Đề tài Xác định hiện tượng mất nhịp ngày đêm huyết áp ở bệnh nhân nhồi máu não giai đoạn cấp có tăng huyết áp bằng theo dõi huyết áp lưu động 24 giờ - Cao Trường Sinh

Y HỌC THỰC HÀNH (914) - SỐ 4/2014 146 Bảng 3: CPM trên ống nhựa Eppendotf và trong dịch nổi (20 giây) Nhận xét: - Tỉ lệ CPM trong ống cặn cao hơn dịch nổi từ 2-4 lần (tỉ lệ A/C) ở tất cả các ống nghiệm. - Rửa ống chứa cặn 3 lần bằng dung dịch PBS làm giảm không đáng kể CPM còn lại trong thành ống nhựa (tỉ lệ B/A), với lượng còn lại đạt từ 90% CMP trước khi rửa ống. - CMP trên ống nhựa sau rửa vẫn cao hơn CMp trong dịch nổi từ 2-4 lần (tỉ lệ B/C). Như vậy, thành ống nhựa có gắn một lượng đáng kể phức hợp 131I –ANA, điều này sẽ làm sai lệch rất lớn tới kết quả thí nghiệm. KẾT LUẬN So sánh hai loại ống nghiệm được sử dụng có thể nhận thấy tỉ lệ phức hợp 131I –ANA bám trên thành ống nhựa là cao hơn nhiều lần so với thành ống thủy tinh trước rửa cũng như sau khi rửa. Để tránh sai số trong quá trình đếm số đếm phóng xạ còn trong dịch cặn sau li tâm, nên sử dụng ống nghiệm thủy tinh. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Burvenich I, Schoonooghe S, Cornelissen B, Blanckaert P, Coene E, Cuvelier C, Mertens N, Slegers G (2005). In vitro and in vivo targeting properties of iodine- 123- or iodine-131-labeled monoclonal antibody 14C5 in a non-small cell lung cancer and colon carcinoma model. Clin Cancer Res.;11(20):7288-96. 2. Dias CR, Jeger S, Osso JA Jr, Müller C, De Pasquale C, Hohn A, Waibel R, Schibli R (2011). Radiolabeling of rituximab with (188)Re and (99m)Tc using the tricarbonyl technology. Nucl Med Biol. 2011 Jan;38(1):19-28. 3. Smith-Jones PM, Vallabahajosula S, Goldsmith SJ, Navarro V, Hunter CJ, Bastidas D, Bander NH (2000). In vitro characterization of radiolabeled monoclonal antibodies specific for the extracellular domain of prostate- specific membrane antigen. Cancer Res;60(18):5237-43. 4. Steffens MG, Oosterwijk E, Kranenborg MH, Manders JM, Debruyne FM, Corstens FH, Boerman OC (1999). In vivo and in vitro characterizations of three 99mTc-labeled monoclonal antibody G250 preparations. J Nucl Med.;40(5):829-36. 5. Tran L, Baars JW, de Boer JP, Hoefnagel CA, Beijnen JH, Huitema AD (2011). The pharmacokinetics of ¹³¹I-rituximab in a patient with CD20 positive non-Hodgkin Lymphoma: evaluation of the effect of radioiodination on the biological properties of rituximab. Hum Antibodies;20(1-2):37-40. XÁC ĐỊNH HIỆN TƯỢNG MẤT NHỊP NGÀY ĐÊM HUYẾT ÁP Ở BỆNH NHÂN NHỒI MÁU NÃO GIAI ĐOẠN CẤP CÓ TĂNG HUYẾT ÁP BẰNG THEO DÕI HUYẾT ÁP LƯU ĐỘNG 24 GIỜ CAO TRƯỜNG SINH - Đại học Y khoa Vinh TÓM TẮT Mục đích: Xác định tỷ lệ có trũng, không trũng, quá tải huyết áp, vọt huyết áp sáng sớm ở bệnh nhân nhồi máu não giai đoạn cấp có tăng huyết áp bằng theo dõi huyết áp lưu động 24 giờ. Đối tượng và phương pháp: 140 bệnh nhân nhồi máu não có tăng huyết áp (tuổi trung bình 65,5 ± 10,4) được đo huyết áp lưu động 24 giờ trong 7 ngày đầu khoảng cách đo 30 phút /lần vào ban ngày và 60 phút/lần vào ban đêm, từ tháng 5/2009 đến tháng 7/2012 tại Khoa Thần kinh Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An và Khoa Nội Tim mạch Bệnh viện TW Huế. Kết quả: Tỷ lệ không trũng huyết áp ban đêm, quá tải huyết áp tâm thu, quá tải huyết áp tâm trương và vọt huyết áp sáng sớm ở bệnh nhân nhồi máu não lần lượt là: 92,1%, 75%, 60,2% và 57,4%. Kết luận: Huyết áp ở bệnh nhân nhồi máu não bị mất nhịp ngày đêm, tỷ lệ quá tải cao và tỷ lệ vọt huyết áp sáng sớm ở mức cao. Cần đo huyết áp lưu động 24 giờ trong giai đoạn cấp ở bệnh nhân nhồi máu não có tăng huyết áp để làm căn cứ điều trị và tiên lượng. Từ khóa: Huyết áp, nhồi máu não, huyết áp lưu động. SUMMARY DETERMINING LOSS CIRCADIAN RHYTHM OF BLOOD PRESSURE IN PATIENTS WITH CEREBRAL ISCHEMIC STROKE WITH HYPERTENSION DURING ACUTE PHASE BY 24 HOURS BLOOD PRESSURE MONITORING Aim: Determining dipper and non-dipper rate, blood pressure overload rate, early morning surge rate of blood pressure in cerebral ischemic stroke patients with hypertension during the acute phase by 24 hours ambulatory blood pressure monitoring. Subjects and Methods: 140 patients with cerebral ischemic stroke with hypertension (mean age 65.5 10.4) were measured 24-hour ambulatory blood pressure in first 7 days with 30 minutes/times during the daytime and 60 minutes/times on nighttime, from May/2009 to July/2012 in the Department of Neurology of Nghe An Friendship General Hospital and Hue Central hospital Cardiology. Results: The non-dipper rate, the overload rate of the systolic blood pressure, the overload rate of diastolic blood pressure and the rate of early morning surge of blood pessure in patients with cerebral ischemic stroke, respectively: 92.1%, 75%, 60%, 2% and 57.4%. Conclusion: Blood pressure in patients with cerebral ischemic stroke lost circadian rhythms, high overload rate and the rate early morning surge of blood pressure are sharply higher. It should measure 24- hour ambulatory blood pressure in the acute phase of cerebral ischemic patients with hypertension as a basis for treatment and pronostic. Keywords: ABPM (ambulatory blood pressure monitoring), hypertension, dipper, non-dipper, overload, early morning surge of blood pressure, cerebral ischemic stroke. ĐẶT VẤN ĐỀ Tăng huyết áp (THA) là một yếu tố nguy cơ tim mạch quan trọng, đang là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe nhân dân các nước trên thế giới, là nguyên nhân gây tàn phế và tử vong hàng đầu đối với người lớn tuổi ở các nước phát triển cũng như các nước đang Y HỌC THỰC HÀNH (914) - SỐ 4/2014 147 phát triển [1]. Tăng huyết áp ước tính là nguyên nhân gây tử vong 7,1 triệu người trên thế giới và chiếm 4,5% gánh nặng bệnh tật toàn cầu [4]. Nhồi máu máu não do một số nguyên nhân gây ra nhưng chủ yếu là do tăng huyết áp và vữa xơ động mạch. Tăng huyết áp là nguy cơ chính chiếm trên 50% số bệnh nhân trong tổng số 21 yếu tố nguy cơ [2]. Huyết áp ở bệnh nhân nhồi máu não giai đoạn cấp thường có thay đổi, mất nhịp ngày đêm ảnh hưởng đến tiên lượng và kết quả điều trị bởi vậy chúng tôi tiến hành đề tài trên nhằm mục đích: Xác định tỷ lệ có trũng, không trũng, quá tải huyết áp, vọt huyết áp sáng sớm ở bệnh nhân nhồi máu não giai đoạn cấp có tăng huyết áp bằng theo dõi huyết áp lưu động 24 giờ. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu: 140 bệnh nhân nhồi máu não có tăng huyết áp (tuổi trung bình 65,5 10,4, 77 nam và 63 nữ) được đo huyết áp lưu động 24 giờ trong giai đoạn cấp 7 ngày đầu của nhồi máu não khoảng cách đo 30 phút /lần vào ban ngày và 60 phút/lần vào ban đêm, từ tháng 5/2009 đến tháng 7/2012 tại Khoa Thần kinh Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An và Khoa Nội Tim mạch Bệnh viện TW Huế. Loại trừ: Bệnh nhân tăng huyết áp thứ phát, bệnh nhân hôn mê sâu và nhồi máu não sau 1 tuần, có cơn THA phải điều trị cấp cứu, có vòng cánh tay quá nhỏ < 25 cm 2. Phương pháp nghiên cứu 2.1. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang chọn mẫu thuận tiện. 2.2. Phương tiện nghiên cứu Máy đo huyết áp lưu động 24 giờ nhãn hiệu Suntech Oscar 2 của Mỹ kèm theo phần mềm phân tích huyết áp AccuWinProv3. 2.3. Cách thức tiến hành - Đo HA lưu động 24 giờ: Bệnh nhân được đo HA 24 giờ bằng máy lưu động trong tuần đầu (từ sau khi vào cho đến 6 ngày). Trước 1 ngày và trong ngày đo HA lưu động bệnh nhân không dùng thuốc hạ HA. - Chương trình đo: Đo liên tục 24 giờ, ban ngày 30 phút 1 lần, ban đêm 60 phút một lần để tránh cho BN mất ngủ và gây hiện tưởng giả dipper. Thời gian khởi phát ban ngày từ 6 giờ sáng (6am) và ban đêm từ 22 giờ (10pm). - Ngưỡng HA lưu động: Được cài sẵn trong phần mềm, theo Hội THA châu Âu (ESH): HA 24h < 130/80 mmHg; ban ngày <135/85mmHg, ban đêm <120/70 mmHg [5]. - Tiêu chuẩn các biến số: + Trũng huyết áp ban đêm (dipper): HATT và HATTr ban đêm giảm > 10% so với ban ngày. + Không trũng HA ban đêm (non-dipper): HATT và HATTr giảm 10% [5]. + Vọt HA sáng sớm: HATT và HATTr tăng lên ít nhất 20/15mmHg tính từ HA thấp nhất trong quá trình ngủ đến trung bình 2 giờ đầu tiên sau khi tỉnh giấc [8]. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Tỷ lệ phần trăm trũng, tỷ lệ bệnh nhân không trũng, đảo ngược HA ban đêm Bảng 1. Giá trị HA, phần trăm trũng huyết áp và TS tim ban đêm Huyết áp (mmHg) TB ngày TBđêm ng-đ p % trũng BĐ HA tâm thu 153,0 ± 20,4 148,4±2 2,1 4,6 ±10,9 0,071 4 0,32 ±6,8 HA tâm trương 88,4 ± 12,2 86,7±13 ,3 1,7±7, 9 0,266 - 0,67 ±8,1 TS tim (ck/ph) 76,6 ± 12,5 71,4 ± 12,5 5,2 ± 6,5 0,000 6 6,6 ± 7,9 ( ng-đ: Hiệu số huyết áp ngày-đêm) HA ban ngày cao hơn ban đêm 4,6 mmHg nhưng < 10%. Sự khác biệt giữa ngày và đêm không có ý nghĩa. HA ban đêm tương đương ban ngày do đó tỷ lệ % trũng HA ban đêm rất thấp (0,32 6,8% đối với HATT) và HATTr ban đêm có xu hướng đảo ngược (dipper - 0,67 8,1%). Tần số tim ban đêm thấp hơn ban ngày có ý nghĩa (p=0,0006) nhưng cũng không trũng > 10% so với ban ngày, tức là không giảm TS tim ban đêm Bảng 2. Tỷ lệ bệnh nhân không trũng, có trũng, đảo ngược HA ban đêm Biến số n % p(c-k) Không trũng HABĐ 129 92,1 < 0,001 Có trũng HABĐ 11 7,9 Tổng 140 100,0 Đảo ngược HA 46 32,9 < 0,001 Không đảo ngược HA 94 67,1 Tổng 140 100,0 Tỷ lệ không trũng HABĐ ở bệnh nhân nhồi máu não rất cao, hầu hết đều không trũng HABĐ (92,1% với CI 95% tỷ lệ này từ 86,3%-96%), chỉ có 7,9% (11 BN) có trũng HABĐ. Gần 1/3 số bệnh nhân có đảo ngược HABĐ (dipper -). 2. Tỷ lệ quá tải huyết áp ở bệnh nhân nhồi máu não Bảng 3. Tỷ lệ qỳa tải chung và theo giới Quá tải huyết áp Nam Nữ Tổng p (nam- nữ) n TB% n TB% n TB% Tâm thu (%) 77 77,6 ± 24,5 63 71,9 ± 29,3 140 75,0 ± 26,8 0,212 Tâm trương (%) 77 63,4 ± 26,9 63 56,3 ± 29,1 140 60,2 ± 28,0 0,137 Tỷ lệ quá tải HA ở bệnh nhân nhồi máu não cao trên 70% đối với HATT và trên 60% đối với HATTr. Tỷ lệ quá tải HA đối với HATT và HATTr ở nam và nữ trên bệnh nhân nhồi máu não khác biệt không có ý nghĩa. 3. Tỷ lệ vọt huyết áp sáng sớm Bảng 4. Tỷ lệ vọt huyết áp sáng sớm chung, theo giới, theo độ tăng huyết áp Biến số Tổng Vọt HA SS p(1-2) Tỷ lệ chung 140 81 57,8 Nam(1) 77 43 55,8 2=0,28; p=0,594 Nữ(2) 63 38 60,3 Độ THA p(I-III) Độ I 55 27 49,1 2=8,31;p=0,0156 Y HỌC THỰC HÀNH (914) - SỐ 4/2014 148 Độ II 43 22 51,2 Độ III 42 32 76,2 Tổng 140 81 57,8 Phần lớn số bệnh nhân nhồi máu não có vọt HA sáng sớm (CI 95%: 49,2%-66,1%). Tỷ lệ có vọt HA sáng sớm giữa nam và nữ tương đương nhau (p=0,594). Tỷ lệ xuất hiện vọt HA sáng sớm ở THA độ III là cao nhất (p<0,05). Bảng 5. Liên quan giữa vọt HA sáng sớm và thời điểm khởi phát nhồi máu não Biến số 1h -12h (1) 12.01h- 24h (2) Tổn g OR (CI 95%) n % n % n Có vọt HA sáng sớm 60 74,1 21 25,9 81 3,89 (1,79- 8,51) 2 = 14,38; p=0,0001 49 Không vọt HA sáng sớm 25 42,4 34 57,6 59 Tổng 85 60,7 55 39,3 140 Ở bệnh nhân có vọt HA sáng sớm tỷ lệ khởi phát nhồi máu não xảy ra vào thời gian 1h sáng -12h trưa (74,1%) nhiều hơn vào buổi chiều-tối 12,01h-24h (p<0,001). Ở bệnh nhân có vọt HA sáng sớm, xảy ra đột quỵ nhồi máu não vào các giờ buổi sáng cao gấp gần 4 lần không có vọt HA sáng sớm (2 = 14,38; p < 0,001). BÀN LUẬN 1. Tỷ lệ có trũng, không trũng huyết áp ban đêm Hiện tượng giảm hay không giảm (dipper hay non- dipper) đã được nhiều nghiên cứu trong nước và ngoài nước đề cập. Nghiên cứu của Huỳnh Văn Minh và cộng sự [3] cho thấy ở người bình thường, tỷ lệ có trũng HABĐ là 56,7%, không trũng là 43,3%; ở người THA tỷ lệ này là 60% và 40%, kết quả so sánh thống kê cho thấy không có sự khác nhau giữa tỷ lệ có trũng và không trũng HA ban đêm trên cùng một đối tương nghiên cứu; không có sự khác nhau của 2 tỷ lệ trên giữa người bình thường và người THA. Nghiên cứu của Hatem Fahan và cộng sự [6]: "So sánh theo dõi HA lưu động 24 giờ và đo HA phòng khám trong đánh giá nguy cơ và điều trị THA" tại Oman năm 2010 trên 104 bệnh nhân THA cho thấy, tỷ lệ không giảm HABĐ ở người THA là 64,4%. Gregory Lip và cộng sự tại Birmingham (Anh) tiến hành dự án đột quỵ (1997), nghiên cứu trên 86 BN, tuổi TB 64,2 9,2 vào viện với khởi phát tai biến trong vòng 12 giờ tại bệnh viện đa khoa huyện. Kết quả cho thấy, không có sự khác biệt giữa TB HATT ngày và đêm (TB 1,9 mmHg, p =0,08), tuy nhiên TBHATTr ngày cao hơn đêm (TB 2,4 mmHg; p = 0,01). Bởi vậy, BN đột quỵ có biểu hiện mất nhịp HA ngày đêm và có thể được coi như là nondippers và cũng có khuynh hướng đảo ngược HA ở những BN XHN. S Jain và cộng sự (2004) tại Ấn Độ nghiên cứu "rối loạn nhịp ngày đêm của huyết áp trong đột quỵ não cấp" trên 50 bệnh nhân (26 nam, 24 nữ, tuổi trung bình 57 11,5), đo HA lưu động trong vòng 120 giờ sau khởi phát đột quỵ với khoảng cách đo 15 phút/lần cho thời gian ban ngày (6.00 am-6.00 pm) và 20 phút/lần ban đêm (6.00 pm-6.00 am) cho thấy, tỷ lệ không trũng HABĐ là 88% (44 BN), có trũng là 12% (6 BN). Tỷ lệ dipper ở bệnh nhân xuất huyết não và nhồi máu não khác biệt không có ý nghĩa thống kê. Trong số 44 BN (88%) không giảm HA ban đêm có 23 BN dipper đảo ngược nghĩa là HA ban đêm cao hơn ban ngày [9]. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy: TBHA ban ngày cao hơn ban đêm 4,6/1,7 mmHg, tuy nhiên TBHA ban đêm giảm < 10% so với ban ngày (0,32% đối với HATT và - 0,67% đối với TTr). Tỷ lệ BN không trũng HABĐ cao hơn có trũng HA BĐ (92,1%, 129 BN > 7,9%, 11 BN; p < 0,001). Hai tỷ lệ này không khác biệt giữa nam và nữ, không khác biệt giữa các giai đoạn THA. Trong số BN không trũng HABĐ có 32,9% (46 BN) đảo ngược HA và tỷ lệ này không có sự khác biệt giữa nam và nữ. HATTr ban đêm có xu hướng đảo ngược. 2. Tỷ lệ quá tải huyết áp 24 giờ Quá tải HA là tỷ lệ số lần đo có THA (HA trên ngưỡng) trong tổng số lần đo tự động trong 24 giờ, chu kỳ ngày, đêm. Ở người bình thường tỷ lệ quá tải HA <25% nghĩa là dưới 25% số lần đo có HA cao trên ngưỡng. Tỷ lệ quá tải HA có liên quan đến tiên lượng của THA đặc biệt là đến biến cố tim mạch ở người THA như phì đại thất trái, tổn thương thận, mắt và não. Theo K. Madin và cộng sự ở Bệnh viện Hoàng gia Anh [8] các yếu tố tiên lượng tim mạch của 24 H- ABPM như sau (7 yếu tố): + HATT, HATTr ngày; HATT, HATTr đêm; áp lực mạch. + Có hay không có giảm HA ban đêm; Có hay không có vọt HA hay THA buổi sáng. Các yếu tố tiên lượng xấu trên ABPM (7 yếu tố): + HATT ban ngày cao ≥ 135 mmHg + HATTr ban ngày cao ≥ 85 mmHg + HATT ban đêm cao ≥ 120 mmHg + HATTr ban đêm cao ≥ 75 mmHg (≥70 mmHg theo ESH) + Giảm ban đêm ≤ 10% HATT + THA buổi sáng ≥ 140/90 mmHg + Áp lực mạch cao ≥ 50 mmHg Nghiên cứu của Ohkubo và cộng sự tại Ohasama, Nhật Bản [5] theo dõi 4,1-9,2 năm cho thấy tình trạng tử vong tim mạch có liên quan đến quá tải HA trong suốt 24 giờ, cứ tăng 5% HATT hoặc tỷ lệ ngày đêm của HATTr thì tăng 20% nguy cơ tử vong tim mạch. Kết quả ở bảng 3 cho thấy, ở bệnh nhân nhồi máu não có THA, tỷ lệ quá tải tăng cao nghĩa là hầu như HA tăng thường xuyên trong ngày (75% số lần đo có THA TT và 60,2% có THA TTr), cùng với không trũng HABĐ, đảo ngược HA là một dấu hiệu chứng tỏ ở bệnh nhân nhồi máu não có hiện tượng mất nhịp sinh học HA và một trong những yếu tố tiên lượng xấu. Tỷ lệ quá tải HATT cao hơn TTr liên quan đến đặc trưng HA ở người cao tuổi là thường có THA tâm thu đơn độc. Y HỌC THỰC HÀNH (914) - SỐ 4/2014 149 3. Tỷ lệ vọt HA sáng sớm Số liệu nghiên cứu của chúng tôi ở bảng 4, 5 cho thấy ở bệnh nhân nhồi máu não có THA đa số là có vọt HA sáng sớm (57,9% -81 BN). Tỷ lệ vọt HA sáng sớm khác nhau gữa các giai đoạn THA không có ý nghĩa. Tỷ lệ vọt HA sáng sớm cao hơn không có hiện tượng này (p=0,008). Điều này cho thấy, vọt HA sáng sớm là hiện tượng thường gặp ở bệnh nhân nhồi máu não có THA. Hiện tượng vọt HA sáng sớm có thể là nguyên nhân gây đột quỵ nhồi máu não hay chảy máu não, điều này giải thích đột quỵ thường xảy ra vào sáng sớm cho nên bệnh nhân nhập viện từ 6 giờ-12 giờ chiếm 47% [6]. Ở đa số người bình thường, huyết áp biến đổi theo thời gian trong ngày, cao nhất vào lúc 17-18 giờ và thấp nhất vào lúc nửa đêm từ 1-2 giờ. Từ 2 giờ sáng trở đi HA tăng nhẹ cả HATT và TTr, bắt đầu tăng dần từ 4 giờ để đạt đến mức độ ban ngày, trong đa số trường hợp đều tăng cả HATT và TTr ít nhất 20/15mmHg và hiếm khi quá 140/90 mmHg. Vọt HA sáng sớm được xác định là HA tăng lên từ lúc thấp nhất trong quá trình ngủ đến trung bình 2 giờ đầu tiên sau khi thức giấc. Nghiên cứu của K.Madin và cộng sự tại Anh [8] trên 1187 đối tượng, tuổi trung bình 59,3 cho thấy, tỷ lệ vọt HA sáng sớm là 47,09% (559 BN). Kario và cộng sự ở Nhật Bản [10] đã chỉ ra rằng những người cao tuổi có vọt HA sáng sớm có tỷ lệ cao nhồi máu não đa ổ (57% so với chứng 33%. p=0,001) và có tỷ lệ đột quỵ cao (19% so với 7,3%, p = 0,004). Nghiên cứu của Redon và cộng sự [8] đã chỉ ra rằng, ở BN được điều trị, THA buổi sáng chiếm tỷ lệ từ 52-72%. Vọt HA sáng sớm và THA buổi sáng là yếu tố làm tăng tình trạng tử vong và tỷ lệ tử vong tim mạch trong những giờ đầu của buổi sáng. Liên quan đến hậu quả của vọt HA sáng sớm gây đột quỵ nhồi máu não, qua nghiên cứu chúng tôi ghi nhận có 60,7% (85 BN) khởi phát nhồi máu não vào khoảng thời gian buổi sáng từ 1 am – 12 am. Trong nhóm 81 BN có vọt HA sáng sớm có 74,1% (60 BN) khởi phát nhồi máu não vào khoảng thời gian buổi sáng và ngược lại ở nhóm 59 BN không vọt HA sáng sớm chỉ có 42,4% (25BN) khởi phát nhồi máu não vào các giờ buổi sáng. Sự khác biệt này có ý nghĩa (p = 0,000149). KẾT LUẬN Tỷ lệ không trũng huyết áp, quá tải huyết áp ở bệnh nhân nhồi máu não có tăng huyết áp luôn ở mức cao, chứng tỏ huyết áp ở bệnh nhân nhồi máu não bị mất nhịp sinh học. Tỷ lệ vọt huyết áp sáng sớm liên quan đến nhồi máu não vào buổi sáng. Bởi vậy cần phải áp dụng theo dõi huyết áp lưu động 24 giờ ở bệnh nhân nhồi máu não có tăng huyết áp để đánh giá tình trạng huyết áp của bệnh nhân phục vụ điều trị, kiểm soát huyết áp và tiên lượng. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Phạm Tử Dương (2007), Bệnh tăng huyết áp, NXB Y học, Hà Nội, tr 3-22, 29-45. 2. Nguyễn Văn Đăng (1997), Tai biến mạch máu não, NXB Y học, Hà Nội, tr 11-23, 93. 3. Huỳnh Văn Minh và cs (2007), Nghiên cứu áp dụng kỹ thuật theo dõi huyết áp lưu động 24 giờ (ABPM) từ 2003-2006 tại bệnh viện Trường Đại học Y khoa Huế, Tạp chí Tim mạch Việt Nam số 47/2007, trang 428-437. 4. Huỳnh Văn Minh và cs (2008), Khuyến cáo của Hội Tim mạch học Việt Nam về chẩn đoán và điều trị tăng huyết áp ở người lớn, NXB Y học, Hà Nội, tr 235-250. 5. Eoin O' Brien (2007), Is the Case for ABPM as a Routine Investigation in Clinical Practice Not Overwhelming? Hypertension, AHA; 50:284-286. 6. Hatem Farhan et al (2010), Comperative study of ambulatory blood pressure monitoring and blood pressure measurement in the risk assessement and management of hypertension, Sultan Qaboos University Medical Journal, Oman, 10(3): 370-376. 7. Gupta. A, H. Shetty (2005) Circadian Variation in Stroke a Prospective Hospital-Based Study, Int J Clin Pract. 2005;59(11):1272-1275. 8. Madin. K, P. Iqbal (2006), Twenty four hour ambulatory blood pressure monitoring: a new tool for determining cardiovascular prognosis, The Fellowship of Postgraduate Medicine; 82:548-551. 9. Jain. S et al (2004), Loss of cicardian rhythm of blood pressure following acute stroke, BioMed Central Neutrol, p 1-6. 10. Kario K (2006), Caution for Winter Morning Surge in Blood Pressure: A Possible Link With Cardiovascular Risk in the Elderly, Hypertension; 47:139-140.