Đồ án Dầu nhờn bôi trơn

MUÛC LUÛC Trang MÅÍ ÂÁÖU.....................................................................................................................1 PHÁÖN I .TÄØNG QUAN LYÏ THUYÃÚT DÁÖU NHÅÌN VAÌ BÄI TRÅN. ....................2 I. TÄØNG QUAN VÃÖ DÁÖU NHÅÌN.. ...........................................................................3 I.1. MA SAÏT VAÌ NGUYÃN LYÏ BÄI TRÅN. ...........................................................3 I.2. VAI TROÌ CUÍA DÁÖU NHÅÌN TRONG HOAÛT ÂÄÜNG CUÍA ÂÄÜNG CÅ. .........6 I.3. NHÆÎNG TÊNH CHÁÚT LY Ï- HOAÏ CUÍA DÁÖU NHÅÌN BÄI TRÅN ...................9 I.4. TÊNH CHÁÚT CAÏC LOAÛI DÁÖU GÄÚC CÅ BAÍN DUÌNG TRONG PHÄÚI TRÄÜN DÁÖU NHÅÌN . ................................................................................................12 I.4.1. DÁÖU GÄÚC CHÃÚ BIÃÚN TÆÌ DÁÖU MOÍ. ...........................................................12 I.4.1.1. Cäng nghãû saín xuáút dáöu gäúc. ........................................................................12 I.4.1.2. Thaình pháön hydrocacbon cuía dáöu gäúc. ........................................................16 I.4.2. DÁÖU GÄÚC TÄØNG HÅÜP. .................................................................................17 I.4.2.1. Nhoïm hydrocacbon täøng håüp. ......................................................................18 I.4.2.2. Nhoïm caïc este hæîu cå. ..................................................................................18 I.4.2.3. Nhoïm este phosphat......................................................................................18 I.4.2.4. Nhoïm polyalkyl glycol. ................................................................................18 I.5. TÊNH CHÁÚT CAÏC LOAÛI PHUÛ GIA DUÌNG TRONG PHÄÚI TRÄÜN. ...............19 I.5.1. Giåïi thiãûu phuû gia. ...........................................................................................19 I.5.2. Caïc chuíng loaûi phuû gia. ...................................................................................20 I.6. PHÁN LOAÛI DÁÖU NHÅÌN DUÌNG CHO ÂÄÜNG CÅ ÄTÄ THEO TIÃU CHUÁØN QUÄÚC TÃÚ ...........................................................................................24 I.6.1. Phán loaûi dáöu âäüng cå theo cáúp cháút læåüng API..............................................24 I.6.2. Phán loaûi dáöu nhåìn âäüng cå theo cáúp âäü nhåït SAE. .......................................26 II. CAÏC CHÃÚ ÂÄÜ MAÌI MOÌN BÃÖ MÀÛT...................................................................28 II.1. GIÅÏI THIÃÛU......................................................................................................28 II.2. MAÌI MOÌN KÃÚT DÊNH. ....................................................................................28 II.3. MAÌI MOÌN (L’USURE ABRASIVE)................................................................34 II.4. MAÌI MOÌN ÀN MOÌN........................................................................................39 II.5. MAÌI MOÌN DO MOÍI (L’USURE PAR FATIGUE). .........................................42 II.6. MAÌI MOÌN PHÆÏC HÅÜP. ...................................................................................44 II.6.1. Àn moìn tiãúp xuïc. ............................................................................................44 II.6.2. Maìi moìn läù träúng............................................................................................46 II.7. MAÌI MOÌN TRONG ÂÄÜNG CÅ.......................................................................48 II.7.1. Sæû maìi moìn trong hãû thäúng xupaïp. ................................................................48 II.7.2. Sæû maìi moìn trong hãû thäúng Piston - xecmàng - xylanh .................................48 II.7.3. Sæû àn moìn äø âåî. ..............................................................................................49 III. CAÏC CHÃÚ ÂÄÜ BÄI TRÅN.................................................................................50 III.1. CHÃÚ ÂÄÜ MA SAÏT KHÄ. ................................................................................50 III.2. CHÃÚ ÂÄÜ BÄI TRÅN GIÅÏI HAÛN....................................................................50 III.3. CHÃÚ ÂÄÜ BÄI TRÅN LÆU CHÁÚT..................................................................54 III.3.1. Chãú âäü hydrodynamique (HD)......................................................................54 III.3.2. Chãú âäü thuyí âäüng hoüc âaìn häöi (EHD). .........................................................56 III.4. CHÃÚ ÂÄÜ BÄI TRÅN HÄÙN HÅÜP. ...................................................................56 III.5. ÂÆÅÌNG CONG STRIBECK. .........................................................................56 III.6. LYÏ THUYÃÚT TÊNH TOAÏN LÅÏP PHIM DÁÖU. ..............................................58 III.6.1. Cáúu truïc bãö màût cuía caïc chi tiãút. tiãúp xuïc .....................................................58 III.6.2. Caïc giaí thuyãút tênh toaïn låïp phim dáöu bäi trån.............................................59 IV. ÂÄÜNG CÅ XÀNG VAÌ HÃÛ THÄÚNG BÄI TRÅN ÂÄÜNG CÅ...........................67 IV.1. ÂÀÛC TRÆNG KYÎ THUÁÛT CUÍA ÂÄÜNG CÅ XÀNG...................................67 IV.1.1. Âàûc træng vãö cáúu taûo cuía âäüng cå xàng bäún thç............................................67 IV.1.2. Âàûc træng vãö hoaût âäüng cuía âäüng cå xàng bäún thç. ......................................71 IV.2. CÁÚU TAÛO HÃÛ THÄÚNG BÄI TRÅN ÂÄÜNG CÅ XÀNG BÄÚN THÇ..............72 IV.2.1. Vai troì cuía hãû thäúng bäi trån âäüng cå. .........................................................72 IV.2.2. Caïc kiãøu hãû thäúng bäi trån âäüng cå. .............................................................72 IV.3. CAÏC CHI TIÃÚT CÁÖN BÄI TRÅN. .................................................................82 PHÁÖN II. PHÄÚI TRÄÜN DÁÖU NHÅÌN 15W- 40. ......................................................84 I. GIÅÏI THIÃÛU..........................................................................................................84 II. CÄNG ÂOAÛN TÊNH TOAÏN PHÄÚI TRÄÜN. ........................................................85 II.1. CÅ SÅÍ CHOÜN DÁÖU GÄÚC VAÌ PHUÛ GIA........................................................85 II.2. SO SAÏNH TÊNH KINH TÃÚ CUÍA CAÏC TÄØ HÅÜP PHÄÚI TRÄÜN. .....................99 PHÁÖN III. CAÏC PHEÏP THÆÍ DÁÖU NHÅÌN ÂÄÜNG CÅ. .......................................101 I. GIÅÏI THIÃÛU. ......................................................................................................102 II. TÁÖM QUAN TROÜNG CUÍA CAÏC PHEÏP THÆÍ ÂÄÜNG CÅ TRONG PHOÌNG THÊ NGHIÃÛM. ...................................................................................................102 III. CAÏC PHÆÅNG PHAÏP THÆÍ NGHIÃÛM ÂÄÜNG CÅ XÀNG BÄÚN THÇ CHUÍ YÃÚU HIÃÛN NAY. .............................................................................................103 PHÁÖN IV. TAÏC ÂÄÜNG MÄI TRÆÅÌNG. ..............................................................108 I. GIÅÏI THIÃÛU........................................................................................................109 II. PHÆÅNG PHAÏP THÆÛC HIÃÛN AN TOAÌN MÄI TRÆÅÌNG. ...........................110 III. TAÏI SINH DÁÖU NHÅÌN. ..................................................................................111 III.1. GIÅÏI THIÃÛU. .................................................................................................111 III.2. BAÍN CHÁÚT CUÍA TAÏI SINH DÁÖU THAÍI. ..................................................111 III.3. CAÏC PHÆÅNG PHAÏP TAÏI SINH DÁÖU THAÍI. ...........................................112 III.4. SÅ ÂÄÖ CÄNG NGHÃÛ TAÏI SINH DÁÖU THAÍI. ............................................116 III.5. NHÆÎNG HIÃØU BIÃÚT KHI SÆÍ DUÛNG DÁÖU BÄI TRÅN. ...........................117 PHUÛ LUÛC. KÃÚT LUÁÛN. MÅÍ ÂÁÖU. Caïch âáy 100 nàm, tháûm chê con ngæåìi váùn chæa coï khaïi niãûm vãö dáöu nhåìn. Táút caí caïc loaûi maïy moïc luïc báúy giåì âãöu âæåüc bäi trån bàòng dáöu måí låün vaì sau âoï duìng dáöu Äliu. Khi dáöu Äliu khan hiãúm thç ngæåìi ta chuyãøn sang sæí duûng caïc loaûi dáöu thaío mäüc khaïc. Vê duû : Âãø bäi trån coüc såüi maïy dãût ngæåìi ta sæí duûng âãún dáöu coü. Khi ngaình chãú biãún dáöu moí ra âåìi, saín pháøm chuí yãúu taûi caïc nhaì maïy chãú biãún dáöu moí laì dáöu hoía, pháön coìn laûi laì mazuït (chiãúm 70 - 90%) khäng âæåüc sæí duûng vaì coi nhæ boí âi. Khi ngaình cäng nghiãûp dáöu moí phaït triãøn våïi säú læåüng càûn mazuït caìng ngaìy caìng låïn, buäüc con ngæåìi phaíi nghiãn cæïu âãø sæí duûng laûi vaìo muûc âêch coï låüi. Luïc âáöu ngæåìi ta láúy càûn dáöu moí chæng cáút hoàûc dáöu moí âæåüc pha thãm vaìo dáöu thaío mäüc hoàûc måî låün våïi tyí lãû tháúp âãø taûo ra dáöu bäi trån, nhæng chè êt láu sau nåìiii ta âaî biãút duìng caïc saín pháøm dáöu moí âãø chãú taûo ra dáöu nhåìn. Nàm 1970 åí Creem (Nga) taûi nhaì maïy Xakhanxkidå báút âáöu chãú âæåüc dáöu nhåìn tæì dáöu moí. Nhaì baïc hoüc Nga näøi tiãúng D.L.Mendeleeïp laì mäüt trong nhæîng ngæåìi âáöu tiãn chuï yï âãún váún âãö duìng mazuït âãø chãú ra dáöu nhåìn. Nàm 1870 - 1871 Ragorzin âaî xáy dæûng mäüt xæåíng thê nghiãûm dáöu nhåìn quy mä nhoí. Luïc âáöu chæng taïch âæåüc 1 - 1.5% dáöu hoía vaì sau âoï tæì càûn coìn laûi chãú âæåüc dáöu nhåìn. Nàm 1876 - 1877 Ragorzin xáy dæûng åí Balakhan nhaì maïy chãú biãún dáöu nhåìn âáöu tiãn trãn thãú giåïi coï cäng suáút 100000 put/nàm. Nhaì maïy âaî saín xuáút âæåüc ba loaûi dáöu nhåìn sau : - Dáöu coüc såüi. - Dáöu maïy. - Dáöu truûc cho toa xe muìa heì vaì muìa âäng. càûn coìn laûi trong thaïp chæng cáút âæåüc duìng âãø cho vaìo caïc baïnh xe thay cho càûn chæng cáút. Phaït huy kãút quaí âoï. Nàm 1879 Ragorzin âaî cho xáy dæûng åí Conxtantinop nhaì maïy thæï hai chuyãn saín xuáút dáöu nhåìn âãø xuáút kháøu. Cuìng våïi ngaình cäng nghiãûp vaì ngaình váûn taíi âæåìng sàõt phaït triãøn maûnh meî, nhu cáöu vãö dáöu nhåìn tàng lãn ráút nhanh. Caïc nhaì maïy saín xuáút dáöu nhåìn coï cháút læåüng ngaìy mäüt cao hån âæåüc xáy dæûng laûi, måí räüng vaì âàût nãön moïng cho sæû thàng tiãún huìng háûu cuía ngaình chãú taûo dáöu nhåìn. Ngaìy nay våïi nhæîng tiãún bäü khoa hoüc khäng ngæìng, con ngæåìi âaî xáy dæûng âæåüc nhæîng thaïp chæng cáút chán khäng hiãûn âaûi thay thãú cho nhæîng nhaì maïy chæng cáút cuî kyí våïi nhæîng thaïp chæng cáút coï cäng suáút tháúp. Nhæîng phæång tiãûn tinh chãú måïi, trãn cå såí sæí duûng âáút tràõng vaì caïc dung mäi choün loüc khaïc âaî âæåüc aïp duûng. Mäüt säú nhaì maïy måïi cuîng âæåüc sæí duûng âãø chuyãn saín xuáút ra caïc cháút phuû gia dáöu cho vaìo dáöu nhåìn.Nhàòm caíi thiãûn vaì náng cao cháút læåüng cho caïc loaûi dáöu nhåìn.Ngaình saín xuáút dáöu nhåìn täøng håüp âaî vaì âang âæåüc phaït triãøn khäng ngæìng. Hiãûn nay trãn thãú giåïi coï hån 5000 chuíng loaûi dáöu nhåìn, phuû thuäüc vaìo tæìng âiãöu kiãûn mäi træåìng, âëa lyï, diiãöu kiãûn hoaût âäüng... Cuía caïc táûp âoaìn saín xuáút låïn nhæ BP, Castrol, Exson, Mobil, Total, Esso... Hoü cuîng âang aïp duûng nhæîng thaình tæûu måïi nháút cuía khoa hoüc kyî thuáût. Dæa ngaình cäng nghiãûp dáöu moí haìng nàm tàng træåíng khäng ngæìng vaì saín xuáút dáöu nhåìn cuîng khäng ngæìng âæåüc náng cao vãö cháút læåüng cuîng nhæ säú læåüng, saïng taûo thãm nhiãöu loaûi dáöu måïi trong tæång lai. PHÁÖN I TÄØNG QUAN LYÏ THUYÃÚT DÁÖU NHÅÌN VAÌ BÄI TRÅN. I. TÄØNG QUAN VÃÖ DÁÖU NHÅÌN. I.1 MA SAÏT VAÌ NGUYÃN LYÏ BÄI TRÅN. viãûc tçm hiãøu vãö ma saït vaì nguyãn lyï bäi trån laì cäng viãûc âáöu tiãn cáön thiãút træåïc khi âi vaìo nghiãn cæïu dáöu nhåìn vaì cháút læåüng dáöu nhåìn. Nãúu nàõm væîng âæåüc hai váún âãö naìy thç måïi coï thãø dãù daìng tiãúp cáûn vaì tçm hiãøu aính hæåíng cuía dáöu nhåìn âäúi våïi quaï trçnh hoaût âäüng cuía caïc thiãút bë maïy moïc, âäüng cå. I.1.1 Så læåüc vãö ma saït. khi mäüt váût dëch chuyãøn trãn bãö màût cuía mäüt váût khaïc thç seî xuáút hiãûn mäüt læûc goüi laì læûc ma saït . Læûc âoï caín tråí laûi chênh chuyãøn âäüng cuía váût thãø áúy. trong mäüt säú træåìng håüp thç læûc ma saït cuîng coï êch. Vê duû : Læûc ma saït duìng trong caïc cäø phanh, caïc truyãön âäüng dáy âai... Trong nhiãöu træåìng håüp khaïc thç ma saït ráút coï haûi. Vê duû : Chuyãøn hoïa nàng læåüng tæì daûng naìy sang daûng khaïc, cå nàng biãún thaình nhiãût nàng... Âãø khàõc phuûc âæåüc hiãûn tæåüng ma saït [phaíi tiãu täún mäüt pháön nàng læåüng khaï låïn. Coï nhiãöu daûng ma saït : -Ma saït træåüt : Khi mäüt váût ràõn chuyãøn âäüng træåüt trãn mäüt váût khaïc. Bãö màût cuía chuïng tiãúp xuïc våïi nhau thç seî sinh ra læûc ma saït goüi laì læûc ma saït træåüt. - Ma saït làn : khi mäüt váût hçnh cáöu, hçnh troìn, hçnh truû troìn làn trãn bãö màût cuía mäüt váût khaïc vaì hai váût tiãúp xuïc våïi nhau tai mäüt âiãøm hoàûc mäüt âæåìng thàóng thç sinh ra læûc ma saït goüi laì ma saït làn. Ma saït træåüt thæåìng låïn gáúp 10 - 100 láön ma saït làn (trong træåìng håüp ma saït khä). Nguyãn nhán cuía ma saït khä : - Do sæû liãn kãút cå hoüc cuía caïc chäø läöi (vi nháúp nhä ) trãn bãö màût váût ràõn - Do taïc âäüng tæång häø giæîa caïc phán tæí cuía caïc bãö màût laìm viãûc taûi caïc âiãøm tiãúp xuïc. Hiãûn tæåüng ma saït luän keïo theo sæû hao phê cäng suáút nhàòm khàõc phuûc ma saït vaì laìm toía nhiãût, gáy maìi moìn caïc chi tiãút laìm viãûc. Sæû hao phê cäng suáút , toía nhiãût vaì maìi moìn laì ba baín âäöng haình khäng råìi nhau vaì khäng chè riãng âäúi våïi ma saït khä maì laì táút caí cuía caïc daûng ma saït. Tuìy theo âiãöu kiãûn vaì daûng ma saït maì mäùi mäüt trong säú caïc baín âäöng haình âoï coï thãø ráút låïn hoàûc chè caím nháûn âæåüc maì thäi. Trong khi cäú gàõng giaím båït hao phê sæïc âãø khàõc phuûc ma saït, con ngæåìi âaî aïp duûng nhiãöu biãûn phaïp khaïc nhau. Mäüt thàõng låüi låïn cuía con ngæåìi laì phaït hiãn ràòng khi caïc bãö màût laìm viãûc âæåüc bäi trån bàòng dáöu thç ma saït giaím xuäúng ráút nhiãöu, tháûm chê ma saït træåüt åí caïc bãö màût âæåüc bäi trån coï thãø nhoí hån ma saït làn næîa (trong mäüt säú âiãöu kiãûn nháút âënh). Khi coï hai bãö màût chuyãøn âäüng lãn nhau âæåüc ngàn caïch båíi mäüt låïp dáöu thç seî xuáút hiãûn ma saït æåït, tæïc laì ma saït trong baín thán låïp dáöu giæîa caïc phán tæí dáöu. Læåüng täøn tháút nàng læåüng trong ma saït æåït so våïi ma saït khä thç nhoí hån ráút nhiãöu. Ma saït æåït so våïi ma saït khä coï nhiãöu æu âiãøm hån nhæ : - Âäü maìi moìn caïc chi tiãút giaím âi ráút roî rãût. - Täøn tháút cäng suáút chäúng ma saït giaím âi. - Caïc chi tiãút bë noïng êt hån. - Caïc váût ma saït coï thãø chëu âæåüc taíi troüng låïn hån. - Náng cao âäü bãön vaì keïo daìi thåìi gian hoaût âäüng cuía caïc chi tiãút laìm viãûc. Khi thiãút kãú vaì chãú taûo maïy moïc, thç nhæîng nhaì thiãút kãú vaì chãú taûo seî phaíi cäú gàõng âãø âaût âæåüc mäúi làõp gheïp cuía caïc chi tiãút coü xaït maì khi laìm viãûc chuïng âæåüc ngàn caïch båíi mäüt låïp dáöu sao cho noï âæåüc ma saït æåït täút nháút. I.1.2 Så læåüc vãö nguyãn lyï bäi trån. Trãn thæûc tãú, ngæåìi ta coï thãø sæí duûng caïc váût liãûu bäi trån åí daûng khê, daûng loíng, daûng næîa ràõn, daûng ràõn. - Caïc cháút bäi trån daûng khê (khäng khê, cacbonic, heli, caïc khê dáùn xuáút halogen cuía hydrocacbon vaì mäüt säú khê hæîu cå khaïc ) âæåüc duìng cho caïc maïy moïc coï taíi troüng nhoí, quay våïi täúc âäü låïn nhæ maïy siãu ly tám, duìng cho maïy moïc hoaût âäüng åí nhiãût âäü cao nhæ âäüng cå âáøy phaín læûc, tãn læîa, duìng trong ngaình cäng nghiãûp thæûc pháøm, dãût, hoïa cháút nåi maì táút caí moüi sæû nhiãùm báøn cáön âæåüc loaûi træì. - Caïc cháút bäi trån daûng loíng âæåüc duìng nhiãöu nháút trong caïc maïy moïc, thiãút bë chëu taíi troüng låïn nhæ caïc loaûi âäüng cå, tuäúc bin håi næåïc, caïc baïnh ràng quay nhanh...Trong træåìng håüp bäi trån æåït sæû ngàn caïch caïc bãö màût ma saït âæåüc thæûc hiãûn bàòng mäüt låïp maìng thuíy âäüng læûc mäùi khi coï âiãöu kiãûn cho pheïp vaì nhæ váûy âàûc tênh quan troüng nháút cuía cháút bäi trån loíng laì âäü nhåït. - Caïc cháút bäi trån næîa ràõn. Caïc cháút bäi trån næîa ràõn, coï thãø åí daûng deío hay daûng huyãön phuì hoàûc nhuî tæång. Daûng cháút bäi trån deío nhæ caïc cháút beïo gäúc âäüng thæûc váût, caïc cháút beïo âaî xaì phoìng hoïa, petroleum, caïc saín pháøm täøng håüp ...Caïc loaûi xaì phoìng kim loaûi nhæ xaì phoìng nhäm, canxi, natri, liti, chç ...Âæåüc duìng nhiãöu trong saín xuáút måî nhåìn gäúc dáöu moí. Trong saín xuáút caïc maïy näng, lám, maïy moïc xáy dæûng cáön duìng nhiãöu caïc loaûi måî nhåìn bäi trån daûng deío, caïc cháút bäi trån næîa ràõn nhæ caïc häùn håüp huyãön phuì, nhuî tæång cuía mäüt säú chãú pháøm phán taïn vi dë thãø trong næåïc âæåüc duìng nhiãöu trong gia cäng kim loaûi. - Caïc cháút bäi trån daûng ràõn. Caïc cháút bäi trån daûng ràõn âæåüc duìng nhiãöu trong caïc âiãöu kiãûn âàûc biãût nhæ âiãöu kiãûn bãn ngoaìi khê quyãøn traïi âáút, sáu dæåïi loìng næåïc, trong pin nguyãn tæí hoàûc åí nhiãût âäü cao. Caïc cháút bäi trån ràõn thæåìng laì caïc kim loaûi mãöm nhæ chç, thiãúc, âäöng ...åí daûng táúm laï ráút moíng, caïc håüp cháút muäúi kim loüa hoàûc muäúi phæïc nhæ caïc sulfua, clorua, phosphat, iodua ... Trong säú caïc daûng váût liãûu bäi trån chiãúm âa pháön laì daûng loíng vaì kãú âãún laì daûng deío. Do âoï åí âáy ta chè quan tám xeït âãún nguyãn lyï bäi trån âäúi våïi cháút loíng. Cháút loíng âãø bäi trån goüi laì dáöu nhåìn hay dáöu bäi trån. Yãu cáöu træåïc hãút laì dáöu nhåìn phaíi coï khaí nàng chaíy loang trãn bãö màût kim loaûi. Tênh cháút phæïc taûp naìy thæåìng goüi våïi nhiãöu tãn nhæ : Tênh bäi trån, khaí nàng bäi trån, tênh baïm dênh... Vaì ngaìy nay thç chuïng ta quen sæí duûng noï våïi khaïi niãûm laì tênh cháút bäi trån. Dáöu nhåìn coï tênh cháút bäi trån thç dãù chaíy loang trãn bãö màût kim loaûi, âi vaìo nhæîng khe håí nhoí vaì baïm chàõc lãn bãö màût. Ngæåüc laûi, nãúu noï khäng coï tênh cháút âoï thç khäng coï khaí nàng chaíy loang trãn bãö màût lim loaûi vaì khäng thãø chaíy âæåüc vaìo caïc khe nhoí. Læûc liãn kãút giæîa caïc phán tæí våïi nhau cuîng laì tênh cháút cáön thiãút cuía dáöu nhåìn duìng laìm cháút bäi trån. Læûc liãn kãút giæîa caïc phán tæí cuía dáöu nhåìn caìng låïn thç læûc ma saït giæîa caïc phán tæí chuyãøn âäüng cuía dáöu nhåìn caìcng låïn.Læûc ma saït trong cuía dáöu bäi trån, tæïc laì læûc ma saït sinh ra giæîa caïc phán tæí chuyãøn âäüng cuía dáöu bäi trån goüi laì âäü nhåït. N.P.Petrop âaî hçnh thaình nãn män khoa hoüc nghiãn cæïu chuyãøn âäüng cuía dáöu bäi trån goüi laì thuyãút bäi trån thuíy âäüng hoüc. AÏp duûng lyï thuyãút bäi trån thuíy âäüng hoüc vaìo thiãút kãú, chãú taûo vaì sæí duûng maïy moïc ngæåìi ta âaî khàóng âënh âæåüc caïc yãúu täú cå baín sau : -Säú læåüng ma saït cuía caïc chi tiãút laìm viãûc phuû thuäüc vaìo âiãöu kiãûn laìm viãûc chuí yãúu cuía chuïng. - bãö daìy cuía låïp phim dáöu âãø âaím baío bäi trån. - Taïc duûng laìm maït cuía dáöu nhåìn. - Dáöu coï âäü nhåït phuì håüp våïi tæìng âiãöu kiãûn laìm viãûc. Âãø thæûc hiãûn bäi trån äø âåî våïi læåüng hao phê cäng suáút do ma saït nhoí nháút cáön phaíi tênh âãún haìng loaût yãúu täú : Âäü nhåït cuía dáöu, taíi troüng trãn äø âåî, täúc âäü chuyãøn âäüng cuía caïc chi tiãúaìm viãûc, diãûn têch caïc bãö màût laìm viãûc, khe håí giæîa caïc chi tiãút laìm viãûc, tçnh traûng nhiãût âäü cuía äø âåî ... Ngaìy nay, coï nhiãöu phæång phaïp tênh toaïn bäi trån loíng cho caïc chi tiãút ma saït, nhæng âãöu dæûa trãn cå såí nhæîng nguyãn lyï bäi trån thuíy âäüng do Petrop âæa ra. Trong thæûc tãú, nãúu khäng âãö cáûp âãún caïc tênh toaïn chuïng ta cuîng coï thãø æïng duûng nhæîng nguyãn lyï cå baín ruït ra tæì lyï thuyãút bäi trån thuíy âäüng nhæ sau : - Trong træåìng håüp ma saït loíng, nãúu âäü nhåït cuía dáöu, täúc âäü træåüt cuía caïc chi tiãút laìm viãöc vaì bãö màût tiãúp xuïc cuía chuïng tàng thç læåüng täøn tháút do ma saït seî tàng lãn. - Âäü nhåït cuía dáöu tàng lãn, taíi troüng cuía caïc chi tiãút laìm viãûc giaím thç âäü bãön bäi trån loíng seî tàng lãn. - Âäúi våïi caïc chi tiãút laìm viãûc coï chuyãøn âäüng nhanh cáön duìng dáöu coï âäü nhåït tháúp vaì ngæåüc laûi. - Khe håí giæîa caïc chi tiãút laìm viãûc caìng låïn thç dáöu bäi trån caìng cáön coï âäü nhåït cao. - Taíi troüng trãn caïc chi tiãút laìm viãûc caìng låïn thç âäü nhåït caìng cao. I.2 Vai troì cuía dáöu nhåìn trong hoaût âäüng cuía âäüng cå. Trong quaï trçnh hoaût âäüng cuía âäüng cå, dáöu nhåìn coï saïu cäng duûng nhæ sau : Bäi trån, chäúng maìi moìn, chäúng àn moìn kim loaûi, laìm maït vaì laìm saûch âäüng cå.Dæåïi âáy ta seî xem xeït saïu cäng duûng âoï. I.2.1 Dáöu nhåìn bäi trån maïy. Trong táút caí caïc cäng duûng cuía dáöu nhåìn thç cäng duûng quan troüng nháút laì bäi trån caïc bãö màût coï chuyãøn træåüt giæîa caïc chi tiãút, laìm giaím ma saït, do âoï giaím täøn tháút cå giåïi trong âäüng cå nãn laìm tàng hiãûu suáút coï êch cuía toaìn âäüng cå, tæïc laì tàng tênh hiãûu quaí kinh tãú cho hoaût âäüng cuía âäüng cå. Nguyãn nhán cuía viãûc giaím ma saït laì do khi bäi trån seî coï sæû thay thãú ma saït træûc tiãúp giæîa caïc chi tiãút maïy bàòng ma saït näüi taûi cuía maìng cháút bäi trån ngàn caïch caïc chi tiãút maïy. Ma saït näüi taûi giæîa caïc maìng cháút loíng naìy luän nhoí hån ráút nhiãöu so våïi caïc daûng ma saït khaïc. Vê duû caïc hãû säú ma saït âäüng hoüc giæîa caïc truûc theïp. - Ma saït træûc tiãúp khäng coï dáöu bäi trån : 0,8 - 1,0. - Coï dáöu âäüng váût åí chãú âäü bäi trån giåïi haûn : 0,05 - 0,10. - Coï dáöu nhåìn åí chãú âäü bäi trån thuíy âäüng : 0,001 - 0,01. - Coï dáöu åí chãú âäü bäi trån thuíy ténh : 0,000001 - 0,001. I.2.2 Dáöu nhåìn laìm giaím maìi moìn maïy. Cäng duûng bäi trån cuía âáöu nhåìn laì giaím ma saït, khäng chè tàng hiãûu suáút hæîu êch cuía âäüng cå maì coìn taïc duûng ngàn chàûn täúi âa sæû maìi moìn xaíy ra åí caïc nåi coï nhæîng chuyãøn dëch tæång âäúi giæîa caïc bãö màût våïi täúc âäü tháúp, åí giæîa nhæîng bãö màût chëu taíi cao ... trong nhæîng træåìng håüp naìy maìng dáöu bäi trån dãù coï khaí nàng bë phaï huîy nãn yãu cáöu trong dáöu bäi trån phaíi coï nhæîng phuû gia chäúng maìi moìn. Khi âoï åí âiãöu kiãûn nhiãût âäü vaì aïp læûc cao dáöu váùn coï khaí nàng taûo thaình trãn caïc chi tiãút kim loaûi mäüt maìng cháút baío vãû bãön væîng, chuïng seî træåüt doüc theo nhau maì khäng gáy hiãûn tæåüng maìi moìn caïc bãö màût kim loaûi. I.2.3. Dáöu nhåìn chäúng àn moìn kim loaûi. Næåïc laì mäüt nguyãn nhán gáy nãn sæû gè seït cuía caïc chi tiãút âæåüc chãú taûo tæì håüp kim coï chæïa sàõt. Mäùi mäüt thãø têch nhiãn liãûu âäút chaïy trong âäüng cå sinh ra hån mäüt thãø têch næåïc. Màûc duì pháön låïn pháön låïn læåüng næåïc naìy åí thãø håi vaì thoaït ra qua äúng xaí, tuy nhiãn váùn coìn mäüt êt âäüng laûi trong loìng xylanh hay loüt qua xecmàng vaì ngæng laûi trong cacte. Hiãûn tæåüng naìy thæåìng xaíy ra khi thåìi tiãút laûnh hay khi âäüng cå chæa âæåüc sæåíi áúm. Thãm vaìo âoï caïc saín pháøm phuû sinh ra do nhiãn liãûu chaïy chæa hoaìn toaìn, nhæîng khê chaïy coï tênh àn moìn cuîng loüt qua xecmàng räöi ngæng laûi hoàûc haìo tan trong dáöu åí cacte. Ngoaìi ra coìn caïc cháút axêt âæåüc taûo thaình do sæû oxy hoïa dáöu, vç váûy khaí nàng taûo rè seït vaì àn moìn caìng troí nãn tráöm troüng. Caïc chi tiãút cáön âæåüc baío vãû chäúng laûi sæû àn moìn vaì chäúng gè. Maìng dáöu bäi trån phuí trãn bãö màût caïc chi tiãút chëu ma saït coï taïc duûng chäúng rè seït cho caïc maïy moïc trong thåìi gian hoaût âäüng, nháút laì åí nhæîng bäü pháûn áøm æåït. Ngoaìi ra chuïng coìn coï taïc duûng haûn chãú täúi âa sæû lan truyãön cuía caïc axêt sinh ra trong quaï trçnh chaïy cuía caïc nhiãn liãûu coï chæïa nhiãöu læu huyình.Tuäøi thoü cuía âäüng cå phuû thuäüc mäüt pháön vaìo khaí nàng trung hoìa cuía dáöu maïy âäúi våïi nhæîng håüp cháút coï taïc duûng àn moìn. Âãø dáöu nhåìn baío âaím âæåüc chæïc nàng naìy phaíi duìng caïc loaûi phuû gia mang tênh kiãöm, coï taïc duûng trung hoìa caïc axêt taûo ra khi nhiãn liãûu chaïy. Thäng thæåìng trong quaï trçnh sæí duûng dáöu nhåìn, haìm læåüng phuû gia naìy sæî giaím dáön, khi tyí lãû phuû gia tháúp dæåïi haìm læåüng cho pheïp thç dáöu khäng coìn âuí pháøm cháút næîa vaì phaíi thay thãú. I.2.4 Dáöu nhåìn laìm maït maïy. Do ma saït, taûi caïc bãö màût laìm viãûc nhæ Piston - xylanh, truûc khuíyu - baûc loït ... Âãöu phaït sinh nhiãût. Màût khaïc mäüt säú chi tiãút nhæ Piston, voìi phun coìn nháûn nhiãût cuía khê chaïy truyãön âãún. Do âoï nhiãût âäü åí mäüt säú chi tiãút ráút cao, coï thãø phaï hoíng âiãöu kiãûn laìm viãûc cuía âäüng cå nhæ gáy ra boï keût, giaím âäü bãön cuía caïc chi tiãút, gáy kêch näù åí âäüng cå xàng, giaím hãû säú naûp ... Do âoï nhàòm giaím nhiãût âäü cuía caïc chi tiãút maïy cáön coï hãû thäúng laìm maït trong quaï trçnh hoaût âäüng cuía âäüng cå. Trãn thæûc tãú, hãû thäúng næåïc laìm maït chè laìm maït âæåüc khoaíng 60% caïc chi tiãút cáön âæåüc laìm maït. Næåïc laìm maït pháön trãn cuía âäüng cå nhæ caïc âènh xylanh, loìng xylanh, caïc van. Coìn truûc khuíyu, caïc äø âåí, truûc cam, caïc baïnh ràng, piston vaì nhiãöu cuûm chi tiãút khaïc âæåüc laìm maït bàòng dáöu maïy. Dáöu maïy coï nhiãût âäü tháúp åí cacte, theo hãû thäúng bäi trån âæåüc dáùn âãún caïc chi tiãút coï nhiãût âäü cao âãø taíi båït nhiãût vaì dáöu cacte laûi âæåüc laìm maït nhåì bäü taín nhiãût khäng khê. Dáöu bäi trån laì phæång tiãûn chênh âãø laìm maït piston. Nhæîng säú liãûu thæûc nghiãûm cho tháúy nhiãût âäü chaïy khoaíng 1090 - 1650 0C. Nhæîng pháön chênh cuía van coï nhiãût âäü khoaíng 540 - 1095 0C, nhiãût âäü piston lãn tåïi 5400C. Trong khi âoï thiãúc vaì chç âæåüc duìng âãø chãú taûo caïc chi tiãút baûc âåí coï nhiãût âäü noïng chaíy tháúp 232 0C vaì 327 0C. Dáöu åí cacte coï nhiãût âäü trong khoaíng 90 - 140 0C âæåüc âæa tåïi äø âåí âãø háúp thuû båït nhiãût tai âáy, duy trç mäüt nhiãût âäü äøn âënh khoaíng120 - 135 0C. Chæïc nàng laìm maït naìy âoìi hoíi dáöu phaíi chëu nhiãût cao, coï tênh cháút äøn âënh, khäng bë biãún cháút do taïc duûng cuía oxy trong khäng khê åí nhiãût âäü cao. Do âoï trong thæûc tãú trong dáöu nhåìn, ngæåìi ta coï cho thãm mäüt säú phuû gia chäúng oxy hoïa. I.2.5 Dáöu nhåìn laìm kên maïy. Ngoaìi taïc duûng bäi trån maïy, chäúng àn moìn kim loaûi, laìm giaím maìi moìn maïy, laìm maït maïy coìn coï taïc duûng laìm kên maïy. Thæûc tãú bãö màût cuía xecmàng, raính xecmàng vaì thaình xylanh khäng bàòng phàóng chênh vç thãú håi âäút tæì trong buäöng âäút coï aïp suáút cao loüt ra ngoaìi vaìo cacte nåi coï aïp suát tháúp, laìm giaím cäng suáút cuía âäüng cå. Dáöu maïy coï chæïc nàng láúp vaìo caïc läø träúng giæîa bãö màût xecmàng vaì thaình xylanh coï taïc duûng laìm kên, ngàn caín täúi âa khäng cho caïc loaûi khê noïng trong quaï trçnh âäút chaïyâi qua xecmàng cuía piston âi vaìo cacte. I.2.6 Dáöu nhåìn laìm saûch maïy. Trãn bãö màût chi tiãút coï ma saït, trong quaï trçnh laìm viãûc thæåìng coï vaíy ràn troïc ra khoíi bãö màût. Dáöu bäi trån seî cuäún träi caïc váøy troïc, sau âoï giæî laûi trong báöu loüc cuía hãû thäúng bäi trån, traïnh cho bãö màût chi tiãút coï ma saït bë caïo xæåïc. Trong âäüng cå Diesel hay âäüng cå duìng xàng pha chç, khi nhiãn liãûu chaïy taûo ra muäüi than hay muäüi chç, hçnh thaình càûn buìn vaì càûn cæïng baïm trãn thaình piston nhiãöu gáy chaïy xecmàng, laìm tàõc ngheín caïc bäü loüc, âæåìng dáùn dáöu bäi trån. Càûn buìn âæåüc taûo thaình do sæû kãút håüp giæîa håi næåïc, buûi, saín pháøm xuäúng cáúp vaì nhiãn liãûu chaïy dåí. Caûn cæïng laì saín pháøm laì saín pháøm cuía quaï trçnh oxy hoïa caïc håüp cháút keïm äøn âënh coï trong dáöu taûi nhiãût âäü vaì aïp suáút cao. Caïc bäü pháûnbåm, xecmàng, piston, äø âåí ráút dãù daìng âoïng càûn cæïng. Càûn buìn vaì càûn cæïng âãöu gáy taïc haûi låïn cho âäüng cå. Dáöu nhåìn våïi sæû coï màût cuía phuû gia táøy ræía seî coï taïc duûng ngàn caín sæû têch tuû cuía càûn buìn, càûn cæïng, giæî cho bãö màût caïc chi tiãút luän âæåüc saûch seî vaì taûo âiãöu kiãûn cho âäüng cå hoaût âäüng täút hån. Ngoaìi saïu chæïc nàng chênh âaî kãø ra åí trãn, dáöu nhåìn coìn coï mäüt säú chæïc nàng nhæ: - Truyãön nàng læåüng trong hãû thäúng thuíy læûc hoüc. - Giaím xäúc vaì giaím tiãúng äön. - Cho pheïp chuyãøn âäüng nhæîng cå cáúu âæåüc bäi trån taûi moüi nhiãût âäü. - Thuû âäüng våïi læîa, chäúng suíi boüt, vi khuáøn, taío, náúm ... I.3TÊNH CHÁÚT CAÏC LOAÛI DÁÖU GÄÚC CÅ BAÍN DUÌNG TRONG PHÄÚI TRÄÜN DÁÖU NHÅÌN. I.3.1 Dáöu gäúc chãú biãún tæì dáöu moí. Noïi chung, mäüt caïch truyãön thäúng phæång phaïp saín xuáút dáöu gäúc tæì dáöu moí bao gäöm nàm quaï trçnh xæí lyï cå baín sau âæåüc kãút håüp våïi nhau theo nhiãöu caïch tuìy thuäüc vaìo baín cháút cuía dáöu thä, khaí nàng cuía nhaì maïy loüc dáöu vaì yãu cáöu vãö âàûc træng, tênh cháút dáöu gäúc cáön saín xuáút. Så âäö cå baín saín xuáút dáöu gäúc. Pháön chiãút Càûn chæng cáút khê øn quyã Chæng cáút chán khäng Dáöu cáút nheû Dáöu cáút trung bçnh Dáöu cáút nà Càûn ûng gudron Taïch Asphal bàòng propane Chiãút bàòng dung mäi Dáöu cáút nheû Dáöu cáút trung bçnh Dáöu cáút nàûng Dáöu càûn Taïch saïp Laìm saûch bàòng H2 Saïp Dáöu gäúc · Chæng cáút chán khäng. Gazole (6 - 10%) Distillat trung bçnh (10 -20%) Dáöu + Dung mäi Så âäö thaïp chæng cáút chán khäng Pháön càûn cuía quaï trçnh chæng cáút khê quyãøn âæåüc âæa qua quaï trçnh chæng cáút chán khäng, cho pheïp thu âæåüc caïc phán âoaûn hydrocarbure coï säú nguyãn tæí cacbon täøng quaït trong khoaíng C25 - C60.Muûc âêch cuía bæåïc naìy laì âiãöu chènh âäü nhåït vaì nhiãût âäü chåïp chaïy cuía dáöu gäúc. Dáöu thä täút nháút cho viãûc saín xuáút dáöu gäúc laì dáöu coï chæïa nhiãöu hydrocarbon naphtene. · Khæí asphal pháön càûn chæng cáút chán khäng. Do trong gudron coï chæïa nhiãöu caïc cáúu tæí khäng coï låüi cho dáöu gäúc (10 - 50% dáöu ráút nàûng vaï asphal ), nãn nãúu âæa træûc tiãúp vaìo trêch ly seî khäng cho pheïp âaût cháút læåüng vaì hiãûu quaí mong muäún. Chênh vç thãú ngæåìi ta tiãún haình khæí asphal træåïc. Trong saín xuáút dáöu nhåìn, phäø biãún duìng propane loíng âãø khæí cháút nhæûa - asphal trong phán âoaûn càûn chæng cáút chán khäng. Asphal âæåüc taïch båíi propane loíng dæåïi aïp suáút 36 - 42 at. Propane tan trong dáöu vaì laìm kãút tuía asphal. Nhæûa âæåìng + dung mäi (haìm læåüng êt ) Propane Pha loaîng nguyãn liãûu båíi mäüt pháön dung mäi 900 C 600 C 35 bar 75 mm Hg 250/3000 C 120 mm Hg Distillat nheû (10 -20%) Càûn RAT (40%) nhiãn liãûu chæng cáút khê quyãøn Distillat nàûng (10 -20%) 350/3900 C Càûn RSV (35 -45%) ·Caïc quaï trçnh trêch ly chiãút taïch bàòng dung mäi. Muûc âêch cuía quaï trçnh trêch ly laì chiãút taïch caïc cáúu tæí khäng mong muäún chæïa trong caïc phán âoaûn dáöu nhåìn maì bàòng chæng cáút chán khäng khäng thãø loaûi ra âæåüc. Caïc cáúu tæí naìy thæåìng laìm cho dáöu sau mäüt thåìi gian baío quaín hay sæí duûng bë biãún âäøi maìu sàõc, tàng âäü nhåït, xuáút hiãûn caïc håüp cháút coï tênh axêt khäng tan trong dáöu, taûo thaình càûn nhæûa vaì càûn buìn trong dáöu. Dung mäi âæåüc choün phaíi thoía maîn caïc yãu cáöu sau : - Phaíi coï tênh hoìa tan choün loüc. Tênh cháút naìy coìn âæåüc goüi laì âäü choün loüc cuía dung mäi. - Phaíi bãön vãö hoïa hoüc, khäng phaín æïng våïi caïc cáúu tæí nguyãn liãûu, khäng gáy àn moìn vaì dãù sæí duûng. - Coï gia thaình reí, dãù kiãúm. - Coï nhiãût âäü säi khaïc nhiãût âäü säi khaïc xa so våïi nhiãût âäü säi cuía caïc cáúu tæí cáön taïch âãø dãù daìng thu häöi dung mäi, tiãút kiãûm âæåüc nàng læåüng. Ba loaûi dung mäi coï cæûc âãø taïch pháön hydrocarbone thåm vaì càûn nhæûa ra khoíi caïc phán âoaûn dáöu nhåìn âæåüc sæí duûng phäø biãún âoï laì Phenol, furfurol vaì N- methylpirolydon. Raffinat + 15% dung mäi 900 C Dung mäi Nguyãn liãûu 700 C Extrait + 90% dung mäi ·Quaï trçnh taïch saïp. Saïp laì mäüt häùn håüp maì chuí yãúu laì caïc parafine phán tæí låïn vaì mäüt læåüng nhoí caïc hydrocarbon khaïc coï nhiãût âäü moïng chaíy cac (chuïng dãù kãút tinh åí nhiãût âäü tháúp) vaì keïm hoìa tan vaìo dáöu nhåìn åí nhiãût âäü tháúp. Vç thãú chuïng cáön phaíi taïch ra khoíi dáöu nhåìn. Coï hai loaûi quy trçnh cäng nghãû xæí lyï taïch parafine hiãûn nay âang âæåüc sæí duûng trong cäng nghiãûp âãø saín xuáút dáöu nhåìn. Y Quaï trçnh thæï nháút nháún maûnh vaìo taïc duûng cuía häùn håüp dung mäi hoìa tan dáöu nhæng âäöng thåìi kãút tuía paraphine. Quaï trçnh kãút tua naìy vaì quaï trçnh loüc tiãúp sau âoï âæåüc thæûc hiãûn åí nhiãût âäü tháúp vaì coï chi phê ráút låïn. Y Quaï trçnh thæï hai laì quaï trçnh xuïc taïc hydrocraquage coï taïc duûng chuyãøn hoïa, âäöng phán hoïa caïc n - parafine thaình i-parafine taûo saín pháøm. · Quaï trçnh laìm saûch bàòng hydro. quaï trçnh tinh chãú saín pháøm dáöu moí âaî taïch saïp laì quaï trçnh cáön thiãút nhàòm loaûi boí caïc cháút hoaût âäüng vãö màût hoïa hoüc, coï aính hæåíng låïn âãúnn âäü maìu cuía dáöu gäúc. Thæåìng caïc håüp cháút nitå coï aính hæåíng ráút maûnh âãún maìu sàõc cuîng nhæ âäü maìu cuía dáöu gäúc. Vç thãú phaíi loaûi boí chuïng, vaì âoï chênh laì yãu cáöu cuía quaï trçnh tinh chãú bàòng hydro. Nguyãn liãûu tiãúp xuïc våïi hydro trong âiãöu kiãn coï xuïc taïc, nhiãût âäü vaì aïp suáút cao. Thæåìng sæí duûng nhiãût âäü tæì 300 - 3700 C vaì aïp suáút tæì 40 - 60 at. Xuïc taïc thæåìng duìng laì Co - Molipden. Våïi cäng nghãû saín xuáút dáöu gäúc khäng ngæìng âæåüc caíi tãún nhàòm taûo ra caïc saín pháøm coï cháút læåüng täút hån, coï hiãûu quaí cao hån, kinh tãú hån.Mäüt trong nhæîng hæåïng caíi tiãún chuí yãúu cäng nghãû saínc xuáút dáöu gäúc laì viãûc aïp duûng caïc quaï trçnh xæí lyï bàòng hydro nhæ : Hydrocracking, hydroisome hoïa ... Bàòng caïch âoï coï thãø saín xuáút dáöu gäúc coï cháút læåüng cao, coï chè säú âäü nhåït cao, âäü äøn âënh hoïa hoüc täút, nhiãût âäü âäng âàûc tháúp. I.4.1.1 Thaình pháön hydrocarbon cuía dáöu gäúc. Dáöu gäúc chãú biãún tæì dáöu moí coï nhiãöu chuíng loaûi. tuy váûy, chuïng âæåüc saín xuáút tæì quy trçnh pha träün trãn cå såí bäún loaûi nguyãn liãûu laì : - Phán âoaûn dáöu nheû : Säi khoaíng 350 - 4000 C. - Phán âoaûn dáöu trung bçnh : Säi trong khoaíng 400 - 4500 C. - Phán âoaûn dáöu nàûng : Säi trong khoaíng 450 - 5000 C. - Phán âoaûn dáöu càûn : Säi khoaíng trãn 5000 C. Thaình pháön hoïa hoüc chuí yãúu cuía dáöu gäúc laì håüp pháön hydrocarbon, bao gäöm caïc nhoïm khaïc nhau vaì mäùi nhoïm coï nhæîng tênh cháút khaïc nhau. Nhoïm hydrocarbo naphten - parafine. Âáy laì nhoïm hydrocarbon chuí yãúu coï trong dáöu bäi trån, haìm læåüng cuía chuïng coï thãø lãn tåïi 40 -80% tuìy thuäüc loaûi dáöu moí.Nhoïm naìy coï cáúu truïc chuí yãúu laì hydrocarbon voìng naphten, coï kãút håüp våïi nhaïnh alkyl hoàûc iso-alkyl. Säú nguyãn tæí carbon trong phán tæí coï thãø tæì 20 - 70 nguyãn tæí carbon. Loaûi hydrocarbon naìy coï tênh bäi trån täút, tênh äøn âënh hoïa hoüc täút, do âoï chuïng laì tháön pháön täút cuía dáöu bäi trån. Ngoaìi ra coìn coï caïc hydrocarbon daûng n - parafine vaì iso - parafine våïi haìm læåüng khäng låïn. Loaûi hydrocarbon naìy coï tênh äøn âënh täút, tênh bäi trån êt thay âäøi theo nhiãût âäü, nhæng âäü nhåït tháúp, nhiãût âäü âäng âàûc laûi cao. Nhoïm hydrocarbon thåm vaì naphten thåm. Nhoïm naìy bao gäöm caïc håüp cháút trong daîy âäöng âàóng cuía benzen, naphten. Âäi khi coìn coï âäöng âàóng cuía phenatren vaì antraxen. Mäüt håüp pháön næîa laì caïc hydrocarbon häùn taûp, bao gäöm trong phán tæí caí voìng thåm vaì naphten. Nhoïm hydrocarbon naìy dãù bë oxy hoïa taûo ra caï håüp cháút keo nhæûa, âäöng thåìi coï tênh bäi trån thay âäøi nhiãöu theo nhiãût âäü, do âoï chuïng laì håüp pháön laìm giaím cháút læåüng dáöu thæång pháøm. Nhoïm hydrocarbon ràõn. Caïc hydrocarbon ràõn coï trong nguyãn liãûu saín xuáút dáöu bäi trån, âäi khi lãn tåïi 40 - 50% tuìy thuäüc baín cháút cuía dáöu thä. Sæû coï màût cuía nhoïm hydrocarbon naìy laìm tàng nhiãût âäü âäng âàûc, giaím khaí nàng sæí duûng dáöu åí nhiãût âäü tháúp, nhæng laûi laìm tàng tênh äøn âënh cuía âäü nhåït theo nhiãût âäü vaì tênh äøn âënh chäúng oxy hoïa. Ngoaìi nhæîng thaình pháön kãø trãn trong dáöu bäi trån coìn coï caïc håüp cháút hæîu cå chæïa læu huyình, nitå, oxy täön taûi åí daûng caïc håüp cháút nhæûa, asphalten. Âáy cuîng laì nhæîng håüp pháön laìm giaím cháút læåüng cuía dáöu bäi trån. Chuïng coï maìu sáøm, dãù bë biãún cháút, taûo càûn trong dáöu khi laìm viãûc åí nhiãût âäü vaì aïp suáút cao.Tuy váûy, sæû coï màût cuía chuïng våïi haìm læåüng nhoí thêch håüp trong dáöu thæång pháøm laì cáön thiãút laì cáön thiãút vç laìm tàng tênh baïm dênh cuía daìu âäúi våïi bãö màût kim loaûi, giuïp chäúng àn moìn, maìi moìn caïc chi tiãút maïy.Nhçn chung, dáöu gäúc âæåüc saín xuáút tæì dáöu moí coï nhæîng nhæåüc âiãøm sau : Tênh äøn âënh hoïa hoüc, tênäø000n âënh nhiãût khäng cao, khaí nàng laìm viãûc åí nhæîng nhiãût âäü tháúp khäng täút, khäng âaïp æïng âoìi hoíi bäi trån trong phaûm vi nhiãût âäü räüng... I.4.2 DÁÖU GÄÚC TÄØNG HÅÜP. Dáöu gäúc täøng håüp coï tênh æu viãût hån laì coï thãø laìm viãûc trong pháûm vi nhiãût âäü räüng hån, trå vãö màût hoïa hoüc, êt tiãu hao, tiãút kiãûm nàng læåüng khäng gáy âäüc haûi Dáöu täøng håüp ngaìy caìng coï nhiãöu æïng duûng trong caïc lénh væûc khaïc nhau nhæ duìng laìm dáöu nhåìn âäüng cå, dáöu baïnh ràng, dáöu phanh. Trong ngaình haìng khäng duìng dáöu täøng håüpâãø bäi trån tuäúc bin khê hoàûc laìm dáöu thuíy læûc. Trong cäng nghiãûp duìng laìm dáöu maïy neïn, cháút loíng thuíy læûc chäúng chaïy. Coï bäún nhoïm chuí yãúu cuía dáöu täøng håüp laì caïc hydrocarbon täøng håüp, caïc este hæîu cå, caïc este phosphat vaì caïc polyglyol. I.4.2.1 Nhoïm hydrocarbon täøng håüp. Caïc hydrocarbon täøng håüp âæåüc saín xuáút nhåì caïc quaï trçnh polyme hoïa caïc oleïfine, alkyl hoïa caïc oleïfine hay caïc clo - parafine ...Trãn thæûc tãú thæåìng duìng caïc cháút nhæ polyisobutene, caïc olgom cuía caïc oleïfine, caïc polyalkylbenzen. Vãö màût cháút læåüng nhoïm dáöu täøng håüp naìy khäng thua keïm dáöu chãú biãún bàòng cäng nghãû hydrocracking vaì khaí nàng tiãúp nháûn phuû gia cuía chuïng khaï täút. I.4.2.2 Nhoïm caïc este hæîu cå. Caïc este hæîu cå duìng laìm dáöu nhåìn täøng håüp bao gäöm caïc este diaxêt vaì este polyol. a) Caïc este diaxêt. Dáöu täøng håüp gäúc este diaxêt coï nhiãût âäü âäng âàûc ráút tháúp -50 âãún -600 C, âäü bãön nhiãût cao vaì khaí nàng táøy ræía täút. Caïc este diaxêt âæåüc âiãöu chãú tæì phaín æïng cuía diaxêt våïi ræåüu chæïa mäüt nhoïm chæïc hydroxyt. Caïc axêt thæåìng duìng laì adipic, axêt azelaic, axêt sebasic. Caïc ræåüu duìng laì 2- etylhexyl, trimetylhexyl, isodexyl vaì tridexyl. b) Caïc este polyol. Âæåüc âiãöu chãú tæì polyglycol vaì monoaxêt no. Dáöu täøng håüp gäúc este polyol coï nhiãût âäü âäng âàûc -30 âãún -700 C. Chè säú âäü nhåït tæì 120 - 160, âäü bãön nhiãût khaï cao. I.4.2.3 Nhoïm este phosphat. Âàûc træng chung cuía caïc este phosphat laì tênh chëu nhiãût cao hån nhiãöu so våïi dáöu khoaïng vaì tênh bäi trån cuîng täút hån, traïnh âæåüc sæû beïn læía thæåìng xaíy ra âäúi våïi nhæîng dáöu khoaïng thäng thæåìng. Dáöu naìy coï nhiãût âäü âäng âàûc tæì -50 C âãún -200 C. I.4.2.4 Nhoïm polyalkyl glycol. Laì nhæîng håüp cháút polyme âæåüc täøng håüp trãn cå såí caïc monome. Caïc polyalkyl glycol coï hai loaûi : Tan vaì khäng tan trong næåïc. a) Polyalkyl glycol tan trong næåïc âæåüc duìng laìm dáöu phanh thuyí læûc, laìm cháút loíng thuyí læûcchëu læîa trong gia cäng càõt goüt kim loaûi, trong chãú biãún cao su täøng håüp... b) Polyalkyl glycol khäng tan trong næåïc duìng pha chãú caïc loaûi dáöu thuyí læûc cäng nghiãûp, dáöu bäi trån caïc maïy neïn laûnh kiãøu truûc vêt... Nhoïm polyalkyl glycol laì nhoïm cháút bäi trån tuyãût våìi, chuïng sæí duûng täút åí nhiãût âäü mäi træåìng tháúp nhæng âäöng thåìi cuîng âaím baío bäi trån täút åí nhiãût âäü ráút cao. I.5 TÊNH CHÁÚT CÅ BAÍN CUÍA CAÏC LOAÛI PHUÛ GIA DUÌNG TRONG PHÄÚI TRÄÜN DÁÖU NHÅÌN. Phuû gia laì nhæîng håüp cháút hæîu cå, cå kim, vä cå tháûm chê caïc nguyãn täú hoaï hoüc âæåüc pha vaìo saín pháøm dáöu måí våïi näöng âäü thäng thæåìng 0.01- 5% khäúi læåüng.Trong vaìi træåìng håüp, mäüt säú phuû gia dao âäüng tæì vaìi pháön triãûu âãún trãn 10%. Coï thãø sæí duûng tæìng phuû gia riãng biãût, cuîng coï thãø duìng häùn håüp mäüt säú phuû gia âæåüc pha träün thaình phuû gia âoïng goïi sau âoï seî âæåüc âæa tiãúp vaìo dáöu. Mäüt säú phuû gia coï taïc duûng náng cao nhæîng pháøm cháút âaî coï sàôn cuía dáöu, mäüt säú khaïc taûo cho dáöu coï nhæîng pháøm cháút måïi cáön thiãút. Caïc loaûi phuû gia khaïc nhau coï thãø häø tråü láùn nhau taûo ra hiãûu æïng tæång häø, nhæng cuîng coï nhæîng phuû gia coï hiãûu æïng âäúi khaïng nhau nghéa laì laìm giaím taïc duûng cuía nhau, tæång taïc våïi nhau taûo ra nhæîng saín pháøm khäng tan hoàûc aính hæåíng xáúu tåïi pháøm cháút cuía dáöu. Hiãûn trãn thë træåìng coï nhiãöu nhaîn hiãûu phuû gia khaïc nhau, gäöm nhæîng nhoïm chênh sau : Phuû gia chäúng oxy hoaï, phuû gia tàngchè säú âäü nhåït, phuû gia haû âiãøm âäng, phuû gia táøy ræía, phuû gia chäúng taûo boüt, phuû gia khæí nhuí. I.5.1 Phuû gia tàng chè säú âäü nhåït. Phuû gia naìy tan âæåüc trong dáöu, chuïng laì caïc polyme coï taïc duûng laìm tàng âäü nhåït cuía dáöu.Âàc biãût chuïng coï thãø laìm tàng ráút êt âäü nhåït cuía dáöu åí nhiãût âäü tháúp, nhæng åí nhiãût âäü cao laûi laìm tàng âäü nhåït cuía dáöu mäüt caïch âaïng kãø. Nguyãn nhán cuía âàûc tênh trãn laì do åí nhiãût âäü tháúp caïc phán tæí polyme åí daûng xoàõn laûi chuïng laìm âäü nhåït cuía dáöu tàng ráút êt. Ngæåüc laûi åí nhiãût âäü cao caïc phán tæí polyme åí daûng duäøi ra vaì laìm tàng âaïng kãø âäü nhåït cuía dáöu. Caïc phuû gia naìy âæåüc chia laìm hai nhoïm, nhoïm hydrocarbon vaì nhoïm este. - Nhoïm hydrocarbon coï caïc loaûi : Copolyme etylen - propylen, polyisobutylen, copolyme styren - isopren. - Nhoïm este coï caïc loaûi :Polymetacrylat, polyacrylat vaì caïc copolyme cuía este styrenmaleic. I.5.2 Phuû gia haû nhiãût âäü âäng âàûc. Dáöu khoaïng coï thãø chæïa saïp parafine. Khi cháút bäi trån bë laìm laûnh, saïp seî kãút tinh thaình caïc tinh thãø coï cáúu truïc kiãøu læåïi màõt caïo vaì ngàn caín sæû chaíy cuía dáöu. Caïc cháút haû âiãøm âäng laì caïc phuû gia haû tháúp nhiãût âäü âäng âàûc cuía dáöu bäi trån do laìm cháûm quaï trçnh taûo thaình caïc tinh thãø coï kêch thæåïc låïn cuía parafine ràõn nhåì chuïng bao boüc xung quanh hoàûc cuìng kãút tinh våïi parafine. Do âoï chè taûo thaình caïc tinh thãø nhoí thay vç caïc tinh thãø låïn åí daûng caïc âaïm váùn xäúp hçnh thaình khi khäng coï caïc phuû gia haû âiãøm âäng. Sæû biãún âäøi hçnh daûng parafine ràõn nhæ váûy laìm giaím khaí nàng caïc tinh thãø chäöng cheïo, âan caìi vaìo nhau caín tråí doìng chaíy cuía dáöu, nhåì thãú dáöu váùn læu chuyãøn täút khäng bë âäng cæïng laûi. Pháön låïn caïc phuû gia haû nhiãût âäü âäng âàûc coï chæïa caïc saín pháøm polyne hoaï vaì ngæng tuû. Trong säú chuïng coï mäüt säú loaûi âäöng thåìi laì phuû gia caíi thiãûn âäü nhåït. Nhæîng phuû gia loaûi naìy thæåìng âæåüc duìng laì : - Polyacrylat vaì polymetacrylat tæì C12 âãún C24. - Caïc polyme alphaolefine vaì caïc copolyme. I.5.3 Phuû gia chäúng taûo boüt. Sæû taûo boüt aính hæåíng xáúu tåïi tênh cháút bäi trån cuía dáöu vaì laìm tàng sæû oxy hoaï cuía chuïng do khäng khê träün maûnh vaìo dáöu. Trong thæûc tãú, sæû taûo boüt cuía dáöu laì mäüt váún âãö hãút sæïc lo ngaûi. Khi taûo boüt laìm cho dáöu bë tháút thoaït nhiãöu, ngàn caín sæû læu thäng tuáön hoaìn cuía dáöu, gáy nãn hiãûn tæåüng bäi trån khäng âáöy âuí, laìm tàng thåìi gian phaín häöi cuía hãû thäúng thuyí læûc. Khaí nàng haûn chãú sæû taûo boüt cuía dáöu khaïc nhau roî rãût vaì phuû thuäüc vaìo baín cháút cuía dáöu thä, baín cháút phæång phaïp chãú biãún vaì âäü nhåït cuía dáöu. Âãø haûn chãú sæû taûo boüt coï thãø sæí duûng phuû gia chäúng taûo boüt Silicon loíng, âàûc biãût laì polymetyl siloxan : CH3 ( Si O)n CH3 Laì cháút chäúng taûo boüt hiãûu quaí nháút våïi näöng âäü pha chãú tæì1-20 ppm. Thäng thæåìng näöng âäü cháút pha chãú chäúng taûo boüt laì 3-5 ppm âäúi våïi dáöu âäüng cå vaì 15- 20 ppm âäúi våïi dáöu truyãön âäüng ätä. Ngoaìi ra nhæîng cháút nhæ polymetacrylat, etanolamin, naphtalen alkyl hoaï ... cuîng laì nhæîng phuû gia chäúng taûo boüt thêch håüp cho dáöu. I.5.4 Phuû gia khæí nhuî vaì taûo nhuî. PHÁÖN II. PHÄÚI TRÄÜN DÁÖU NHÅÌN. I.Giåïi thiãûu. Phäúi träün laì kháu cuäúi cuìng cuía quaï trçnh saín xuáút dáöu nhåìn. Dáöu gäúc sau khi saín xuáút ra tæì dáöu khoaïng, tæì dáöu täøng håüp hoàûc tæì dáöu taïi sinh khäng âaïp æïng âæåüc nhæîng yãu cáöu sæí duûng. Do âoï ngæåìi ta bäø sung vaìo caïc phuû gia våïi näöng âäü thêch håüp sao cho hiãûu quaí sæí duûng vaì hiãûu quaí kinh tãú cao nháút. Viãûc phäúi träün âæåüc thæûc hiãûn trong caïc thiãút bë khuáúy träün coï caïnh khuáúy, coï gia nhiãût . Dáöu sau khi âæåüc phäúi träün coï cháút læåüng âaïp æïng yãu cáöu âæåüc âoïng goïi vaì cung cáúp cho thë træåìng. II.Tiãún haình tênh toaïn phäúi träün. Dáöu nhåìn âa cáúp 15W - 40 phaíi phuì håüp våïi nhæîng raìng buäüc theo cáúp âäü A3- 98 theo tiãu chuáøn ACEA.Giåïi haûn âäü nhåït åí âiãöu kiãûn laûnh âæåüc xaïc âënh theo SAE J 300 taûi - 150 C laì 3500 (mPa.s). Do âoï ta coï âäü nhåït âäüng hoüc cuía dáöu 15W - 40 åí -150 C laì 4000 mm2/s. a) Choün dáöu gäúc : - hydrocracking cuía caïc haîng BP vaì TOTAL Vç lyï do : Dáöu gäúc thu âæåüc coï chè säú âä nhåït cao nhçn chung tæì trong khoaíng tæì 120 ÷ 130, coï âäü bay håi thaïp hån hai láön so våïi dáöu gäúc khoaïng, âäü äøn âënh nhiãût cao. Dáöu gäúc hydrocracking thu âæåüc coï cháút læåüng cao, coï giaï thaình tháúp tæì nguyãn liãûu coï giaï thaình tháúp. Dáöu gäúc khoaïng hydrocracking chuí yãúu duìng âãø phäúi träün våïi dáöu täøng håüp hoàûc dáöu gäúc khoaïng âãø taûo ra dáöu âäüng cå coï cáúp âäü nhåït theo SAE laì 15W-xx, 5W-xx, 10W-xx. - Dáöu täøng håüp PAO. Vç lyï do : Håüp cháút naìy laì loaûi dáöu gäúc coï âäü nhåït tháúp thêch håüp cho viãûc pha chãú caïc loaûi dáöu nhåìn âäüng cå coï âäü nhåït tháúp.Noï coï thãø âæåüc xem laì mäüt dáöu gäúc khoaïng âàûc biãût coï tênh cháút saïnh ngang våïi thaình pháön täút nháút tçm tháúy trong dáöu nhåìn gäúc dáöu moí. Chuïng coï phaûm vi hoaût âäüng räüng tæì -540 C÷3150 C, bãön oxy hoaï åí nhiãût âäü 2000 C. Mäüt säú æu âiãøm cuía dáöu täøng håüp (PAO) so våïi dáöu gäúc khoaïng âæåüc cho åí baíng sau : Baíng 1 : Nhæîng æu diãøm cuía dáöu täøng håüp so våïi dáöu gäc khoaïng : Æu âiãøm kyî thuáût. Æu âiãøm æïng duûng. Âäü bãön oxy hoaï cao Nhiãût âäü laìm viãûc cao hån Âàûc træng nhiãût nhåït tháúp Khoaíng nhiãût âäü laìm viãûc räüng. Âäü bay håi tháúp Giaím thiãøu tiãu hao dáöu. Haû âiãøm âäng âàûc Laìm viãûc âæåüc åí nhiãût âäü tháúp hån Khaí nàng bäi trån täút hån Tiãút kiãm âæåüc nàng læåüng Khäng âäüc haûi Khäng gáy âäüc haûi khi tiãúp xuïc våïi thæûc pháøm b) Choün goïi phuû gia âa nàng duìng cho dáöu bäi trån cáúp âäü theo API-ASTM-SAE âäúi våïi âäüng cå xàng (SAE J183 01.08.1997) SH. Viãûc læûa choün vaì sæí duûng phuû gia cuîng liãn quan âãún dáöu gäúc sæí duûng pha chãú. Coï thãø noïi dáöu gäúc aính hæåíng lãn phuû gia qua hai khaí nàng : Y Tênh tæång håüp : Dáöu gäúc mang tênh axit, baze, trung tênh tuyì thuäüc vaìo quaï trçnh taïch loaûi, xæí lyï. Phuû gia sæí duûng cuîng mang tênh axit, baze, trung tênh ... Cho nãn chuïng aính hæåíng træûc tiãúp âãún dáöu thaình pháøm. Y Tênh hoaì tan : Dáöu gäúc coï thãø hoaì tan ráút täút hoàûc quaï xáúu våïi caïc phuû gia âæa vaìo. Tuy nhiãn sæû hoaì tan åí mæïc âäü thêch håüp seî hiãûu quaí hån. Båíi vç nãúu tênh hoaì tan quaï täút sez gáy aính hæåíng âãún khaí nàng baïm dênh cuía phuû gia lãn bãö màût kim loaûi. Nãúu tênh quaï xáúu thç sæû âäöng nháút khoï xaíy ra laìm aính hæåíng âãún khaí nàng hoaì tan cuía phuû gia trong dáöu. Goïi phuû gia âa nàng coï chæïa nhæîng loaûi phuû gia sau : - Phuû gia phán taïn khäng tro. - Phuû gia táøy ræía cå kim. - Phuû gia chäúng oxy hoïa. - Phuû gia chäúng maìi moìn. Viãûc læûa choün phuû gia âoïng goïi cho vaìo dáöu bäi trån âäüng cå xàng chuí yãúu dæûa vaìo haìm læåüng tro sulphat, vaì trë säú kiãöm täøng. Theo tiãu chuáøn ACEA A3- 98, haìm læåüng tro sulphat coï trong dáöu nhåìn âäüng cå xàng < 1,5 % khäúi læåüng. Ta coï caïc nhaîn hiãûu phuû gia sau : Y Lubrizol® 4980 N. Coï caïc âàûc tênh hoïa hoüc sau : Min % khäúi læåüng Max % khäúi læåüng Ca 2.05 2.5 P 0.75 0.92 S 3.2 Zn 0.83 1.02 N 0.60 0.72 ·Tênh haìm læåüng càûn sulphat. Dæûa vaìo haìm læåüng kim loaûi Ca, Zn coï trong phuû gia, ta xaïc âënh âæåüc haìm læåüng tro sulphat theo caïch sau : % Càûn sulphat = MZn MZnso Zn MCa MCaso Ca 44 .%.% + ⇒ %Càûn sulphat = =+ 65 161.02,1 40 136.5,2 11.026 %. Haìm læåüng phuû gia Lubrizol® 4980 N khi cho vaìo dáöu gäúc hydrocracking laì 13% (do nhaì saín xuáút quy âënh ). Khi âoï haìm læåüng càûn sulphat trong dáöu bäi trån do phuû gia âoïng goïi mang laûi laì 11,026.13/100 = 1,43 % < 1,5 % thoía maîn yãu cáöu âàût ra cuía ACEA A3 - 98. ·Tênh chè säú kiãöm BN. - Tênh chè säú kiãöm cuía phuû gia. [KOH] = 2.([Ca]+[Zn]). 100 1000..%.2 100 1000..%.2 MZn MKOHmZn MCa MKOHmCaBN += ⇒ BN(Lubrizol®4980 N) = 69,87 100 1000. 65 56.02,1.2 100 1000. 40 56.5,2.2 =+ (mgKOH/g) -Tênh chè säú BN cuía dáöu nhåìn khi coï phuû gia Lubrizol® 4980. BN(dáöu nhåìn) = 87,69.13/100 = 11.4 (mgKOH/g) Y Lubrizol® 4981. Coï caïc âàûc tênh hoïa hoüc sau : Min % khäúi læåüng Max % khäúi læåüng Ca 2,19 2,68 P 0,7 0,85 S 3.2 Zn 0,77 0,94 N 0,55 0,67 ·Tênh haìm læåüng càûn sulphat. Dæûa vaìo haìm læåüng kim loaûi Ca, Zn coï trong phuû gia, ta xaïc âënh âæåüc haìm læåüng tro sulphat theo caïch sau : % Càûn sulphat = MZn MZnso Zn MCa MCaso Ca 44 .%.% + ⇒ %Càûn sulphat = =+ 65 161.94,0 40 136.68,2 11,44 %. Haìm læåüng phuû gia Lubrizol® 4981 N khi cho vaìo dáöu gäúc hydrocracking laì 13% (do nhaì saín xuáút quy âënh ). Khi âoï haìm læåüng càûn sulphat trong dáöu bäi trån do phuû gia âoïng goïi mang laûi laì 11,44.13/100 = 1,487 % > 1.43% (cuía Lubrizol®4980 N). ·Tênh chè säú kiãöm BN. - Tênh chè säú kiãöm cuía phuû gia. [KOH] = 2.([Ca]+[Zn]). 100 1000..%.2 100 1000..%.2 MZn MKOHmZn MCa MKOHmCaBN += ⇒ BN(Lubrizol) = 72.53 100 1000. 65 56.94,0.2 100 1000. 40 56.68,2.2 =+ (mgKOH/g) -Tênh chè säú BN cuía dáöu nhåìn khi coï phuû gia Lubrizol® 4981. BN(dáöu nhåìn) = 53.72.13/100 = 7.614 (mgKOH/g) Phuû gia naìy khäng cháút læåüng bàòng Lubrizol®4980 N nãn khäng sæí duûng. Y Phuû gia OLOA 8810. Coï nhæîng âàûc tênh hoïa hoüc sau : Ca (%m) 3,93 P (%m) 1,1 Zn (%m) 1,2 N (%m) 0,82 % Càûn sulphat (%m) 14,9 BN (mgKOH/g) 117 ⇒ % Càûn sulphat cuía dáöu khi coï phuû gia OLOA 8810 = 14,9.10,1/100 =1,5049 > 1,5 khäng thoía maîn tiãu chuáøn ACEA A3 - 98 nãn khäng sæí duûng. Váûy ta choün phuû gia coï nhaîn hiãûu Lubrizol® 4980 N, våïi haìm læåüng sæí duûng khi pha vaìo trong dáöu gäúc hydrocracking laì 13% theo yãu cáöu cuía nhaì saín xuáút. Ta xem ràòng khi cho goïi phuû gia Lubrizol® 4980 N vaìo dáöu gäúc thç seî laìm tàng âäü nhåït âäüng læûc cuía dáöu gäúc åí - 250 C laì 100 mPa.s vaì laìm tàng âäü nhåït âäüng hoüc åí 1000 C laì 1.5 mm2/s. c) Choün phuû gia haû âiãøm chaíy. Choün nhaîn hiãûu Viscoplex® 1 - 256 cuía RohMax : Âáy laì cháút haû âiãøm chaíy âa nàng âæåüc æïng duûng trong caïc loaûi dáöu bäi trån cho dáöu âäüng cå, dáöu thuíy læûc, dáöu baïnh ràng chæïa nhiãöu Polymetacrylat. Tyí lãû phuû gia âæa vaìo trong khoaíng 0,1 - 0.3%. Ta choün haìm læåüng sæí duûng laì 0.2%. d) Choün phuû gia chäúng taûo boüt. Choün nhaîn hiãûu Dow corning® 200 våïi haìm læåüng tæì 10 - 50 ppm. Choün haìm læåüng khoaíng 30 ppm. Loaûi naìy âæåüc sæí duûng do nhæîng âàûc tênh sau : ÄØn âënh nhiãût, ngæìa áøm, caïch âiãûn ráút täút, sæïc càng bãö màût tháúp, khäng âäüc. e) Choün phuû gia caíi thiãûn âäü nhåït. Ta coï thãø sæí duûng phuû gia caíi thiãûn âäü nhåït nhaîn hiãûu Shellvis 201 vç coï nhæîng âàûc tênh sau : Shellvis 201 laì cháút caíi thiãûn chè säú âäü nhåït vãö nguyãn tàõc âæåüc thiãút kãú cho viãûc sæí duûng âãø phäúi träün dáöu âa cáúp våïi nhæîng yãu cáöu nghiãm ngàût nháút cuía dáöu carte, dáöu âäüng cå diesel vaì dáöu nhåìn cho âäüng cå xàng, cuîng coï thãø duìng âãø phäúi träün dáöu baïnh ràng, dáöu thuíy læûc... Shellvis 201 coï thãø hoìa träün âæåüc våïi dáöu täøng håüp nhæ nhæîng PAO vaì mäüt vaìi häùn håüp cuía PAO vaì este. Shellvis 201 coï PSSI (âäü äøn âënh biãún daûng vénh cæíu ) khoaíng 25%. Ngoaìi ra Shellvis 201 coï âäü äøn âënh âäü nhåït ráút täút, cho pheïp khåíi âäüng dãù åí âiãöu kiãûn laûnh, máút maït do bay håi vaì tiãu hao êt, coï khaí nàng chäúng taûo càûn täút trong âäüng cå xàng vaì âäüng cå diesel. Âãø aïp duûng âæåüc giaín âäö Shellvis 201 thç âäü nhåït cuía dáöu gäúc + goïi phuû gia âa nàng phaíi nàòm trong khoaíng tæì 7.08 ÷ 8.6 mm2/s. Hay âäü nhåït trong træåìng håüp chè coï dáöu gäúc duy nháút nàòm trong khoaíng 5.58 ÷7.1 mm2/s. Kãút håüp raìng buäüc naìy våïi raìng buäüc vãö âäü bay håi Noack cuía häùn håüp cuía dáöu gäúc, phuû gia (âäü bay håi cuía dáöu thaình pháøm) <13%. Ta tênh âæåüc thaình pháön cuía mäùi loaûi dáöu gäúc trong häùn håüp dæûa vaìo solver. Våïi mäüt häùn håüp dáöu gäúc gäöm tæì hai âãún ba dáöu coï khäúi læåüng riãng gáön bàòng nhau, vç ràòng khäúi læåüng riãng gáön giäúng nhau thç khaí nàng tan láùn vaìo nhau caìng cao. Tæì âoï ta coï caïc täø håüp caïc dáöu gäúc nhæ sau : Y Täø håüp dáöu BPHC6 vaì Total. Caïc tênh cháút lyï hoüc âæåüc cho trãn baíng sau : BPHC6 Total ρ20 829 827 ν20 32.1 25.7 ν100 5.89 5.1 %VNoack 8.9 12 Chè säú âäü nhåït VI 129 130 Trãn solver ta coï âæåüc kãút quaí thu âæåüc trong baíng sau. Adjustable Cells Cell Nam e Original Value Final Value $C$ 3 x 0.7 0.7 $D$ 3 y 0.3 0.3 Constraints Cell Name Cell Value Formula Status Slack $F$6 c 5.640943621 $F$6>=5.58 Not 0.060943621 Binding $F$6 c 5.640943621 $F$6<=7.1 Not Binding 1.459056379 $E$9 vhh 9.83 $E$9<=13 Not Binding 3.17 Theo baíng kãút quaí åí trãn ta âæåüc : %VBPHC6= 70% %VTotal = 30% νhh =5.64 mm2/s. %VNOACK = 9.83. Vç khäúi læåüng riãng cuía hai dáöu gäúc gáön giäúng nhau, nãn ta coï thãø coi : %m BPHC6 =70%. %m Total = 30%. Våïi âäü äøn âënh biãún daûng PSSI = 25% vaì theo SAE J300 ta coï νC: âäü nhåït cuía dáöu thaình pháøm 15W-40 åí 1000 C sau khi âaî qua thê nghiãûm CEC-L-14-A-93 laì 13.15mm2/s vaì ν0 laì âäü nhåït âäüng hoüc cuía dáöu gäúc khi âaî âæa thãm phuû gia âa nàng. Ta tênh âæåüc âäü nhåït cuía dáöu thaình pháøm νi : ( ) PSSI PSSIC i − −= 1 .0ννν ( ) 15.15 25.01 25.0*14.715.13 =− −=iν mm2. Trãn giaín âäö Shellvis 201 blending, ta coï % phuû gia Shellvis 201 âæa vaìo dáöu gäúc + phuû gia âa nàng nhàòm náng âäü nhåït tæì 7.14 ÷ 15.15 mm2/s laì 7.64 %. • Tênh thaình pháön cuía mäùi dáöu gäúc trong dáöu thaình pháøm. Xeït trong 100g dáöu thaình pháøm . Ta coï 13g phuû gia âa nàng, 7.64 g phuû gia caíi thiãûn chè säú âäü nhåït, 0.2 g phuû gia haû âiãøm chaíy.Váûy ta coï khäúi læåüng cuía dáöu gäúc trong dáöu thaình pháøm laì : 79.16 g ⇒%mBPHC6 = %4.55%100* 100 16.79*7.0 = ⇒%mTotal = %75.23%100* 100 16.79*3.0 = • Kiãøm tra laûi âäü bay håi Noack : Ta coi caïc loaûi phuû gia coï âäü bay håi khäng âaïng kãø , khi âoï ta coï âäü bay håi cuía häùn håüp laì: %Vhh = 78.712*2375.09.8*554.0 =+ < 13 nãn thoaí maîn yãu cáöu. • Tênh chè säú âäü nhåït VI cuía dáöu thaình pháøm. Trãn giaín âäö GROFF, chè säú âäü nhåït âæåüc xaïc âënh laì giao âiãøm cuía âæåìng thàóng âàûc træng cuía dáöu thaình pháøm æïng våïi âäü nhåït CCS laì 3500 (mPa.s) åí -150 C âæåüc xaïc âënh theo ASTM D5293 hay tæång âæång våïi 4000mm2/s åí -150 C, vaì âæåìng thàóngæïng våïi âäü nhåït åí 1000 C cuía dáöu thaình pháøm.Trãn giaín âäö ta xaïc âënh âæåüc VI = 153. Y Xeït træåìng håüp khi cho PAO8 vaìo häùn håüp cuía BPHC6+Total. Ta coï caïc tênh cháút váût lyï cuía dáöu gäúc PAO8 âæåüc cho trong baíng sau : PAO8 ρ20 832 ν40 45.8 ν100 7.8 Chè säú âäü nhåït VI 153 %VNoack 3.5 Trãn solver ta tênh âæåüc thaình pháön cuía PAO8 vaì cuía häùn håüp BPHC6 + Total âæåüc cho trãn baíng sau Adjustable Cells Cell Name Original Value Final Value $C$3 x 0.5 0.7 $D$3 y 0.5 0.3 Constraints Cell Name Cell Value Formula Status Slack $F$6 c 7.077012343 $F$6>=5.58 Not 1.497012343 Binding $F$6 c 7.077012343 $F$6<=7.1 Not Binding 0.022987657 $E$9 vhh 5.399 $E$9<=13 Not Binding 7.601 Theo baíng kãút quaí åí trãn ta âæåüc : %VPAO8 = 70% %V(BPHC6+Total) = 30% νhh = 7.077mm2/s. %VNOACK = 5.4% Vç khäúi læåüng riãng cuía hai dáöu gäúc gáön giäúng nhau, nãn ta coï thãø coi : %m PAO = 70%. %m(BPHC6+Total) = 30%. Våïi âäü äøn âënh biãún daûng PSSI = 25% vaì theo SAE J300 ta coï νC: âäü nhåït cuía dáöu thaình pháøm 15W-40 åí 1000 C sau khi âaî qua thê nghiãûm CEC-L-14-A-93 laì 13.15mm2/s vaì ν0 laì âäü nhåït âäüng hoüc cuía dáöu gäúc khi âaî âæa thãm phuû gia âa nàng(ν0= 8.577mm2/s). Ta tênh âæåüc âäü nhåït cuía dáöu thaình pháøm νi : ( ) PSSI PSSIC i − −= 1 .0ννν ( ) 67.14 25.01 25.0*577.815.13 =− −=iν mm2. Trãn giaín âäö Shellvis 201 blending, ta coï % phuû gia Shellvis 201 âæa vaìo dáöu gäúc + phuû gia âa nàng nhàòm náng âäü nhåït tæì 8.577 ÷ 14.67 mm2/s laì 6.2 %. • Tênh thaình pháön cuía mäùi dáöu gäúc trong dáöu thaình pháøm. Xeït trong 100g dáöu thaình pháøm . Ta coï 13g phuû gia âa nàng, 6.2 g phuû gia caíi thiãûn chè säú âäü nhåït, 0.2 gphuû gia haû âiãøm chaíy.Váûy ta coï khäúi læåüng cuía dáöu gäúc trong dáöu thaình pháøm laì : 80.6 g ⇒%mPAO8 = %42.56%100* 100 6.80*7.0 = ⇒%m(BPHC6+Total) = %18.24%100* 100 6.80*3.0 = • Kiãøm tra laûi âäü bay håi Noack : Ta coi caïc loaûi phuû gia coï âäü bay håi khäng âaïng kãø , khi âoï ta coï âäü bay håi cuía häùn håüp laì: %Vhh = 35.412*0725.09.8*169.05.3*5642.0 =++ < 13 nãn thoaí maîn yãu cáöu. • Tênh chè säú âäü nhåït VI cuía dáöu thaình pháøm. Cuîng tiãún haình xaïc âënh trãn giaín âäö GROFF æïng våïi ν-15= 4000mm2/s,ν100= 14.67mm2/s. Ta xaïc âënh âæåüc VI = 149. Y Xeït sæû phäúi träün giæîa BPHC6 vaì PAO8. Caïc âàûc træng lyï hoüc cuía hai dáöu gäúc âæåüc cho nhæ trong baíng sau : BPHC6 PAO8 ρ20 829 832 ν20 32.1 45.8 ν100 5.89 7.8 %VNoack 8.9 3.5 Chè säú âäü nhåït VI 129 153 Trãn solver ta tênh âæåüc thaình pháön cuía PAO8 vaì cuía BPHC6 âæåüc cho trãn baíng sau : Adjustable Cells Cell Name Original Value Final Value $C$3 x 0.7 0.65 $D$3 y 0.3 0.35 Constraints Cell Name Cell Value Formula Status Slack $F$6 c 7.069713997 $F$6>=5.58 Not Binding 1.489713997 $F$6 c 7.069713997 $F$6<=7.1 Not Binding 0.030286003 $E$9 vhh 5.39 $E$9<=13 Not Binding 7.61 Theo baíng kãút quaí åí trãn ta âæåüc : %VPAO8 = 65% %VBPHC6 = 35% νhh = 7.069mm2/s. %VNOACK = 5.4% Vç khäúi læåüng riãng cuía hai dáöu gäúc gáön giäúng nhau, nãn ta coï thãø coi : %m PAO8 = 65%. %mBPHC6 = 35%. Våïi âäü äøn âënh biãún daûng PSSI = 25% vaì theo SAE J300 ta coï νC: âäü nhåït cuía dáöu thaình pháøm 15W-40 åí 1000 C sau khi âaî qua thê nghiãûm CEC-L-14-A-93 laì 13.15mm2/s vaì ν0 laì âäü nhåït âäüng hoüc cuía dáöu gäúc khi âaî âæa thãm phuû gia âa nàng (ν0= 8.569mm2/s). Ta tênh âæåüc âäü nhåït cuía dáöu thaình pháøm νi : ( ) PSSI PSSIC i − −= 1 .0ννν ( ) 677.14 25.01 25.0*569.815.13 =− −=iν mm2. Trãn giaín âäö Shellvis 201 blending, ta coï % phuû gia Shellvis 201 âæa vaìo dáöu gäúc + phuû gia âa nàng nhàòm náng âäü nhåït tæì 8.569 ÷ 14.677 mm2/s laì 6.143 %. • Tênh thaình pháön cuía mäùi dáöu gäúc trong dáöu thaình pháøm. Xeït trong 100g dáöu thaình pháøm . Ta coï 13g phuû gia âa nàng, 6.143g phuû gia caíi thiãûn chè säú âäü nhåït, 0.2 gphuû gia haû âiãøm chaíy.Váûy ta coï khäúi læåüng cuía dáöu gäúc trong dáöu thaình pháøm laì : 80.657 g ⇒%mPAO8 = %427.52%100* 100 657.80*65.0 = ⇒%mBPHC6 = %23.28%100* 100 657.80*35.0 = • Kiãøm tra laûi âäü bay håi Noack : Ta coi caïc loaûi phuû gia coï âäü bay håi khäng âaïng kãø , khi âoï ta coï âäü bay håi cuía häùn håüp laì: %Vhh = 39.59.8*35.05.3*65.0 =+ < 13 nãn thoaí maîn yãu cáöu. • Tênh chè säú âäü nhåït VI cuía dáöu thaình pháøm. Cuîng tiãún haình xaïc âënh trãn giaín âäö GROFF æïng våïi ν-15= 4000mm2/s,ν100= 14.67mm2/s. Ta xaïc âënh âæåüc VI = 149 Y Xeït sæû phäúi träün giæîa Total NHC5 vaì PAO8. Caïc âàûc træng lyï hoüc cuía hai dáöu gäúc âæåüc cho nhæ trong baíng sau : Total NHC5 PAO8 ρ20 833 832 ν20 22 45.8 ν100 4.6 7.8 %VNoack 12 3.5 Chè säú âäü nhåït VI 127 153 Trãn solver ta tênh âæåüc thaình pháön cuía PAO8 vaì cuía Total NHC5 âæåüc cho trãn baíng sau Adjustable Cells Cell Name Original Value Final Value $C$3 x 0.65 0.8 $D$3 y 0.35 0.2 Constraints Cell Name Cell Value Formula Status Slack $F$6 c 7.018224373 $F$6>=5.58 Not Binding 1.438224373 $F$6 c 7.018224373 $F$6<=7.1 Not Binding 0.081775627 $E$9 vhh 5.2 $E$9<=13 Not Binding 7.8 Theo baíng kãút quaí åí trãn ta âæåüc : %VPAO8 =80% %VTotalNHC5 = 20% νhh = 7.018mm2/s. %VNOACK = 5.2% Vç khäúi læåüng riãng cuía hai dáöu gäúc gáön giäúng nhau, nãn ta coï thãø coi : %m PAO8 = 80%. %mTotalNHC5 = 20%. Våïi âäü äøn âënh biãún daûng PSSI = 25% vaì theo SAE J300 ta coï νC: âäü nhåït cuía dáöu thaình pháøm 15W-40 åí 1000 C sau khi âaî qua thê nghiãûm CEC-L-14-A-93 laì 13.15mm2/s vaì ν0 laì âäü nhåït âäüng hoüc cuía dáöu gäúc khi âaî âæa thãm phuû gia âa nàng (ν0= 8.518mm2/s). Ta tênh âæåüc âäü nhåït cuía dáöu thaình pháøm νi : ( ) PSSI PSSIC i − −= 1 .0ννν ( ) 69.14 25.01 25.0*518.815.13 =− −=iν mm2. Trãn giaín âäö Shellvis 201 blending, ta coï % phuû gia Shellvis 201 âæa vaìo dáöu gäúc + phuû gia âa nàng nhàòm náng âäü nhåït tæì 8.518 ÷ 14.69 mm2/s laì 6.2 %. • Tênh thaình pháön cuía mäùi dáöu gäúc trong dáöu thaình pháøm. Xeït trong 100g dáöu thaình pháøm . Ta coï 13g phuû gia âa nàng, 6.2g phuû gia caíi thiãûn chè säú âäü nhåït, 0.2 gphuû gia haû âiãøm chaíy.Váûy ta coï khäúi læåüng cuía dáöu gäúc trong dáöu thaình pháøm laì : 80.6 g ⇒%mPAO8 = %48.64%100* 100 6.80*80.0 = ⇒%mTotalNHC5 = %12.16%100* 100 6.80*20.0 = • Kiãøm tra laûi âäü bay håi Noack : Ta coi caïc loaûi phuû gia coï âäü bay håi khäng âaïng kãø , khi âoï ta coï âäü bay håi cuía häùn håüp laì: %Vhh = 2.512*2.05.3*80.0 =+ < 13 nãn thoaí maîn yãu cáöu. • Tênh chè säú âäü nhåït VI cuía dáöu thaình pháøm. Cuîng tiãún haình xaïc âënh trãn giaín âäö GROFF æïng våïi ν-15= 4000mm2/s,ν100= 14.69mm2/s. Ta xaïc âënh âæåüc VI = 144. III.3 So saïnh tênh kinh tãú cuía caïc täø håüp phäúi träün. Ta coï baíng so saïnh giaï thaình tæång âäúi cuía caïc dáöu gäúc nhæ sau : Dáöu gäúc Tyí lãû giaï thaình tæång âäúi. Dáöu gäúc khoaïng cäø âiãøn 1 Dáöu gäúc khoaïng hydroraffineïes 1 Dáöu gäúc khoaïng hydrocraqueïes 2.5 ÷3.5 Dáöu gäúc khoaïng hydroisomeïriseïes 4÷5 PIO hydrogeïnes 3.5÷4.5 PAO hydrogeïnes 4÷6 Esters 5÷15 Vç thaình pháön caïc phuû gia trong caïc täø håüp dáöu gäúc laì nhæ nhau. Nãn ta chè xeït âãún sæû chãnh lãûch giaï thaình cuía dáöu gäúc trong caïc täø håüp. Ta coï baíng toïm tàõt thaình pháön cuía caïc dáöu gäúc trong mäùi täø håüp,%âäü bay håi Noack, chè säú âäü nhåït VI nhæ sau : Täø håüp dáöu gäúc %Khäúi læåüng %VNoack cuía häùn håüp Chè säú âäü nhåït VI BPHC6 TOTAL 55.4 23.75 7.78 153 PAO8 BPHC6+TOTAL 56.42 24.18 4.35 149 PAO8 BPHC6 52.427 28.23 5.39 149 PAO8 TOTAL NHC5 64.48 16.12 5.2 144 Nãúu xeït vãö låüi nhuáûn thç ta choün täø håüp cuía hai dáöu gäúc khoaïng BPHC6 VAÌ TOTAL, âäöng thåìi coï chè säú âäü nhåït cao nháút (khaí nàng thay âäøi âäü nhåït theo nhiãût âäü tháúp nháút). Coìn xeït vãö cháút læåüng thç ta nãn choün täø håüp (BPHC6+TOTAL) vaì PAO8 coï % bay håi Noack laì tháúp nháút (4.35), âäöng thåìi coï chè säú âäü nhåït khaï cao (149). Baíng 5: Giaï trë cuía L, D vaì H phuû thuäüc vaìo âäü nhåït âäüng hoüc Âäü nhåït âäüng hoüc åí 1000C mm2/s L D = (L-H) H Âäü nhåït âäüng hoüc åí 1000C mm2/s L D = (L-H) H 13.0 231.9 110.4 121.5 18.5 429.0 224.7 204.3 13.1 235.0 112.1 122.9 18.6 433.2 227.2 205.9 13.2 238.1 113.8 124.2 18.7 437.3 229.7 207.6 13.3 241.2 115.6 125.6 18.8 441.5 232.3 209.3 13.4 244.3 117.3 127.0 18.9 445.7 234.7 211.0 13.5 247.4 119.0 128.4 19.0 449.9 237.3 212.7 13.6 250.6 120.8 129.8 19.1 454.2 239.8 214.4 13.7 253.8 122.6 131.2 19.2 458.4 242.3 216.1 13.8 257.0 124.4 132.6 19.3 462.7 245.0 217.7 13.9 260.1 126.2 134.0 19.4 467.0 247.6 219.4 14.0 263.3 128.0 135.4 19.5 471.3 250.2 221.1 14.1 266.6 129.8 136.8 19.6 475.7 252.9 222.8 14.2 269.8 131.6 138.2 19.7 479.9 255.2 224.5 14.3 273.0 133.5 139.6 19.8 483.9 257.8 226.2 14.4 276.3 135.3 141.0 20.0 488.6 260.9 227.7 14.5 279.6 137.2 142.4 20.2 493.2 263.7 229.5 14.6 283.0 139.1 143.9 20.2 501.5 268.5 233.0 14.7 286.4 141.1 145.3 20.4 510.8 274.4 236.4 14.8 289.7 142.9 146.8 20.6 519.9 279.8 240.1 14.9 293.0 144.8 148.2 20.8 528.8 285.3 243.5 15.0 296.5 146.8 149.7 21.0 538.4 291.3 247.1 15.1 300.0 148.8 151.2 21.2 547.5 296.8 250.7 15.2 303.4 150.8 152.6 21.4 556.7 302.6 254.2 15.3 306.9 152.8 154.1 21.6 566.4 308.6 257.8 15.4 310.3 154.8 155.6 21.8 575.6 314.1 261.5 15.5 313.9 156.9 157.0 22.0 585.2 320.2 264.9 15.6 317.5 158.9 158.6 22.2 595.0 326.4 268.6 15.7 321.1 161.0 160.1 22.4 604.3 332.0 272.3 Baíng 5: Giaï trë cuía L, D vaì H phuû thuäüc vaìo âäü nhåït âäüng hoüc (tt) Âäü nhåït âäüng hoüc åí 1000C mm2/s L D = (L-H) H Âäü nhåït âäüng hoüc åí 1000C mm2/s L D = (L-H) H 15.8 324.6 163.0 161.6 22.6 614.2 338.4 275.8 15.9 328.3 165.2 163.1 22.8 624.1 344.5 279.6 16.0 331.9 167.3 164.1 23.0 633.6 350.3 283.3 16.1 335.5 169.4 166.1 23.2 643.4 356.6 286.8 16.2 339.2 171.5 167.7 23.4 653.8 363.3 290.5 16.3 342.9 173.7 169.2 23.6 663.3 369.0 294.4 16.4 346.6 175.8 170.7 23.8 673.7 375.7 297.9 16.5 350.3 178.1 172.3 24.0 683.9 382.1 301.8 16.6 354.1 180.3 173.8 24.2 694.5 388.9 305.6 16.7 358.0 182.5 175.4 24.4 704.2 394.8 309.4 16.8 361.7 189.7 177.0 24.6 714.9 401.9 313.0 16.9 365.6 187.0 178.6 24.8 725.7 408.8 317.0 17.0 369.4 189.2 180.2 25.0 736.5 415.6 320.9 17.1 373.3 191.5 181.7 25.2 747.2 422.4 324.9 17.2 377.1 193.8 183.3 25.4 758.2 429.5 328.8 17.3 381.0 196.1 184.9 25.6 769.3 436.6 332.7 17.4 384.9 198.4 186.5 25.8 779.7 443.0 336.7 17.5 388.9 200.8 188.1 26.0 790.4 449.8 340.5 17.6 392.7 203.0 189.7 26.2 801.6 457.2 344.4 17.7 396.7 205.3 191.3 26.4 812.8 464.4 348.4 17.8 400.7 207.7 192.9 26.6 824.1 471.8 352.3 17.9 404.6 210.0 194.6 26.8 835.5 479.1 356.4 18.0 408.6 212.4 196.2 27.0 847.0 486.6 360.5 18.1 412.6 214.8 197.8 27.2 857.5 492.9 364.6 18.2 416.7 217.3 199.4 27.4 869.0 500.6 368.3 18.3 420.7 219.7 201.0 27.6 880.6 508.3 372.3 18.4 424.9 222.2 202.6 27.8 892.3 515.9 376.4 Baíng 6: Giaï trë cuía L, D vaì H phuû thuäüc vaìo âäü nhåït âäüng hoüc Âäü nhåït âäüng hoüc åí 1000C mm2/s L D = (L-H) H Âäü nhåït âäüng hoüc åí 1000C mm2/s L D = (L-H) H 28.0 904.1 523.5 380.6 47.5 2380 1530 849.2 28.2 915.8 531.2 384.6 48.0 2426 1563 863.0 28.4 927.6 538.8 388.8 48.5 2473 1596 876.9 28.6 938.6 545.7 393.0 49.0 2521 1630 890.9 28.8 951.2 554.5 396.6 49.5 2570 1665 905.3 29.0 963.4 562.3 401.1 50.0 2618 1699 919.6 29.2 975.4 570.1 405.3 50.5 2667 1733 933.6 29.4 987.1 577.6 409.5 51.0 2717 1769 948.2 29.6 998.9 585.3 413.5 51.5 2767 1804 962.9 29.8 1011 593.4 417.6 52.0 2817 1839 977.5 30.0 1023 601.6 421.7 52.5 2867 1875 992.1 30.5 1055 622.3 432.4 53.0 2918 1911 1007 31.0 1086 643.2 443.2 53.5 2969 1947 1021 31.5 1119 664.5 454.0 54.0 3020 1984 1036 32.0 1151 686.0 464.9 54.5 3073 2022 1051 32.5 1184 708.0 475.9 55.0 3126 2060 1066 33.0 1217 730.2 487.0 55.5 3180 2098 1082 33.5 1251 752.8 498.1 56.0 3233 2136 1097 34.0 1286 776.8 509.6 56.5 3286 2174 1112 34.5 1321 799.9 521.1 57.0 3340 2213 1127 35.0 1356 823.4 532.5 57.5 3396 2253 1143 35.5 1391 847.2 544.0 58.0 3452 2293 1159 36.0 1427 871.2 555.6 58.5 3507 2332 1175 36.5 1464 896.5 567.1 59.0 3563 2372 1190 37.0 1501 921.8 579.3 59.5 3619 2413 1206 Baíng 6: Giaï trë cuía L, D vaì H phuû thuäüc vaìo âäü nhåït âäüng hoüc (tt) Âäü nhåït âäüng hoüc åí 1000C mm2/s L D = (L-H) H Âäü nhåït âäüng hoüc åí 1000C mm2/s L D = (L-H) H 37.5 1533 946.8 591.3 60.0 3676 2454 1222 38.0 1575 972.3 603.1 60.5 3734 2496 1238 38.5 1613 998.3 615.0 61.0 3792 2538 1254 39.0 1651 1024 627.1 61.5 3850 2579 1270 39.5 1691 1052 639.2 62.0 3908 2621 1286 40.0 1730 1079 651.8 62.5 3966 2664 1303 40.5 1770 1106 664.2 63.0 4026 2707 1319 41.0 1810 1133 676.6 63.5 4087 2751 1336 41.5 1851 1162 689.1 64.0 4147 2795 1392 42.0 1892 1191 701.9 64.5 4207 2858 1369 42.5 1935 1220 714.9 65.0 4268 2882 1386 43.0 1978 1250 728.2 65.5 4329 2927 1402 43.5 2021 1280 741.3 66.0 4392 2973 1419 44.0 2064 1310 754.4 66.5 4455 3018 1436 44.5 2108 1340 767.6 67.0 4517 3064 1454 45.0 2152 1371 780.9 67.5 4580 3110 1471 45.5 2197 1403 794.5 68.0 4645 3157 1488 46.0 2243 1434 808.2 68.5 4709 3204 1506 46.5 2288 1466 821.9 69.0 4773 3250 1523 47.0 2333 1498 835.5 69.5 4839 3298 1541 70.0 4905 3346 1558 TAÌI LIÃÛU THAM KHAÍO. 1. B.I.KOXTETXKI. Ma saït, bäi trån vaì hao moìn trong maïy moïc. Nhaì xuáút baín khoa hoüc vaì kyî thuáût. Haì Näüi - 2000. 2. Buìi Huã Cáöu. Taïi sinh dáöu nhåìn phãú thaíi. Trung tám thäng tin tæ liãûu khoa hoüc vaì cäng nghãû quäúc gia. Nàm - 1991. 3. Phaûm Vàn Cäúi. Chãú taûo caïc loaûi måî nhåìn vaì taïi sinh caïc loaûi dáöu nhåìn. Nhaì xuáút baín khoa hoüc vaì kyî thuáût. Haì Näüi - 1978. 4. C.KAJDAS. Dáöu måî bäi trån. Nhaì xuáút baín khoa hoüc vaì kyî thuáût. Haì Näüi - 1993. 5. Lã Vàn Hiãúu. Cäng nghãû chãú biãún dáöu moí. Nhaì xuáút baín khoa hoüc vaì kyî thuáût. Haì Näüi - 2000. 6. Kiãöu Âçnh kiãøm. Caïc saín pháøm dáöu moí vaì hoaï dáöu. Nhaì xuáút baín khoa hoüc vaì kyî thuáût. Haì Näüi - 1999. 7. Nguyãùn Oanh. Âäüng cå ätä xàng. Nhaì xuáút baín Âäöng Nai - 1993. 8. PGS.PTS Phaûm Minh Tuáún. Âäüng cå âäút trong. Nhaì xuáút baín khoa hoüc vaì kyî thuáût. Haì Näüi - 1999. 9. Træåìng âaûi hoüc thuyí låüi - Bäü män xáy dæûng. Giaïo trçnh âäüng cå xàng vaì âäüng cå diesel. 10. Tuyãn Âæïc - Anh Tuáún. Âäüng cå ätä. Nhaì xuáút baín cäng nhán kyî thuáût. Haì Näüi - 1985. 11. Viãûn hoaï hoüc cäng nghiãûp -Trung tám nghiãn cæïu vaì phaït triãøn phuû gia dáöu moí. Säø tay sæí duûng dáöu måî bäi trån - táûp 1. Nhaì xuáút baín khoa hoüc vaì kyî thuáût. Haì Näüi - 1985. 12. Vuî Tam Huãö - Nguyãùn Phæång Tuìng. Hæåïng dáùn sæí duûng nhiãn liãûu - Dáöu - Måî. Nhaì xuáút baín khoa hoüc vaì kyî thuáût. Haì Näüi - 2000. 13. A.Westelynck. Les bases lubrifiantes. 14. J.Blouet. Trbologie - Tome 1, 2, 3, 4, 5. Eïdition Technip. Paris - 1993. 15. J.Briant - J.Denis - G.PARG. Proprieïteïs rheïologiques des lubrifiants. Eïdition Technip. Paris - 1985. 16. J. - C. Guibet. Carburants et moteurs - Tome 1, 2. Eïdition Technip. Paris - 1997. 17.J. - C. Hipeaux. Physico - Chimie des lubrifiants - Tome 1. Eïdition Technip. Paris - 1999. 18. J. - C. Hipeaux. Les huiles lubrifiants pour l’automobile- Tome 2. Eïdition Technip. Paris - 2000. 19. J. - C. Hipeaux. Les huiles lubrifiants pour l’automobile- Tome 3. Eïdition Technip. Paris - 2000. 20. J. - C. Hipeaux. Formulation d’huiles pour moteurs et transmissions automobiles. Eïdition Technip. Paris - 2000. 21. J.Denis. Les bases lubrifiants. Eïdition Technip. Paris - 1993. 22. Fernand Roux. Graissage des moteurs thermiques alternatifs. Eïdition Technip. Paris - 1998. 23. I.V.KRAGELSKY - V.V.ALISIN. Friction wear lubrcation - Volume 2.