Đồ án Nghiên cứu xây dựng hệ thống quản lý chất thải rắn cho quận 5, thành phố Hồ Chí Minh quy hoạch đến năm 2032

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO ÑAÏI HOÏC KYÕ THUAÄT COÂNG NGHEÄ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH KHOA MÔI TRƯỜNG VÀ CÔNG NGHỆ SINH HỌC ------------o0o----------- ĐỒ ÁN MÔN HỌC ĐỀ TÀI: NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG HỆ THỐNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN CHO QUẬN 5, TP HCM QUY HOẠCH ĐẾN NĂM 2032. GVHD: Th.S Vũ Hải Yến Nhóm 1: 1. Đoàn Tuấn Quý 2. Nguyễn Thị Khánh Ngân Tp, HCM ngày 18 tháng 04 năm 2012 MỤC LỤC Chương 1: Tổng Quan Về Chất Thải Rắn Đô Thị Khái niệm Phân loại chất thải rắn Thành phần của chất thải rắn Tác đông của chất thải rắn sinh hoạt Chương 2: Điều Kiện Kinh Tế - Xã Hội Quận 5 Điều kiện tự nhiên Điều kiện kinh tế Điều kiện xã hội Chương 3: Tổng Quan Tình Hình Quản Lý Chất Thải Rắn Quận 5 Hiện trạng quản lý chất thải rắn Quận 5 Nhận xét và đánh giá hiện trạng chất thải rắn Quận 5 Chương 4: Tính Toán Thiết Kế Hệ Thống Thu Gom Chất Thải Rắn Quận 5 Chương 5: Tính Toán Kinh Tế Cho Hệ Thống Thu Gom Chất Thải Rắn Quận 5 Chương 6: Đề Xuất Các Phương Pháp Quản Lý Chất Thải Rắn Cho Quận 5 CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN ÑOÂ THÒ CTR gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí, moâi tröôøng nöôùc maët, moâi tröôøng nöôùc ngaàm, moâi tröôøng ñaát… ÔÛ Vieät Nam oâ nhieãm moâi tröôøng soáng noùi chung vaø CTR noùi rieâng taïi caùc ñoâ thò lôùn ñang thöïc söï laø moái quan taâm chung cuûa nhaø nöôùc, chính quyeàn caùc caáp vaø ngöôøi daân ñang sinh soáng taïi ñoù. Coâng cuoäc ñoåi môùi ñang taùc ñoäng tích cöïc ñeán möùc ñoä ñoâ thò hoaù ôû Vieät Nam, cô sôû kyõ thuaät haï taàng quaù yeáu keùm vaø khoâng phaùt trieån ñoàng boä vôùi quaù trình ñoâ thò hoaù, laïi ít ñöôïc chaêm soùc neân tình traïng moâi tröôøng bò sa suùt nghieâm troïng. Tình hình öù ñoïng phaân raùc do thieáu trang thieát bò kyõ thuaät caàn thieát vaø hieäu quaû quaûn lyù keùm ñang gaây trôû ngaïi cho söï phaùt trieån kinh teá trong nöôùc vaø chính saùch môû cöûa cuûa kinh teá nöôùc ngoaøi. OÂ nhieãm CTR ôû ñoâ thò ñang laø vaán ñeà böùc xuùc, ñoâ thò caøng phaùt trieån, löôïng CTR caøng lôùn, tính ñoäc haïi cuûa CTR caøng taêng. Theo baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng cuûa caùc tænh, thaønh trong nhöõng naêm gaàn ñaây cho thaáy: Do taùc ñoäng cuûa söï gia taêng daân soá ñoâ thò, möùc soáng vaø tính chaát tieâu duøng cuûa ngöôøi daân vaø taùc ñoäng cuûa phaùt trieån kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa ñoâ thò, khoái löôïng CTR ôû nöôùc ta ngaøy caøng lôùn. Löôïng CTR ñoâ thò neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù, thu gom vaø xöû lyù toát, seõ daãn ñeán haøng loaït haäu quaû tieâu cöïc ñoái vôùi moâi tröôøng ñoâ thò. Khái niệm Theo quan nieäm chung: chaát thaûi raén laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con ngöôøi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa mình (bao goàm caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng v.v…). trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng soáng. Theo quan ñieåm môùi: chaát thaûi raén ñoâ thò (goïi chung laø raùc thaûi ñoâ thò) ñöôïc ñònh nghóa laø: Vaät chaát maø ngöôøi taïo ra ban ñaàu vöùt boû ñi trong khu vöïc ñoâ thò maø khoâng ñoøi hoûi ñöôïc boài thöôøng cho söï vöùt boû ñoù. Theo quan nieäm naøy, chaát thaûi raén ñoâ thò coù caùc ñaëc tröng sau: Bò vöùt boû trong khu vöïc ñoâ thò; Nhaø nöôùc coù traùch nhieäm thu doïn. Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén: Caùc nguoàn chuû yeáu phaùt sinh ra chaát thaûi raén ñoâ thò bao goàm: Töø caùc khu daân cö (chaát thaûi sinh hoaït); Töø caùc trung taâm thöông maïi; Töø caùc coâng sôû, tröôøng hoïc, coâng trình coâng coäng; Töø caùc dòch vuï ñoâ thò, saân bay; Töø caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp; Töø caùc hoaït ñoäng xaây döïng ñoâ thò; Töø caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi vaø töø caùc ñöôøng oáng thoaùt nöôùc cuûa thaønh phoá. a. Chaát thaûi sinh hoaït Chaát thaûi raén sinh hoaït laø nhöõng chaát thaûi raén ñöôïc thaûi ra do quaù trình sinh hoaït haøng ngaøy cuûa con ngöôøi taïi nhaø ôû, chung cö, cô quan, tröôøng hoïc, caùc cô sôû saûn xuaát, hoä kinh doanh, khu thöông maïi vaø nhöõng nôi coâng coäng khaùc. Chaát thaûi raén sinh hoaït khoâng bao goàm nhöõng chaát thaûi nguy haïi, buøn caën, chaát thaûi y teá, chaát thaûi raén xaây döïng vaø nhöõng chaát thaûi töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp. Nguoàn phaùt sinh - Hoä gia ñình: Raùc thöïc phaåm töôi soáng, raùc thöïc phaåm chín, caùc loaïi tuùi ni loâng, raùc vöôøn, tuùi vaûi, thuyû tinh, goã, traùi caây, lon nhoâm, thieác, caùc chaát thaûi ñaëc bieät khaùc nhö xaêng, nhôùt, loáp xe, ruoät xe, vaät duïng gia ñình hö hoûng nhö keä saùch, ñeøn, tuû… - Khu thöông maïi. Carton, giaáy, nhöïa, raùc thöïc phaåm, laù caây, ñoà ñieän hö hoûng nhö tivi tuû laïnh, maùy giaët, pin, daàu nhôùt… - Coâng sôû. Giaáy , carton, nhöïa, tuùi nilong, raùc thöïc phaåm, thuyû tinh, caùc chaát thaûi ñaëc bieät nhö ñeøn, tuû, keä saùch, pin, daàu nhôùt… - Ñöôøng phoá. Laù caây, tuùi nilong, thöïc phaåm… b. Chaát thaûi raén coâng nghieäp Chaát thaûi raén coâng nghieäp laø loaïi chaát thaûi bò loaïi boû khoûi quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp. Löôïng chaát thaûi naøy chöa phaûi laø phaàn loaïi boû cuoái cuøng cuûa voøng ñôøi saûn phaåm maø noù coù theå söû duïng laøm ñaàu vaøo cho moät soá nghaønh coâng nghieäp khaùc. c. Chaát thaûi xaây dựng Chaát thaûi xaây döïng goàm caùc pheá thaûi nhö ñaát ñaù, gaïch ngoùi, beâ toâng, caùt, soûi…do caùc hoaït ñoäng xaây döïng hay ñaäp phaù caùc coâng trình xaây döïng, chaát thaûi xaây döïng goàm: Vaät lieäu xaây döïng trong quaù trình dôõ boû caùc coâng trình xaây döïng Ñaát ñaù do vieäc ñaøo moùng trong xaây döïng Caùc vaät lieäu nhö kim loaïi caùc chaát deûo khaùc… Ngoaøi ra coøn caùc vaät lieäu xaây döïng caùc haï taàng kyõ thuaät nhö traïm xöû lyù nöôùc thieân nhieân, caùc buøn caën trong oáng thoaùt nöôùc cuûa thaønh phoá. Baûng 1 : Thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò theo nguoàn phaùt sinh Nguoàn phaùt sinh % Troïng löôïng Dao ñoäng Trung bình Daân cö & khu thöông maïi 60 -70 62,0 Chaát thaûi ñaëc bieät (daàu môõ, bình ñieän) 3 – 12 5,0 Chaát thaûi nguy haïi 0,1 – 1,0 0,1 Cô quan, coâng sôû 3 – 5 3,4 Coâng trình xaây döïng 8 – 20 14 Ñöôøng phoá 2 - 5 3,8 Khu vöïc coâng coäng 2 – 5 3.0 Thuyû saûn 1.5 – 3 0,7 Buøn töø nhaø maùy 3 – 8 6 100 (Nguoàn George Tchobnaglous, etal, Mcgraw – hill Inc, 2009) Phaân loaïi chaát thaûi raén 1.2.1 Raùc thöïc phaåm Ñoù laø nhöõng chaát thaûi töø nguoàn thöïc phaåm, noâng phaåm hoa quaû trong quaù trình saûn xuaát, thu hoaïch, cheá bieán, baûo quaûn bò hö bò thaûi loaïi ra. Tính chaát ñaëc tröng loaïi naøy laø quaù trình leân men cao, nhaát laø trong ñieàu kieän aåm ñoä khoâng khí 85-90% nhieät ñoä 30 –350C. Quaù trình naøy gaây muøi thoái noàng naëc vaø phaùt taùn vaøo khoâng khí nhieàu baøo töû naám beänh. Loaïi naøy thöôøng lôùn, ởï thaønh phoá Hoà Chí Minh chieám 58 - 60%. 1.2.2 Raùc taïp Töø coâng sôû, nhaø aên, khu chôï. ÔÛ ñaây vöøa coù loaïi phaân giaûi nhanh choùng nhöng laïi vöøa coù loaïi phaân giaûi chaäm hoaëc khoù phaân giaûi (nhö bao nylon). Coù loaïi ñoát ñöôïc nhöng coù loaïi khoâng chaùy. Loaïi ñoát ñöôïc bao goàm caùc chaát giaáy, bìa, plastic, vaûi, cao su, da, goã laù caây; loaïi khoâng chaùy goàm thuûy tinh, ñoà nhoâm, kim loaïi. 1.2.3 Xaø baàn buøn coáng Chaát thaûi cuûa quaù trình xaây döïng vaø chænh trang ñoâ thò bao goàm buïi ñaù, maûnh vôõ, beâ toâng, goã, gaïch, ngoùi, ñöôøng oáng nhöõng vaät lieäu thöøa cuûa trang bò noäi thaát. Loaïi naøy chieám moät löôïng khoaûng 35 - 40% theo soá lieäu cuûa coâng ty dòch vuï coâng coäng. 1.2.4 Tro Tro beáp vaø tro trong caùc coâng ngheä ñoát coù thaønh phaàn chuû yeáu laø carbon vaø kali, caùc chaát khoaùng khaùc khi khoâ coù gioù thì gaây buïi bay muø mòt khi öôùt thì keát dính. Tuy nhieân tro coù tính haáp phuï lyù hoïc raát cao, ñaëc bieät laø haáp phuï muøi,vaø coù khaû naêng laøm trung hoøa moâi tröôøng chua. 1.2.5 Chaát thaûi töø nhaø maùy nöôùc Bao goàm buøn caùt laéng trong quaù trình ngöng tuï chieám 25 – 29 %.Thaønh phaàn caáp haït coù thay ñoåi ñoâi chuùt do nguoàn nöôùc laáy vaøo vaø quaù trình coâng ngheä. 1.2.6. Chaát thaûi töø caùc nhaø maùy xöû lyù oâ nhieãm Chaát thaûi naøy coù raùc töø caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc, nöôùc thaûi, nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi coâng nghieäp. 1.2.7 Chaát thaûi laø saûn phaåm thöøa noâng nghieäp Xuaát hieän ôû vuøng noâng thoân thaønh phaàn chuû yeáu laø rôm raï (tröø loaïi cho boø aên vaø ñun naáu), daây khoai, caønh laù caây troàng, rau boû.Khoái löôïng phuï thuoäc vaøo muøa vuï vaø ñaëc tính cuõng nhö phong tuïc noâng nghieäp ôû moãi vuøng. Coù vuøng noù laø chaát thaûi nhöng coù vuøng noù laïi laø nguyeân lieäu cho saûn xuaát. 1.2.8 Laù caây vaø caùc nhaønh laù ñoán boû hoaëc gaãy ñoå Trong ñoâ thò caùc ñöôøng phoá coâng vieân vaø khu daân cö thöôøng coù caây boùng maùt moïc, caønh laù cuûa noù cuõng gaây ra loaïi raùc thaûi.Tuy vaäy loaïi naøy khoâng cao, chieám 1-2%. 1.2.9 Chaát thaûi ñoäc haïi Bao goàm caùc chaát thaûi chöùa caùc chaát ñoäc haïi nguy hieåm nhö caùc chaát thaûi phoùng xaï uranthori, caùc loaïi thuoác noå TNT, chaát deã baét löûa, chaát thaûi sinh hoïc, chaát thaûi trong saûn xuaát nhöïa hoaëc chaát thaûi trong saûn xuaát vi truøng. Nghóa laø toaøn boä nhöõng CTR gaây haïi tröïc tieáp vaø raát ñoäc duø ôû möùc raát thaáp ñoái vôùi ngöôøi ñoäng vaät vaø thöïc vaät. Nguoàn CTR coù theå khaùc nhau ôû nôi naøy vaø nôi khaùc, khaùc nhau veà soá löôïng, veà kích thöôùc, phaân boá veà khoâng gian. Trong nhieàu tröôøng hôïp thoáng keâ, ngöôøi ta thöôøng phaân CTR thaønh 2 loaïi chính: chaát thaûi coâng nghieäp vaø chaát thaûi sinh hoaït. ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån cuõng nhö caùc nöôùc ñang phaùt trieån, tyû leä chaát thaûi sinh hoaït thöôøng cao hôn chaát thaûi coâng nghieäp. Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén Thaønh phaàn lyù, hoaù hoïc cuaû chaát thaûi raén ñoâ thò raát khaùc nhau tuyø thuoäc vaøo töøng ñòa phöông, vaøo caùc muøa khí haäu, caùc ñieàu kieän kinh teá vaø nhieàu yeáu toá khaùc. Thaønh phaàn vaät lyù Tyû troïng: Tyû troïng cuûa raùc ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông phaùp caân troïng löôïng vaø coù ñôn vò laø kg/m3. Ñoái vôùi raùc thaûi sinh hoaït, tyû troïng thay ñoåi töø 120 – 590 kg/m3. Ñoái vôùi xe vaän chuyeån raùc coù thieát bò eùp raùc, tyû troïng raùc coù theå leân ñeán 830 kg/m3 . Tyû troïng = m/v ( Kg/m3) m: laø khoái löôïng caân raùc V: laø theå tích chöùa khoái löôïng raùc caân baèng Thaønh phaàn rieâng bieät: Thaønh phaàn naøy thay ñoåi theo vò trí ñòa lyù theo vuøng daân cö, theo möùc soáng, thôøi gian trong ngaøy, trong muøa, trong naêm goàm hôn 14 chuûng loaïi maø ôû ñoù giaáy laø nhieàu nhaát, sau ñoù ñeán thöïc phaåm, raùc laøm vöôøn, raùc sinh hoaït… Ñoä aåm Vieäc xaùc ñònh ñoä aåm cuûa raùc thaûi döïa vaøo tyû leä giöõa troïng löôïng hoaëc khoâ cuûa raùc thaûi. Ñoä aåm khoâ ñöôïc bieåu thò baèng phaàn traêm troïng löôïng khoâ cuûa maãu. Ñoä töôi, khoâ ñöôïc bieåu thò baèng phaàn traêm troïng löôïng öôùt cuûa maãu vaø ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc: Ñoä aåm = {(a-b)/a}. 100(%) a: troïng löôïng ban ñaàu cuûa maãu (Kg) b: troïng löôïng cuûa maãu sau khi saáy khoâ (Kg) Theo VCEP thì chaát thaûi raén ñoâ thò ôû Vieät Nam coù ñoä aåm töø 50 – 70% Nhieät löôïng Nhieät löôïng cuûa raùc ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc: Nhieät löôïng(Btu/lb) = 145,4C + 620 ( H – 1/180) + 41S Trong ñoù: C = carbon (%) H = hydro (%) O = oxy (%) S = löu huyønh (%) Baûng 2 : Thaønh phaàn cuûa raùc thaûi raén ñoâ thò theo tính chaât vaät lyù STT Thaønh Phaàn Tyû Leä (%) Khoaûng dao ñoäng Trung bình Chaát höõu cô 1 Thöïc phaåm thöøa 68,2 – 90 79,1 2 Giaáy 1,0 – 19,7 5,18 3 Giaáy Carton 0-4,6 0,18 4 Nhöïa 0 – 10,8 2,05 5 Nilon 0 – 36,6 6,84 6 Vaûi vuïn 0 – 14,2 0,98 7 Cao su meàm 0 – 0 0 8 Cao su cöùng 0 – 2,8 0,13 9 Goã 0 – 7,2 0,66 Chaát voâ cô 1 Thuyû tinh 0 – 25,0 1,94 2 Lon ñoà hoäp 0 – 10,2 1,05 3 Saét 0 – 0 0 4 Kim loaïi maøu 0 – 3,3 0,36 5 Saønh söù 0 – 10,5 0,74 6 Boâng baêng 0 0 7 Xaø baàn 0 – 9,3 0,67 8 Xoáp 0 – 1,3 0,12 100 (Nguoàn :Trung taâm Centema, 2009) 1.3.2 Thaønh phaàn hoùa hoïc Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa raùc bao goàm nhöõng chaát deã bay hôi khi ñoát ôû nhieät ñoä 9200C, thaønh phaàn tro sau khi ñoát vaø deã noùng chaûy. Taïi ñieåm noùng chaûy theå tích cuûa raùc giaûm 95%. Baûng 3: Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa raùc sinh hoaït STT Thaønh phaàn Loaïi raùc Tính theo % troïng löôïng khoâ Carbon Hydro Oxy Nitô Löu huyønh Tro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 - Thöïc phaåm - Giaáy - Carton - Plastic - Vaûi - Caosu - Da -Raùc laøm vöôøn - Goã - Buïi, tro, gaïch 48.0 3.5 4,4 60.0 55.0 78.0 60.0 47.8 49.5 26.3 6.4 6.0 5.9 7.2 6.6 10.0 8.0 6.0 6.0 3.0 37.5 44.0 44.6 22.8 31.2 11.6 42.7 42.7 2.0 2.6 0.3 0.3 4.6 2.0 10.0 3.4 0.2 0.5 0.4 0.2 0.2 0.15 0.4 0.1 0.1 0.2 5.0 6.0 5.0 10.0 2.45 10.0 10.0 4.5 1.5 68.0 (Nguoàn: Coâng ty Dòch vuï Ñoâ thò vaø Quaûn lyù Nhaø, năm 2009 ) Taùc ñoäng cuûa chaát thaûi raén sinh hoaït 1.4.1. Taùc ñoäng ñeán söùc khoûe con ngöôøi Trong moâi tröôøng khí haäu nhieät ñôùi, gioù muøa, noùng aåm, chaát thaûi bò thoái röûa nhanh laø nguyeân nhaân gaây ra dòch beänh cho con ngöôøi vaø sinh vaät. Ñoäi nguõ lao ñoäng cuûa caùc ñôn vò laøm veä sinh ñoâ thò laøm vieäc trong ñieàu kieän naëng nhoïc, oâ nhieãm naëng neân deã bò nhieãm beänh. Moät soá hoä daân cö soáng gaàn baõi raùc bò aûnh höôûng do muøi hoâi töø raùc phaân huûy. Khi trôøi möa lôùn thì löôïng nöôùc möa chaûy traøn cuoán theo chaát oâ nhieãm töø baõi raùc vaø coù theå traøn vaøo caùc gieáng nöôùc sinh hoaït mieäng hôû gaây aûnh höôûng ñeán chaát löôïng cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân nhaát laø caùc hoä gia ñình soáng ôû khu vöïc thaáp. Raùc sinh hoaït treân ñòa baøn Quaän coù thaønh phaàn chaát höõu cô cao laø moâi tröôøng soáng toát cho caùc vi sinh vaät gaây beänh gaây aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán söùc khoûe ngöôøi daân vaø coâng nhaân veä sinh bôûi caùc beänh veà ñöôøng ruoät, hoâ haáp vaø beänh ung thö… 1.4.2. Taùc ñoäng ñeán caûnh quan ñoâ thò Quaù trình thu gom vaø vaän chuyeån raùc khoâng trieät ñeå seõ daãn ñeán tình traïng toàn ñoïng chaát thaûi ôû caùc Ñoâ thò. Caùc chaát thaûi naøy khi phaân huûy laøm boác muøi hoâi thoái aûnh höôûng ñeán daân cö sinh soáng taïi khu vöïc vaø laøm maát veû myõ quan Ñoâ thò bôûi nhöõng ñoáng raùc ñoù. Chaát thaûi bò rôi vaõi trong quaù trình vaän chuyeån vaø quaù trình thaûi boû voâ yù thöùc cuûa ngöôøi daân (nhaát laø nhöõng khu nhaø saøn, nhaø ven soâng) laøm taét ngheõn doøng nöôùc, gaây ngaäp luït, taét ngheõn giao thoâng khi gaëp möa vaø raùc noåi boàng beành treân maët nöôùc khi thuyû trieàu leân xuoáng. Treân ñòa baøn Quaän coù raát nhieàu beänh vieän, cô quan, tröôøng hoïc vaø nhieàu cô sôû kinh doanh tö nhaân. Vì theá löôïng raùc thaûi ra haèng ngaøy maø coâng nhaân veä sinh khoâng kòp thu gom coù soá löôïng raát lôùn. Beân caïnh ñoù, vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén treân ñòa baøn Quaän vaãn chöa ñöôïc thöïc hieän chaët cheõ, hieän taïi toaøn Quaän chæ thu gom ñöôïc 74,08% toång löôïng raùc thaûi ra trong ngaøy. Ngoaøi ra phöông tieän thu gom coøn haïn cheá, thoâ sô nhö: chöa coù heä thoáng thu gom nöôùc roø ræ, chöa coù heä thoáng thuøng kín laøm rôi vaõi raùc ra ñöôøng khi vaän chuyeån… Theâm vaøo ñoù laø söï thieáu yù thöùc cuûa moät soá ngöôøi daân trong ñòa baøn laøm xuaát hieän moät soá baõi raùc töï phaùt gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. 1.4.3. Taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng 1.4.3.1. Taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng ñaát Khoái löôïng chaát thaûi caøng nhieàu thì dieän tích ñaát söû duïng cho baõi choân laáp caøng lôùn, laøm giaûm dieän tích ñaát söû duïng cho muïc ñích xaây döïng nhaø ôû, khu coâng nghieäp vaø khu cheá xuaát. Söï coù maët cuûa chaát thaûi laøm cho cheát vi sinh vaät trong moâi tröôøng ñaát do thaønh phaàn vaø cô caáu cuûa ñaát thay ñoåi, do thieáu nguoàn khoâng khí cung caáp cho moâi tröôøng ñaát. Caùc chaát höõu cô phaân huyû trong moâi tröôøng ñaát trong ñieàu kieän yeám khí vaø hieáu khí taïo ra caùc chaát khoaùng ñôn giaûn, caùc chaát CH4, H2S, NH3, CO2… gaây ñoäc haïi cho moâi tröôøng. Theá nhöng khaû naêng töï laøm saïch cuûa moâi tröôøng ñaát coù haïn neáu löôïng raùc quaù lôùn seõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát (ñaëc bieät laø nöôùc ræ raùc). Taùc ñoäng lôùn nhaát cuûa baõi raùc ñoái vôùi moâi tröôøng ñaát laø laøm cho moâi tröôøng ñaát bò oâ nhieãm kim loaïi naëng. Söï tích tuï caùc chaát chöùa kim loaïi naëng, caùc chaát khoù phaân huûy nhö nilon, saønh söù, thuûy tinh… trong ñaát laøm aûnh höôûng ñeán chaát löôïng ñaát sau naøy.. 1.4.3.2. Taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng nöôùc Chaát thaûi ñöôïc ngöôøi daân ñoå tröïc tieáp xuoáng coáng raõnh, ao, hoà, keânh, raïch laøm taét ngheõn theâm heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò vaø laø nguoàn gaây oâ nhieãm chính cho moâi tröôøng nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm. Khoái löôïng raùc khoâng ñöôïc thu gom, thaûi thaúng vaøo keânh raïch, soâng hoà laøm cho nguoàn nöôùc maët bò oâ nhieãm. Raùc thaûi laøm ñuïc nöôùc, laøm giaûm beà maët trao ñoåi oxy cuûa nöôùc vôùi khoâng khí vaø laøm maát myõ quan Thaønh phoá. Raùc thaûi sau khi ñöôïc thu gom vaø vaän chuyeån ñeán baõi raùc taäp trung chöa ñöôïc xöû lyù kòp thôøi coøn öù ñoïng trong moät thôøi gian daøi laøm phaùt sinh nöôùc ræ raùc – maø hieän nay chöa coù giaûi phaùp xöû lyù hieäu quaû. Khi nöôùc ræ raùc naøy thaám xuoáng ñaát gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát, gaây aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc xung quanh khu vöïc baõi raùc vaø nguy haïi hôn laø chuùng thaám saâu xuoáng taàng nöôùc ngaàm gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm. 1.4.3.3. Taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng khoâng khí Quaù trình choân laáp raùc laøm phaùt sinh khí CH4, H2S, NH3, CO2 … Söï coù maët cuûa CH4, CO2 goùp phaàn laøm khí haäu noùng leân do hieän töôïng hieäu öùng nhaø kính. Trong quaù trình vaän chuyeån raùc laøm phaùt sinh buïi vaø hôi hoâi thoái vaøo trong moâi tröôøng khoâng khí gaây oâ nhieãm khoâng khí. Ngoaøi ra, moâi tröôøng khoâng khí taïi baõi choân laáp vaø khu vöïc xung quanh coøn bò aûnh höôûng bôûi caùc loaïi vi truøng gaây beänh. Quaù trình thoái röûa xaùc thöïc vaät, ñoäng vaät coù chöùa caùc hôïp chaát goác sulphat laøm phaùt sinh caùc hôïp chaát coù muøi hoâi ñaëc tröng nhö: caùc hôïp chaát metyl mercaptan vaø acide amino butiric. CH3SCH2CH2CH(NH2)COOH ® CH3SH + CH3CH2CH2(NH3)COOH (Methuonine) (metyl mercaptan) (aminobutiric acide) Metyl mercaptan coù theå bieán ñoåi trong ñieàu kieän coù heä men phaân huyû taïo ra methyl alcohol vaø H2S: CH3 + H2O ® CH4OH + H2S Quaù trình phaân giaûi caùc chaát thaûi chöùa nhieàu ñaïm trong raùc bao goàm caû leân men chua, leân men thoái, moác xanh, moác vaøng, coù muøi hoâi thiu. Coù hai loaïi vi sinh vaät, loaïi thöù nhaát tieát ra nhieàu enzyme hoãn hôïp, ñeå coù theå phaân huyû taát caù caùc thaønh phaàn hoâi thiu gluxit vaø lipid trong raùc. Loaïi thöù hai, vi sinh vaät tieát ra moät enzyme rieâng leû vaø khaû naêng cuûa chuùng chæ phaân huyû ñöôïc moät thaønh phaàn nhaát ñònh trong raùc. Tuyø ñieàu kieän moâi tröôøng maø caùc raùc thaûi coù nhöõng heä vi sinh vaät phaân huyû acide amin thieáu khí vaø yeám khí. + Trong ñieàu kieän hieáu khí: acide amin trong chaát thaûi höõu cô ñöôïc men phaân giaûi vaø vi khuaån taïo thaønh acide höõu cô vaø NH3. Söï coù maët cuûa NH3 gaây neân muøi hoâi: R1CH2NH2CH ® R2CH2CH2COOH + NH3 + Trong ñieàu kieän yeám khí: caùc acide amin trong raùc bò phaân giaûi thaønh caùc chaát daïng amin vaø CO2. Trong soá caùc amin môùi ñöôïc taïo thaønh coù nhieàu loaïi gaây ñoäc cho ngöôøi vaø ñoäng vaät. Treân thöïc teá quaù trình phaân huyû kò khí vaø hieáu khí xen laãn nhau. Nhö vaäy, raùc laøm phaùt sinh moät löôïng ñaùng keå caùc chaát ñoäc ñoàng thôøi phaùt taùn oâ nhieãm ra moâi tröôøng khoâng khí. Baûng 4 : Thaønh phaàn khí sinh ra töø baõi raùc Thôøi gian ( thaùng) Thaønh phaàn khí (% theå tích) N2 CO2 CH4 0 - 3 3 - 6 6 - 12 12 - 18 18 – 24 24 – 30 30 – 36 36- 42 42 – 48 5.2 3.8 0.4 1.1 0.4 0.2 1.3 0.9 0.4 88 76 65 52 53 52 46 50 51 5 21 29 40 47 48 51 47 48 CHÖÔNG 2 ÑIEÀU KIEÄN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI Ñieàu kieän töï nhieân Vò trí ñòa lí Hình 1: Baûn ñoà Quaän 5 Quận 5 là một trong 24 quận và huyện trực thuộc Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam. Quận 5 có diện tích 4,27 km², bao gồm 15 phường (được đánh số từ 1 đến 15), nằm bên phía Bắc của Kinh Tàu Hủ, chung quanh giáp liền với các quận 1, 3, 6, 8, 10 và 11. Khi đi liền với quận 6, hai quận này còn được gọi chung là Chợ Lớn, một khu trung tâm thương mại lớn nhất của người Hoa ở Việt Nam. Quận 5 cùng với 7 quận khác của Đô thành Sài Gòn được thành lập ngày 27 tháng 5 năm 1959. Diện tích tự nhiên 4,27 km2, chiếm 0,2% diện tích thành phố, là một trong những quận có diện tích nhỏ nhất thành phố, chỉ bằng 54% diện tích quận 1, 10% diện tích quận Tân Bình. Diện tích đất của quận 5 được sử dụng như sau: có 79,39% (328,7 ha) đất dân dụng (trong đó đất thổ cư chiếm 204,36 ha, bình quân 6,53m2/người, 5,4% (22,37 ha) đất cho cơ quan hành chính, các trường đại học), 22,9% đất sử dụng ngoài phạm vi dân dụng (phần lớn đất dành cho các cơ sở sản xuất và kho bãi, đất quân sự chỉ chiếm 0,53%). Quận 5 có hình thể giống như hình chữ nhật nằm ngang, chiều dài gần 4 km, chiều rộng khoảng 1 km. - Phía Đông giáp với quận 1 giới hạn bởi đường Nguyễn Văn Cừ. - Phía Tây giáp với quận 6 giới hạn bởi đường Nguyễn Thị Nhỏ, đường Ngô Nhân Tịnh và bến xe Chợ Lớn. - Phía Nam giáp với quận 8 giới hạn bởi đường ranh là rạch Bến Nghé (kênh Tàu Hủ). - Phía Bắc giáp với quận 10 và quận 11 được giới hạn bởi đường Nguyễn Chí Thanh và Hùng Vương. Ñòa hình Quaän 5 coù ñòa hình töông töï vôùi ñòa hình chung cuûa Thaønh phoá, ñòa hình nghieâng theo höôùng Baéc – Nam. Quaän 5 coù ñòa hình töông ñoái baèng phaúng vaø naèm treân cao ñoä +2m (laáy theo heä Muõi Nai). Thuûy vaên Löôïng möa bình quaân vaøo khoaûng 1.979 mm/naêm, soá ngaøy möa trung bình laø 159 ngaøy. Löôïng möa lôùn nhaát haèng naêm laø 2.718 mm, löôïng möa lôùn nhaát trong ngaøy laø 183 mm. Cheá ñoä möa seõ aûnh höôûng ñeán tyû troïng cuûa chaát thaûi raén vì theá seõ gaây khoù khaên cho coâng taùc thu gom, vaän chuyeån, queùt doïn chaát thaûi raén daãn ñeán vieäc gaây aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng ñaát, nöôùc taïi caùc boâ eùp kín. Giao thông Hệ thống đường giao thông của quận được xây dựng và phát triển khá nhanh, hiện có 97 đường phố với tổng chiều dài 54.988m. Gồm 17 tuyến đường chính với tổng chiều dài là 23.535m, 12 đường thuộc hệ đường khu vực với tổng chiều dài 13.680m, 47 đường nội bộ với tổng chiều dài 17.673m và 46.385m đường hẻm. Hiện nay, quận đang hoàn tất đền bù giải tỏa để thực hiện các dự án xây dựng Đại lộ Đông - Tây, cầu và đường Nguyễn Văn Cừ của thành phố. Hệ thống giao thông đường thủy chủ yếu qua rạch Bến Nghé (kênh Tàu Hủ), có chiều dài cùng với chiều dài của quận là khoảng 4 Km. Ñieàu kieän kinh teá   Từ sau năm 1975, miền Nam được giải phóng, đất nước thống nhất, cùng với thành phố và cả nước, Quận 5 bước vào giai đoạn mới xây dựng xã hội chủ nghĩa. Đảng bộ - chính quyền và nhân dân quận đã không ngừng phấn đấu xây dựng Quận 5 ngày càng phát triển đi lên. Qua 30 năm, quận đã có chuyển biến về mọi mặt, kinh tế giữ vững tốc độ tăng trưởng cao hàng năm, chính trị xã hội ổn định, trật tự an ninh đảm bảo, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải thiện và nâng cao. Những công trình kinh tế, văn hóa, cơ sở hạ tầng được xây dựng ngày càng nhiều đã góp phần làm thay đổi cảnh quan đô thị theo hướng văn minh, hiện đại và cải thiện điều kiện sống cho nhân dân. Trên chặng hành trình 30 song hành cùng thành phố Hồ Chí Minh vượt qua khó khăn, thách thức, vững vàng đi vào vận hội mới, Đảng bộ chính quyền và nhân dân quận 5 đã đặt nhiều dấu ấn đáng ghi nhớ, khơi dậy sức thi đua, sáng tạo của quần chúng nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và phát triển địa phương đưa quận 5 trở thành một quận nằm trong top dẫn đầu thành phố về sản xuất kinh doanh, tăng trưởng kinh tế. Thành tựu của chặng đường 5 năm thực hiện nghị quyết đại hội Đảng bộ quận khóa VIII (2000 - 2005) là dấu ấn nổi bật nhất ghi nhận sự biến đổi tích cực toàn diện của quận 5 góp phần vào thành tựu chung của thành phố Hồ Chí Minh trong tiến trình công nghiệp hoá hiện đại hóa. Coâng nghieäp Với Nghị quyết đại hội Đảng, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng "thương mại, dịch vụ, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp" đã đưa quận 5 từng bước định hình dáng dấp một trung tâm thương mại dịch vụ lớn của thành phố Hồ Chí Minh, giúp quận 5 đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế năm sau cao hơn năm trước. Các thành phần kinh tế chuyển biến tích cực và cùng tăng cấp phát triển. Từ năm 2000 đến năm 2005, tốc độ tăng trưởng thương mại dịch vụ trên địa bàn quận bình quân mỗi năm đạt trên 22,67%, doanh thu chiếm tỷ trọng 80% cơ cấu kinh tế toàn quận. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu từ năm 2000 đến 2004 đạt 493,8 triệu đô la Mỹ. Bên cạnh mạng lưới chợ, trung tâm thương mại, nhiều loại hình kinh doanh được hình thành và phát triển nhanh như dịch vụ tư vấn pháp lý, tài chánh, ngân hàng, du lịch, dịch vụ khám chữa bệnh… đã góp phần mang lại màu sắc đa dạng, sinh động cho đời sống kinh tế quận 5. Tính đến cuối năm 2004, quận 5 đã tạo điều kiện cho 1.484 đơn vị hoạt động theo luật doanh nghiệp, 25 hợp tác xã, 15.925 hộ kinh doanh cá thể với tổng vốn đầu tư hơn 5.114 tỷ đồng hoạt động kinh doanh trên địa bàn quận 5. Trên lĩnh vực sản xuất công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, cuộc chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa đã thúc đẩy tăng nhanh tổng vốn đầu tư. Trong 5 năm qua, giá trị đầu tư đổi mới máy móc, thiết bị công nghệ của các doanh nghiệp quận 5 đạt 39 triệu 617 ngàn đô la Mỹ và 87 tỷ 162 triệu đồng. Nhiều doanh nghiệp sản xuất đã chuyển vào các khu công nghiệp, đầu tư mở rộng nhà xưởng ngoại thành tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Tính đến thời điểm này, quận 5 có 18 doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận quản lý chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn ISO 9000. Nhiều thương hiệu hàng hóa quận 5 đã tạo được chỗ đứng vững chắc trên thị trường như : nhựa Đại Đồng Tiến, Phước Thành, dây cáp điện Tân Cường Thành, Kiện Năng, cầu dao điện Tiến Thành, các mặt hàng thủy hải sản chế biến của thương hiệu công ty Cholimex, gia vị Việt Ấn… Những đổi thay đầy tích cực của đời sống kinh tế đã tạo nguồn cho quận 5 chuyển đổi mới bộ mặt đô thị ngày càng khang trang, hiện đại với những công trình xây dựng và chỉnh trang đô thị quy mô. Trong 5 năm từ năm 2000 đến năm 2004, hàng loạt các chung cư mới được xây dựng và đưa vào sử dụng như chung cư Nguyễn Án, Hùng Vương, Phan Văn Trị, Ngô Quyền, giải quyết nhu cầu về nhà ở cho người có thu nhập thấp với con số 1.800 căn hộ vượt chỉ tiêu 1.000 căn hộ mà Nghị quyết Đảng bộ quận 5 lần thứ 8 đề ra. Nhiều công trình kinh tế, văn hóa trị giá ở những con số tỉ tỉ đồng : như Trung tâm Thương mại An Đông Plaza, Thuận Kiều Plaza, Trung tâm Văn hóa quận 5 cơ sở 2, Câu lạc bộ thể dục thể thao Tinh Võ… cũng đã được xây dựng và hoàn tất trong nhiệm kỳ 2000 - 2005 mang lại nhiều đổi thay cho cuộc sống người dân Chợ Lớn, thành phố Hồ Chí Minh. Đời sống kinh tế văn hóa được nâng cao càng thúc đẩy người dân tin tưởng và sẵn sàng đóng góp chia sẻ cùng nhà nước thực hiện các công trình chỉnh trang đô thị theo phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm”. 80% diện tích vỉa hè trên địa bàn được chỉnh trang, nâng cấp lát gạch tarazzo sạch đẹp. Nhiều phường đạt 100% công tác mở rộng hẻm và lộ giới, hơn 4.500 hộ chấp nhận di dời phục vụ các công trình trọng điểm của quận và thành phố như : dự án Đại lộ Đông Tây, rạch Hàng Bàng, cầu Nguyễn Tri Phương… đảm bảo tiến độ chung của thành phố, đây là những con số minh hoạ kết quả đáng biểu dương của công tác tuyên truyền vận động đưa quy chế dân chủ cơ sở đi vào đời sống củng cố niềm tin của quần chúng nhân dân với Đảng và nhà nước. Thöông maïi vaø dòch vuï Toång giaù trò thò tröôøng xaõ hoäi thu ñöôïc trong naêm 2003 cuûa Quaän ñaït 9.022 tyû ñoàng. Trong ñoù, thaønh phaàn kinh teá tö nhaân chieám thò phaàn ña soá, thu veà 7.860 tyû ñoàng (chieám 87,12%) toång thu cuûa toaøn Quaän. Nhö chuùng ta ñaõ bieát, thaønh phaàn kinh teá tö nhaân toàn taïi vaø hoaït ñoäng xen laãn trong caùc khu daân cö, maët khaùc löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït haèng ngaøy do hoï thaûi ra moâi tröôøng laø raát lôùn. Do ñoù, vôùi haøng ngaøn cô sôû ñang toàn taïi vaø hoaït ñoäng treân ñòa baøn Quaän 5 seõ laø moät trong nhöõng trôû ngaïi lôùn nhaát cho hoaït ñoäng thu gom vaø queùt doïn chaát thaûi raén sinh hoaït vì löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït cuûa caùc cô sôû naøy khoâng chæ do ngöôøi daân cö truù taïi Quaän thaûi ra maø coøn bao goàm moät löôïng lôùn khaùch haøng töø nôi khaùc ñeán. Xuaát nhaäp khaåu Haèng naêm, nguoàn ngoaïi teä thu ñöôïc töø hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu taïi Quaän ñaït 25.890 ngaøn USD. Trong ñoù, xuaát khaåu ñaït 68.698 ngaøn USD vaø nhaäp khaåu chieám 68.053 ngaøn USD. Ñieàu kieän xaõ hoäi Daân soá Toång soá daân trong toaøn Quaän laø 170462 ngöôøi (tính ñeán 01/4/2009), maät ñoä daân soá trung bình laø 39.642 ngöôøi/km2. Y teá Quaän quaûn lyù moät soá cô sôû y teá nhö: Bệnh viện quận 5 là đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Ủy ban nhân dân quận 5, Bệnh viện chịu sự chỉ đạo, hướng dẫn về chuyên môn, kỹ thuật, nghiệp vụ của Sở Y tế thành phố và sự quản lý toàn diện của Ủy ban nhân dân quận 5. Bệnh viện quận 5 là bệnh viện theo tiêu chuẩn hạng III, có 180 giường bệnh nội trú và hệ thống phòng khám ngoại trú với trang thiết bị hiện đại, đáp ứng các nhu cầu khám chữa bệnh cho người dân và phục vụ công tác nghiên cứu chuyên môn. Trung tâm Y tế dự phòng quận 5 là đơn vị sự nghiệp được thành lập theo quyết định số 58/2007/QĐ-UBND ngày 13/4/2007 của UBND thành phố Hồ Chí Minh thực hiện các chức năng phòng chống dịch bệnh và các bệnh xã hội, chăm sóc sức khỏe ban đầu tại các trạm y tế, chăm sóc sức khỏe trẻ em. Trung tâm Y tế dự phòng quận 5 có 03 phòng, 08 khoa và 15 trạm y tế phường với đội ngũ bác sĩ và nhân viên nhiệt tình trong công tác có chuyên môn nghiệp vụ. Beân caïnh ñoù, treân ñòa baøn Quaän coøn coù caùc cô sôû y teá tö nhaân haønh ngheà bao goàm: 251 Phoøng khaùm beänh ngoaøi giôø, 153 Nhaø thuoác taây, 47 Cô sôû Ñoâng y, 30 phoøng khaùm Nha khoa vaø 6 Cöûa haøng duïng cuï y khoa. Giaùo duïc Trên địa bàn quận, có 15 trường Mầm non - Mẫu giáo, 24 nhóm trẻ gia đình, 15 trường tiểu học, 6 trường trung học cơ sở và 01 trường công lập cấp 2,3, ngoài ra còn có các đơn vị khác trực thuộc như Trung tâm Giáo dục Thường xuyên, Trung tâm Kỹ thuật Tổng hợp Hướng nghiệp, Trường Đào tạo Bồi dưỡng, 1 trường VH_VL (Tiểu học). Quận 5 là nơi tọa lạc của các trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Sài Gòn, Đại học Sư Phạm. cả 3 trường Đại học nằm rất gần nhau tại ngã 3 An Dương Vương - Nguyễn Văn Cừ. CHÖÔNG 3 TOÅNG QUAN TÌNH HÌNH QUAÛN LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN Hiện trạng quản lý CTR quận 5 Hiện nay Công ty Môi trường Đô Thị TP HCM và Công ty Dịch Vụ Công Ích Quận 5 đang đảm nhận công tác thu gom rác từ một số cơ quan, xí nghiệp, các hộ dân nằm trên các trục đường chính, từ các kênh rạch trên địa bàn Thành Phố (Sau khi tổ chức vớt rác), vận chuyển đến các bãi chôn lấp va phối hợp với các công ty xử lý chất thải tiến hành công tác xử lý. Các “ dây” rác dân lập chủ yếu thu gom rác từ các hộ dân nằm trong hẻm và vận chuyển rác đến các trạm trung chuyển. Với dân số hơn 150.000 người, mỗi ngày trên địa bàn Quận 5 thải ra hơn 150 tấn rác . Khoái löôïng raùc naøy chöa ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn, thoâng thöôøng chæ coù moät soá CTR ñöôïc nhöõng ngöôøi tröïc tieáp thu gom taän duïng moät soá loaïi nhö bòch nilon, ve chai coù theå baùn ñöôïc, khoái löôïng coøn laïi ñöôïc taäp trung ñoå ra baõi choân laáp. Leä phí thu gom raùc ñang ñöôïc thöïc hieän vôùi möùc töø 10.000 ñeán 15.000 ñoàng/hoä/thaùng. Tuy nhieân, nhieàu hoä daân khoâng töï nguyeän ñoùng tieàn dòch vuï, laøm thaát thu moät khoaûng ñaùng keå trong leä phí thu gom, chính vì vaäy kinh phí thu töø nhaân daân khoâng ñaûm baûo ñôøi soáng cuûa coâng nhaân tröïc tieáp thu gom raùc. Ngoaøi ra, coøn phaûi keå ñeán moät löôïng lôùn caùc hoä gia ñình noäi thaønh nhöng soáng caïnh caùc keânh, raïch. caùc hoä daân khoâng töï nguyeän ñoùng tieàn dòch vuï thu gom raùc vaøtöï tieän ñoå xuoáng keânh raïch hay thaäm chí xuoáng ñöôøng taïo thaønh caùc baõi raùc nhoû trong loøng daân cö khi ñeå toàn seõ taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng. Hieän traïng thu gom raùc. Thôøi gian thu gom vaø vaän chuyeån raùc haøng ngaøy ñöôïc thöïc hieän cuï theå nhö sau: Thu gom raùc ñöôøng phoá chính: töø 2 – 6 giôø saùng moãi ngaøy. Coâng nhaân duøng xe caûi tieán keùo tay, choåi tra caùn daøi ñeå queùt loøng, leà ñöôøng chính, hoát raùc leân xe vaø ñöa ñeán ñieåm heïn. Saùng sôùm xe eùp raùc ñeán ñieåm heïn laáy raùc vaø chôû thaúng ra baõi raùc. Moãi xe ñaåy tay thöôøng coù hai coâng nhaân ñi theo. Thu gom raùc hoä daân trong heûm: ñöôïc thu gom töø 16 – 19 giôø. Coâng nhaân keùo xe vaøo heûm ñeán töøng hoä gia ñình, goõ keûng nhaän raùc tröôùc moãi hoä sau ñoù vaän chuyeån raùc ñeán ñieåm heïn treân caùc truïc ñöôøng chính vôùi cöï ly toái ña 0.5 km. Thu gom raùc chôï, raùc taïi caùc cô quan, tröôøng hoïc: ñöôïc coâng nhaân thu gom vaøo moät boâ hoaëc nhieàu boâ raùc taïi choã, sau ñoù xe eùp raùc ñeán thu gom vaø vaän chuyeån ra baõi xöû lyù. Xe eùp raùc coù nhieäm vuï thu gom raùc töø caùc xe caûi tieán taïi caùc ñieåm heïn theo ñuùng lòch trình thu gom ñaõ quy ñònh, goõ keûng taïi caùc ñieåm ñoå xe ñeå thu gom raùc nhaø daân, cô quan vaø sau ñoù vaän chuyeån raùc. Soá löôïng thuøng chöùa raùc coâng coäng hieän nay quaù ít so vôùi nhu caàu caàn thieát ñeå traûi ñeàu doïc treân caùc tuyeán phoá chính vaø caùc khu vui chôi, cho neân hieän töôïng xaû raùc traøn lan treân heø phoá vaø caùc khu vui chôi giaûi trí coøn raát phoå bieán. Với quyết tâm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong năm 2009, ngay từ đầu năm, Ban Chỉ đạo “Năm thực hiện nếp sống đô thị” quận 5 đã xây dựng kế hoạch thực hiện với nhiều điểm mới phù hợp tình hình thực tế trên địa bàn quận 5. Ngoài việc đảm bảo thực hiện các tiêu chí như ý thức chấp hành pháp luật về trật tự, an toàn giao thông; ý thức giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường; ý thức giao tiếp - ứng xự văn minh ở nơi công cộng       - Xây dựng khu phố không rác: là một trong những nội dung trọng tâm của kế hoạch thực hiện nếp sống văn minh đô thị, đặc biệt là tại các tuyến đường trọng điểm, các tuyến đường mẫu của quận và thành phố. Trong năm 2008, bên cạnh việc hợp đồng các Hợp tác xã về đảm bảo công tác quét rác trên các tuyến đường, các phường 3, 4, 5, 6, 8, 9, 12 đã triển khai thí điểm việc thuê nhân công thu gom rác tại các tuyến đường chính để đảm bảo sạch rác trên đường. Phát huy hiệu quả bước đầu, Ban Chỉ đạo quận đã triển khai nội dung xây dựng “Khu phố không rác” nhằm đưa những nội dung cần thực hiện để đường phố không rác phổ biến đến từng người dân, để người dân tự bàn bạc, thống nhất các biện pháp và tích cực hưởng ứng thực hiện. Phöông tieän thu gom vaø vaän chuyeån Coâng ty Dịch Vụ Công Ích Quận trang bị các loại xe đẩy 660lít, ñoà baûo hoä lao ñoäng goàm (quaàn , aùo, uûng, bao tay, khaåu trang, choåi, ky hoát raùc…) cho coâng nhaân cuûa coâng ty tröïc tieáp thu gom raùc. Coâng nhaân Coâng ty Dịch Vụ Công Ích Quận tröïc tieáp laáy raùc vaø phaân chia ñòa baøn laáy raùc cuûa mình Công ty Môi Trường Đô Thị trang bị các loại xe trung chuyển và ép rác cơ lớn. Các “dây” dân lập thì vẫn sử dụng đa số là các xe kéo tay cùng xe lam và ba gác Thôøi gian vaø ñòa ñieåm giao raùc: Caùc hoä gia ñình gom raùc vaø ñem ra maët ñöôøng ñeå coâng nhaân ñi gom. Thôøi gian laø töø 16h haøng ngaøy. Nhận xét và đánh giá hiện trạng quản lý CTR của quận 5 Trong điều kiện hạ tầng đô thị chưa đồng bộ như hiện nay, việc áp dụng phương thức trung chuyển như vậy là tất yếu. Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây là, trong quá trình tập kết rác về các điểm trung chuyển, Công ty Môi trường đô thị đã bỏ quên yếu tố vệ sinh môi trường và cảnh quan. Thay vì phải có bãi riêng cách xa khu dân cư, có hố chứa rác kín, công ty đã "trưng dụng" một số ngã ba, ngã tư, điểm đường rộng để tập kết rác lộ thiên. Không chỉ làm "xốn mắt", ảnh hưởng cảnh quan đô thị, các bãi rác tạm này còn bốc mùi hôi thối, gây khó chịu cho người đi đường và nhất là đối với những hộ dân sinh sống gần đó. Nhiều khi rác đã được dọn đi hết nhưng đêm xuống, mùi hôi thối vẫn xông lên nồng nặc, do nước nhỉ từ rác thải chảy ra và đọng lại nhưng không được xử lý. Dịch vụ thu gom rác thải sinh hoạt của TP.HCM đã được xã hội hóa tương đối mạnh, phần lớn rác thải sinh hoạt do lực lượng ngoài công lập thực hiện bằng nguồn kinh phí do các chủ nguồn thải chi trả. Tuy nhiên còn một số hạn chế sau: 1. Các hình thức tổ chức thu gom rác sinh hoạt hiện còn nhiều bất cập, cụ thể: - Công ty công ích là đơn vị chuyên ngành, có năng lực về tài chính và tổ chức hoạt động tương đối mạnh, chất lượng thu gom rác tương đối đảm bảo, người lao động được hưởng các chế độ chính sách theo luật định. Tuy nhiên, mức độ tham gia thu gom rác thải sinh hoạt còn rất hạn chế, hơn nữa sẽ phải thực hiện sắp xếp lại theo hướng cổ phần hóa trong thời gian tới, khả năng tham gia thu gom rác của một số đơn vị có thể sẽ bị thu hẹp. - Số lượng Hợp tác xã thu gom rác đã hình thành còn rất ít, qui mô hoạt động nhỏ, năng lực tài chính và quản lý điều hành yếu, chất lượng dịch vụ chưa được bảo đảm, khả năng tiếp cận để đổi mới công nghệ và thực hiện chế độ chính sách cho người lao động rất hạn chế; - Nghiệp đoàn Rác dân lập là tổ chức xã hội, không có chức năng quản lý điều hành hoạt động thu gom rác, phạm vi hoạt động đang bị thu hẹp dần; - Lực lượng lao động thu gom rác hoạt động tự do còn quá lớn, đảm nhiệm thu gom rác khoảng 60% hộ dân. Trong đó đã hình thành nên một số chủ đường rác có thuê mướn lao động, có qui mô hoạt động tương đối lớn nhưng tổ chức hoạt động còn tùy tiện, chưa có đầu mối quản lý tập trung, khó khăn trong việc kiểm soát chất lượng dịch vụ và phối hợp thực hiện trong qui trình chung. 2. Nguồn thu cho công tác thu gom rác thải sinh hoạt chưa được tính đúng tính đủ và chưa có các qui định thống nhất về mức thu và quản lý nguồn thu, việc thu phí thu gom rác còn rất tùy tiện. Hầu hết người lao động thu gom rác có mức thu nhập còn rất thấp, đặc biệt tỷ trọng nguồn thu từ phế liệu trong thu nhập của người thu gom rác khá lớn là một vấn đề cần được lưu ý khi thực hiện phân loại rác tại nguồn. 3. Hoạt động thu gom rác là hoạt động có tính chất độc hại và đôi khi còn ảnh hưởng đến tính mạng nhưng phần lớn người lao động ở các tổ chức Hợp tác xã, Nghiệp đoàn và lao động tự do không được hưởng các chế độ chính sách, đặc biệt là các chế độ cần thiết như bảo hộ lao động, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm tai nạn. 4. Phần lớn phương tiện thu gom rác không đạt yêu cầu về vệ sinh, an toàn giao thông và mỹ quan đô thị và thuộc loại phương tiện phải thay thế theo qui định của Nghị quyết 38/CP của Chính phủ. Chưa có chính sách hỗ trợ thiết thực để chuyển đổi phương tiện, qui định chỉ sử dụng xe thùng 660 lít và xe tải nhỏ để thu gom rác không phù hợp với đặc điểm thu gom rác của các địa bàn dân cư và khả năng của người lao động thu gom rác. 5. Mặc dù đã có khá đầy đủ các văn bản của Trung ương và Thành phố qui định về vấn đề vệ sinh môi trường và xử lý các vi phạm nhưng công tác kiểm tra giám sát và xử lý các vi phạm về vệ sinh môi trường, đặc biệt là các vi phạm của người dân và lực lượng thu gom rác chưa được quan tâm đúng mực. Việc quản lý lực lượng thu gom rác còn mang nặng biện pháp hành chính, chưa chú ý đến quyền lợi của người lao động nên kết quả mang lại còn rất hạn chế.  6. Trên địa bàn TP trong thời gian qua đã thí điểm một số biện pháp tổ chức quản lý rác dân lập như: UBND phường trực tiếp quản lý lực lượng Rác dân lập có sự phối hợp của Công ty công ích, tổ dân phố hoặc sự hỗ trợ của một số dự án (dự án 415, ENDA, ECDDA) và đã đạt được một số kết quả, tuy nhiên chưa được tổng kết, rút kinh nghiệm để có biện pháp duy trì và mở rộng phạm vi áp dụng nên hiệu quả còn bị hạn chế.  CHƯƠNG 4: DỰ ĐOÁN LƯỢNG CHẤT THẢI RẮN CỦA QUẬN 5 ĐẾN NĂM 2032 4.1 Dự báo dân số và tốc độ phát sinh CTR trên địa bàn Quận 5 đến năm 2032 4.1.1 Dự báo dân số Quận 5 đến 2032 Để dự đoán dân số Quận 5 đến 2032 có thể dùng phương trình Euler cải tiến Ni +1 = N0( 1 + r)Δt Trong đó: Với Ni+1 : dân số của năm tính toán thứ i+1 (người) No : dân số của năm cần tính lấy làm gốc. (Dân số năm 2012 của Quận 5 là 185152 người. Δt : độ chênh lệch giữa các năm, thường Δt = 2032 – 2012 = 20 r : tỷ lệ gia tăng dân số, r = 1,9% Kết quả thể hiện trong bảng 4.1 Bảng 4.1 Kết quả tính toán dự báo dân số Quận 5. Năm Dân số Năm Dân số 2012 185152 2023 227743 2013 188670 2024 232070 2014 192255 2025 236480 2015 195908 2026 240973 2016 199630 2027 245551 2017 203423 2028 250217 2018 207288 2029 254971 2019 211226 2030 259815 2020 215240 2031 264752 2021 219329 2032 269782 2022 223497 4.1.2 Dự đoán khối lượng phát sinh rác từ hộ gia đình Theo thống kê thì mỗi ngày mỗi người thải ra 0,8 – 1kg rác. Chọn 0,98 kg/người/ngày). Trong đó rác hữu cơ chiếm 64,5% và rác vô cơ chiếm 35,5% Giả sử lượng rác thải được thu gom hoàn toàn Kết quả thể hiện trong bảng 3.2 Bảng 4.2 Dự đoán CTR phát sinh của Q5 đến năm 2032 Năm Khối lượng rác (tấn/ngđ) CTR hữu cơ (tấn/ngđ) CTR vô cơ (tấn/ngđ) 2012 181449 117035 64414 2013 184897 119258 65638 2014 188410 121524 66886 2015 191990 123833 68156 2016 195637 126186 69451 2017 199355 128584 70771 2018 203142 131027 72115 2019 207001 133516 73486 2020 210935 136053 74882 2021 214942 138638 76305 2022 219027 141272 77755 2023 223188 143956 79232 2024 227429 146691 80737 2025 231750 149479 82271 2026 236154 152319 83835 2027 240640 155213 85427 2028 245213 158162 87050 2029 249872 161167 88704 2030 254619 164229 90390 2031 259457 167350 92107 2032 264386 170529 93857 4.2 Tính toán hệ thống phân loại - Tổng số dân của Quận 5 năm 2012 là 185152 người. - Diện tích tính toán: S = 4.07 km2. - Mật độ dân số = 185152/4.07 = 45492 (người/km2). - Theo số liệu thống kê của Công ty Dịch Vụ Công Ích Quận 5 thì trung bình mỗi gia đình có 5 người, giả sử chúng là hằng số. - Số hộ gia đình Quận 5 năm 2012 là : 185152/5 = 37031 (hộ)- Lượng phát sinh CTR của mỗi hộ gia đình năm 2012 là 0,98kg/người/ngày - Trong đó CTR thực phẩm chiếm 64,5% trong tổn lượng CTR hỗn hợp (1) Thùng chứa CTR thực phẩm - Khối lượng riêng CTR thực phẩm phát sinh từ hộ gia đình : p = 290 kg/m3 - Lượng rác thực phẩm chiếm 64,5% tổng lượng rác Từ đó ta tính được thể tích thùng chứa CTR hữu cơ tại mỗi hộ gia đình: (0.98*0.645*5)/290 = 0.011 m3 Như vậy dung tích có thể sử dụng là: 15L để đề phòng trường hợp rác phát sinh đột biến vào các dịp lễ tết tiệc tùng. Bảng 4.3 Thành phần CTR Quận 5 năm 2012. Thành phần Phần trăm % Khối lượng riêng Khối lượng (kg) Thể tích (m3) Độ ẩm Khối lượng khô (kg) (%) Rác bếp 64.5 290 117035 404 70 35110 Giấy 5.07 89 9199 103 6 8647 Vải 3.88 50 7040 141 5 6688 Gỗ 4.59 50 8329 167 2 8162 Nhựa 12.42 65 22536 347 10 20282 Da & Cao su 0.44 130 798 6 2 782 Kim loại 0.36 160 653 4 10 588 Thủy tinh 0.4 101 726 7 60 290 Sành sứ 0.24 237 435 2 20 348 Đất cát 1.39 257 2522 10 2 2472 Xỉ than 0.44 335 798 2 2 782 Nguy hại 0.12 233 218 1 2 213 Bùn 2.92 122 5298 43 60 2119 Các loại khác 3.23 459 5861 13 5 5568 Tổng 100 2578 181449 1250 256 92054 Độ ẩm của CTR Quận 5: M = (khối lượng ướt/tổng khối lượng)*100 = [(181449 - 92054)/181449]*100 = 49.3 % Khối lượng riêng của CTR Quận 5: D = M/V = 181449/1250 = 145 (kg/m3) Khối lượng riêng CTR vô cơ phát sinh từ hộ gia đình : P = (181449 –117035 ) / (1250-404) = 76 (kg/m3) 4.2.1. Tính toán số lượng thùng 660L cần đầu tư cho rác thực phẩm của hệ thống Sử dụng thùng 660L, thời hạn sử dụng 3 năm để thu gom rác cho toàn quận. Tần suất thu gom: mỗi ngày Giả sử mỗi hộ gia đình có 5 người. KLR của rác thực phẩm là 290 kg/m3 Chiếm 64.5% thành phần Tốc độ phát sinh 0.98 kg/người.ngày Số hộ được thu gom trong 1 chuyến của thùng 660L Nhộ = (0.66*290)/(5*0.645*0.98) = 60 (hộ) Thời gian 1 chuyến thu gom của thùng 660L Tthu gom = Tlấy rác + Tvận chuyển + Tđổ rác Trong đó Thời gian lấy rác: Tlấy rác = Tlấy rác + Tdi chuyển Với thời gian lấy rác của mỗi hộ là 0,5 phút Thời gian di chuyển giữa 2 hộ là 0,4 phút T = 60*0.5 + 59*0.4 = 53.6 (phút) = 0.89 (giờ) Thời gian vận chuyển: Với đoạn đường trung bình từ điểm hẹn tới nơi lấy rác là 0,5 km Vận tốc lúc đẩy xe đi là 5 km/h và lúc về là 3 km/h Tvận chuyển = (0.5/5) + (0.5/3) = 0.267 (giờ) Thời gian đổ rác Tđổ rác = 6 phút = 0.1 (giờ) Vậy thời gian 1 chuyến thu gom của thùng 660L là Tthu gom = 0.89 + 0.267 + 0.1 = 1.257 (giờ) Tính toán số chuyến thu gom của mỗi thùng 660L trong 1 ngày. Nchuyến/thùng = (thời gian làm việc của mỗi thùng) / (thời gian của 1 chuyến thu gom) Thời gian làm việc của mỗi thùng trong 1 ngày: Tlv = thời gian làm việc – thời gian nghỉ Với thời gian làm việc 8h/ngày và thời gian nghỉ bằng 0,15 x thời gian làm việc, suy ra: Nchuyến/thùng = 8*(1-0.15) / 1.257 = 5 (chuyến) Vậy số chuyến thu gom trong 1 ngày của 1 thùng 660L là 5 chuyến. Số chuyến thu gom cần thiết của thùng 660L để thu hết lượng rác thực phẩm của Quận 5. Nchuyến = 117035 / (0.66*290) = 611 (chuyến) Số thùng 660L cần đầu tư cho hệ thống thu gom rác thực phẩm của Quận 5 năm 2012 là: Nthùng 611/5 = 123 (thùng). Số công nhân cần đầu tư cho hệ thống thu gom rác thực phẩm của Quận 5 năm 2012 (tuần làm việc 6 ngày): Ncông nhân = (123*7)/6 = 144 (công nhân) 4.2.2. Tính toán số lượng thùng 660L cần đầu tư cho rác vô cơ của hệ thống Sử dụng thùng 660L, thời hạn sử dụng 3 năm để thu gom rác cho toàn quận. Tần suất thu gom: 2 lần/tuần Giả sử mỗi hộ gia đình có 5 người. Tốc độ phát sinh rác vô cơ = 0.355*0.98 = 0,35 kg/người.ngày KLR của rác vô cơ là 76 kg/m3 Số hộ được thu gom trong 1 chuyến xe 660L Nhộ = (0.66 *76 ) / (5*0.355*7/2) = 8 (hộ) Thời gian 1 chuyến thu gom của thùng 660L Tthu gom = Tlấy rác + Tvận chuyển + Tđổ rác Trong đó Thời gian lấy rác: Tlấy rác = Tlấy rác + Tdi chuyển Với thời gian lấy rác của mỗi hộ là 0,5 phút Thời gian di chuyển giữa 2 hộ là 0,4 phút Tlấy rác = (8*0.5) + (7*0.4) = 6.8 (phút) = 0.11 (giờ) Thời gian vận chuyển: Với đoạn đường từ điểm điểm hẹn tới nơi lấy rác là 0,5 km Vận tốc lúc đẩy xe đi là 5km/h và lúc về là 3km/h Tvận chuyển = (0.5/5) + (0.5/3) = 0.266 (giờ) Thời gian đổ rác Tđổ rác = 6 phút = 0.1 (giờ) Vậy thời gian 1 chuyến thu gom của thùng 660L là T = 0.11 + 0.266 + 0.1 = 0.476 (giờ) Tính toán số chuyến thu gom của mỗi thùng 660L trong 1 ngày Nchuyến/thùng = (thời gian làm việc của mỗi thùng) / (thời gian của 1 chuyến thu gom) Thời gian làm việc của mỗi thùng trong 1 ngày: Với thời gian làm việc 8h/ngày và thời gian nghỉ bằng 0,15 x thời gian làm việc Nchuyến/thùng = 8*(1-0.15) / 0.476 = 15 (chuyến) Vậy số chuyến thu gom rác vô cơ trong 1 ngày của 1 thùng 660L là 14 chuyến Số chuyến thu gom cần thiết của thùng 660L để thu hết lượng rác vô cơ của Quận 5 trong 1 tuần Nchuyến/tuần = (64414*7) / (0.66*76) = 8990 (chuyến) Số chuyến thu gom cần thiết của thùng 660L để thu hết lượng rác vô cơ của quận 5 trong 1 ngày (tuần thu gom 2 ngày). Nchuyến/ngày = 8990/2 = 4495 (chuyến) Số thùng 660L cần đầu tư để thu gom hết lượng rác vô cơ của Quận 5 Nthùng = 4495/ 15 = 300 (thùng) Số công nhân cần đầu tư cho hệ thống thu gom rác thực phẩm của Quận 5 năm 2012 (tuần làm việc 6 ngày): Ncông nhân = (300*7)/6 = 350 (công nhân) Bảng 4.4 : Tổng hợp số chuyến thu gom rác vô cơ cho mỗi khu trong 1 ngày Phường Diện tích (km2) MĐDS (người/km2) Số dân/ khu Số hộ/khu Số chuyến xe 660L/khu 1 0.35 45492 15922 3184 398 2 0.18 45492 8189 1638 205 3 0.18 45492 8189 1638 205 4 0.32 45492 14557 2911 364 5 0.17 45492 7734 1547 193 6 0.19 45492 8643 1729 216 7 0.24 45492 10918 2184 273 8 0.23 45492 10463 2093 262 9 0.25 45492 11373 2275 284 10 0.29 45492 13193 2639 330 11 0.42 45492 19107 3821 478 12 0.38 45492 17287 3457 432 13 0.24 45492 10918 2184 273 14 0.36 45492 16377 3275 409 15 0.27 45492 12283 2457 307 Tổng 4,07 45492 185152 37030 4629 4.2.3. Số thùng 660L cần đầu tư hàng năm cho hệ thống thu gom rác thực phẩm của quận 5 cho tới năm 2032 Hạn sử dụng của 1 thùng 660L là 3 năm Bảng 4.5 : Tính toán số thùng cần đầu tư thêm hàng năm cho hệ thống thu gom rác thực phẩm của Quận 5 cho tới năm 2032 Năm Dân số (người) Khối lượng rác TP (kg/ngày) Số thùng 660Lcần Số thùng 660Lđầu tư thêm hàng năm 2012 185152 117035 123 123 2013 188670 119258 125 2 2014 192255 121524 127 2 2015 195908 123833 129 125 2016 199630 126186 132 5 2017 203423 128584 134 4 2018 207288 131027 137 128 2019 211226 133516 140 8 2020 215240 136053 142 6 2021 219329 138638 145 131 2022 223497 141272 148 11 2023 227743 143956 150 8 2024 232070 146691 153 134 2025 236480 149479 156 14 2026 240973 152319 159 11 2027 245551 155213 162 137 2028 250217 158162 165 17 2029 254971 161167 168 14 2030 259815 164229 172 141 2031 264752 167350 175 20 2032 269782 170529 178 17 4.2.4. Số thùng 660L cần đầu tư hàng năm cho hệ thống thu gom rác vô cơ của Quận 5 cho tới năm 2032 Bảng 4.6 : Tính toán số thùng cần đầu tư thêm hàng năm cho hệ thống thu gom rác vô cơ của Quận 5 cho tới năm 2032 Năm Dân số (người) Khối lượng rác VC (tấn/ngày) Số thùng 660Lcần Số thùng 660Lđầu tư thêm hàng năm 2012 185152 64414 300 300 2013 188670 65638 305 5 2014 192255 66886 311 6 2015 195908 68156 317 306 2016 199630 69451 323 11 2017 203423 70771 329 12 2018 207288 72115 335 312 2019 211226 73486 342 18 2020 215240 74882 348 18 2021 219329 76305 355 319 2022 223497 77755 362 25 2023 227743 79232 369 25 2024 232070 80737 376 326 2025 236480 82271 383 32 2026 240973 83835 390 32 2027 245551 85427 397 333 2028 250217 87050 405 40 2029 254971 88704 413 40 2030 259815 90390 420 340 2031 264752 92107 428 48 2032 269782 93857 437 49 Thiết kế hệ thống thu gom, vận chuyển, CTR cho Quận 5 Sử dụng thùng 660L, thời hạn sử dụng 3 năm để thu gom rác cho toàn quận. Tần suất thu gom: mỗi ngày Giả sử mỗi hộ gia đình có 5 người. Tốc độ phát sinh rác thực phẩm:0.645*0.98 = 0,63 kg/người.ngày KLR của rác thực phẩm là 290 kg/m3 Hệ thống thu gom rác thực phẩm từ hộ dân đến điểm hẹn Số hộ được thu gom trong 1 chuyến xe 660L N = 43 (hộ) Bảng 4.7 : Số điểm hẹn tính toán được cho mỗi khu Phường Diện tích (km2) MĐDS (người/km2) Số dân/ khu Số hộ/khu Số chuyến xe 660L/khu Số điểm hẹn 1 0.35 45492 15922 3184 53 11 2 0.18 45492 8189 1638 27 5 3 0.18 45492 8189 1638 27 5 4 0.32 45492 14557 2911 49 10 5 0.17 45492 7734 1547 26 5 6 0.19 45492 8643 1729 29 6 7 0.24 45492 10918 2184 36 7 8 0.23 45492 10463 2093 35 7 9 0.25 45492 11373 2275 38 8 10 0.29 45492 13193 2639 44 9 11 0.42 45492 19107 3821 64 13 12 0.38 45492 17287 3457 58 12 13 0.24 45492 10918 2184 36 7 14 0.36 45492 16377 3275 55 11 15 0.27 45492 12283 2457 41 8 Tổng 4.07 45492 185152 37030 617 123 Chú thích: 1 điểm hẹn tập trung 5 thùng 660L Do diện tích Quận 5 nhỏ nên không xây trạm trung chuyển mà sử dụng xe ép rác 4 tấn để tu gom rác từ các điểm hẹn về trạm trung chuyển của Quận 6. Hệ thống vận chuyển rác thực phẩm từ điểm hẹn về trạm trung chuyển Quận 6 Sử dụng xe ép rác 4 tấn để thu gom rác từ các điểm hẹn về TTC Số thùng 660L mà 1 xe 4 tấn có thể thu gom hết trong 1 chuyến Nthùng/chuyến = 4000/(0.66*290) = 20 (thùng). Số điểm hẹn được lấy trong 1 chuyến xe 4 tấn (1 điểm hẹn đặt 5 thùng): Nđiểm hẹn/chuyến = 20/5 = 4 điểm hẹn. Số chuyến xe 4 tấn cần thiết để thu gom hết lượng rác thực phẩm của quận về trạm trung chuyển là Nchuyến = 661/20 = 31 (chuyến) Tính toán số chuyến thu gom của 1 xe ép rác 4 tấn trong 1 ngày Tất cả các xe ép rác 4 tấn sẽ thu gom rác tại các điểm hẹn và đưa về TTC Quận 6. Vận tốc xe của xe từ TTC đến các điểm hẹn là 35 km/h Vận tốc từ điểm hẹn về TTC là 30 km/h Thời gian 1 chuyến thu gom của xe 4 tấn Tthu gom = Tlấy rác + Tvận chuyển + Tđổ rác Trong đó Thời gian lấy rác: Tlấy rác = Tlấy rác + Tdi chuyển Với thời gian lấy rác của mỗi điểm hẹn là 25 phút = 0.42 (giờ) Thời gian di chuyển giữa 2 điểm hẹn cách nhau 400m, xe đi với vận tốc 30 km/h: 0.4/30 = là 0,013 (giờ) Tlấy rác = (4*0.42) + (3*0.013) = 1.72 (giờ) Thời gian vận chuyển: Đoạn đường trung bình từ điểm hẹn về TTC là 7 km. Vận tốc xe đi là 35km/h và lúc về là 30 km/h Tvận chuyển = (7/35) + (7/30) = 0.43 (giờ) Thời gian đổ rác Tđổ rác = 20 phút = 0.3 (giờ) Vậy: Tthu gom = 1.72 + 0.43 + 0.3 = 2.45 (giờ) Số chuyến thu gom của 1 xe 4 tấn trong 1 ngày Nchuyến = 8 * (1-0.25) / 2.45 = 2 (chuyến/ngày). Vậy số xe 4 tấn cần đầu tư cho hệ thống thu gom rác thực phẩm của quận 5 là Nxe = 31/2 = 16 + 1 xe dự phòng = 17 (xe). Số công nhân lái xe cần là: 16 (công nhân) Số khu xe 4 tấn đi thu gom là 15 khu và cứ mỗi xe 4 tấn sẽ thu gom tối đa 4 điểm hẹn thì đầy xe. Ta bố trí mỗi xe thu gom 4 diểm hẹn. Bảng 4.8  : Số xe 4 tấn cần đầu tư qua các năm Năm Số xe vận chuyển Số xe đầu tư Số xe dự phòng Số xe đầu tư 2012 16 16 1 17 2013 17 1 0 1 2014 17 0 0 0 2015 17 0 0 0 2016 17 0 0 0 2017 18 18 1 19 2018 18 1 0 1 2019 18 0 0 0 2020 19 1 0 1 2021 19 0 0 0 2022 19 19 1 20 2023 20 2 0 2 2024 20 0 0 0 2025 21 1 0 1 2026 21 0 0 0 2027 21 21 1 22 2028 22 3 0 3 2029 22 0 0 0 2030 22 1 0 1 2031 23 0 0 0 2032 23 23 1 24 Tổng 410 107 5 112 Bảng 4.9  : Vị trí, thứ tự điểm hẹn mỗi xe 4 tấn sẽ lấy rác. Xe Điểm hẹn lấy Xe Điểm hẹn lấy 1 1-2-3-4 / 5-6-7-8 9 65-66-67-68 / 69-70-71-72 2 9-10-11-12 / 13-14-15-51 10 73-74-75-82 / 76-77-78-79 3 16-17-18-19 / 20-24-25-26 11 80-81-83-88 / 84-85-86-87 4 27-28-29-30 / 31-32-33-34 12 89-90-92-93 / 94-95-96-97 5 35-36-37-38 / 21-22-23-52 13 98-99-100-101 / 102-103-104-109 6 39-40-41-42 / 43-44-45-46 14 105-106-107-108 / 110-111-112-113 7 47-48-49-50 / 53-54-55-56 15 114-115-116-117 / 118-119-120-121 8 57-58-59-60 / 31-62-63-64 16 122-123-124-91 CHƯƠNG 5 : CHI PHÍ ĐẦU TƯ CHO CHƯƠNG TRÌNH PHÂN LOẠI CHẤT THẢI RẮN TẠI NGUỒN Ở QUẬN 5 5.1 Chi phí đầu tư thùng chứa CTR và túi nylon cho hộ gia đình 5.1.1 Chi phí đầu tư thùng chứa CTR Theo tính toán thiết bị lưu trữ CTR đã nêu trên ta có: Tổng số thùng chứa cần đầu tư là 37031 thùng Thể tích thùng chứa CTR theo tính toán: V = 15 lít Giá thành của 1 thùng 15 lít là: 36.000VNĐ Tổng chi phí đầu tư thùng chứa CTR cho hộ gia đình tại Quận 5 là: Tổng chi phí = tổng số thùng (thùng) × giá thành (VNĐ/thùng) = 37031 (thùng 15 lít) × 36.000 (VNĐ/thùng) = 1.333.116.000VNĐ 5.1.2 Chi phí đầu tư túi nylon Số túi nylon đầu tư cho hộ gia đình là: n =40 túi nylon/tháng.hộ Thời gian đầu tư túi nylon cho hộ gia đình: t = 3 tháng Giá thành túi nylon: 333 VNĐ/túi Tổng chi phí đầu tư túi nylon chứa CTR cho hộ gia đình tại Quận 5 là: Tổng chi phí = số túi nylon (túi/hộ) × số hộ (hộ) × thời gian đầu tư tháng (3 tháng) × giá thành (VNĐ/túi) = 40 × 37031 × 3 × 333 = 1.479.759.000 VNĐ Vậy tổng chi phí đầu tư thùng và túi cho hộ gia đình là: Chi phí đầu thùng + chi phí đầu tư túi = 1.333.116.000 + 1.479.759.000 = 2.812.875.000 VNĐ 5.2 Chi phí đầu tư thùng và lương công nhân thu gom CTR thực phẩm Giả sử số thùng chúng ta sử dụng trong 3 năm và lương công nhân hiện nay tối thiểu là 2.500.000 VNĐ/ tháng, ta chọn lương khoảng 3.500.000 VNĐ Lương CN = số công nhân/năm × 3.500.000 VNĐ/tháng × 13 tháng (thưởng Tết 1 tháng) = 144 x 3.500.000 x 13 = 6.552.000.000 VNĐ Theo Công Ty Dịch Vụ Công Ích Quận 5, giá thành thùng 660L bánh lớn có nắp đậy là 4.440.000 VNĐ Giá mỗi thùng thanh lý sau khi hết hạn sử dụng được là: 800.000 VNĐ /thùng. Chi phí đầu tư thùng và lương công nhân của từng phương án được trình bày trong bảng 5.1. Bảng 5.1 : Chi phí đầu tư thùng và lương công nhân. Năm Số thùng đầu tư Chi phí đầu tư thùng (x 106 ) Số thùng thanh lý được Tiền thùng thanh lý được (x 106 ) Chí phí đầu tư thùng thực (x 106 ) Số công nhân Chi phí công nhân (x 106 ) Tổng chi phí (x 106 ) 2012 123 546.12 0 0.00 546.12 144 6552.00 7098.12 2013 2 8.88 0 0.00 8.88 146 6643.00 6651.88 2014 2 8.88 0 0.00 8.88 148 6734.00 6742.88 2015 125 555.00 123 98.40 456.60 151 6870.50 7327.10 2016 5 22.20 2 1.60 20.60 154 7007.00 7027.60 2017 4 17.76 2 1.60 16.16 156 7098.00 7114.16 2018 128 568.32 125 100.00 468.32 160 7280.00 7748.32 2019 8 35.52 5 4.00 31.52 163 7416.50 7448.02 2020 6 26.64 4 3.20 23.44 166 7553.00 7576.44 2021 131 581.64 128 102.40 479.24 169 7689.50 8168.74 2022 11 48.84 8 6.40 42.44 173 7871.50 7913.94 2023 8 35.52 6 4.80 30.72 175 7962.50 7993.22 2024 134 594.96 131 104.80 490.16 179 8144.50 8634.66 2025 14 62.16 11 8.80 53.36 182 8281.00 8334.36 2026 11 48.84 8 6.40 42.44 186 8463.00 8505.44 2027 137 608.28 134 107.20 501.08 189 8599.50 9100.58 2028 17 75.48 14 11.20 64.28 193 8781.50 8845.78 2029 14 62.16 11 8.80 53.36 196 8918.00 8971.36 2030 141 626.04 137 109.60 516.44 201 9145.50 9661.94 2031 20 88.80 17 13.60 75.20 204 9282.00 9357.20 2032 17 75.48 14 11.20 64.28 208 9464.00 9528.28 Tổng 1058 4697.52 880.00 704.00 3993.52 3640 165620.00 169613.52 5.3. Chi phí đầu tư xe 4 tấn Trên thị trường hiện nay, loại xe tải chuyên dụng dung dể chuyên chở CTR có bộ phận ép CTR loại 4 tấn có giá bán là 589.000.000 VND một xe mới hoàn toàn và thời gian sử dụng là 5 năm. Sau hạn sử dụng 5 năm, xe được thanh lý với giá là: 98.000.000/xe Vậy chi phí đầu tư cho xe 4 tấn được thể hiện trong bảng 5.3 Bảng 5.2 : Chi phí đầu tư cho xe 4 tấn. Năm Số xe đầu tư Chi phí đầu tư xe (x 106 ) Số xe thanh lý được Tiền xe thanh lý được (x 106 ) Chí phí đầu tư xe thực (x 106 ) Số công nhân lái xe Chi phí công nhân (x 106 ) Tổng chi phí (x 106 ) 2012 17 10013.00 0 0 10013.00 16 728.00 10741.00 2013 1 589.00 0 0 589.00 17 773.50 1362.50 2014 0 0.00 0 0 0.00 17 773.50 773.50 2015 0 0.00 0 0 0.00 17 773.50 773.50 2016 0 0.00 0 0 0.00 17 773.50 773.50 2017 19 11191.00 16 1568 9623.00 18 819.00 10442.00 2018 1 589.00 1 98 491.00 18 819.00 1310.00 2019 0 0.00 0 0 0.00 18 819.00 819.00 2020 1 589.00 0 0 589.00 19 864.50 1453.50 2021 0 0.00 0 0 0.00 19 864.50 864.50 2022 20 11780.00 18 1764 10016.00 19 864.50 10880.50 2023 2 1178.00 1 98 1080.00 20 910.00 1990.00 2024 0 0.00 0 0 0.00 20 910.00 910.00 2025 1 589.00 1 98 491.00 21 955.50 1446.50 2026 0 0.00 0 0 0.00 21 955.50 955.50 2027 22 12958.00 19 1862 11096.00 21 955.50 12051.50 2028 3 1767.00 2 196 1571.00 22 1001.00 2572.00 2029 0 0.00 0 0 0.00 22 1001.00 1001.00 2030 1 589.00 1 98 491.00 22 1001.00 1492.00 2031 0 0.00 0 0 0.00 23 1046.50 1046.50 2032 24 14136.00 21 2058 12078.00 23 1046.50 13124.50 Tổng 112 65968.00 80 7840 58128.00 410 18655.00 76783.00 5.4. Tổng chi phí đầu tư Bảng 5.3 : Tổng chi phí đầu tư cho chương trình PLCTRTN cho Quận 5 đến năm 2032 Năm Chi phí thùng 660 lít xe (x106 ) Chi phí túi nylon (x106 ) Chi phí nhân công thu gom xe (x106 ) Chi phí đầu tư xe 4 tấn xe (x106 ) Chi phí nhân công lái xe (x106 ) Tổng chi phí (x106 ) 2012 546.12 1479.76 6552.00 10013.00 728.00 19318.88 2013 8.88 0 6643.00 589.00 773.50 8014.38 2014 8.88 0 6734.00 0.00 773.50 7516.38 2015 456.60 0 6870.50 0.00 773.50 8100.60 2016 20.60 0 7007.00 0.00 773.50 7801.10 2017 16.16 0 7098.00 9623.00 819.00 17556.16 2018 468.32 0 7280.00 491.00 819.00 9058.32 2019 31.52 0 7416.50 0.00 819.00 8267.02 2020 23.44 0 7553.00 589.00 864.50 9029.94 2021 479.24 0 7689.50 0.00 864.50 9033.24 2022 42.44 0 7871.50 10016.00 864.50 18794.44 2023 30.72 0 7962.50 1080.00 910.00 9983.22 2024 490.16 0 8144.50 0.00 910.00 9544.66 2025 53.36 0 8281.00 491.00 955.50 9780.86 2026 42.44 0 8463.00 0.00 955.50 9460.94 2027 501.08 0 8599.50 11096.00 955.50 21152.08 2028 64.28 0 8781.50 1571.00 1001.00 11417.78 2029 53.36 0 8918.00 0.00 1001.00 9972.36 2030 516.44 0 9145.50 491.00 1001.00 11153.94 2031 75.20 0 9282.00 0.00 1046.50 10403.70 2032 64.28 0 9464.00 12078.00 1046.50 22652.78 Tổng 3993.52 1479.76 165756.5 58128.00 18655.00 248012.78 CHÖÔNG 6 ÑEÀ XUAÁT CAÙC BIEÄN PHAÙP QUAÛN LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN 6.1. ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP QUẢN LÝ 6.1.1. Phaân loaïi CTRSH taïi nguoàn. a) Söï caàn thieát cuûa phaân loaïi CTRSH taïi nguoàn. Tröôùc maét phaûi toå chöùc lôùp huaán luyeän veà caùc bieän phaùp phaân loaïi taïi nguoàn cho nhöõng ngöôøi chòu traùch nhieäm trong coâng taùc quaûn lyù raùc ñeå töø ñoù hoï coù theå töï toåû chöùc caùc lôùp ñeå tuyeân truyeàn phoå bieán laïi cho ngöôøi daân trong quaän. Phaân tích ñöôïc nhöõng maët lôïi ích cuûa vieäc phaân loaïi taïi nguoàn nhö sau: - Taän duïng ñöôïc caùc pheá lieäu coù theå taùi sinh, taùi cheá maø ít gaây laõng phí nguoàn taøi nguyeân. - Khi tieán haønh phaân loaïi taïi nguoàn thì löôïng chaát taùi sinh, taùi cheá, taùi söû duïng seõ taêng leân coøn löôïng chaát thaûi boû ñi seõ giaûm raát nhieàu. Nhö vaäy, vieäc ñaàu tö cho caùc baõi choân laáp vaø kinh phí cho vieäc ñaàu tö naøy cuõng seõ giaûm theo. - Löôïng raùc thaûi ít ñi thì baõi raùc cuõng giaûm xuoáng vaø vieäc cung caáp chi phí cho vieäc xöû lyù nöôùc ræ raùc, khí meâtan (khí gaây hieäu öùng nhaø kính),…cuõng seõ giaûm vaø ít hôn nhieàu so vôùi tröôùc ñaây khi chaát thaûi khoâng ñöôïc tieán haønh phaân loaïi taïi nguoàn. - Ñoàng thôøi khi löôïng raùc thaûi ñaõ ñöôïc tieán haønh phaân loaïi taïi nguoàn thì chaát thaûi boû seõ khoâng coøn laø nguyeân vaät lieäu coù theå phuïc vuï cho coâng taùc thu löôïm cuûa nhöõng ngöôøi nhaët raùc, treo tuùi nylon beân hoâng xe thu mua ve chai thì nhöõng hieän töôïng seõ khoâng coøn xaûy ra; nhö vaäy moâi tröôøng ñaõ ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän vaø trong töông lai chuùng ta seõ soáng trong moâi tröôøng “xanh, saïch, ñeïp”. - Vaø coâng taùc phaân loaïi taïi nguoàn coù theå thu huùt ñöôïc söï tham gia cuûa coäng ñoàng, tuyeân truyeàn cho hoï hieåu vieäc phaân loaïi taïi nguoàn seõ coù lôïi raát nhieàu cho moâi tröôøng, cho neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc vaø ñaëc bieät laø moâi tröôøng xung quanh hoï seõ ngaøy caøng phaùt trieån theo chieàu höôùng toát ñeïp hôn. - Khi vieäc phaân loaïi taïi nguoàn ñöôïc aùp duïng moät caùch trieät ñeå thì ta coù theå tieán haønh caùc coâng ngheä xöû lyù raùc khaùc nhau vaø mang laïi hieäu quaû cao: khoâng chæ xaây döïng baõi choân laáp maø ta coøn coù theå ñoát hoaëc laøm phaân boùn vì neáu cuøng loaïi thì ta seõ deã daøng hôn trong coâng vieäc xöû lyù vaø taùi cheá. - Mang laïi moät nguyeân lieäu saûn xuaát phaân höõu cô phuïc vuï raát toát cho kinh teá laø noâng nghieäp, töø ñoù seõ tieát kieäm ñöôïc veà kinh teá raát nhieàu vì khi saûn xuaát ñöôïc nhö vaäy giaù thaønh cuûa phaân boùn seõ reû hôn raát nhieàu so vôùi vieäc söû duïng phaân boùn ñöôïc saûn xuaát töø nguoàn nguyeân lieäu ñöôïc thu mua vôùi giaù cao hôn nguyeân lieäu saün coù. b) Hoaït ñoäng cuûa phaân loaïi CTRSH taïi nguoàn. Phaûi giaùo duïc tuyeân truyeàn cho ngöôøi daân bieát ñöôïc caùch phaân loaïi raùc. Loaïi raùc naøo coù theå taùi söû duïng vaø loaïi raùc naøo khoâng theå taùi söû duïng; vì ñoái vôùi loaïi raùc coù theå taùi söû duïng hoï coù theå baùn ve chai vaø mang laïi giaù trò kinh teá cho gia ñình hoï. Chính quyeàn Quaän caàn phaûi quan taâm ñeán ngöôøi daân ñaëc bieät hoã trôï phí cho ngöôøi daân ñeå moãi gia ñình coù theå söû duïng 2 thuøng raùc nhaèm phuïc cho coâng taùc phaân loaïi taïi nguoàn. Thuøng 1: chöùa raùc höõu cô coù theå taùi cheá vaø taùi söû duïng ñöôïc. Thuøng 2: chöùa caùc loaïi raùc khaùc höõu cô ñeå thaûi boû vaø khoâng taùi cheá ñöôïc. Vôùi caùc loaïi thuøng chöùa raùc khaùc nhau ta seõ cho 2 maøu saéc khaùc nhau ñeå deå daøng phaân bieät. Vôùi loaïi thuøng 1 ta coù theå cho bao nylon maøu xanh coøn loaïi thuøng thöù 2 ta seõ cho bao nylon maøu ñen. Ñoái vôùi chaát thaûi töø caùc beänh vieän, chôï vaø raùc töø caùc khu coâng coäng cuõng caàn ñöa ra 2 loaïi thuøng raùc khaùc nhau ñeå chöùa ñöïng 2 loaïi chaát thaûi khaùc nhau coù theå taùi cheá vaø khoâng theå taøi cheá ñöôïc. Ñoàng thôøi phoå bieán roäng raõi bieän phaùp phaân loaïi taïi nguoàn. Thaønh phaàn CTRSH raùc thöïc phaåm chieám tyû leä lôùn nhaát. Ñaây chính laø nguyeân nhaân goùp phaàn vaøo vieäc taêng chi phí xöû lyù CTR (xaây döïng baõi choân laáp hôïp veä sinh, traïm xöû lyù nöôùc roø ræ,… ), trong khi thaønh phaàn naøy cuõng chính laø nguoàn nguyeân lieäu doài daøo cho caùc nhaø maùy saûn xuaát phaân compost. Ngoaøi ra, coøn coù caùc thaønh phaàn coù khaû naêng taùi cheá nhö: giaáy, nilon, … neáu ñöôïc phaân loaïi vaø taùi cheá, khoâng chæ giuùp giaûm chi phí quaûn lyù CTR maø con giuùp tieát kieäm nhieàu taøi nguyeân, giaûm thieåu caùc taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng. Nguoàn phaùt sinh raùc Raùc höõu cô Raùc coøn laïi Laøm phaân compost Cô sôû taùi cheá Traïm phaân loaïi taäp trung Baõi choân laáp raùc höõu cô BCL raùc khoù phaân huyû Phaàn coøn laïi Troàng troït c) Phöông aùn thöïc hieän. Taùch CTRSH thaønh 2 thaønh phaàn ñoái vôùi taát caû caùc nguoàn phaùt sinh CTR. Hình 6.1 Sô ñoà phaân loaïi CTRSH taïi nguoàn ñoái vôùi taát caû caùc nguoàn phaùt sinh. Moâ taû. CTRSH seõ ñöôïc phaân loaïi thaønh 2 thaønh phaàn khaùc nhau taïi nguoàn phaùt sinh: (1) Raùc höõu cô seõ ñöôïc taùch rieâng, thu gom vaø vaän chuyeån ñeán BCL raùc thöïc phaåm hoaëc ñöôïc taùi söû duïng laøm phaân compost. (2) Phaàn raùc coøn laïi seõ ñöôïc thu gom rieâng vaø chuyeån ñeán moät traïm phaân loaïi taäp trung ñeå phaân loaïi laàn 2. Phaàn naøo coù theå taùi cheá ñöôïc seõ baùn cho caùc cô sôû taùi cheá, phaàn khoâng theå baùn cho caùc cô sôû taùi cheá seõ ñöôïc chuyeån ñeán BCL raùc khoù phaân huûy. Öu ñieåm. - Phuø hôïp cho hình thöùc löu tröõ taïi hoä gia ñình (do khoâng chieám nhieàu dieän tích); - Deã daøng phaân bieät loaïi CTR (thöïc phaåm vaø coøn laïi); - Deã daøng taùi söû duïng raùc thöïc phaåm laøm phaân compost; - Giaûm dieän tích xaây döïng BCL; - Thu hoài nguyeân vaät lieäu taùi cheá. Nhöôïc ñieåm. - Toán chi phí cho vieäc phaân loaïi laàn 2; - Khoù taùi söû duïng taïi baõi choân laáp naøy. 6.1.2. Taùi cheá, taùi söû duïng – Tieâu thuï saûn phaåm taùi cheá. Tröôùc heát phaûi ñaûm baûo coâng taùc phaân loaïi taïi nguoàn, phaân loaïi sau khi thu gom vaø vaän chuyeån ñuùng thôøi gian ñeå töø ñoù coù theå ñöa ra caùc bieän phaùp thu hoài vaø taùi cheá cho phuø hôïp. Vieäc taùi cheá phaûi ñöôïc hoaït ñoäng ôû ngoaøi Quaän. Ngöôøi tieâu thuï seõ töï phaân loaïi raùc theo quy ñònh coù theå taùi söû duïng vaø ñaëït noù vaøo trong caùc thuøng chöùa thích hôïp; Nhaân vieân thu gom seõ phaân theo töøng loaïi rieâng vaø ñaëït vaøo caùc ngaên chöùa rieâng bieät treân xe; Coâng ty chaát thaûi hoaëc caùc cô quan chöùc naêng chuyeân traùch coù nhieäm vuï tieáp nhaän, chuyeân chôû. a) Lôïi ích cuûa vieäc taùi cheá. Baûo toàn nguoàn lôïi saûn xuaát, tieát kieäm taøi nguyeân thieân nhieân, giaûm nhu caàu söû duïng nguyeân lieäu thoâ cho saûn xuaát; Ngaên ngöøa söï phaùt taùn nhöõng chaát ñoäc haïi vaøo moâi tröôøng; Cung caáp nguoàn nguyeân vaät lieäu coù giaù trò cho coâng nghieäp; Kích thích phaùt trieån nhöõng quy trình coâng ngheä saûn xuaát saïch hôn; Traùnh phaûi thöïc hieän caùc quy trình mang tính baét buoäc nhö xöû lyù hoaëc choân laáp chaát thaûi; b) Phöông phaùp taùi cheá. Coâng ngheä uû phaân compost: Ñònh nghóa: Quaù trình cheá bieán phaân höõu cô laø quaù trình chuyeån hoùa caùc thaønh phaàn höõu cô trong CTR ñoâ thò thaønh chaát muøn oån ñònh nhôø hoaït ñoäng cuûa caùc vi sinh vaät. Coâng ngheä kî khí. Raùc ñoâ thò Phaân loaïi Phaân huûy kî khí Biogas Caûi taïo ñaát Boùn ruoäng neáu ñöôïc chaáp nhaän Uû hieáu khí ñeå chuyeån thaønh phaân boùn höõu cô Choân laáp Chaát höõu cô Buøn höõu cô, chaát thaûi noâng nghieäp Hình 6.2 Sô ñoà quaù trình xöû lyù raùc ñoâ thò baèng coâng ngheä phaân huûy kî khí. Coâng ngheä hieáu khí. Chaát höõu cô khoâng ñaït yeâu caàu Raùc höõu cô Raùc Loaïi raùc Phaân höõu cô VSV, dinh döôõng, aåm, khoâng khí Phaân huûy hieáu khí (uû thaønh phaân) Saøng phaân loaïi Taùi cheá, choân laáp Phaân loaïi Hình 5.3 Sô ñoà chung cuûa quaù trình composting raùc ñoâ thò. Taùi cheá giaáy: Caùc loaïi giaáy taùi cheá: Giaáy saïch (môùi) Thö Taïp chí Hoäp thöùc aên Phieáu döï thöôûng Bao bì chöùa nguõ coác Giaáy ñieän toaùn Giaáy carton Bìa thö ñaõ söû duïng Hoäp giaáy luïa Soå tay ñieän thoaïi Giaáy phuû Taùi cheá giaáy thaûi thu gom ôû caùc vaên phoøng troän laãn vôùi caùc loaïi giaáy hoãn taïp khaùc. Giaáy hoãn taïp: goàm caùc taïp chí, baùo, giaáy goùi, böu kieän, bìa thö... Loaïi giaáy naøy caàn ñöôïc giuõ saïch, laøm khoâ tröôùc khiù ñöa ñi taùi cheá. Taùi sinh nhöïa: Phaân bieät nhöïa taùi sinh baèng caùc kyù hieäu: Loaïi 1 vaø 2, söû duïng toát ñeå chöùa maãu, Loaïi 3 thöôøng söû duïng ñeå cheá taïo caùc tuùi, Loaïi 4 cho nhöïa ñöôïc phoái troän, khoâng coù khaû naêng taùi cheá. Caùc tuùi nylon thöôøng khoâng ñöôïc taùi cheá, chuùng ñöôïc thu nhaän chuû yeáu veà vaán ñeà veä sinh moâi tröôøng. Taùi cheá thuûy tinh : Quaù trình taùi cheá thuûy tinh vaø kim loaïi dieãn ra ôû nhieät ñoä cao do vaäy deã daøng khöû oâ nhieãm. Thuûy tinh ñöôïc taùi cheá vôùi soá laàn khoâng haïn cheá.Giảm 30% naêng löôïng so vôùi cheá taïo baèng thuûy tinh môùi. Naêng löôïng tieát kieäm töø vieäc taùi cheá moät chai thuûy tinh seõ thaép saùng moät boùng ñeøn 100 W trong voøng 4 giôø. Thuûy tinh caàn thôøi gian raát daøi ñeå phaân huûy, do vaäy vieäc thaûi böøa baûi chai loï hieän nay seõ laøm aûnh höôûng ñeán caûnh quan cho ñeán naêm 3000. 6.1.3. Ñeà xuaát xöû lyù chaát thaûi raén taïi Quaän 5. a) Coâng ngheä ñoát. Coâng ngheä ñoát: ñoát coù kieåm soaùt trong loø kín vaø laø cuõng phaûi ñöôïc xaây döïng ngoaøi Quaän. Ñaëc thuø : Giaûm thieåu vaø loaïi boû ñoäc tính cuûa caùc chaát thaûi nguy haïi khi tieán haønh ñoát ñuùng caùch; Haïn cheá theå tích cuûa chaát thaûi nguy haïi ñöôïc ñöa vaøo ñaát moâi tröôøng ñaát qua daïng tro sau ñoát; Taêng cöôøng ñoä an toaøn vieäc thaûi. 6.1.4. Xaõ hoäi hoùa chaát thaûi raén sinh hoaït. a) Xaõ hoäi hoùa heä thoáng thu gom vaän chuyeån chaát thaûi raén sinh hoaït. Ñoái vôùi raùc thöïc phaåm phaùt sinh töø hoä gia ñình. Do ñôn vò A thöïc hieän thu gom vaø ñôn vò B vaän chuyeån. Ñôn vò A seõ phaûi traû cho ñôn vò B moät khoaûn chi phí baèng chi phí vaän chuyeån vaø chi phí xöû lyù raùc. Ñoái vôùi raùc thöïc phaåm phaùt sinh töø cô quan, tröôøng hoïc, chôï. Ñoái vôùi raùc chôï, coâng taùc thu gom bao goàm queùt chôï vaø thu gom baèng thuøng 660 L, sau ñoù chuyeån cho xe eùp vaän chuyeån ra baõi choân laáp (ñôn vò A hoaëc C thöïc hieän thu gom). Ñoái vôùi raùc thöïc phaåm töø cô quan tröôøng hoïc ñöôïc thu gom tröïc tieáp baèng xe eùp vaø chuyeån ñeán khu lieân hieäp xöû lyù CTR (ñôn vò B thöïc hieän). Toaøn boä coâng taùc vaän chuyeån raùc thöïc phaåm töø cô quan, tröôøng hoïc vaø chôï do moät ñôn vò ñaûm traùch ( ñôn vò B vaän chuyeån). Chi phí cho coâng taùc thu gom vaø vaän chuyeån seõ do chuû phaùt thaûi chi traû. Ñoái vôùi raùc coøn laïi phaùt sinh töø hoä gia ñình, cô quan, tröôøng hoïc, chôï. Phaàn raùc coøn laïi töø caùc nguoàn hoä gia ñình, cô quan, tröôøng hoïc, chôï cuõng ñöôïc thu gom vaø vaän chuyeån theo caùch thöùc töông töï nhö ñoái vôùi raùc thöïc phaåm. Coâng taùc thu gom raùc coøn laïi töø hoä gia ñình seõ do moät ñôn vò thöïc hieän (ñôn vò A thöïc hieän thu gom). Phaàn vaän chuyeån raùc coøn laïi phaùt sinh töø hoä gia ñình, cô quan, tröôøng hoïc vaø chôï seõ do cuøng moät ñôn vò thöïc hieän (ñôn vò D thöïc hieän vaän chuyeån). Ñoái vôùi raùc ñöôøng phoá. Raùc ñöôøng phoá khoâng ñöôïc phaân loaïi maø chæ queùt, thu gom vaø vaän chuyeån ñeán khu lieân hôïp xöû lyù CTR. Coâng taùc thu gom vaø vaän chuyeån naøy coù theå do nhaø nöôùc hoaëc tö nhaân thöïc hieän. Vì nguoàn phaùt sinh naøy khoâng xaùc ñònh chính xaùc ñöôïc chuû nguoàn thaûi neân chi phí thöïc hieän coâng taùc thu gom cuõng nhö vaän chuyeån vaø xöû lyù ñeàu do nhaø nöôc chi traû. b) Xaõ hoäi hoùa heä xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoaït. Trong coâng taùc saûn xuaát phaân compost vaø choân laáp raùc thöïc phaåm. Neáu nhaø nöôùc ñaûm nhaän coâng taùc naøy thì nhaø nöôùc seõ nhaän ñöôïc lôïi nhuaän töø vieäc baùn phaân raùc vaø chi phí maø ñôn vò vaän chuyeån (coâng ty B) chi traû ñeå xöû lyù raùc. Neáu tö nhaân (coâng ty E) thöïc hieän coâng taùc naøy thì hoï seõ chòu chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh cuõng nhö thu lôïi nhuaän. Trong coâng taùc phaân loaïi phaàn raùc coøn laïi. Töông töï nhö coâng taùc saûn xuaát phaân compost, lôïi nhuaän thu ñöôïc töø vieäc baùn pheá lieäu seõ do chuû ñaàu tö (nhaø nöôùc hoaëc coâng ty F) nhaän vaø ngöôïc laïi hoï seõ chòu moïi chi phí ñaàu tö cô sôû haï taàng, thieát bò maùy moùc phuïc vuï cho coâng taùc phaân loaïi. Phaàn raùc coøn laïi khoâng coù khaû naêng thu hoài seõ ñöôïc chuyeån ñeán khu choân laáp vaø phaûi chi traû cho coâng ty E hoaëc nhaø nöôùc tieàn xöû lyù cuoái cuøng. Trong coâng taùc quaûn lyù nöôùc ræ raùc phaùt sinh töø BCL, ñôn vò ñaàu tö seõ nhaän chi phí töø coâng ty E (hoaëc nhaø nöôùc) vaø hoï phaûi ñaûm baûo nöôùc ræ raùc ñöôïc xöû lyù ñaït tieâu chuaån thaûi ra nguoàn. c) Xaõ hoäi hoùa heä thoáng haønh chính quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït. Trong heä thoáng quaûn lyù CTR theo höôùng xaõ hoäi hoùa coù phaân loaïi taïi nguoàn, nhaø nöôùc vaãn giöõ vai troø chuû ñaïo trong vieäc giaùn tieáp quaûn lyù vieäc thaûi boû, thu gom vaø xöû lyù baèng coâng cuï chính saùch vaø phaùp luaät. Cô caáu toå chöùc haønh chính theo phöông aùn xaõ hoäi hoùa ñöôïc thöïc hieän nhö sau: UÛy Ban Nhaân Daân Tp. Hoà Chí Minh Sôû Taøi Nguyeân Moâi Tröôøng UÛy Ban Nhaân Daân Caùc Phöôøng Ñôn Vò Thu Gom Töø Caùc Nguoàn Ñôn vò vaän chuyeån Ñôn Vò Xöû Lyù Cuoái Cuøng Coâng Ty Dòch Vuï Coâng Ích Ñoäi Thu Gom Raùc Ñöôøng Phoá Quaûn lyù tröïc tieáp Quaûn lyù giaùn tieáp Hình 6.4. Sô ñoà heä thoáng quaûn lyù CTRSH theo höôùng xaõ hoäi hoùa. 6.1.5. Giaùo duïc nhaän thöùc. Coâng taùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc, vaän ñoäng coäng ñoàng trong vieäc thu gom, phaân loaïi CTR taïi nguoàn phaûi ñöôïc ñaët leân haøng ñaài nhaèm taïo yù thöùc vaø thoùi quen cho ngöôøi daân. Caùc bieän phaùp giaùo duïc coäng ñoàng nhö sau: - Thay ñoåi thoùi quen tieâu thuï saûn phaåm trong xaõ hoäi. - Giaûm löôïng CTR taïi nguoàn. - Trang bò baûo hoä lao ñoäng khi thu gom, vaän chuyeån, xöû lyù raùc thaûi. - Giaùo duïc veä sinh coäng ñoàng, giöõ gìn moâi tröôøng soáng saïch ñeïp. - Toå chöùc nhieàu tuaàn, thaùng baûo veä moâi tröôøng ñeå nhaân daân tham gia, maø löïc löôïng noàng coát laø thanh nieân. - Tuyeân truyeàn höôûng öùng baûo veä moâi tröôøng thoâng qua heä thoáng caùc thoâng tin ñaïi chuùng: truyeàn thanh, truyeàn hình, baùo chí … - Toå chöùc caùc cuoäc thi vieát saùch, baùo veà baûo veä moâi tröôøng. - Caét daùn baêng roân treân ñöôøng phoá vôùi noäi dung nhö doïn deïp veä sinh nhö laøm vieäc, queùt doïn ñöôøng phoá, naïo veùt kinh möông, dieãu haønh tung hoâ khaåu hieäu… 6.2. YÙ NGHÓA KINH TEÁ XAÕ HOÄI VAØ MOÂI TRÖÔØNG 6.2.1. YÙ nghóa kinh teá xaõ hoäi. Caùc giaûi phaùp quaûn lyù CTR Quaän 5 neâu treân coù yù nghóa to lôùn veà maët kinh teá xaõ hoäi, goùp phaàn ñaûm baûo phaùt trieån beàn vöõng cuûa Quaän trong thôøi kyø coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Giaûm ñaùng keå chi phí cuûa thaønh phoá cho coâng taùc quaûn lyù CTRSH vaø giaûi quyeát trieät ñeå caùc vaán ñeà oâ nhieãm cuûa baõi choân laáp, do: - Do ñöôïc phaân loaïi, caùc loaïi CTR trôû neân saïch hôn, vì vaäy coù theå taän duïng CTR höõu cô ñeå laøm phaân compost vôùi chaát löôïng cao (khoâng laãn plastic, thuûy tinh, kim loaïi,…) hoaëc duøng laøm vaät lieäu che phuû; - Tieát kieäm dieän tích BCL do giaûm 70-80% löôïng CTR höõu cô ñoå vaøo BCL vaø nhôø choân laáp rieâng raùc thöïc phaåm deã phaân huûy; - Giaûm chi phí duøng cho vieäc xöû lyù nöôùc roø ræ. Laøm taêng hieäu quaû kinh teá caùc quaù trình taùi söû duïng, taùi sinh vaø taùi cheá caùc loaïi pheá lieäu, ñoàng thôøi laøm giaûm möùc ñoä oâ nhieãm taïi caùc cô sôû phaân loaïi taùi sinh vaø taùi cheá. Taïo ñieàu kieän aùp duïng coâng ngheä xöû lyù khaùc, nhö ñoát, laøm phaân compost, saûn xuaát khí sinh hoïc (biogas),… Tieát kieäm taøi nguyeân thieân nhieân. Phaân loaïi CTR taïi nguoàn mang laïi lôïi ích thieát thöïc ñoái vôùi vieäc tieát kieäm nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, trong ñoù ñaùng keå nhaát laø: - Tieát kieäm taøi nguyeân thieân nhieân duøng ñeå saûn xuaát nguyeân lieäu; - Tieát kieäm taøi nguyeân nöôùc; - Tieát kieäm naêng löôïng; - Tieát kieäm taøi nguyeân ñaát ñai. Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc thöïc hieän chöông trình xaõ hoäi hoùa coâng taùc quaûn lyù CTR cuûa thaønh phoá, giaûm gaùnh naëng ngaân saùch, xaây döïng caùc coäng ñoàng daân cö töï löïc vôùi caùch thöùc chuû ñoäng veà taøi chính, caân ñoái thu chi trong caùc dòch vuï coâng. 6.2.2. YÙ nghóa moâi tröôøng. Beân caïnh nhöõng lôïi ích kinh teá coù theå quy ñoåi thaønh tieàn, döï aùn phaân loaïi CTRSH taïi nguoàn coøn mang laïi nhöõng lôïi ích to lôùn khaùc maø chuùng ta hoaøn toaøn khoâng theå quy ñoåi thaønh tieàn cuõng nhö khoâng theå nhìn thaáy moät caùc cuï theå ñöôïc. Söï tham gia cuûa coäng ñoàng daân cö trong chöông trình naøy tröôùc tieân seõ goùp phaàn naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân thaønh phoá veà baûo veä moâi tröôøng. Khi phaân loaïi taïi nguoàn, CTR taïi caùc baõi choân laáp, caùc ñieåm taäp trung seõ khoâng coøn caùc thaønh phaàn raùc coù theå nhaët laïi ñeå baùn pheá lieäu neân seõ giaûm hoaëc ngöng haún hoaït ñoäng cuûa ñoäi quan nhaët raùc gaàn 20.000 ngöôøi cuûa thaønh phoá, nhôø ñoù giaûm ñöôïc caùc beänh taät do raùc thaûi gaây ra ñoái vôùi ngöôøi nhaët raùc naøy. Ngoaøi ra coâng vieäc phaân loaïi cuõng laøm cho thôøi gian thu gom cuûa caùc xe ñaåy tay giaûm do khoâng toán thôøi gian döøng ñeå nhaët pheá lieäu thaûi ñoàng thôøi haïn cheá caùc taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng do thôøi gian vaän chuyeån cuûa caùc xe ñaåy tay doïc heø phoá nhö muøi, ruoài, nöôùc roø ræ, raùc rôi vaõi laøm maát myõ quan ñoâ thò. YÙ thöùc cuûa ngöôøi daân ngaøy caøng ñöôïc naâng cao vaø chuû ñoäng trong toaøn boä heä thoáng quaûn lyù CTR cuûa Quaän 5 vaø cuûa thaønh phoá Hoà Chí minh, bao goàm phaân loaïi CTRSH taïi nhaø, thu gom taïi caùc hoä, trung chuyeån vaø vaän chuyeån, xöû lyù CTR, nhôø coâng taùc ñaøo taïo, giaùo ducï, huaán luyeän vaø tuyeân truyeàn saâu roäng ñeán töøng phöôøng, toå vaø hoä gia ñình. Ñuùc keát kinh nghieäm, thuùc ñaåy chöông trình phaân loaïi CTR ñoâ thò taïi nguoàn cuûa toaøn thaønh phoá. Ngoaøi ra nhöõng lôïi ích moâi tröôøng khaùc töø chöông trình phaân loaïi CTR taïi nguoàn laø giaûm dieän tích baõi choân laáp goùp phaàn laøm giaûm oâ nhieãm moâi tröôøng, goùp phaàn laøm saïch thaønh phoá vì: - Giaûm löôïng khí metan gaây “hieäu öùng nhaø kính” vaø caùc loaïi khí khaùc töø BCL gaây oâ nhieãm moâi tröôøng do saûn phaåm cuûa quaù trình phaân huûy caùc chaát höõu cô. - Giaûm löu löôïng vaø noàng ñoä oâ nhieãm cuûa nöôùc roø ræ. Beân caïnh ñoù ñoái vôùi moâi tröôøng vieäc taùi cheá raùc cuõng coù nhieàu taùc duïng. Chaúng haïn nhö giaûm löôïng raùc thaûi, giaûm vieäc söû duïng nguyeân lieäu thoâ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng (vieäc taùi cheá nhoââm laøm giaûm löôïng thaûi CO2 ñeán 95%). Xaõ hoäi hoùa quaûn lyù CTR Quaän 5 goùp phaàn thöïc hieän chuû tröông quaûn lyù CTR ñang ñöôïc nhaø nöôùc, thaønh phoá vaø caùc ngaønh quan taâm vôùi muïc ñích huy ñoäng söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaøo vaán ñeà baûo veä vaø phaùt trieån beàn vöõng moâi tröôøng.