Đề xuất qui trình và giải pháp phù hợp cho công tác quản lý, xử lý và thải bỏ chất thải nguy hại và pops trong quá trình sản xuất và tái chế nhựa

CHÖÔNG IV ÑEÀ XUAÁT QUI TRÌNH VAØ GIAÛI PHAÙP PHUØ HÔÏP CHO COÂNG TAÙC QUAÛN LYÙ, XÖÛ LYÙ VAØ THAÛI BOÛ CTNH VAØ POPs TRONG QUAÙ TRÌNH SAÛN XUAÁT VAØ TAÙI CHEÁ NHÖÏA 4.1. ÑEÀ XUAÁT MOÂ HÌNH QUAÛN LYÙ. Nhö ñaõ trình baøy ôû treân veà hieän traïng caùc hoaït ñoäng taùi cheá, chuùng ta thaáy raèng nguyeân nhaân laøm giaûm toác ñoä taêng tröôûng vaø phaùt thaûi ra moâi tröôøng moät löôïng lôùn caùc chaát thaûi ñoäc haïi cuûa heä thoáng taùi cheá laø do: Heä thoáng taùi cheá vôùi coâng ngheä saûn xuaát cuõ kyõ, quy moâ saûn xuaát vöøa nhoû. Heä thoáng quaûn lyù chöa chaët cheõ, khoâng quaûn lyù noåi soá löôïng lôùn caùc cô sôû taùi cheá phaân boå roäng khaép treân ñòa baøn Tp.HCM. Caùc chính saùch taùi cheá chöa phuø hôïp thöïc teá. Caùc khu quy hoaïch veà taùi cheá chöa ñöôïc trieån khai thöïc hieän. Neáu Tp.HCM xaây döïng ñöôïc khu quy hoaïch taäp trung caùc hoaït ñoäng taùi cheá, khuyeán khích caùc cô sôû taùi cheá (coù hoaëc khoâng coù tö caùch phaùp nhaân) tham gia vaøo khu quy hoaïch naøy baèng caùc hình thöùc: hoã trôï tieàn thueá ñaát, haï taàng kyõ thuaät, voán ñaàu tö trang thieát bò ban ñaàu….thì chæ trong thôøi gian ngaén seõ hình thaønh ñöôïc khu lieân hieäp xöû lyù/taùi cheá chaát thaûi vôùi coâng ngheä môùi hoaøn toaøn baûo ñaûm veà moâi tröôøng. Töø ñoù, seõ thu huùt ñöôïc caùc thanøh phaàn kinh teá khaùc maïnh daïn ñaàu tö vaøo lónh vöïc taùi cheá. Khu lieân hieäp taùi cheá naøy seõ laø coâng cuï aùp cheá ñeå cöôõng böùc caùc cô sôû gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vaøo khu lieân hieäp. Treân cô sôû laäp luaän treân, coù ñeà xuaát moâ hình quaûn lyù heä thoáng taùi cheá chaát thaûi raén trong ñoù ñeà xuaát thaønh laäp: quyõ taùi cheá tröïc thuoäc uûy ban nhaân daân thaønh phoá; ban quaûn lyù khu lieân hieäp xöû lyù chaát thaûi tröïc thuoäc Sôû taøi nguyeân moâi tröôøng. Moâ hình ñeà xuaát nhö sau: UBNDTP SÔÛ KHÑT QUYÕ TAÙI CHEÁ SÔÛ TNMT P.QLMT BAN QL KHU LIEÂN HIEÄP XLCT P.QLCTR ÑÔN VÒ TAÙI CHEÁ CHAÁT THAÛI Hình 48 :Moâ hình quaûn lyù hoaït ñoäng taùi cheá Tp.HCM Nguoàn: Nguyeãn Troïng Nhaân “Luaän vaên thaïc syõ: Nghieân cöùu ñeà xuaát moâ hình quaûn lyù vaø ñònh höôùng coâng ngheä cho lónh vöïc taùi cheá nhöïa quy moo vöøa vaø nhoû” Dieãn giaûi moâ hình: Quyõ taùi cheá, Sôû keá hoaïch vaø ñaàu tö cuøng Sôû taøi nguyeân moâi tröôøng phoái hôïp xaây döïng baûng keâ khai ñaêng kyù hoaït ñoäng kinh doanh taùi cheá trong khu lieân hieäp xöû lyù chaát thaûi; trong ñoù ñaày ñuû veà: giaáy pheùp kinh doanh, giaáy pheùp moâi tröôøng vaø caùc quy ñònh öu ñaõi cho töøng loaïi hình taùi cheá. Ban quaûn lyù khu lieân hôïp xöû lyù chaát thaûi coù traùch nhieäm caên cö ùcaùc quy ñònh treân höôùng daãn, hoã trôï, giaùm saùt caùc ñôn vò trong quaù trình hoaït ñoäng. Chöùc naêng nhieäm vuï caùc ñôn vò Uûy ban nhaân daân thaønh phoá: Laø cô quan quaûn lyù cao nhaát veà hoaït ñoäng taùi cheá taïi Tp.HCM, ban haønh caùc quyeát ñònh veà chieán löôïc, keá hoaïch toång theå phaùt trieån heä thoáng taùi cheá chaát thaûi. Sôû keá hoaïch ñaàu tö: Laø cô quan thaåm ñònh vaø caáp pheùp ñaàu tö cho caùc ñôn vò ñaàu tö vaøo lónh vöïc taùi cheá chaát thaûi. Ban haønh caùc bieåu maãu ñaêng kyù kinh doanh lónh vöïc taùi cheá chaát thaûi. Quyõ taùi cheá: Quyõ taùi cheá coù con daáu vaø tö caùch phaùp nhaân ñoäc laäp tröïc thuoäc Uûy ban nhaân thaønh phoá. Caùc chöùc naêng cuûa quyõ taùi cheá laø hoã trôï voán cho caùc ñôn vò taùi cheá di dôøi cô sôû saûn xuaát, ñaàu tö thieát bò, nhaø xöôûng,… nguoàn voán töø ngaân saùch haøng naêm vaø trích thu moät phaàn töø caùc nguoàn thu phí xöû lyù/baûo veä moâi tröôøng cuûa thaønh phoá ví duï: phí xöû lyù nöôùc thaûi, phí söû duïng nguoàn nöôùc ngaàm,… Ban ñaàu quyõ naøy chæ hoã trôï cho caùc cô sôû taùi cheá trong khu lieân hieäp xöû lyù nhöng khi nguoàn voán nhieàu coù theå hoã trôï cho caùc ñôn vò ngoaøi khu lieân hieäp. Ngoaøi ra, ñaây cuõng laø nguoàn quyõ döï phoøng cho thaønh phoá khi caàn öùng phoù nhöõng tröôøng hôïp söï coá moâi tröôøng khaån caáp,… Sôû taøi nguyeân vaø moâi tröôøng: Coù chöùc naêng caáp pheùp moâi tröôøng, giaáy pheùp ñaêng kyù hoaït ñoäng thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù taùi cheá chaát thaûi. Quaûn lyù heä thoáng caùc khu lieân hôïp xöû lyù chaát thaûi. Thanh kieåm tra quaù trình hoaït ñoäng caùc ñôn vò, ñaûm baûo quaù trình saûn xuaát khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Chöùc naêng cuûa caùc phoøng ban Phoøng quaûn lyù chaát thaûi raén: phuï traùch caáp pheùp ñaêng kyù chuû nguoàn thaûi; giaáy pheùp ñaêng kyù hoaït ñoäng thu gom, vaän chuyeån, xöû lyù vaø taùi cheá chaát thaûi. Ban haønh caùc quy trình höôùng daãn thu gom, löu chöùa, vaän chuyeån vaø xöû lyù taùi cheá chaát thaûi,.. thöïc hieän kieåm tra ñònh kyø veà caùc hoaït ñoäng saûn xuaát ñôn vò. Phoøng quaûn lyù moâi tröôøng: phuï traùch caáp pheùp ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng caùc heä thoáng xöû lyù chaát thaûi. Thaåm ñònh caùc baùo caùo giaùm saùt moâi tröôøng. Kieåm tra vaø giaùm saùt chaát löôïng moâi tröôøng taïi caùc cô sôû saûn xuaát. Ban quaûn lyù khu lieân hieäp xöû lyù chaát thaûi: Coù con daáu vaø tö caùch phaùp nhaân ñoäc laäp, töï hoaïch toaùn kinh doanh; qui cheá hoaït ñoäng töông töï nhö ban quaûn lyù khu coâng nghieäp. Coù traùch nhieäm kyõ thuaät, quaûn lyù vaø vaän haønh khu lieân hieäp xöû lyù chaát thaûi. Chòu traùch nhieäm hoã trôï caùc ñôn vò taùi cheá trong vieäc xaây döïng vaø vaän haønh saûn xuaát. Giaùm saùt quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa caùc ñôn vò taùi cheá. Ñôn vò taùi cheá chaát thaûi: Ñöôïc pheùp ñaêng kyù xaây döïng nhaø maùy trong khu lieân hieäp xöû lyù chaát thaûi, ñöôïc hoã trôï veà thueá, taøi chính,…nhöng phaûi cam keát quaù trình saûn xuaát khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Ñaùnh giaù tính khaû thi Caáu truùc toå chöùc chaët cheõ , ñaûm baûo heä thoáng quaûn lyù thoáng nhaát vaø hieäu quaû. Phaïm vi aùp duïng chæ trong khu lieân hôïp xöû lyù chaát thaûi neân deã daøng trieån khai,ø giaùm saùt caùc quy ñònh veà baûo veä moâi tröôøng vaø caùc quy ñònh veà hoã trôï caùc hoaït ñoäng taùi cheá cuõng nhö caùc coâng ngheä taùi cheá tieân tieán.. Moâ hình taïo naøy ra ñôøi seõ taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy caùc ñôn vò taùi cheá phaûi töï ñaàu tö trang thieát bò môùi neáu khoâng muoán phaù saûn. Khi moâ hình vaän ñoäng seõ daàn taïo ra thò tröôøng taùi cheá chaát thaûi, töø ñoù haïn cheá löôïng chaát thaûi phaûi choân laáp, haïn cheá chi phí xöû lyù,…giuùp thaønh phoá haïn cheá löôïng chaát thaûi choân laáp, haïn cheá chi phí xöû lyù, ..giuùp thaønh phoá trieån khai hieäu quaû caùc chöông trình haønh ñoäng baûo veä moâi tröôøng nhö: chöông trình phaân loaïi raùc taïi nguoàn; xaõ hoäi hoùa heä thoáng thu gom xöû lyù chaát thaûi raén,… 4.2. ÑEÀ XUAÁT CAÛI TIEÁN COÂNG NGHEÄ VAØ THIEÁT BÒ KYÕ THUAÄT 4.2.1. Caùc coâng ngheä môùi. Hieäân nay ôû Tp.HCM caùc hoaït ñoäng taùi cheá nhöïa haàu heát laø caùc cô sôû vöøa vaø nhoû nhöng, coù raát ít coâng ngheä taùi cheá nhöïa qui moâ vöøa vaø nhoû ñöôïc nghieân cöùu trieån khai hoaëc nhaäp thieát bò töø nöôùc ngoaøi. Hieän ôû Vieät Nam coù moät coâng ty ñang nghieân cöùu thöû nghieäm moät thieát bò ñuøn taïo haït nhöïa cuûa Myõ ôû nhieät ñoä thaáp Coâng ty TNHH Coâng ngheä cao Thaùi Bình Nguyeân lyù cuûa coâng ngheä naøy nhö sau: Nylon sau khi laøm saïch vaø khoâ ñöôïc cho vaøo maùy quay ma saùt vôùi toác ñoä cao. Döôùi taùc duïng cuûa löïc ma saùt vaø löïc quay ly taâm, nylon bò xeù thaønh töøng maûnh, neùn laïi vaø noùng chaûy thaønh daïng deûo. Nylon daïng deûo ñöôïc eùp qua thaønh truïc eùp daïng loã vaø taïo thaønh sôïi. Do truïc cuûa maùy quay lieân tuïc neân caét caùc sôïi thaønh haït ( gioáng nhö maùy say thòt) vaø ñöôïc giaûi nhieät laøm nguoäi baèng nöôùc. Coâng suaát cuûa nhaø maùy khoaûng 5 taán saûn phaåm haït nhöïa/ ngaøy trôû leân. Ñaùnh giaù: -Öu ñieåm: Khoâng caàn phaûi gia nhieät nylon ñeán nhieät ñoä cao (thöôøng khoaûng 220-260oC) vaø quaù trình nylon ôû daïng deûo chæ khoaûng 3-4s neân khoâng laøm bieán tính chaát lieäu nhöïa. Tieâu toán naêng löôïng ít vaø haàu nhö khoâng coù pheá thaûi. Do ñoù, chaát löôïng saûn phaåm oån ñònh. hieäu suaát cao. Khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng muøi vì khoâng coù quaù trình gia nhieät nguyeân lieäu trong thôøi gian daøi. - Nhöïôc ñieåm: Nylon phaûi ñöôïc laøm saïch vaø khoâ. Khoâng aùp duïng ñöôïc aùp duïng ñöôïc ñoái vôùi boïc nylon dô hoaëc qua sdô vì seõ laøm mau hö löôùi loïc chaát baån. Giaù thaønh cao, khoaûng 80-100 ngaøn USD/maùy. Coâng ngheä taùi cheá nylon thaønh vaùn coâpha cuûa Vieän Nghieân cöùu vaät lieäu xaây döïng- Haø Noäi cuõng laø moät trong nhöõng coâng ngheä coù tính thöïc teá cao. Quy trình coâng ngheä. Raùc thaûi nylon Xay, röûa Saáy Xay nhoû Pheá lieäu Phuï gia Sôïi Caét nhoû Troän Khuoân eùp Maùy ñuøn Thaùo khuoân vaø löu kho Hình 49: Coâng ngheä taùi cheá nylon thaønh coâpha Nylon ñöôïc phoái troän cuøng vôùi boät ñaù, sôïi xô döøa (caét nhoû) ñeå taïo sau ñoù ñöôïc troän ñeàu, gia nhieät vaø ñöa vaøo khuoân pheùp thaønh phaåm. Boät ñaù vaø sôïi xô döøa coù taùc duïng gia taêng ñoä beàn uoán, beàn keùo, khaû naêng chòu maøi moøn cho vaùn coâpha. Nguyeân lieäu ñaàu vaøo coù tyû leä LDPE hôn 75% ñeå ñaûm baûo khaû naêng keát dính caùc vaät lieäu phoái troän. Tyû leä phoái troän caùc thaønh phaàn nhö sau: xô döøa/boät ñaù/nylon = 10/10/100; cheá ñoä gia coâng hoãn hôïp nguyeân lieäu: kích thöôùc sôïi 5-15mm, nhieät ñoä gia coâng 1700C-1750C ñeå cheá taïo vaùn eùp nhöïa nylon. Vieän vaät lieäu xaây döïng ñaõ nghieân cöùu thaønh coâng moâ hình 50kg saûn phaåm/giôø. Ñaùnh giaù: Coâng ngheä saûn xuaát phuø hôïp vôùi hieän traïng raùc thaûi Vieät Nam vaø trình ñoä saûn xuaát trong nöôùc. Tuy nhieân, ñeå ñöa vaøo aùp duïng thöïc teá caàn phaûi tieáp tuïc nghieân cöùu vaø hoaøn thieän daây chuyeàn coâng ngheä; ñaëc bieät khaû naêng thích öùng vôùi söï bieán ñoäng lôùn veà tyû leä thaønh phaàm hoãn hôïp nylon ñaàu vaøo (tyû leä LDPE trong raùc dao ñoäng raát lôùn vì pheá lieäu coù giaù trò cao). Ngoaøi moät vaøi coâng ngheä ñang trong quaù trình nghieân cöùu thöû nghieäm treân, thì hieän treân thò tröôøng Tp.HCM, coâng ngheä taùi cheá nhöïa vaãn nhö caùch ñaây 20 naêm veà tröôùc hoaøn toaøn khoâng coù söï thay ñoåi naøo veà quy trình saûn xuaát hoaëc thieát bò saûn xuaát. Ñieàu naøy giaûi thích vì sao hoaït ñoäng taùi cheá caøng ngaøy caøng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng traàm troïng. 4.2.2. Tieâu chí löïa choïn coâng ngheä vaø thieát bò kyõ thuaät môùi. Tieâu chí löïa choïn coâng ngheä laø tính hieän ñaïi, tính hieäu quaû, tình phuø hôïp, tính phoå bieán. Beân caïnh ñoù coâng ngheä vaø thieát bò löïa choïn phaûi coù giaù thaønh ñaàu tö, giaù thaønh vaän haønh thaáp, khoâng chieám nhieàu maët baèng, deã quaûn lyù, baûo haønh vaø baûo trì ñôn giaûn, ñaûm baûo khaû naêng phuø hôïp vôùi trình ñoä daân trí vaø möùc ñoä kinh teá cuûa caùc cô sôû. Moät soá ñònh höôùng cô baûn ñeå löïa choïn coâng ngheä nhö sau: 4.2.2.1. Coâng ngheä ñöôïc choïn phaûi ñaûm baûo khaû thi veà maët kyõ thuaät: Coâng ngheä ñöôïc choïn phaûi coù caáu truùc thieát bò ñôn giaûn, deã vaän haønh,.. ñeå phuø hôïp vôùi trình ñoâï coøn thaápcuûa ña soá lao ñoïng thaáp trong ngaønh naøy. Phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cô sôû haï taàng hieän taïi cuûa caùc cô sôû taùi cheá taïi Tp.HCM. Nghóa laø thieát bò maùy moùc phaûi nhoû, goïn phaûi phuø hôïp vôùi vôùi maët baèng nhìn chung laø chaät heïp cuûa caùc cô sôû naøy. Coâng ngheä phaûi ñaûm baûo thieát bò thay theá vaø ñaûm baûo khaû naêng cung caáp, baûo döôõng , söûa chöõa trang thieát bò keøm theo. Phaûi coù hieäu suaát taùi cheá cao cuõng nhö chaát löôïng saûn phaåm taùi cheá phaûi ñöôïc ñaûm baûo, ñeå coù theå caïnh tranh ñöôïc vôùi haønh ngoaïi nhaäp coù chaát löôïng cao ñang xaâm nhaäp baát hôïp phaùp vaøo thò tröôøng. 4.2.2.2. Coâng ngheä ñöôïc choïn phaûi khaû thi veà maët kinh teá: Maùy moùc thieát bò phaûi coù giaù caû chaáp nhaän ñöôïc coù theå ñaàu tö trong ñieøu kieän cuûa Tp.HCM. chi phí ñaàu tö phaûi ôû möùc thaáp do phaàn lôùn lao ñoäng trong ngaønh taùi cheá laø nhöõng thaønh lao ñoäng ngheøo, saûn xuaát vôùi voán ñaàu tö thaáp. Voán ñaàu tö vaøo caùc daây chuyeàn coâng ngheä phaûi thaáp. Hieäu suaát saûn xuaát cuûa caùc coâng ngheä phaûi cao vaø giaûm thieåu vieäc phaùt thaûi ra moâi tröôøng tôùi möùc thaáp nhaát. 4.2.2.3. Coâng ngheä ñöôïc choïn phaûi ñaûm baûo tính khaû thi veà maët moâi tröôøng: Haïn cheá phaùt sinh ra caùc chaát thaûi thöù caáp coù khaû naêng gaây oâ nhieãm vaø taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng. Coâng ngheä phaûi ñaûm baûo tính an toaøn vaø haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát nhöõng ruûi ro, taùc haïi ñeán söùc khoûe cuûa nhöõng ngöôøi tröïc tieáp vaän haønh heä thoáng. Saûn phaåm sau khi taùi cheá phaûi ñaûm baûo chaát löôïng moâi tröôøng vaø an toaøn ñoái vôùi ngöôøi söû duïng. 4.2.3. Ñeà xuaát coâng ngheä môùi nhaèm giaûm thieåu oâ nhieãm do CTNH&POPs phaùt thaûi. Qua quaù trình tìøm hieåu vaø khaûo saùt thöïc teá caùc hoaït ñoâïng taùi cheá cuûa caùc cô sôû taùi cheá. Ñöôïc bieát hieän nay Coâng ty TNHH Moâi tröôøng Bieån Xanh ñang aùp duïng quy trình saûn xuaát haït nhöïa trong ñoù caûi tieán caùc coâng ñoaïn phaân loaïi, phôi khoâ baèng caùc thieát bò do coâng ty töï cheá. Coâng ty TNHH Moâi tröôøng Bieån Xanh – ñòa chæ:142/6 Ñöôøng Bình Long- quaän Bình Taân. Coâng ty chuyeân veà lónh vöïc moâi tröôøng ñaëc bieät laø trong thu gom vaø xöû lyù taùi cheá raùc thaûi. Coâng ty coù moät xöôûng saûn xuaát taùi cheá nhöïa (nguyeân lieäu töø nylon trong raùc thaûi sinh hoaït) ñaët taïi xaõ Taân Böûu- huyeän Beán Löùc –Long An. Quaù trình saûn xuaát (xöôûng baét ñaàu töø naêm 2004) Coâng ty cuõng ñaõ phaùt hieän ra heä thoáng thieát bò hieän taïi hoaït ñoäng khoâng oån ñònh. Töø ñoù, vöøa saûn xuaát coâng ty vöøa nghieân cöùu caûi tieán coâng ngheä ñeán ñaàu naêm 2005. Coâng ty ñaõ cheá taïo thaønh coâng maùy giuõ nylon dô vaø maùy saáy nylon. Maët duø nguyeân lyù ñôn giaûn nhöng hieäu quaû cuûa caùc thieát bò naøy raát cao, giuùp coâng ty naâng cao saûn xuaát saûn phaåm gaáp ñoâi so vôùi tröôùc ñaây vaø vaán ñeà moâi tröôøng cuõng ñöôïc caûi thieän ñaùng keå. Quy trình saûn xuaát cuûa coâng ty Maùy giuõ Phaân loaïi Maùy baèm Röûa boïc Maùy saáy Maùy giuõ Maùy baèm nhuyeãn Maùy ñuøn Nöôùc, ñaát, caùt, CHC Nylon baån, giaáy thuûy tinh Hôi nöôùc, caùt, maûnh nylon vuïn Caùt, maûnh nylon vuïn Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi Nylon pheá Pheá thaûi Saûn phaåm haït nhöïa Hình 50: Quy trình saûn xuaát haït nhöïa cuûa coâng ty Bieån Xanh 4.3.2.1. Caùc thieát bò coâng ty ñaõ cheá taïo ñöôïc nhö sau: a) Thieát bò giuõ (nylon dö) Hieän nay, treân thò tröôøng hoaøn toaøn khoâng coù thieát bò naøy. Nguyeân lyù vaän haønh thieát bò töông töï nhö nhaø maùy tuoát luùa noâng daân. Nylon töø caùc boâ raùc/ vöïa ve chai ñöôïc thu mua veà ñöôïc qua caùc thieát bò naøy, döôùi taùc duïng cuûa löïc quay ly taâm, nylon bò ma saùt vôùi thaønh thieát bò naøy, caùc chaát baån, nöôùc bò ñaùnh vaêng vaøo thaønh vaø loït ra ngoaøi (thaønh thieát bò laø nhöõng thanh saét troøn ñaët caùch nhau khoaûng 1-2 cm). Nylon sau khi qua thieát bò naøy, hoaøn toaøn giuõ ñöôïc nöôùc vaø töông ñoái saïch. Tieáp theo, nylon ñöôïc ñöa qua baêng chuyeàn phaân loaïi, coâng nhaân phaân thaønh nylon deûo hoaëc xoáp. Sau ñoù, ñöôïc ñöa vaøo maùy baèm vaø röûa saïch. Thoâng soá kyõ thuaät cuûa maùy giuõ: kích thöôùc: 2x 0,5x0,5m Tieâu hao ñieän: 3kw/h Nhaân coâng vaän haønh: 01 ngöôøi Coâng suaát: 150 kg nylon/ giôø Chi phí saûn xuaát: 20 trieäu/maùy Öu ñieåm cuûa thieát bò naøy laø laøm saïch nylon ngay töø khaâu phaân loaïi giuùp haïn cheá muøi hoâi vaø quaù trình phaân loaïi ñöôïc deã daøng hôn. Do caùc chaát baån ñöôïc laøm saïch, neân quaù trình röûa nylon ít tieâu hao hoùa chaát vaø nöôùc thaûi cuõng deã daøng ñöôïc xöû lyù. b) Thieát bò saáy nylon Nhö ñaõ trình baøy ñaây laø coâng ñoaïn quan troïng nhaát vì quaù trình laøm khoâ nylon hoaøn toaøn khoâng phuï thuoäc vaøo ñieøu kieän thôøi tieát, chuû ñoäng nguoàn nguyeân lieäu saûn xuaát. Nylon öôùt Nylon khoâ Nhieät 2 3 1 Thieát bò saáy do coâng ty cheá taïo Hình 51: Moâ hình thieät bò saáy cuûa coâng ty Bieån Xanh Giaûi thích quy trình saûn xuaát: Vôùi quaït coâng suaát lôùn (7kw) taïo ra moät luoàng gioù maïnh thoåi vaøo nylon va vaøo thaønh cuûa thieát bò, döôùi taùc duïng cuûa vaän toác gioù lôùn, löïc va ñaäp nöôùc seõ boác hôi vaø va vaøo thaønh thieát bò ra ngoaøi. Thaønh thieát bò ñöôïc caáu taïo baèng löôùi neân phaùt taùn hôi nöôùc. Sau khi qua thieát bò thoåi gioù (1), nylon seõ khoâng coøn nöôùc baùn treân beà maët. Tuy nhieân, nylon vaãn chöa khoâ, ñoä aåm cao. Do ñoù, tieáp theo ñöôïc ñöa vaøo thaùp trao ñoåi nhieät (2). Vôùi chuyeån ñoäng roái, nylon vaø khí noùng phaân phoái ñeàu vaøo nhau vaø döôùi taùc duïng cuûa nhieät, hôi nöôùc boác hôi vaø thoaùt ra ngoaøi. Tieáp theo nylon ñöôïc ñöa vaøo thaùp (3) ñeå quaù trình boác hôi nöôùc hoaøn toaøn vaø laøm khoâ nylon. Sau khi qua thaùp (3) nylon hoaøn toaøn khoâ coù theå ñöôïc söû duïng ngay ñeå ñuøn taïo haït. Nhieät cung caáp cho hoaït ñoäng töø ñieän. Naêng löôïng ñieän tieâu toán cho heä thoáng laø 35 kw. Chính vì söû duïng ñieän ñeå cung caáp nhieät neân khoâng gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí. Heä thoáng goïn nheï, deã laép ñaët vaø söûa chöõa. Thoâng soá kyõ thuaät cuûa heä thoáng: Dieän tích ñaët thieát bò: 12m2 Tieâu hao ñieän: 50Kw/h Nhaân coâng vaän haønh : 1 ngöôøi Coâng suaát:150kg nylon/h Chi phí saûn xuaát: 50 trieäu/maùy. 4.2.3.2. Ñaùnh giaù hieäu quaû: a) Coâng ngheä Thieát bò vaän haønh hieäu suaát cao, söû duïng ít nhaân coâng vaø chi phí naêng löôïng thaáp. Quy trình vaän haønh ñôn giaûn, deã cheá taïo, laép ñaët vaø baûo trì. Chi phí cheá taïo thaáp. Phuø hôïp vôùi moïi loaïi hình saûn xuaát. Töø quy trình saûn xuaát nhoû ñeán vöøa vaø lôùn. Coâng ngheä thaân thieän vôùi moâi tröôøng. b) Kinh teá Chi phí ñaàu tö thieát bò thaáp (<100 trieäu) neân khaû naêng thöông maïi hoùa cao khi ñoù giaù thieát bò seõ thaáp hôn so vôùi hieän nay. Quaù trình saûn xuaát söû duïng ít hoùa chaát (coâng ñoaïn röûa), haït nhöïa coù ñoä tinh khieát cao neân chaát löôïng saûn phaåm oån ñònh vaø giaù thaønh cao. So vôùi coâng ñoaïn phaân loaïi, phôi khoâ hieän taïi vôùi thieát bò môùi cuûa coâng ty Bieån Xanh cho thaáy Coâng ñoaïn Coâng ngheä cuõ Coâng ngheä môùi Phaân loaïi Baèng coâng nhaân 150.000 ñoàng/taán Maùy giuõ keát hôïp vôùi coâng nhaân 50.000 ñoàng/taán Laøm khoâ nylon Phôi khoâ 700.000 ñoàng/taán Thieát bò saáy 500.000 ñoâng/taán Baûng 16: So saùnh chi phí ñaàu tö ( Nguoàn: coâng ty Bieån Xanh) . Töø baûng treân cho thaáy vieäc aùp duïng coâng ngheä môùi seõ laøm taêng naêng suaát lao ñoäng, tieát kieäm chi phí saûn xuaát vaø naâng cao chaát löôïng saûn phaåm. c) Moâi tröôøng: Nylon ñöôïc taùch chaát baån ngay töø coâng ñoaïn phaân loaïi ñaàu tieân neân laøm giaûm muøi hoâi, giaûm haøm löôïng chaát baån trong nöôùc thaûi. Quaù trình saáy baèng ñieän neân nylon khoâng khueáùch taùn vaøo moâi tröôøng nhö coâng ñoaïn phôi hieän höõu. 4.2.3.3. Ñaùnh giaù tính khaû thi khi nhaân roäng coâng ngheä vaø thieát bò kyõ thuaät naøy Maëc duø quy trình coâng ngheä saûn xuaát haït nhöïa taùi cheá chöa ñöôïc hoaøn thieän. Coâng ñoaïn phaân loaïi vaø röûa nylon vaãn baèng nhaân coâng. Tuy nhieân, neáu so saùnh giöõa caùc coâng ngheä cuõ hieän ñang aùp duïng vaø caùc coâng ngheä môùi nhö ñaõ trình baøy thì quy trình coâng ngheä naøy coù öu ñieåm laø chuyeån tieáp giöõa coâng ngheä cuõ vaø coâng ngheä môùi. Nhìn vaøo quy trình saûn xuaát nhö chuùng ta ñaõ thaáy chæ coù coâng ñoaïn phaân loaïi vaø saáy laø ñöôïc caûi tieán, caùc coâng ñoaïn coøn laïi vaãn aùp duïng caùc thieát bò hieän coù treân thò tröôøng. Vì vaäy coâng ngheä naøy khi nhaân roäng seõ coù tính khaû thi raát cao: Giaù thieát bò reû, deã daøng cheá taïo trong nöôùc. Caùc cô sôû taùi cheá haït nhöïa coù theå ñaàu tö theâm moät trong hai thieát bò treân maø vaãn khoâng laøm thay ñoåi quy trình saûn xuaát hieän höõu. 4.3. KHUYEÁN KHÍCH AÙP DUÏNG SAÛN XUAÁT SAÏCH VAØ DUØNG CAÙC SAÛN PHAÅM NHÖÏA PHAÂN HUÛY SINH HOÏC 4.3.1. AÙp duïng saûn xuaát saïch hôn. Caùc chuyeân gia ngaønh nhöïa Vieät Nam döï baùo ñeán naêm 2010, chæ soá chaát deûo treân ñaàu ngöôøi laø 40 kg/ngöôøi, saûn löôïng ngaønh bao bì ñaït 1,4 trieäu taán ñaõ cho thaáy söï buøng noå raùc thaûi töø nhöïa trong töông lai laø raát lôùn. Laøm sao ñeå baûo veä moâi tröôøng soáng cuûa chuùng ta? Coù leõ töø baây giôø chuùng ta phaûi haønh ñoäng. Nhaø saûn xuaát phaûi chòu traùch nhieäm vôùi saûn phaåm cuûa chính mình khi noù coù nguy cô laø oâ nhieãm heä sinh thaùi. Chuùng ta neân aùp duïng moät möùc thueá moâi tröôøng ñoái vôùi nhöõng saûn phaåm coù nguy cô oâ nhieãm moâi tröôøng. Trong quaù trình saûn xuaát vaø taùi cheá nhöïa pheá thaûi. Quaù trình saûn xuaát PVC taïo ra nhieàu nhaát caùc chaát ñoâïc haïi nhö : Trong caùc loø naáu chaûy thöù caáp, thaønh phaàn PVC trong caùc vuïn kim loaïi taïo ra dioxin. Quaù trình taùi cheá vaø thieâu huyû ñöôïc thay theá baèng quaù trình taùi cheá vaø tieâu huyû saïch (clean destruction processes). Khi quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän, 100% caùc loaïi hoùa chaát nguy hieåm seõ bò tieâu dieät, taát caû caùc phaàn dö, caën (residue) seõ ñöôïc taùi cheá nhö theá baûo ñaûm seõ khoâng coù loaïi hoùa chaát nguy hieåm naøo ñöôïc phaùt thaûi vaøo moâi tröôøng (theo Greenpeace, 2002). PVC ñöôïc duøng nhieàu trong vaät lieäu xaây döïng. Loaïi nguyeân lieäu naøy coù theå thay theá bôûi beâtoâng, ñaát seùt, cao su,… (theo Greenpeace, 2002). Söû duïng caùc loaïi vaät lieäu xaây döïng, caùc loaïi vaät lieäu bao bì, caùc vaät duïng y teá…. khoâng chöùa PVC. Taám nhöïa phaân caùch (separator) laøm baèng PVC, trong pin coù chöùa axít Chì vaø trong vuïn theùp taøn trong xe hôi pheá thaûi cuõng taïo ra dioxin neân phaûi thay theá baèng caùc vaät lieäu khoâng chöùa PVC trong caùc thieát bò ñieän, xe hôi Beân caïnh ñoù, nhaø nöôùc caàn phaûi coù nhöõng quy hoaïch cuï theå trong vaán ñeà xöû lyù vaø söû duïng nguoàn nguyeân lieäu taùi cheá. Cuõng nhö vieäc khuyeán khích phaùt trieån caùc cô sôû taùi cheá nhöïa baèng caùch hoã trôï nguoàn kinh phí ñeå caùc cô sôû caûi tieán coâng ngheä laøm giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh. Beân caïnh ñoù, Nhaø nöôùc caàn khuyeán khích, hoã trôï cho caùc doanh nghieäp nhöïa ñaàu tö saûn xuaát bao bì nhöïa sinh hoaù deã phaân huyû. 4.3.2. Khuyeán khích söû duïng caùc saûn phaåm nhöïa phaân huûy sinh hoïc. Moät trong nhöõng chieán löôïc giaûm thieåu chaát ñoäc haïi phaùt thaûi töø ngaønh nhöïa. Nhaø nöôùc keâu goïi vaø khuyeán khích duøng caùc saûn phaåm nhöïa phaân huyû sinh hoïc. Caùc saûn phaåm nhöïa phaân huûy sinh hoïc. Tuøy theo moãi nöôùc coù nhöõng tieâu chuaån khaùc nhau veà nhöïa phaân huûy sinh hoïc nhöng yeâu caàu ñaët ra laø caùc hôïp chaát coù khaû naêng phaân huûy thaønh nhöõng hôïp chaát ñôn giaûn hôn bôûi caùc hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät soáng. Do ñoù noù khoâng toàn taïi beàn vöõng trong moâi tröôøng. Thoâng thöôøng yeâu caàu chung laø phaân huûy ñöôïc 60- 90% trong khoaûng thôøi gian laø 60-180 ngaøy ôû moâi tröôøng uû chuaån. Hình 52: Caùc saûn phaåm baùt, ñóa, hoäp coù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc. Hình 53: Caùc saûn phaåm nóa, muoãng, dao coù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc. Hình 54: Caùc bao bì phaân huûy sinh hoïc Caùc loaïi polyester coù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc Caùc polyester chieám moät vai troø quan troïng nhö moät loaïi plastic phaân huûy sinh hoïc vaø noù coù khaû naêng thuûy phaân nhöõng lieân keát ester. Nhö hình döôùi ñaây, gia ñình polyester bao goàm 2 nhoùm chính: Polyester daïng maïch thaúng vaø polyester daïng voøng. Caùc loaïi polyester phaân huûy sinh hoïc ñaõ coù maët treân thò tröôøng laø: Baûng 17: caùc saûn phaåm Polyme phaân huûy sinh hoïc ñaõ coù maët treân thò tröôøng PHA-polyhydroxyalkanoates PHB-polyhydroxybutyrate PHH- polyhydroxyhexanoate PHV—polyhydroxyvalerate PLA- polylactic acid PCL-polycaprpolactone PBS- polybutylene succinate PBSA-polybutylene succinate AAC- polyester ñoàng truøng hôïp maïch thaúng PET- polybutylene terephthalate PBAT-polybutylene adipate/ terephthalate PTMAT- polybutylene adipate/ terephthalate Saûn phaåm nhöïa phaân huyû sinh hoïc coù theå duøng trong caùc kónh vöïc nhö: Giaáy goùi haøng, tuùi öôm caây, tuùi mua haøng, tuùi nhöïa ñöïng chaát thaûi thöïc phaåm, vaät lieäu ñoùng goùi, lôùp phuû baõi choân laáp, tuùi ñöïng thöïc phaåm soáng, löôùi ñaùnh caù, tuùi ñöïng thöïc phaåm soáng, taõ loùt, caùc saûn phaåm veä sinh khaùc, aùo khoaùc.. Hình 56: Saûn phaåm y teá ñöôïc laøm tö øVaät lieäu nhöïa phaân huyû sinh hoïc. Hìn 55: Caùc saûn phaåm phaân huûy sinh hoïc cuûa coâng ty BIOTEC 4.4. GIAÛI PHAÙP MOÂI TRÖÔØNG Trong quy trình saûn xuaát vaø taùi cheá nhöïa PVC coâng ñoaïn ñuøn , eùp vaø caàn gia nhieät ôû nhieät ñoä cao (2200C- 2850C) neân ñaõ phaùt thaûi ra moâi tröôøng nhöõng khí ñoäc haïi vaø khoùi ñoäc, hôi caùc kim loaïi naëng neân caàn phaûi boá trí caùc chuïp huùt nhaèm huùt trieät ñeå buïi, khí ñoäc, khoùi ñoäc vaø hôi caùc kim loaïi naëng.. Hieän nay caùc cô sôû taùi cheá haàu nhö khoâng coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi (97%). Neân ñaõ gaây oâ nhieãm naëng moâi nöôùc caàn coù bieän phaùp cöôõng cheá vaø buoäc caùc cô sôû taùi cheá nhöïa caàn xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi. Caàn xaây döïng nôi chöùa chaát thaûi nguy haïi ( bao bì ñöïng hoaù chaát, thaûi phaåm nhöïa…) Hieän nay caùc cô sôû taùi cheá nhöïa chöa coù caùn boä chuyeân traùch moâi tröôøng neân caàn phaûi ñaøo taïo caùc caùn boä quaûn lyù moâi tröôøng. Caàn phaûi naâng cao yù thöùc cho caùn boä coâng nhaân vieân veà vaán ñeà phaân loaïi chaát thaûi taïi nguoàn, phoå bieán caùc kieán thöùc cô baûn veà CTNH ñaëc bieät laø chaát POPs