.25  0.5 m tuú thuéc vµo ®é yªu cÇu ®é chÝnh x¸c tÝnh khèi l­îng. B¶n ®å nµy lµ c¬ së tÝnh khèi l­îng kho¸ng s¶n trªn b·i chøa. 2.10. C«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng Trong qu¸ tr×nh khai th¸c kho¸ng s¶n ë má lé thiªn sÏ g©y nªn t×nh tr¹ng « nhiÔm kh«ng khÝ do bôi ®Êt ®¸, khÝ ®éc. Nguyªn nh©n chñ yÕu cña sù « nhiÔm lµ do c¸c kh©u khoan næ, xóc bèc, vËn t¶i. §Ó cã sè liÖu vÒ vÊn ®Ò trªn tr¾c ®Þa cÇn tiÕn hµnh c«ng t¸c sau: -Thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc diÖn tÝch ®· khai th¸c, diÖn tÝch th¶m thùc vËt bÞ ph¸ háng. - §o ®¹c nh÷ng khu vùc do khai th¸c, s¶n xuÊt vµ th¶i ®Êt ®¸ lµm ¶nh h­ëng ®Õn vïng d©n c­ ®ang sinh sèng. Khi x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng ¶nh h­ëng trªn ph¶i ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt nh»m kh¾c phôc vµ h¹n chÕ tèi thiÓu c¸c ¶nh h­ëng cã h¹i ®Õn søc khoÎ con ng­êi. 2.11. Quan tr¾c æn ®Þnh bê má Quan tr¾c æn ®Þnh bê má lµ nhiÖm vô quan träng nh»m æn ®Þnh s¶n xuÊt ë má, ng¨n chÆn thiÖt h¹i cã thÓ s¶y ra. Tr¾c ®Þa lµm tèt c«ng t¸c nµy sÏ ng¨n chÆn ®­îc nh÷ng thiÖt h¹i lín. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 36 - 2.12. NhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ L­íi khèng chÕ c¬ së mÆt b»ng còng nh­ l­íi khèng chÕ c¬ së ®é cao ë má ®¸ Bót S¬n nãi riªng vµ vïng má nãi chung lµ c¬ së ®Ó x©y dùng ®iÓm khèng chÕ ®o vÏ thµnh lËp b¶n ®å tÝnh khèi l­îng ®Êt ®¸ vµ kho¸ng sµng, b¶n ®å 1:1200 phôc vô cho viÖc lËp kÕ ho¹ch khai th¸c, b¶n ®å 1:50 ®Õn 1: 200 phôc vô thiÕt kÕ c«ng tr×nh. §é chÝnh x¸c c¸c l­íi tho¶ m·n yªu cÇu thµnh lËp b¶n ®å tû lÖ 1:1000, 1:500 vµ 1:200. ChÊt l­îng l­íi khèng chÕ bè trÝ theo ®å h×nh t­¬ng ®èi ®¶m b¶o yªu cÇu quy ph¹m. C¸c chØ tiªu ®o, tho¶ m¨n yªu cÇu , c¸c ®iÓm cßn l¹i trªn má ®­îc bè trÝ trªn nh÷ng vÞ trÝ æn ®Þnh. Ch­a thÊy hiÖn t­îng sôt lón. C¸c ®iÓm khèng chÕ c¬ së cã thÓ chªm dµy b»ng c¸c tø gi¸c tr¾c ®Þa, hoÆc giao héi. HiÖn nay c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å cËp nhËt tÝnh khèi l­îng khai th¸c ë c¸c má lé thiªn ViÖt Nam nãi chung vµ má ®¸ Hång S¬n nãi riªng ®· b­íc ®Çu ®­îc tin häc ho¸. Cã rÊt nhiÒu c¸c phÇn mÒm chuyªn dông ®Ó thµnh lËp b¶n ®å vµ tÝnh to¸n khèi l­îng tho¶ m·n c¸c yªu cÇu cña c«ng t¸c tr¾c ®Þa. Trªn thÕ giíi cã nhiÒu phÇn mÒm øng dông, cho phÐp trî gióp ®¾c lùc trong c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å vµ tÝnh khèi l­îng, ë má lé thiªn ViÖt Nam hiÖn nay ®ang sö dông phÇn mÒm ToPo vµ HsMo cña c«ng ty Hµi Hoµ trong c«ng t¸c tr¾c ®Þa má. §Ó ®a d¹ng ho¸ c¸c phÇn mÒm øng dông vµ c¸c sè liÖu ®Ó kiÓm chøng c¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n, t«i ®· ®­îc giao ®Ò tµi tèi nghiÖp: “ øng dông phÇn mÒm ToPo – HsMo trong c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å vµ tÝnh khèi l­îng khai th¸c má”. Nh»m lµm quen víi c«ng nghÖ tin häc trong tr¾c ®Þa, ®Ò tµi ®Ò cËp ®Õn viÖc xö lý sè liÖu ®o ®¹c trong kh¶o s¸t tr¾c ®Þa. Nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña ng­êi lµm c«ng t¸c kh¶o s¸t. §ã lµ viÖc nghiªn cøu nh÷ng kh¶ n¨ng øng dông cña phÇn mÒm ToPo – HsMo, trong c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å má. Th«ng qua nh÷ng c«ng cô thiÕt kÕ tiªn tiÕn cña ToPo – HsMo, gióp cho ng­êi lµm c«ng t¸c kh¶o s¸t, thiÕt kÕ cã thÓ lùa chän ®­îc nh÷ng ph­¬ng ¸n tèi ­u nhÊt cho viÖc thµnh lËp b¶n ®å má vµ tÝnh kh«i l­îng. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 37 - Víi giíi h¹n trong mét chuyªn nghµnh nªn ë ®å ¸n tèt nghiÖp nµy, t«i chØ giíi thiÖu nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c tr¾c ®Þa phôc vô cho viÖc thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh vµ tÝnh khèi l­îng sÏ ®­îc tr×nh bµy ë c¸c ch­¬ng tiÕp sau. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 38 - Ch¦¬ng iii Giíi thiÖu phÇn mÒm topo-hsmo vµ c¬ së d÷ liÖu trong topo-hsmo 3. giíi thiÖu tæng quan vÒ phÇn mÒm topo-hsmo 3.1. Giíi thiÖu chung Topo vµ HsMo lµ hai s¶n phÈm phÇn mÒm cña c«ng ty tin häc Hµi Hoµ. §©y lµ hai ch­¬ng tr×nh trî gióp: - Qóa tr×nh kh¶o s¸t vµ lËp b¶n ®å ®Þa h×nh sè - TÝnh to¸n khèi l­îng ®µo ®¾p má S¶n phÈm ®­îc sö dông víi c¸c menu lÖnh vµ giao diÖn chñ yÕu qua hép tho¹i b»ng tiÕng viÖt gióp cho viÖc sö dông Topo-HsMo rÊt dÔ dµng. Topo-HsMo ®­îc cµi ®Æt trong m«i tr­êng AutoCad14 vµ CaD Map víi c¸c chøc n¨ng chÝnh sau ®©y: • Thµnh lËp b¶n ®å sè ®Þa h×nh. • TÝnh to¸n khèi l­îng ®µo ®¾p má than, ®¸ dùa vµo m« h×nh ®Þa h×nh ®Çu kú, cuèi kú, kÕ ho¹ch theo ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t • TÝnh to¸n khèi l­îng ®èng theo ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t. • C«ng thøc tÝnh to¸n: Theo c«ng thøc trung b×nh céng hoÆc theo c«ng thøc trung b×nh nh©n. • MÆt c¾t thÓ hiÖn ®­êng ®Çu kú, cuèi kú vµ ®­êng kÕ ho¹ch ( nÕu cã ). • L­u ®­îc c¸c kú ®Þa h×nh trªn mÆt c¾t trong mét quý, n¨m… • Ngoµi ra HSMO cung cÊp cho ng­êi cho ng­êi sö dông c¸c c«ng cô ®Ó trî gióp cho qu¸ tr×nh thiÕt kÕ má… • HsMo phôc vô trî gióp c«ng t¸c tÝnh to¸n khèi l­îng ®µo ®¾p. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 39 - 3.2. Giíi thiÖu c¸c modul trong Topo- HsMo 3.2.1. B×nh sai l­íi ®é cao  LÖnh: BSDC Menu: NhËp d÷ liÖu/B×nh sai l­íi ®é cao... XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 3-1: H×nh 3-1: NhËp sè liÖu b×nh sai l­íi ®é cao Chøc n¨ng: NhËp sè liÖu vµ tÝnh b×nh sai theo ph­¬ng ph¸p b×nh sai gi¸n tiÕp. a. NhËp c¸c ®iÓm khëi tÝnh - Trªn « “Sè liÖu nhËp” Chän vµo nót “NhËp ®iÓm gèc”. B¶ng nhËp d÷ liÖu chuyÓn vÒ nhËp c¸c th«ng sè ®iÓm. H×nh 3-2. - NhËp lÇn l­ît c¸c th«ng sè cña ®iÓm theo thø tù. - C¸c ký hiÖu tªn ®iÓm kh«ng ph©n biÖt ch÷ hoa vµ ch÷ th­êng khi nhËp xong chóng sÏ tù ®éng chuyÓn thµnh ch÷ hoa. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 40 - b. NhËp sè liÖu ®o chªnh cao - Trªn « “Sè liÖu nhËp” Chän vµo nót “NhËp c¸c c¹nh ®o”. B¶ng nhËp d÷ liÖu chuyÓn vÒ nhËp c¸c th«ng sè nhËp c¸c phÐp ®o chªnh cao. Hinh 3-2: C¸c th«ng sè ®iÓm c. TÝnh b×nh sai Chän nót “TÝnh b×nh sai”. C¸c sè liÖu ®­îc tÝnh b×nh sai theo ph­¬ng ph¸p gi¸n tiÕp. d. Ghi tÖp so¹n th¶o - Ch­¬ng tr×nh b×nh sai cho phÐp ®äc tÖp vµ ghi tÖp d÷ liÖu theo tÖp v¨n b¶n. - Trªn menu “Thao t¸c tÖp” cña hép héi tho¹i ta chän “Ghi tÖp” nhËp tªn tÖp vµ chän nót “Save” cña hép héi tho¹i ghi tÖp. - Më tÖp d÷ liÖu cò ®Ó so¹n th¶o tiÕp. - Trªn menu “Thao t¸c tÖp” cña hép héi tho¹i ta chän “§äc d÷ liÖu” chän tªn tÖp vµ chän nót “Open” cña hép héi tho¹i më tÖp c¸c d÷ liÖu ®­îc ®äc vµo bé nhí cña m¸y tÝnh. e. KÕt qu¶ b×nh sai Sau khi tÝnh to¸n b×nh sai cã hai lùa chän - In trùc tiÕp : Chän “XuÊt ra m¸y in” kÕt qu¶ tÝnh to¸n ®­îc chuyÓn ra m¸y in hiÖn thêi cña windows. §iÓm cuèi §iÓm ®Çu Chªnhcao Kho¶ng c¸ch S(Km) §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 41 - - Chän “XuÊt tÖp kÕt qu¶” c¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n ®­îc ghi ra tÖp v¨n b¶n theo c¸c hµng vµ c¸c cét ng­êi dïng cã thÓ dïng EXCEL ®Ó biªn tËp l¹i. 3.2.2. B×nh sai l­íi mÆt b»ng  LÖnh: BSMB Menu: NhËp d÷ liÖu/B×nh sai l­íi mÆt b»ng... XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 3-3: H×nh 3-3: NhËp sè liÖu b×nh sai l­íi mÆt b»ng Chøc n¨ng: NhËp sè liÖu vµ tÝnh b×nh sai theo ph­¬ng ph¸p b×nh sai l­íi mÆt b»ng. a. NhËp c¸c ®iÓm khëi tÝnh - Trªn « “NhËp sè liÖu gèc” Chän vµo nót “NhËp ®iÓm gèc”. B¶ng nhËp d÷ liÖu chuyÓn vÒ nhËp c¸c th«ng sè ®iÓm. - NhËp lÇn l­ît c¸c th«ng sè cña ®iÓm theo thø tù. - C¸c ký hiÖu tªn ®iÓm kh«ng ph©n biÖt ch÷ hoa vµ ch÷ th­êng. NhËp ®iÓm gèc Chän d¹ng thÓ hiÖn gãc khi nhËp sè liÖu gãc §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 42 - L­u ý: Trong phÇn b×nh sai hÖ trôc to¹ ®é lÊy theo hÖ trôc to¹ ®é ®Þa lÝ. b. NhËp ph­¬ng vÞ gèc Trªn « “NhËp sè liÖu gèc” Chän vµo nót “NhËp ®iÓm gèc”. B¶ng nhËp d÷ liÖu chuyÓn vÒ nhËp th«ng sè ph­¬ng vÞ. H×nh 3-4: Gãc ph­¬ng vÞ c. NhËp c¸c phÐp ®o c¹nh Trªn « “NhËp sè liÖu ” Chän vµo nót “NhËp c¸c c¹nh ®o”. B¶ng nhËp d÷ liÖu chuyÓn vÒ nhËp th«ng sè ®o c¹nh, kho¶ng c¸ch ®­îc nhËp theo ®¬n vÞ mÐt. d. NhËp c¸c phÐp ®o gãc Trªn « “NhËp sè liÖu ” Chän vµo nót “NhËp c¸c gãc ®o”. B¶ng nhËp d÷ liÖu chuyÓn vÒ nhËp th«ng sè ®o gãc. §iÓm gèc §iÓm cuèi Gãc ph­¬ng vÞ B¾c §iÓm ®Çu §iÓm cuèi Kho¶ng c¸ch §iÓm tr¸i §iÓm gi÷a §iÓm ph¶i Gãc ®o §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 43 - Gãc ®o trong ch­¬ng tr×nh b×nh sai lÊy theo gãc ®o ph¶i( gãc d­¬ng) e. CËp nhËt cao ®é tõ tÖp b×nh sai ®é cao Menu: Thao t¸c tÖp/G¸n d÷ liÖu b×nh sai ®é cao... Chän tÖp cÇn më. C¸c cao ®é cña c¸c ®iÓm trong tÖp nµy khi b×nh sai sÏ cËp nhËt vµo ®iÓm b×nh sai mÆt b»ng. f. TÝnh b×nh sai Sau khi nhËp hÕt c¸c th«ng sè ®Çu vµo ta chän nót “TÝnh b×nh sai” C¸c th«ng sè ®­îc tÝnh to¸n b×nh sai theo ph­¬ng ph¸p gi¸n tiÕp. g. Ghi vµ më tÖp so¹n th¶o - Ch­¬ng tr×nh b×nh sai cho phÐp ®äc tÖp vµ ghi tÖp d÷ liÖu theo tÖp v¨n b¶n. - Trªn menu “Thao t¸c tÖp” cña hép héi tho¹i ta chän “Ghi tÖp” nhËp tªn tÖp vµ chän nót “Save” cña hép héi tho¹i ghi tÖp. - Më tÖp d÷ liÖu cò ®Ó so¹n th¶o tiÕp. - Trªn menu “Thao t¸c tÖp” cña hép héi tho¹i ta chän “§äc d÷ liÖu” chän tªn tÖp vµ chän nót “Open” cña hép héi tho¹i më tÖp c¸c d÷ liÖu ®­îc ®äc vµo bé nhí cña m¸y tÝnh. h. KÕt qu¶ b×nh sai • In kÕt qu¶ Sau khi tÝnh to¸n b×nh sai cã hai lùa chän - In trùc tiÕp : Chän “XuÊt ra m¸y in” kÕt qu¶ tÝnh to¸n ®­îc chuyÓn ra m¸y in hiÖn thêi cña windows. - Chän “XuÊt tÖp kÕt qu¶” c¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n ®­îc ghi ra tÖp v¨n b¶n theo c¸c hµng vµ c¸c cét ng­êi dïng cã thÓ dïng EXCEL ®Ó biªn tËp l¹i. • VÏ s¬ ®å l­íi Chän “VÏ s¬ ®å l­íi”, l­íi ®­îc vÏ lªn mµn h×nh. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 44 - 3.2.3. NhËp d÷ liÖu ®iÓm ®o  LÖnh: HNDL Menu: NhËp d÷ liÖu/NhËp d÷ liÖu ®iÓm ®o... XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 3-5: H×nh 3-5: NhËp sè liÖu ®o ®¹c Chøc n¨ng:  NhËp d÷ liÖu ®iÓm ®o ®­îc trang bÞ c¸c c«ng cô so¹n th¶o, chuyÓn ®æi, tÝnh to¸n kÕt qu¶ ®o ®¹c ngoµi thùc ®Þa th«ng qua c¸c m¸y tr¾c ®Þa thµnh ®iÓm cã to¹ ®é. Tõ ®ã, cã thÓ vÏ b×nh ®å, thiÕt kÕ c¸c c«ng tr×nh trªn b×nh ®å.  NhËp d÷ liÖu cho phÐp ng­êi sö dông so¹n th¶o d÷ liÖu kh¶o s¸t ®Þa h×nh tõ sæ ®o, chuyÓn ®æi ®iÓm ®o cña m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö. . . 3.2.4. C¸c tÝnh n¨ng trªn hép tho¹i nhËp d÷ liÖu ®iÓm ®o a. Cµi ®Æt c¸c th«ng sè ban ®Çu Menu: C«ng cô/Cµi ®Æt th«ng sè ban ®Çu... C¸c th«ng sè cña ®iÓm mia C¸c « d÷ liÖu Tªn tr¹m m¸y §iÓm ®Þnh h­íng Chän c«ng cô §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 45 - XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 3-6: H×nh 3-6: Cµi ®Æt th«ng sè ban ®Çu Chøc n¨ng:  §Æt ngÇm ®Þnh th«ng sè ban ®Çu cho d¹ng thÓ hiÖn gãc vµ c«ng cô ®o ®¹c t­¬ng øng víi d÷ liÖu cÇn nhËp.  C¸c th«ng sè mÆc ®Þnh sÏ ®­îc l­u vµo hÖ thèng cho lÇn sö dông ch­¬ng tr×nh sau. b. C¸c d¹ng thÓ hiÖn gãc  ThÓ hiÖn theo CAD Chän nhËp ®¬n vÞ gãc theo ®¬n vÞ ®Æt cña AutoCAD. VÝ dô: Trong AutoCAD ®Æt d¹ng gãc lµ Angles : Deg/Min/Sec Precision: 0d00’00” Muèn nhËp gãc 145o24’34” th× ta nhËp lµ 145d24’34”.  D¹ng aaa.mm.sss §é phót gi©y ®­îc ph©n c¸ch bëi dÊu chÊm “.”. VÝ dô: muèn nhËp gãc 145o24’34” th× ta ph¶i lµ 145.24.34  D¹ng aaa.mmsss Gi÷a ®é vµ phót ®­îc c¸ch bëi dÊu chÊm “.” gi¸ trÞ gi©y ®­îc lÊy tõ sè thø ba cña phÇn phót. Lo¹i m¸y toµn ®¹c D¹ng ®o m¸y thuû b×nh D¹ng ®o m¸y thuû b×nh §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 46 - VÝ dô: Muèn nhËp gãc 145o24’34” th× ta nhËp lµ 145.2434  D¹ng aaa mm sss §é phót gi©y ®­îc ph©n c¸ch bëi dÊu c¸ch - b»ng c¸ch gâ phÝm dµi trªn bµn phÝm. VÝ dô: Muèn nhËp gãc 145o24’34” th× ta nhËp lµ 145 24 34 c. Chän c«ng cô ®o ®¹c  M¸y toµn ®¹c ®iÖn tö Trong m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö nÕu m¸y kh«ng tÝnh ra to¹ ®é ®iÓm ta gäi lµ “®o th«” - Raw - yªu cÇu khi biªn vÏ b¶n ®å ta ph¶i cã b­íc hiÖu chØnh. Khi mµ ®iÓm ®­îc m¸y tÝnh ra to¹ ®é ta gäi “®o to¹ ®é ®iÓm” - Coord. d. C¸c lo¹i m¸y toµn ®¹c vµ c¸c kiÓu ®o do b¹n chän. - D¹ng ®o th« víi m¸y Nikon DTM sö dông c«ng cô trót d÷ liÖu lµ DTM700 víi tÖp d÷ liÖu cã phÇn më réng lµ ‘700’. - D¹ng ®o th« víi m¸y Nikon DTM sö dông c«ng cô trót d÷ liÖu lµ Transit víi tÖp d÷ liÖu cã phÇn më réng lµ ‘trn’. - D¹ng ®o th« víi m¸y Nikon DTM sö dông c«ng cô trót d÷ liÖu lµ Nikon víi tÖp d÷ liÖu cã phÇn më réng lµ ‘nik’. - D¹ng ®o th« víi m¸y Nikon DTM sö dông c«ng cô trót d÷ liÖu lµ Nikon víi tÖp d÷ liÖu cã phÇn më réng lµ ‘raw’. - D¹ng ®o th« víi m¸y Leica sö dông c«ng cô trót d÷ liÖu lµ TC víi tÖp d÷ liÖu cã phÇn më réng lµ ‘gsi’. - D¹ng ®o th« víi m¸y Leica sö dông c«ng cô trót d÷ liÖu lµ TPS víi tÖp d÷ liÖu cã phÇn më réng lµ ‘idx’. - D¹ng ®o th« víi m¸y SET (Sokia) sö dông c«ng cô trót d÷ liÖu lµ SDR víi tÖp d÷ liÖu cã phÇn më réng lµ ‘sdr’. - D¹ng ®o th« víi m¸y Topcon sö dông c«ng cô trót d÷ liÖu lµ T-COM v1.2 víi tÖp d÷ liÖu cã phÇn më réng lµ ‘gt6’. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 47 -  M¸y thuû b×nh - Ghi sæ ®o theo d¹ng chªnh cao: Gi¸ trÞ “chªnh cao” lµ chªnh cao t­¬ng ®èi gi÷a ®iÓm mia (ch©n mia) vµ ®iÓm ®Æt m¸y ®o (ch©n m¸y). - Ghi sæ ®o theo d¹ng cao mia : ChiÒu cao cña tia ng¾m trªn mia so víi ch©n mia.  M¸y kinh vÜ - Ghi sæ ®o theo d¹ng dµi xiªn: ChiÒu dµi cña tia ng¾m xiªn tõ t©m m¸y cho tíi tia ng¾m trªn mia. - Ghi sæ ®o theo d¹ng dµi b»ng: ChiÒu dµi trªn mÆt ngang tõ t©m m¸y cho tíi mia. - Ghi sæ ®o theo d¹ng ®o ba d©y: §o b»ng m¸y kinh vÜ ba d©y - Ghi sæ ®o theo d¹ng dµi ®äc mia: §o b»ng m¸y kinh vÜ víi dµi ®äc mia lµ kho¶ng c¸ch gi÷a hai d©y chØ trªn mia. Sau khi khi chän lo¹i m¸y ®o vµ d¹ng thÓ hiÖn gãc ta chän nót “NhËn” cña hép tho¹i ®Ó chÊp nhËn c¸c th«ng sè cµi ®Æt. 3.2.5 §äc tÖp d÷ liÖu tõ m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö Menu: Thao t¸c tÖp/Më tÖp Chän tÖp cÇn më t­¬ng øng víi d¹ng m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö. C¸c th«ng sè ®­îc minh ho¹ nh­ hép tho¹i h×nh 3-6: §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 48 - H×nh 3-6: Sè liÖu vµo tõ m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö • HiÖu chØnh vµ söa ®æi th«ng sè tr¹m m¸y T¹i « “Th«ng sè tr¹m m¸y” chän m¸y ®o cÇn söa t¹i « “Tªn”. Ta cã thÓ thay ®æi to¹ ®é, cao m¸y, ®iÓm qui 0, to¹ ®é ®iÓm qui 0. Sau ®ã chän nót “CËp nhËt”. • HiÖu chØnh vµ söa ®æi th«ng sè ®iÓm ®o Trong b¶ng c¸c ®iÓm chi tiÕt ta cã thÓ söa, thªm c¸c th«ng sè ®iÓm chi tiÕt. Sau ®ã chän nót “CËp nhËt” ®Ó cËp nhËt d÷ liÖu víi m¸y ®­îc chän. a. TiÖn Ých hiÖu chØnh tÖp sè liÖu cña m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö Menu: C«ng cô/T¸ch tr¹m m¸y To¹ ®é ®iÓm tr¹m m¸y To¹ ®é ®iÓm tr¹m m¸y To¹ ®é ®iÓm tr¹m m¸y §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 49 - Chøc n¨ng: - ThiÕt lËp tr¹m m¸y míi víi ®iÓm ®o trong m¸y kh¸c - TiÖn Ých nµy nh»m cung cÊp cho ng­êi sö dông c¸ch kh¾c phôc lçi khi ®o kh«ng cµi ®Æt tr¹m m¸y mçi khi chuyÓn m¸y. Thao t¸c nh­ sau: - Chän giíi h¹n ®iÓm cÇn t¹o tr¹m m¸y míi b»ng c¸ch b«i ®en vïng cÇn chän trªn b¶ng ®iÓm chi tiÕt - Chän lÖnh “T¸ch tr¹m m¸y”. - Khai b¸o tr¹m m¸y míi, t¸ch tr¹m tõ ®iÓm b¾t ®Çu tíi ®iÓm kÕt thóc. - Chän nót “NhËn” ®Ó tiÕn hµnh t¸ch tr¹m m¸y. - KÕt qu¶ xuÊt hiÖn tr¹m m¸y míi nh­ ®· khai b¸o. - CËp nhËt l¹i to¹ ®é ®iÓm m¸y vµ thiÕt lËp ®iÓm qui 0. 3.2.6 NhËp sè liÖu ®iÓm tõ m¸y kinh vÜ a. NhËp sè liÖu ®iÓm tõ m¸y kinh vÜ theo dµi xiªn Trªn hép héi tho¹i so¹n th¶o ta nhËp c¸c th«ng sè tr¹m m¸y trong « “Th«ng sè tr¹m m¸y”. Gåm c¸c th«ng sè h×nh 3-7: H×nh 3-7: Sè liÖu vµo tõ m¸y kinh vÜ theo dµi xiªn §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 50 - Chøc n¨ng: • NhËp tr¹m m¸y NhËp tªn tr¹m m¸y t¹o « tªn. - To¹ ®é ®Æt m¸y X, Y, Z. - NhËp cao m¸y tÝnh theo ®¬n vÞ mÐt (m). - NhËp tªn ®iÓm ®Þnh h­íng (§.H) vµ c¸c to¹ ®é X, Y, Z cña ®iÓm ®Þnh h­íng. NÕu ®iÓm ®Þnh h­íng lµ h­íng Bac th× chän BAC. - BÊm nót “T¹o míi” ®Ó t¹o m¸y míi trong ch­¬ng tr×nh. - TiÕp tôc c¸c b­íc trªn ®Ó khai b¸o tr¹m m¸y míi. • NhËp c¸c th«ng sè ®iÓm mia - Chän tr¹m m¸y t­¬ng øng víi c¸c ®iÓm mia cÇn nhËp. - NhËp c¸c th«ng sè ®iÓm mia t­¬ng øng víi c¸c cét. - BÊm nót “CËp nhËt” khi nhËp xong c¸c ®iÓm mia øng víi tr¹m m¸y. - TiÕp tôc thao t¸c trªn víi c¸c tr¹m m¸y kh¸c. b. NhËp sè liÖu ®iÓm tõ m¸y kinh vÜ theo dµi b»ng Trªn hép héi tho¹i so¹n th¶o ta nhËp c¸c th«ng sè tr¹m m¸y trong « “Th«ng sè tr¹m m¸y”. Gåm c¸c th«ng sè sau h×nh 3- 8: H×nh 3-8: Sè liÖu vµo tõ m¸y kinh vÜ thao dµi b»ng §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 51 - Chøc n¨ng: • NhËp tr¹m m¸y - NhËp tªn tr¹m m¸y t¹o « tªn. - To¹ ®é ®Æt m¸y X, Y, Z. - NhËp cao m¸y tÝnh theo ®¬n vÞ mÐt (m). - NhËp tªn ®iÓm ®Þnh h­íng (§.H) vµ c¸c to¹ ®é X, Y, Z cña ®iÓm ®Þnh h­íng. NÕu ®iÓm ®Þnh h­íng lµ h­íng Bac th× chän BAC. - BÊm nót “T¹o míi” ®Ó t¹o m¸y míi trong ch­¬ng tr×nh. - TiÕp tôc c¸c b­íc trªn ®Ó khai b¸o tr¹m m¸y míi. • NhËp c¸c th«ng sè ®iÓm mia - Chän tr¹m m¸y t­¬ng øng víi c¸c ®iÓm mia cÇn nhËp. - NhËp c¸c th«ng sè ®iÓm mia t­¬ng øng víi c¸c cét. - BÊm nót “CËp nhËt” khi nhËp xong c¸c ®iÓm mia øng víi tr¹m m¸y. - TiÕp tôc thao t¸c trªn víi c¸c tr¹m m¸y kh¸c. 3.3. Menu Thao t¸c tÖp 3.3.1Menu: Thao t¸c tÖp Vµo Menu: Thao t¸c tÖp xuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 3-9: H×nh 3-9: Hép tho¹i thao t¸c tÖp • T¹o tÖp míi: D÷ liÖu ®­îc xo¸ khái bé nhí. TÖp míi ®­îc t¹o. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 52 - • Më tÖp: Më tÖp ®· cã s½n. D÷ liÖu trong tÖp ®­îc ®äc ra ®óng víi khi nã nhËp vµo. • Ghi ra ®Üa: D÷ liÖu ®­îc l­u ra ®Üa b»ng tÖp v¨n b¶n cã phÇn më réng lµ txt, nÕu tÖp ®ang ®­îc më th× nã ®­îc cËp nhËt. • Ghi ra tÖp kh¸c: D÷ liÖu ®­îc ghi ra ®Üa víi tÖp kh¸c. • XuÊt ra tÖp to¹ ®é: §iÓm ®­îc tÝnh to¸n vµ ghi ra tÖp víi bèn cét tªn ®iÓm, X, Y, Z. • XuÊt ra tÖp text: C¸c tr¹m m¸y ®­îc xuÊt ra tÖp text kÌm theo c¸c ®iÓm. • XuÊt ra m¸y in: D÷ liÖu so¹n th¶o ®­îc ®­a ra m¸y in mÆc ®Þnh víi khæ giÊy A4. • T¹o ®iÓm vµ tho¸t: §iÓm so¹n th¶o vµ c¸c tr¹m m¸y ®­îc b¾n ra mµn h×nh. • Tho¸t: §ãng hép héi tho¹i, trë vÒ mµn h×nh AutoCAD. 3.3.2 Menu c«ng cô Menu: C«ng cô Vµo Menu: C«ng cô xuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh minh ho¹ 3-10: H×nh 3-10: Hép tho¹i c«ng cô • Cµi ®Æt c¸c th«ng sè ban ®Çu: §Æt d¹ng thÓ hiÖn gãc vµ chän c«ng cô ®o ®¹c. • CËp nhËt m¸y phô: CËp nhËt ®iÓm ®o trong tr¹m m¸y hiÖn hµnh thµnh ®iÓm ®Æt m¸y cho tr¹m m¸y kh¸c. C¸c b­íc ®­îc tiÕn hµnh nh­ sau : - Chän ®iÓm trªn b¶ng nhËp. - Trªn menu “C«ng cô” chän “CËp nhËt m¸y phô”. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 53 - XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 3-11: H×nh 3-11: §iÓm cËp nhËt m¸y phô - §iÓm cã gi¸ trÞ vµ ®iÓm m¸y cÇn cËp nhËt. - Chän nhËn ®Ó c¸c th«ng sè ®iÓm ®­îc cËp nhËt vµo ®iÓm m¸y. • CËp nhËt m¸y tõ tÖp text Danh s¸ch m¸y ®­îc ®äc vµo hép héi tho¹i tuy nhiªn to¹ ®é ®iÓm tr¹m m¸y ch­a chÝnh x¸c. Ta cã chÝnh x¸c to¹ ®é cña ®iÓm ®Æt m¸y ®­îc nhËp theo c¸c cét ( bèn cét ) c¸ch nhau bëi dÊu ph¶y (‘,’), theo qui ®Þnh sau: Tªn ®iÓm, To¹ ®é X, To¹ ®é Y, cao ®é Z ghi ra tÖp v¨n b¶n. VÝ dô : M1,1234.45,3456.45,123.42 M2,1234.45,3456.45,123.42 Ta thao t¸c trªn hép héi tho¹i nh­ sau: Trªn menu “C«ng cô” chän “CËp nhËt m¸y tõ tÖp text”. Hép héi tho¹i më tÖp hiÖn ra, b¹n chän tªn tÖp chøa c¸c ®iÓm m¸y trªn vµ chän nót “Open”. C¸c ®iÓm cïng tªn sÏ ®­îc so s¸nh vµ cËp nhËt gi¸ trÞ to¹ ®é. • Xo¸ ®iÓm cña m¸y hiÖn thêi Chän tÝnh n¨ng nµy toµn bé c¸c ®iÓm chi tiÕt cña tr¹m m¸y hiÖn thêi bÞ xo¸ khái ch­¬ng tr×nh. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 54 - 3.3.3Menu: ThÓ hiÖn • D¹ng ®o ®¹c: Khi chän d¹ng thÓ hiÖn lµ d¹ng ®o ®¹c th× c¸c th«ng sè ®iÓm ®­îc hiÖn ra lµ d¹ng c¸c th«ng sè ®o. • D¹ng to¹ ®é: Khi chän thÓ hiÖn lµ d¹ng to¹ ®é th× c¸c ®iÓm chi tiÕt ®­îc tÝnh to¸n vµ cho thÓ hiÖn c¸c to¹ ®é X, Y, Z. 3.4 NhËp ®iÓm ®o th«ng qua tÖp v¨n b¶n to¹ ®é  LÖnh: HSENZ Menu: NhËp d÷ liÖu/NhËp theo tÖp v¨n b¶n to¹ ®é... XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 3-12: H×nh 3-12: Sè liÖu nhËp vµo tõ tÖp v¨n b¶n to¹ ®é (TËp Text) Chøc n¨ng: - T¹o ®iÓm ®o tõ tÖp v¨n b¶n to¹ ®é. - C¸c ®iÓm ®­îc so¹n theo c¸c cét víi c¸c to¹ ®é X, Y, Z, TT vµ M« t¶ tuú theo yªu cÇu. - D÷ liÖu ®­îc chän ®Þnh d¹ng c¸c cét theo thø tù. - Nh÷ng cét kh«ng cã d÷ liÖu th× ta chän lµ “kh«ng”. - ChØ ®­îc ¸p dông cho hai cét cuèi. - T¹i « “DÊu ph©n c¸ch” lµ dÊu ph©n c¸ch gi÷a c¸c cét víi nhau. Ch­¬ng tr×nh trang bÞ cho ba lo¹i dÊu lµ “dÊu TAB , dÊu Ph¶y, dÊu trèng”. Th«ng th­êng trong ch­¬ng tr×nh EXCEL khi xuÊt tÖp ra d¹ng txt th× dÊu mÆc ®Þnh lµ dÊu “TAB”. . . . - TÖp nguån lµ « cho phÐp ng­êi dïng chän tªn tÖp ®· so¹n th¶o ë trªn. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 55 - - Sau khi chän ®Þnh d¹ng vµ tªn tÖp ta chän nót “NhËn” ®Ó b¾n ®iÓm ra mµ h×nh. 3.5 T¹o ®iÓm mia tõ b¶n vÏ  LÖnh: MHDTUBV Menu: Biªn vÏ B§/§iÓm mia/T¹o ®iÓm mia tõ b¶n vÏ... XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 3-13: H×nh 3-13: T¹o ®iÓm mia tõ b¶n vÏ Chøc n¨ng: Trong b¶n vÏ AutoCAD ®· cã c¸c ®èi t­îng text biÓu diÔn c¸c ®iÓm (cã thÓ dïng b¶n vÏ ®· vector ho¸). §Ó x©y dùng m« h×nh tõ c¸c ®iÓm lµ ®èi t­îng text nµy, ta ph¶i chuyÓn ®æi c¸c ®iÓm text nµy thµnh ®èi t­îng ®iÓm cña ch­¬ng tr×nh. C¸c tÝnh n¨ng trªn hép tho¹i: • Riªng ch÷ : Nh÷ng ®èi t­îng ch÷ ®­îc chän míi chuyÓn thµnh ®iÓm mia. • Riªng ®iÓm: Nh÷ng ®èi t­îng lµ ®iÓm cña AutoCAD míi chuyÓn thµnh ®iÓm mia • Ch÷+®iÓm: Nh÷ng ®èi t­îng ch÷ vµ ®iÓm liÒn s¸t nhau míi t¹o thµnh ®iÓm mia. • TÝch vµo « vu«ng “Xo¸ ch÷ sau khi t¹o” Sau khi t¹o xong c¸c ®iÓm mia c¸c ch÷ ®· chän ®­îc xo¸ khái b¶n vÏ. • TÝch vµo « vu«ng “Chän tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng trong b¶n vÏ” Ch­¬ng tr×nh ngÇm ®Þnh chän toµn bé ®èi t­îng cã trong b¶n vÏ. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 56 - Sau khi lùa chän c¸c th«ng sè ta chän nót “NhËn” ®Ó t¹o ®iÓm. 3.6 T¹o ®iÓm mia, tr¹m ®o  LÖnh: CREATEPOINT  Menu: Biªn vÏ B§/§iÓm mia/T¹o ®iÓm mia, Tr¹m ®o... XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 3-14: H×nh 3-14: T¹o ®iÓm ®o hoÆc tr¹m m¸y Chøc n¨ng: T¹o, bæ sung thªm c¸c ®iÓm ®o, tr¹m m¸y. C¸c tÝnh n¨ng trªn hép tho¹i: • Lùa chän nhËp to¹ ®é ®iÓm ®o hay ®iÓm tr¹m m¸y. • NhËp cao ®é to¹ ®é ®iÓm ®o. • Ghi m· ®iÓm cho ®iÓm ®o hoÆc tªn m¸y cho tr¹m m¸y. • BÊm nót “ChÊp nhËn” ®Ó t¹o ®iÓm ®o hoÆc tr¹m m¸y. 3.7. ChuyÓn ®iÓm bÊt kú thµnh ®iÓm m¸y  LÖnh: CVDM  Menu: Biªn vÏ B§/§iÓm mia/ChuyÓn ®iÓm bÊt kú thµnh ®iÓm m¸y... Chøc n¨ng: Cho phÐp ta chuyÓn ®iÓm bÊt kú trong b¶n vÏ thµnh ®iÓm m¸y. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 57 - CH¦¥NG iv KiÕn t¹o m« h×nh sè ®Þa h×nh vµ thµnh lËp b¶n ®å sè ®Þa h×nh 4. X©y dùng m« h×nh sè ®Þa h×nh vµ thµnh lËp b¶n ®å sè §Þa h×nh 4.1. Giíi thiÖu m« h×nh ®Þa h×nh §Ó thÓ hiÖn chiÒu thø 3 cña ®Þa h×nh (®é cao) cÇn x©y dùng m« h×nh ®Þa h×nh sè. Tuú theo c¸c yªu cÇu cô thÓ cña bµi to¸n kh¶o s¸t ®Þa h×nh, sÏ cã c¸c m« h×nh ®Þa h×nh t­¬ng øng víi môc ®Ých nh»m ph¶n ¸nh chÝnh x¸c nhÊt ®Þa h×nh tù nhiªn.  Trong tr­êng hîp kh¶o s¸t theo diÖn (c¸c ®iÓm ®o ph©n bè t­¬ng ®èi ®Òu trªn mét vïng x¸c ®Þnh) M« h×nh ®Þa h×nh sè tèt nhÊt lµ m« h×nh ®Þa h×nh sè d¹ng l­íi tam gi¸c (TIN : Triangle Information Network)  Trong tr­êng hîp kh¶o s¸t theo tuyÕn (c¸c ®iÓm ®o ®­îc bè trÝ trªn c¸c tr¾c ngang theo tuyÕn kh¶o s¸t). Sö dông m« h×nh ®Þa h×nh sè d¹ng tuyÕn sÏ m« t¶ ®Þa h×nh tèt nhÊt.  Khi cÇn tÝnh to¸n san lÊp, m« h×nh ®Þa h×nh sè d¹ng l­íi ch÷ nhËt sÏ ®­îc sö dông (®Ó phï hîp víi c¸c ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng). Trong c¸c d¹ng m« h×nh ®Þa h×nh sè trªn, m« h×nh ®Þa h×nh sè d¹ng l­íi tam gi¸c lµ c¬ b¶n nhÊt, tõ m« h×nh nµy, cã thÓ suy ®­îc c¸c m« h×nh cßn l¹i. ThuËt to¸n x©y dùng m« h×nh ®Þa h×nh sè d¹ng l­íi tam gi¸c lµ nèi c¸c ®iÓm gÇn nhau theo nguyªn t¾c c¸c tam gi¸c lµ tam gi¸c Delaunay (tam gi¸c bÐo). 4.2. M« h×nh TIN : §é chÝnh x¸c cña m« h×nh phô thuéc d÷ liÖu ®Çu vµo (§é chÝnh x¸c c¸c ®iÓm ®o chi tiÕt, mËt ®é ®iÓm). Tuy nhiªn, cÇn l­u ý r»ng kh«ng ph¶i d÷ liÖu ®Çu vµo chÝnh x¸c th× sÏ cho m« h×nh chÝnh x¸c 100% (ph¶n ¸nh ®óng ®Þa §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 58 - h×nh) bëi do m« h×nh ®­îc x©y dùng theo mét thuËt to¸n nhÊt ®Þnh, mµ ®Þa h×nh th× kh«ng cã mét quy luËt cô thÓ nµo c¶. V× thÕ, ®Ó cã ®­îc mét m« h×nh thËt chÝnh x¸c, cÇn cã sù can thiÖp cña con ng­êi. PhÇn mÒm Topo cung cÊp kh¶ n¨ng x©y dùng c¸c lo¹i m« h×nh ®Þa h×nh sè theo c¸c thuËt to¸n ®· ®­îc tèi ­u, cho kÕt qu¶ trung thùc nhÊt víi sè liÖu ®Çu vµo. Ngoµi ra mét lo¹t c¸c chøc n¨ng biªn vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh sÏ gióp ng­êi sö dông cã ®­îc m« h×nh ®Þa h×nh nh­ ý. Topo Cho phÐp x©y dùng nhiÒu m« h×nh TIN trong cïng mét b¶n vÏ. Mçi m« h×nh ®­îc x©y dùng tõ mét tËp hîp ®iÓm (Point Set). Tõ mét tËp hîp ®iÓm cã thÓ t¹o ra nhiÒu m« h×nh (cã thÓ gièng nhau). M« h×nh ®Þa h×nh lµ mét ®èi t­îng (b×nh th­êng nh­ bao ®èi t­îng kh¸c cña AutoCAD) ®­îc l­u cïng b¶n vÏ vµ sÏ ho¹t ®éng khi m¸y cµi ®Æt phÇn mÒm Topo cã b¶n quyÒn. Trong mçi m« h×nh cã mét ®­êng bao ®Þa h×nh (mÆc ®Þnh lµ bao låi cña tËp ®iÓm), cã thÓ cã mét hoÆc nhiÒu lç thñng - lµ nh÷ng vïng kh«ng cã th«ng tin ®Þa h×nh, nhiÒu ®­êng ®øt g·y cña ®Þa h×nh (Break Line). Chøc n¨ng chÝnh cña ®Þa h×nh lµ cho biÕt cao ®é t¹i bÊt cø ®iÓm nµo trong vïng ®Þa h×nh, phôc vô cho viÖc kh¶o s¸t theo chiÒu ®øng hoÆc c¸c bµi to¸n thiÕt kÕ liªn quan ®Õn cao ®é. 4.3. C¸c thao t¸c c¬ b¶n x©y dùng m« h×nh l­íi tam gi¸c 4.3.1 X©y dùng tËp hîp ®iÓm  LÖnh: PSM Menu: §Þa h×nh/ X©y dùng tËp ®iÓm XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 4-1: §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 59 - H×nh 4-1: Qu¶n lý tËp ®iÓm Chøc n¨ng: Qu¶n lý tËp hîp ®iÓm ®Ó phôc vô trong c«ng viÖc x©y dùng m« h×nh. C¸c tÝnh n¨ng vµ ph­¬ng ph¸p thùc hiÖn: - §Æt tªn cho tËp hîp ®iÓm t¹i « Tªn. - Chän c¸c lo¹i ®èi t­îng tham gia tËp hîp ®iÓm trªn Läc c¸c ®èi t­îng. - §èi víi c¸c ®iÓm ®o kh«ng ph¶i lµ ®iÓm cña ®Þa h×nh, ®­îc lo¹i bá nhê m· ®Þa vËt cña nã. - C¸c ®èi t­îng trªn cã thÓ ®­îc läc theo líp - BÊm phÝm “ChÊp nhËn” ®Ó chän c¸c ®èi t­îng trªn b¶n vÏ. C¸c ®èi t­îng ®­îc chän sÏ ®­îc läc theo ®iÒu kiÖn ®· ®Æt ë trªn. 4.3.2 X©y dùng m« h×nh Tin  LÖnh: DT_CT Menu: §Þa h×nh/T¹o m« h×nh l­íi tam gi¸c. XuÊt hiÖn hép tho¹i : §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 60 - Hinh 4-2: T¹o m« h×nh l­íi tam gi¸c Chøc n¨ng: X©y dùng m« h×nh l­íi tam gi¸c th«ng qua tËp ®iÓm ®· cã s½n. C¸c tÝnh n¨ng vµ ph­¬ng ph¸p thùc hiÖn: - NhËp tªn, m« t¶ cña m« h×nh t¹i « m« t¶. - Chän tËp hîp ®iÓm t­¬ng øng ®Ó x©y dùng m« h×nh. L­u ý: - ViÖc chän biªn ®Þa h×nh, c¸c lç thñng, c¸c ®­êng c¾t cã thÓ thùc hiÖn sau ë phÇn hiÖu chØnh. - KÕt thóc sÏ cã mét ®èi t­îng ®Þa h×nh trªn b¶n vÏ ®­îc x©y dùng Th«ng tin m« h×nh ®Þa h×nh TIN (Chøc n¨ng xem th«ng tin ®éng) §èi t­îng ®Þa h×nh §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 61 - 4.3.3.HiÖu chØnh c¸c ®èi t­îng ®Þa h×nh Nãi chung, m« h×nh ®Þa h×nh sè sau khi t¹o ra th­êng kh«ng chÝnh x¸c 100%, v× thÕ cÇn cã sù can thiÖp bªn ngoµi. C¸c hiÖu chØnh cho m« h×nh ®Þa h×nh TIN lµ: - LËt c¹nh : ®¶o ®­êng chÐo cña tø gi¸c t¹o bëi 2 tam gi¸c kÒ nhau. - X¸c ®Þnh ®­êng bao ®Þa h×nh, khi t¹o míi ch­a chän bao hoÆc cÇn x¸c ®Þnh l¹i ®­êng bao kh¸c. - Thªm bít c¸c lç thñng (c¸c 3d polyline). - Thªm bít c¸c ®­êng ®øt (c¸c 3d polyline). - Thªm bít c¸c ®èi t­îng tham gia ®Þa h×nh : ®iÓm ®o, c¸c ®èi t­îng kh¸c cña AutoCAD. Thùc hiÖn: Tõ dßng nh¾c lÖnh Command: HECP  xuÊt hiÖn « chän cña con trá, dïng « chän vµo l­íi tam gi¸c, khi ®ã trªn mµn h×nh xuÊt hiÖn hép tho¹i bªn tr¸i. kick chuét vµo dßng hiÖu chØnh sÏ xuÊt hiÖn hép tho¹i bªn ph¶i. H×nh 4-3: HiÖu chØnh m« h×nh tam gi¸c HiÖu chØnh c¸c thuéc tÝnh chung: Líp, mµu, tªn , m« t¶.vv... BËt t¾t chÕ ®é hiÖu chØnh ®Þa h×nh ChÕ ®é hiÖu chØnh ®Þa h×nh: LËt c¹nh, thªm bít lç thñng, ®­êng bao, ®èi t­îng tham gia ®Þa h×nh §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 62 - 4.4. M« h×nh ®Þa h×nh d¹ng l­íi ch÷ nhËt(GRID) M« h×nh ®Þa h×nh d¹ng l­íi ch÷ nhËt nh»m ®¸p øng yªu cÇu kh¶o s¸t phôc vô tÝnh to¸n san lÊp mÆt b»ng. C¨n cø yªu cÇu thùc tÕ, l­íi ch÷ nhËt ®­îc t¹o víi c¸c tham sè h×nh häc nh­ gãc nghiªng, kÝch th­íc « l­íi. Cao ®é tù nhiªn t¹i c¸c nót l­íi cã thÓ lÊy tõ m« h×nh ®Þa h×nh TIN hoÆc tõ tÖp ngoµi hoÆc hiÖu chØnh trùc tiÕp trªn tõng nót l­íi. 4.4.1. C¸c thao t¸c c¬ b¶n x©y dùng m« h×nh l­íi ch÷ nhËt a.X©y dùng m« h×nh l­íi ch÷ nhËt  LÖnh: DT_CG Menu: §Þa h×nh/T¹o m« h×nh l­íi ch÷ nhËt... XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 4- 4: H×nh 4-4: T¹o m« h×nh l­íi Chøc n¨ng: X©y dùng m« h×nh l­íi h×nh ch÷ nhËt. C¸c tÝnh n¨ng trªn héi tho¹i: NhËp tªn m« h×nh l­íi t¹i « Tªn. - Ghi chó diÔn t¶ cña m« h×nh t¹i « M« t¶. - Khai b¸o kÝch th­íc tõng «, sè hµng vµ sè cét cho m« h×nh. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 63 - - BÊm nót “ChÊp nhËn”, x¸c ®Þnh ®iÓm chÌn cña m« h×nh. Chó ý: - Cã thÓ sö dông lÖnh HECP ®Ó hiÖu chØnh c¸c th«ng sè cña l­íi. - Cã thÓ thay ®æi kÝch th­íc t¹i c¸c « l­íi, t¹i Danh s¸ch chiÒu réng c¸c « vµ Danh s¸ch chiÒu cao c¸c « ®iÒn nh­ sau: 15,20x5,30 cã ý nghÜa lµ: « ®Çu cã kÝch th­íc 15, tiÕp theo 5 « cã kÝch th­íc 20, « cuèi cã kÝch th­íc 30. 4.5. VÏ ®­êng ®ång møc §èi t­îng ®­êng ®ång møc Trong phÇn mÒm Topo ®èi t­îng ®­êng ®ång møc lµ Custom Object. Khi lµm tr¬n ®¶m b¶o ®é ®­îc ®é chÝnh x¸c ®Þa h×nh, ng­êi sö dông cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc c¸c tham sè lµm tr¬n mét c¸ch linh ho¹t. Khi ®­êng ®ång møc ®­îc tù ®éng t¹o ra trªn ®Þa h×nh, t¹i c¸c ®iÓm c¾t ®­êng break line (taluy, ph©n thuû) sÏ cã møc ®é lµm tr¬n ®¶m b¶o chÝnh x¸c ®Þa h×nh nhÊt. Ngoµi ra, ®­êng ®ång møc cßn cã kh¶ n¨ng thÓ hiÖn kiÓu nÐt kh¸c t¹i c¸c vïng mµ nã ®i qua. Nh·n ®­êng ®ång møc tù ®éng quay vÒ h­íng cao cña ®Þa h×nh vµ cã kh¶ n¨ng che. 4.5.1. T¹o ®­êng ®ång møc trªn m« h×nh ®Þa h×nh  LÖnh: DRC  Menu: §Þa h×nh /VÏ ®­êng ®ång møc... XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 4-5: §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 64 - H×nh 4-5: VÏ ®­êng ®ång møc Chøc n¨ng: T¹o ®­êng ®ång møc trªn m« h×nh ®Þa h×nh ®· cã s½n. C¸c th«ng sè thÓ hiÖn ®­êng ®ång møc ®­îc khai b¸o t¹i hép tho¹i. C¸c tÝnh n¨ng trªn héi tho¹i: - Chän m« h×nh cÇn vÏ ®­êng ®ång møc. - X¸c ®Þnh b­íc vÏ vµ tÇn sè ®iÒn nh·n, mµu ®­êng ®ång møc c¸i. - X¸c ®Þnh ph¹m vi cao ®é vÏ : Cao ®é Min, Cao ®é Max. - X¸c ®Þnh c¸c tham sè ®iÒn nh·n. 4.5.2. HiÖu chØnh c¸c tham sè ®­êng ®ång møc Sö dông lÖnh HECP ®Ó hiÖu chØnh c¸c tham sè ®­êng ®ång møc -> dïng chøc n¨ng sao chÐp thuéc tÝnh cña lÖnh ®Ó sao chÐp c¸c thuéc tÝnh võa söa cho c¸c ®­êng kh¸c. ë chÕ ®é chän nhiÒu ®èi t­îng, chøc n¨ng läc theo tªn cña lÖnh cã thÓ läc ®­îc c¸c ®­êng ®ång møc c¸i hoÆc c¸c ®­êng ë mét møc nµo ®ã. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 65 - Ngoµi ra cßn mét sè thao t¸c kh¸c trªn nhãm ®­êng ®ång møc. a. BiÕn ®æi Polyline thµnh ®­êng ®ång møc  LÖnh: PL2C  Menu: §Þa h×nh /C¸c tiÖn Ých ®­êng ®ång møc/BiÕn ®æi Polyline thµnh ®­êng ®ång møc Chøc n¨ng: Chän c¸c ®­êng polyline 2D hoÆc 3D -> tù ®éng t¹o thµnh ®èi t­îng ®­êng ®ång møc. b. Nèi c¸c ®­êng ®ång møc  LÖnh: MCON  Menu: §Þa h×nh /C¸c tiÖn Ých ®­êng ®ång møc/Nèi c¸c ®­êng ®ång møc Chøc n¨ng: Dïng ®Ó nèi c¸c ®­êng ®ång møc cã chung 1 ®iÓm vµ cïng cao ®é. c. X¸c ®Þnh vïng vÏ ®­êng ®ång møc  LÖnh: DT_BOUNDARYCONTOUR  Menu: §Þa h×nh /C¸c tiÖn Ých ®­êng ®ång møc/ X¸c ®Þnh vïng vÏ ®­êng ®ång møc Chøc n¨ng: Chän c¸c vïng vÏ ®­êng ®ång møc (lµ c¸c polyline kÝn), khi ®ã ®­êng ®ång møc sÏ chØ thÓ hiÖn trong c¸c vïng ®· chän. d. X¸c ®Þnh vïng kh«ng vÏ ®­êng ®ång møc  LÖnh: DT_HOLECONTOUR  Menu: §Þa h×nh /C¸c tiÖn Ých ®­êng ®ång møc/ X¸c ®Þnh vïng kh«ng vÏ ®­êng ®ång ®ång møc Chøc n¨ng: Chän c¸c vïng kh«ng vÏ ®­êng ®ång møc (lµ c¸c polyline kÝn) trong vïng ®ã ®­êng ®ång møc sÏ kh«ng thÓ hiÖn hoÆc thÓ hiÖn b»ng kiÓu nÐt kh¸c. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 66 - e. CËp nhËt c¸c vïng vÏ, kh«ng vÏ  LÖnh: DT_UPDATECONTOUR  Menu: §Þa h×nh /C¸c tiÖn Ých ®­êng ®ång møc/CËp nhËt c¸c vïng vÏ, kh«ng vÏ Chøc n¨ng: Khi c¸c vïng vÏ, kh«ng vÏ bÞ thay ®æi , chøc n¨ng nµy sÏ tù ®éng cËp nhËt l¹i thÓ hiÖn cña c¸c ®­êng ®ång møc. L­u ý: Chøc n¨ng xem th«ng tin ®éng (Shift + pick vµo ®­êng) sÏ cho biÕt cao ®é, chiÒu dµi vµ diÖn tÝch ®­êng ®ång møc. 4.5.3. HiÖu chØnh c¸c tham sè tr¹m ®o vµ ®iÓm ®o Sè liÖu ®o ®¹c ®Þa h×nh (tõ sæ ®o hoÆc c¸c tËp tin lÊy tõ m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö) sau khi biªn vÏ b¶n ®å vµ triÓn khai trªn b¶n vÏ, sÏ t¹o ra c¸c ®èi t­îng §iÓm mia vµ tr¹m ®o lµ c¸c ®èi t­îng cña ch­¬ng tr×nh (Custom Object). a. C¸c lÖnh hiÖu chØnh sè liÖu tr¹m ®o vµ ®iÓm mia • Sö dông lÖnh DET ®Ó hiÖu chØnh cao ®é, tªn m¸y, thø tù ®iÓm, m· ®Þa vËt. - Command : DET  - Chän ®èi t­îng TEXT cÇn hiÖu chØnh khi ®ã xuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 4-6: H×nh 4-6: HiÖu chØnh TEXT NhËp gi¸ trÞ míi §èi t­îng TEXT cÇn thay ®æi §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 67 - • Sö dông lÖnh HECP ®Ó hiÖu chØnh c¸c thuéc tÝnh h×nh häc. XuÊt hiÖn hép tho¹i 4-7: H×nh 4-7: HiÖu chØnh ®iÓm ®o Chøc n¨ng: • Gãc quay ®iÓm : xoay ®iÓm ®i mét gãc nµo ®ã, sö dông nót ®Ó chÐp thuéc tÝnh xoay cho c¸c ®iÓm mia kh¸c. • §æi thuéc tÝnh ®iÓm : Nh¾p ®óp ®Ó gäi hép tho¹i hiÖu chØnh c¸c thuéc tÝnh h×nh häc kh¸c h×nh 4-8: H×nh 4-8: Thay ®æi kiÓu thÓ hiÖn ®iÓm ®o - Trong phÇn §iÓm ®o cho phÐp thay ®æi kiÓu ch÷, c¸c kÝch th­íc h×nh häc, d¹ng thÓ hiÖn cña ®iÓm ®o. Thay ®æi cao ®é ®iÓm ®o Thay ®æi m· ®Þa vËt Nh¸y ®óp vµo ®Ó thay ®æi kiÓu thÓ hiÖn ®iÓm §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 68 - - Trong phÇn §iÓm m¸y cho phÐp thay ®æi cao ch÷, kÝch th­íc vÏ ký hiÖu m¸y cña ®èi t­îng tr¹m m¸y. - C¸c nót , vµ quy ®Þnh viÖc hiÓn thÞ m· ®Þa vËt hay chØ sè ®iÓm hoÆc cao ®é ®iÓm trong hép Browser cña HECP ë chÕ ®é chän nhiÒu ®èi t­îng. - : C¸c th«ng sè trªn sÏ ®­îc l­u ®éc lËp trªn b¶n vÏ hiÖn thêi (Khi ®¸nh dÊu) vµ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn b¶n vÏ kh¸c. - C¸c thay ®æi trªn sÏ ¶nh h­ëng ®Õn toµn bé c¸c ®èi t­îng §iÓm ®o vµ §iÓm m¸y trong b¶n vÏ, dïng lÖnh REGEN ®Ó cËp nhËt c¸c thÓ hiÖn. b. Ph¸t sinh ®iÓm mia trªn ®Þa h×nh  LÖnh: AMP  Menu: Biªn vÏ B§/§iÓm mia/Ph¸t sinh ®iÓm mia trªn ®Þa h×nh Chøc n¨ng: Pick vÞ trÝ cÇn ®Æt ®iÓm mia, cao ®é ®iÓm sÏ tù ®éng lÊy trªn ®Þa h×nh. c.ChuyÓn ®iÓm mia thµnh Block  LÖnh: BLOCK2POINT  Menu: Biªn vÏ B§/§iÓm mia/ChuyÓn ®æi ®iÓm mia khèi thuéc tÝnh Chøc n¨ng: Chän c¸c ®iÓm mia -> c¸c ®iÓm ®ã sÏ biÕn thµnh block (lµ khèi thuéc tÝnh lÊy tõ b¶n vÏ HAR_MEASURE_POINT.dwg n»m trong th­ môc ...\TopoObj. Cã thÓ më b¶n vÏ ®ã ®Ó söa ®æi c¸c kÝch th­íc text. C¸c thuéc tÝnh : NG lµ phÇn nguyªn, TP lµ phÇn thËp ph©n, ®iÓm chÌn t¹i vÞ trÝ cña ®èi t­îng POINT. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 69 - d. Che ®iÓm mia  LÖnh: DT_HMP  Menu: Biªn vÏ B§/§iÓm mia/Che ®iÓm mia Chøc n¨ng: Chän c¸c ®iÓm mia -> t¹o ®èi t­îng che t¹i vÞ trÝ c¸c ®iÓm, cã thÓ thay ®æi kÝch th­íc cña ®èi t­îng che b»ng c¸c thao t¸c GRIP. Dïng chøc n¨ng t¾t ®­êng bao cña ®èi t­îng che sau khi hoµn thµnh viÖc hiÖu chØnh (b»ng lÖnh HECP). e.T¹o ®iÓm mia tõ khèi thuéc tÝnh  LÖnh: BLOCK2POINT Menu: Biªn vÏ B§/§iÓm ®o /ChuyÓn ®æi ®iÓm mia khèi thuéc tÝnh... XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 4-9: H×nh 4-9: ChuyÓn ®iÓm mia thµnh Block thuéc tÝnh Chøc n¨ng: - : ChuyÓn ®æi c¸c khèi cã thuéc tÝnh theo quy ­íc thµnh ®iÓm mia. - : ChuyÓn ®æi c¸c ®iÓm mia thµnh khèi thuéc tÝnh cã c¸c thuéc tÝnh theo quy ­íc, tªn khèi ®­îc ®Æt trong hép tªn khèi “Tªn khèi”. NÕu §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 70 - sai tªn khèi, ch­¬ng tr×nh tù ®éng lÊy khèi trong b¶n vÏ. “...\Topo\TopoObj\HAR_MEASURE_POINT.dwg” - Cã 2 thuéc tÝnh “NG” lµ phÇn nguyªn ®iÓm ®o, “TP” lµ phÇn thËp ph©n ®iÓm ®o. - Ng­êi dïng cã thÓ thay ®æi cao ch÷, kiÓu ch÷ vv. - Trong Tag Name lµ c¸c quy ­íc vÒ thuéc tÝnh khi chuyÓn ®æi. - Xo¸ ®èi t­îng nÕu ®­îc ®¸nh dÊu sÏ xo¸ c¸c block sau khi t¹o thµnh ®iÓm mia hoÆc c¸c ®iÓm mia sau khi t¹o block. 4.6. t¹o khung b¶n ®å 4.6.1. T¹o l­íi  LÖnh: CREATE_MAPGRID Menu: Biªn vÏ B§/T¹o l­íi to¹ ®é Chøc n¨ng: X¸c ®Þnh giíi h¹n r¶i l­íi b»ng 2 ®iÓm. L­íi to¹ ®é lµ ®èi t­îng cña ch­¬ng tr×nh, sö dông lÖnh HECP ®Ó hiÖu chØnh c¸c tham sè. 4.6.2. HiÖu chØnh hÖ l­íi to¹ ®é Sö dông lÖnh HECP ®Ó hiÖu chØnh hÖ l­íi to¹ ®é. XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 4-10: H×nh 4-10: HiÖu chØnh l­íi to¹ ®é §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 71 - Chøc n¨ng: - Cho phÐp thay ®æi to¹ ®é gèc cña l­íi. - Cho phÐp thay ®æi sè nót l­íi theo chiÒu ®øng vµ chiÒu ngang. - Cho phÐp thay ®æi kÝch th­íc « l­íi (kho¶ng c¸ch gi÷a 2 nót l­íi). - Cã thÓ ®iÒn to¹ ®é t¹i c¸c nót l­íi. 4.7. T¹o tê b¶n ®å 4.7.1. §Æt tû lÖ b¶n in  LÖnh: SSCLMAP  Menu: Biªn vÏ B§/§Æt tû lÖ b¶n ®å Tû lÖ b¶n ®å: NhËp tû lÖ b¶n ®å cÇn in. Chøc n¨ng: T¹o c¸c tê b¶n ®å cã g¾n khung vµ ®Æt ë kh«ng gian giÊy vÏ. Khung b¶n ®å lµ ®èi t­îng cña phÇn mÒm, to¹ ®é gèc tù ®éng lÊy trªn b¶n vÏ. Khung phô thuéc tû lÖ sÏ in, v× thÕ tr­íc khi t¹o tê b¶n ®å cÇn x¸c ®Þnh tû lÖ b¶n in. 4.7.2. T¹o tê b¶n ®å  LÖnh: CREATE_MAPFRAME Menu: Biªn vÏ B§/T¹o tê b¶n ®å H×nh 4-11: T¹o khung trong H×nh 4-12: ChuyÓn khung sang kh«ng gian vËt thÓ kh«ng gian ph¼ng §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 72 - Chøc n¨ng: T¹o tõng vïng b¶n ®å th«ng qua hai ®iÓm gãc tr¸i d­íi vµ gãc ph¶i trªn cña vïng cÇn t¹o (sö dông chÕ ®é truy b¾t node ®Ó b¾t vµo c¸c nót l­íi ®· r¶i ®Ó ®¶m b¶o to¹ ®é sÏ nguyªn) ->Tù ®éng chuyÓn sang kh«ng gian giÊy vÏ ®Ó chÌn tê b¶n ®å ®· t¹o. 4.7.3. HiÖu chØnh khung b¶n ®å Sö dông lÖnh HECP ®Ó hiÖu chØnh khung b¶n ®å: H×nh 4-12: HiÖu chØnh khung b¶n ®å 4.7.4.ChÌn s¬ ®å ph©n m¶nh  LÖnh: CREATE_MAPSIGN Menu: Biªn vÏ B§/ChÌn s¬ ®å ph©n m¶nh H×nh 4-13: ChÌn s¬ ®å ph©n m¶nh §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 73 - Chøc n¨ng: - ChÌn c¸c ®èi t­îng ph©n m¶nh trªn b¶n ®å. - Sö dông lÖnh HECP ®Ó hiÖu chØnh c¸c thuéc tÝnh h×nh häc, lÖnh DET ®Ó hiÖu chØnh néi dung c¸c «. 4.7.5. T¹o khung b¶n ®å xiªn  LÖnh: SLANTINGFRAME Menu: Biªn vÏ B§/T¹o khung b¶n ®å xiªn H×nh 4-14: T¹o khung xiªn Chøc n¨ng: Trong mét sè tr­êng hîp ®Ó tiÕt kiÖm giÊy khi in, cÇn bè trÝ khung b¶n ®å nghiªng víi trôc X mét gãc nµo ®ã. Ph­¬ng ph¸p nµy cho phÐp t¹o mét khung b¶n ®å xiªn. §­êng t©m ®Ó x¸c ®Þnh chiÒu xiªn khung (cã thÓ lµ mét ®a tuyÕn hë) §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 74 - H×nh 4-15: Xoay khung b¶n ®å ®Ó in L­u ý: Sö dông c¸c lÖnh UCS (3Point) vµ PLAN ®Ó xoay l¹i khung theo h­íng trôc X. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 75 - CH¦¥NG v Thùc nghiÖm tÝnh to¸n khèi l­îng má theo ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t ®øng 5.1. NhËp d÷ liÖu §Ó gióp cho c«ng viÖc tÝnh to¸n khèi l­îng th× d÷ liÖu ®Çu vµo ®­îc x©y dùng tõ ch­¬ng tr×nh Topo. Sè liÖu ®Çu vµo lµ c¸c ®iÓm ®o: tõ tÖp v¨n b¶n to¹ ®é, tõ sæ ®o, m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö … 5.1.1. NhËp d÷ liÖu tõ tÖp to¹ ®é Khi ®i ®o ngoµi thùc ®Þa, ng­êi sö dông ghi sæ ®o theo d¹ng (thø tù , X,Y,Z, ghi chó m· ®Þa vËt) råi nhËp sè liÖu b»ng ch­¬ng tr×nh Excel, Notepad, Word…, vµ ghi ra tÖp *.txt. vµ l­u vµo æ ®Üa cña m¸y tÝnh. (Thùc nghiÖm t«i l­u vµo æ F cña m¸y tÝnh.) C¸ch thùc hiÖn ®­a sè liÖu tõ tÖp Text vµo trong ch­¬ng tr×nh. Khëi ®éng ch­¬ng tr×nh Topo xuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 5-1: H×nh 5-1: NhËp sè liÖu tõ Topo §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 76 - B­íc thùc hiÖn: * X©y dùng m« h×nh TIN cho tËp ®iÓm “®Çu th¸ng” Menu: NhËp d÷ liÖu/NhËp tõ tÖp TXT  LÖnh : HSENZ  XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 5-2: H×nh 5-2: NhËp sè liÖu tõ tÖp *TXT 5.1.2. NhËp sè liÖu tõ m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö B­íc thùc hiÖn 1: NhËp sè liÖu ®Çu th¸ng Trong ch­¬ng tr­íc em ®· nãi ®Õn c¸c b­íc më file d÷ liÖu tõ m¸y toµn ®¹c ®iÓn tö v× vËy em kh«ng nh¾c l¹i nh÷ng thao t¸c ®ã n÷a. Em xin ®i vµo nh÷ng b­íc cô thÓ lu«n. NhËp d÷ liÖu h×nh 5-3: - T¹i « “Tªn” nhËp tªn tr¹m ®øng m¸y. - To¹ ®é (X,Y,Z) cña ®iÓm tr¹m m¸y ®­îc tÝnh b»ng ph­¬ng ph¸p giao héi nghÞch. - T¹i « “D.H” nhËp tªn tr¹m ®Þnh h­íng. - T¹i C«ng ty Cæ PhÇn xi m¨ng Bót S¬n sö dông m¸y Leica IDX nhËp sè liÖu theo d¹ng dµi xiªn : Sè kiÖu tÖp l­u trong m¸y tÝnh §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 77 - H×nh 5-3: Sè liÖu ®Çu th¸ng nhËp tõ m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö B­íc thùc hiÖn 2: T¹o ®iÓm Menu: Thao t¸c tÖp/T¹o ®iÓm vµ tho¸t KÕt thóc sÏ cã mét tËp hîp ®iÓm ®Þa h×nh trªn b¶n vÏ ®­îc x©y dùng. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 78 - B­íc thùc hiÖn 3: Qu¶n lý tËp ®iÓm ®Çu th¸ng  LÖnh: PSM Menu: §Þa h×nh/X©y dùng tËp ®iÓm XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 5-4: H×nh 5-4: Qu¶n lý tËp ®iÓm - §Æt tªn cho tËp hîp ®iÓm t¹i « Tªn.VÝ dô: dauthang - Chän c¸c lo¹i ®èi t­îng tham gia tËp hîp ®iÓm trªn Läc c¸c ®èi t­îng. - BÊm phÝm “ChÊp nhËn” ®Ó chän c¸c ®èi t­îng trªn b¶n vÏ. C¸c ®èi t­îng ®­îc chän sÏ ®­îc läc theo ®iÒu kiÖn ®· ®Æt ë trªn B­íc thùc hiÖn 5: X©y dùng m« h×nh Tin cho tËp ®iÓm ®Çu th¸ng  LÖnh: DT_CT Menu: §Þa h×nh/T¹o m« h×nh l­íi tam gi¸c. XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 5-5: H×nh 5-5: T¹o m« h×nh tam gi¸c §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 79 - - NhËp tªn, m« t¶ cña m« h×nh t¹i « m« t¶. VÝdô :Mohinhdauthang - Chän tËp hîp ®iÓm t­¬ng øng ®Ó x©y dùng m« h×nh.VÝdô: dauthang BÊm phÝm “ ChÊp nhËn” KÕt thóc sÏ cã m« h×nh ®Þa h×nh l­íi tam gi¸c trªn b¶n vÏ ®­îc x©y dùng H×nh 5-6: M« h×nh ®Çu th¸ng B­íc thùc hiÖn: * X©y dùng m« h×nh TIN cho tËp ®iÓm “cuèi th¸ng” X©y dùng m« h×nh TIN cho tËp ®iÓm “cuèi th¸ng” t­¬ng tù nh­ m« h×nh TIN tËp ®iÓm “®Çu th¸ng”. B­íc thùc hiÖn 6: NhËp sè liÖu cuèi th¸ng Sè liÖu nhËp tõ m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö xuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 5-7: §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 80 - H×nh 5-7: Sè liÖu cuèi th¸ng nhËp tõ m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö B­íc thùc hiÖn 7: T¹o ®iÓm Menu: Thao t¸c tÖp/T¹o ®iÓm vµ tho¸t KÕt thóc sÏ cã mét tËp hîp ®iÓm ®Þa h×nh trªn b¶n vÏ ®­îc x©y dùng. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 81 - B­íc thùc hiÖn 8: Qu¶n lý tËp ®iÓm cuèi th¸ng  LÖnh: PSM Menu: §Þa h×nh/X©y dùng tËp ®iÓm XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 5-8: H×nh 5-8: Qu¶n lý tËp ®iÓm - §Æt tªn cho tËp hîp ®iÓm t¹i « Tªn.VÝdô: cuoithang - Chän c¸c lo¹i ®èi t­îng tham gia tËp hîp ®iÓm trªn Läc c¸c ®èi t­îng. - BÊm phÝm “ChÊp nhËn” ®Ó chän c¸c ®èi t­îng trªn b¶n vÏ. C¸c ®èi t­îng ®­îc chän sÏ ®­îc läc theo ®iÒu kiÖn ®· ®Æt ë trªn B­íc thùc hiÖn 9: X©y dùng m« h×nh Tin cho tËp ®iÓm cuèi th¸ng  LÖnh: DT_CT Menu: §Þa h×nh/T¹o m« h×nh l­íi tam gi¸c. XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 5-9: H×nh 5-9:T¹o m« h×nh tam gi¸c §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 82 - - NhËp tªn, m« t¶ cña m« h×nh t¹i « m« t¶. VÝdô :Mohinhcuoithang - Chän tËp hîp ®iÓm t­¬ng øng ®Ó x©y dùng m« h×nh cuoithang BÊm phÝm “ ChÊp nhËn” Khi ®ã m« h×nh TIN cña ®Þa h×nh “®Çu th¸ng” còng nh­ ®Þa h×nh “cuèi th¸ng” ®­îc thiÕt lËp h×nh 5-10: H×nh 5-10: M« h×nh Tin ®Çu th¸ng vµ cuèi th¸ng B­íc thùc hiÖn 10: X¸c ®Þnh vïng bao quanh khu vùc cÇn tÝnh khèi l­îng  LÖnh: Pl Menu: Draw/Polyline Chän vïng bao quanh khu vùc cÇn tÝnh khèi l­îng h×nh 5-11: §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 83 - H×nh 5-11: Giíi h¹n tÝnh to¸n Sau ®ã l­u b¶n vÏ vµo th­ môc trong m¸y tÝnh . VÝ dô: ë ®©y em l­u vµo æ F víi tªn tÖp mohinhTiN.dwg 5.2. TÝnh khèi l­îng khai th¸c b»ng phÇn mÒm HSMO Khëi ®éng ch­¬ng tr×nh HSMO , sau ®ã më tÖp b¶n vÏ ®· ®­îc x©y dùng b»ng phÇn mÒm Topo. H×nh 5-12: H×nh 5-12: M« h×nh ®­îc më b»ng HSMO §­êng giíi h¹n bao quanh khu vùc cÇn tÝnh khèi l­îng §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 84 - B­íc thùc hiÖn 1: LËp trôc mÆt c¾t th¼ng  LÖnh: HS_TRUCMC_BOCXUC Menu: TÝnh bèc xóc / LËp trôc mÆt c¾t th¼ng H×nh 5-13: LËp trôc mÆt c¾t th¼ng + §­a chuét chän vµo Polyline bao ranh giíi h¹n vïng ®Þa h×nh cÇn tÝnh to¸n. + X¸c ®Þnh h­íng trôc: §iÓm ®Çu: §iÓm cuèi: H×nh 5-14: Trôc mÆt c¾t th¼ng §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 85 - B­íc thùc hiÖn 2: HiÖu chØnh trôc mÆt c¾t ®· cã Sö dông lÖnh "HECP" ®Ó g¸n c¸c tham sè cho hÖ trôc. XuÊt hiÖn hép tho¹i h×nh 5-15: H×nh 5-15: HiÖu chØnh trôc mÆt c¾t - Xo¸ mÆt c¾t: Xãa ®i nh÷ng mÆt c¾t kh«ng c¾t qua vïng giíi h¹n, nÕu kh«ng xo¸ th× khi tÝnh khèi l­îng bèc xóc m¸y sÏ b¸o “ Ch­a lËp trôc mÆt c¾t” - G¸n c¸c th«ng sè cho tuyÕn mÆt c¾t: NhÊp ®óp chuét xuÊt hiÖn b¶ng c¸c th«ng sè cho tuyÕn: chän ®Þa h×nh tù nhiªn ®Çu kú vµ cuèi kú h×nh 5-16: H×nh 5-16: C¸c th«ng sè cho tuyÕn trôc mÆt c¾t - VÏ hÖ mÆt c¾t tÝnh khèi l­îng: NhÊp ®óp chuét xuÊt hiÖn b¶ng lËp mÆt c¾t tÝnh khèi l­îng vµ chän c¸c « t­¬ng øng vµ chÊp nhËn OK. H×nh 5-17: G¸n c¸c th«ng sè cho tuyÕn mÆt c¾t VÏ hÖ mÆt c¾t tÝnh khèi l­îng Xo¸ mÆt c¾t kh«ng ®i qua vïng giíi h¹n §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 86 - H×nh 5-17: B¶ng lËp c¸c mÆt c¾t tÝnh khèi l­îng T¹i dßng nh¾c lÖnh Command “ ®iÓm chÌn” : ta ®­a chuét ra mµn h×nh sÏ ®ù¬c c¸c hÖ mÆt c¾t t­¬ng øng h×nh 5-18: H×nh 5-18: B¶ng vÏ c¸c hÖ mÆt c¾t Cuèi th¸ng §Çu th¸ng §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 87 - B­íc thùc hiÖn 3: LËp b¶ng tæng hîp bèc xóc  LÖnh: : HS_MC_BANGDT_TONGHOP Menu: TÝnh bèc xóc / B¶ng tæng hîp ®µo ®¾p XuÊt hiÖn b¶ng h×nh 5-19: H×nh 5-19: LËp b¶ng tæng hîp bèc xóc ®Êt ®¸ §­a chuét vµo OK sÏ ®­îc b¶ng tæng hîp ®µo ®¾p, bèc xóc b¶ng 1 h×nh 5-20: H×nh 5-20: B¶ng tæng hîp bèc xóc §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 88 - 5.3. TÝnh khèi l­îng Trªn c¬ së sè liÖu thùc tÕ cña c«ng ty xi m¨ng Bót S¬n t«i ®· tiÕn hµnh sè ho¸ vµ tÝnh to¸n khèi l­îng B¶ng 1. KÕt qu¶ tÝnh khèi l­îng tõ phÇn mÒm Topo-HsMo §Þa ®iÓm Khèi L­îng (m3) §¸ tån PhÇn mÒm ToPo-Hsmo Tæng 49720.14 §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 89 - KÕt luËn Sau mét thêi gian nghiªn cøu, lµm viÖc khÈn tr­¬ng vµ nghiªm tóc, cïng víi sù h­íng dÉn chØ b¶o tËn t×nh cña TS. Ph¹m C«ng Kh¶i, c¸c thÇy c« trong Bé m«n Tr¾c ®Þa má, c¸c c¸n bé kü thuËt Phßng tr¾c ®Þa C«ng ty Cæ PhÇn xi m¨ng Bót S¬n cïng c¸c anh chÞ, b¹n ®ång nghiÖp t«i ®· hoµn thµnh b¶n ®å ¸n tèt nghiÖp víi ®Ò tµi ''øng dông phÇn mÒm Topo-HsMo trong c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å vµ tÝnh khèi l­îng khai th¸c má ''. Qua thêi gian lµm ®å ¸n, thö nghiÖm vµ ¸p dông thùc tÕ thµnh lËp b¶n ®å vµ tÝnh khèi l­îng ë C«ng ty Cæ PhÇn xi m¨ng Bót S¬n b»ng phÇn mÒm Topo- HsMo t«i rót ra mét sè kÕt luËn sau: - §å ¸n nªu ®­îc kh¸i qu¸t vÒ ®Þa chÊt, c«ng t¸c tr¾c ®Þa cña C«ng ty Cæ PhÇn xi m¨ng Bót S¬n. - Kh¸i qu¸t c¸c b­íc thµnh lËp b¶n ®å vµ tÝnh to¸n khèi l­îng ®µo ®¾p. - PhÇn mÒm ®­îc x©y dùng trªn c¬ së nh÷ng thuËt to¸n hiÖn ®¹i cã c¬ së khoa häc chÆt chÏ. - PhÇn mÒm cã tÝnh ®ång bé cao, d÷ liÖu ®­îc ®Þnh d¹ng theo chuÈn ViÖt nam. B¶n ®å sè ®­îc lËp tõ sè liÖu ®o hoÆc sè ho¸ b¶n ®å, tÝnh to¸n khèi l­îng ®­îc thùc hiÖn trong cïng mét m«i tr­êng d­íi d¹ng d÷ liÖu 3D. HÖ thèng phÇn mÒm tu©n thñ theo mét hÖ thèng ®Þnh d¹ng chuÈn quèc tÕ DXF (Data eXchange Format) thuËn lîi cho viÖc trao ®æi d÷ liÖu víi c¸c m«i tr­êng kh¸c. - KÕt qu¶ tÝnh to¸n ®¹t ®é chÝnh x¸c cao. - C¸c thanh c«ng cô phong phó, øng dông réng r·i trong nhiÒu lÜnh vùc giao th«ng, x©y dùng, thuû lîi, n«ng nghiÖp... ViÖc sö dông m«®un nµo lµ thÝch hîp, lµ tèi ­u ®iÒu ®ã phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ tuú vµo lÜnh vùc øng dông. V× thêi gian vµ tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn néi dung b¶n ®å ¸n kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, em rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy c«, c¸c anh chÞ vµ b¹n bÌ ®Ó b¶n ®å ¸n ®­îc hoµn thiÖn h¬n. §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 90 - Mét lÇn n÷a t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn chØ b¶o tËn t×nh cña thÇy TS. Ph¹m C«ng Kh¶i vµ c¸c thÇy c« trong Bé m«n Tr¾c ®Þa Má cïng c¸c thÇy c« trong khoa Tr¾c ®Þa Tr­êng §¹i häc - Má §Þa ChÊt ®· nhiÖt t×nh h­íng dÉn em hoµn thµnh b¶n ®å ¸n nµy. C¶m ¬n c¸c b¹n ®· ®ãng gãp ý kiÕn ®Ó t«i hoµn thµnh ®å ¸n cña m×nh. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Hµ Néi, ngµy 15 th¸ng 6 n¨m 2008 Sinh viªn thùc hiÖn NguyÔn Thanh Tïng §å ¸n tèt nghiÖp  Tr­êng §¹i Häc Má §Þa ChÊt SV: NguyÔn Thanh Tïng Líp: Tr¾c §Þa Má _CT_K48- 91 - Tµi liÖu tham kh¶o [1]. Ph¹m C«ng Kh¶i, ''Gi¸o tr×nh tin häc øng dông chuyªn nghµnh Tr¾c ®Þa Má - C«ng tr×nh'', Hµ néi 2005. [2]. NguyÔn §×nh BÐ, Vâ ChÝ Mü, NguyÔn Xu©n Thôy, ''Gi¸o tr×nh Tr¾c ®Þa Má''. Nhµ xuÊt b¶n giao th«ng vËn t¶i, Hµ néi 1999. [3]. Vâ ChÝ Mü, ''Gi¸o tr×nh Tr¾c ®Þa Má''. Nhµ xuÊt b¶n x©y dùng, Hµ néi 2002. [4].TrÇn VÜnh H­ng, An HiÖp, ''Sö dông phÇn mÒm Autodesk - Softdesk trong thiÕt kÕ ®­êng «t« theo tiªu chuÈn AASHTO''. Nhµ xuÊt b¶n giao th«ng vËn t¶i, Hµ Néi 2000. [5]. ''Qui ph¹m kÜ thuËt tr¾c ®Þa Má ë c¸c má than'', Bé c«ng nghiÖp 1997. [6]. Ph¹m V¨n Êt (1996), ''Kü thuËt lËp tr×nh TURBO - PASCAL 5-7'' Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc kü thuËt, Hµ Néi. [7]. Hoµng Ngäc Hµ, Tr­¬ng Quang HiÕu (1999), ''C¬ së to¸n häc xö lý sè liÖu tr¾c ®Þa''. [8]. ''Gi¸o tr×nh Tr¾c ®Þa phæ th«ng - TËp I, II'', (Bé m«n Tr¾c ®Þa phæ th«ng - Tr­êng §¹i häc Má - §Þa ChÊt Hµ Néi. [9]. ''TiÕng anh chuyªn nghµnh Tr¾c ®Þa má'', Nhµ xuÊt b¶n x©y dùng Hµ Néi – 2002. [10]. Gi¸o tr×nh h­íng dÉn sö dông Topo – Hsmo cña C«ng ty Hµi Hoµ