Tài liệu Đề tài Vấn đề tiền lương trong các doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam hiện nay: Lời nói đầu
Trong nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay vấn đè tiền lương luôn là một mối quan tâm hàng đầu của mỗi người lao động nói chung và các doanh nghiệp nhà nước nói riêng.Lương bổng là một trong những động lực kích thích con người làm việc hăng hái,kích thích người lao động làm việc có năng xuất chất lượng và hiệu quả góp phần tăng hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp nói riêng và phát triển kinh tế xã hội noi chung.Do vai trò tác dụng to lớn của việc áp dụng hợp lí các hình thức trả công nên việc nghiên cứu,đánh giá các hình thức trả công để chỉ ra phạm vi áp dụng của các hình thức trả công hợp lí phát huy tác dụng tốt hơn luôn là vấn đề cần thiết.
Đây là vấn đề mà khá nhiều doanh nghiệp khi chuyển sang nền kinh tế thị trường còn gặp khó khăn và lúng túng.Trên cơ sở những suy nghĩ của bản thân kết hợp với quá trình học tập,tôi xin đống góp một số ý kiến của mình htông qua bài viết "Vấn đề tiền lương trong các doanh nghiệp nhà nước ở việt nam hiện nay".
Bài viết là k...
24 trang |
Chia sẻ: haohao | Lượt xem: 1010 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang mẫu tài liệu Đề tài Vấn đề tiền lương trong các doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam hiện nay, để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta hiÖn nay vÊn ®Ì tiÒn l¬ng lu«n lµ mét mèi quan t©m hµng ®Çu cña mçi ngêi lao ®éng nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc nãi riªng.L¬ng bæng lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc kÝch thÝch con ngêi lµm viÖc h¨ng h¸i,kÝch thÝch ngêi lao ®éng lµm viÖc cã n¨ng xuÊt chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ gãp phÇn t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi noi chung.Do vai trß t¸c dông to lín cña viÖc ¸p dông hîp lÝ c¸c h×nh thøc tr¶ c«ng nªn viÖc nghiªn cøu,®¸nh gi¸ c¸c h×nh thøc tr¶ c«ng ®Ó chØ ra ph¹m vi ¸p dông cña c¸c h×nh thøc tr¶ c«ng hîp lÝ ph¸t huy t¸c dông tèt h¬n lu«n lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt.
§©y lµ vÊn ®Ò mµ kh¸ nhiÒu doanh nghiÖp khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cßn gÆp khã kh¨n vµ lóng tóng.Trªn c¬ së nh÷ng suy nghÜ cña b¶n th©n kÕt hîp víi qu¸ tr×nh häc tËp,t«i xin ®èng gãp mét sè ý kiÕn cña m×nh ht«ng qua bµi viÕt "VÊn ®Ò tiÒn l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ë viÖt nam hiÖn nay".
Bµi viÕt lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh t×m tßi,nghiªn cøu lý luËn vµ kh¶o s¸t thùc tiÔn,cïng víi sù gióp ®ì cña c« giao TS NguyÔn V©n §iÒm.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n
Ch¬ng1: Kh¸i niÖm,vai trß cña tiÒn l¬ng vµ néi dung cña c«ng t¸c tr¶ l¬ng
1.Kh¸i niÖm cña tiÒn l¬ng:
Trong kinh tÕ thÞ trêng quan niÖm vÒ tiÒn l¬ng còng cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n ®Ó phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lÝ míi.Kh¸i niÖm tiÒn l¬ng cÇn ®¸p øng mét sè yªu cÇu sau:
- Quan niÖm søc lao ®éng lµ mét hµng ho¸ cña thÞ trêng yÕu tè s¶n xuÊt.TÝnh chÊt hµng ho¸ cña søc lao ®éng cã thÓ bao gåm kh«ng chØ lùc lîng lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc,lÜnh vùc SX-KD thuéc së h÷u nhµ níc mµ c¶ ®èi víi c«ng chøc,viªn chøc trong qu¶n lÝ nhµ níc,qu¶n lÝ x· héi.tuy nhiªn do nh÷ng ®Æc thï riªng trong viÖc sö dông lao ®éng cña tõng khu vùc kinh tÕ vµ qu¶n lý mµ c¸c quan hÖ thuª mín,mua b¸n,hîp ®ång lao ®éng còng kh¸c nhau.
- TiÒn l¬ng lµ tiÒn tr¶ cho søc lao ®éng tøc lµ gi¸ c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng mµ ngêi sö dông(nhµ níc,c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi,c¸c doanh nghiÖp…)vµ ngêi cung cÊp tho¶ thuËn víi nhau theo quy luËt cung cÇu,gi¸ c¶ trªn thÞ trêng lao ®éng.
- TiÒn l¬ng lµ bé phËn c¬ b¶n(hoÆc duy nhÊt)trong thu nhËp cña ngêi lao ®éng(ngoµi ra trong thu nhËp cßn cã kho¶n thëng,¨n ca vµ c¸c kho¶n thu kh¸c)®ång thêi lµ mét trong c¸c yÕu tè chi phÝ ®Çu vµo cña s¶n xuÊt-kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp.
Vãi ý nghÜa ®ã,tiÒn l¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc lao ®éng lµ gi¸ cña yÕu tè søc lao ®éng tu©n theo c¸c nguyªn t¾c cung,cÇu,gi¸ c¶ cña thÞ trêng vµ ph¸p luËt hiÖn hµnh cña nhµ níc.
NÒn kinh tÕ thÞ trêng cµng ph¸t triÓn vµ dîc x· héi ho¸ cao th× quan hÖ cung øng vµ sö dông søc lao ®éng trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc trë nªn linh ho¹t h¬n,tæ chøc x· héi ho¸ cña lao ®éng ngµy cµng cao h¬n,tiÒn l¬ng trë thµnh nguån thu nhËp duy nhÊt,lµ mèi quan t©m vµ ®éng lùc lín nhÊt víi mäi ®èi tîng cung øng søc lao ®éng.
Cïng víi kh¸i niÖm trªn,tiÒn c«ng chØ lµ mét biÓu hiÖn, mét tªn gäi kh¸c cña tiÒn l¬ng.TiÒn c«ng g¾n trùc tiÕp h¬n víi c¸c quan hÖ tho¶ thuËn,mua b¸n søc lao ®éng vµ thêng sö dông trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh,c¸c hîp ®ång thuª cã thêi h¹n.
TiÒn c«ng cßn lµ tiÒm tr¶ cho mét d¬n vÞ thêi gian lao ®éng cung øng,tiÒn tr¶ cho kh«i lîng c«ng viÖc dîc thùc hiÖn phæ biÕn trong nh÷ng tho¶ thuËn thuª nh©n c«ng trªn thÞ trêng tù do vµ cã thÓ gäi lµ gi¸ c«ng lao ®éng.
Ngoµi ra,muån thóc ®Èy s¶n xuÊt,muèn ®éng viªn nh©n viªn,®·i ngé nh©n viªn,cÊp qu¶n trÞ ph¶i kÝch thÝch b»ng nguån thï lao lao ®éng mét c¸ch hîp lý.
Thï lao lao ®éng bao gåm 2 phÇn:thï lao tµi chÝnh vµ phÝ tµi chÝnh.PhÇn tµi chÝnh bao gåm môc tµi chÝnh trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp.Tµi chÝnh trùc tiÕp bao gåm l¬ng c«ng nhËt,l¬ng th¸ng,tiÒn hoa hång vµ tiÒn thëng.Tµi chÝnh gi¸n tiÕp bao gåm c¸c kÕ ho¹ch mµ sè c«ng ty t¹i viÖt nam ®· ¸p dông bao gåm:c¸c kÕ ho¹ch b¶o hiÓm nhaan thä,y tÕ…,c¸c lo¹i trî cÊp x· héi:c¸ch phóc lîi gåm kÕ ho¹ch vÒ hu…
Thï lao lao ®éng kh«ng ph¶i chi phÝ ®¬n thuÇn chØ cã mÆt tµi chÝnh mµ cßn nh÷ng mÆt phi tµi chÝnh.T¹i nhiÒu n¬i ®·i ngé phi tµi chÝnh ngµy cµng quan träng h¬n.§ã chÝnh b¶n th©n c«ng viÖc vµ m«i trêng lµm viÖc.B¶n th©n c«ng viÖc cã hÊp dÉn kh«ng cã th¸ch ®è ®ßi hái søc phÊn ®Êu kh«ng,nh©n viªn cã ®îc giao tr¸ch nhiÖm kh«ng,khi lµm viÖc cã c¶m gi¸c vui khi hoµn thµnh c«ng viÖc vµ hä cã c¬ héi th¨ng tiÕn kh«ng.
Nãi chung,kh¸i niÖm tiÒn l¬ng cã tÝnh phæ qu¸t h¬n vµ cïng víi nã lµ mét lo¹t c¸c kh¸i niÖm:tiÒn l¬ng danh nghÜa,tiÒn l¬ng thùc tÕ,tiÒn l¬ng tèi thiÓu,tiÒn l¬ng kinh tÕ.
-TiÒn l¬ng danh nghÜa:lµ kh¸i niÖm chØ sè lîng tiÒn tÖ mµ ngêi sö dông søc lao ®éng c¨n cø vµo hîp ®ång tho¶ thuËn giu÷a hai bªn trong viÖc thuª lao ®éng.Trªn thùc tÕ.Mäi møc l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng ®Òu lµ l¬ng danh nghÜa.Song b¶n th©n tiÒn l¬ng danh nghÜa l¹i cha cã thÓ cho ta mét nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ møc tiÒn c«ng thùc tÕ cho ngêi lao ®éng.Lîi Ých mµ ngêi cung øng søc lao ®éng nhËn ®ù¬c ngoµi viÖc phô thuéc vµo møc l¬ng danh nghÜa cßn phô thuéc vµo gi¸ c¶ hµng ho¸,dÞch vô vµ sè lîng thÕ mµ ngêi lao ®éng sö dông tiÒn l¬ng ®ã ®Ó mua s¾m hoÆ ®ãng thuÕ.
-TiÒn l¬ng thùc tÕ:lµ sè lîng t liÖu sinh ho¹t vµ dÞch vô sinh ho¹tvµ dÞch vô ngêi lao ®éng cã thÓ mua ®îc b»ng tiÒn l¬ng cña m×nh,sau khi ®· ®ãng ch¬ng kho¶n thuÕ theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ,ta cã c«ng thøc:
ILDN
ILTT =
IG
Trong ®ã: TLTT lµ chØ sè tiÒn l¬ng thùc tÕ
ILDN lµ chØ sè l¬ng danh nghÜa
IG lµ chØ sè gi¸ c¶
Víi møc tiÒn l¬ng nhÊt ®Þnh,nÕu gi¸ c¶ hµng ho¸ thÞ trêng t¨ng th× chØ sè tiÒn l¬ng thùc tÕ gi¶m vµ ngîc l¹i.Trêng hîp gi¸ c¶ æn ®Þnh,tiÒn l¬ng danh nghÜa t¨ng lªn,chØ sè tiÒn l¬ng thùc tÕ còng t¨ng.Nõu cïng mét lóc tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ thÞ rêng cïng t¨ng hoÆc cïng gi¶m,th× ®¹i lîng nµo cã tèc ®é t¨ng gi¶m lín h¬n sÏ quyÕt ®Þnh chØ sè tiÒn l¬ng thùc tÕ.§èi víi ngêi lao ®éng lîi Ých vµ môc ®Ých cuèi cïng cña viÖc cung øng søc lao ®éng lµ tiÒn l¬ng thùc tÕ chø kh«ng ph¶i tiÒn l¬ng danh nghÜa,v× tiÒn l¬ng thùc tÕ quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng quyÕt ®Þnh c¸c lîi Ých trùc tiÕp cña hä.
-VÒ tiÒn l¬ng tèi thiÓu(gäi ®óng lµ møc l¬ng tèi thiÓu)còng cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau.Tõ tríc ®Õn nay møc l¬ng tèi thiÎu dîc xem lµ c¸i ngìng cuèi cïng,®Ó tõ ®ã x©y dùng c¸c møc l¬ng kh¸c,t¹o thµnh hÖ thèng tiÒn l¬ng cña mét f nµo ®ã hoÆc hÖ thèng tiÒn l¬ng chung cña mét níc,lµ c¨n cø ®Î ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng.Víi quy ®Þnh nh vËy møc l¬ng tèi thiÓu ®îc coi lµ yÕu tè rÊt quan träng cña mét chÝnh s¸ch tiªnf l¬ng,nã liªn hÖ chÆt chÏ víi 3 yÕu tè:
+Møc sèng trung b×nh cña d©n c mét níc
+ChØ sè gi¸ c¶ hµng ho¸ sinh ho¹t
+Lo¹i lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng
Møc l¬ng tèi thiÓu do lêng gi¸ lo¹i søc lao ®éng th«ng thêng trong ®iÒu kiÖn lµm viÖc b×nh thêng,yªu cÇu mét kÜ n¨ng ®¬n gi¶n víi mét khung gi¸ c¸c t liÖu sinh ho¹t hîp lý,NghÞ ®Þnh 197/CP cña nhµ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ngµy 31/12/1994 vÒ viÖc thi hµnh Bé luËt lao ®éng ®· ghi:
"Møc l¬ng tèi thiÓu…lµ møc l¬ng ®Ó tr¶ cho ngêi lao ®éng lµm c«ng viÖc ®¬n gi¶n nhÊt(kh«ng qua ®µo t¹o)víi ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ m«i trêng lao ®éng b×nh thêng"
Quan niÖm cña kinh tÕ häc hiÖn ®¹i vÒ møc l¬ng tèi thiÓu l¹i xuÊt ph¸t tõ c¸c quy luËt cung cÇu,gi¸ c¶ thÞ trêng lao ®éng,tõ mèi quan hÖ gi÷a kh¶ n¨ng cung øng vµ kh¶ n¨ng tiªu thô nguån cung øng søc lao ®éng.Nhµ kinh tÕ häc d>Begg viÕt:"TiÒn c«ng tèi thiÓu cña mét yÕu tè s¶n xuÊt…lµ tiÒn tr¶ tèi thiÓu cÇn thiÕt ®Ó l«i cuèn ngêi cung cÊp søc lao ®éng vµo lµm viÖc ®ã".Theo ý kiÕn nµy th× c¬ chÕ thÞ trêng lµ t¸c nh©n chñ yÕu,®iÒu tiÕt mø lao ®éng,møc tiÒn l¬ng diÒu tiÕt mèi quan hÖ gi÷a ngêi sö dông vµ ngêi cung øng søc lao ®éng.ë ®©y quan hÖ lîi Ých gi÷a c¸c chñ thÓ trong mét doanh nghiÖp thÓ hiÖn rÊt râ,doanh nghiÖp muèn cã søc lao ®éng ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh,chÝ Ýt ph¶i tr¶ møc l¬ng kh«ng thÊp h¬n møc l¬ng tèi thiÓu ®îc Ên ®Þnh bëi thÞ trêng lao ®éng.MÆt kh¸c,do môc tiªu lîi nhuËn chi phèi,doanh nghiÖp phæ th«ng tÝnh toan so s¸nh gi÷a chi phÝ vµ doanh thu trong ®ã tiÒn l¬ng lµ mét chi phÝ quan träng,nã sÏ ®iÒu chØnh møc s¶n lîng tèi u cña doanh nghiÖp ®ã,do ®ã sÏ ®iÒu chØnh møc thuª lao ®éng.
TiÒn l¬ng kinh tÕ lµ mét kh¸i niÖm cña kinh tÕ häc.C¸c doanh ngiÖp muèn cã ®îc sù cung øng søc lao ®éng nh nã yªu cÇu,cÇn ph¶i tr¶ møc l¬ng cao h¬n so víi tiÒn l¬ng tèi thiÓu.TiÒn tr¶ thªm vµo tiÒn l¬ng tèi thiÓu ®Î ®¹t ®îc yªu cÇu cung øng søc lao ®éng gäi lµ tiÒn l¬ng kinh tÕ.V× vËy cã ngêi quy ®Þnh,tiÒn l¬ng kinh tÕ gièng nh tiÒn l¬ng thuÇn tuý cho ngêi ®· hµi lßng cung øng søc lao ®éng cho doanh nghiÖp nµo ®ã víi c¸c ®iÒu kiÖn mµ ngêi thuª lao ®éng yªu cÇu.
2.Vai trß cña tiÒn l¬ng:
TiÒn l¬ng lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc h×nh thµnh lîi Ých v©t chÊt ®èi víi ngêi lao ®éng,v× vËy ®Ó sö dông ®ßn bÈy tiÒn l¬ng nh»m ®¶m b¶o s¶n xuÊt ph¸t triÓn,duy tr× mét ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é kü thuËt nghiÖp vô kÜ thuËt cao víi ý thøc kØ luËt v÷ng ®ßi hái tæ chøc tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp ph¶i ®Æc biÖt coi träng.§èi víi chñ doanh nghiÖp tiÒn l¬ng lµ mét yÕu tè dïng ®Ó chi phÝ s¶n xuÊt cßn ®èi víi ngêi cung øng søc lao ®éng tiÒn l¬ng lµ nguån thu nhËp chñ yÕu.Môc ®Ých cña c¸c nhµ s¶n xuÊt lµ lîi nhuËn,cßn môc ®Ých cña ngêi cung øng søc lao ®éng lµ tiÒn l¬ng,víi ý nghÜa nµy tiÒn l¬ng kh«ng chØ mang b¶n chÊt lµ chi phÝ mµ nã trë thµnh ph¬ng tiÖn t¹o ra gi¸ trÞ míi hay ®ung h¬n cung øng sù s¸ng t¹o søc s¶n xuÊt,n¨ng lùc cña lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n sinh ra c¸c gi¸ trÞ gia t¨ng.
§èi víi ngêi lao ®éng,tiÒn l¬ng nhËn tho¶ d¸ng sÏ lµ ®éng lùc h×nh thµnh n¨ng lùc s¸ng t¹o ®Ó lµm t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng,mÆt kh¸c khi n¨ng xuÊt lao ®éng t¨ng th× lîi nhuËn doanh nghiÖp sÏ t¨ng,do ®ã nguån phóc lîi cña doanh nghiÖp mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc còng sÏ l¹i t¨ng lªn,nã lµ phÇn bæ xung thªm cho tiÒn l¬ng,lµm t¨ng thu nhËp vµ t¨ng lîi Ých cho cung øng søc lao ®éng lªn n÷a,khi lîi Ých cña ngêi lao ®éng ®îc b¶o ®¶m b»ng møc l¬ng tho¶ ®¸ng nã sÏ t¹o ra sù g¾n kÕt céng ®ång nh÷ng ngêi lao ®éng víi môc tiªu vµ lîi Ých cña doanh nghiÖp xo¸ bá sù ng¨n c¸ch gi÷a ngêi chñ doanh nghiÖp vµ ngêi cung øng søc lao ®éng,lµm cho ngêi lao ®éngcã tr¸ch nhiÖm h¬n,tù gi¸c h¬n víi c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ...
Ngîc l¹i nÕu doanh nghiÖp kh«ng hîp lÝ hoÆc ë møc tiªu lîi nhuËn thuÇn tuý,kh«ng chó ý ®óng møc ®Ðn lîi Ých cña ngêi lao ®éng vµ quyÒn c«ng nh©n cã thÓ bÞ kiÖt quÖ vÒ thÓ lùc,gi¶m sót vÒ chÊt lîng,lµm h¹n chÕ vÒ c¸c ®éng c¬ lµm h¹n chÕ c¸c ®éng c¬ cung øng søc lao ®éng.BiÓu hiÖn râ nhÊt lµ t×nh tr¹ng c¾t xÐn thêi gian lµm viÖc,l·ng phÝ nguyªn vËt liÖu vµ thiÕt bÞ,lµm dèi,lµm Èu,m©u thuÉn gi÷a ngêi lµm c«ng vµ chñ doanh nghiÖp cã thÓ dÉn ®Õn b·i c«ng,®×nh c«ng...
Mét biÓu hiÖn n÷a lµ di chuyÓn lao ®éng,nhÊt lµ nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ tay nghÒ cao sang nh÷ng khu vùc vµ doanh nghiÖp cã møc l¬ng hÊp dÉn h¬n.Hëu qu¶ g©y ra lµ võa mÊt ®i nguån nh©n lùc quan träng,võa lµm thiÕu hôtcôc bé,®×nh ®èn hoÆc ph¸ vì tiÕn tr×nh b×nh thêng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – kinh doanh cña doanh nghiÖp.Mét nhµ qu¶n lÝ ®· nhËn xÐt “nÕu tÊt c¶ nh÷ng g× anh ®a ra chØ lµ hét l¹c,th× ch¼ng cã ng¹c nhiªn r»ng kÕt côc anh chØ ®¸nh b¹n víi lò khØ vµ nÕu c¾t xÐn cña nh÷ng ngêi lµm c«ng cho ta,hä sÏ c¾t xÐn l¹i ta vµ kh¸ch hµng cña ta”.
3, Tr×nh tù x©y dùng hÖ thèng tr¶ c«ng lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp.
Cã 3 quyÕt ®Þnh ®îc ®a ra trong qu¸ tr×nh x©y dùng:
- QuyÕt ®Þnh vÒ møc tr¶ c«ng: Cao nh thÕ nµo? cao ®Õn ®©u? chÝnh s¸ch tr¶ c«ng nh thÕ nµo? b»ng bao nhiªu? cao h¬n hay thÊp h¬n møc l¬ng b×nh qu©n trªn thÞ trêng?
- QuyÕt ®Þnh vÒ c¬ cÊu cña hÖ thèng tr¶ c«ng: QuyÕt ®Þnh sù chªnh lÖch gi÷a c¸c c«ng viÖc thùc hiÖn trong doanh nghiÖp ®¶m b¶o sù c«ng b»ng trong néi bé.
- QuyÕt ®Þnh vÒ tiÒn c«ng cho c¸ nh©n: Cã thÓ tr¶ c«ng cho ngêi lao ®éng t¬ng xøng víi ngêi lao ®éng, quyÕt ®Þnh sù chªnh lÖch trong viÖc tr¶ c«ng cho ngêi lao ®éng trong tõng c«ng viÖc nh nhau, t¹o ®éng lùc trong lao ®éng.
C¸c bíc x©y dùng:
- Bíc 1: Xem xÐt møc l¬ng tèi thiÓu mµ Nhµ níc quy ®Þnh, Nhµ níc quy ®Þnh møc l¬ng tèi thiÓu cho tõng doanh nghiÖp kh¸c nhau lµ kh¸c nhau.
- Bíc 2: Kh¶o s¸t c¸c møc l¬ng thÞnh hµnh trªn thÞ trêng.
- Bíc 3: §¸nh gi¸ c«ng viÖc ®ã lµ viÖc x¸c ®Þnh mét c¸ch cã hÖ thèng gi¸ trÞ hay gi¸ trÞ t¬ng ®èi cña mçi mét c«ng viÖc trong tæ chøc, ®a ra hÖ thèng thø bËc vÒ gi¸ trÞ cña c«ng viÖc tõ ®ã ta ®¶m b¶o x©y dùng c¬ cÊu cña hÖ thèng tr¶ c«ng ®ång thêi nã ®¶m b¶o sù c«ng b»ng trong doanh nghiÖp. §©y lµ mét bíc rÊt quan träng trong viÖc kh¶o s¸t møc l¬ng thÞnh hµnh trªn thÞ trêng.
§Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña c«ng viÖc cÇn cã hai ®iÒu kiÖn:
- Thµnh lËp héi ®ång ®¸nh gi¸ c«ng viÖc: VÒ nguyªn t¾c kh«ng nªn qu¸ nhiÒu ngêi tõ 3 - 5 ngêi. Nh÷ng ngêi trong héi ®ång ph¶i lµ nh÷ng ngêi am hiÓu vÒ c«ng viÖc trong doanh nghiÖp, c«ng nh©n lµnh nghÒ, c¸n bé nh©n sù, c«ng ®oµn (nªn cã ngêi cña phÝa lao ®éng, phÝa qu¶n lý).
- Trong doanh nghiÖp, tån t¹i mét hÖ thèng c¸c b¶n m« t¶ c«ng viÖc vµ c¸c b¶n x¸c ®Þnh yªu cÇu cña c«ng viÖc ®èi víi ngêi thùc hiÖn mét c¸ch khoa häc chÝnh x¸c vµ tØ mØ.
4,C¸c h×nh thøc tr¶ c«ng
C¸c h×nh thøc tr¶ c«ng c¬ b¶n
gianTr¶ c«ng theo thêi
Tr¶ c«ng theo s¶n phÈm
a,Tr¶ c«ng theo thêi gian:
Tr¶ c«ng theo thêi gian lµ h×nh thøc tr¶ c«ng c¨n cø vµo møc l¬ng theo cÊp bËc(®îc quy ®Þnh trong hÖ thèng thang b¶ng l¬ng cña Nhµ níc vµ quy®Þnh cña tõng doanh nghiÖp) vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña NL§.
C¸c møc tiÒn c«ng ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
Møc tiÒn c«ng = Møc l¬ng cÊp bËc
Sè lîng thêi gian lµm viªc;lµm viÖc thùc tÕ
Møc l¬ng cÊp bËc ngµy = Error!
Møc l¬ng cÊp bËc giê = Error!
Tr¶ c«ng theo thêi gian thêng ®îc ¸p dông trong c¸c trêng hîp:
C«ng viÖc khã ®Þnh møc chÝnh x¸c vµ chÆt chÏ
C«ng viÖc ®ßi hái chÊt lîng cao
C«ng viÖc cã møc ®é tù ®éng ho¸ cao
C«ng viÖc cã tÝnh chÊt t¹m thêi
¸p dông tr¶ c«ngtheo thêi gian th× ®¬n gi¶n trong thùc hiÖn viÖc tr¶ l¬ng nhng kh«ng khuyÕn khÝch ®îcn t¨ng l¨ng xuÊt lao ®éng.§Ó kh¾c phôc mét phÇn nhîc ®iÓm nµy,tr¶ c«ng theo thêi gian thêng ®îc chia lµm hai lo¹i: Tr¶ c«ng theo thêi gian cã thëng.
Néi dung cña chÕ ®é tr¶ c«ng theo thêi gian d¬n gi¶n thùc chÊt ®· dîc tr×nh bµy ë trªn cßn chÐe ®é tr¶ c«ng theo thêi gian ®¬n gi¶n víi tiÒn thëng khi ®¹t ®îc nh÷ng chØ tiªu vÒ sè lîng hoÆc chÊt lîng qui ®Þnh.¸p dông tr¶ c«ng theo thêi gian cã thëng khuyÕn khÝch tèt h¬n sù nç lùc t¨ng n¨ng xuÊt,t¨ng chÊt lîng,tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu...
b,Tr¶ c«ng theo s¶n phÈm:
Tr¶ c«ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ c«ng trong ®ã tiÒn c«ng ®îc x¸c ®Þnh theo møc l¬ng cÊp bËc (®îc quy ®Þnh trong hÖ thèng thang b¶ng l¬ng Nhµ níc vµ quy ®Þnh cña doanh nghiÖp),møc lao ®éng vµ sè lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®îc s¶n xuÊt ra vµ ®îc ngiÖm thu.
Tr¶ c«ng theo s¶n phÈm ph¶n ¸nh t¬ng ®èi chuÈn x¸c lîng lao ®éng thùc tÕ bá ra,®ång thêi ph©n biÖt ®îc n¨ng lùc cã thÓ kh¸c nhau gi÷a nh÷ng ngêi cïng lµm mét lo¹i s¶n phÈm,l¹i g¾n chÆt thu nhËp víi kÕt qu¶ lao ®éng cô thÓ,kÝch thÝch n©ng cao tr×nh ®é mäi mÆt,sö dông tèt vµ hîp lÝ thêi gian lµm viÖc vµ ngØ ng¬i,t¨ng cêng kû luËt doang nghiÖp,c¶i tiÕn qu¶n lý doanh nghiÖ.Do ®ã tr¶ c«ng theo thêi s¶n phÈm cã t¸c dông tÝch cùc .Tuy vËy,tr¶ c«ng theo s¶n phÈm còng dÔ dÉn ®Õn hiÖn tîng ch¹y theo sè lîng,coi nhÑ chÊt lîng,l·ng phÝ NVL,coi nhÑ viÖc gi÷ g×n m¸y mãc thiÕt bÞ dông cô vµ an toµn,vÖ sinh lao ®éng,tranh thñ thêi gian qu¸ møc,g©y ¶nh hëng kh«ng tèt ®Õn søc khoÎ NL§.Tr¶ c«ng theo s¶n phÈm kh«ng thÝch hîp víi c¸c c«ng viÖc c¬ khÝ ho¸,tù ®éng ho¸ cao.V× v¹y,nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái chÊt lîng cao h¬n lµ vÒ sè lîng th× chØ nªn ¸p dông h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian hoÆc tr¶ c«ng theo thêi gian cã thëng.
Tr¶ c«ng theo nh÷ng chÕ ®é sau:
ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n:
ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n lµ chÕ ®é tr¶ c«ng s¶n phÈm ¸p dông ®èi víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt trong ®ã tiÒn c«ng tØ lÖ thuËn víi sè lîng s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra vµ ®îc nghiÖm thu.
§¬n gi¸ cña chÕ ®é tr¶ c«ng nµy cè ®Þnh vµ ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
§G = Error! Hay §G =L x T
Trong ®ã :
§G:®¬n gi¸ s¶n phÈm
L:L¬ng theo cÊp bËc c«ng nh©n viªn hoÆc møc l¬ng giê
Q:Møc s¶n lîng
T:Møc thêi gian (tÝnh theo giê)
TiÒn c«ng cña c«ng nh©n ®îc tÝnh theo c«ng thøc
L = §G x Q1 Q1:s¶n lîng thùc tÕ
u ®iÓm næi bËt cña chÕ ®é tiÒn c«ng nµy lµ mèi quan hÖ gi÷a tiÒn c«ng cña c«ng nh©n nhËn dîc vµ kÕt qu¶ lao ®éng thÓ hiÖn râ rµng,do ®ã kÝch thÝch c«ng nh©n nhËn ®îc vµ kÕt qu¶ lao ®éng thÓ hiÖn râ rµmg,do ®ã kÝch thÝch c«ng nh©n cè g¾ng n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ,n©ng cao n¨ng uÊt lao ®éng nh»m t¨ng thu nhËp.ChÕ ®é tiÒn c«ng nµy dÔ hiÓu,c«ng nh©n dÔ dµng tÝnh to¸n ®îc sè tiÒn c«ng nh©n ®îc.Sau khi hoµn thµnh nhiÖm vô s¶n xuÊt.
Nhîc ®iÓm cña chÕ ®é tiÒn c«ng nµy lµ : NL§ Ýt quan t©m ®Õn viÖc sö dông tèt m¸y mãc,thiÕt bÞ vµ NVL,Ýt ch¨m lo ®Õn c«ng viÖc chung cña tËp thÓ v.v...
ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm tËp thÓ:
ChÕ ®é tr¶ c«ng tÝnh theo s¶n phÈm tËp thÓ lµ chÕ ®é tr¶ c«ng trong ®ã tiÒn c«ng ®îc tr¶ cho mét nhãm NL§ cho khèi lîng c«ng viÖc mµ hä ®· thùc hiÖn vµ sau ®ã ®îc ph©n chia ®Õn NL§ theo mét ph¬ng ph¸p nhÊt ®Þnh nµo ®ã.
§¬n gi¸ ë ®©y ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
Li:Møc l¬ng cÊp bËc cña c«ng viÖc i
SLci:Tæng sè tiÒn l¬ng tÝnh theo cÊp bËc c«ng viÖc cña c¶ tæ
Q:Møc s¶n lîng
Ti:Møc thêi gian cña c«ng viÖc bËc i
TiÒn c«ng thùc tÕ cña tæ,nhãm c«ng nh©n ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
Li = §G x Q1
Trong ®ã: L1:tiÒn c«ng thùc tÕ tæ nhËn ®îc
Q1:s¶n lîng thùc tÕ tæ ®· hoµn thµnh
ViÖc ph©n phèi tiÒn c«ng cã thÓ ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p sau:
Ph¬ng ph¸p thø nhÊt:ph¬ng ph¸p hÖ sè ®iÒu chØnh.
+) Bíc 1: TÝnh tiÒn c«ng theo cÊp bËc vµ thêi gian lµm viÖc cña mçi c«ng nh©n.
Lci = Li x Ti
Trong ®ã: Lci:TiÒn c«ng cÊp bËc cña mçi c«ng nh©n
Li: Møc l¬ng cÊp bËc c«ng viÖc
Ti:thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n i
+)Bíc 2: X¸c ®Þnh hÖ sè ®iÒu chØnh
Hdc = Error!
Trong ®ã : Hdc:hÖ sè ®iÒu chØnh
+)Bíc 3; TÝnh tiÒn c«ng cho tõng c«ng nh©n
Lli =Lci x Hdc
Trong ®ã : Lli:TiÒn c«ng thùc tÕ c«ng nh©n i nhËn ®îc
Ph¬ng ph¸p thø hai:Ph¬ng ph¸p giê – HÖ sè
+)Bíc 1:Qui ®æi sè giê lµm viÖc thùc tÕ tõng c«ng nh©n ë c¸c cÊp bËc kh¸c nhau ra sè giê lµm viÖc cña c«ng nh©n bËc 1 theo c«ng thøc:
Tq®i = Ti x Hi
Trong ®ã: Tq®:Sè giê lµm viÖc qui ®æi ra bËc 1 cña c«ng nh©n bËc i
Hi:HÖ sè l¬ng bËc i trong thang l¬ng
+)Bíc 2:TÝnh tiÒn c«ng cho mét giê lµm viÖc cña c«ng nh©n bËc 1
L11 = Error!
Trong ®ã:
L11:TiÒn l¬ng 1 giê cña c«ng nh©n bËc 1 tÝnh theo l¬ng thùc tÕ
Tq®1:Tæng sè giê bËc 1 sau khi quy ®æi
+)Bíc 3:TÝnh tiÒn l¬ng cho tõng ngêi
L1i = L11 x Tq®i
Hai ph¬ng ph¸p ph©n phèi tiÒn c«ng trªn ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c trong viÖc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng nhng viÖc tÝnh to¸n t¬ng ®èi phøc t¹p.Do vËy trong thùc tÕ,ngoµi hai ph¬ng ph¸p trªn,c¸c doanh nghiÖp cßn ¸p dung chia cã sù kÕt hîp gi÷a cÊp bËc víi viÖc b×nh c«ng,chÊm ®iÓm hoÆc ph©n lo¹i A,B,C.
“ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm tËp thÓ cã u ®iÓm lµ khuyÕn khÝch c«ng nh©n tæ,nhãm n©ng cao tr¸ch nhiÖm tËp thÓ,quan t©m ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña tæ.Song,nã cã nhîc ®iÓm lµ s¶n lîng cña mçi c«ng nh©n kh«ng trùc tiÕp quyÕt ®Þnh tiÒn c«ng cña hä.Do ®ã,Ýt kÝch thÝch c«ng nh©n n©ng cao NSL§ c¸ nh©n.MÆt kh¸c do ph©n phèi tiÒn c«ng cha tÝnh ®Õn tÝnh h×nh thùc tÕ cña c«ng nh©n vÒ søc khoÎ,th¸i ®é lao ®éng...nªn cha thÓ hiÖn ®Çy ®ñ nguyªn t¾c ph©n phèi theo sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng.(“Gi¸o tr×nh QTNL,trang 127”)
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp:
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp lµ chÕ ®é tr¶ c«ng ¸p dông cho nh÷ng c«ng nh©n phô mµ c«ng viÖc cña hä cã ¶nh hëng nhiÒu ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng cña c«ng nh©n chÝnh hëng l¬ng theo s¶n phÈm.
§Æc ®iÓm cña chÕ ®é tr¶ c«ng nµy lµ thu nhËp vÒ tiÒn c«ng cña c«ng nh©n phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña c«ng nh©n chÝnh.Do ®ã,®¬n gi¸ tÝnh theo c«ng thøc sau:
§G = Error!
Trong ®ã:
§G:§¬n gi¸ tiÒn cña c«ng nh©n phô(phôc vô)
L:L¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n phô
M:Møc l¬ng cña c«ng nh©n phô
Q:Møc s¶n lîng cña mét c«ng nh©n chÝnh
TiÒn l¬ng thùc tÕ cña c«ng nh©n phô tÝnh theo c«ng thøc:
L1 = §G x Q1
Trong ®ã : L1:TiÒn l¬ng thùc tÕ cña c«ng nh©n phô
Q1:Møc hoµn thµnh thùc tÕ cña c«ng nh©n chÝnh
ChÕ ®é tiÒn c«ng nµy cã u ®iÓm lµ khuyÕn khÝch c«ng nh©n phôc vô tèt h¬n cho ho¹t ®éng cña c«ng nh©n chÝnh,tao ®iÒu kiÖn n©ng cao NSL§ cña c«ng nh©n chÝnh.Tuy nhiªn,do tiÒn k¬ng cña c«ng nh©n phô thuéc vµo kÕt qu¶ lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n chÝnh,mµ kÕt qu¶ nµy nhiÒu khi l¹i chÞut¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸c cã thÓ lµm h¹n chÕ sù cè g¾ng cña coong nh©n phô.
ChÕ ®ä tr¶ c«ng kho¸n :
ChÕ ®éu tr¶ c«ng kho¸n ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc,nÕu giao tõng chi tiÕt,bé phËn sÏ kh«ng co lîi mµ ph¶i giao toµn bé khèi lîng cho c«ng nh©nhoµn thµnh trong thêi gian nhÊt ®Þnh.ChÕ ®é nµy ®îc thùc hiÖn kh¸ phæ biÕn trong ngµnh c«ng nghiÖp,x©y dùng c¬ b¶n hay trong mét sè ngµnh kh¸c khi c«ng nh©n lµm viÖc mang tÝnh ®ét xuÊt,c«ng viÖc kh«ng thÓ c¸c ®Þnh mét ®Þnh møc lao ®éng æn ®Þnh...
TiÒn c«ng kho¸n ®îc tÝnh nh sau:
L1 =§Gk x Q1
Trong ®ã L1:tiÒn c«ng thùc tÕ c«ng nh©n nh©n ®îc
§Gk:§¬n gi¸ kho¸n cho mét s¶n phÈm hay mét c«ng viÖc
Q1:Sè lîng s¶n phÈm hay khèi lîng c«ng viÖc®îc hoµn thµnh hay nghiÖm thu.
ChÕ ®é tr¶ c«ng kho¸n cã t¸c dông lµm cho NL§ ph¸t huy s¸ng kiÕn vµ tÝch cùc c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p lao ®éng ®Ó tèi u ho¸ qu¸ tr×ng lµm viÖc,hoµn thµnh nhanh c«ng viÖc giao kho¸n,®¶m b¶o chÊt lîng c«ng viÖc th«ng qua hîp ®ång kho¸n chÆt chÏ.
Tuy nhien,chÕ ®é tr¶ c«ng kho¸n ®ßi hái viÖc tÝnh to¸n ®¬n gi¸ hÕt søc chÆt chÏ,tû mû ®Ó x©y dùng®¬n gi¸ tr¶ c«ng chÝnh x¸c cho c«ng nh©n lµm kho¸n.
ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm cã thëng:
ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm cã thëng lµ sù kÕt hëpt¶ l¬ng theo s¶n phÈm(theo chÕ ®é ®· tr×nh bµy ë trªn)vµ tiÒn thëng.
ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm cã thëng gåm hai phÇn:PhÇn tr¶ c«ng theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh vµ sè lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· hoµn thµnh.PhÇn tiÒn thëng ®îc tÝnh dùa vµo møc ®é hoµn thµnh vµ hoµn thµnh vît møc c¸c chØ tiªu vÒ sè loùng cña chÕ ®é tiÒn thën quy ®Þnh.
TiÒn c«ng tr¶ theo s¶n phÈm cã thëng (Lth)tÝnh theo c«ng thøc:
Trong ®ã:
L :TiÒn cæn tr¶ theo s¶n phÈm víi gi¸ cè ®Þnh
M:%tiÒn thën cho 1%hoµn thµnh vît møc chØ tiªu thêng
h :%hoµn thµnh vît møc chØ tiªu thëng
Yªu cÇu khi thùc hiÖn chÕ ®é tr¶ c«ng nµy lµ cÇn ph¶i quy ®Þnh chÆt chÏ c¸c chØ tiªu,®iÒu kiÖn thëng,nguån tiÒn thëng vµ tØ lÖ thëng b×nh qu©n.
ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm luü tiÕn:
ChÕ ®é tr¶ c«ng rheo s¶n phÈm luü tiÕn ¸p dông cho nhng kh©u yÕu hay nh÷ng kh©u quan träng cña viÖc s¶n xuÊt mµ viÖc t¨ng NSL§ ë nh÷ng kh©u nµy cã t¸c dông thóc ®Èy s¶n xuÊt ë nh÷ng bé phËn kh¸c cã liªn quan gãp phÇn hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch cña doang nghiÖp.
ChÕ ®é tr¶ c«ng nµy dïng hai lo¹i ®¬n gi¸:Cè ®Þnh vµ luü tiÕn.§¬n gi¸ cè ®Þnh dïng ®Ó tr¶ cho nh÷ng s¶n phÈm thùc tÕ ®· hoµn thµnh.C¸ch tÝnh ®¬n gi¸ nµy gièng nh trong chÕ ®é tr¶ c«ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n.
§¬n gi¸ luü tiÕn ®Ó tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm vît møc khëi ®iÓm.§¬n gi¸ nµy dùa vµo ®¬n gi¸ cè ®inh vµ cã tÝnh ®Õn tû lÖ t¨ng ®¬n gi¸.Tû lÖ t¨ng ®¬n gi¸ hîp lÝ ®îc tÝnh nh sau:
Trong ®ã:
Dc®:Tû träng chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp cè ®Þnh trong g¸ thµnh s¶n phÈm
Tk:Tû lÖ cña sè tiÒn tiÕt kiÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp cè ®Þnh dïng ®Ó t¨ng ®¬n gi¸.
D1:Tû träng cña tiÒn c«ng CNSX trong gi¸ thµnh s¶n phÈm khi hoµn thµnh møc s¶n lîng 100%.
TiÒn c«ng cña c«ng nh©n nhËn ®îc(SL)lµ
SL = P.Q1 + P.L.(Q1 – Q0)
Trong ®ã: Q1:s¶n lîng thùc tÕ
Q0:møc khëi ®iÓm
P:®¬n gi¸ cè ®Þnh
Khi ¸p dông chÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm luü tiÕn cÇn chó ý:
§¬n gi¸ ®îc n©ng cao nhiÒu hay Ýt cho nh÷ng s¶n phÈm vît møc khëi ®iÓm lµ do møc ®é quan träng cña bé phËn s¶n xuÊt ®ã quyÕt ®Þnh.
Møc khëi ®iÓm ®Ó tÝnh ®¬n gi¸ luü tiÕn kh«ng cè ®Þnh mµ thay ®æi phï hîp víi nhiÖm vô s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
Ch¬ng 2:C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn møc l¬ng.
B¶n th©n c«ng viÖc .
§¸nh gi¸ c«ng viÖc
Ên ®Þnh møc l¬ng
B¶n th©n nh©n viªn
- Møc hoµn thµnh c«ng viÖc.
- Th©m niªn.
- Kinh nghiÖm.
- Thµnh viªn trung thµnh.
- TiÒm n¨ng cña nh©n viªn
ThÞ trêng lao ®éng
- L¬ng bæng trªn thÞ trêng.
- Chi phÝ sinh ho¹t
- X· héi
- NÒn kinh tÕ
- Ph¸p luËt
L¬ng bæng vµ ®·i ngé cho tõng c¸ nh©n
M«i trêng c«ng ty
- ChÝnh s¸ch
- BÇu kh«ng khÝ VH
- C¬ cÊu tæ chøc
- Kh¶ n¨ng chi tr¶
1.M«i trêng c«ng ty:
a,ChÝnh s¸ch cña c«ng ty:TiÒn l¬ng võa lµ mét chi phÝ tèn kÐm võa lµ mét lo¹i tµi s¶n.Chi phÝ tèn kÐm ph¶n ¸nh qua chi phÝ lao ®éng.Trong c¸c ngµnh dÞch vô,chi phÝ lao ®éngchiÕm vµo kho¶ng 50% tæng chi phÝ.Tuy nhiªn tiÒn l¬ng lµ mét lo¹i tµi s¶n v× nã thóc ®Èy nh©n viªn lç kùc.Nã lµ mét tiÒm n¨ng ¶nh hëng tíi hµnh vi lµm viÖc cña nh©n viªn,thóc ®Èy nh©n viªn lµm viÖc cã n¨ng xuÊt lao ®éng cao h¬n.TiÒn l¬ng thëng gióp cho nh©n viªn c¶i tiÕn c«ng t¸c,gia t¨ng n¨ng xuÊt.vµ tØ lÖ sè ngêi bá viÖc sÏ thÊp h¬n.
b,BÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ cña c«ng ty;
BÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ cña c«ng ty ¶nh hëng rÊt lín tíi c¸ch tuyÓn nh©n viªn,®Õn th¸i ®é cña cÊp trªn vµ cÊp díi,®Õn hµnh vi c«ng t¸c,vµ do ®ã ¶nh hëng ®Õn viÖc s¾p xÕp tiÒn l¬ng vµ tiÒn thëng cho nh©n viªn.
c,C¬ cÊu tæ chøc cña c«ng ty còng ¶nh hëng tíi c¬ cÊu tiÒn l¬ng.trong mét c«ng ty lín cã nhiÒu giai tÇng,nhiÒu cÊp qu¶n trÞ th× qu¶n trÞ cÊp cao thêng quyÕt ®Þnh c¬ cÊu l¬ng thëng.ChÝnh ®iÒu nµy dÔ g©y bÊt lîi cho nhiÒu nh©n viªn bëi v× cÊp cao nhÊt Ýt ®i s©u ®Ó quan s¸t nh©n viªn.Ngîc l¹i ®èi víi c¸c c«ng ty Ýt cÊp bËc qu¶n trÞ hay c«ng ty lín cã nhiÒu cÊp bËc qu¶n trÞ,nÕu hä ®Ó cho c¸c c¸p qu¶n trÞ trùc tiÕp quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò vÒ tiÒn l¬ng thëng,c«ng nh©n sÏ ®îc hëng l¬ng hîp lÝ h¬n v× c¸c cÊp qu¶n trÞ nµy ®i s©u s¸t c«ng nh©n h¬n.Do ®ã l¬ng thëng còng tuú thuéc vµo c¬ cÊu cña c«ng ty.
d,Kh¶ n¨ng chi tr¶ cña c«ng ty,thÕ ®øng tµi chÝnh cña c«ng ty vµ t×nh h×nh kinh doanh cña c«ng ty.C¸c c«ng ty kinh doanh thµnh c«ng thêng tr¶ l¬ng cao h¬n møc l¬ng trung b×nh trong x· héi.
2.ThÞ trêng lao ®éng.
Khi nghiªn cøu ®Ó Ên ®Þnh møc l¬ng, c«ng ty cÇn ph¶i nghiªn cøu mét yÕu tè quan träng ®ã lµ thÞ trêng lao ®éng hiÓu theo nghÜa réng. §ã lµ nh÷ng yÕu tè: l¬ng thëng trªn thÞ trêng, chi phÝ sinh ho¹t, c«ng ®oµn, x· héi, nÒn kinh tÕ vµ luËt ph¸p.
C¸c c«ng ty ®Òu n»m ë vÞ trÝ c¹nh tranh gay g¾t. Do ®ã cÇn ph¶i nghiªn cøu kü møc l¬ng hiÖn t¹i trong x· héi hiÖn nay ®èi víi cïng mét ngµnh nghÒ ®ã ra sao. ViÖc nghiªn cøu nµy dùa trªn lÜnh vùc sau: Khu vùc ®Þa lý n¬i c«ng ty ®ang kinh doanh, mét sè c«ng ty nhÊt ®Þnh nµo ®ã cÇn nghiªn cøu c¸c c«ng viÖc cÇn so s¸nh ®èi chiÕu.
* Chi phÝ sinh ho¹t.
L¬ng thëng ph¶i phï hîp víi chi phÝ sinh ho¹t ®ã lµ quy luËt chung cña bÊt kú níc nµo trªn thÕ giíi. T¹i ViÖt Nam Nhµ n¬c còng quyÕt ®Þnh møc l¬ng tèi thiÓu ®Ó cho nh©n viªn ®ñ sèng khi lµm viÖc t¹i c¸c c«ng ty níc ngoµi hoÆc c¸c c«ng ty liªn doanh. Lý luËn chi phÝ sinh ho¹t rÊt ®¬n gi¶n: Khi gi¸ t¨ng lªn trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh nµo ®ã, th× tiÒn l¬ng thëng hiÖn thêi thùc sù bÞ gi¶m xuèng. Do ®ã c«ng ty ph¶i t¨ng l¬ng theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh ®ñ ®Ó cho nh©n viªn duy tr× møc l¬ng thùc sù tríc ®©y.
* C«ng ®oµn.
C«ng ®oµn lµ mét lùc lîng rÊt m¹nh mµ c¸c cÊp qu¶n trÞ ph¶i th¶o luËn víi hä trong ba lÜnh vùc sau:
- C¸c tiªu chuÈn ®îc sö dông ®Ó xÕp l¬ng thëng.
- C¸c møc chªnh lÖch l¬ng.
- C¸c ph¬ng ph¸p tr¶ l¬ng. Cã c«ng ®oµn ñng hé c¸c kÕ ho¹ch kÝch thÝch s¶n xuÊt cña c«ng ty.
* X· héi.
Søc Ðp cña x· héi còng rÊt quan träng. Ai còng biÕt r»ng l¬ng thëng ¶nh hëng ®Õn gi¸ c¶ cña s¶n phÈm vµ dÞch vô. X· héi, ®¹i biÓu lµ ngêi tiªu dïng, kh«ng bao giê muèn gi¸ c¶ sinh ho¹t t¨ng. Hä t¹o søc Ðp buéc sè l¬ng c«ng ty kh«ng ®îc t¨ng l¬ng mµ ph¶i theo møc l¬ng c«ng ty kh¸c ®ang ¸p dông.
* NÒn kinh tÕ.
Trong mét nÒn kinh tÕ ®ang suy tho¸i, nguån cung øng lao ®éng dÜ nhiªn t¨ng cao cã nghÜa lµ sè ngêi thÊt nghiÖp t¨ng. Do ®ã, c¸c c«ng ty cã khuynh híng h¹ thÊp l¬ng hoÆc kh«ng t¨ng l¬ng. Tuy nhiªn, c«ng ®oµn, ChÝnh phñ vµ x· héi l¹i Ðp c«ng ty t¨ng l¬ng cho phï hîp víi møc chi phÝ sinh ho¹t gia t¨ng. §©y lµ vÊn ®Ò hãc bóa ®èi víi nhµ qu¶n trÞ.
* LuËt ph¸p.
ChÝnh s¸ch l¬ng thëng ph¶i tu©n theo luËt lÖ Nhµ níc. LuËt lao ®éng cña c¸c níc nãi chung, cña ViÖt Nam nãi riªng ®Òu nghiªm cÊm ph©n biÖt ®èi xö nam, n÷ khi tr¶ l¬ng.
3. B¶n th©n nh©n viªn.
B¶n th©n nh©n viªn rÊt t¸c ®éng ®Õn viÖc tr¶ l¬ng. Møc l¬ng vµ phóc lîi tuú thuéc vµo sù hoµn thµnh c«ng t¸c cña nh©n viªn, tuú thuéc vµo møc th©m niªn, kinh nghiÖm, sù trung thµnh, tiÒm n¨ng vµ kÓ c¶ ¶nh hëng chÝnh trÞ.
- Sù hoµn thµnh c«ng t¸c: Kh«ng cã lµm n¶n lßng nh©n viªn cho viÖc c¸c c«ng nh©n giái, xuÊt s¾c l¹i lÜnh l¬ng b»ng hoÆc thÊp h¬n nh©n viªn cã n¨ng xuÊt kÐm do ®ã cÊp qu¶n trÞ cÇn ph¶i ¸p dông hÖ thèng l¬ng dùa vµo sù hoµn thµnh c«ng t¸c.
- Kinh nghiÖm: Kinh nghiÖm còng lµ mét yÕu tè ¶nh h¬ng ®Õn l¬ng thëng, hÇu hÕt c¸c c¬ quan tæ chøc trªn thÕ giíi ®Òu dùa vµo yÕu tè nµy ®Ó tuyÓn chän vµ cøu xÐt l¬ng thëng.
Ch¬ng III. Trùc tr¹ng tiÒn l¬ng tiÒn c«ng ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ViÖt Nam hiÖn nay.
1. Nh÷ng u ®iÓm cña hÖ thèng tr¶ l¬ng.
- HÖ thèng tr¶ l¬ng hîp lý kÝch thÝch ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng b¶o ®¶m chÊt lîng s¶n phÈm, hoµn thµnh ®óng kÕ ho¹ch ®îc giao.
- Gióp cho ngêi lao ®éng tho¶ n·m nhu c©u lîi Ých cña m×nh, gióp hä ®¶m b¶o duy tr× cuéc sèng vµ t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng.
- Gióp ngêi lao ®éng n©ng cao tr¸ch nhiÖm lµm viÖc, trung thµnh víi c«ng ty.
2. Nh÷ng tån t¹i.
- Ph¹m vi ¸p dông: do chÝnh s¸ch vµ chÕ ®é tiÒn l¬ng cña níc ta vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò bÊt hîp lý gi÷a tiÒn l¬ng vµ thu thËp cña ngêi lao ®éng ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau.
- Møc tiÒn l¬ng nh×n chung vÉn cßn thÊp. ChÕ ®é tiÒn l¬ng hiÖn ®ang ¸p dông cho ngêi lao ®éng kh«ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ søc lao ®éng vµ kh«ng phï hîp víi nh÷ng biÕn ®æi cña gi¸ c¶ trªn thÞ trêng.
- ChÕ ®é tiÒn l¬ng cßn mang tÝnh b×nh qu©n cao.
- ChÕ ®é tiÒn l¬ng cßn cha thùc hiÖn ®ång bé víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi nh b¶o hiÓm x· héi, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o...
Nh÷ng tån t¹i trªn cña hÖ thèng tr¶ l¬ng c«ng lµ do nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu sau ®©y:
- Nhµ níc vµ c¸c ngµnh chøc n¨ng cha nhËn thøc ®óng b¶n chÊt tiÒn l¬ng, cha xem tiÒn l¬ng lµ yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ do ®ã tiÒn l¬ng cha theo ®óng gi¸ trÞ søc lao ®éng. Cha g¾n víi chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ tõng thêi kú.
- Trong khi chuyÓn tõ c¬ chÕ qu¶n lý cò sang c¬ chÕ qu¶n lý míi, nhiÒu ngµnh ®· ®æi míi ho¹t ®éng cho phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng nhng hÖ thèng tiÒn l¬ng l¹i chËm ®îc thay ®æi, tiÒn l¬ng vÉn cßn nöa bao cÊp, nhiÒu kho¶n vÉn cßn cha ®îc tiÒn tÖ ho¸, ®iÒu ®ã ®· t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi.
- Thªm vµo ®ã nhiÒu hiÖn tîng tiªu cùc nh tham nhòng ®éc quyÒn, ®Æc lîi... g¾n víi nh÷ng s¬ hë trong qu¶n lý kinh tÕ còng t¸c ®éng xÊu ®Õn tiÒn l¬ng vµ thu nhËp lµm cho vÊn ®Ò c¶i thiÖn, n©ng cao ®êi sèng ngêi lao ®éng kh«ng ®îc lµ bao.
3. Nguyªn nh©n cña tån t¹i.
* Thø nhÊt: Môc tiªu cña chñ doanh nghiÖp lµ tèi ®a lîi nhuËn cßn ngêi lao ®éng ë ®©y l¹i Ýt am hiÓu vÒ luËt ph¸p lao ®éng.
* Thø hai: N¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cßn thÊp.
* Thø ba: HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp t nh©n cha vËn dông hÖ thèng thang b¶ng l¬ng cña nhµ níc.
* Thø t: Thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n ë giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n.
* Thø n¨m: HÖ thèng ph¸p luËt tiÒn l¬ng, lao ®éng vµ hiÖu qu¶ c¸c chÝnh s¸ch nhµ níc cha ®îc hoµn thiÖn, cßn nhiÒu h¹n chÕ, c¸c chÝnh s¸ch gi÷a c¸c ngµnh c¸c cÊp qu¶n lý cha ®ång bé.
* Thø s¸u: Nhµ níc cha cã biÖn ph¸p kiÓm tra chÆt chÏ viÖc thi hµnh c¸c qui ®Þnh cña nhµ níc, ®Æc biÖt trong vÊn ®Ò tr¶ c«ng cho ngêi lao ®éng chÕ ®é lµm viÖc ë c¸c doanh nghiÖp t nh©n.
* Thø b¶y: PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp cha ký kÕt tho¶ íc lao ®éng tËp thÓ, tuyÓn dông vµ tr¶ l¬ng theo hîp ®ång lao ®éng.
* Thø t¸m: Tæ chøc c«ng ®oµn cha ®îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng ë hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp t nh©n.
Ch¬ng IV. Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p
Tõ thùc tr¹ng vµ nguyªn nh©n trªn c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i nghiªn cøu x©y dùng hÖ thèng tr¶ l¬ng cho hîp lý.
- TiÒn l¬ng ph¶i lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng, lao ®éng s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ph¶i cã gi¸ trÞ, lîng lao ®éng chøa ®ùng trong hµng ho¸ ph¶i ®îc tÝnh ®óng tÝnh ®ñ vµ tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ trªn c¬ së gi¸ trÞ søc lao ®éng, b¶o ®¶m cho ngêi hëng l¬ng hoµ nhËp vµo thÞ trêng x· héi.
- §Ó khuyÕn khÝch nh÷ng ngêi cã tµi n¨ng, nh÷ng ngêi lµm viÖc thùc sù cã n¨ng suÊt chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cÇn thùc hiÖn viÖc tr¶ l¬ng theo c«ng viÖc chø kh«ng ph¶i theo ngêi thùc hiÖn.
- Ph¶i thay ®æi tiÒn tÖ ho¸ l¬ng, thay ®æi c¬ b¶n kÕt cÊu l¬ng, c¶i c¸ch tiÒn l¬ng cÇn lµm râ mèi quan hÖ gi÷a chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng víi c¸c chÝnh s¸ch BHXH, b¶o hiÓm y tÕ, gi¸o dôc vµ phÇn tiÒn nhµ ë, ®iÖn, níc, ph¬ng tiÖn ®i l¹i, trang bÞ ®å dïng cho chuyªn gia cao cÊp vµ c¸n bé l·nh ®¹o.
- TiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, ph¶i tr¶ ®¶m b¶o b»ng møc l¬ng tèi thiÓu. §Ó tiÒn l¬ng ®îc ®¶m b¶o ®îc t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, tiÒn l¬ng tèi thiÓu ph¶i phï hîp víi tõng ngµnh, nghÒ vµ chØ sè gi¸ sinh ho¹t tõng thêi kú.
- X©y dùng chÕ ®é tiÒn l¬ng míi ph¶i nh»m ®¸nh gi¸ ®óng chÊt lîng lao ®éng vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c, gi¶m dÇn tÝnh b×nh qu©n, më réng béi sè thang l¬ng lao ®éng vµ ph¶i tÝnh ®Õn ®Æc thï riªng cña tõng khu vùc.
- ViÖc c¶i c¸ch chÕ ®é tiÒn l¬ng ph¶i ®îc thùc hiÖn ®ång bé víi c¸c vÊn ®Ò nh b¶o hiÓm y tÕ, gi¸o dôc...
KÕt luËn
TiÒn l¬ng lµ mét ý nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi ngêi lao ®éng v× nã lµ nguån thu nhËp quan träng gióp hä ®¶m b¶o cuéc sèng cña b¶n th©n vµ gia ®×nh. §èi víi mçi doanh nghiÖp, tiÒn l¬ng lµ mét bé phËn kh«ng nhá cña chi phÝ s¶n xuÊt. §Æc biÖt lµ ®èi víi doanh nghiÖp t nh©n, tiÒn l¬ng lµ yªu cÇu cÇn thiÕt kh¸ch quan lu«n ®îc chñ doanh nghiÖp quan t©m hµng ®Çu. V× vËy trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn hiÖn nay nhµ níc ®ãng vai trß quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ. Trong viÖc ®iÒu tiÕt quan hÖ tiÒn l¬ng, nhµ níc cÇn ph¶i gi¶i quyÕt hµi hoµ gi÷a lîi Ých cña ngêi lao ®éng, lîi Ých cña chñ doanh nghiÖp. Cã nh vËy doanh nghiÖp míi ph¸t triÓn, thu nhËp cña ngêi lao ®éng míi ®îc n©ng cao mét c¸ch l©u dµi vµ nÒn kinh tÕ míi ph¸t triÓn.
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Gi¸o tr×nh “ Kinh tÕ lao ®éng” tËp I, II - trêng §¹i häc KTQD - NXB Gi¸o dôc n¨m 1995.
2. Vc - 10409 - 10492/92: Ph©n phèi thu nhËp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
3. T¹p chÝ lao ®éng vµ x· héi sè th¸ng 10/1999; 11/1999 vµ 2/2000.
4. Th«ng t 11/L§TBXH ngµy 19/4/1995
5. Tµi liÖu m«n häc chuyªn ®Ò.
6. NghÞ ®Þnh 28/CP ngµy 26/3/1997
Môc lôc
Trang
Lêi nãi ®Çu
1
Ch¬ng 1: Kh¸i niÖm, vai trß cña tiÒn l¬ng vµ néi dung cña c«ng t¸c tr¶ l¬ng
2
1. Kh¸i niÖm cña tiÒn l¬ng
2
2. Vai trß cña tiÒn l¬ng
5
3. Tr×nh tù x©y dùng hÖ thèng tr¶ c«ng lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp
7
4. C¸c h×nh thøc tr¶ c«ng
8
Ch¬ng II. C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn møc l¬ng
15
1. M«i trêng c«ng ty
16
2. ThÞ trêng lao ®éng
16
3. B¶n th©n nh©n viªn
18
Ch¬ng III. Thùc tr¹ng tiÒn l¬ng tiÒn c«ng ë c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ViÖt Nam hiÖn nay
18
1. Nh÷ng u ®iÓm cña hÖ thèng tr¶ l¬ng
18
2. Nh÷ng tån t¹i
18
3. Nguyªn nh©n cña tån t¹i
19
Ch¬ng IV. Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p
21
KÕt luËn
22
Tµi liÖu tham kh¶o
23
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- DA218.doc