Đề tài Xây dựng chương trình nâng cao nhận thức cộng đồng trong công tác bảo tồn tài nguyên rừng ngập mặn cơ giới

ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 1 CHÖÔNG 1: GIÔÙI THIEÄU ÑEÀ TAØI 1.1 Ñaët vaán ñeà 1.2 Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi 1.3 Muïc tieâu nghieân cöùu 1.4 Noäi dung nhieân cöùu 1.5 Phöông phaùp nghieân cöùu 1.6 Ñoái töôïng nghieân cöùu 1.7 Giôùi haïn cuûa ñeà taøi ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 2 1.1 Ñaët vaán ñeà Loaøi ngöôøi ñaõ böôùc vaøo thôøi ñaïi coâng nghieäp vôùi daân soá leân ñeán hôn 6 tyû ngöôøi cuøng vôùi söï phong phuù chöa töøng coù veà ña daïng sinh hoïc (toång soá gen, loaøi vaø caùc heä sinh thaùi treân traùi ñaát). Taøi nguyeân sinh hoïc - moät boä phaän cuûa ña daïng sinh hoïc coù giaù trò söû duïng cho con ngöôøi - ñaõ töøng ñöôïc khai thaùc töï do cho quaù trình phaùt trieån cuûa loaøi ngöôøi. Vaøo ñaàu theá kyû 21, chuùng ta ñaõ nhaän thaáy taøi nguyeân sinh hoïc laø coù giôùi haïn, vaø chuùng ta ñang khai thaùc vöôït quaù nhöõng giôùi haïn naøy, do ñoù ñang laøm giaûm tính ña daïng sinh hoïc. Vì vaäy, ñaõ ñeán luùc phaûi coù söï thay ñoåi trieät ñeå trong moái quan heä giöõa con ngöôøi vaø taøi nguyeân sinh hoïc maø ñôøi soáng cuûa con ngöôøi phuï thuoäc vaøo. Taïi Vieät Nam, röøng Caàn giôø ñöôïc meänh danh laø “laù phoåi xanh” cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh, röøng coù taùc duïng haáp thuï khí ñoäc haïi thaûi ra töø saûn xuaát coâng nghieäp vaø khoùi xe maùy, ñoàng thôøi traû laïi cho moâi tröôøng döôõng khí oxy caàn thieát cho quaù trình soáng cuûa con ngöôøi, loïc nöôùc thaûi töø caùc quaän noäi thaønh ñoå veà, laøm giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø vuøng phuï caän. Ngöôøi daân soáng trong caùc khu döï tröõ sinh quyeån vaãn ñöôïc pheùp duy trì caùc hoaït ñoäng truyeàn thoáng cuûa hoï ñeå taïo nguoàn thu nhaäp haøng ngaøy qua vieäc söû duïng caùc bieän phaùp kyõ thuaät beàn vöõng veà moâi tröôøng vaø vaên hoaù. Tuy nhieân, do aùp löïc töø caùc hoaït ñoäng kinh teá laø phaûi ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc, caùc vaán ñeà moâi tröôøng ñang trôû neân nghieâm troïng ñoái vôùi caùc nguoàn taøi nguyeân, laøm giaûm ñi troâng thaáy ña daïng soá loaøi ñoäng thöïc vaät, caûnh quan vaø caùc heä sinh thaùi. Beân caïnh ñoù, hieän nay löôïng taøu beø vaøo caûng Saøi Goøn nhieàu neân gaây xoùi lôû ven bôø, khoùi thaûi laøm aûnh höôûng ñeán moâi sinh… Nhieàu hoä daân vaãn coøn sinh ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 3 soáng, saûn xuaát trong röøng cuõng laøm aûnh höôûng ñeán doøng chaûy vaø nguoàn nöôùc, gaây ra dòch beänh cho caây. Qua thöïc teá ñoù, vieäc xaây döïng chöông trình nhaèm naêng cao nhaän thöùc cho coäng ñoàng trong coâng taùc baûo toàn taøi nguyeân röøng Caàn Giôø laø moät vieäc raát caàn thieát trong thöïc teá hieän nay. Chöông trình seõ hoã trôï cho caùc caùn boä trong coâng taùc baûo toàn röøng Caàn Giôø, maët khaùc laø giuùp cho boä phaän daân cö sinh soáng nhôø vaøo caùc lôïi ích do röøng Caàn Giôø mang laïi hieåu ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc baûo veä moâi tröôøng vaø khai thaùc hôïp lí nguoàn taøi nguyeân ñeå baûo toàn heä sinh thaùi voán raát nhaïy caûm naøy. Ñoù laø lí do toâi thöïc hieän ñeà taøi: “Xaây döïng chöông trình naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng trong coâng taùc baûo toàn taøi nguyeân RNMCG”. 1.2 Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi Baûo veä moâi tröôøng laø söï nghieäp cuûa toaøn xaõ hoäi, moïi ngöôøi ñeàu coù traùch nhieäm tham gia. Ñeå naâng cao nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng ñoái vôùi söï nghieäp baûo veä moâi tröôøng thì tuyeân truyeàn, giaùo duïc veà moâi tröôøng laø coâng taùc raát quan troïng. Theo Chæ thò soá 36-CT/TW trong soá 8 giaûi phaùp ñöôïc neâu ra, thì giaûi phaùp ñaàu tieân laø: "Thöôøng xuyeân giaùo duïc, tuyeân truyeàn, xaây döïng thoùi quen, neáp soáng vaø caùc phong traøo quaàn chuùng baûo veä moâi tröôøng". Hieän nay, ña soá caùc chöông trình ñaõ ñöa ra ñeå baûo toàn taøi nguyeân RNM Caàn Giôø cuõng chæ döøng laïi ôû caùc chöông trình du lòch sinh thaùi, hoaëc “Döï aùn ñaàu tö xaây döïng Khu baûo toàn thieân nhieân röøng ngaäp maën Caàn Giôø” do Uyû ban nhaân daân thaønh phoá Hoà Chí Minh pheâ duyeät naêm 2001”. Do ñoù, vieäc xaây döïng 1 chöông trình nhaèm naâng cao nhaän thöùc cho coäng ñoàng trong vieäc baûo toàn taøi nguyeân RNM Caàn Giôø laø ñieàu raát caàn thieát. Chöông trình naøy seõ giuùp ngöôøi daân soáng trong khu vöïc caàn giôøi hieåu roõ taàm quan troïng cuûa vieäc baûo toàn taøi nguyeân thieân nhieân vaø giuùp naâng cao naêng löïc quaûn lí taøi nguyeân RNMCG cho caùc Caùn boä chuyeân traùch lónh vöïc naøy. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 4 1.3 Muïc tieâu nghieân cöùu Xaây döïng chöông trình naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng trong coâng taùc baûo toàn taøi nguyeân RNMCG. Qua ñoù, chöông trình seõ mang laïiø mang laïi nhöõng kieán thöùc moâi tröôøng cô baûn giuùp moïi ngöôøi hieåu ñöôïc taàm quan troïng cuûa RNMCG ñoái vôùi ñôøi soáng, ñoàng thôøi cuõng phaûi thieän ñöôïc ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân nôi ñaây thì chöông trình seõ ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra. 1.4 Noäi dung nghieân cöùu • • Tìm hieåu veà vai troø cuûa RNMCG ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân • • Ñieàu tra veà nhaän thöùc, thaùi ñoä vaø nguyeän voïng baûo veä taøi nguyeân RNM cuûa ngöôøi daân Caàn Giôø • • Xaây döïng chöông trình giaùo duïc moâi tröôøng 1.5 Phöông phaùp nghieân cöùu 1.5.1 Choïn ñòa ñieåm nghieân cöùu ÔÛ huyeän Caàn Giôø toång coäng coù 6 xaõ, bao goàm: Bình Khaùnh, An Thôùi Ñoâng, Lyù Nhôn, Tam Thoân Hieäp, Long Hoøa, Thaïnh An vaø moät thò traán laø Caàn Thaïnh. Nhöng ñeà taøi naøy chæ thöïc hieän treân ñòa baøn xaõ Long Hoaø. Theo soá lieäu thoáng keâ toång ñieàu tra noâng thoân 6/ 2006, xaõ Long Hoøa coù dieän tích laø 13.299 ha, phía Ñoâng giaùp thò traán Caàn Thaïnh, phía Taây giaùp xaõ Lyù Nhôn, phía Nam giaùp bieån Ñoâng vaø phía Baéc giaùp xaõ An Thôùi Ñoâng. Toång soá daân cuûa xaõ laø 10.152 ngöôøi Toaøn xaõ Long Hoøa coù 4 aáp laø: • Ñoàng Hoaø coù 431 hoä gia ñình vôùi toång soá daân laø 1789 ngöôøi • Ñoàng Tranh coù 539 hoä gia ñình vôùi toång soá daân laø 2322 ngöôøi ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 5 • Long Thaïnh coù 883 hoä gia ñình vôùi toång soá daân laø 3333 ngöôøi • Hoaø Hieäp coù 664 hoä gia ñình vôùi toång soá daân laø 2708 ngöôøi Trong ñoù, aáp Long Thaïnh ñöôïc coi laø trung taâm cuûa xaõ. Moãi aáp caùch nhau töø 1-3 km (theo ñöôøng loä), ngoaøi ra coøn coù khu Daàn Xaây naèm ngay döôùi chaân caâu Daàn Xaây, nôi ñaây coù theå coi laø moät khu töï trò vì daân cö soáng taäp trung vôùi nhau vaø caùch khaù xa trung taâm xaõ ( khoaûng 13 km). Nhö ñaõ ñöôïc trình baøy ôû phaàn treân thì ñeà taøi naøy cuï theå chæ ñöôïc khaûo saùt ñoái vôùi 2 aáp laø Long Thaïnh, Hoaø Hieäp vôùi toàng soá phieåu ñieàu tra laø 100 phieáu. 1.5.2 Laäp phieáu tröng caàu yù kieán Phieáu thaêm doù yù kieán ñöôïc laäp cho ngöôøi daân ñang sinh soáng hoaëc laøm vieäc taïi 2 aáp cuûa xaõ Long Hoøa, huyeän Caàn Giôø (nhö ñaõ neâu ôû phaàn treân). Caùc caâu hoûi ñaët ra phaûi döïa treân thöïc teá cuoäc soáng cuûa ngöôøi daâng nôi ñaây vaø xoay quanh noäi dung maø ñeà taøi ñaët ra. Phieáu naøy seõ ñöôïc trình baøy cuï theå trong baûng phuï luïc. 1.5.3 Ph öông phaùp ñieàu tra thöïc teá 1.5.3.1 Boá trí caùc ñieåm ñieàu tra Choïn ngẫu nhieân 100 ngöôøi daân soáng raûi raùc taïi 2 aáp Long Thaïnh vaø Hoaø Hieäp ñeå phaùt phieáu ñieàu tra. Do daân cö ôû aáp Long Thaïnh soáng taäp trung vaø nhieàu hôn aáp Hoaø Hieäp neân soá phieáu phaùt ra ôû aáp Long Thaïnh laø 60 phieáu vaø 40 phieáu coøn laïi laø ôû aáp Hoaø Hieäp. 1.5.3.2 Phoûng vaán, troø chuyeän tröïc tieáp vôùi ngöôøi daân Toâi ñeán tröïc tieáp töøng gia ñình phaùt phieáu, höôùng daãn vaø giaûi thích cho töøng ngöôøi daân hieåu veà caùc caâu hoûi ñöôïc trình baøy trong phieáu tröng caàu maø toâi ñaõ chuaån bò tröôùc. 1.5.4 Phöông phaùp xöû lí soá lieäu Söû duïng phaàn meàm Excel ñeå veõ ñoà thò bieåu dieãn nhöõng suy nghó cuûa ngöôøi daân veà moâi tröôøng cuõng nhö laø yù thöùc baûo veä RNMCG cuûa hoï. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 6 1.5.5 Phöông phaùp nghieân cöùu cuï theå • Tìm hieåu veà vai troø cuûa RNMCG ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân vaø khaûo saùtnnhaän thöùc, thaùi ñoä trong vieäc baûo veä taøi nguyeân röøng cuûa hoï thoâng qua caùc maãu phieáu ñieàu tra ñöôïc phaùt tröïc tieáp cho ngöôøi daân • Quan saùt vaø thu thaäp kieán thöùc thöïc teá taïi RNM Caàn Giôø, trong caùc khu daân cö, khu du lòch sinh thaùi… • Tìm hieåu veà hieän traïng RNMCG qua caùc taøi lieäu saùch vôû, maïng internet • Tham khaûo caùc döï aùn, chöông trình naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng ñaõ thöïc hieän coù hieäu quaû nhö “Chöông trình naâng cao nhaän thöùc baûo toàn Cuùc Phöông”, “chöông trình baûo toàn Vònh Nha Trang”…..ñeå coù theå ñeà ra moät chöông trình cho RNMCG. 1.6 Ñoái töôïng nghieân cöùu • Taøi nguyeân RNMCG • Ngöôøi daân soáng trong khu vöïc RNMCG 1.7 Giôùi haïn cuûa ñeà taøi Do thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi haïn cheá neân ñeà taøi chæ döøng laïi ôû vieäc xaây döïng chöông trình, chöa ñöôïc aùp duïng trong ñieàu kieän thöïc teá neân chöa theå ñaùnh giaù ñöôïc möùc ñoä hieäu quaû cuûa chöông trình. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 7 CHÖÔNG 2: TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU VEÀ BAÛO TOÀN ÑA DAÏNG SINH HOÏC, DU LÒCH SINH THAÙI VAØ GIAÙO DUÏC MOÂI TRÖÔØNG 2.1. Ña daïng sinh hoïc (ÑDSH) 2.2 Baûo toàn ña daïng sinh hoïc 2.3 Du lòch sinh thaùi 2.3.1 Ñònh nghóa 2.4. Giaùo duïc moâi tröôøng (GDMT) 2.5 Taâm lí cuûa ngöôøi daân noâng thoân 2.6 Moái quan heä giöõa con ngöôøi vaø moâi tröôøng ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 8 2.1. Ña daïng sinh hoïc (ÑDSH) 2.1.1 Khaùi nieäm – phaân loaïi Ña daïng sinh hoïc laø söï phong phuù veà nguoàn gen, veà gioáng, loaøi sinh vaät vaø heä sinh thaùi trong töï nhieân. Ña daïng sinh hoïc ñöôïc xem xeùt theo 3 möùc ñoä: • Ña daïng sinh hoïc ôû caáp loaøi bao goàm toaøn boä caùc sinh vaät soáng treân traùi ñaát, töø vi khuaån ñeán caùc loaøi thöïc, ñoäng vaät vaø caùc loaøi naám. • ÔÛ caáp quaàn theå ña daïng sinh hoïc bao goàm söï khaùc bieät veà gen giöõa caùc loaøi, khaùc bieät veà gen giöõa caùc quaàn theå soáng caùch ly nhau veà ñòa lyù cuõng nhö khaùc bieät giöõa caùc caù theå cuøng chung soáng trong moät quaàn theå. • Ña daïng sinh hoïc coøn bao goàm caû söï khaùc bieät giöõa caùc quaàn xaõ maø trong ñoù caùc loaøi sinh soáng vaø caùc heä sinh thaùi, nôi maø caùc loaøi cuõng nhö caùc quaàn xaõ sinh vaät toàn taïi vaø caû söï khaùc bieät cuûa caùc moái töông taùc giöõa chuùng vôùi nhau. Theo Coâng öôùc Ña daïng sinh hoïc, khaùi nieäm "Ña daïng sinh hoïc" (biodiversity, biological diversity) coù nghóa laø söï khaùc nhau giöõa caùc sinh vaät soáng ôû taát caû moïi nôi, bao goàm: caùc heä sinh thaùi treân caïn, trong ñaïi döông vaø caùc heä sinh thaùi thuyû vöïc khaùc, cuõng nhö caùc phöùc heä sinh thaùi maø caùc sinh vaät laø moät thaønh phaàn,...; thuaät ngöõ naøy bao haøm söï khaùc nhau trong moät loaøi, giöõa caùc loaøi vaø giöõa caùc heä sinh thaùi. 2.2.2 Giaù trò cuûa ÑDSH Ña daïng sinh hoïc laø moät nguoàn taøi nguyeân Roõ raøng laø ña daïng sinh hoïc ôû moät möùc ñoä naøo ñoù coù vai troø quan troïng trong vieäc cung caáp cô sôû vaät chaát cho cuoäc soáng con ngöôøi, ôû möùc ñoä naøy, noù duy trì sinh quyeån nhö moät heä thoáng chöùc naêng, ôû moät möùc ñoä khaùc, noù cung caáp caùc vaät lieäu cô baûn cho noâng nghieäp vaø vaø nhu caàu thieát thöïc khaùc. • Caùc HST trong töï nhieân laø cô sôû sinh toàn cuûa söï soáng treân traùi ñaát, trong ñoù coù loaøi ngöôøi, chuùng ñaûm baûo söï chu chuyeån oxi vaø caùc nguyeân toá khaùc treân ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 9 haønh tinh. Chuùng duy trì tính oån ñònh vaø ñoä maøu môõ cuûa ñaát treân khaép theá giôùi. Neáu coù söï suy thoaù vaø ÑDSH dieãn ra maõnh lieät treân traùi ñaát seõ laø toån thöông ñeán tính oån ñònh vaø tính meàm deûo cuûa moâi tröôøng. • Caùc heä töï nhieân laøm haïn cheá söï xoùi moøn ñaát vaø bôø bieån. Röøng treân caùc söôøn doác ñieàu tieát doøng chaûy vaø thanh loïc caùc caën baõ ñeå doøng soâng trôû neân trong laønh khi ñeán ngöôøi söû duïng. Caùc RNM vaø caùc raëng san hoâ seõ luoân laø laù chaén höõu hieäu choáng laïi caùc ñôït soùng bieån, choáng xoùi moøn bôø bieån vaø ñoàng thôùi cuõng laø nôi sinh soáng cuûa nhieàu loaøi sinh vaät bieån. • Caùc caây löông thöïc ñöôïc boå sung nhöõng tính traïng di truyeàn môùi laáy töø caùc caây soáng hoang daõ baèng caùch lai gioáng. Ñoù cuõng laø nhöõng ñaëc tính di truyeàn maø ta caàn coù ñeå caûi taïo caùc gioáng caây troàng cuûa chuùng ta • Caùc loaïi döôïc phaåm coù nguoàn goác töï nhieân coù vai troø quan troïng trong coâng taùc baûo veä söùc khoeû treân phaïm vi toaøn caàu. Öôùc tính 80% daân soá cuûa caùc nöôùc keùm phaùt trieån troâng caäy vaøo caùc döôïc phaåm truyeàn thoáng trong vieäc chaêm soùc söùc khoeû. Maët khaùc, tính ña daïng töï nhieân coù theå ngaøy caøng coù giaù trò ñoái vôùi vieäc cheá taïo ra nhöõng döôïc phaåm nhaân taïo môùi. • Nhieàu heä sinh thaùi töï nhieân hoaëc baùn töï nhieân, moät soá trong ñoù coù theå coù tính ña daïng sinh hoïc cao, coù giaù trò ñaùng keå ñoái vôùi con ngöôøi, chaúng haïn nhö: Vai troø taïo nguoàn thu nhaäp töø du lòch sinh thaùi cuûa caùc heä sinh thaùi töï nhieân ñöôïc baûo veä laøm vöôøn quoác gia. Nhöng nhìn chung, nhöõng giaù trò naøy chæ coù quan heä giaùn tieáp vôùi ña daïng sinh hoïc. Do ñoù, tuy caùc heä sinh thaùi röøng ngaäp maën nhìn chung thöôøng coù tính ña daïng thaáp hôn heä sinh thaùi röøng ñaát thaáp lieàn keà nhöng xeùt veà maët taøi nguyeân thì chuùng cuõng coù giaù trò töông ñöông. 2.1.3 Nhöõng moái ñe doïa ñeán ÑDSH Nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán söï giaûm suùt ñoä ña daïng sinh hoïc laø ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 10 • Khai thaùc röøng quaù möùc: vieäc khai thaùc goã quaù möùc gaây ra söï maát taùn che cho ñaát, heä thoáng reã caây bò maát gaây ra söï soùi moøn ñaát vaø öùc cheá hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät laøm taêng ñoä phì cuûa ñaát … Beân caïnh ñoù, söï ñoát röøng böøa baõi vaø naïn chaùy röøng ñaõ gaây haïn haùn, thieân tai, ñeå laïi thieät haïi to lôùn cho heä sinh thaùi vaø neàn kinh teá. Ñoàng thôøi, söï phaù huûy heä sinh thaùi röøng laøm bieán ñoåi nôi sinh soáng cuûa caùc gioáng loaøi. Qua 4 theá kyû gaàn ñaây, treân toaøn caàu coù toaøn boä hôn 700 loaøi bò tuyeät chuûng ñöôïc bieát ñeán, bao goàm moät traêm loaïi ñoäng vaät coù vuù 160 loaïi chim, taát caû ñeàu bò aûnh höôûng bôûi nhaân taïo (Fisher, 1968, Wood 1972; Soule 1983; Reid 1992). • Söï chaên thaû, saên baén quaù möùc vaø söï du nhaäp vaøo ñòa phöông nhöõng loaøi ñoäng vaät aên thòt cuõng laø nguyeân nhaân daãn ñeán söï tuyeät chuûng cuûa khoâng ít caùc loaøi sinh vaät treân traùi ñaát: Vieäc saên baén vôùi tyû leä khoâng theå chòu döïng ñöôïc laø nguyeân nhaân noãi troäi nhaát cuûa söï tuyeät chuûng hay söï nguy hieåm cuûa nhöõng chuûng loaøi coù giaù trò haøng hoùa treân thò tröôøng. • Do caïnh tranh vôùi con ngöôøi vaø beänh taät: moät vaøi tröôøng hôïp tuyeät chuûng nhaân taïo bao goàm nhöõng loaøi bò quaáy roái vaø con ngöôøi nhaän thaáy chuùng laø nhöõng keû caïnh tranh vôùi mình ñeå söû duïng moät nguoàn taøi nguyeân thoâng thöôøng naøo ñoù hay do caùc dòch beänh truyeàn nhieãm. • Maët khaùc, haäu quaû cuûa chieán tranh treân theá giôùi cuõng nhö ôû Vieät Nam ñaõ söû duïng nhöõng loaïi vuõ khí, phöông tieän hieän ñaïi ñaõ gaây nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng, nhieàu loaøi sinh vaät bò huyû dieät vaø toàn ñoïng laïi trong töï nhieän qua nhieàu theá heä. Toùm laïi söï soáng treân traùi ñaát naøy toàn taïi phuï thuoäc vaøo moái quan heä chaët cheõ giöõa caùc loaøi sinh vaät vôùi nhau, cöù moät loaøi treân traùi ñaát naøy maát ñi phaûi chaêng laø söï soáng treân Traùi Ñaát ñaõ böôùc theâm moät böôùc tôùi söï dieät vong. Nhöõng moái ñe doïa chính ñoái vôùi nguoàn ña daïng sinh hoïc taïi Vieät Nam laø khai thaùc röøng quaù möùc, taäp quaùn du canh du cö, dieän tích ñaát troàng caây bò thu heïp, oâ nhieãm nguoàn nöôùc, suy thoaùi caùc vuøng ven bieån, vaø nhu caàu kieám soáng cuûa ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 11 noâng daân trong quaù trình chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng. Toác ñoä taêng daân soá nhanh choùng vaø thaâm canh noâng nghieäp cuõng laø nhöõng moái ñe doïa ngaøy caøng gia taêng. Vôùi daân soá gia taêng vaø moät neàn kinh teá phaùt trieån nhanh choùng, caùc coâng trình haï taàng cô sôû quy moâ lôùn nhö ñaäp nöôùc vaø ñöôøng cao toác cuõng ñe doïa nguoàn ña daïng sinh hoïc giaøu coù cuûa Vieät Nam neáu khoâng ñöôïc quy hoaïch vaø quaûn lyù toát. Thaùch thöùc lôùn nhaát ñoái vôùi Vieät Nam laø nhìn nhaän nguoàn ña daïng sinh hoïc quyù giaù cuûa mình nhö moät taøi saûn quoác gia vaø baûo ñaûm söï haøi hoøa giöõa phaùt trieån vaø baûo toàn. 2.2 Baûo toàn ña daïng sinh hoïc 2.2.1 Khaùi nieäm Baûo toàn ña daïng sinh hoïc ôû moïi möùc ñoä veà cô baûn laø duy trì caùc quaàn theå loaøi ñang toàn taïi vaø phaùt trieån. Coâng vieäc naøy coù theå ñöôïc tieán haønh beân trong hoaëc beân ngoaøi nôi soáng töï nhieân. Moät soá chöông trình quaûn lyù toång hôïp ñaõ baét ñaàu lieân keát caùc höôùng tieáp caän cô baûn khaùc nhau naøy. Baûo toàn taïi choã (Baûo toàn In-situ) - Laø hình thöùc baûo toàn caùc heä sinh thaùi vaø nhöõng nôi cö truù töï nhieân, duy trì vaø phuïc hoài caùc quaàn theå loaøi ñang toàn taïi trong ñieàu kieän soáng töï nhieân cuûa chuùng. Trong tröôøng hôïp caùc loaøi ñöôïc thuaàn hoaù vaø canh taùc, coâng vieäc naøy ñöôïc tieán haønh taïi khu vöïc maø caùc gioáng vaät nuoâi caây troàng ñoù hình thaønh neân ñaëc tính cuûa mình. [Theo CBD] - Laø hình thöùc baûo toàn ña daïng sinh hoïc trong caùc heä sinh thaùi vaän ñoäng tieán hoaù cuûa nôi cö truù nguyeân thuûy hoaëc moâi tröôøng töï nhieân. [Theo GBA] Hieän nay, ñoái vôùi moät boä phaän lôùn cuûa ña daïng sinh hoïc treân traùi ñaát, coâng taùc baûo toàn chæ khaû thi khi caùc loaøi ñoù ñöôïc duy trì trong phaïm vi phaân boá cuõng nhö ôû traïng töï nhieân cuûa chuùng. Ñieàu naøy coøn coù nhieàu yù nghóa khaùc nhö cho pheùp loaøi ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 12 tieáp tuïc quaù trình thích nghi trong tieán hoaù vaø veà nguyeân taéc ñaûm baûo cho vieäc tieáp tuïc söû duïng caùc loaøi (maëc duø ñieàu naøy ñoøi hoûi phaûi coù söï quaûn lyù). Baûo toàn Ex-situ - Laø hình thöùc baûo toàn caùc thaønh phaàn cuûa ña daïng sinh hoïc beân ngoaøi nhöõng nôi cö truù töï nhieân cuûa chuùng. [Theo CBD] - Laø hình thöùc duy trì caùc thaønh phaàn cuûa ña daïng sinh hoïc toàn taïi beân ngoaøi nôi cö truù nguyeân thuûy hoaëc moâi tröôøng töï nhieân cuûa chuùng. [Theo GBA] Caùc quaàn theå ñang toàn taïi cuûa nhieàu sinh vaät coù theå ñöôïc duy trì trong canh taùc hoaëc nuoâi giöõ. Thöïc vaät coù theå ñöôïc baûo toàn trong ngaân haøng haït gioáng vaø caùc boä söu taäp moâ; caùc kyõ thuaät töông töï cuõng ñöôïc phaùt trieån cho ñoäng vaät (löu giöõ phoâi, tröùng, tinh truøng), nhöng khoù giaûi quyeát hôn nhieàu. Trong moïi tröôøng hôïp, baûo toàn ex-situ hieän taïi roõ raøng chæ khaû thi ñoái vôùi moät tyû leä sinh vaät nhoû. Coâng vieäc naøy ñoøi hoûi chi phí raát lôùn ñoái vôùi phaàn lôùn caùc loaøi ñoäng vaät, vaø maëc duø theo nguyeân taéc coâng vieäc baûo toàn ex-situ coù theå tieán haønh vôùi moät tyû leä lôùn caùc loaøi thöïc vaät baäc cao, nhöng vaãn chæ chieám moät tyû leä nhoû trong soá caùc sinh vaät cuûa traùi ñaát. Coâng vieäc naøy thöôøng daãn ñeán suy giaûm ña daïng di truyeàn do nhöõng hieäu öùng xoùi moøn di truyeàn vaø do xaùc suaát lai caän huyeát cao. 2.2.2 Tình hình baûo toàn ÑDSH treân Theá giôùi vaø taïi Vieät Nam Caùc vaán ñeà trong coâng taùc baûo toàn • Laøm theá naøo huy ñoäng ñöôïc kieán thöùc khoa hoïc phuïc vuï cho coâng taùc baûo toàn? • Laøm theá naøo quaûn lyù ñöôïc caùc quaù trình bieán ñoåi ñeå taøi nguyeân sinh hoïc coù theå ñoùng goùp toái ña cho quaù trình phaùt trieån beàn vöõng? • Caàn nhöõng thoâng tin gì ñeå phuïc vuï cho coâng taùc baûo toàn ña daïng sinh hoïc? • Vaán ñeà naøo caàn ñöôïc chuù yù tröôùc tieân? • Laøm theá naøo ñeå phoái hôïp moät caùch coù hieäu quaû nhaát caùc hoaït ñoäng baûo veä ña daïng sinh hoïc? ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 13 • Coù theå tìm ñöôïc nguoàn taøi chính töø ñaâu ñeå ñaùp öùng nhöõng vaán ñeà naøy ôû moät quy moâ töông xöùng vôùi vaán ñeà? 2.2.2.1 Theá giôùi Trong 10 naêm qua coäng ñoàng quoác teá ñaõ chi khoaûng 4 tyû ñoâ la ñeå baûo toàn söï ña daïng sinh hoïc. Khoaûn chi phí naøy ñaõ ñöôïc söû duïng cho raát nhieàu coâng vieäc höõu ích vaø chuùng ta ñaõ ñaït ñöôïc moät soá thaønh töïu quan troïng. Nhöng nhìn chung, chuùng ta chöa ngaên chaën ñöôïc taùc ñoäng huyû dieät cuûa naïn ngheøo khoù traàm luaân vaø daân soá khoâng ngöøng taêng leân, moät taùc ñoäng coù söùc taøn phaù caùc loaøi nhanh gaáp haøng nghìn laàn tröôùc ñaây. Chuùng ta caàn haønh ñoäng theo moät caùch khaùc ñeå ñoái phoù vôùi taùc ñoäng coù theå raát thaûm khoác cuûa nhöõng aùp löïc naøy ñoái vôùi nhöõng heä töï nhieân ñang hoã trôï cho söï soáng treân traùi ñaát. Chaâu aù vaø chaâu Phi cuõng cho ta nhöõng ví duï ñaày thuyeát phuïc veà caùch thöùc hôïp taùc vaø xaùc ñònh caùc lónh vöïc öu tieân ñeå ñoái phoù vôùi nhöõng laøn soùng taøn phaù thieân nhieân. Nhöõng döï aùn coù söï hoã trôï maïnh meõ cuûa coäng ñoàng cho thaáy coù theå ñaáu tranh vôùi ngheøo ñoùi thoâng qua vieäc baûo veä nhöõng heä sinh thaùi gaén chaët vôùi caùc nguoàn nöôùc, noâng nghieäp vaø ñôøi soáng noâng thoân. 2.2.2.2 Vieät Nam “Vieät Nam coù nhieàu loaøi ñoäng thöïc vaät raát ñoäc ñaùo maø nhieàu quoác gia treân theá giôùi khoâng coù ñöôïc, ñaõ laøm cho Vieät Nam trôû thaønh nôi toát nhaát (trong moät soá tröôøng hôïp laø nôi duy nhaát) ñeå baûo toàn ña daïng sinh hoïc”- Ñaây laø thoâng ñieäp cuûa Boä tröôûng Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng nhaân ngaøy Moâi tröôøng theá giôùi naêm nay (5/6). Hieän nay, khoaûng 25 trieäu ngöôøi Vieät Nam soáng döïa vaøo caùc heä sinh thaùi röøng vaø khoaûng 8 trieäu ngöôøi khaùc coù moät phaàn thu nhaäp töø ngö nghieäp. Caùc heä sinh thaùi vaø ña daïng sinh hoïc ñaõ goùp phaàn quan troïng caûi thieän ñieàu kieän soáng, cung caáp dinh döôõng, löông thöïc, chaát ñoát, thuoác men, baûo veä söùc khoeû vaø cung caáp nöôùc sinh hoaït cho loaøi ngöôøi. Vieät Nam laø moät trong caùc quoác gia coù tính ña ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 14 daïng sinh hoïc cao treân theá giôùi, ñöôïc coâng nhaän laø moät quoác gia öu tieân cao cho baûo toàn toaøn caàu. Caùc heä sinh thaùi cuûa Vieät Nam raát ña daïng vaø phong phuù, taïo neân moâi tröôøng soáng cho khoaûng 10% soá loaøi chim vaø thuù treân toaøn caàu. Vieät Nam coù nhieàu loaøi ñoäng thöïc vaät raát ñoäc ñaùo maø nhieàu quoác gia treân theá giôùi khoâng coù ñöôïc, ñaõ laøm cho Vieät Nam trôû thaønh nôi toát nhaát (trong moät soá tröôøng hôïp laø nôi duy nhaát) ñeå baûo toàn ña daïng sinh hoïc. Baûo toàn ña daïng sinh hoïc, daãn ñeán baûo toàn lôïi ích cuûa thieân nhieân, söùc khoûe, noâng nghieäp, coâng nghieäp, vaø moät soá laõnh vöïc cuûa nöôùc ngoaøi; bao goàm: • Giuùp baûo veä ñöôøng daãn nöôùc (löu vöïc soâng) ñoái vôùi nguoàn nöôùc töï nhieân vaø nöôùc sinh hoaït. • Giuùp ngaên ngöøa vaø phoøng choáng luït baõo, ñaïi hoïa cuûa thieân nhieân gaây ra. • Ñem ñeán moät nguoàn voán raát lôùn cho coâng nghieäp vaø hoaït ñoäng du lòch. • Vaø do ñoù thuùc ñaåy kinh teá trong vuøng; goùp phaàn taïo caûm giaùc deã chòu töø moät moâi tröôøng trong laønh, khoâng gian soáng vaø taïo ra nhieàu cô hoäi khaùc,; • Cung caáp nhöõng saûn phaåm töø goã ñöôïc laáy töø röøng (moät caùch hôïp phaùp vaø ñuùng tieâu chuaån) phaùt trieån kinh teá. • Baûo veä ñaát nhôø vieäc quaûn lyù noâng nghieäp vaø nguoàn taøi nguyeân. • Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc nghieân cöùu vaø giaûng daïy vaø field stations cho thaønh töïu veà khoa hoïc, vaø giaûng daïy ôû nhieàu caáp ñoä. • Duy trì nhöõng giaù trò veà truyeàn thoáng vaên hoùa nhaèm ñem laïi söùc khoûe, phuùc lôïi, nôi ngaém caûnh cho coäng ñoàng (trích töø Philips, 1998 in Cheppard, 1999) Taát caû nhöõng ñoùng goùp ñoù nhaèm vaøo chaát löôïng cuûa cuoäc soáng vaø söùc khoûe cuûa coäng ñoàng. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 15 2.3 Du lòch sinh thaùi 2.3.1 Ñònh nghóa “Du lòch sinh thaùi laø loaïi hình du lòch döïa vaøo thieân nhieân vaø vaên hoaù baûn ñòa gaén vôùi giaùo duïc moäi tröôøng coù ñoùng goùp cho noã löïc baûo toàn vaø phaùt trieån beàn vöõng vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa coäng ñoàn ñòa phöông”. Khaùi nieäm quan troïng treân ñaây ñaõ ñöôïc ruùt ra töø cuoäc hoäi thaûo quoác teá “Xaây döïng chieán löôïc quoác gia veà phaùt trieån du lòch sinh thaùi ôû Vieät Nam” vöøa ñöôïc toå chöùc ôû Haø Noäi. • Du lòch sinh thaùi laø moät lónh vöïc môùi phaùt trieån vaøi thaäp kæ gaàn ñaây vaø ñang trôû thaønh moät xu höôùng tích cöïc ñaûm baûo söï phaùt trieån du lòch beàn vöõng gaén lieàn vôùi vieäc baûo toàn thieân nhieân vaø moâi tröôøng, caùc giaù trò nhaân vaên giaøu baûn saéc vaên hoaù cuûa moïi daân toäc, thoâng qua vieäc giaùo duïc nhaän thöùc cuûa xaõ hoäi, cuûa coäng ñoàng. • Muoán phaùt trieån du lòch sinh thaùi ñoøi hoûi phaûi coù söï phoái keát hôïp ñoàng boä theå hieän ôû ba lónh vöïc chuû yeáu laø: chuû tröông, ñöôøng loái chính saùch cuûa Nhaø nöôùc vaø söï quaûn lí, ñieàu haønh cuûa chính quyeàn caùc caáp, söï tham gia cuûa coäng ñoàng daân cö ñòa phöông. Maëc duø laø moät lónh vöïc môùi phaùt trieån song nhieàu quoác gia ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töï to lôùn trong lónh vöïc sinh thaùi, ñem laïi hieäu quaû ñaùng keå veà kinh teá xaõ hoäi, baûo veä, toân taïo caùc nguoàn taøi nguyeân du lòch vaø moâi tröôøng, phaùt trieån caân ñoái ñoàng ñeàu theo laõnh thoå, ñaëc bieät ôû nhöõng vuøng saâu vuøng xa nôi coù nhieàu tieàm naêng phaùt trieån du lòch sinh thaùi. Caùc kinh nghieäm phaùt trieån du lòch sinh thaùi ôû nöôùc ngoaøi ñöôïc trình baøy ôû Hoäi thaûo laø nhöõng kinh nghieäm quyù khoâng chæ ñoái vôùi Vieät Nam maø coøn coù theå ruùt kinh nghieäm cho nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. 2.3.2 Caùc loaïi hình DLST hieän coù taïi Vieät Nam Cuøng vôùi xu theá phaát trieån du lòch sinh thaùi treân theá giôùi trong nhöõng naêm gaàn ñaây DLST ôû Vieät Nam ñaõ vaø ñang phaùt trieån vôùi moät soá loaïi hình phuø hôïp vôùi ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 16 ñieàu kieän ñaëc thuø cuûa Vieät Nam. Tuy nhieân do nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau, nhöõng saûn phaåm DLST ñích thöïc ôû Vieät Nam hieän chöa coù, maø môùi chæ laø nhöõng loaïi hình du lòch thieân nhieân mang maøu saéc cuûa DLST, bao goàm: Daõ ngoaïi: laø hình thöùc ñöa con ngöôøi veà vôùi thieân nhieân, saûn phaåm du lòch chuû yeáu laø tham quan thaéng caûnh, hieän khaù phoå bieán ôû Vieät Nam. Leo nuùi: leo nuùi laø loaïi hình du lòch chinh phuïc caùc ñænh cao nhö: Fansipan, Bidoup. Baïch maõ…Ngoaøi ra coøn coù theå nhöõng tour du lòch haønh höông leã hoäi ñeán caùc ñieåm di tích liïch söû vaên hoùa ôû caùc khu baûo toàn thieân nhieân nhö chuøa Höông, Yeân Töû… Ñi boä trong röøng: laø Hình thöùc DLST ñöôïc öa chuoäng ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi. ÔÛ Vieät nam ñi boä trong röøng laø keát hôïp hình thöùc tham quan caùc caûnh quan töï nhieân ôû caùc vöôøn quoâc gia vaø khu baûo toàn thieân nhieân ñang phaùt trieån. Tham quan nghieân cöùu ña daïng sinh hoïc ôû caùc VQG, khu baûo toàn thieân nhieân: laø hình thöùc DLST phoå bieán thu huùt söï quan taâm ñaët bieät cuûa khaùch du lòch ñeán töø nhöõnh thò tröôøng khaùc nhau. Tuy vaäy hieän nay ôû Vieät Nam hình thöùc naøy coøn chöa phaùt trieån. Tham quan meät vöôøn: laø hình thöùc DLST vôùi saûn phaåm chuû yeáu laø tham quan nghieân cöùu HST noâng nghieäp, ñaët bieät ôû caùc meät vöôøn ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Hình thöùc naøy maëc duø môùi phaùt trieån trong thôøi gian gaàn ñaây, song ñaõ thu huùt ñöôïc nhieàu khaùch du lòch trong vaø ngoaøi nöôùc. Quan saùt chim:: Caùc saân chim ôû Vieät Nam, ñaëc bieät laø ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long, Caàn Giôø… coù soá löôïng chim lôùn thaønh phaàn loaøi phong phuù vôùi nhieàu loaøi ñaëc höõu, quùi hieám caàn ñöôïc baûo veä, laø nôi thu huùt nhieàu nhaø khao hoïc vaø du khaùch tôùi nghieân cöùu, tham quan… Hình thöùc du lòch quan saùt chim ôû caùc saân chim, caùc VQG, khu baûo toàn thieân nhieân chöa phoå bieán nhieàu ôû Vieät Nam. Thaêm baûn laøng daân toäc: Vieäc thaêm caùc baûn laøng daân toäc trong caùc VQG, khu baûo toàn thieân nhieân ñöôïc keát hôïp toå chöùc trong caùc tour du lòch mang saéc thaùi DLST ôû Vieät Nam. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 17 Du thuyeàn: Vieät Nam coù nhieàu soâng hoà, cuøng vôùi bôø bieån daøi hôn 3200km . Ñaây laø tieàn ñeà thuaän lôïi ñeå toå chöùc loaïi hình du lòch nhö ñi ñeán Caàn Giôø baèng thuyeàn buoàm… Maïo hieåm: ÔÛ Vieät Nam moät soá loaïi hình du lòch maïo hieåm ñaõ baét ñaàu phaùt trieån nhö: du lòch laën bieån, du lòch xuyeân Vieät baèng xe Jeep… Saên baét caâu caù: caùc loaïi hình saên baét thöôøng ñöôïc thöïc hieän taïi caùc khu vöïc khoang vuøng daønh rieâng cho caùc hoaït ñoäng naøy, ñoái töôïng tham gia laø khaùch coù tuoåi trung nieân, trong noäi ñòa vaø quoác teá. Caùc loaïi hình khaùc: Toå chöùc caùc tour caáp khu vöc hay xuyeân quoác gia ñeå tham quan tìm hieåu caùc thaéng caûnh töï nhieân vaø con ngöôøi Vieät Nam. 2.3.3 Tieàm naêng phaùt trieån du lòch sinh thaùi ôû Vieät Nam Nöôùc Vieät Nam tuy nhoû beù nhöng ñöôïc thieân nhieân öu ñaõi nhieàu caûnh quan xinh ñeïp, ña ñaïng vaø ñoäc ñaùo, vöøa mang tính chaát vaên hoaù theá giôùi vöøa coù tính lòch söû ñaëc thuø cuûa daân toäc Vieät Nam. Vôùi xu höùôùng phaùt trieån khoa hoïc kó thuaät nhö vuõ baõo, nhu caàu thích tìm veà thieân nhieân cuûa con ngöôøi ngaøy caøng gia taêng, nhöõng caûnh thieân nhieân töôi ñeïp neân thô, khoâng khí trong laønh laø nhöõng nôi haáp daãn cuûa du khaùch theá giôùi. Do ñoù du lòch sinh thaùi giöõ vai troù quyeát ñònh söï taêng tröôûng cuûa ngaønh du lòch Vieät Nam trong nhöõng naêm gaàn ñaây vaø höùa heïn nhieàu trong töông lai. Ngoaøi ra du lòch sinh thaùi coøn laø dòp ñeå giôùi thieäu veà ñaát nöôùc töôi ñeïp vaø con ngöôøi Vieät Nam anh huøng vôùi theá giôùi moät caùch höõu hieäu, ñem laïi lôïi ích treân nhieàu phöông tieän: vaên hoaù, kinh teá, xaõ hoäi vaø phaùt trieån beàn vöõng. Nöôùc Vieät Nam coù nhieàu danh lam thaéng caûnh noåi tieáng nhö vònh Haï Long di saûn cuûa theá giôùi, Caàn Giôø- khu döï tröõ sinh quyeån cuûa theá giôùi, moät soá vöôøn quoác gia coù heä sinh thaùi ña daïng nuoâi döôõng bieát bao loaøi ñoäng, thöïc vaät quyù hieám vôùi khoâng gian thoaùng ñaõng röøng xanh nguùt ngaøn, bieån caû eâm ñeàm... Beân caïnh thieân nhieân haáp daãn coøn coù nhöõng neùt tín ngöôõng ñaëc saéc, nhöõng di tích khaûo coå, di tích vaên hoaù lòch söû,... gôïi tính toø moø ham hieåu bieát cuûa con ngöøôøi. Taát ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 18 caû taïo neân moät nöôùc Vieät nam xinh ñeïp raát gaàn guõi nhöng tinh khoâi, raát ñoäc ñaùo laïi hieàn hoaø, duyeân daùng... laø ñeåm du lòch sinh thaùi ñaày haáp daãn, quyeán ruõ du khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc. Nhöng moãi nôi moãi veû thích hôïp cho töøng loaïi hình du lòch sinh thaùi, du khaùch coù theå ñeán nghieân cöùu, tham quan, hoïc taäp, hoäi hoïp, giaûi trí... Moät soá loaïi hình du lòch sinh thaùi phoå bieán ôû Vieät Nam nhö: • Du lòch daõ ngoaïi, tham quan, giaûi trí, nghæ ngôi, tónh döôõng • Du lòch tìm hieåu, nghieân cöùu theo chuyeân ñeà sinh thaùi, lòch söû, khaûo coå, vaên hoaù. • Du lòch hoäi nghò, hoäi thaûo • Du lòch veà thaêm chieán tröôøng xöa. Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn veà lòch söû hình thaønh, vò trí ñòa lyù laõnh thoå vaø söï ña daïng veà caùc ñieàu kieän ñòa lyù ñaõ taïo ra söï phong phuù, ña daïng vaø coù tính chaát pha troän cuûa caùc HST vôùi tính ña daïng sinh hoïc cao ô Vieät Nam. Ñaây chính laø ñaëc ñieåm taïo neân taøi nguyeân DLST ñaëc saéc, ñaûm baûo cho phaùt trieån DLST ôû nöôùc ta. 2.4. Giaùo duïc moâi tröôøng (GDMT) 2.4.1 Ñònh nghóa GDMT laø moät quaù trình taïo döïng cho con ngöôøi nhöõng nhaän thöùc vaø moái quan taâm ñoái vôùi moâi tröôøng vaø caùc vaán ñeà moâi tröôøng, sao cho moãi ngöôøi ñeàu coù ñaày ñuû kieán thöùc, thaùi ñoä vaø kyõ naêng ñeå coù theå hoaït ñoäng moät caùch ñoäc laäp, hoaëc phoái hôïp, nhaèm tìm ra caùc giaûi phaùp cho nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng cuûa hieän taïi vaø ngaên chaën nhöõng vaán ñeà coù theå naûy sinh trong töông lai. GDMT laø moät vieäc caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän thöôøng xuyeân, lieân tuïc vaø laâu daøi. 2.4.2 Muïc ñích cuûa GDMT GDMT trong nhaø tröôøng nhaèm ñaït ñeán muïc ñích cuoái cuøng laø ngöôøi hoïc ñöôïc trang bò: ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 19 • Moät yù thöùc traùch nhieäm saâu saéc ñoái vôùi söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa traùi ñaát. • Moät khaû naêng caûm thuï, ñaùnh giaù veû ñeïp cuûa neàn taûn ñaïo lyù moâi tröôøng. • Moät nhaân caùch ñöôïc khaéc saâu bôûi neàn taûng ñaïo lyù moâi tröôøng. Laø moät thöïc theå mang tính xuyeân suoát trong caùc moân hoïc, GDMT mang laïi cô hoäi cho ngöôøi hoïc khaùm phaù moâi tröôøng. GDMT cuõng taïo cô hoäi ñeå hình thaønh, söû duïng caùc kyõ naêng lieân quan ñeán cuoäc soáng hoâm nay vaø ngaøy mai cuûa ngöôøi hoïc. Taát caû ñieàu naøy cho chuùng ta nieàm hy voïng ngöôøi hoïc coù nhieàu yù töôûng saùng taïo vaø tham gia tích cöïc vaøo quaù trình phaán ñaáu cho moät theá giôùi phaùt trieån laønh maïnh. Noùi caùch khaùc, GDMT nhaèm tôùi: Giaùo duïc veà moâi tröôøng, Giaùo duïc vì moâi tröôøng, giaùo duïc trong moâi tröôøng. 2.4.3 Nhöõng nguyeân taéc chung veà GDMT • GDMT phaûi coi moâi tröôøng laø moät toång theå hoaøn chænh veà maët töï nhieân hay nhaân taïo, kyõ thuaät hay xaõ hoäi (vaên hoùa, thaãm myõ, lòch söû…); • GDMT laø moät quaù trình laâu daøi vaø mang tính lieân tuïc, qua caû giaùo duïc chính quy hoaëc khoâng chính quy; • GDMT caàn mang tính lieân ngaønh nhaèm baûo ñaûm tính hoaøn chænh vaø caân baèng veà hoïc taäp moâi tröôøng; • GDMT caàn xem xeùt caùc vaán ñeà treân quan ñieåm ñòa phöông, quoác gia, khu vöïc vaø quoác teá; • GDMT caàn chuù troïng ñeán caùc vaán ñeà moâi tröôøng hieän taïi vaø töông lai; • GDMT phaûi ñeà cao giaù trò vaø söï caàn thieát cuûa vieäc hôïp taùc ñeå ngaên chaën vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà moâi tröôøng; • GDMT caàn hoã trôï ñeå xem xeùt thaáu ñaùo phöông dieän moâi tröôøng trong quaù trình hoaïch ñònh phaùt trieån; • GDMT phaûi taïo ñieàu kieän ñeå ngöôøi hoïc thöïc haønh vaø giuùp hoï coù cô hoäi töï ra quyeát ñònh cuõng nhö chòu traùch nhieäm vôùi caùc quyeát ñònh ñoù; giaûi quyeát caùc vaán ñeà moâi tröôøng vaø phaân loaïi caùc giaù trò moâi tröôøng; ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 20 • GDMT caàn giuùp cho ngöôøi hoïc nhaän thöùc nhöõng hieän töôïng vaø nguyeân nhaân saâu xa cuûa caùc vaán ñeà moâi tröôøng; • GDMT caàn nhaán maïnh möùc ñoä phöùc taïp cuûa caùc vaán ñeà moâi tröôøng vaø phaûi phaùt trieån kyõ naêng suy nghó thaáu ñaùo cuõng nhö kyõ naêng giaûi quyeát vaán ñeà moâi tröôøng; • GDMT caàn söû duïng moâi tröôøng hoïc taäp ña daïng vôùi nhieàu caùch tieáp caän ñoái vôùi vieäc daïy vaø hoïc veà moâi tröôøng, trong (thoâng qua) moâi tröôøng vaø vì moâi tröôøng; • GDMT phaûi bao goàm caùc noäi dung vaø söï nhaïy caûm moâi tröôøng, kyõ naêng. 2.4.4 Phöông phaùp thöïc thi GDMT • Ñöa GDMT vaøo taát caû caùc caáp baäc hoïc: maàm non, tieåu hoïc, trung hoïc cô sôû, trung hoïc phoå thoâng vaø caùc baäc hoïc khaùc. • Keát hôïp GDMT vaøo taát caû caùc moân ôû taát caû caùc caáp, baäc tieåu hoïc. • Thöïc hieän GDMT baèng phöông phaùp hieän ñaïi ñaët troïng taâm ôû ngöôøi hoïc vaø caùch tieáp caän hoïc baèng vieäc laøm. • Cung caáp kieán thöùc veà moâi tröôøng vaø reøn luyeän kyõ naêng baûo veä moâi tröôøng. Caùc tröôøng toå chöùc vaø tích cöïc tham gia cuøng vôùi coäng ñoàng caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng trong vaø ngoaøi nhaø tröôøng. • Luoân chuù yù taïo ra thaùi ñoä ñuùng vaø tinh thaàn traùch nhieäm cao ñoái vôùi vieäc baûo veä moâi tröôøng. • GDMT khoâng chæ laø cung caáp hieåu bieát veà moâi tröôøng, maø con ñöôïc thöïc hieän trong moâi tröôøng vôùi thaùi ñoä vaø tình caûm vì moâi tröôøng. • Trong GDMT hieän nay daønh öu tieân cho ñaøo taïo giaùo vieân vaø caùc baäc tieåu hoïc, trung hoïc. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 21 2.4.5 Vai troø, nhieäm vuï vaø phöông höôùng GDMT 2.4.5.1 Vai troø cuûa giaùo duïc moâi tröôøng GDMT hieän nay raát caàn thieát ñaëc bieät trong nhaø tröôøng phoå thoâng coù moät vai troø raát lôùn laøm chuyeån bieán yù thöùc, thaùi ñoä vaø haønh vi ñoái vôùi moâi tröôøng vaø vieäc baûo veä moâi tröôøng. Vieäc GDMT phaûi ñöôïc thöïc hieän trong suoát quaù trình hoïc taäp cuûa hoïc sinh, sinh vieân ôû nhaø tröôøng. Thoâng qua heä thoáng chöông trình vaø noäi dung giaûng daïy, giaùo vieân töøng böôùc trang bò cho hoïc sinh, sinh vieân cuûa mình hieåu bieát veà moâi tröôøng, ñeå töø ñoù giuùp caùc em daàn daàn coù yù thöùc vaø töø yù thöùc seõ boäc loä qua thaùi ñoä vaø haønh vi trong cuoäc soáng. 2.4.5.2. Nhieäm vuï vaø phöông höôùng GDMT Giaùo duïc moâi tröôøng nhaèm trang bò cho hoïc sinh nhöõng hieåu bieát nhaát ñònh veà moâi tröôøng: • Nhöõng nhaän thöùc cô baûn veà moâi tröôøng: ñaëc ñieåm veà moâi tröôøng vaø nguoàn taøi nguyeân, vai troø cuûa moâi tröôøng vaø taøi nguyeân ñoái vôùi con ngöôøi, moái quan heä giöõa con ngöôøi vaø moâi tröôøng… • Tình traïng moâi tröôøng ngaøy caøng bieán ñoåi xaáu ñi vaø nhöõng haäu quaû ñoù. • Noäi dung vaø bieän phaùp baûo veä moâi tröôøng, caùc chuû tröông, chính saùch vaø phaùp luaät baûo veä moâi tröôøng cuûa nöôùc ta vaø traùch nhieäm cuûa moïi ngöôøi trong vieäc baûo veä moâi tröôøng. • Treân cô sôû nhöõng hieåu bieát ñoù töøng böôùc boài döôõng cho hoïc sinh, sinh vieân coù yù thöùc, thaùi ñoä vaø haønh vi ñoái vôùi moâi tröôøng vaø baûo veä moâi tröôøng. Ñieàu ñaùng chuù yù laø töø nhaän thöùc lyù thuyeát ñeán chuyeån bieán veà yù thöùc, veà thaùi ñoä vaø haønh vi laø moät böôùc ngoaët ñoøi hoûi coâng lao giaùo duïc cuûa thaày coâ giaùo. • Trang bò cho hoïc sinh moät soá kyõ naêng vaø phöông phaùp baûo veä moâi tröôøng thoâng thöôøng ñeå khi ra ñôøi caùc em coù theå thöïc hieän moät caùch coù hieäu quaû nhieäm vuï baûo veä moâi tröôøng ôû ñòa phöông hoï coâng taùc. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 22 Hieän nay, nhieàu hoïc sinh, sinh vieân coù loái soáng phi nhaân vaên moâi tröôøng. Caàn thöùc tænh nhöõng yù thöùc cuûa hoï trong vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng. Cuõng caàn phaûi nghieân cöùu ñeå soaïn thaûo moät boä giaùo trình töø sô ñaúng ñeán trung ñaúng. Töø ñoù cho hoïc sinh, sinh vieân hieåu bieát roõ hôn, hoï caàn laøm gì ñeån baûo veä moâi tröôøng, ñaëc bieät laø moâi tröôøng nhaân vaên trong hoïc ñöôøng. 2.4.6 Hieän traïng coâng taùc GDMT taïi Vieät Nam Vieäc GDMT trong tröôøng phoå thoâng môùi ñöôïc thöïc hieän vaøo thaäp nieân 80 cuøng vôùi keá hoaïch caûi caùch giaùo duïc. Ñeå thöïc hieän nhieäm vuï GDMT trong nhaø tröôøng phoå thoâng, ngay töø thôøi kyø ñoù ñaõ coù hai ñeà taøi caáp nhaø nöôùc tieán haønh nghieân cöùu veà phöông thöùc noäi dung GDMT trong nhaø tröôøng, trong ñoù taäp trung chuû yeáu laø moân sinh vaät vaø ñòa lyù. Töø naêm hoïc 1982 - 1983 khoa hoïc ñòa lyù tröôøng ÑHSP Haø Noäi ñaõ ñöa moân baûo veä töï nhieân, maø nay laø GDMT vaøo chöông trình ñaøo taïo. Hieän nay, caùc hoïat ñoäng GDMT ñöôïc tieán haønh moät caùch maïnh meõ. Ngoaøi vieäc GDMT cho quaàn chuùng nhaân daân thoâng qua phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng raát ña daïng vaø phong phuù, trong nhieàu tröôøng ñaïi hoïc ñaõ coù caùc moân hoïc veà moâi tröôøng. Töø naêm hoïc 1995 - 1996 trôû ñi, taát caû tröôøng Ñaïi Hoïc Khoa Hoïc Töï Nhieân (Haø Noäi) naêm hoïc 1993 - 1994 khoa "Moâi tröôøng hoïc" ñöôïc thaønh laäp vaø trieån khai ñaøo taïo caùc caùn boä veà khoa hoïc moâi tröôøng; ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh, khoa moâi tröôøng cuõng ñöôïc thaønh laäp ôû tröôøng Ñaïi Hoïc Khoa Hoïc Töï Nhieân Vaø Ñaïi Hoïc Kyõ Thuaät naêm 1999. Song song vôùi vieäc giaûng daïy trong nhaø tröôøng, nhieàu ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc veà GDMT caáp nhaø nöôùc vaø caùn boä quaûn lyù, nhieàu ñeà taøi luaän aùn phoù tieán só vaø thaïc só ñaõ vaø ñang ñöôïc thöïc hieän, coù taùc duïng môû roäng noäi dung vaø naâng cao hieäu quaû cuûa vieäc GDMT Vaøo naêm 1999-2000, tieåu ban giaùo duïc moâi tröôøng nhaân vaên thuoäc maïng löôùi giaùo duïc moâi tröôøng vieät nam ñaõ ñöa ra moät chöông trình giaùo duïc moâi tröôøng nhaân vaên cho toøan xaõ hoäi vôùi noäi dung nhö sau: ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 23 "Chöông trình haønh ñoäng giaùo duïc moâi tröôøng nhaân vaên tröôùc heát phaûi tuaân theo khuoân khoå hoaït ñoäng vaø muïc tieâu chung cuûa maïng löôùi giaùo duïc vaø ñaøo taïo moâi tröôøng Vieät Nam, thöïc hieän noäi dung maø tieåu ban giaùo duïc moâi tröôøng nhaân vaên coù theå ñaït hieäu quaû. GDMT nhaân vaên phoái hôïp vôùi caùc ban chuyeân ñeà khaùc trong maïng löôùi quoác gia, ñaåy maïnh noäi dung hoïat ñoäng moâi tröôøng, ñoái vôùi taát caû caùc ñoái töôïng trong xaõ hoäi, treân nhöõng lónh vöïc, vuøng ngaønh khaùc nhau. Phong traøo mang yù nghóa thieát thöïc nhaát ôû nöôùc ta veà giaùo duïc moâi tröôøng laø ngay töø naêm 1962, Baùc Hoà ñaõ khai sinh "Teát troàng caây" vaø cho ñeán nay, phong traøo naøy ngaøy caøng phaùt trieån maïnh meõ. Naêm 1991, Boä Giaùo Duïc - Ñaøo Taïo ñaõ coù chöông trình troàng caây hoã trôï phaùt trieãn giaùo duïc ñaøo taïo baûo veä moâi tröôøng (1991 -1995). Gaàn ñaây nhaát, ngaøy 7 thaùng 8 naêm 2001, thuû töôùng chính phuû ñaõ pheâ duyeät döï aùn "Ñöa caùc noäi dung baûo veä moâi tröôøng vaøo heä thoáng quoác daân". Tuy nhieân, coù nôi moâi tröôøng ñöôïc xem nhö laø "mode" vaø ai cuõng coù theå laø chuyeân gia veà moâi tröôøng, caû vaø thaäp chí hoï coøn tham gia vaøo coâng taùc ñaøo taïo vaø huaán luyeän… caàn nhôù raèng, moâi tröôøng laø ngaønh khoa hoïc ña lieân ngaønh nhöng coù giôùi haïn. Noù coù lónh vöïc rieâng, coù chöùc naêng caáu truùc rieâng cuûa noù. 2.5 Taâm lí cuûa ngöôøi daân noâng thoân Vieät Nam böôùc vaøo thôøi kyø ñoåi môùi vôùi haøng loaït khoù khaên vaø thaùch thöùc. Tuy nhieân söï taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá Vieät Nam ñaê goùp phaàn quan troïng trong vieäc ñaùp öùng caùc nhu caàu cuûa caùc taàng lôùp daân cö vaø giaûm söï leä thuoäc cuûa con ngöôøi vaøo töï nhieân (xeùt rieâng trong lónh vöïc saûn xuaát). Thay vì chæ bieát boùc loät taøi nguyeân töø giôùi töï nhieân ñeå soáng, söï tieán boä veà maët nhaän thöùc vaø trình ñoä phaùt trieån khoa hoïc kó thuaät ñaê giuùp cho ngöôøi daân Vieät Nam ngaøy nay bieát taùc ñoäng leân töï nhieân vaø bieát taïo ra caùc saûn vaät ñeå phuïc vuï nhu caàu cuûa ñôøi soáng. Taïi noâng thoân, vieäc khoâi phuïc vaø phaùt trieån caùc laøng ngheà truyeàn thoáng cuõng nhö phaùt trieån caùc laøng ngheà môùi ñaõ dem laïi nhöõng lôïi ích veà kinh teá, laøm ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 24 thay ñoåi boä maët noâng thoân. Tuy nhieân ôû khía caïnh khaùc cuõng ñaê taïo ra moät löôïng chaát thaûi khaù lôùn. Do coâng ngheä cuûa caùc cô sôû saûn xuaát ôû noâng thoân phaàn lôùn laø laïc haäu neân ñaõ gaây aûnh höôûng khoâng nhoû tôùi moâi tröôøng. Theâm nöõa, caùc nguoàn chaát thaûi ñöôïc taïo ra bôûi caùc hoaït ñoäng saûn xuaát töø noâng thoân khoâng ñöôïc quy hoaïch vaø xöû lí - phaàn lôùn ñöôïc ñoå thaúng ra moâi tröôøng. Cuõng vì lôïi ích kinh teá moät soá nhoùm daân cö ñaõ haønh ñoäng baát chaáp moïi giaù trò moâi tröôøng. Hoï coù theå mang maùy moùc hieän ñaïi vaøo chaët phaù röøng, saên baét caùc loaïi thuù quyù hieám... taïo neân söï maát caân baèng sinh thaùi. 2.6 Moái quan heä giöõa con ngöôøi vaø moâi tröôøng Moâi tröôøng laø khoâng gian soáng cuûa con ngöôøi, laø nôi cung caáp nguoàn taøi nguyeân caàn thieát cho cuoäc soáng vaø hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa con ngöôøi vaø laø nôi chöùa ñöïng caùc pheá thaûi do con ngöôøi taïo ra trong cuoäc soáng vaø hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa mình. Duø hieåu veà moâi tröôøng nhö theá naøo vaø duø baát cöù ai ñoù coù vai troø, vò trí gì trong xaõ hoäi cuõng ñoàng tình vôùi suy nghó: ñoái vôùi moãi quoác gia, moãi vuøng cuûa con ngöôøi cuõng nhö muoân loaøi sinh vaät khaùc ñeàu (hoaëc coù theå) coù nhöõng ranh giôùi rieâng bieät ñeå phaân chia quyeàn söû duïng vaø kieåm soaùt cuûa mình. Nhöng ñoái vôùi moâi tröôøng thì khoâng, moâi tröôøng hoaøn toaøn khoâng coù ranh giôùi rieâng bieät, coá ñònh, hoaøn toaøn khoâng leä thuoäc vaø chòu söï "kieåm soaùt" theo ranh giôùi haønh chính cuûa moät quoác gia hay ranh giôùi cuûa moät tænh, cuûa moät vuøng naøo ñoù coù theå roäng, heïp khaùc nhau tuøy theo möùc ñoä taùc ñoäng, phaïm vi aûnh höôûng nhieàu hay ít. Coù raát nhieàu hieän töôïng moâi tröôøng xuyeân luïc ñòa, aûnh höôûng ñeán nhieàu quoác gia vaø lieân quan ñeán toaøn caàu. Caøng ngaøy nhaân loaïi caøng yù thöùc moät caùch roõ neùt hôn veà moái quan heä giöõa caùc hoaït ñoäng veà phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vôùi moâi tröôøng vaø caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân. Con ngöôøi ñaõ vaø ñang döïa vaøo moâi tröôøng ñeå soáng, khai thaùc caùc nguoàn taøi nguyeân saün coù trong thieân nhieân ñeå sinh soáng vaø tieán hoùa töø theá heä naøy sang theá heä khaùc. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 25 Ñeå ñaït ñöôïc khaùt voïng " duy trì vaø tieán hoùa" cuûa con ngöôøi, coù leõ vaø cuõng coù theå khoâng coøn con ñöôøng naøo khaùc laø con ngöôøi phaûi nhaän thöùc ngaøy caøng ñuùng hôn veà moâi tröôøng, hieåu raèng baûo veä moâi tröôøng chính laø baûo veä söï soáng cuûa mình, töø ñoù coù nhöõng haønh vi öùng xöû thaân thieän vôùi moâi tröôøng vaø phaûi bieát söû duïng moâi tröôøng vaøo muïc ñích sinh lôïi cho cuoäc soáng. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 26 CHÖÔNG 3: TOÅNG QUAN VEÀ CAÀN GIÔØ 3.1 Khaùi quaùt veà ñaëc ñieåm töï nhieân 3.2 Taøi nguyeân thieân nhieân – sinh vaät 3.3 Ñaëc ñieåm kinh teá - xaõ hoäi Caàn Giôø 3.4 Cô sôû haï taàng 3.5 Chaát löôïng cuoäc soáng, vieäc laøm vaø thu nhaäp của người dân Cần Giờ 3.6 Y teá - giaùo duïc 3.7 Lôïi ích kinh teá vaø moâi tröôøng cuûa RNMCG 3.8 Moät soá chöông trình GDMT ñaõ trieån khai taïi Caàn Giôø ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 27 3.1 Khaùi quaùt veà ñaëc ñieåm töï nhieân Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trung taâm kinh teá, vaên hoaù, khoa hoïc kyõ thuaät; moät thaønh phoá lôùn vaø ñoâng daân nhaát nöôùc. Sau ngaøy mieàn Nam hoaøn toaøn giaûi phoùng, huyeän Caàn Giôø chuyeån giao cho thaønh phoá Hoà Chí Minh (1978). Töø ñoù Ñaûng boä, chính quyeàn vaø nhaân daân thaønh phoá ñaõ quan taâm ñeán vieäc phuïc hoài röøng ngaäp maën Caàn Giôø vaø phaùt trieån maûng xanh thaønh phoá. Röøng ngaäp maën Caàn Giôø ñaõ trôû thaønh khu röøng phoøng hoä töø naêm 1991 theo quyeát ñònh cuûa Chính phuû. Naêm 2000 Uyû ban MAB/UNESCO coâng nhaän röøng ngaäp maën Caàn Giôø laø Khu Döï tröõ Sinh quyeån cuûa theá giôùi – Khu Döï tröõ Sinh quyeån ñaàu tieân taïi Vieät Nam. Hình 1: Khu döï tröõ sinh quyeån röøng ngaäp maën Caàn Giôø ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 28 3.1.1 Vò trí ñòa lyù Baûn ñoà 1: Ranh giôùi huyeän Caàn giôø ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 29 Caàn Giôø laø moät huyeän phía Nam thaønh phoá Hoà Chí Minh, tieáp giaùp vôùi bieån Ñoâng, naèm treân tam giaùc chaâu cuûa soâng Ñoàng Nai. Vôùi dieän tích 75.740 ha, huyeän Caàn Giôø naèm trong toïa ñoä ñòa lyù 106016’ ñeán 107000’50’’ ñoä kinh Ñoâng vaø 10022’ ñeán 10040’00’’ ñoä vó Baéc. Chieàu daøi töø Baéc xuoáng Nam: 35km, töø Ñoâng sang Taây: 30km. Ranh giôùi: • Baéc giaùp huyeän Nhaø Beø • Nam giaùp giaùp Bieån Ñoâng. • Ñoâng giaùp Long Thaønh, Baø Ròa Vuõng Taøu. • Taây giaùp tænh Tieàn Giang vaø Long An. Röøng ngaäp maën Caàn Giôø naèm troïn trong huyeän Caàn Giôø, thaønh phoá Hoà Chí Minh. Ñaây laø vuøng haï löu cuûa heä thoáng soâng Ñoàng Nai – Saøi Goøn – Vaøm Coû. Röøng ngaäp maën Caàn Giôø hieän nay coù toång dieän tích gaàn 35.000 ha, chieám 50% dieän tích huyeän Caàn Giôø. Röøng ngaäp maën Caàn Giôø naèm treân tuyeán ñöôøng thuûy quan troïng baäc nhaát mieàn Nam nöôùc ta, töø bieån Ñoâng ñi vaøo Saøi Goøn - Gia Ñònh vaø toûa khaép mieàn Nam. Vò trí ñòa lyù ñaëc bieät cuûa Röøng ngaäp maën Caàn Giôø laøm cho soá phaän cuûa khu röøng naøy gaén lieàn vôùi nhieàu bieán coá lòch söû cuûa mieàn Nam nöôùc ta. 3.1.2 Ñòa hình Ñòa hình khaù baèng phaúng vaø hình thaønh khoâng theo qui luaät töø trong ra ngoaøi, töø cao xuoáng thaáp maø coù xu höôùng taïo thaønh loøng chaûo ôû trung taâm. Treân töøng khu vöïc nhoû ñòa hình thay ñoåi nhieàu nhöng ñoä cheânh leäch cao khoâng lôùn tröø khu vöïc Gioàng Chuøa, cao 10,1m. Caùc nôi khaùc cao töø 0 -2m so vôùi möïc nöôùc bieån. Ñòa hình huyeän Caàn Giôø coù theå chia laøm 5 daïng: • Daïng khoâng ngaäp trieàu coù ñoä cao töø 2m trôû leân. • Daïng ngaäp trieàu theo chu kyø nhieàu naêm, coù ñoä cao töø 1, 5 -2m. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 30 • Daïng ngaäp trieàu theo chu kyø naêm, coù ñoä cao töø 1 -1, 5m. • Daïng ngaäp trieàu theo chu kyø thaùng, cao 0.5 -1m. • Daïng ngaäp trieàu theo chu kyø ngaøy, ñoä cao < 0.5m Ñòa hình coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán söï phaân boá, taùi sinh vaø sinh tröôûng caây röøng ngaäp maën. 3.1.3 Khí haäu Huyeän Caàn Giôø chòu aûnh höôûng cuûa cheá ñoä gioù muøa caän xích ñaïo. Caùc yeáu toá khaùc bieán ñoäng theo 2 muøa möa naéng roõ reät. Muøa möa baét ñaàu töø thaùng 5 ñeán thaùng 10 vôùi khoûang 10 ngaøy möa, löôïng möa bình quaân ñaït 1600-1800 mm/naêm, cao hôn so vôùi caùc vuøng laân caän nhö: Vuõng Taøu, Goø Coâng Ñoâng (1300- 1400mm/naêm) phaân boá khoâng ñeàu, thay ñoåi theo vò trí vaø thôøi gian. Löôïng möa giaûm daàn töø Baéc xuoáng Nam, taêng daàn theo höôùng Ñoâng Taây- Nam Baéc. Thôøi gian möa cuûa moät traän möa khoaûng 30’. Möa ôû ñaây baét ñaàu muoän hôn nhöng laïi chaám döùt sôùm hôn caùc phaàn phía baéc cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh, giaûm 10 -15 ngaøy so vôùi caùc huyeän phía Baéc thaønh phoá. Muøa khoâ baét ñaàu töø thaùng 11 ñeán thaùng 4 naêm sau. Nhieät ñoä • Trung bình naêm: 25,80C • Cao tuyeät ñoái 350C taïi traïm Ñoã Hoøa • Thaáp tuyeät ñoái 18,80C Bieân ñoä giao ñoäng trong ngaøy töø 3-70C cho thaáy nhieät ñoä khu vöïc huyeän Caàn Giôø khaù cao nhöng oån ñònh. Nhieät ñoä trung bình cao nhaát thöôøng xaûy ra töø thaùng 3 ñeán thaùng 5, töø thaùng 6 trôû ñi khi muøa möa ñeán thöïc söï thì nhieät ñoä giaûm daàn cho ñeán thaùng 11. Thaùng 12, 01 laø hai thaùng coù nhieät ñoä thaáp nhaát. Nhieät ñoä giaûm daàn töø Baéc xuoáng Nam nhöng khoâng ñaùng keå. Soá giôø naéng Haèng ngaøy soá giôø naéng töø 5-7 giôø, trong caùc thaùng khoâ soù giôø naéng ñaït 240 giôø/thaùng, cao nhaát 276,3 giôø trong thaùng 3. Caùc thaùng möa 170 giôø/ thaùng, thaùng thaùp nhaát laø thaùng 9: 169 giôø naéng. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 31 Cheá ñoä böùc xaï Nhìn chung löôïng böùc xaï trung bình ngaøy khoâng cheânh leäch nhieàu, thöôøng ñaït hôn 300calo/cm2/löôïng böùc xaï thaùng giaûm töø thaùng 9-12, bieån ñoäng 10-14 kcalo/cm2/ thaùng cao nhaát thaùng 3 vôùi 14,2 kcalo/cm2, thaáp nhaát laø thaùng 11: 10,2 kcalo. Ñoä aåm khoâng khí Cao hôn caùc nôi khaùc trong thaành phoá töø 4-8%. Muøa möa ñoä aåm töø 79-83%, thaùng 9 aåm nhaát: 83%. Muøa khoâ ñoä aåm 74-77% khoâ nhaát laø thaùng 4:74%. Ñoä aåm tuyeät toái ñaït ñeán 100% ñoä aåm thaáp nhaát ghi ñöôïc laø 40% (5/11/1979). Boác hôi Löôïng boác hôi 4mm/ngaøy, 120mm/thaùng; cao nhaát vaøo thaùng 6:173,2mm; thaáp nhaát vaøo thaùng 9: 83,4mm. Gioù Toác ñoä gioù bình quaân 3,7m/s. Chòu aûnh höôûng bôûi 2 höôùng gioù chính: • Gioù muøa Ñoâng Nam: xuaát hieän töø thaùng 11ñeán thaùng 4(truøng muøa khoâ) • Gioù muøa Taây Nam: xuaát hieän töø thaùng 5-10 (truøng muøa möa) thöôøng ñöa nhöõng côn möa vaøo noäi ñòa. Nôi ñaây chòu aûnh höôûng saâu saéc khí haäu bieån, khí haäu oån ñònh, ít bò baõo toá thieân tai. 3.1.4 Thuûy vaên 3.1.4.1 Maïng löôùi soâng raïch Caàn Giôø naèm trong vuøng cöûa caùc soâng lôùn laø soâng Ñoàng Nai, Saøi Goøn, Vaøm Coû laø vuøng chaân thoå thuûy trieàu coù maïng löôøi soâng ngoøi chaèng chòt vôùi maät ñoä doøng chaûy 7-11 km/km2. Caùc cöûa soâng lôùn: nöôùc thoaùt ra bieån Ñoâng qua 4 cöûa soâng lôùn laø Soaøi Raïp, Ñoàng Tranh vaø soâng Ngaõ Baûy, Caùi Meùp ra Vònh Gaønh Raùi. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 32 Ngoaøi ra, caùc soâng nhoû, keânh raïch taäp trung ôû vuøng thaáp truõng trong noäi ñoàng vaø trong röøng ngaäp maën, thöôøng ôû nhöõng nôi coù cao ñoä maët ñaát döôùi 2 m. Caùc soâng raïch trong huyeän quanh co, uoán khuùc. Ñòa hình cuûa huyeän coù daïng loøng chaûo taïo thaønh caùc khu vöïc ñaàm laày, caùc khu chöùa nöôùc saâu trong noäi ñoàng. Caùc soâng raïch coù nhöõng baõi boài roäng lôùn. Khi nöôùc lôùn caû vuøng roäng ñeàu ngaäp nöôùc meânh moâng. Chæ coù nhöõng daûi caây röøng môùi xaùc ñònh ñöôïc ñaâu laø bôø, ñaâu laø soâng. Coù nhieàu raïch ngaàm. Caùc raïch naøy chæ hieän ra khi nöôùc ñaõ ruùt coøn trô baõi soâng. Coù nhieàu soâng raïch khi roøng saùt khoâng coù nöôùc. 3.1.4.2 Ñaëc tröng doøng chaûy Soâng, raïch huyeän Caàn Giôø chòu aûnh höôûng cuûa cheá ñoä baùn nhaät trieàu khoâng ñeàu cuûa bieån Ñoâng vôùi bieân ñoä lôùn (3 – 4 m). Trong moät ngaøy nöôùc leân hai laàn, xuoáng hai laàn taïo ra doøng chaûy hai chieàu. Caùc ñaëc tröng doøng chaûy thay ñoåi theo thuûy trieàu: nöôùc lôùn hay nöôùc roøng, löng trieàu, chaân trieàu hay ñænh trieàu trong caùc kyø trieàu khaùc nhau (trieàu cöôøng, trieàu trung hay trieàu keùm) vaø thay ñoåi theo muøa (muøa khoâ hay muøa möa) vaø mang tính chu kyø khaù roõ neùt. 3.1.4.3 Ñoä maën Laø nhaân toá quan troïng goùp phaànn hình thaønh vaø phaân boá neân caùc taäp ñoøan caây nöôùc maën, caây nöôùc lôï. Tuy nhieân nhöõng naêm gaàn ñaây söï xaâm nhaäp maën treân ñòa baøn Caàn Giôø coù thay ñoåi do vieäc ngaên doøng cuûa coâng trình thuûy ñieän Trò An. Vaøo muøa khoâ ñoä maën ôû vuøng Baéc Caàn Giôø coù giaûm ñi nhöng vaøo ñaàu vaø cuoái muøa möa (thaùng 6 - 8) do coâng trình ñoùng ñaäp ñeå tích nöôùc, löôïng nöôùc veà haï löu giaûm do ñoù nöôùc bieån truyeàn saâu vaøo ñaát lieàn, ñoä maën taêng leân. Vaøo muøa khoâ ranh giôùi ñoä maën 19% bò ñaåy luøi veà haï löu döôùi ranh giôùi hieän nay khoaûng 2-3Km theo chieåu daøi soâng, nhöng vaøo muøa möa ranh giôùi ñoä maën 3,5% vöôït leân treân ñöôøng giôùi haïn hieän nay. Nhö vaäy roõ raøng thuûy ñieän trò An khi vaän haønh vaø sau naøy laømoät soá thuûy ñieän khaùc treân thöôïng nguoàn soâng Ñoàng Nai nhö Thaùc Mô ñaõ ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 33 vaø seõ aûnh höôûng roõ reät ñeán caùc vuøng phía Baéc huyeän, nhöng vuøng phía Nam vaãn khoâng thay ñoåi vaãn chòu söï chi phoái cuûa cheá ñoä trieàu bieån ñoâng. 3.1.5 Thoå nhöôõng Röøng ngaäp maën Caàn Giôø ñöôïc hình thaønh treân lôùp traàm tích ñaàm laày bieån coù nguoàn goác töø nhöõng vuõng vònh, nhöõng vuøng bieån caïn ven theàm luïc ñòabò vuøi laáp maø thaønh. Khi bieån ruùt (haøng ngaøn naêm tröôùc ñaây) röøng ngaäp maën do ñaëc tính thích nghi laø chuyeån hoùa ñöôïc löu huøynh trong nöôùc bieån thaønh caùc hôïp chaát höõu cô söû duïng cho quaù trình sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa chuùng ñaõ toàn tai vaø phaùt trieån. Khi bieån tieán daûi röøng ngaäp maën nguyeân sinh naøy bò vuøi laáp, quaù trình naøy hieän nay coù theå tìm ra qua daáu veát nhieàu caây to tìm thaáy choân vuøi ôû ñoä saâu vaøi meùt ôû Caàn Giôø, löu huøynh ñöôïc phoùng thích ra duôùi daïng khoùang. Trong moâi tröôøng nöôùc lôï coù chöùa saét, nhoâm döôùi caùc lôùp traàm tích, keát hôïp vôùi löu huøynh taïo thaønh taàng buøn giaøu pyrite. Ñaây chính laø vaät lieäu sinh pheøn. Taàng coù chöùa vaät lieäu sinh pheøn goïi laø taàng sinh pheøn. ÔÛ Caàn Giôø haàu heát ñaát ñai (tröø caùc gioàng ven bieån) ñeàu coù taàng seùt chöùa pyrite naèm ôû ñoä saâu khaùc nhau, phoå bieán laø töø 20-80cm caùch maët ñaát, haøm löôïng SO32- trong taàng naøy thöôøng vaøo khoûang 3-8% (Töï, 1996). Söï hình thaønh taàng sinh pheøn laø ñaëc ñieåm cô baûn cuûa quaù trình hình thaønh ñaát vuøng cöûa soâng ven bieån, nôi toàn taïi caùc ñaàm laày ngaäp maën. Theo L.V.Töï (1996) khoâng keå dieän tích soâng raïch, moät ít ñaát gioàng caùt ven bieån, ñaát phuø sa treân neàn pheøn, nhieãm maën muøa khoâ… daønh cho saûn xuaát coâng nghieäp troàng caây aên traùi, thì toøan boä röøng ngaäp maën Caàn Giôø phaùt trieån treân caùc loaïi ñaát pheøn maën, dieän tích 42,945 ha chieám 22,42% quyõ ñaát noâng nghieäp ngoaïi thaønh thaønh phoá Hoà Chí Minh cuï theå: • Ñaát maën, pheøn tieàm taøng, taàng sinh pheøn saâu, ngaäp maën theo con nöôùc :370 ha. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 34 • ðaát maën, pheøn tieàm taøng, taàng sinh pheøn saâu, ngaäp maën theo con nöôùc: 2.570ha • Ñaát maën, pheøn tieàm taøng, taàng sinh pheøn noâng, ngaäp maën theo con nöôùc 2.390 ha. • Ñaát maën, pheøn tieàm taøng, taàng sinh pheøn noâng, nhieàu baõ höõu cô, ngaäp maën theo con nöôùc 4.870 ha. • Ñaát maën, pheøn tieàm taøng, taàng sinh pheøn saâu, ngaäp maën thöôøng xuyeân 3.995 ha. • Ñaát maën, pheøn tieàm taøng, taàng sinh pheøn saâu, nhieàu baõ höõu cô, ngaäp maën thöôøng xuyeân nöôùc 1.470 ha. • Ñaát maën, pheøn tieàm taøng, taàng sinh pheøn noâng nhieàu baõ höõu cô, ngaäp maën thöôøng xuyeân 27.2800 ha 3.2 Taøi nguyeân thieân nhieân – sinh vaät Hình 2: Söï phaân taàng cuûa röøng ngaäp maën Caàn Giôø Haàu heát röøng ngaäp maën ñaõ bò huyû dieät trong chieán tranh, hieän ñang ñöôïc khoâi phuïc vaø baûo veä raát toát vaø ñang trôû thaønh moät trong nhöõng khu röøng ngaäp maën ñeïp nhaát Ñoâng Nam AÙ. Vieäc thieát laäp Khu döï tröõ sinh quyeån Caàn Giôø laø yeâu ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 35 caàu caáp thieát ñeå baûo toàn moät loaïi heä sinh thaùi ñaëc bieät veà khaû naêng chòu ñöïng vaø phuïc hoài cuûa ña daïng sinh vaät sau khi bò taùc ñoäng naëng neà trong chieán tranh. Trong Khu döï tröõ sinh quyeån Caàn Giôø coù tôùi 440 loaøi ñoäng vaät goàm 63 loaøi phieâu sinh, 45 loaøi caù, 37 loaøi chim, 8 loaøi boø saùt, löôõngtheâ, thuù trong ñoù coù moät soá loaïi quyù hieám nhö: Saáu hoa caø, raùi caù loâng möôït, boà noâng chaân xaùm, choàn, caùo, raén, traên... Hoa Traùi Hình 3, 4, 5: Veït duø boâng ñoû (Bruguiera gymnorrhiza L) vôùi hoa vaø traùi cuûa caây Thöïc vaät ôû ñaây coù khoaûng 72 loaøi thöïc vaät ngaäp maën vaø raát nhieàu loaøi thöïc vaät khaùc. Soá löôïng ñoäng thöïc vaät treân cho ta thaáy söï ña daïng sinh vaät cuûa moät moâi tröôøng chuyeån tieáp giöõa ñaát lieàn vaø bieån. Ñaây laø heä sinh thaùi coù naêng suaát sinh hoïc cao nhaát trong caùc heä sinh thaùi, nôi hoäi tuï caû ña daïng sinh vaät bieån vaø ñaát lieàn. Ñaây chính laø moät phoøng thí nghieäm soáng ñeå nghieân cöùu veà khaû naêng chòu ñöïng, phuïc hoài cuûa caùc toå hôïp gen, khaû naêng phaùt taùn vaø ñònh cö cuûa caùc daïng soáng vaø naêng suaát sinh saûn sau khi bò ñaûo loän bôûi taùc ñoäng cuûa con ngöôøi. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 36 Hình 6, 7, 8, 9: Moät soá loaøi thöïc vaät cuûa RNMCG Veït truï Ñöng R.Mucronata Lamrk Ñöôùc ñoâi Rhizophora apiculata BL Giaù (Laù ñoû) Excoecaria agallocha L ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 37 Theo keát quaû ñieàu tra cuûa Nguyeãn Boäi Quyønh naêm 1997, khu heä thöïc vaät röøng ngaäp maën Caàn Giôø coù 42 loaøi thuoäc 36 chi, 24 hoï. So vôùi caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ thì haàu heát caùc loaøi thöïc vaät chuû yeáu cuûa röøng ngaäp maën nhieät ñôùi ñeàu coù maët ôû röøng Caàn Giôø. Traùi Hoa Hình 10, 11, 12 : Maám ñen (A. officinalis L), hoa vaø traùi cuûa caây Theo Hoaøng Ñöùc Ñaït, khu heä ñoäng vaät röøng ngaäp maën Caàn Giôø ñaõ ñöôïc phuïc hoài nhö sau: Khu heä ñoäng vaät khoâng xöông soáng, thuûy sinh coù 70 loaøi, thuoäc 44 hoï (Cua bieån, toâm suù, toâm baïc, toâm theû, soø huyeát...), phaân boá haàu heát ôû löu vöïc caùc con soâng, vuøng truõng trong röøng; khu heä caù coù 137 loaøi, thuoäc 39 hoï (Caù chìa voâi, caù ñöôøng, caù ngaùt, caù boâng lau, caù döùa....), phaân boá treân caùc soâng raïch nöôùc lôï; khu heä löôõng theâ, boø saùt coù 9 loaøi löôõng theâ, 31 loaøi boø saùt (Kyø ñaø nöôùc, hoå mang chuùa, traên gaám …) soáng trong caùc khu röøng môùi phuïc hoài, daøy kín; khu heä chim coù 130 loaøi, 47 hoï, 17 boä (Boà noâng chaân xaùm, dieäc xaùm, vaïc, giaø ñaõy, giang sen…), thöôøng thaáy ôû caùc ñaàm nöôùc trong röøng; khu heä thuù coù 19 loaøi thuù, thuoäc 13 hoï, 7 boä (Heo röøng, meøo röøng, khæ ñuoâi daøi, caày voøi ñoám, nhím, raùi caù...) phaân boá ôû caùc khu röøng raäm. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 38 Hình 13, 14, 15: Caùc loaøi ñoäng vaät soáng trong RNMCG Meøo caù Felis viverrina Bennett Caày Viverridae Raùi caù Lutra lutra ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 39 Hình 16: Moät loaøi chim nöôùc soáng taïi Caàn Giôø 3.3 Ñaëc ñieåm kinh teá - xaõ hoäi Caàn Giôø 3.3.1 Ñaëc ñieåm daân cö Daân soá trong toaøn huyeän tính ñeán cuoái naêm 2000 laø 58.500 ngöôøi vôùi khoaûng 11.400 hoä daân taäp trung chuû yeáu thò traán Caàn Thaïnh, caùc trung taâm xaõ doïc theo ñöôøng giao thoâng. Tyû leä taêng daân soá töï nhieân ôû Caàn Giôø hieän nay laø khoaûng 1,4%/naêm giaûm raát nhieåu so vôùi tröôùc ñaây. Maät ñoä daân cö trung bình cuûa huyeän thuoäc loaïi thöa nhaát ôû caùc tænh phía Nam (83 ngöôøi/km2). Daân cö ñöôïc boá trí theo cuïm nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc dòch vuï giaùo duïc, y teá, vaên hoùa vaø naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng. Nguoàn lao ñoäng cuûa huyeän coù 35.000 ngöôøi chieám tyû leä khaù cao so vôùi daân soá (gaàn 60%). Tuy nhieân löïc löôïng lao ñoäng khaù doài daøo naøy chöa ñöôïc khai thaùc heát, soá ngöôøi chöa coù vieäc laøm oån ñònh coøn khaù cao, chieám khoaûng 25% löïc löôïng lao ñoäng. Lao ñoäng trong ngaønh ngö nghieäp chieám phaàn lôùn nhaát (treân 10.500 ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 40 ngöôøi). Lao ñoäng trong ngaønh noâng nghieäp gaàn 7.000 ngöôøi vaø ngaønh coâng nghieäp laø khoaûng 2.300 ngöôøi. Moät ñaëc ñieåm ñaùng quan taâm trong cô caáu löïc löôïng lao ñoäng cuûa huyeän laø tuy dieän tích röøng vaø ñaát röøng raát lôùn nhöng soá lao ñoäng thuoäc ngaønh laâm nghieäp chæ khoaûng 850 ngöôøi (chieám chæ gaàn 3% toång lao ñoäng). 3.3.2 Ñaëc ñieåm kinh teá 3.3.2.1 Ngö nghieäp Ñaõ töø nhieàu naêm nay, kinh teá bieån ñoái vôùi Caàn Giôø ñoùng vai troø quan troïng nhaát vaø laø ñoäng löïc cho söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, giöõ vai troø ñaëc bieät quan troïng ñoái vôùi kim ngaïch xuaát khaåu thuûy saûn huyeän. Naêm 2000 toång saûn löôïng ngö nghieäp (keå caû ñaùnh baét vaø nuoâi troàng) ñaït 44.800 taán thuûy haûi saûn caùc loaïi (taêng 42% so vôùi naêm 1999) vôùi giaù trò saûn xuaát ñaït 471.250 trieäu ñoàng. Saûn löôïng caùc loaïi haûi saûn chính goàm: toâm xuaát khaåu laø 901 taán, nhuyeãn theå (chuû yeáu laø ngheâu) – 17.608 taán, caùc loaøi haûi saûn khaùc – 26.292 taán. Nhöõng tieàm naêng veà ngö nghieäp hieän ñang ñöôïc khai thaùc chuû yeáu goàm khai thaùc bieån vaø nuoâi troàng thuûy saûn. Khai thaùc bieån Caùc baõi caù vaø ngö tröôøng ñöôïc xaùc ñònh laø khai thaùc chính cuûa Caàn Giôø naèm trong vuøng bieån Ñoâng Nam Boä , coù 05 baõi caù, 04 baõi toâm, 03 baõi möïc ñang ñöôïc ñaùnh baét khai thaùc. Saûn löôïng ñaùnh baét haøng naêm ñaït khoaûng 11.000 taán, chieám 53% saûn löôïng thuûy saûn cuûa toaøn huyeän, trong ñoù coù khoaûng 8.000 taán caù thöïc phaåm, 3.000 taán caù taïp, 700 taán toâm, 300 taán caù coù khaû naêng xuaát khaåu. Hoaït ñoäng ñaùnh baét taïi Caàn Giôø goàm ñaùnh baét xa bôø, gaàn bôø vaø treân soâng raïch. Hoaït ñoäng ñaùnh baét xa bôø ñöôïc huyeän quan taâm phaùt trieån (coù khoaûng 105 chieác vôùi toång coâng suaát 21.550 CV), hoã trôï voán cho caùc hoä ñaàu tö phöông tieän ñaùnh baét xa bôø. Tuy nhieân hieän ñang coù xu höôùng moät soá hoä daân khoâng tích cöïc ñaàu tö theo phöông tieän ñaùnh baét xa bôø. So vôùi naêm 1999 naêng löïc ñaùnh baét giaûm (10% naêm 2000 so vôùi naêm 1999), chu kyø hoaït ñoäng giaûm (8 chuyeán/phöông ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 41 tieän/naêm). Lôïi nhuaän thu ñöôïc thöôøng khoaûng 10-30% doanh thu. So vôùi hieäu quaû cuûa nuoâi troàng thuûy saûn hieän nay taïi Caàn Giôø laø khoaûng 40-60% voán ñaàu tö thì hieäu quaû cuûa ñaùnh baét xa bôø coù veû nhö thaáp hôn nhieàu. Coù theå ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân laøm cho hoaït ñoäng ñaùnh baét xa bôø giaûm xuoáng trong naêm qua (2000). Caùc ngheà ñaùnh baét ven bôø hoaït ñoäng oån ñònh vôùi nhieàu hình thöùc ña daïng. Soá phöông tieän ñaùnh baét ven bôø vaø gaàn bôø khaù phong phuù bao goàm khoaûng 540 chieác ghe maùy caùc loaïi, 998 khaåu ñaùy caùc loaïi. Ngheà ñaùy coù chieàu höôùng gia taêng taïi caùc cöûa bieån thuoäc vuøng quaûn lyù cuûa tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu. Hoaït ñoäng ñaùnh baét gaàn bôø vaø taïi caùc cöûa soâng tuy taïo coâng aên vieäc laøm vaø thu nhaäp cho moät boä phaän quan troïng cuûa ngöôøi daân Caàn Giôø nhöng seõ coù theå aûnh höôûng tieâu cöïc cho nguoàn lôïi thuûy saûn vuøng cöûa soâng. Theo ñaùnh giaù cuûa nhieàu ngö daân thì soá löôïng vaø chaát löôïng haûi saûn ñaùnh baét ñöôïc caøng ngaøy caøng keùm. Xu höôùng chuyeån ñoåi hôïp lyù sang nuoâi troàng thuûy saûn, giaûm aùp löïc ñaùnh baét ven bôø vaø vuøng cöûa soâng caàn ñöoïc khuyeán khích vaø hoã trôï. 3.3.2.2 Nuoâi thuyû saûn Hai loaïi thuûy saûn chuû yeáu ñöôïc nuoâi taïi Caàn Giôø laø nuoâi ngheâu, soø huyeát vaø nuoâi toâm suù. Hieän nay ôû Caàn Giôø coù 2.000 ha ñaát baõi bieån ñang nuoâi ngheâu vaø gaàn 500 ha ñaát baõi boài ven soâng nuoâi soø huyeát. Dieän tích baõi nuoâi ngheâu ñang coù xu höôùng tieáp tuïc gia taêng. Nhìn chung ngheâu thòt nuoâi taïi Caàn Giôø coù söïc taêng tröôûng oån ñònh, ñaït kích côõ thu hoaïch theo ñuùng chu kyø nuoâi. Hoaït ñoäng nuoâi ngheâu vaø thu hoaïch ngheâu trong nhöõng naêm vöøa qua ñaõ taïo vieäc laøm oån ñònh cho moät löïc löôïng lao ñoäng nhaøn roãi taïi ñòa phöông. Tuy nhieân, do giaù ngheâu thöông phaåm coøn thaáp, söùc mua chaäm neân saûn löôïng saûn xuaát ngheâu coøn khieâm toán (ñeán cuoái naêm 2000 chæ ñaït 17.600 taán so vôùi 24.000 taán ñeà ra theo keá hoaïch). Ngheà nuoâi soø huyeát coøn môùi (chæ thaû 40 ha) do giaù gioáng cao vaø khan hieám. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 42 Trong hai naêm 1999-2000 ngheà nuoâi toâm suù phaùt trieån laïi taïi Caàn Giôø raát raàm roä. Keát thuùc vuï 1999-2000 (thaùng 3/2000) coù 440 ha maët nöôùc ñöôïc ñöa vaøo nuoâi toâm, trong ñoù luaân canh treân ruoäng muoái –193 ha, ruoäng luùa –174 ha, trong ao noåi 73 ha. Naêng suaát nuoâi toâm treân ruoäng muoái 257 kg/ha, treân ruoäng luùa 350 kh/ha, trong ñaàm 979 kg/ha. Keát quaû thu hoaïch ñaït laõi töø 40-60% voán ñaàu tö. Vieäc ñöôïc muøa toâm trong caùc vuï gaàn ñaây ñang taïo neân moät phong traøo nuoâi toâm thaâm canh vôùi ñaàu tö kyõ thuaät nuoâi hieän ñaïi. Caû huyeän coù 1696 hoä nuoâi toâm. Nhieàu dieän tích ñaát luùa khoâng hieäu quaû ñaõ vaø ñang ñöôïc chuyeån thaønh caùc ñaàm toâm coâng nghieäp. Hình 17: Nuoâi toâm ôû Caàn Giôø Tuy nhieân naêng suaát toâm chöa oån ñònh, nguy cô cheát toâm haøng hoaït vaãn chöa ñöôïc xaùc ñònh. Coù theå keát luaän laø nuoâi toâm vaø nuoâi ngheâu ñang vaø seõ laø nguoàn lôïi kinh teá chính cuûa phaàn lôùn caùc hoä daân ôû Caàn Giôø, phuø hôïp vôùi ñieàu kieän sinh thaùi vaø trình ñoä cuûa nhaân daân ñòa phöông. Baát kyø söï xaùo troän naøo gaây taùc ñoäng xaáu ñeán ñieàu kieän moâi tröôøng daãn tôùi aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán nguoàn lôïi thuûy saûn Caàn Giôø ñeàu neân bò ngaên caám. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 43 Hình 18, 19: Thu hoïach toâm 3.3.2.3 Noâng nghieäp Taïi Caàn Giôø coù ba loaïi hình saûn xuaát noâng nghieäp chính goàm troàng luùa, troàng coùi vaø caây aên traùi. Troàng luùa Luùa ñöôïc troàng taäp trung ôû boán xaõ: Bình Khaùnh, An Thôùi Ñoâng, Tam Thoân Hieäp, Lyù Nhôn. ÔÛ nhöõng nôi naøy ñaát thöôøng xuyeân bò maën xaâm nhaäp, cho neân haàu heát dieän tích luùa tröôùc ñaây chæ troàng ñöôïc moät vuï. Naêm 1999, toång dieän tích troàng luùa gieo caáy treân ñòa baøn huyeän ñaït 3.687 ha. Trong nhieàu naêm qua naêng suaát luùa taïi Caàn Giôø raát thaáp, naêng suaát chöa bao giôø ñaït quaù 3taán/ha. Naêm 2000 dieän tích gieo caáy giaûm hôn 400ha (so vôí naêm 1999). Tuy nhieân do aùp duïng gioáng luùa môùi treân 60% dieän tích gieo caáy vaø ñaàu tö thuûy lôïi noäi ñoàng neân naêng suaát thu hoaïch caû 2 vuï ñeàu ñaït möùc cao nhaát töø tröôùc ñeán nay (luùa heø thu laø 3,1taán/ha, luùa muøa 3,3taán/ha). Troàng coùi Caàn Giôø coù gaàn 100 ha coùi coù naêng suaát cao, chaát löôïng khaù toát. Naêng suaát thu hoaïch bình quaân ñaït khoaûng 2 taán coùi khoâ/ha. Trong thôøi gian cuoái giaù coùi thöông phaåm coù xu höôùng taêng, ñaëc bieät naêm 2000 giaù coùi taêng khaù ñoät bieán bình quaân töø 70-80% (töø 1.200 – 1.400 ñoàng leân ñeán 700-800 ñoàng/kg). Tuy nhieân vieäc ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 44 tieâu thuï saûn phaåm thöôøng xuyeân khoâng oån ñònh laøm cho caùc hoä troàng coùi khoâng yeân taâm saûn xuaát vaø ñaáy cuõng chính laø nguyeân nhaân ngöôøi daân khoâng daùm ñaàu tö môû roäng dieän tích troàng coùi. Caây aên traùi Caây aên traùi ñöôïc troàng taïi caùc vuøng ñaát cao gaàn bieån chuû yeáu taïi hai xaõ laø Caàn Thaïnh vaø Long Hoøa chuû yeáu laø xoaøi vaø maõng caàu vôùi khoaûng 300 ha trong ñoù dieän tích vöôøn xoaøi chieám phaàn lôùn. So vôùi caùc vuøng troàng caây aên traùi ôû nhöõng nôi khaùc thì naêng suaát vaø thu nhaäp töø caùc vöôøn caây aên traùi taïi Caàn Giôø raát haïn cheá. Coù theå do ñieàu kieän thôøi tieát khoâng thuaän lôïi, thöôøng coù nhöõng ñôït gioù bieån vaø möa sôùm laøm aûnh höôûng ñeán thôøi kyø traùi non neân tyû leä ñaït traùi chín thöôøng thaáp. 3.3.2.4 Chaên nuoâi Do thieáu nguoàn nöôùc ngoït, ñieàu kieän moâi tröôøng vaø haïn cheá veà nguoàn thöùc aên ngaønh chaên nuoâi taïi Caàn Giôø khoâng phaùt trieån. Huyeän chæ ñeà möùc keá hoaïch ñaït 15-17% tyû troïng cô caáu giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp. Tuy nhieân trong nhieàu naêm qua ngheà chaên nuoâi chöa ñaûm baûo caùc ñieàu kieän vaø chöa bao giôø ñaït möùc keá hoaïch naøy. 3.3.2.5 Ngheà muoái Ngheà laøm muoái taïi Caàn Giôø chuû yeáu taäp trung vaøo hai xaõ Lyù Nhôn, Thaïch An vaø thò traán Caàn Thaïnh. Dieän tích ruoäng muoái toaøn huyeän khoaûng 1.400 ha trong ñoù coù moät soá dieän tích muoái ñöôïc hình thaønh trong röøng ngaäp maën. Hieän coù khoaûng 600 hoä (2.230 lao ñoäng) laøm ngheà muoái taïi Caàn Giôø. Naêng suaát muoái raát thaáp, chæ khoaûng 18 taán/ha so vôùi möùc trung bình nhieàu naêm taïi Caàn Giôø laø 53 taán/ha. Ñeå taêng hieäu quaû, moät soá hoä ñaõ tieán haønh luaân canh nuoâi toâm treân ruoäng muoái trong nhöõng thaùng muøa möa vaø ñaït hieäu quaû khaù roõ reät. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 45 3.3.2.6 Laâm nghieäp Toaøn huyeän coù hôn 33.000 ha röøng vaø ñaát röøng. Ngaønh laâm nghieäp cuûa huyeän coù nhieäm vuï chuû yeáu laø baûo veä vaø phaùt trieån röøng phoøng hoä vôùi dieän tích röøng phoøng hoä hieän nay leân ñeán 26.651 ha. Röøng saûn xuaát chæ chieám moät phaàn nhoû (khoaûng 600 ha). Thöïc teá trong nhieàu naêm qua röøng Caàn Giôø phaùt trieån raát toát vaø ñoùng vai troø moâi tröôøng quan troïng ñoái vôùi Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc tænh laân caän, tuy nhieân hieäu quaû kinh teá laâm nghieäp ñoái vôùi ngöôøi daân Caàn Giôø chöa roõ neùt. Soá lao ñoäng laâm nghieäp taïi Caàn Giôø chieám tyû leä töông ñoái nhoû, chæ gaàn 3% toång lao ñoäng toaøn huyeän. Do phaùt trieån maïnh vaø coù tính töï phaùt ngaønh nuoâi toâm, röøng phoøng hoä Caàn Giôø ôû moät soá khu vöïc ñang bò xaâm phaïm. Hieän nay ñaõ coù 250 ha ñaàm toâm trong röøng (nhieàu nhaát laø ôû Lyù Nhôn, Tam Thoân Hieäp, Thaïch An). Trong töông lai xu höoùng laán röøng ñeå nuoâi toâm seõ phaùt trieån neáu khoâng coù bieän phaùp quy hoaïch moâi tröôøng vaø ngaên chaën. 3.3.2.7 Thöông maïi dòch vuï Ngaønh kinh doanh thöông maïi-dòch vuï taïi Caàn Giôø chöa phaùt trieån so vôùi caùc quaän huyeän khaùc cuûa Thaønh phoá. Do ñôøi soáng vaø thu nhaäp cuûa ngöôøi daân chöa cao neân söùc mua haïn cheá. Giaù trò saûn xuaát ngaønh thöông nghieäp dòch vuï (keå caû du lòch) naêm 2000 chæ khoaûng 90 tyû ñoàng (giaù hieän haønh), chieám 19% toång giaù trò saûn xuaát. Xu höôùng phaùt trieån du lòch Caàn Giôø ñang goùp phaàn thuùc ñaåy ngaønh thöông maïi dòch vuï taïi Caàn Giôø. Caøng ngaøy caøng coù nhieàu caù nhaân, doanh nghieäp tham gia laøm thöông maïi, dòch vuï. Hieän coù khoaûng hôn 900 hoä kinh doanh caù theå. Taïi khu du lòch 30/4 ñaõ hình thaønh moät cuïm dòch vuï töông ñoái lôùn vôùi 68 caù nhaân, hoä vaø toå chöùc kinh doanh tham gia phuïc vuï khaùch du lòch. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 46 3.3.2.8 Du lòch Ngaønh du lòch hieän ñang ñöôïc ñaùnh giaù laø moät theá maïnh cuûa huyeän Caàn Giôø vaø ñang ñöôïc quan taâm phaùt trieån. Du lòch sinh thaùi treân cô sôû lôïi theá cuûa röøng ngaäp maën Caàn Giôø ñöôïc xem laø höôùng chuû ñaïo. Tuy nhieân trong nhöõng naêm qua hoaït ñoäng du lòch vaãn ñang ôû möùc caàm chöøng, thaêm doø vaø thöû nghieäm chöù chöa thu ñöôïc hieäu quaû kinh teá roõ reät. Caùc ñòa ñieåm thu huùt khaùch du lòch chính döï kieán laø khu du lòch 30/4 doïc theo baõi bieån; Laâm Vieân Caàn Giôø vaø khu du lòch Vaøm Saùt. Löôïng khaùch du lòch ñeán Caàn Giôø taêng roõ reät so vôùi nhöõng naêm tröôùc ñaây (naêm 2000 taêng leân ñeán 2.000.000 löôït khaùch nhöng vaãn laø con soá khieâm toán so vôùi nhöõng ñieåm du lòch khaùc. Maëc duø Khu du lòch 30/4 ñaõ hình thaønh moät baõi taém vôùi haøng chuïc hoä kinh doanh nhöng löôïng khaùch ñeán ñaây khoâng nhieàu do caûnh quan vaø chaát löôïng nöôùc bieån khoâng toát. Hình 20: Ñaàm caù saáu, moät trong nhöõng nôi tham quan khaù thuù vò cho du khaùch ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 47 Hình 21: RNMCG laø nôi cö truù cuûa nhieàu loaøi dôi Hình 22: Moät soá loaøi chim nöôùc soáng ôû Caàn Giôø 3.3.2.9 Coâng nghieäp-tieåu thuû coâng nghieäp (CN-TTCN) CN-TTCN khoâng phaûi laø ngaønh chuû ñaïo neân hoaït ñoäng coâng nghieäp ôû Caàn Giôø khoâng phaùt trieån maïnh, toång giaù trò saûn xuaát CN-TTCN naêm 1999 chæ ñaït khoaûng 16 tyû vaø naêm 2000 laø 25 tyû. Saûn xuaát muoái hoät ñöùng ñaàu trong toång giaù trò ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 48 saûn löôïng, chieám 80%. Cô caáu ngaønh ngheà ñôn giaûn goàm söûa chöõa taøu thuyeàn, saûn xuaát nöôùc ñaù, saûn xuaát muoái hoät, cheá bieán haûi saûn. Caùc cô sôû saûn xuaát ñeàu coù quy moâ nhoû thuoäc tö doanh. Coâng nghieäp quoác doanh chæ chieám 2,67% giaù trò saûn xuaát CN-TTCN. Huyeän ñang noå löïc ñaåy maïnh ngaønh coâng nghieäp theo höôùng taêng cöôøng coâng nghieäp cheá bieán haûi saûn, khai thaùc lôïi theá veà nguoàn nguyeân lieäu haûi saûn saún coù taïi ñòa phöông. Theo quy hoaïch phaùt trieån KT-XH cuûa TP.HCM, moät soá cuïm CN nhoû seõ ñöôïc xaây döïng ôû Bình Khaùnh, Daàn Xaây (Haøo Voõ) vaø Caàn Thaïnh chuû yeáu phuïc vuï cheá bieán thuûy saûn vaø haäu caàn cho giao thoâng thuûy, caûng caù. 3.4 Cô sôû haï taàng 3.4.1 Giao thoâng vaän taûi Töø nhieàu naêm tröôùc heä thoáng ñöôøng boä Caàn Giôø keùm phaùt trieån laø trôû ngaïi lôùn cho vieäc phaùt trieån KT-XH huyeän Caàn Giôø . Hieän nay heä thoáng ñöôøng boä ñaõ caûi thieän raát nhieàu, truïc ñöôøng chính Nhaø Beø - Caàn Giôø daøi 36 km ñaõ hoaøn thaønh ñöa vaøo söû duïng töø naêm 1985. Con ñöôøng naøy vaãn ñang tieáp tuïc ñöôïc ñaàu tö xaây döïng, Döï aùn traûi nhöïa ñöôøng Nhaø Beø-Caàn Giôø vaø xaây döïng caàu Daàn Xaây ñaõ hoaøn thaønh cô baûn hoaøn thaønh. Caùc ñöôøng noâng thoân cuõng ñöôïc hình thaønh vôùi chaát löôïng töông ñoái toát noái lieàn caùc aáp veà trung taâm huyeän vaø thaønh phoá. Hieän coù 6/7 xaõ coù ñöôøng boä vôùi toång chieàu daøi 150 km, chæ coù xaõ ñaûo Thaïnh An vaãn phaûi qua laïi baèng ñöôøng thuûy. 3.4.2 ðieän naêng vaø thoâng tin lieân laïc Töø naêm 1990, Caàn Giôø ñaõ coù ñieän löôùi quoác gia. Tính ñeán nay coù 5.300 hoä daân ñöôïc söû duïng maïng löôùi ñieän quoác gia, neáu tính caû caùc hoä maéc chung thì coù 83% hoä ñaõ coù ñieän söû duïng. Heä thoáng thoâng tin lieân laïc veà cô baûn ñaõ ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu thoâng tin lieân laïc ôû khaép huyeän. Tyû leä caùc hoä daân coù ñieän thoaïi taêng nhanh, trung bình 10 hoä coù moät ñieän thoaïi. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 49 3.4.3 Cung caáp nöôùc Cho ñeán nay caáp nöôùc vaãn laø vaán ñeà nan giaûi nhaát ñoái vôùi huyeän Caàn Giôø. Nguoàn nöôùc ngoït duøng cho sinh hoaït vaø saûn xuaát hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo nguoàn cung caáp töø beân ngoaøi bao goàm nöôùc maùy töø thaønh phoá vaø nöôùc ngaàm töø Ñoàng Nai baèng xe boàn, xaø lan cho hôn 1.100 hoä daân taïi xaõ Caàn Thaïnh. Giaù nöôùc hieän nay vaãn raát cao, töø 15.000-30.000ñoàng/m3 tuøy vaøo ñòa ñieåm xa hay gaàn nguoàn nöôùc. Thaønh phoá, huyeän vaø caùc ñôn vò nghieân cöùu khoa hoïc ñaõ coù nhieàu noå löïc tìm giaûi phaùp giaûm giaù thaønh vaø ñaûm baûo ñuû nöôùc ngoït cho Caàn Giôø. Döï aùn laép ñaët ñöôøng oáng nöôùc ngoït töø thaønh phoá hay töø Ñoàng Nai sang vaãn naèm trong giai ñoaïn nghieân cöùu vaø khoù coù khaû naêng thöïc hieän ñöôïc trong giai ñoaïn 2001-2003. 3.5 Chaát löôïng cuoäc soáng, vieäc laøm vaø thu nhaäp của người dân Cần Giờ So vôùi caùc huyeän ngoaïi thaønh khaùc cuûa TP.Hoà Chí Minh thì coù theå ñaùnh giaù chaát löôïng cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân Caàn Giôø coøn ôû möùc thaáp. Soá lao ñoäng chöa coù vieäc laøm oån ñònh vaãn khaù nhieàu, bình quaân ñaàu ngöôøi haøng thaùng ôû möùc thaáp, 350.000ñoàng/thaùng. Trong khi ñoù giaù caû chi phí cho sinh hoaït haøng ngaøy ôû khu vöïc naøy töông ñoái cao (giaù gaïo, rau, caáp nöôùc, ñoà duøng) so vôùi nhöõng nôi khaùc coù cuøng möùc thu nhaäp. Tyû leä hoä ngheøo taïi Caàn Giôø coøn khaù cao. Toaøn huyeän coù 4.380 hoä ngheøo, chieám tyû leä 38% soá hoä trong huyeän. 3.6 Y teá - giaùo duïc 3.6.1 Dòch vuï y teá Ngaân saùch chi haøng naêm cho ngaønh y teá bình quaân 4 tyû ñoàng. Dòch vuï y teá ñaûm baûo cô baûn dòch vuï söùc khoûe cho ngöôøi daân, toaøn huyeän hieän coù. - 1 beänh vieän mieãn phí: 50 giöôøng - 3 phoøng khaùm khu vöïc - 7 traïm y teá xaõ (4/7 xaõ coù baùc só) ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 50 - Toång soá caùn boä coâng nhaân vieân y teá 156 trong ñoù: 17 baùc só, 29 y só, 28 nöõ hoä sinh 3.6.2 Giaùo duïc ñaøo taïo Heä thoáng giaùo duïc taïi huyeän veà cô baûn ñaõ hoaøn chænh coù caû nhaø treû, maãu giaùo, caáp I, II, III. Tuy nhieân, huyeän Caàn Giôø vaãn coøn nhieàu vaán ñeà haïn cheá trong ngaønh giaùo duïc ñaøo taïo. Soá treû em chöa ñeán tröôøng hoaëc nghæ hoïc sôùm do hoaøn caûnh gia ñình coøn khaù nhieàu. Hieän nay toaøn huyeän coøn coù khoaûng 1.845 em töø 6 - 14 tuoåi chöa ñöôïc ñeán tröôøng. Maëc duø ñaõ coù tröôøng caáp III nhöng soá löôïng coøn quaù ít (chæ coù 2 tröôøng taïi Bình Khaùnh vaø Caàn Thaïnh), soá giaùo vieân daïy caáp III coøn thieáu. Maët baèng vaên hoùa cuûa daân cö coøn thaáp. Tính ñeán cuoái naêm 2000 möùc hoïc vaán cuûa ngöôøi daân trong huyeän ñöôïc ñaùnh giaù laø lôùp 5. Trung taâm daïy ngheà cuûa huyeän hoaït ñoäng khoù khaên do thieáu kinh nghieäm ñieàu haønh, cô sôû vaät chaát vaø giaûng vieân. Ñeà taøi nghieân cöùu troàng thöû nghieäm moät soá caây röøng ngaäp maën treân ñaát cao (ít ngaäp trieàu) ôû huyeän Caàn Giôø thaønh phoá Hoà Chí Minh, chuû nhieäm Traàn Vieát Ngöõ (2002). 3.7 Lôïi ích kinh teá vaø moâi tröôøng cuûa RNMCG Theo UÛy ban Quoác gia Con ngöôøi vaø Sinh quyeån Vieät Nam (MAB), RNMCG ñöôïc xem laø khu röøng phuïc hoài ñeïp nhaát Ñoâng Nam AÙ, ñaëc bieät coøn raát ít treân theá giôùi. Röøng ngaäp maën ôû ñaây coù nhöõng toå hôïp gen ñaëc bieät coù theå soáng vaø phaùt trieån toát trong ñieàu kieän nöôùc maën, ngaäp nöôùc trieàu maø caùc loaïi caây khaùc khoâng theå soáng ñöôïc. Moät öu theá nöõa laø RNMCG naèm trong moät thaønh phoá coâng nghieäp, ñoâng daân cö, thuaän lôïi ñeå phaùt trieån du lòch, giaùo duïc, hôïp taùc quoác teá cuõng deã daøng hôn so vôùi röøng ngaäp maën ôû Caø Mau vaø nhieàu nôi khaùc. Theo Nguyeãn Cao Trí (2004), lôïi ích cuûa röøng, tröôùc heát phaûi keå ñeán saûn phaåm truyeàn thoáng laø goã, cuûi. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 51 • Töø khi khoâi phuïc thaønh coâng röøng ngaäp maën Caàn Giôø, coâng taùc tæa thöa chaêm soùc röøng troàng ñaõ thu ñöôïc haøng chuïc ngaøn ster cöø cuûi, goùp phaàn ñaùng keå vaøo vieäc cung caáp chaát ñoát, laøm nhaø ôû, laùn traïi cho nhaân daân trong vuøng. • Ngoaøi vieäc cho goã cuûi, caây röøng ngaäp maën coøn coù theå laøm boät giaáy, vaùn gheùp, vaùn daêm, voû caây saûn xuaát tanin duøng trong thuoäc da, nhuoäm vaûi löôùi, laøm keo daùn, caây phuïc hoài nhanh vaø coù theå khai thaùc laâu daøi. • Ngoaøi caây goã, coøn coù caây döøa nöôùc raát quen thuoäc vôùi ñôøi soáng ngöôøi daân trong vuøng, laù lôïp nhaø raát toát. Coù theå troàng döøa nöôùc ñeå laáy nhöïa caây cheá bieán thaønh ñöôøng, 01 heùc ta coù theå saûn xuaát ñöôïc 5-7 taán ñöôøng/naêm. Nhieàu loaøi caây trong röøng ngaäp maën coù theå laøm thuoác nhö caây oâ roâ, caây löùc, caây chuøm goïng, caây xu, caây quao… • Ñoái vôùi caùc vuøng röøng ngaäp maën, moät nguoàn lôïi quan troïng khaùc phaûi keå ñeán laø nguoàn lôïi thuûy saûn, nhö ñaõ noùi ôû treân, röøng Caàn Giôø raát doài daøo toâm caù, coù nhieàu loaøi coù giaù trò kinh teá raát cao nhö caù muù, caù cheõm, caù ñöôøng, caù döùa, caù ngaùt, lòch cuû, toâm theû, toâm suù, cua gaïch soong, ngheâu, soø huyeát… Nhôø coù röøng, vôùi nguoàn thöùc aên doài daøo vaø heä thoáng reã caây chaèng chòt laø moâi tröôøng soáng thuaän lôïi vaø laø nôi sinh ñeû truù nguï cuûa caùc loaøi thuûy saûn toâm, cua, caù, ngheâu, soø, nhôø ñoù maø nguoàn gioáng cuûa chuùng cuõng cao hôn ôû nhöõng nôi khoâng coù röøng. Töø khi röøng ñöôïc phuïc hoài, saûn löôïng thuûy saûn khai thaùc ñöôïc ngaøy caøng taêng, trong ñoù ngheà nuoâi ngheâu, soø, ngheà nuoâi toâm suù phaùt trieån nhanh, goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá noâng nghieäp taïi ñòa phöông, phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, xoaù ñoùi giaûm ngheøo vaø caûi thieän ñôøi soáng cuûa nhaân daân. • ÔÛ vuøng cöûa soâng, caùc loaøi caây maém, baàn moïc daøy ñaëc vôùi heä thoáng reã chaèng chòt taïo ñieàu kieän cho vieäc laéng tuï phuø sa nhanh, hình thaønh caùc baõi boài môùi, caùc haït gioáng vaø maàm caây töø trong röøng troâi ra ñöôïc reã caây giöõ laïi phaùt trieån thaønh röøng laøm phong phuù theâm quaàn theå thöïc vaät môùi. Keát quaû laø dieän tích ñaát ñöôïc môû roäng cuøng vôùi röøng caây môùi hình thaønh. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 52 • Beân caïnh caùc lôïi ích truyeàn thoáng keå treân, lôïi ích veà moâi tröôøng sinh thaùi laø raát to lôùn. Röøng Caàn giôø ñöôïc meänh danh laø “laù phoåi xanh” cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh, röøng coù taùc duïng haáp thuï khí ñoäc haïi thaûi ra töø saûn xuaát coâng nghieäp vaø khoùi xe maùy, ñoàng thôøi traû laïi cho moâi tröôøng döôõng khí oxy caàn thieát cho quaù trình soáng cuûa con ngöôøi, loïc nöôùc thaûi töø caùc quaän noäi thaønh ñoå veà, laøm giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø vuøng phuï caän. Röøng coù taùc ñoäng raát roõ ñeán khí haäu trong vuøng, röøng laøm cho khí haäu trôû neân maùt meõ hôn, vaø möùc cheânh leäch nhieät ñoä giöõa ngaøy vaø ñeâm ít hôn. So saùnh thöïc teá taïi Caàn Giôø tröôùc vaø sau ngaøy khoâi phuïc thaønh coâng röøng, chuùng ta thaáy söï thay ñoåi raát khaùc bieät veà moâi tröôøng khí haäu theo chieàu höôùng thuaän lôïi cho ñôøi soáng vaø saûn xuaát, nay ñi vaøo röøng khoâng khí aám aùp, maùt meõ deã chòu, hít thôû saûng khoaùi loàng ngöïc, ñaëc bieät laø khi vöøa töø noäi thaønh ra Caàn Giôø. Ngaøy nay, huyeän Caàn Giôø vôùi 50% dieän tích laø röøng, caûnh quan töôi ñeïp, khoâng khí trong laønh, mang ñaäm daáu aán lòch söû, raát haáp daãn du khaùch ñeán nghæ ngôi, tham quan, hoïc taäp, nghieân cöùu, thöôûng ngoaïn phong caûnh vaø thöôûng thöùc saûn vaät cuûa röøng ngaäp maën. Röøng ngaäp maën Caàn Giôø ñaõ trôû thaønh moät ñieåm du lòch sinh thaùi lyù töôûng, moät nôi thuaän lôïi ñeå hoïc taäp, nghieân cöùu veà röøng nhieät ñôùi vaø ñieàu ñaëc bieät laø coù moät khu röøng roäng lôùn, naèm beân caïnh moät ñoâ thò lôùn thaønh phoá Hoà Chí Minh. 3.8 Caùc chöông trình GDMT ñaõ trieån khai taïi Caàn Giôø Theo Trung taâm truyeàn thoâng GDMT vaø DLST thuoäc Ban quaûn lí RNMCG, caùc hoaït ñoäng GDMT maø hoï ñaõ thöïc hieän nhö phaùt haønh caùc aán phaåm, aùp phích veà moâi tröôøng, toå chöùc ngaøy chuû nhaät xanh, caùc hoäi thi nhö ”Neùt veõ moâi tröôøng xanh laàn 1” höôùng tôùi caùc ñoái töôïng nhö hoïc sinh, ngöôøi daân sinh soáng taïi Caàn Giôø vaø khaùch du lòch nhaèm muïc ñích giuùp hoï hieåu roõ veà taàm quan troïng cuûa röøng, hình thaønh cho hoï moät yù thöùc töï giaùc baûo veä röøng ngay trong caùc hoaït ñoäng soáng haøng ngaøy cuûa hoï. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 53 3.8.1 Öu ñieåm Qua caùc hoaït ñoäng ñaõ ñöôïc thöïc hieän, keát quaû ñaït ñöôïc cuõng raát khaû quan, ngöôøi daân cuõng ñaõ tích cöïc tham gia, phaàn ñoâng ñaõ hieåu ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc baûo veä RNMCG neân vieäc chaët caây ñeå laáy ñaát laøm ñaàm nuoâi toâm hoaëc saên baét thuù röøng neáu coù thì cuõng khong ñaùng keå. Vaø hoï cuõng ñaõ thay ñoåi thoùi quen soáng haøng ngaøy theo chieàu höôùng toát hôn cho moâi tröôøng nhö vieäc tham gia caùc dòch vuï thu gom raùc taïi ñòa phöông, giaûm löôïng raùc thaûi töø caùc hoaït ñoäng kinh doanh, buoân baùn phuïc vuï ngaønh du lòch giaûm oâ nhieãm cho moâi tröôøng. 3.8.2 Haïn cheá Caùc hoaït ñoäng treân chæ ñöôïc thöïc hieän ôû möùc loàng gheùp laø chuû yeáu, chöa coù haún moät chöông trình GDMT rieâng bieät do khoù khaên veà kinh teá, caùc hoaït ñoäng naøy khoâng ñöôïc toå chöùc thöôøng xuyeân maø phaûi phuï thuoäc vaøo khaû naêng töï coù cuûa Trung taâm. Caùc aán phaåm chuû yeáu laø taäp vôû, caùc tôø thôøi khoùa bieåu cho caùc em treo taïi goùc hoïc taäp cuûa mình vaø chæ coù theå phaùt taëng caùc em hoïc sinh vôùi moät soá löôïng haïn cheá. Maët khaùc, caùc hoaït ñoäng naøy cuõng chæ döøng laïi ôû möùc ñoä laø giuùp ngöôøi daân hình thaønh ñöôïc yù thöùc baûo beä röøng töø caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy nhöng ñoâi luùc vì lí do kinh teá neân hoï saün saøng ñaït lôïi ích cuûa mình leân treân vieäc baûo veä röøng. Do ñoù, caàn coù moät chöông trình hoaøn thieän nhaèm muïc ñích giaùo duïc, naâng cao yù thöùc baûo toàn taøi nguyeân RNMCG cho coäng ñoàng, vöøa mang laïi lôïi ích veà kinh teá cho hoï thì coâng taùc baûo toàn RNM seõ ñaït ñöôïc hieäu quaû toái öu. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 54 CHÖÔNG 4: KEÁT QUAÛ KHAÛO SAÙT VEÀ NHAÄNTHÖÙC, THAÙI ÑOÄ CUÛA NGÖÔØI DAÂN 4.1 Vai troø cuûa RNMCG ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân 4.2 Keát quaû khaûo saùt veà nhaän thöùc, thaùi ñoä cuûa ngöôøi daân trong vieäc baûo veä taøi nguyeân RNMCG 4.3 Nguyeän voïng baûo veä taøi nguyeân cuûa ngöôøi daân Caàn Giôø ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 55 4.1 Vai troø cuûa RNMCG ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân Baûn ñoà 2: Ranh giôùi xaõ Long Hoøa, nôi choïn khaûo saùt Qua vieäc khaûo saùt thöïc teá cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân taïi Caàn Giôø cho thaáy, cuoäc soáng cuûa hoï cuõng coøn phuï thuoäc nhieàu vaøo nguoàn taøi nguyeân RNM. Ña soá nhöõng ngöôøi ñöôïc khaûo saùt cho bieát thu nhaäp cuûa hoï laø nhôø nguoàn taøi nguyeân RNM nhö nuoâi troàng vaø ñaùnh baét thuyû haûi saûn, nhôø caùc hoaït ñoäng du lòch… laø chuû yeáu. Töø khi röøng ñöôïc phuïc hoài, saûn löôïng thuûy saûn khai thaùc ñöôïc ngaøy caøng taêng, trong ñoù ngheà nuoâi ngheâu, soø, ngheà nuoâi toâm suù phaùt trieån nhanh, goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá noâng nghieäp taïi ñòa phöông, phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, xoaù ñoùi giaûm ngheøo vaø caûi thieän ñôøi soáng cuûa nhaân daân. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 56 Vaø cuõng khoâng theå phuû nhaän caùc maët tích cöïc maø hoaït ñoäng du lòch ñaõ mang laïi nhö: • Taïo cô hoäi khuyeán khích baûo veä moâi tröôøng thieân nhieân vaø duy trì nhöõng khu vöïc caàn ñöôïc baûo veä. • Taän duïng ñöôïc nguoàn lao ñoäng ñòa phöông cho caùc chuyeán höôùng daãn tham quan vaø dòch vuï khaùc. Hoaëc coäng taùc vôùi ngöôøi daân veà aên ôû, ñieàu kieän sinh hoaït. • Taïo ñieàu kieän cho moïi ngöôøi coù nhu caàu tham gia vaøo vieäc quaûn lyù moâi tröôøng cuûa chuùng ta. • Du lòch thöôøng goùp phaàn keùo theo söï ñoâ thò hoùa cuûa khu vöïc ñoù vaø vuøng laân caän. • Cô hoäi tìm kieám vieäc laøm, ñaàu tö cuûa ngöôøi nöôùc ngoaøi • Xong quan troïng hôn laø con ngöôøi ngaøy caøng bieát nhieàu veà giaù trò cuûa thieân nhieân vaø cuõng coù theå trôû neân thích nghi hôn vôùi vieäc ngaøy caøng maát khoâng gian soáng, vaø aûnh höôûng cuûa nhöõng loái soáng gaàn ñaây cuûa chuùng ta veà moâi tröôøng thieân nhieân. Söï nhaän thöùc naøy goùp phaàn giuùp ñeà ra nhöõng phöông saùch baûo veä vaø cuõng coù theå seõ trôû neân phöùc taïp hôn nöõa. Nhöõng nôi maø ñöôïc cho laø coù giaù trò cao khoâng chæ laø nhöõng khu vöïc coù ña daïng sinh hoïc caàn ñöôïc baûo veä maø nhöõng khu vöïc ñang ñöôïc baûo veä naøy raát coù giaù trò ñoái vôùi xaõ hoäi. Ngoaøi ra, heä thoáng ñaäp nuoâi troàng thuûy saûn ôû khu vöïc Vaøm Saùt ñöôïc xem laø hoaøn chænh vaø coù hieäu quaû nhaát cuûa caû huyeän Caàn Giôø, giuùp cho nhöõng ngöôøi giöõ röøng nôi ñaây vöøa troàng röøng, vöøa chuû ñoäng ñöôïc nguoàn nöôùc ñeå nuoâi thuûy saûn quanh naêm. Nguoàn lôïi cuûa ngöôøi daân gaén lieàn vôùi nguoàn lôïi khai thaùc thuyû saûn vaø baûo veä röøng neân vieäc xaây döïng moät chöông trình giuùp ngöôøi daân hieåu vaø baûo veä moâi tröôøng laø vieäc caàn laøm ñeå baûo toàn heä sinh thaùi voán raát nhaïy caûm naøy. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 57 4.2 Keát quaû ñieàu tra nhaän thöùc, thaùi ñoä cuûa ngöôøi daân trong vieäc baûo veä taøi nguyeân RNMCG 4.2.1 Khaûo saùt veà ñôøi soáng tinh thaàn cuûa ngöôøi daân Ñeå coù theå xaây döïng moät chöông trình nhaèm muïc ñích naâng cao nhaän thöùc baûo toàn taøi nguyeân RNMCG thì tröôùc heát ta phaûi bieát roõ nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veà taàm quan troïng cuûa RNMCG cuõng nhö thaùi ñoä cuûa hoï trong vieäc baûo toàn taøi nguyeân naøy. Qua khaûo saùt thu ñöôïc keát quaû ñöôïc bieåu dieãn ôû bieåu ñoà 1 nhö sau: 0 20 40 60 80 100 1 2 3 4 5 HÌnh thức lựa chọn Tỉ lệ % Bieåu ñoà 1: Vaán ñeà thu thaäp thoâng tin cuûa ngöôøi daân (1. Xem baùo; 2. Xem Tivi; 3. Nghe ñaøi; 4. Tham gia hoaït ñoäng cuûa xaõ; 5. Khaùc) Döïa vaøo bieåu ñoà ta thaáy ñöôïc laø ña soá ngöôøi daân bieát ñöôïc caùc tin töùc, thôøi söï qua Tivi laø chính, chieám 77% trong soá 100 ngöôøi ñöôïc hoûi, 17% caäp nhaät thoâng tin qua saùch baùo, 4% bieát ñöôïc thoâng tin qua ñaøi phaùt thanh vaø coøn laïi 6% ngöôøi ñöôïc hoûi cho bieát raèng hoï khoâng bieát ñöôïc caùc tin töùc, thôøi söï töø baát kì hình thöùc naøo do khoâng coù ñieàu kieän (nhöõng ngöôøi naøy chuû yeáu laø caùc nhaân vieân laøm coâng taùc baûo veä röøng). Tuy nhieân khoâng coù ai trong soá 100 ngöôøi ñöôïc hoûi cho raèng hoï thu nhaän ñöôïc thoâng tin töø vieäc tham gia caùc hoaït ñoäng cuûa xaõ. Qua ñaây chuùng ta coù theå thaáy ñöôïc tivi laø phöông tieän thoâng tin toát nhaát khi tuyeân truyeàn caùc chöông trình naâng cao nhaän thöùc baûo toàn RNMCG cho ngöôøi daân. ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 58 Khi ñöa ra caâu hoûi khaûo saùt ñeå bieát ñöôïc ngöôøi daân coù coù bieát vaø tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc xaõ hoäi nhö Hoäi phuï nöõ, Ñoaøn thanh nieân, caâu laïc boä moâi tröôøng,…cuûa xaõ taïi hay khoâng thì keát quaû ñöôïc theå hieän qua bieåu ñoà nhö sau: 0 20 40 60 80 100 1 2 Hình thức lựa chọn Tỉ lệ % Bieåu ñoà 2: Tìm hieåu vieäc tham gia caùc toå chöùc xaõ hoäi cuûa ngöôøi daân (1.coù; 2. khoâng) Quaù trình ñieàu tra cho keát quaû laø chæ coù 47% trong 100 ngöôøi ñöôïc hoûi cho bieát laø coù tham gia caùc toå chöùc xaõ hoäi naøy nhöng coù ñeán 53% soá ngöôøi ñöôïc hoûi cho raèng hoï coù bieát nhöng khoâng tham gia vaøo caùc hoäi ñoaøn naøy. Theo nhö toâi ñöôïc bieát thì lí do maø hoï khoâng tham gia laø vì khoâng coù thôøi gian, hoaëc hoï thaáy vieäc tham gia vaøo caùc hoäi ñoaøn naøy khoâng giuùp ích gì nhieàu cho cuoäc soáng möu sinh cuûa hoï neân hoï khoâng tham gia, hoaëc coù tham gia thì chæ tham gia vaøo moät soá hoaït ñoäng maø hoï thích chöù khoâng tham gia thöôøng xuyeân. Ñaây laø ñieàu maø chuùng ta caàn quan taâm. Qua tìm hieåu toâi coù bieát ñöôïc moät soá hoaït ñoäng cuûa xaõ nhö: ngaøy chuû nhaät xanh ñöôïc toå chöùc khoaûng 1-3 thaùng/ laàn, chöông trình laøm saïch bôø bieån, vaø chöông trình troàng röøng do Trung öông Hoäi lieân hieäp Phuï nöõ phoái hôïp vôùi moät toå chöùc cuûa Nhaät Baûn thöïc hieän cuõng thu huùt ñöôïc nhieàu söï quan taâm vaø tham gia töø ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 59 phía ngöôøi daân. Caùc hoaït ñoäng naøy cuõng ñaõ giuùp ngöôøi daân phaàn naøo hieåu ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc baûo toàn RNMCG. Vì vaäy ñeå hoaït ñoäng baûo veä röøng coù hieäu quaû hôn thì vieäc tuyeân truyeàn cuûa chính quyeàn ñòa phöông phaûi keát hôïp vôùi caùc hoäi, ñoaøn, caàn coù caùc hình thöùc tuyeân truyeàn roäng raõi, tích cöïc vaø nhaát laø phaûi phuø hôïp vôùi ñieàu kieän soáng thöïc teá cuûa ngöôøi daân. 4.2.2 Khaûo saùt veà nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veà taàm quan troïng cuûa RNMCG Khi ñöôïc hoûi veà vai troø cuûa RNMCG thì haàu heát nhöõng ngöôøi ñöôïc hoûi ñeàu cho bieát vai troø cuûa RNMCG laø baûo veä bôø bieån, ñieàu hoaø khoâng khí, cung caáp nguoàn thuyû haûi saûn phong phuù vaø coù tieàm naêng du lòch lôùn. Ñieàu naøy cho ta thaáy ngöôøi daân ñaõ bieát ñöôïc vai troø cuûa RNMCG thoâng qua caùc chuû tröông chính caùch cuûa Nhaø nöôùc. Tuy nhieân khi ñöa ra caâu hoûi:”Quyù oâng/ baø coù bieát taïi sao Nhaø nöôùc baûo toàn röøng ngaäp maën Caàn Giôø khoâng?” thì keát quaû thu nhaän ñöôïc laø: 0 20 40 60 80 100 1 2 Hình thức lựa chọn Tỉ lệ % Bieåu ñoà 3: Nhaän thöùc veà vieäc baûo toàn RNMCG cuûa Nhaø nöôùc (1.coù; 2. khoâng) Ña soá ngöôøi ñöôïc hoûi cho keát quaû laø coù bieát vì sao Nhaø nöôùc baûo toàn röøng ngaäp maën Caàn Giôø ( chieám 70% soá phieáu), trong ñoù caùc lyù do ñöa ra ñeå giaûi thích cho caâu traû lôøi naøy laø: baûo veä bôø bieån, vì röøng laø laù phoåi xanh cuûa thaønh phoá, choáng luõ luït,….Vaø coøn laïi 30% soá phieáu laø khoâng bieát. Ñaây khoâng phaûi laø con soá nhoû ñeå chuùng ta coù theå boû qua khi muoán xaây döïng chöông trình naâng cao nhaän ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 60 thöùc baûo toàn taøi nguyeân RNMCG cho ngöôøi daân, vì hoï chæ thöïc hieän vieäc baûo toàn khi hoï hieåu roõ ñöôïc caùc chuû tröông, chính saùch cuûa Nhaø nöôùc vaø nhaát laø khi vieäc ñoù mang laïi lôïi ích cho hoï. 4.2.3 Khaûo saùt vai troø cuûa RNM ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân Caàn Giôø Vôùi caâu hoûi: “Röøng ngaäp maën coù giuùp ích gì cho cuoäc soáng cuûa oâng/ baø khoâng?” vaø keát quaû thu ñöôïc laø: Nhìn vaøo bieåu ñoà, ta coù theå thaáy ñöôïc phaàn lôùn ngöôøi daân sinh soáng nhôø vaøo nguoàn lôïi töø caùc hoaït ñoäng du lòch ( chieám 53%), nhôø nuoâi troàng thuûy haûi saûn (chieám 23%), khai thaùc goã (20%) vaø 10% coøn laïi thì cuoäc soáng cuûa hoï khoâng phuï thuoâc vaøo röøng. 0 20 40 60 80 100 1 2 3 4 Hình thức lựa chọn Tỉ lệ % Bieåu ñoà 4: Thoáng keâ lôïi ích maø RNM mang laïi cho ngöôøi daân (1.Cung caáp goã, cuûi; 2. Nguoàn lôïi töø vieäc nuoâi troàng thuyû haûi saûn; 3. Nguoàn lôïi töø caùc hoaït ñoäng du lòch; 4. Khaùc) Ñieàu ñaùng chuù yù khi khaûo saùt ngöôøi daân qua caâu hoûi naøy thì soá ngöôøi sinh soáng nhôø vaøo vieäc khai thaùc goã coøn khaù cao (20%), trong khi ñoù Nhaø nöôùc ta ñaõ coù “Chæ thò veà vieäc taêng cöôøng caùc bieän phaùp caáp baùch ngaên chaën tình traïng chaët phaù, ñoát röøng, khai thaùc röøng traùi pheùp” cuï theå laø “Toå chöùc kieåm tra, di chuyeån soá daân di cö töï do ñang cö truù phaù röøng traùi pheùp taïi caùc khu röøng nguyeân sinh, röøng ðồ án tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Thị Vu Lan SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 61 ñaëc duïng, röøng phoøng hoä ñaàu nguoàn, ñeán nhöõng khu ñaõ ñöôïc quy hoaïch; boá trí ñaát ñai, thöïc hieän caùc chính saùch hoã trôï cuûa nhaø nöôùc ñeå