Đề tài Tổng quan về tín dụng ngân hàng và rủi ro tín dụng ngân hàng

1 MUÏC LUÏC Trang Trang phuï bìa Lôøi cam ñoan Muïc luïc Danh muïc caùc chöõ vieát taét Lôøi môû ñaàu Chöông I : TOÅNG QUAN VEÀ TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG VAØ RUÛI RO TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG 1.1. Toång quan veà tín duïng ngaân haøng (TDNH) ................................................1 1.1.1. Nguoàn goác vaø quaù trình phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng TDNH ...............1 1.1.2. Chöùc naêng cuûa tín duïng ngaân haøng .................................................2 1.1.3. Vai troø cuûa tín duïng ngaân haøng .......................................................4 1.1.4. Caùc hình thöùc tín duïng ngaân haøng ..................................................5 1.2. Nhaän dieän caùc loaïi ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng NHTM........................7 1.2.1. Khaùi nieäm ruûi ro...............................................................................7 1.2.2. Caùc loaïi ruûi ro ..................................................................................8 1.2.2.1. Ruûi ro thanh khoaûn........................................................................8 1.2.2.2. Ruûi ro laõi suaát................................................................................9 1.2.2.3. Ruûi ro hoái ñoaùi ........................................................................ 10 1.2.2.4. Ruûi ro tín duïng ....................................................................... 10 1.2.3. Caùc nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro .................................. ............ 10 1.3. Ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc NHTM ....................11 I.3.1. Khaùi nieäm ruûi ro tín duïng......................................................11 I..3.2. Moät soá moâ hình ñeå ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng ..........................................12 I.3.3. Haäu quaû cuûa ruûi ro tín duïng ..................................................15 Keát luaän chöông I ............................................................................................ 16 2 Chöông II : THÖÏC TRAÏNG RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH ÑOÀNG NAI. 2. Tình hình kinh teá xaõ hoäi ...............................................................................17 2.1 Toång quan veà tình hình kinh teá - xaõ hoäi giai ñoaïn 2000 - 2005.........17 2.2 Hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn ............................................19 3. Thöïc traïng hoaït ñoäng vaø ruûi ro tín duïng cuaû caùc NHTM treân ñòa baøn Ñoàng Nai, giai ñoaïn 2001-2005 .................................................................20 3.1 Toång quan veà caùc NHTM treân ñòa baøn .............................................20 3.1.1 Hoaït ñoäng cung caáp caùc saûn phaåm dòch vuï cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn .............................................................................................20 3.1.2. Tình hình huy ñoäng voán cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn ...................22 3.1.3 Tình hình hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn ...........23 3.1.4 Cô caáu dö nôï phaân theo ngaén haïn vaø trung daøi haïn ......................25 3.1.5 Cô caáu dö nôï theo thaønh phaàn kinh teá ............................................27 3.1.6 Cô caáu dö nôï theo ngaønh kinh teá ....................................................28 4. Thöïc traïng NQH vaø caùc nguyeân nhaân gaây ra NQH cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn Haäu quaû cuûa ruûi ro tín duïng.....................................................................29 4.1 NQH cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn (2001-2004) ................................32 4.2 NQH cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn (2005- 06/2006) ..........................35 5. Nhaän dieän caùc nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro tín duïng taïi caùc NHTM .........36 5.1 Ruûi ro tín duïng töø phía NHTM........................................................ 36 5.1.1Ruûi ro do vieäc xaây döïng vaø thöïc hieän chính sach cho vay khoâng hôïp lyù ................................................................... ........... 36 5.1.2 Ruûi ro do cho vay khoâng tuaân thuû caùc quy ñònh veà tín duïng ..........38 5.1.3 Ruûi ro do heä thoáng kieåm tra kieåm soaùt noäi boä keùm hieäu quaû.........38 5.1.4Ruûi ro do chuyeân moân ñaïo ñöùc cuûa caùn boä tín duïng.... ...................39 3 5.2Ruûi ro tín duïng töø phía khaùch haøng vay voán.......................................40 5.3Ruûi ro tín duïng töø phía NHTM............................................................41 5.3.1 Ruûi ro do möùc ñoä quaõn lyù cuûa NHNN treân ñòa baøn.. .................... .42 5.3.2Ruûi ro do coù söï thay ñoåi cô cheá chính saùch nguyeân nhaân khaùc .......42 Keát luaän chöông II. Chöông III: CAÙC GIAÛI PHAÙP NHAÈM HAÏN CHEÁ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI CAÙC NHTM TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH ÑOÀNG NAI 3. Caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa ruûi ro tín duïng töø phí NHTM ...............................46 3.1. Xaây döïng chính saùch cho vay phuø hôïp .............................................46 3.2. Caân ñoái giöõa nguoàn voán vaø söû duïng voán...................................................49 3.3. Xaây döïng tuaân thuû nghieâm ngaët quy trình cho vay ...................................50 3.3.1. Tuaân thuû nghieâm ngaët coâng taùc kieåm tra kieåm soaùt khoaûn vay ....50 3.3.2. Naâng cao coâng taùc thaåm ñònh.........................................................51 3.3.2.1 Khai thaùc hieäu quaû thoâng tin trong hoaït ñoäng tí duïng.........51 3.3.2.2 Xaây döïng tieâu chí, phöông phaùp ñaùnh giaù thoáng nhaát ........53 3.4 Xaây döïng phöông aùn giaûi quyeát nôï coù vaán ñe ...........................................55 3.5 Xaây döïng heä thoáng KTKS noäi boä vaø heä thoáng toâng ting phoøng ngöøa ruûi ro moät caùch hieäu quaû ... ..................................................................................56 3.5.1Xaây döïng heä thoáng KTKS noäi boä ....................................................56 3.5.2Xaây döïng heä thoáng thoâng tin phoøng ngöøa ruûi ro..............................56 3.6 Giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc.........................................58 3.7 Kieán nghò vôùi NHNN vaø chính phu ............................................ 60 3.7.1 Ñoái vôùi NHNN 3.7.1.1 Naâng cao chaát löôïng quaûn lyù ñieàu haønh..............................60 3.7.1.2 Taêng cöôøng naâng cao coâng taùc thanh kieåm tra....................61 3.7.1.3 Caûi tieán vaø naâng cao vai troø cuûa trung taâm thoâng tin TD....62 3.7.2 Ñoái vôùi chính phuû vaø caùc ban ngaønh............................................. 62 4 Keát luaän CHÖÔNG I: TOÅNG QUAN VEÀ TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG VAØ RUÛI RO TÍN DUÏNG NGAÂN HAØNG 1.1 Toång quan veà tín duïng ngaân haøng 1.1.1 Nguoàn goác vaø quaù trình phaùt trieån cuaû hoaït ñoäng TDNH ÔÛ giai ñoaïn ñaàu cuaû neàn saûn xuaát haøng hoaù, khi maø qui moâ saûn xuaát coøn nhoû leõ, phöông thöùc thanh toaùn chöa phaùt trieån vaø ña daïng, haàu heát caùc giao dòch thöông maïi xuaát hieän trong giai ñoaïn naøy ñeàu ôû hình thöùc vaät ñoái vaät, caùc quan heä tín duïng coù phaùt sinh cuõng ôû hình thöùc hieän vaät hoaëc döôùi hình thöùc vay naëng laõi. Tieáp ñoù cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá haøng hoùa, nhaát laø söï phaùt trieån cuûa phöông thöùc saûn xuaát tö baûn chuû nghóa ñaõ taïo ñieàu kieän cho neàn saûn xuaát haøng hoaù phaùt trieån vöôït baäc. Ñieàu naøy ñoøi hoûi trong neàn kinh teá caàn phaûi coù nhöõng phöông thöùc thanh toaùn, hình thöùc tín duïng ña daïng vaø linh hoaït hôn môùi coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ñieàu tieát vaø dòch chuyeån voán töø nôi thöøa ñeán nôi thieáu moät caùch kòp thôøi nhaèm ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu voán cuûa neàn saûn xuaát ñang phaùt trieån maïnh veà qui moâ vaø khoái löôïng. Töø ñoù, tín duïng hieän vaät ñöôïc thay theá baèng tín duïng hieän kim, cho vay naëng laõi ñöôïc thay baèng nhieàu loïai hình khaùc nhau nhö : Tín duïng ngaân haøng, Tín duïng nhaø nöôùc ...... Hay noùi caùch khaùc TDNH ra ñôøi vaø phaùt trieån ñeå ñaùp öùng cho yeâu caàu phaùt trieån cuûa neàn kinh teá Tö baûn chuû nghóa. Quùa trình ñoù coù theå toùm löôïc nhö sau: - Khi saûn xuaát phaùt trieån, yeâu caàu veà voán taêng. Caùc nhaø tö baûn nhaän thaáy nhöõng maët haïn cheá töø vieäc ñi vay naëng laõi, cuõng nhö quan heä tín duïng thöông maïi (vay baèng hieän vaät) vöøa khoâng coù hieäu quaû vöøa khoâng ñaùp öùng ñöôïc qui moâ voán cho nhu caàu môû roäng saûn xuaát. Töø ñoù hoï lieân keát laïi ñeå taïo laäp neân nhöõng hieäp hoäi tín duïng nhaèm muïc ñích hoã trôï nhau veà voán trong kinh doanh. Sau ñoù caùc hieäp hoäi tín duïng naøy môû roäng phaïm vi hoaït ñoäng, phaùt trieån caùc phöông 5 thöùc tín duïng môùi (chieát khaáu chöùng töø coù giaù, baûo laõnh..) phuø hôïp vôùi phöông thöùc saûn xuaát TBCN vaø daàn daàn hình thaønh neân caùc ngaân haøng, töø ñoù hoaït ñoäng tín duïng ngaân haøng coù ñieàu kieän phaùt trieån maïnh meõ. ¾ Khaùi nieäm veà tín duïng ngaân haøng Tín duïng ngaân haøng laø quan heä TD giöõa moät beân laø ngaân haøng vôùi moät beân laø caùc toå chöùc, caù nhaân trong xaõ hoäi. Luaät caùc toå chöùc tín duïng Vieät Nam qui ñònh “Caáp tín duïng laø vieäc toå chöùc tín duïng thoaû thuaän ñeå khaùch haøng söû duïng moät khoaûn tieàn vôùi nguyeân taéc hoaøn traû baèng caùc nghieäp vuï cho vay, chieát khaáu, cho thueâ taøi chính, baûo laõnh ngaân haøng vaø caùc nghieäp vuï khaùc” • Muïc ñích cuûa TDNHTM - Ñaùp öùng nhu caàu voán cho SXKD, phuïc vuï ñôøi soáng - Ñaùp öùng moät phaàn voán cho caùc döï aùn ñaàu tö vaø saûn xuaát kinh doanh Töø ñoù taïo ñieàu kieän ñeå thuùc ñaåy hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh trong neàn kinh teá ¾ Baín cháút kinh tãú cuía TDNH Tín duïng laø quan heä giao dòch giöõa hai chuû theå, trong ñoù moät beân chuyeån giao tieàn hoaëc taøi saûn cho beân kia söû duïng trong thôøi gian nhaát ñònh, ñoàng thôøi beân nhaän tieàn hoaëc taøi saûn cam keát seõ hoaøn traû theo thôøi haïn ñaõ thoaû thuaän thoâng thöông giaù trò hoaøn traû lôùn hôn giaù trò khi nhaän ( phaàn lôùn hôn ñoù goïi laø lôïi töùc tín duïng) Quan heä tín duïng maø moät beân laø ngaân haøng goïi laø tín duïng ngaân haøng (TDNH). Caùc ngaân haøng khi tham gia vaøo quan heä tín duïng theå hieän döôùi hai tö caùch : Ngaân haøng ñoùng vai troø thuï traùi goïi laø hoaït ñoäng ñi vay, Ngaân haøng ñoùng vai troø traùi chuû goïi laø hoaït ñoäng cho vay. 1.1.2 Chöùc naêng cuûa tín duïng ngaân haøng - Taäp trung vaø phaân phoái laïi voán tieàn teä treân cô sôû coù hoaøn traû 6 + Chöùc naêng taäp trung voán tieàn teä: Nhôø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng TDNH maø caùc nguoàn tieàn teä nhaøn roãi trong xaõ hoäi, bao goàm tieàn trong daân cö, caùc toå chöùc kinh teá, ñoaøn theå.... ñöôïc taäp trung laïi ( qua coâng taùc huy ñoäng voán) + Chöùc naêng phaân phoái voán tieàn teä: Töø caùc nguoàn voán ñöôïc taäp trung, noù seõ ñöôïc söû duïng chuyeån hoùa thaønh caùc nguoàn voán phuïc vuï cho nhu caàu saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù, vaø nhu caàu tieâu duøng cho toaøn xaõ hoäi. Vì vieäc taäp trung vaø phaân phoái voán ñeàu thöïc hieän theo nguyeân taéc hoaøn traû neân TDNH coù taùc duïng gia taêng söï thu huùt voán vaø kích thích, kieåm tra vieäc söû duïng voán coù hieäu quaû. - Tieát kieäm tieàn maët vaø chi phí löu thoâng cho xaõ hoäi. + Hoaït ñoäng TDNH ñieàu kieän cho söï ra ñôøi cuûa caùc coâng cuï löu thoâng tín duïng nhö thöông phieáu, kyø phieáu, caùc loaïi sec, caùc loaïi phöông tieän thanh toùn hieän ñaïi nhö theû tín duïng, theû thanh toaùn... cho pheùp thay theá soá löôïng lôùn tieàn maët trong löu thoâng , giaûm ñöôïc chi phí in aán vaø baûo quaûn tieàn. + Hoaït ñoäng TDNH huy ñoäng ñöôïc caùc nguoàn voán nhaøn roåi trong xaõ hoäi söõ duïng cho caùc nhu caàu saûn xuaát kinh doanh. Beân caïnh ñoù noù thuùc ñaåy vieäc söû duïng caùc phöông tieän thanh toaùn qua ngaân haøng - Chöùc naêng phaûn aùnh vaø kieåm soaùt hoaït ñoäng kinh teá Söï vaän ñoäng cuûa voán TDNH veà nguyeân taéc luoân gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa vaät tö haøng hoaù, gaén lieàn vôùi hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp vì vaäy qua ñoù TDNH khoâng nhöõng laø taám göông phaûn aùnh hoaït ñoäng kinh teá maø coøn thoâng qua ñoù thöïc hieän vieäc kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng ñoù nhaèm phaùt hieän vaø ñieàu chænh caùc hoaït ñoäng ñoù theo ñuùng quy ñònh phaùp luaät, traùnh tieâu cöïc laõng phí 1.1.3 Vai troø cuûa tín duïng Ngaân haøng - Tín duïng goùp phaàn thuùc ñaåy saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù phaùt trieån 7 Tröôùc heát TDNH laø nguoàn cung öùng voán cho caùc doanh nhieäp, caùc toå chöùc kinh teá, ñoàng thôøi hoã trôï cho nhu caàu tieâu duøng cuûa caùc caù nhaân trong xaõ hoäi vaø söï thieáu huït taïm thôøi cuûa ngaân saùch. Trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh, do ñaëc ñieåm cuûa chu kyø luaân chuyeån voán saûn xuaát kinh doanh, söï khoâng truøng khôùp giöõa saûn xuaát vaø tieâu thuï haøng hoaù, daãn ñeán trong neàn kinh teá luoân xaûy ra tröôøng hôïp coù thôøi ñieåm doanh nghieäp naøy thöøa voán vaø doanh nghieäp khaùc laïi thieáu voán vaø ngöôïc laïi. Maët khaùc, caùc doanh nghieäp luoân quan taâm ñeán vieäc khueách tröông vaø môû roâng saûn xuaát kinh doanh, nhöng thöôøng thì voán töï coù cuûa doanh nghieäp thöôøng khoâng ñuû ñaùp öùng vì vaäy caùc doanh nghieäp phaûi troâng chôø vaøo caùc nguoàn voán taøi trôï töø beân ngoaøi, trong ñoù TDNH laø moät trong nhöõng keânh quan troïng daãn voán ñeán caùc doanh nghieäp. Hôn nöõa khi söû duïng nguoàn voán tín duïng ngaân haøng caùc doanh nghieäp ngoaøi vieäc phaûi chaáp haønh nghieâm chænh caùc quy ñònh veà tín duïng, hoï coøn phaûi traû moät soá tieàn laõi nhaát ñònh, do ñoù buoäc caùc doanh nghieäp phaûi tính toaùn sao cho vieäc söû duïng voán coù hieäu quaû nhaát nhö: löïa choïn ngaønh ngheà ñaàu tö, caûi tieán kyõ thuaät coâng ngheä, ñaåy nhanh voøng quay voán giaûm chi phí voán, taêng nhanh voøng quay voán. Do ñoù TDNH coù taùc ñoäng laøm taêng hieäu suaát söû duïng voán, thuùc ñaåy löu thoâng haøng hoaù treân phaïm vi toaøn xaõ hoäi. - Tín duïng goùp phaàn oån ñònh tieàn teä, oån ñònh giaù caû vaø kieàm cheá laïm phaùt Nhö ñaõ trình baøy ôû treân, TDNH laø moät trong nhöõng coâng cuï ñeå taäp trung vaø phaân phoái voán. Trong quaù rình ñoù, TDNH ñaõ laøm giaûm bôùt khoái löôïng tieàn trong löu thoâng, ñaëc bieät laø lhoái löôïng lôùn tieàn maët tronng daân cö. Ñieàu naøy goùp phaàn laøm giaûm aùp löïc laïm phaùt, goùp phaàn oån ñònh tieàn teä quoác gia. Maët khaùc, TDNH cung öùng voán cho caùc doanh nghieäp trong neàn kinh teá taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp hoaøn thaønh keá hoaïch saûn xuaát kinh doanh laøm cho saûn xuaát kinh doanh ngaøy caøng phaùt trieån, ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng 8 taêng cuûa xaõ hoäi, qua ñoù TDNH ñaõ goùp phaàn laøm oån ñònh giaù caû thò tröôøng trong caû nöôùc. - Tín duïng goùp phaàn oån ñònh ñôøi soáng , taïo coâng aên vieäc laøm vaø oån ñònh traät töï xaõ hoäi. TDNH thuùc ñaåy löu thoâng haøng hoaù phaùt trieån trong dieàu kieän giaù caû vaø tieàn teä oån ñònh, saûn xuaát haøng hoaù vaø dòch vuï ngaøy caøng gia taêng, vì theá maø nhu caàu ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân ngaøy caøng thoaû maõn nhieàu hôn.Maët khaùc khi saûn xuaát phaùt trieån taïo coâng aên vieäc laøm nhieàu hôn cho ngöôøi lao ñoäng, goùp phaàn oån ñònh traät töï xaõ hoäi. - Tín duïng taïo ñieàu kieän môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi vaø giao löu quoác teá. Trong boái caûnh Vieät Nam ñang töøng böôùc gia nhaäp neàn kinh teá theá giôùi vaø khu vöïc, TDNH ñaõ trôû thaønh coâng cuï quan troïng giuùp cho caùc nöôùc coù theå taêng cöôøng moái quan heä kinh doanh, hôïp taùc thoâng qua vieäc ñaàu tö tín duïng, thöïc hieän chuyeån giao coâng ngheä töø ñoù taïo tieàn ñeà ñeå môû roäng giao löu treân caùc lónh vöïc kinh teá – vaên hoaù moät caùch toaøn dieän. 1.1.4 Caùc hình thöùc tín duïng ngaân haøng ¾ Phaân loaïi tín duïng ngaân haøng : Phaân loaïi TDNH laø vieäc saép xeáp caùc khoaûn vay theo töøng nhoùm döïatreân moät soá tieâu thöùc nhaát ñònh. Vieäc phaân loaïi cho vay treân cô sôû khoa hoïc laø tieàn ñeà thieát laäp caùc qui trình cho vay thích hôïp vaø naâng cao hieäu quaû quaûn tr5i ruûi ro tín duïng. Phaân loaïi TDNH döïa vaøo caùc caên cöù sau: ¾ Caên cöù vaøo hình thöùc caáp tieàn vay + Cho vay : Laø nghieäp vuï caáp tín duïng cuûa NHTM theo ñoù NH seõ cho khaùch haøng vay moät soá tieàn nhaát ñònh vôùi moät möùc laõi suaát vaø thôøi gian hoaøn traû ñöôïc thoaû thuaän cuï theå. + Chieát khaáu thöông phieáu vaø chöùng töø coù giaù : Laø vieäc NH mua caùc thöông phieáu chöùng töø coù giaù chöa ñeán haïn thanh toaùn cuaû khaùch haøng. Ngæåìi såí hæîu 9 caïc chæïng tæì naìy seî baïn cho ngán haìng seî nháûn mäüt säú tiãön bòng mãûnh giaï træì âi låüi tæïc chiãút kháúu do ngán haìng quy âënh. +Baûo laõnh : laì nghiãûp vuû ngán haìng âæïng ra cam kãút våïi bãn thæï ba laì seî coï traïch nhiãûm thanh toaïn cho bãn thæï ba nãúu nhæ khaïch haìng (bãn âæåüc baío laînh) khäng thæûc hiãûn âuïng cam kãút våïi bãn thæï ba. + Cho thueâ taøi chính : laì viãûc ngán haìng âæïng ra mua taìi saín cuía nhaì cung cáúp âãø cho thuã âäúi våïi ngæåìi coï nhu cáöu sæí duûng (ngæåìi âi thuã). ¾ Caên cöù vaøo thôøi haïn cho vay + Tín duïng ngaén haïn: Laø loaïi cho vay coù thôøi haïn ñeán 12 thaùng, thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå buø ñaép voán löu ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp, nhu caàu tieâu duøng ngaén haïn cuûa caùc caù nhaân + Tín duïng trung daøi haïn :Tính duïng trung haïn laø loaïi tín duïng coù thôøi haïn cho vay töø 12 thaùng ñeán 60 thaùng, tín duïng daøi haïn coù thôøi gian cho vay töø 60 thaùng trôû leân thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå cho vay ñaàu tö xaây döïng cô baûn…. . ¾ Caên cöù vaøo tính chaát luaân chuyeån voán: + Cho vay väún læu âäüng: laì loaûi cho vay âãø bäø sung nguäön väún læu âäüng cuía khaïch haìng vay väún nhæ cho vay mua nguyãn váût liãûu, chi phê nhán cäng, âiãûn, næåïc... + Cho vay väún cäú âënh: laì loaûi cho vay âãø âáöu tæ mua sõm taìi saín cäú âënh hoûc âäøi måïi thiãút bë cäng nghãû. ¾ Caên cöù vaøo hình thöùc ñaûm baûo tieàn vay: + Cho vay khoâng coù baûo daûm baèng taøi saûn: Laø hình thöùc cho vay khoâng caàn caùc bieän phaùp ñaûm baûo tieàn vay chuû yeáu döïa vaøo uy tín ngöôøi ñi vay. + Cho vay coù ñaûm baûo baèng taøi saûn: Laø hình thöùc cho vay coù aùp duïng caùc bieän phaùp ñaûm baûo tieàn nhö theá chaáp, caàm coá, baûo laõnh cuûa beân thöù ba. ¾ Caên cöù vaøo ñoái töôïng traû nôï : 10 + Cho vay træûc tiãúp: ngæåìi âi vay vaì ngæåìi traí nåü laì mäüt chuí thãø. + Cho vay giaïn tiãúp: ngæåìi âi vay vaì ngæåìi traí nåü khaïc nhau. ¾ Caên cöù vaøo muïc ñích söû duïng voán vay: + Cho vay SXKD : laì loaûi tên duûng cho vay häù tråü väún cho viãûc saín xuáút kinh doanh cuía caïc doanh nghiãûp vaì caï thãø. + Cho vay tiãu duìng : laì loaûi tên duûng sinh hoaût, cho vay âãø mua haìng tiãu duìng 1.2 Nhaän dieän caùc loaïi ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng thöông maïi 1.2.1 Khaùi nieäm ruûi ro Theo nghóa truyeàn thoáng ruûi ro laø nhöõng söï kieän xaûy ra coù theå taïo ra nhöõng maát maùt veà taøi saûn hay laøm phaùt sinh moät khoaûn nôï. Ñònh nghóa veà ruûi ro hieän ñaïi bao haøm nghóa roäng hôn vaø khoâng chæ tính ñeán ruûi ro taøi chính vaø coøn bao goàm caû nhöõng ruûi ro lieân quan ñeán nhöõng muïc tieâu hoaït ñoäng vaø muïc tieâu chieán löôïc. Ruûi ro laø khaû naêng maø nhöõng söï kieän chöa chaéc chaén trong töông lai seõ laøm cho chuû theå khoâng ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu chieán löôïc vaø muïc tieâu hoaït ñoäng. Ruûi ro coøn ñöôïc hieåu laø nhöõng bieán coá khoâng mong ñôïi khi xaûy ra seõ daãn ñeán söï toån thaát veà taøi saûn, giaûm suùt lôïi nhuaän so vôùi döï kieán ban ñaàu..hoaëc phaûi maát theâm moät soá phí toån môùi coù teå hoaøn thaønh ñöôïc moät nghieäp taøi chính trong hoaït ñoäng ngaân haøng.. Caùc ñaëc ñieåm ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng : • Caùc ruûi ro coù theå döï baùo tröôùc: Danh muïc cho vay hay ñaàu tö cuûa moät ngaân haøng luoân tieàm aån moät soá ruûi ro chöa xaùc ñònh . Tuy nhieân, neáu giaû ñònh raèng caùc ñaëc ñieåm chung cuûa danh muïc cho vay nhìn chung vaãn gioáng nhau trong moät giai ñoaïn hôïp lyù thì caùc ngaân haøng coù theå döï baùo caùc khoaûn thaát thoaùt tieàm taøng naøy vôùi moät möùc ñoä khaù chính xaùc baèng caùch nghieân cöùu caùc ñaëc ñieåm dieãn bieán cuûa danh muïc theo thôøi gian . 11 • Caùc ruûi ro khoâng theå döï baùo tröôùc: Coù nhieàu söï kieän naèm ngoaøi taàm kieåm soaùt cuûa ngaân haøng; caùc cuù soác ngoaïi sinh do caùc ñieàu kieän chöa phaùt sinh taïi thôøi ñieåm kyù keát moät thoaû thuaän kinh doanh, thieân tai hoaû hoaïn..... • Ruûi ro phaùt sinh trong noäi boä vaø töø beân ngoaøi : Caùc ruûi ro coù theå phaùt sinh töø caùc nguyeân nhaân beân ngoaøi ( Ví duï tình hình kinh teá xaáu ñi) vaø caùc nguyeân nhaân noäi boä ( ví duï caùn boä tham oâ) 1.2.2 Caùc loaïi ruûi ro 1.2.2.1 Ruûi ro thanh khoaûn Phaùt sinh chuû yeáu töø xu höôùng cuûa caùc ngaân haøng laø huy ñoäng ngaén haïn vaø cho vay daøi haïn.Thoâng thöôøng thì khi coù moät bieán coá naøo ñoù thì ngöôøi göûi tieàn thöôøng coù ruùt tieàn göûi töø ngaân haøng ra nhanh hôn ngöôøi vay saún saøng traû nôï . Theo Thomas P. Fitch: “ Ruûi ro thanh khoaûn laø ruûi ro khi NHTM thieáu ngaân quyõ hoaëc taøi saûn ngaén haïn mang tính khaû duïng ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi göûi tieàn vaø ngöôøi ñi vay. Nhö vaäy, ruûi ro thanh khoaûn chính laø hieän töôïng moät NHTM bò thieáu ngaân quyõ ñeå ñaùp öùng yeâu caàu chi traû tieàn göûi cho ngöôøi ruùt tieàn, thanh toaùn caùc khoaûn nôï ñeán haïn maø NHTM ñaõ vay hoaëc thieáu nguoàn quyõ ñeå giaûi ngaân cho caùc hôïp ñoàng tín duïng ñaõ thoaû thuaän, hoaëc caáp môùi moät khoaûn tín duïng coù chaát löôïng. Söï thieáu huït trong tröøôøng hôïp naøy ñöïôïc hieåu laø söï thieáu döï tröû taïi NHTM, hoaëc khoâng theå huy ñoäng ñöôïc caùc nguoàn ngaân quyõ töø beân ngoaøi ñeå giaûi quyeát vaán ñeà thieáu huït thanh khoaûn khi noù xaûy ra. 1.2.2.2 Ruûi ro laõi suaát Theo Timothy Wkoch “Ruûi ro laõi suaát laø thay ñoåi tieàm taøng veà thu nhaäp laõi roøng vaø giaù trò thò tröôøng cuûa voán ngaân haøng xuaát phaùt töø söï thay ñoåi cuûa möùc laõi suaát“ Theo Thomas P. Fitch “ Ruûi ro laõi suaát laø ruûi ro khi thay ñoåi laõi suaát thò tröôøng daãn ñeán taøi saûn sinh lôøi cuûa NHTM giaûm giaù trò “ 12 Qua ñoù ta thaáy ruûi ro laõi suaát laø nhöõng toån haïi veå thu nhaäp laõi roøng vaø giaù trò thò tröôøng cuûa voán chuû sôû höõu cuûa moät TCTD, xuaát phaùt töø söï thay ñoåi cuûa laõi suaát thò tröôøng. Hay ruûi ro laõi suaát laø loaïi ruûi ro xaûy ra khi laõi suaát thò tröôøng thay ñoåi daãn ñeán laøm giaûm suùt giaù trò taøi saûn coù sinh lôøi, hoaëc laøm taêng chi phí caùc taøi saûn nôï cuûa ngaân haøng; keát quaû laøm giaûm cheânh leäch laõi roøng vaø giaûm lôïi nhuaän cuûa NHTM. Nhö vaäy, ruûi ro laõi suaát gaén vôùi caáu truùc thôøi haïn khaùc nhau giöõa taøi saûn coù vaø taøi saûn nôï vaø söï bieán ñoäng laõi suaát thò tröôøng . Do thôøi haïn huy ñoäng voán bình quaân vaø thôøi haïn cho vay bình quaân thöôøng coù söï khaùc bieät khaù lôùn, thoâng thöôøng thôøi gian chovay cuûa caùc NHTM thöôøng lôùn hôn thôøi gian huy ñoäng voán, neân khi laõi suaát thò tröôøng thay ñoåi taêng leân thì chi phí huy ñoäng voán taêng nhanh hôn möùc taêng töø caùc thu nhaäp cuûa khoaûn vay theo laõi suaát coá ñònh, laøm giaûm thu nhaäp roøng cuûa caùc NHTM. Ngoaøi ra do khaùc bieät veà laõi suaát huy ñoäng vaø laõi suaát cho vay ñaõ laøm NHTM bò ruûi ro laõi suaát, khi cho vay chuû yeáu cho vay theo laõi suaát coá ñònh trong khi huy ñoäng voán theo laõi suaát thaû noåi neáu laõi suaát thò tröôøng taêng leân cuõng laøm cho chi phí ñaàu vaøo taêng nhanh hôn thu nhaäp seõ laøm cheânh leäch laõi roøng cuûa NHTM giaûm thaáp ( Cheânh leäch laõi roøng = Thu nhaäp laõi – Chi phí laõi) 1.2.2.3 Ruûi ro hoái ñoaùi Ruûi ro hoái ñoaùi laø moät loaïi ruûi ro ngoaïi hoái ñoái vôùi caùc neàn kinh teá môû. Ruûi ro hoái ñoaùi laø ruûi ro do bieán ñoäng tyû giaù. Ruûi ro naøy xaûy ra do: - Söï bieán ñoäng veà laõi suaát, laïm phaùt .... ôû caùc quoác gia khaùc nhau seõ laøm cho cô hoäi ñaàu tö vaøo caùc ñoàng tieàn khaùc nhau vaø laøm bieán ñoäng tyû giaù. - Söï haïn cheá cuûa caùc caùn boä ngaân haøng trong vieäc phaân tích ñaùnh giaù caùc yeáu toá kinh teá, caùc bieán ñoäng chính trò-xaõ hoäi coù aûnh höôûng ñeán tyû giaù . - Söï duy trì traïng thaùi ngoaïi hoái thaáp hôn möùc caàn thieát. 13 1.2.2.4 Ruûi ro tín duïng Laø ruûi ro thaát thoaùt taøi chính phaùt sinh khi moät beân ñoái taùc khoâng thöïc hieän moät nghóa vuï taøi chính hoaëc nghóa vuï theo hôïp ñoàng ñoái vôùi moät ngaân haøng, bao goàm caû vieäc khoâng thöïc hieän thanh toaùn nôï cho duø ñoù laø khoaûn nôï goác hay nôï laõi khi khoaûn nôï ñeán haïn (Chuùng ta seõ phaân tích saâu hôn loaïi ruûi ro naøy ôû caùc phaàn sau). 1.2.3 Caùc nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro Nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro raát ña daïng, coù theå phaân loaïi theo nhieàu tieâu thöùc khaùc nhau. Tuy nhieân coù theå phaân tích nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro theo tieâu thöùc veà phía ngöôøi cho vay vaø veà phía ngöôøi ñi vay. ¾ Nguyeân nhaân töø phía ngöôøi cho vay ( Caùc NHTM ) coù theå goàm: - Nguyeân nhaân ñaàu tieân thuoäc veà NH phaûi keå ñeán laø vieäc khoâng chaáp haønh nghieâm tuùc cheá ñoä tín duïng vaø ñieàu kieän cho vay. Nhö cho vay moät khaùch haøng , nhoùm khaùch haøng vöôït quaù tyû leä quy ñònh treân voán töï coù cuûa TCTD, töø ñoù daãn ñeán vieäc cho vay taäp trung quaù lôùn vaøo 1 khaùch haøng hoaëc 1 nhoùm khaùch haøng daãn ñeán khi caùc ñoái töôïng khaùch haøng naøy gaëp ruûi ro, thua loã thì NH cuõng seõ chòu ruûi ro raát lôùn. - Chính saùch cho vay vaø quy trình cho vay coøn loûng leûo, chöa chuù troïng ñeán phaân tích khaùch haøng ñeå tính toaùn ñieàu kieän vaø khaû naêng traû nôï hoaëc phöông phaùp xem xeùt phaân tích coøn haïn cheá vaø thieáu chính xaùc. - Kyû thuaät caáp tín duïng chöa hieän ñaïi, chöa ña daïng nhö vieäc xaùc ñònh haïn möùc tín duïng cho khaùch haøng coøn ñôn giaûn, thôøi haïn chöa phuø hôïp, chuû yeáu tín duïng chuû yeáu laø tröïc tieáp, saûn phaåm tín duïng coøn ngheøo naøn. - Thieáu thoâng tin veà khaùch haøng, veà moâi töôøng, thò tröôøng deå coù cô sôû ñaùnh giaù moät caùch khoa hoïc, chính xaùc tröôùc khi ra quyeát ñònh caáp tín duïng. - Naêng löïc phaåm chaát cuûa caùn boä tín duïng vaø vaán ñeà quaûn lyù söû duïng, ñaõi ngoä 14 caùn boä ngaân haøng . ¾ Nguyeân nhaân töø phía khaùch haøng( ngöôøi ñi vay. - Nhoùm nguyeân nhaân khaùch quan: laø nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro ngoaøi taùc ñoäng, yù chí cuûa khaùch haøng, nhö thieân tai, hoaû hoaïn, söï thay ñoåi chính saùch quaûn lyù kinh teâ, söûa ñoåi phaùp luaät nhaø nöôùc, söï bieán ñoäng thò tröôøng do aûnh höôûng bôûi nhöõng bieán coá chính tri-xaõ hoäi trong vaø ngoaøi nöôùc. - Nhoùm nguyeân nhaân chuû quan: Ñaây laø nhoùm nguyeân nhaân noäi taïi cuûa moãi khaùch haøng, nhö: khaû naêng quaûn trò doanh nghieäp, voán saûn xuaát kinh doanh, thieáu thoâng tin veà baïn haøng, thò tröôøng......Trong ñoù khoâng loaïi tröø khaû naêng khaùch haøng coù yù ñoà löøa ñaûo ngay töø khi xin vay. ¾ guyeân nhaân beân ngoaøi - Ñoù laø nhöõng ruûi ro xaûy ñeán do taùc ñoäng moâi tröôøng beân ngoaøi nhö: Tính khoâng oån ñònh cuûa thò tröôøng,söï caïnh tranh giöõa caùc ngaân haøng, söï can thieäp cuûa chính quyeàn ñòa phöông.... 1.3 Ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc NHTM 1.3.1. Khaùi nieäm ruûi ro tín duïng Theo Joel Bessis (Risk management in banking) thì ruûi ro tín duïng ñöôïc hieåu laø nhöõng toån thaát do khaùch haøng khoâng traû ñöôïc nôï hoaëc söï giaûm suùt chaát löôïng cuûa nhöõng khoaûn vay. Töø khaùi nieäm treân ta coù theå phaân tích ruûi ro tín duïng thaønh caùc khoaûn sau : - Ruûi ro ñoïng voán : Ñoù laø ruûi ro khi khaùch haøng sai heïn trong nghóa vuï traû nôï theo hôïp ñoàng bao goàm voán goác vaø /hoaëc laõi vay. Söï sai heïn naøy laø do treå haïn (Delayed payment) - Ruûi ro maát voán : Ñoù laø ruûi ro khi khaùch haøng sai heïn trong nghóa vuï traû nôï theo hôïp ñoàng bao goàm voán goác vaø /hoaëc laõi vay. Söï sai heïn naøy laø do khoâng thanh toaùn (nonpayment) 15 1.3.2 Moät soá moâ hình ñeå ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng. Nhaèm nhaän dieän vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro moät caùch hieäu quaû, caùc NHTM thöôøng söû duïng moâ hình sau: ¾ Moâ hình ñònh tính Vieäc moät ngaân haøng ñaùnh giaù xaùc suaát ruûi ro cuûa ngöôøi ñi vay, ñeå coù cô sôûñònh giaù caùc khoaûn vay coù chính xaùc hay khoâng phuï thuoäc raát nhieàu vaøo nguoàn thoâng tin veà ngöôøi vay maø ngaân haøng thu thaäp ñöôïc. Caùc yeáu toá lieân quan ñeán vieäc ñònh tính bao goàm: - Nhoùm yeáu toá lieân quan ñeán ngöôøi vay: + Uy tín ngöôøi ñi vay : Theå hieän thoâng qua lòch söû vay traû cuûa ngöôøi vay. Uy tín cuûa ngöôøi ñi vay ñöôïc ñaùnh giaù cao neáu trong lòch söû hoï luoân thöïc hieän ñuùng caùc cam keát trong hôïp ñoàng vay. + Cô caáu voán cuûa khaùch haøng : Theå hieän thoâng qua caùc tyû soá, chaúng haïn, Voán töï coù/ voán vay neáu tyû soá naøy nhoû khaû naêng töï chuû khaùch haøng thaáp, ruûi ro seõ cao hôn. + Söï bieán ñoäng cuûa thu nhaäp: Baát cöù söï bieán ñoäng baát thöôøng naøo cuûa thu nhaäp cuõng laø daáu hieäu caûnh baùo, nhaát laø söï suùt giaûm thu nhaäp laø daáu hieäu caûnh baùo ruûi ro cuûa khoaûn vay, ngaân haøng caàn löu yù. Chính vì vaäy, nhöõng khaùch haøng coù khoaûn thu nhaäp thöôøng xuyeân oån ñònh seõ ñöôïc caùc ngaân haøng ñamnh giaù cao hôn nhöõng khaùch haøng coù söï bieán ñoäng baát thöôøng trong thu nhaäp. - Nhoùm caùc yeáu toá lieân quan ñeán thò tröôøng: + Chu kyø kinh teá: Chu kyø kinh teá aûnh höôûng raát lôùn ñeán tình hình saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp.Do ñoù ngaân haøng caàn phaân tích kyõ chu kyø kinh teá ñeå xaùc ñònh ñöôïc giai ñoïn naøo seõ ñaàu tö vaøo ngaønh haøng naøo coù ít ruûi ro nhaát. 16 + Möùc laõi suaát vay: Moät khaùch haøng saún saøng chaáp nhaän vay vôùi baát kyù laõi suaát naøo (cho duø noù raát cao) laø moät daáu hieäu ruûi ro ngaân haøng cuõng caàn heát söùc quan taâm. Moâ hình ñònh tính ñöôïc xem laø moâ hình coå ñieån ñeå ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng. Phöông phaùp naøy ngaøy nay ñöôïc xem laø maát thôøi gian, toán keùm, laïi mang tính chuû quan( phuï thuoäc vaøo khaû naêng chuyeân moân vaø ñaïo ñöùc cuûa nhaø phaân tích). Hieän nay haàu heât caùc ngaân haøng ñeàu tieáp caän phöông phaùp ñaùnh giaù ruûi ro hieän ñaïi hôn, ñoù laø phöông phaùp löôïng hoùa ruûi ro tín duïng. Sau ñaây laø moät soá moâ hình löôïng hoùa ruûi ro tín duïng thöôøng ñöôïc söû duïng: ¾ Moâ hình ñònh löôïng Š Moâ hình ñieåm soá Z. Moâ hình naøy do E.I.Altman thieát laäp ñeå cho ñieåm tín duïng ñoái vôùi caùc coâng ty saûn xuaát taïi Myõ, moâ hình naøy ñöôïc phuï thuoäc vaøo: (i) chæ soá caùc yeáu toá taøi chính cuûa ngöøôi vay - X; (ii) Taàm quan troïng cuûa caùc chæ soá naøy trong vieäc xaùc ñònh xaùc suaát vôõ nôï cuûa ngöôøi vay trong quaù khöù, moâ hình ñöôïc moâ taû nhö sau: Z = 1.2X1 + 1.4X2 + 3.3X3 + 0.6X4 + 1.0X5 Trong ñoù: X1= tyû soá “voán löu ñoäng roøng/toång taøi saûn”. X2= tyû soá “lôïi nhuaän giöõa laïi/ toång taøi saûn”. X3= tyû soá “lôïi nhuaän tröôùc thueá vaø tieàn laõi/toång taøi saûn”. X4= tyû soá “thò giaù coå phieáu/gaùi trò ghi soå cuûa nôï daøi haïn” X5= tyû soá “Doanh thu/toång taøi saûn”. Theo Altman thì baát kyø coâng ty naøo coù ñieåm soá Z <1.81 phaûi ñöôïc xeáp vaøo nhoùm coù nguy cô ruûi ro tín duïng cao. Š Moâ hình ñieåm soá tín duïng tieâu duøng 17 Ngoaøi moâ hình ñieåm soá Z, thì nhieàu ngaân haøng coøn aùp duïng moâ hình cho ñieåm ñeå xöû lyù ñôn xin vay cuûa ngöôøi tieâu duøng nhö: mua xe hôi, tranh thieát bò gia ñình, baát ñoäng saûn…Caùc yeáu toá quan troïng trong moâ hình cho ñieàm tín duïng tieâu duøng bao goàm: heä soá tín duïng, tuoåi ñôøi, traïng thaùi taøi saûn, soá ngöôøi phuï thuoäc, sôû höõu nhaø, thu nhaäp, ñieän thoaïi coá ñònh, taøi khoaûn caù nhaân, thôøi gian laøm vieäc. Moâ hình naøy thöôøng söû duïng 7-12 haïng muïc, moãi haïng muïc ñöôïc cho ñieåm töø 1-10. Öu ñieåm cuûa moâ hình naøy laø loaïi boû ñöôïc söï phaùn xeùt chuû ñoäng trong quaù trình cho vay vaø gaûim ñaùng keå thôøi gian ra quyeát ñònh tín duïng, nhöng noù cuõng coù nhöôïc ñieåm laø khoâng theå töï ñieàu chænh moät caùch nhanh choùng ñeå thích öùng vôùi nhöõng thay ñoåi trong neàn kinh teá vaø cuoäc soáng gia ñình. Š Moâ hình caáu truùc kyø haïn ruûi ro tín duïng. Ñaây laø moâ hình döïa treân caùc yeáu toá thò tröôøng ñeå ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng vaø phaân tích “möùc thöôûng ruûi ro chaáp nhaän” gaén lieàn vôùi möùc sinh lôøi cuûa khoaûn nôï coâng ty hay tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi ngöôøi vay vôùi cuøng möùc ñoä ruûi ro. ÔÛ moâ hình chuû yeáu ñaùnh giaù veà: (i) xaùc suaát vôõ nôï cuûa coâng cuï nôï kyø haïn ngaén haïn; (ii) xaùc suaát vôõ nôï cuûa coâng cuï nôï kyø haïn daøi haïn. Tuy nhieân ñoái vôùi moâ hình naøy thì vieäc aùp duïng tuyø thuoäc vaøo chính saùch tín duïng cuõng nhö ñoä chính xaùc cuûa caùc thoâng tin maø ngaân haøng ñaõû nhaän ñöôïc. 1.3.3 Haäu Quaû Cuûa Ruûi Ro Tín Duïng NHTM laø moät trong nhöõng keânh quan troïng ñeå luaân chuyeân voán trong neàn kinh teá. Vì vaäy moät khi NGTM bò ruûi ro trong hoaït ñoäng noùi chung vaø tín duïng noùi rieâng thì khoâng chæ Ngaân haøng ñoù, heä thoáng ngaân hnaøg ñoù gaùnh chòu toån thaát maø coøn gaây aûnh höôûng naëng neà ñaán neàn kinh teá. ¾ Ñoái vôùi töøng ngaân haøng bò ruûi ro - Veà maët taøi chính: Lôïi nhuaän Ngaân haøng bò giaûm suùt, coù theå bò phaù saûn neáu khoaûn thieät haïi do ruûi ro mang laïi laø raát lôùn. 18 - Veà maët xaõ hoäi: Ruûi ro tín duïng ngaân haøng coù theå laøm cho naâgn haøng maát khaû naêng thanh toaùn, suùt giaûm uy tín vôùi ngöôøi göûi tieàn, daãn ñeán caûnh ngöôøi göûi tieàn ruùt tieàn oà aït gaây maát oån ñònh kinh teá xaõ hoäi. ¾ Ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng vaø neàn kinh teá Hoaït ñoäng cuûa moät ngaân haøng trong moät quoác gia coù lieân quan ñeán heä thoáng ngaân haøng vaø caùc toå chöùc kinh teá, xaõ hoäi . Do ñoù neáu moät ngaân haøng gaëp ruûi ro , maát khaû naêng thanh toan, phaù saûn seõ gaây taùc ñoäng daây chuyeàn aûnh höôûng ñeán toaøn boä neàn kinh teá . Hôn theá nuõa noù coù theå gaây ra caùc haäu quaû nghieâm troïng saûn xuaát kinh doanh ngöng treä, an ninh traät töï xaõ hoäi baát oån.... Keát luaän chöông I : Qua phaân tích ôû phaàn treân ta theå ruùt ra caùc vaáân ñeà cô baûn sau: - Vieäïc ra ñôøi, toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng NHTM cuøng vôùi hoaït ñoäng Tín duïng NH laø moät taát yeáu khaùch quan, nhaèm ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån cuûa ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi. - Hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM luoân chöùa ñöïng nhöõng ruûi ro tieàm aån, taùc haïi cuûa khi ñeå xaûy ra ruûi ro laø raát lôùn, noù khoâng nhöõng gaây thieät haïi cho ngaønh NH maø coøn gaây ra nhöõng haäu quaû naëng neà cho neàn kinh teá. - Ñeå ngaên ngöøa, haïn cheá thieät haïi do ruûi ro mang laïi trong quaù trình hoaït ñoäng, caùc nhaø quaûn trò ,ñieàu haønh caùc NHTM caàn phaûi xaây döïng cho ñöôïc heä thoáng quaûn lyù ruûi ro moät caùch hieäu quaû, qua vieäc nghieân cöùu öùng duïng caùc moâ hình ñaùnh giaù ruûi ro moät caùch toát nhaát töø ñoù ñöa ra caùc giaûi phaùp moät caùch kòp thôøi chính xaùc. Luaän vaên seõ tieáp tuïc phaân tích moät caùch cuï theå ,chi tieát hôn vaán ñeà naøy ôû caùc chöông sau. 19 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH ÑOÀNG NAI 2..1 Tình hình kinh teá xaõ hoäi 2.1.1 Toång quan veà tình hình kinh teá – xaõ hoäi giai ñoaïn 2000 – 2005 vaø muïc tieâu phaùt trieån 2006-2010 Ñoàng nai laø tænh naèm trong vuøng quy hoaïch kinh teá troïng ñieåm phía Nam, laø ñòa phöông coù toác ñoä taêng tröôûng cao,oån ñònh vaø khaù beàn vöõng. Toác ñoä taêng tröôûng GDP naêm sau cao hôn naêm tröôùc, bình quaân moãi naêm 12,8%; trong ñoù: khu vöïc coâng nghieäp – xaây döïng taêng 16%/naêm, dòch vuï taêng 12,1%/ naêm, Noâng - laâm – ngö - nghieäp taêng 4,6%/naêm. GDP bình quaân naêm 2005 ñaït 785USD/Naêm/ngöôøi .Cô caáu kinh teá chuyeån maïnh theo höôùng coâng ngheäp hoaù ,hieän ñaïi hoaù, vôùi tyø troïng coâng nghieäp –xaây döïng chieám 57% ,dòch vuï 28%, noâng laâm thuyû 15%. Kinh teá nhaø nöôùc ñang töøng böôùc ñöôïc saép xeáp laïi vaø ñoåi môùi hoaït ñoäng, kinh teá taäp theå coù böôùc phaùt trieån kinh teá tö nhaân phaùt trieån nhanh vaø cuøng vôùi kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chieám vò trí ngaøy caøng quan troïng trong kinh teá tænh.Saûn xuaát coâng nghieäp tieáp tuïc ñaït nhòp ñoä taêng tröôûng cao. Ñieåm ñaùng ghi nhaän laø caùc ngaønh coâng nghieäp coù tyû troïng lôùn vaø chieám öu theá maïnh cuûa Ñoàng Nai nhö: ñieän töû, deät may, giaày da, cheá bieán goã vaãn giöõ ñöôïc toác ñoä taêng tröôûng khaù. Ñaëc bieät laø ngaønh coâng nghieäp cheá bieán goã do thò tröôøng xuaát khaåu ngaøy caøng ñöôc môû roäng..Ñaëc bieät caùc ngaønh saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng, saûn xuaát goám tieáp tuïc gaëp khoù khaên do giaù caû ñaàu vaøo taêng ,rieâng ngaønh goám voán ngaønh ngheà truyeàn thoâng cuûa ñòa phöông coù möùc suùt giaûm 50% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Do tích cöïc thöïc hieän caùc bieän phaùp thu huùt voán ñaàu tö , nhaát laø caûi caùch thuû tuïc haønh chính neân keát quaû thu huùt voán ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc trong naêm naêm qua taêng nhanh, ñöa Ñoàng Nai trôû thaønh moät trong nhöõng ñòa phöông coù soá voán ñaàu tö cao haøng ñaàu caû nöôùc. Toång voán ñaàu tö treân ñòa baøn tænh trong 20 giai ñoaïn töø 2000 - 2005 ñaït 46 ngaøn tyû ñoàng , gaáp 2,4 laàn thôøi kyø 1996 -2000 trong ñoù voán ñaàu tö trong nöôùc chieám 47,6% taêng gaáp 3,3 laàn . Toaøn tænh ñaõ quy hoaïch toång theå 32 khu coâng nghieäp trong ñoù coù 18 khu coâng nghieäp ñaõ ñöôïc chính phuû pheâ duyeät, thu huùt 6,8 ngaøn tyû ñoàng voán ñaàu tö trong nöôùc vaø treân 4 tyû USD voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ( trong ñoù gaàn 2,6 tyû ñaàu tö môùi vaø treân 2,4 tyû ñaàu tö taêng theâm). Tính ñeán cuoái naêm 2005 treân ñòa baøn tænh coù 707 giaáy pheùp ñaàu tö nöôùc ngoaøi coøn hieäu löïc vôùi soá voán ñaàu tö treân 8 tyû USD . Trong ñoù 55,6% voán ñaõ trieån khai thöïc hieän , cho thueâ treân 2.100 ha ( chieám 59% dieän tích ñaát cho thueâ ) Veà taøi chính tín duïng , tyû leä thu ngaân saùch bình quaântreân GDP haøng naêm ñaït 23,3%. Chi ngaân saùch haøng naêm taêng 20% trong ñoù chi cho ñaàu tö phaùt trieån ñöôïc öu tieân vôùi möùc taêng 36% naêm .Hoaït ñoäng tín duïng phaùt trieån nhanh, ñaùp öùng nhu caàu voán cho neàn kinh teá . Soá dö nguoàn voán huy ñoäng taïi choã ñeán cuoái naêm 2005 gaáp 4,3 laàn naêm 2000, dö nôï tín duïng gaáp 3,2 laàn ,trong ñoù tyû troïng nôï trung daøi haïn taêng ñaùng keå ,chieám 38,6% toång dö nôï. 2 .1.2 Hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn Tính ñeán nay, ngoaøi NH nhaø nöôùc treân ñòa baøn tænh Ñoàng nai ñaõ coù maët haàu heát caùc loaïi hình NHTM ñaõ trieån khai ñi vaøo hoaït ñoäng . - NHTM nhaø nöôùc goàm 10NH ( Chöa tính caùc chi nhaùnh caáp 1 cuûa caùc NH naøy ñaõ vaø ñang hình thaønh treân ñòa baøn): 1/NH ngoaïi thöông Ñoàng Nai , 2/NH CT Ñoàng Nai, 3/NHCT Khu coâng nghieäp BH, 4/NH Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân Ñoàng Nai ,5/NH Ñaàu tö vaø phaùt trieån Ñoàng nai, 6/ NH Phaùt trieån nhaø Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long.7/ NH Phaùt trieån Vieät Nam chi nhaùnh Ñoàng Nai. 8/ NHCT Nhôn Traïch. 9/ NHCT Long Thaønh 10/ NHÑTPT Nhôn Traïch - NHTM coå phaàn goàm 04 NH :1/ NHCP noâng thoân Ñaïi AÙ, 2/ NHTMCP Saøi goøn thöông tín ,3/ NHTMCP AÙ chaâu, 4/ NHTMCP Quoác teá, 21 - NH lieân doanh goàm 02 NH : 1/ NHLD Vieät Thaùi ,2/ NHLD Indovina . Beân caïnh ñoù, taïi tænh Ñoàng Nai coøn coù 01 NH chính saùch xaõ hoäi, 01 quyõ tín duïng nhaân daân trung öông vaø 19 quyõ tín duïng nhaân daân cô sôû Vôùi vieäc ngaøy caøng coù nhieàu caùc toå chöùc tín duïng thieát laäp vaø môû roäng maïng löôùi hoaït ñoäng treân ñòa baøn Ñoàng Nai ñaõ laøm cho hoaït ñoäng kinh doanh trong lóng vöïc taøi chính – ngaân haøng taïi Ñoàng Nai ngaøy caøng phong phuù, ña daïng. Ñieàu naøy cuõng laøm cho moâi tröôøng caïnh tranh trong lónh vöïc naøy caøng trôû neân maïnh meõ. Caùc NHTM ngaøy caøng chuù trong hôn ñeán chaát löôïng phuïc vuï khaùch haøng thoâng qua vieäc chænh trang boä maët truï sôû khang trang thu huùt hôn, luoân nghieân cöùu phaùt trieån, naâng cao chaát löôïng caùc tieän ích giaù trò gia taêng töø caùc loaïi hình dòch vuï NH. Beân caïnh ñoù caùc NHTM khoâng ngöøng cuõng coá xaây döïng naâng cao hieäu quaû cuûa heä thoáng quaûn trò ruûi ro . 2.2 Thöïc traïng hoaït ñoäng vaø ruûi ro tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai, giai ñoaïn 2001 – 2005 2..2 .1 Toång quan veà caùc NHTM treân ñòa baøn Ñoàng Nai Nhaèm chuaån bò caùc ñieàu kieän caàn thieát ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa xu höôùng hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi, chieám lónh thò phaàn ôû ñòa baøn Ñoàng nai.Töø naêm 2003 caùc NHTM treân ñò baøn ñaõ laàn löôït trieån khai caùc döï aùn caûi tieán,öùng duïng coâng ngheä thoâng tin trong quaûn lyù ñieàu haønh, naâng cao chaát löôïng caùc loaïi dòch vuï, phaùt trieån saûn phaåm dòch vuï môùi. Ñeán nay haàu nhö caùc NHTM treân ñòa baøn ñaõ thöïc hieän ñöôïc vieäc noái maïng online trong heä thoáng cuûa mình. Trieån khai thaønh coâng caùc chöông trình quaûn lyù, xöû lyù döõ lieäu taäp trung, trieån khai vieäc thöïc hieän giao dòch moät cöûa: Chöông trình ngaân haøng baùn leõ RES cuûa ngaân haøng Noâng Nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân, chöông trình Incas cuûa heä thoáng NHCT.... 2.2.2 Hoaït ñoäng cung caáp caùc saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai 22 Veà hoaït ñoäng dòch vuï, nhìn chung haàu heát caùc NHTM treân ñòa baøn ñeàu cung öùng cho khaùch haøng caùc loaïi hình dòch vuï töông töï nhau nhö: baûo laõnh caùc loaïi, thanh toaùn quoác teá, dòch vuï ngoaïi hoái, ngaân quyõ vaø gaán ñaây laø dòch vuï thanh toaùn theû caùc loaïi. Trong taát caû caùc loaïi dòch vuï treân noùi chung caùc NHTM ñaëc bieät laø caùc NHTM nhaø nöôùc ñeàu coù nhuõng böôùc phaùt trieån theo thôøi gian, rieâng lónh vöïc dòch vuï kinh doanh theû, ñaây saûn phaåm dòch vuï maø haàu nhö taát caû caùc NHTM treân ñòa baøn trong thôøi gian gaàn ñaây ñeàu trieån khai quaûng baù ñeán khaùch haøng cuûa mình, qua nhieàu hình thöùc quaûng caùo, khuyeán maõi sinh ñoäng vaø haáp daãn. Tuy nhieân, cho ñeán thôøi ñieåm naøy saûn phaåm theû caùc loaïi cuûa NH ngoaïi thöông Ñoàng Nai vôùi nhöõng lôïi theá so vôùi theû cuûa caùc NH khaùc nhö söï tieän ích , ñieåm chaáp nhaän theû, ñieåm ruùt tieàn (maùy ATM)....ñaõ ñöa NH ngoaïi thöông Ñoàng Nai thaønh NH daãn ñaàu, chieám nhieàu thò phaàn nhaát trong lónh vöïc naøy. Theo nhaän ñònh cuûa caùc chuyeân gia thì thò tröôøng theû noùi chung ñaët bieät laø theû ATM ôû Ñoàng Nai laø raát lôùn trong töông lai do coù nhieàu khu coâng nghieäp thu huùt nhieàu nhaân coâng vaø Ñoàng nai cuõng laø nôi coù nhieàu ñieå thu huùt khaùch du lòch….. Ñeán 31/12/2005 toång soá theû ATM ñöôïc phaùt haønh treân ñòa baøn laø 92.000 theû trong ñoù NH ngoaïi thöông Ñoàng nai chieám 76% (70.020 theû), NHCT Khu coâng nghieäp BH 8% (7.455 theû). Toång soá maùy ATM laø 37 maùy vaø ñeán nay laø 43 maùy ( NHNT 20 maùy, döï kieán ñeán cuoái naên 2006 laø 25 maùy; NHÑT 9 maùy; NHNN0 6 maùy, NHCTKCN 5 maùy döï kieán ñeán cuoái naêm 2006 taêng leân 7 maùy, NHCT Ñoàng Nai 3 maùy Maëc duø caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai trong thôøi gian qua raát quan taâm ñeán vieäc khai thaùc, phaùt trieån, ña daïng hoùa caùc saûn phaåm dich vuï ngaân haøng nhaèm taêng theâm hieäu quaû kinh doanh. Tuy nhieân cho ñeán thôøi ñieåm naøy thu nhaäp chính cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn vaãn laø töø hoaït ñoäng tín duïng. Tyû troïng 23 töø thu dòch vuï treân toång thu nhaäp cuûa NHTM treân ñòa baøn coøn thaáp khoaûng 3 ñeán 5% treân toång thu nhaäp. ( Xin xem bieåu 01 ) Bieåu toång hôïp tyû trong thu dòch vuï/ toång thu nhaäp cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn töø 2001-2005 ( Bieåu 01 ) ÑVT: 1 TrieäuVNÑ Muïc Chæ tieâu 2001 2002 2003 2004 2005 1 Toång thu nhaäp taêng so vôùi naêm tröôùc 1.296.232 - 2.371.622 83% 2.845.383 20% 3.087.457 8,5% 3.288.142 6,5% 2 Thu laõi cho vay 1.256.978 2.329.159 2.796.788 2.957.711 3.150.041 3 Thu dòch vuï 40.254 42.463 48.595 129.746 138.101 4 Tyû leä thu dòch vuï +Treân toång TN + Taêng so naêm tröôùc 3,10% 1,8% 5,5% 1,7% 14,4% 4,2% 167% 4,7% 11,19% Nguoàn: toång hôïp töø baùo caùo cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn 2.2.3 Tình hình huy ñoäng voán cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai Nhìn chung cho ñeán thôøi ñieåm hieän nay, caùc NHTM quoác doanh treân ñòa baøn vaãn chieám thò phaàn lôùn trong hoaït ñoäng ngaân haøng . Veà huy ñoäng voán tính ñeán thôøi ñieåm 31/12/2005 toång nguoàn voán treân ñòa baøn laø 15.158.824 trieäu, taêng 19 % so vôùi naêm 2004 trong ñoù huy ñoäng taïi choã 9.920.076 trieäu taêng 23,80% so vôùi 2004. Nguoàn voán huy ñoäng taïi choã treân ñòa baøn bình quaân chæ ñaùp öùng ñöôïc 65% toång nguoàn voán hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM maëc duø chæ tieâu naøy coù xu höôùng gia taêng keå töø sau naêm 2003-khi ngaøy caøng coù nhieàu NHTM ngoaøi quoác doanh veà hoaït ñoäng taïi Ñoàng Nai (Bieåu 02) . Cô caáu nguoàn voán huy ñoäng cuûa caùc NHTM qua caùc naêm (Bieåu 02) ÑVT: 1TYÛ VNÑ Toång nguoàn voán Trong ñoù: nguoàn voán huy ñoäng taïi choã 24 Tieàn göûiTCKT Tieàn göûi daân cö Toång coäng Naêm Soá tieàn Tyû troïng Soá tieàn Tyû troïng Soá tieàn Tyû troïng Soá tieàn Tyûtroïng 2001 6.501 100% 1.442 22,18% 1.806 27,78% 3.248 49,96% 2002 8.519 100% 2.572 30,19% 2.540 29,82% 5.112 60,01% 2003 10.429 100% 3.149 30,19% 3.680 35,29% 6.829 65,48% 2004 12820 100% 4.042 31,52% 3.986 31,09% 8.028 62,62% 2005 15.158 100% 4.735 31,23% 5.185 34,02% 9.920 65,44% Nguoàn : Toång hôïp töø baùo caùo NHNN tænh Ñoàng Nai Caùc NHTM quoác doanh chieám 90% toång nguoán voán huy ñoäng, trong ñoù daãn ñaàu laø NH noâng nghieäp (32%), keá ñeán laø NH ngoaïi thöông (25%), hai chi nhaùnh NHCT Ñoàng Nai vaø Khu CNBH xaáp xæ nhau vaø chieám (20%), Ngaân haøng ÑT&PT (10%) - Chi tieát xin xem phuï luïc IA;IB - Nhìn chung , trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñeå coù theå chuû ñoâïng ñaùp öùng ñöôïc nguoán voán cho nhu caàu hoaït ñoäng cuaû mình, caùc NHTM ñaõ ñaõ quan taâm nhieàu hôn ñeán vieäc thu huùt tieàn nhaøn roãi trong daân cö cuõng nhö töø caùc toå chöùc kinh teá, baèng caùch môû roäng maøng löôùi chi nhaùnh vaø ñieåm giao dòch, lieân tuïc tung ra caùc chöông trình huy ñoäng tieát kieäm haáp daãn veà laõi suaát vaø phöông thöùc thanh toaùn, khuyeán maõi coù giaù trò lôùn, gia taêng caùc tieän ích khi khaùch haøng göûi tieàn vaøo ngaân haøng ...... töø ñoù ñaõ khôi taêng ñöôïc voán töø nguoán naøy moät caùch ñaùng keå. Tuy nhieân chæ coù NHNNO vôùi lôïi theá coù maïng löôùi roäng khaép caùc quaän huyeän neân môùi coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu voán cho mình töø nguoán huy ñoäng naøy, caùc NHTM coøn laïi ñeàu phaûi caàn ñeán nguoàn voán ñieàu hoaø töø ngaân haøng trung öông, hoaëc hoäi sôû chính. 2.2.4 Tình hình hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai Nhöõng naêm gaàn ñaây tænh Ñoàng Nai raát thaønh coâng trong vieäc ñaàu tö caùc khu coâng nghieäp vaø môøi goïi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán ñaàu tö vaøo caùc khu 25 coâng nghieäp ñoù. Tính ñeán cuoái naêm 2005 trong toång soá 32 khu coâng nghieäp quy hoaïch ñaõ coù 18 khu ñöôïc pheùp ñöa vaøo hoaït ñoäng, thu huùt hôn 700 döï aùn ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc, vôùi soá voán hôn 8 tyû USD. Hoaït ñoäng cuûa NHTM töø ñoù cuõng coù theâm ñieàu kieän ñeå phaùt trieån theo xu höôùng naêm sau cao hôn naêm tröôùc. ( Xin xem phuï luïc soá IIA,B ñính keøm) ° Tình hình doanh soá cho vay ( Bieåu 03) Phuï luïc IIIA,B Tính ñeán 31/12/2005 toång doanh soá cho vay cuûa caùc TCTD treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai laø 27.083 tyûû taêng 74,74% so vôùi 2003 vaø taêng 33,97 % so vôùi naêm 2004. Trong ñoù : - Doanh soá cho vay ngaén haïn laø: 22.714 tyû chieám tyû trong 83.87%/ TDN taêng 74,74% so vôùi 2003 vaø taêng 35% so vôùi naêm 2004. - Doanh soá cho vay trung daøi haïn: 4.368 tyû chieám tyû troïng 16,14%/ TDN taêng 74,72% so vôùi 2003 vaø vaø taêng 25,31% so vôùi naêm 2004 Doanh soá cho vay cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai töø 2001-2005 (Bieåu 03) ÑVT: 1 tyû VNÑ Toång doanh soá cho vay Ngaén haïn Trung dai haïn Toång coäng Naêm Soá tieàn Tyû troïng Soá tieàn Tyû troïng Soá tieàn Tyû troïng 2001 6.897 84,70 1.038 15,30 7.935 100,00% 2002 10.218 84,70 1.846 15,30 12.064 100,00% 2003 12.999 83,87% 2.500 16,13% 15.499 100,00% 2004 16.859 82,72% 3.521 17,28% 20.380 100,00% 2005 22.714 83.87% 4.368 16,13% 27.083 100,00% Nguoàn : Toång hôïp töø baùo caùo NHNN tænh Ñoàng Nai Qua soá lieäu nghieân cöùu nhaän thaáy : hoaït ñoäng ñaàu tö tín duïng treân ñòa baøn coù xu höôùng phaùt trieån qua töøng naêm veà soá tuyeät ñoái. Tyû troïng cô caáu loaïi nôï töø 26 2003 ñeán 2006 töông ñoái oån ñònh : Cho vay ngaén haïn chieám bình quaân 83% vaø cho vay trung daøi haïn chieám bình quaân 17% /naêm treân toång dö nôï . Möùc ñoä phaùt trieån vaø tyû troïng nhö treân ñaõ phaûn aùnh ñuùng möùc ñoä phaùt trieån ñaàu tö vaø quy moâ saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn trong thôøi gian qua khi maø caùc khu coâng nghieäp laàn löôït ñöôïc ñöa vaøo hoaït ñoäng cuõng nhö söï gia taêng môû roäng tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn nhaèm giaønh laáy thò phaàn trong moät thò tröôøng caïnh tranh nhö ôû Ñoàng Nai. ° Dö nôï cho vay neàn kinh teá cuûa caùc NHTM taïi Ñoàng Nai Veà dö nôï cho vay tính ñeán thôøi ñieåm 31/12/2005 ñaït 13.234 tyû taêng +44,64% so vôùi naêm 2003 vaø taêng 14,59% so vôùi naêm 2004 . Caùc NHTM quoác doanh chieám 90% toång dö nôï treân ñòa baøn tænh.Trong ñoù daãn ñaàu laø NH Noâng nghieäp (29%), keá ñeán laø NH ngoaïi thöông (26%), chi nhaùnh NHCT Ñoàng Nai (10%) , Khu CNBH chieám ( 11%). Ngaân haøng ÑTPT chieám 10%... Caùc NHTM coå phaàn, caùc NH lieân doanh noùi chung chæ ñang ôû möùc ñoä thaêm doø thò tröôøng,chöa coù nhöõng saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng môùi. Ñaëc bieät trong soá naøy caùc NH coù söï phaùt trieån veà caùc maët hoaït ñoäng kinh doanh NH ñaùng chuù yù laø : 1/ NHLD Vieät-Thaùi, 2/NHTMCP Saøi goøn thöông tín 3/ NHTMCP Noâng thoân Ñaïi aù, caùc ngaân haøng coå phaàn Quoác teá( Vibbank) , Indovinabank môùi hình thaønh sau neân chöa coù theå ñaùnh giaù ñöôïc. ( Xin xem chi tieát ôû phuï luïc I , II ñính keøm – Soá lieäu tham khaûo baùo caùo toång keát hoaït ñoäng ngaønh NH tænh Ñoàng Nai naêm 2005). Nhìn chung dö nôï coù chieàu höôùng gia taêng ôû haàu heát caùc NHTM treân ñòa baøn ,chæ coù NHCT Khu coâng nghieäp BH laø suùt giaûm : giaûm 18,54% so vôùi naêm 2003 vaø giaûm 20,09% so vôùi naêm 2004, Nguyeân nhaân chuû yeáu laø do khaùch haøng chuyeân sang giao dòch vôùi NH khaùc vaø moät soá nôï toàn ñoïng ñöôïc xöû lyù ruûi ro. 2..2.4.1 Cô caáu dö nôï phaân theo loaïi cho vay ngaén haïn vaø trung daøi haïn 27 Dö Nôï ngaén haïn: Ñeán 31/12/2005 laø 8.493 tyû chieám tyû troïng 64,17% treân toång dö nôï, taêng 44,89% so vôùi naêm 2003 vaø taêng 18,55% so vôùi naêm 2004. Cuøng vôùi vieäc phaùt trieån cuûa neàn kinh teá ñaát nöôùc, caùc khu coâng nghieäp ñöôïc hình thaønh vaø ñöa vaøo söû duïng, ngaøy caøng coù nhieàu doanh nghieäp ñeán Ñoàng Nai hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Do ñoù khaùch haøng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn baây giôø khoâng chæ laø caùc coâng ty nhaø nöôùc thuoäc trung öông hay ñòa phöông Caùc NHTM ñaõ taäp trung khai thaùc caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi môùi vaøo hoaït ñoäng taïi caùc khu coâng nghieäp. Beân caïnh ñoù tröôùc aùp löïc caïnh tranh giöõa caùc NHTM treân ñòa baøn cuõng ñaõ goùp phaàn thuùc ñaåy caùc NHTM treân ñòa baøn ñaåy maïnh caûi tieán coâng ngheä ngaân haøng,cung caùch phuïc vuï .Caùc yeáu toá treân goùp phaàn thu huùt caùc doanh nghieäp ñeán vôùi NHTM treân ñòa baøn thay vì quan heä vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaëc caùc NHTM ngoaøi ñòa baøn töø ñoù laøm cho hoïat ñoäng tín duïng noùi chung,vaø cho vay ngaén haïn noùi rieân taïi Ñoàng nai coù quy moâ ngaøy caøng phaùt trieån. ŠTình hình dö nôï ngaén haïn vaø trung daøi haïn taïi Ñoàng Nai töø 2001-2005 ( Bieåu 04 ) ÑVT: 1 tyûVNÑ Toång dö nôï Ngaén haïn Trung daøi haïn Toång coäng naêm Soá tieàn Tyû troïng Soá tieàn Tyû troïng Soá tieàn Tyû troïng 2001 3.943 64,61% 1.934 35,39% 5.877 100,00% 2002 4.938 64,61% 2.705 35,39% 7.643 100,00% 2003 5.631 61,56% 3.516 38,44% 9.147 100,00% 2004 7.119 61,64% 4.430 38,36% 11.549 100,00% 2005 8.493 64,17% 4740 35,83% 13.234 100,00% Nguoàn : Toång hôïp töø baùo caùo NHNN tænh Ñoàng Nai 28 Dö nôï trung daøi haïn: Nôï trung daøi haïn ñeán 31/12/2005 laø 4.470 tyû chieám tyû troïng 35,83% treân toång dö nôï , tuy coù giaûm veà tyû troïng nhöng taêng so vôùi vôùi 2004 7% vaø taêng 34,81% so vôùi naêm 2003, Qua khaûo saùt soá lieäu veà cô caáu dö nôï treân ñòa baøn Ñoàng Nai trong giai ñoaïn töø 2001-2005 ta thaáy tyû trong dö nôï trung daøi haïn chieám bình quaân 36% treân toång dö nôï .Neáu so vôùi cô caáu nguoàn voán huy ñoäng ñaõ neâu ôû phaàn treân thì tyû troïng naøy töông ñoái cao nhöng noù ñaõ phaûn aùnh ñuùng thöïc teá veà nhu caàu tín duïng trung daøi haïn trong thôùi gian qua treân ñòa baøn. Ñoù laø tình traïng caùc doanh nghieäp ñang coù nhu caàu ñaàu tö môùi cuõng nhö môû roäng saûn xuaát kinh doanh ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån vaø caïnh tranh cuûa neàn kinh teá .. 2.2.4.2 Cô caáu dö nôï phaân theo thaønh phaàn kinh teá (bieåu 05) (bieåu 05) Ñôn vò tính: tyûVNÑ Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005 Chæ tieâu Dö nôï Tyû troïng (%) Dö nôï Tyû troïng (%) Dö nôï Tyû troïng (%) Dö nôï Tyû troïng (%) Dö nôï Tyû troïng (%) 1 .DN Nhaø nöôùc 2.613 44,46 2.806 36,71 2.583 28,24 2.581 22,35 2.646 20% 2 DN Tö nhaân 346 5,89 338 4,42 129 1,41 278 2,41 641 4,85 3. Cty TNHH, CP,DN coùvoán NNG 1.582 26,92 2.496 32,66 4.194 45,85 6.121 53,00 7.047 53,25 4. Taäp theå 17 0,29 12 0,16 13 0,14 48 0,42 17 0,12 5. Caù theå 1.319 22,44 1.991 19,91 2.228 24,36 2.521 21,83 2.883 21,78 Toång dö nôï 5.877 100 7.643 100 9.147 100 11.549 100 13.234 100 (Nguoàn : Toång hôïp töø baùo caùo NHNN tænh Ñoàng Nai) Töø baûng treân cho thaáy: - Trong thöïc teá khi neàn kinh teá thò tröôøng ôû nöôùc ta ngaøy caøng phaùt trieån thì thaønh phaàn kinh teá nhaø nöôùc vôùi boä maùy coàng keành, chaäm ñoåi môùi thieát bò coâng 29 ngheä ñaõ boäc loä söï keùm hieäu quaû trong SXKD vaø quaûn ly.ù Trong boái caûnh ñoù coäng vôùi chuû tröông ñaåy maïnh coå phaàn hoaù DNNN cuûa nhaø nöôùc, haàu heát caùc NHTM treân ñòa baøn ñeàu coù chuû tröông cô caáu laïi danh muïc ñaàu tö theo höôùng giaûm daàn tyû troïng cho vay DNNN trong danh muïc khaùch haøng cuûa mình. Tính ñeán 31/12/2005 tyû troïng cho vay loaïi hình DNNN treân toång dö nôï cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn laø 20% ( 2.646 tyû) giaûm 11% so vôùi naêm 2004 vaø giaûm raát nhieàu so vôùi naêm 2001 ( giaûm 30% ) . - Dö nôï caùc CT TNHH, CTCP , Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán cuoái naêm 2005 laø 7.047 tyû chieám 53,25% toång dö nôï . So vôùi naêm 2004 tyû troïng dö nôï loaïi hình doanh nghieäp naøy treân toång dö nôï taêng khoâng ñaùng keå nhöng veà qui moâ taêng 926 tyû (+15%); ñaëc bieät neáu so vôùi ñaàu giai ñoaïn naøy laø naêm 2001,2002 ta thaáy toác ñoä taêng raát lôùn caû veà qui moâ vaø tyû troïng.Quy moâ dö nôï vaø tyû troïng treân toång dö nôï treân phuø hôïp vôùi tình hình coå phaàn hoaù DNNN, söï phaùt trieån caùc KCN môùi thu huùt nhieàu doanh nghieäp veà ñaàu tö treân ñòa baøn Ñoàng Nai trong thôøi gian qua. - Dö nôï thaønh phaàn kinh teá tö nhaân caù theå cuõng coù xu höôùng gia taêng qua caùc naêm . Ñeán 31/12/2005 dö thaønh phaàn kinh teá naøy chieám tyû troïng 21,78% treân toång dö nôï ,so vôùi naêm 2004 veà tyû troïng khoâng coù söï thay ñoåi lôùn nhöng veà soá tuyeät ñoái taêng 362 tyû (+14,35%) . Vieäc ñaàu tö tín duïng cuûa ngaønh ngaân haøng trong giai ñoaïn naøy ñaõ chuyeån bieán theo höôùng giaûm daàn cho vay thaønh phaàn kinh teá nhaø nöôùc, taêng daàn möùc ñaàu tö cho thaønh phaàn kinh teá ngoaøi quoác doanh ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 2.2.4.3 Cô caáu dö nôï phaân theo ngaønh kinh teá 30 Phaân loaïi dö nôï theo ngaønh kinh teá (Bieåu 6) Ñôn vò tính: 1 tyû VNÑ Chæ tieâu 2001 2002 2003 2004 2005 1. CN khai thaùc cheá bieán 2.383 2.742 2.939 4.904 5.943 Tyû troïng / toång dö nôï 40,55% 35,88% 32,13% 42,46% 44,,89% 2,Noâng laâm nghieäp 1.323 1.335 1.399 1.533 1.521 Tyû troïng / toång dö nô 22,51% 17,47% 15,29% 13,27% 11,50% 3.Thöông nghieäp dòch vuï 984 2.188 2.914 2.954 2.750 Tyû troïng / toång dö nôï 16,74% 28,63% 31,86% 25,58% 20,78% 4. Vaän taûi kho baõi 221 233 186 126 149 Tyû troïng / toång dö nôï 2,39% 3,05% 2,03% 1,09% 1,13% 5.Xaây döïng 653 740 944 958 1.518 Tyû troïng / toång dö nôï 11,11 9,68% 10,32% 8,30% 11,47% 6. Caùc ngaønh khaùc 313 405 765 1074 1.353 Tyû troïng / toång dö nôï 5,33 5,30% 8,36% 9,30% 10,,23% Toång dö nôï 5.877 7.643 9.147 11.549 13.234 - (Nguoàn: Baùo caùo NHNN tænh Ñoàng Nai) Qua baûng soá lieäu treân ta thaáy cô caáu ñaàu tö tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn trong thôøi gian qua ñang chuyeån bieán theo höôùng taêng voán ñaàu tö cho coâng nghieäp, thöông nghieäp dòch vuï vaø xaây döïng . Ñeân 31/12/2005 dö nôï cho vay ngaønh coâng nghieäp laø 5.493 tyû chieám 44,89% so vôùi naêm 2004 taêng veà tyû troïng 5,72% vaø taêng 21% veà soá tuyeät ñoái. Dö nôï cho vay ngaønh xaây döïng ñeán cuoái naêm 2005 laø 1.518 tyû chieám tyû troïng 11,47% so vôùi naêm 2004 taêng veà tyû troïng 38% vaø taêng 58% veà soá tuyeät ñoái. Trong nhöõng naêm 2004,2005 toác ñoä taêng veà cho vay ñaàu tö xaây döïng cao, chuû yeáu laø do caùc NHTM cho vay thi coâng cô sôû haï taàng,ñöôøng saù ,vaø caùc döï aùn khu daân cö. 31 Dö nôï cho vay ngaønh dich vuï vaø caùc ngaønh khaùc chieám tyû troïng 31,01% (4.103 tyû) giaûm 3,87% so vôùi naêm 2004 ,nhöng vaãn chieám tyû troïng lôùn thöù hai trong cô caáu dö nôï cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn. 2.3 Thöïc traïng nôï quaù haïn vaø nhaän dieän caùc nguyeân nhaân gaây ra nôï quaù haïn trong thôøi gian qua cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai Tröôùc xu höôùng toaøn caàu hoaù, vaø aùp löïc loä trình gia nhaäp caùc toå chöùc kinh teá taøi chính quoác teá trong thôøi gian qua ñoøi hoûi ngaønh ngaân haøng phaûi coù nhöõng böôùc caûi tieán, thay ñoåi ñeå phuø hôïp. Moät trong nhöõng yeâu caàu ñoù laø caùc NHTM caàn phaûi minh baïch trong vieäc ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng hay noùi caùch khaùc caùc NHTM caàn phaûi xaây döïng moät quy ñònh thoáng nhaát veà vieäc saép xeáp phaân loaïi nôï tieân tieán phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá. Trong boái caûnh ñoù Thoáng ñoác NHNNVN ñaõ ban haønh Quyeát ñònh soá 493/2005/QÑ-NHNN ngaøy 22/04/2005 (V/v: ban haønh quy ñònh phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng deå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng NH cuûa toå chöùc tín duïng) Theo quy ñònh ban haønh keøm theo quyeát ñònh treân dö nôï cuûa TCTD ñöôïc phaân loaïi nhö sau: Nôï nhoùm 1: Nôï ñuû tieâu chuaån bao goàm ( khoâng phaûi trích döï phoøng) - Caùc khoaûn nôï trong haïn maø TCTD ñaùnh giaù laø coù ñuû khaû naêng thu hoài ñaày ñuû caû goác vaø laõi ñuùng thôøi haïn - Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 1 theo qui ñònh taïi Khoaûn 2 ñieàu 6 qui ñònh naøy Nôï nhoùm 2: Nôï caàn chuù yù bao goàm ( Trích döï phoøng 5%) - Caùc khoaûûn nôï quaù haïn döôùi 90 ngaøy ; - Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi ; - Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 2 theo qui ñònh taïi Khoaûn 3 vaø khoaûn 4 ñieàu 6 qui ñònh naøy. Nôï nhoùm 3: Nôï döôùi tieâu chuaån bao goàm ( Trích döï phoøng 20%) 32 - Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 90 ngaøy ñeán 180 ngaøy - Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn döôùi 90 ngaøy theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi ; - Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 3 theo qui ñònh taïi Khoaûn 3 vaø khoaûn 4 ñieàu 6 qui ñònh naøy Nôï nhoùm 4: Nôï nghi ngôø bao goàm ( Trích döï phoøng 50%) - Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 181 ngaøy ñeán 360 ngaøy -Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn töøi 90 ngaøy ñeán 180 ngaøy theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi ; -Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 4 theo qui ñònh taïi Khoaûn 3 vaø khoaûn 4 ñieàu 6 qui ñònh naøy. Nôï nhoùm 5: Nôï coù khaû naêng maát voán bao goàm ( Trích döï phoøng 100%) - Caùc khoaûn nôï quaù haïn treân 360 ngaøy - Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn treân 180 ngaøy ngaøy theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi ; - Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 5 theo qui ñònh taïi Khoaûn 3 vaø khoaûn 4 ñieàu 6 qui ñònh naøy. Qua quaù trình thöïc hieän quy ñònh naøy thöïc teá cho thaáy caùc NHTM ñaõ coù söï nhaän thöùc vaø ñaùnh giaù chuaån xaùc hôn veà chaát löôïng tín duïng trong heä thoáng ngaân haøng mình Töø ñoù coù keá hoaïch trích laäp DPRR cuõng nhö phöông aùn quaûn trò ruûi ro moät caùch hieäu quaû. ‹ Tình hình Nôï quaù haïn phaân theo tính chaát quaù haïn cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai töø 2003-2005 Nôï quaù haïn ñeán cuoái naêm 2005 laø 766 tyû chieám tyû troïng 5,79% treân toång dö nôï taêng 8,8 laàn veà soáâ tuyeät ñoái vaø taêng 7,6 laàn veà tyû troïng so vôùi naêm2004; taêng 4,5 laàn veà soâ tuyeät ñoái vaø taêng 3 laàn veà tyû troïng so vôùi naêm2003. 33 Qua soá lieäu treân ta nhaäïn thaáy söï gia taêng nôï quaù haïn trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc TCTD treân ñòa baûn Ñoàng Nai laø ñaùng baùo ñoäng. Tuy nhieân, töø naêm 2005 caùc NHTM noùi chung thöïc hieän vieäc phaân loaïi nôï theo Quyeát ñònh soá 493/2005/QÑ NHNN ngaøy 22/04/2005 Neân trong luaän vaên seõ phaân tích “ Nôï quaù haïn “ cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn theo hai giai ñoaïn : I/ Giai ñoaïn töø 2001- 2004 ; II/ Giai ñoaïn töø 31/12/2005 ñeán 30/06/2006 . Muïc tieâu cuûa vieäc phaân tích nhaèm tìm ra xu höôùng thay ñoåi cuûa nôï quaù haïn cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn, tìm ra caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa vaø kieåm soaùt chuùng. 2.3.1 Nôï quaù haïn cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn giai ñoaïn 2001 -2004 Trong gia ñoaïn naøy NQH ñöôïc caùc NHTM phaân chia theo tieâu thöùc : - NQH bình thöôøng : Laø caùc khoaûn dö nôï coù khaû naêng thu hoài - NQH chôø xöû lyù : Laø caùc khoaûn nôï caùc NHTM ñaõ chuyeån sang cô quan chöùc naêng ñeå xöû lyù thu hoài - Nôï toàn ñoïng : Laø NQH treân 360 ngaøy, theo ñaùnh giaù cuûa caùc NHTM laø khoù coù khaû naêng thu hoài ( Coù khaû naêng maát voán ) Bieåu toång hôïp NQH treân ñòa baøn giai ñoaïn 2001-2004 (Bieåu 7) (Bieåu 7) Ñôn vò tính : 1 trieäu ñoàng CHÆ TIEÂU 2001 2002 2003 2004 1. Dö nôï quaù haïn bình thöôøng 16.974 35.054 45.351 74.180 Tyû troïng/ toång NQH 14,92% 17,65% 26,69% 85,05% 2. NQH chôø xöû lyù 15.622 21.602 10.595 63 Tyû troïng/ toång NQH 13,73% 10,88% 6,23% 0,07% 3. Nôï khoanh 81.143 141.927 113.986 12.974 Tyû troïng/ toång NQH 71,34% 71,47% 67,08% 14,88% 4. Toång NQH 113.739 198.583 169.932 87.217 Tyû troïng/ toång NQH 1,94% 2,60% 1,86% 0,76% (Nguoàn: Baùo caùo NHNN tænh Ñoàng Nai) 34 Qua soá lieäu bieåu treân ta thaáy nhìn veà toång soá NQH cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn trong giai ñoaïn naøy coù xu höôùng giaûm, nhaát laø trong giai ñoaïn töø 2002 -2004 caû veà soá tuyeät ñoái vaø tyû troïng vôùi xu höôùng naêm sau thaáp hôn naêm tröôùc. Cuï theå NQH naêm 2004 laø 87.217 trieäu chieám tyû troïng 0,76% treân toång dö nôï, giaûm so vôùi naêm 2003 49% veà soá tuyeät ñoái , giaûm 59% veà maët tyû troïng; so vôùi naêm 2002 giaûm 56% veà soá tuyeät ñoái , giaûm 70% veà maët tyû troïng . Tuy nhieân, ñieàu ñaùng quan taâm laø dö nôï quaù haïn bình thöôøng coù xu höôùng taêng daàn qua caùc naêm. Cuï theå NQH bình thöôøng naêm 2001 laø 14,92%; naêm 2002 laø 17,65%; naêm 2003 26,69%; ñeán naêm 2004 laø 85,05%. Xu höôùng gia taêng NQH nhö theá ñaõ ñaët ra cho caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng treân ñòa baøn baøi toaùn laø phaûi nhanh choùng naâng cao hieäu quaû heä thoáng quaûn trò phoøng ngöøa ruûi ro cuûa mình moät caùch tích cöïc hôn nöõa. - NQH chôø xöû lyù vaø nôï khoanh coù xu höôùng giaûm caû veà maët tyû troïng vaø soá tuyeät ñoái. Cuï theå nôï chôø xöû lyù naêm 2002 laø 21.602 trieäu chieánm tyû leä 10.88%/ Toång dö nôï quaù haïn, ñeán cuoái naêm 2004 giaûm coøn 63 trieäu, chieám tyû troïng 0,72%. - Ñoái vôùi nôï khoanh ( nôï toàn ñoïng): Naêm 2002 laø 141.927 trieäu ñoàng chieám tyû troïng 71,47%/ toång dö nôï quaù haïn, ñeán cuoái naêm 2004 coøn 12.974 trieäuchieám tyû troïng 14,88%./Toång dö nôï quaù haïn 35 Nôï quaù haïn cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn ( giai ñoaïn 2001-2004) ( Bieåu 8) ( Bieåu 8) Ñôn vò tính : 1 trieäu VNÑ Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Chæ tieâu - (Nguoàn: Baùo caùo NHNN tænh Ñoàng Nai) Ngaân haøng Dö nôï quaù haïn Tyû troïng /TDN Dö nôï quaù haïn Tyû troïng /TDN Dö nôï quaù haïn Tyû troïng /TDN Dö nôï quaù haïn Tyû troïng /TDN I. Quoác doanh 1. NH KCN BH 1.326 0,11% 16.459 1,11% 15.567 0,83% 39.22 2 2,06% 2. NHCT ÑN 6.747 0,76% 21.642 2,33% 16.659 1,7% 23 0% 3. NH Ñaàu tö 12.976 1,41% 23.840 2,34% 14.227 1,45% 3.763 0,33% 4. NH Noâng nghieäp 53.586 3,51% 53.632 2,83% 48.030 2,09% 5.776 0,17% 5. NH Ngoaïi thöông 36.147 3,11% 64.012 3,23% 57.990 2,43% 7.937 0,26% 6. NH CSXH 0 0% 16.225 25,7% 13.596 12,8% 27.27 4 20,9% 7. NH Phaùt trieån Nhaø 733 11,7% 1.101 16,2% 1.465 11% 1.391 0,87% II. NH Ngoaøi QD 2.224 1,36% 1.672 0,63% 2.398 0,47% 1.831 0,21% Toång dö nôï quaù haïn 113.73 9 1,94 198.58 3 2,60 169.93 2 1,86 87.21 7 0,76 Qua baûng soá lieäu cho thaáy: Haàu heát caùc NHTM ñeàu coù toác ñoä taêng tröôûng tín duïng cao, NQH ÔÛ möùc cho pheùp ( Döôùi 5%). + Neáu xeùt hình thöùc sôû höûu thì NQH cuûa caùc ngaân haøng quoác doanh treân ñòa baøn chieám ñaïi boä phaän, töø 98% - 99% treân toång dö nôï quaù haïn treân ñòa baøn. NQH cuaû caùc NHTM ngoaøi quoác doanh chæ chieám tyû troïng nhoû. Caùc NHTM ngoaøi quoác doanh chæ baét ñaàu môû roäng hoaït ñoäng treân ñòa baøn Ñoàng nai töø naêm 2003 trôû laïi ñaây , quy moâ coøn thaáp so vôùi caùc NHTM quoác doanh : Dö nôï, chæ chieám 36 10% toång dö nôï treân ñòa baøn, danh muïc khaùch haøng vaø lónh vöïc ñaàu tö coøn haïn cheá do ñoù NQH chöa phaùt sinh cao so vôùi caùc NHTM quoác doanh. + Ñoái vôùi NQH cuûa caùc ngaân haøng quoác doanh, ta thaáy ngoaïi tröø 02 ngaân haøng Coâng thöông Khu coâng nghieäp BH , Ngaân haøng chính saùch – xaõ hoäi coù tyû leä nôï quaù haïn treân 1% ( Ngaân haøng chính saùch : 20,9%) caùc ngaân haøng coøn laïi ñeàu coù tyû leä NQH lyù töôûng , ñaëc bieät laø NH CT Ñoàng nai gaàn nhö khoâng coù NQH. Tuy nhieân qua khaûo saùt vì nhieàu lyù do khaùc nhau nhö: Canh tranh giöõa caùc ngaân haøng, vì thaønh tích …caùc ngaân haøng ñaõ baùo caùo chöa ñuùng möùc thöïc traïng naøy baèng caùch cho vay ñaûo nôï, gia haïn nôï vöôït möùc qui ñònh… neân caùc soá lieäu naøy cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi chöa phaûn aùnh thöïc traïng NQH taïi caùc Ngaân haøng naøy. Chæ coù soá lieäu baùo caùo cuûa ngaân haøng chính saùch - xaõ hoäi khaù chính xaùc thöïc traïng NQH cuûa ngaân haøng naøy. Qua naêm 2005 khi caùc NHTM thöïc hieän vieäc ñaùnh giaù phaân loaïi nôï theo quyeát ñònh 493/QÑ/NHNN , vôùi caùc tieâu chí phaân loaïi gaàn saùt vôùi thoâng leä quoác teá, thöc traïng dö nôï cuûa caùc ngaân haøng treân ñòa baøn ñaõ theå hieän töông ñoái ñaáy ñuû. Vôùi NQH taêng raát cao veà maët soá tuyeät ñoái vaø tyû troïng so vôùi caùc naêm tröôùc , cho thaáy ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn laø raát ñaùng ngaïi. Chuùng ta seõ thaáy roõ ñieàu naøy qua phaân tích soá lieäu döôùi ñaây ( bieåu 10 ). 2.3.2 Nôï quaù haïn cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn giai ñoaïn 2005 – 30/06/2006 (Phaân loaïi theo 493/QÑ-NHNN) 37 ( Bieåu 9 ) Ñôn vò tính : 1 trieäu VNÑ Nôï quaù haïn 31/12/2005 Nôï quaù haïn 30/06/2006 Toång nôï quaù haïn töø nhoùm 2-5 Nôï xaáu töø nhoùm 3-5 Nôï coù khaûnaêng maát voán (nhoùm 5) Toång nôï quaù haïn töø nhoùm 2-5 Nôï xaáu töø nhoùm 3-5 Nôï coù khaûnaêng maát voán (nhoùm 5) Teân ñôn vò Soá tieàn % so toång dö nôï Soá tieànï % so toång dö nôï Soá tieàn % so toång dö nôï Soá tieàn % so toång dö nôï Soá tieàn % so toång dö nôï Soá tieàn % so toång dö nôï KCN 62.171 4,09 62.171 4,09 3.727 0,25 61.010 4,23 61.010 4,23 4.953 0,34 NHCT 24 0,002 24 0,002 7 0,001 3.372 0,225 3.372 0,225 11 0,001 NHDT 500.264 36,79 136.152 10,01 5.555 0,41 245.552 16,13 54.318 3,57 29.753 1,95 NHNo 137.935 3,54 17.254 0,44 15.026 0,39 140.453 3,48 19.286 0,4 16.362 0,41 NHCS 31.113 17,26 26.228 14,55 20.615 11,43 28.784 13,41 24.913 11,60 20.634 9,61 NHNT 12.710 0,37 6.033 0,18 4.648 0,14 20.348 0,55 10.445 0,28 5.203 0,14 Nha 15.348 5,32 4.570 1,58 1.113 0,39 16.289 5,26 8.107 2,62 2.230 0,72 Daia 3.102 0,67 1.395 0 48 0,01 6.355 1,32 1.218 0 443 0,09 SGTT 596 0,25 346 0,15 132 0,06 1.720 0,52 416 0,12 202 0,06 QTD 2.401 0,87 865 0,31 352 0,13 4.230 1,45 1.425 0,49 675 0,23 Vthai 464 0,39 0 0,00 0 0,00 1.841 1,28 0 0,00 0 0,00 Achau 180 0,16 0 0,00 0 0,00 191 0,10 0 0,00 0 0,00 Vibank 0 0,00 0 0 0 0,00 0 0,00 0 0,00 Indo 0 0,00 0 0 0 0,00 0 0,00 0 0,00 TCoäng 766.308 5,79 255.038 20.26 51.223 4.07 530.145 3,68 184.510 1,28 80.466 0,56 - (Nguoàn: Baùo caùo NHNN tænh Ñoàng Nai) Vôùi caùch phaân loaïi theo quy ñònh naøy ta thaáyhaàu heát ôû caùc NHTM quoác doanh ñeàu coù söï gia taêng lôùn caû veà soá tuyeät ñoái vaø tyû troïng treân toång dö nôÏ. Ñeán 31/12/2005 NQH laØ 766.308 trieäu taêng gaàn 9 laàn so vôùi 2004, veà tyû troïng chieám 5,79% / toång dö nôï, taêng gaáp 8 laàn so vôùi 2004. Tuy ñeán 30/06/2006 soá dö chæ coøn 530.145 trieäu giaûm 31% so ñaàu naêm, tyû troïng 3,68% giaûm 37% so vôùi ñaàu naêm. NQH nôï xaáu cuûa caùc ngaân haøng quoác doanh vaãn chieám ñaïi boä phaän (98- 99%). Ñaùng chuù yù nhaát laø NQH vaø nôï xaáu cuûa NHÑTPT .Ñeán 31/12/2005 laø 500.264 trieäu , chieám tyû troïng 36,79% treân toång dö nôï cuûa NHÑTPT vaø chieám 65% NQH nôï xaáu treân ñòa baøn! NQH, nôï xaáu cuûa NHÑTPT chuû yeáu naèm ôû caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc hoaït ñoäng trong ngaønh xaây döïng ( do naêng löïc taøi chính yeáu, bò aûnh höôûng bôûi söï thay ñoåi cô cheá chính saùch – nghò ñònh 181/CP -). 38 2.4 Nhaän dieän caùc nguyeân nhaân chính daãn ñeán ruûi ro tín duïng taïi caùc NHTM treân ñòa baøn tænh Ñoàng nai Nhöõng khoaûn nôï quaù haïn taïi caùc NHTM treân ñòa baøn thöôøng baét nguoàn töø moät soá nguyeân nhaân sau : Quaûn lyù yeáu keùm, cho vay khoâng tuaân thuû caùc nguyeân taéc tín duïng, chính saùch cho vay khoâng hôïp lyù , khaùch haøng löøa ñaûo, caùc bieán ñoäng ngoaøi döï kieán cuûa neàn kinh teá, söï thay ñoåi caùc chính saùch kinh teá cuûa nhaø nöôùc……Noùi chung nguyeân nhaân gaây ra nôï quaù haïn raát ña daïng, coù theå phaân loaïi theo nhieàu tieâu thöùc khaùc nhau.Vieäc phaân loaïi nguyeân nhaân gaây ra nôï quaù haïn, nôï xaáu nhaèm giuùp cho heä thoáng quaûn trò ruûi ro coù hieäu quaû hôn. Theo ngöôøi vieát, moät caùch phaân loaïi ñöôïc nhieàu ngaân haøng chaáp nhaän laø phaân tích nguyeân gaây ra : i/ Töø phía khaùch haøng( ngöôøi ñi vay): ii/ Töø phía ngaân haøng ( ngöôøi cho vay) iii/ Do taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá beân ngoaøi . Sau ñaây chuùng ta seõ laàn löôït phaân tích nhöõng nguyeân nhaân gaây ra nôï quaù haïn, nôï xaáu taïi caùc NHTM trong thôøi gian qua . 2.4.1 Ruûi ro tín duïng töø phía NHTM 2.4.1.1 Ruûi ro do vieäc xaây döïng vaø thöïc hieän chính saùch cho vay khoâng hôïp lyù Chính saùch cho vay cuûa caùc MHTM noùi chung laø toång hôïp caùc ñieàu kieän, nguyeân taéc cho vay nhöõng tyû leä giôùi haïn an toaøn trong cho vay , quy trình ñeå daãn deán quyeát ñònh cho vay, xöû lyù nôï vay .....Trong thôøi gian gaàn ñaây chính saùch cho vay cuûa caùc NHTM ñaõ ñöôïc quy ñònh cuï theå trong luaät caùc TCTD cuõng nhö caùc vaên baûn phaùp qui cuûa chính phuû, cuûa NHNN ñaõ taïo moät haønh lang phaùp lyù ñieàu chænh nhaèm ñaûm baûo söï an toaøn vaø hieäu quaû trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc NHTM noùi chung vaø hoaït ñoäng tín duïng noùi rieâng. Tuy nhieân qua nghieân cöùu khaûo saùt thöïc teá treân ñòa baøn, nhaän thaáy vieäc cuï theå hoaù chính saùch cho vay cuûa caùc NHTM coøn coù nhöõng ñieåm baát caäp. Ñieàu naøy aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán ruûi ro tín duïng cuûa caùc NHTM theå hieän ôû nhöõng ñieåm nhö sau: - Chính saùch cho vay chöa ñöôïc xaây döïng mang tính chieán löôïc daøi haïn, chöa trieät ñeå theo nguyeân taéc thò tröôøng, coù xu höôùng ñaàu tö theo phong traøo, noùng voäi 39 trong vieäc caïnh tranh môû roäng thò tröôøng. Qua khaûo saùt cho thaáy neáu nhö tröôùc ñaây caùc NHTM coù khuynh höôùng taäp trung cho vay caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc vì caûm thaáy “an toaøn” nhöng khi söï yeáu keùm cuûa caùc DNNN boäc loä, thì caùc NHTM treân ñòa baøn coù khuynh höôùng chuyeån sang cho vay caùc DN ngoaøi quoác doanh ñaëc bieät laø caùc DN coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Neáu nhö tröôùc ñaây caùc NHTM treân ñòa baøn coù khuynh höôùng cho vay caùc ngaønh saûn xuaát coâng nghieäp thì trong thôøi gian qua ñaëc bieät laø trong giai ñoaïn töø naêm 2003 trôû laïi caùc caùc NHTM treân ñòa baøn coù khuynh höôùng gia taêng vieäc cho vay vaøo caùc lónh vöïc baát ñoäng saûn nhö mua nhaø ñaát, ñaàu tö caùc döï aùn xaây döïng khu daân cö. Ñieàu naøy daãn ñeán nôï quaù haïn caùc NHTM treân ñòa baøn phaàn lôùn ôû caùc loaïi hình doanh hieäp naøy (30-40%) , caù bieät nhö ôû NHÑTPT tyû leä naøy ñeán 80-90%. - Do noân noùng môû roäng thò phaàn daãn ñeán caùc NHTM treân ñòa baøn coù khuynh höôùng daønh giaät thò phaàn ôû caùc ngaønh, nhoùm khaùch haøng maø NH mình khoâng coù sôû tröôøng ñaõ daãn ñeán ruûi ro. Thí duï trong NQH cuûa NHCT Khu coâng nghieäp Bieân Hoøa coù ñeán 30% laø NQH trong cho vay caùc döï aùn xaây döïng, caùc döï aùn haï taàng, lónh vöïc maø khoâng phaûi laø sôû tröôøng cuûa NHCT. - Ñònh giaù trong chính saùch cho vay khoâng theo nguyeân taéc thò tröôøng. Theå hieän roõ nhaát laø qua vieäc aùp duïng laõi suaát cho vay caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc thöôøng thaáp hôn caùc doanh nghieäp khaùc trong khi leõ ra noù phaûi laø cao nhaát .Vì möùc ñoä ruûi ro ôû loaïi hình DN naøy cao vaø thöôøng cho vay khoâng coù hoaëc coù taøi saûn ñaûm baûo khoâng ñaày ñuû veà maët phaùp lyù. 2.4.1.2 Ruûi ro do cho vay khoâng tuaân thuû caùc qui ñònh veà tín duïng - Ñeán nay haàu nhö caùc NHTM ñeàu ñaõ ban haønh soå tay tín duïng quy ñònh veá cô caáu boä maùy tín duïng, chính saùch tín duïng chung, quy trình cho vay, heä thoáng quaûn lyù haïn möùc tín duïng, quaøn lyù nôï coù vaán ñeà theo moät chuaån möïc keá toaùn vaø kieåm toaùn nhö tieâu chuaån quoác teá. Tuy nhieân trong thöïc teá vieäc trieån khai vaøo 40 hoaït ñoäng thöïc teá cuûa NHTM coøn nhieàu baát caäp. Theå hieän : Trong thaåm ñònh cho vay thöôøng chuù troïng ñeán khaâu thaåm ñònh tröôùc khi cho vay vaø thöôøng lôi loõng caùc khaâu kieåm tra kieåm soaùt vieäc söû duïng voán cuõng nhö söï luaân chuyeån voán ñeå coù theå can thieäp kòp thôøi ngaên caûn vaø haïn cheá ruûi ro xaûy ra. - Vieäc thaåm ñònh taøi saûn ñaûm baûo thöôøng theo khung giaù hoaëc theo giaù trò soå saùch ít quan taâm ñeán giaù trò thöïc teá khi phaûi chuyeån nhöôïng ñeå xöû lyù nôï, gaây toån thaát cho caùc NHTM. Vieäc thueâ caùc chuyeân gia tö vaán, ñònh giaù taøi saûn treân thöïc teáâ raát ít khi ñöôïc thöïc hieän do ngaïi söï phöùc taïp toán keùm hôn nöõa phaùp luaät raøng buoäc traùch nhieäm cuûa beân tö vaán chöa ñöôïc chaët cheõ. - Chöa phaân ñònh roõ giöõa khaâu thaåm ñònh vaø khaâu cho vay; CBTD vöøa laø ngöôøi cho vay vöøa laø ngöôøi thaåm ñònh, sau ñoù qua kieåm soaùt cuûa laõnh ñaïo phoøng tín duïng vaø giaùm ñoác duyeät cho vay; vieäc thu thaäp caùc thoâng tin soá lieäu ñeå laäp tôø trình thöôøng döïa treân thoâng tin khaùch haøng cung caáp, vieäc tham khaûo caùc nguoàn thoâng tin khaùc ñeå kieåm chöùng laïi thoâng tin laø raát ít khi ñöôïc thöïc hieän. Taïi caùc NHTM treân ñòa baøn ñeàu coù ban haønh quy cheá hoäi ñoàng tín duïng, nhöng vieäc hoïat ñoäng cuûa hoäi ñoàng naøy chöa thaät hieäu quaû vì caùc thaønh vieân tham gia hoäi ñoàng thöôøng ít daønh thôøi gian ñeå ñoïc taøi lieäu do CBTD cung caáp, do ñoù keát quaû cuûa cuoäc hoïp thöôøng laø “ñoàng yù cho vay”. 2..4.1.3 Ruûi ro do heä thoáng kieåm tra kieåm soaùt noäi boä keùm hieäu quaû - Heä thoáng kieåm tra kieåm soaùt noäi boä cuûa caùc NHTM trong thôøi gian qua hoaït ñoäng chöa thaät söï hieäu quaû maëc duø thôøi gian gaàn ñaây boä phaän naøy ñaõ thuoäc bieân cheá cuûa NH trung öông . Vieäc kieåm tra kieåm soaùt noäi boä taïi caùc NHTM treân ñòa baøn coøn mang tính hình thöùc, chaïy theo vuï vieäc, theo nhöõng lòch kieåm tra thöôøng kyø hoaëc khi coù söï vieäc xaûy ra boä phaän kieåm tra môùi tieán haønh kieåm tra kyõ. Hôn nöõa moät soá caùc NHTM treân ñòa baøn chöa chuù troïng vieäc tuyeån choïn caùc nhaân vieân laøm nhieäm vuï kieåm tra moät caùch baøi baûn töø ñoù ñaõ coù nhöõng caùn boä khoâng 41 ñuû khaû naêng vaø kinh nghieäm ñeå phaùt hieän vaø xöû lyù caùc vuï vieäc phöùc taïp. Do ñoù khaû naêng phaùt hieän vaø ngaên ngöøa ruûi ro laø raát thaáp. 2.4.1.4 Ruûi ro do trình ñoä chuyeân moân vaø ñaïo ñöùc caùn boä tín duïng - Maëc duø trong quaù trình thöïc hieän vieäc naâng caáp, hieän ñaïi hoùa coâng ngheä ngaân haøng, Caùc NHTM treân ñòa baøn raát chuù troïng ñeán khaâu ñaøo taïo vaø taùi ñaøo taïo laïi ñoäi nguõ caùn boä cuûa mình. Tuy nhieân, trong thöïc teá trình ñoä chuyeân moân cuûa löïc löôïng caùn boä noùi chung, caùn boä tín duïng noùi rieâng cuûa caùc NHTM coøn nhieàu baát caäp. Haàu nhö caùc caùn boä tín duïng chæ ñöôïc ñaøo taïo veà lónh vöïc taøi chính ngaân haøng, do ñoù thieáu söï hieåu bieát chuyeân saâu veà caùc lónh vöïc ngaønh ngheà maø hoï thaåm ñònh cho vay, Thí duï nhö khi thaåm ñònh veà cho vay caùc döï aùn xaây döïng, caàu ñöôøng …hoï khoâng naém ñöôïc heát caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa döï aùn Do ñoù hoï thöôøng nghieâng veà vieäc thaåm ñònh veà maët taøi chính maø xem nheï caùc yeáu toá veà kyõ thuaät. Vieäc thueâ caùc chuyeân gia beân ngoaøi ñeå tö vaán ,thaåm ñònh haàu nhö ít coù ngaân haøng naøo thöïc hieän, ñaây cuõng laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân gaây neân NQH cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn. - Tieàn löông vaø cheá ñoä ñaõi ngoä ñoái vôùi nhaân vieân cuûa caùc NHTM cuõng laø vaán ñeà raát ñaùng quan taâm. Hieän nay neáu so veà maët baèng chung thu nhaäp vaø chính saùch ñaõi ngoä nhaân vieân cuûa caùc NHTM ngoaøi quoác doanh coù khaù hôn caùc NHTM quoác doanh. Ñieàu naøy moät phaàn do chính saùch thu huùt nhaân taøi cuûa caùc NHTM ngoaøi Quoác doanh, moät phaàn do chính saùch tieàn löông chöa saùt thöïc teá cuûa caùc NHTM quoác doanh. Chính nhöõng ñieàu naøy cuõng laøm cho chaát löôïng coâng taùc cuûa caùn boä bò suùt giaûm. Trong tình hình hieän nay khi tyû leä cho vay caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh ngaøy caøng taêng, trong khi heä thoáng baùo caùo taøi chính coøn chöa ñöôïc hoaøn haûo. Caùc caùn boä giaûi quyeát cho vay neáu bò sa suùt ñaïo ñöùc raát coù theå deã daøng “cho qua” hoaëc thoâng ñoàng vôùi ngöôøi vay ñeå taïo döïng 42 neân caùc hoà sô vay “ hoaøn haûo ” ñeå vay ñöôïc voán ngaân haøng. Ñieàu naøy seõ daãn ñeán ruûi ro cho ngaân haøng vaø trong thöïc teá treân ñòa baøn ñaõ xaûy ra hieän töôïng naøy. 2.4.3.2 Ruûi ro tín duïng töø phía khaùch haøng vay voán: Nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro tín duïng do phía khaùch haøng ñöôïc chia thaønh 2 daïng : i/ Khaùch haøng coù saûn xuaát kinh doanh thöïc söï nhöng do naêng löïc taøi chính, quaûn lyù yeáu keùm hoaëc do nhöõng bieán coá ngoaøi mong ñôïi nhö: söï thay ñoåi ñoät ngoät chính saùch quaûn lyù kinh teá,, söï bieán ñoäng cuûa thò tröôøng, thieân tai, hoûa hoaïn… daãn ñeán thua loã khoâng coù khaû naêng traû nôï ngaân haøng nhö ñaõ cam keát. ii/ Khaùch haøng coá tình löøa ñaûo, söû duïng voán sai muïc ñích xin vay voán. Nhöõng daïng löøa ñaûo, söû duïng voán sai muïc ñích ñaõ xuaát hieän treân ñòa baøn laø giaû maïo caùc giaáy tôø lieân quan ñeán taøi saûn theá chaáp, giaû maïo chöõ kyù cuûa nhöõng ngöôøi ñoàng sôû höõu…Tuy tyû leä NQH do löøa ñaûo chæ ôû möùc ñoä nhoû nhöng raát ñaùng quan taâm vì noù coù theå laøm cho caùc NHTM vöøa maát voán vöøa phaûi vöôùng vaøo caùc vuï kieän tuïng…Tröôøng hôïp söû duïng voán sai muïc ñích bò phaùt hieän thöôøng laø khi vay voán vôùi muïc ñích SXKD ngaén haïn nhöng thaät söï laø söû duïng ñaàu tö vaøo baát ñoäng saûn daãn ñeán khoâng thu hoài voán kòp thôøi khi thò tröôøng naøy “ ñoùng baêng”, thua loã, khoâng coù khaû naêng traû nôï ngaân haøng nhö ñaõ cam keát töø ñoù laøm phaùt sinh caùc khoaûn nôï quaù haïn taïi ngaân haøng. 2 .4 .3 Ruûi ro tín duïng do caùc nguyeân nhaân ngoaøi caùc NHTM Nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro tín duïng do caùc taùc nhaân töø beân ngoaøi NHTM coù theå ñöôïc khaùi quaùt nhö sau: - Do möùc ñoä hieäu quaû trong coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc cuûa NHNN treân ñòa baøn. - Do söï thay ñoåi caùc cô cheá chính saùch trong quaûn lyù ñieàu haønh cuûa nhaø nöôùc, chính phuû vaø caùc cô quan höõu quan. 2 .4.3.1 Ruûi ro tín duïng do möùc ñoä hieäu quaû cuûa vieäc quaûn lyù nhaø nöôùc cuûa chi nhaùnh NHNN treân ñòa baøn. Chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc cuûa chi nhaùnh NHNN ñoái vôùi caùc NHTM. Treân ñòa baøn theå hieän qua vieäc thanh tra, kieåm soaùt vieäc chaáp haønh caùc qui ñònh, 43 luaât leä lieân quan ñeán lónh vöïc hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa caùc toå chöùc tín duïng. Ngoaøi ra NHNN coøn thaønh laäp trung taâm thoâng tín phoøng ngöøa ruûi ro (CIC) laø ñaàu moái thu nhaäp caùc thoâng tín lieân quan ñeán tình hình SXKD, tình hình taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp laø khaùch haøng cuûa caùc NHTM , caùc thoâng tin lieân quan ñeán lónh vöïc maø caùc NHTM ñaàu tö, ñeå phaân tích ñöa ra nhöõng nhaän ñònh coù tính caûnh baùo, ñieàu chænh, ñònh höôùng cho caùc hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn. CIC cuõng laø kho döõ lieäu thoâng tin ñeå caùc NHTM tham khaûo, khai thaùc khi coù nhu caàu cho hoaït ñoäng cuûa mình. Tuy nhieân, trong thöïc teá chöùc naâng naøy chöa ñöôïc NHNN thöïc hieän moät caùch coù hieäu quaû. Theå hieän ôû nhöõng ñieåm sau: Moät laø, ñoäi nguõ caùn boä kieåm tra , kieåm soaùt cuûa NHNN raát “moûng”, trong ñoù coù nhieàu caùn boä khaû naêng chuyeân moân chöa baét kòp nhöõng thay ñoåi cuûa coâng ngheä ngaân haøng, nhöõng nghieäp vu,ï saûn phaåm dòch vuï môùi. Vieäc kieåm tra thöôøng tieán haønh khi coù söï vuï hoaëc chieáu leä. Do ñoù khoâng coù phaùt huy ñöôïc tính caûnh baùo ngaên ngöøa ruûi ro. Hai laø, heä thoáng CIC cuûa NHNN tuy ñaõ coù nhieàu naêm nay nhöng thöïc teá ít phaùt huy ñöôïc taùc duïng nhö mong ñôïi. Nguyeân nhaân, moät phaàn do moät soá NHTM chöa coù yù thöùc cung caáp ñaày ñuû vaø chính xaùc caùc loaïi thoâng tin theo yeâu caàu cuûa CIC, ( Nhöng NHNN chöa coù bieän phaùp cheá taøi caàn thieát naøo!). Maët khaùc, NHNN thieáu haún moät boä phaän chuyeân vieân gioûi coù khaû naêng thu thaäp vaø phaân tích xöû lyù thoâng tin ñeå soaïn thaûo caùc taøi lieäu döï baùo veà xu höôùng phaùt trieån cuûa caùc ngaønh ngheà treân ñòa baøn, caûnh baùo caùc loaïi ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng, giuùp cho caùc NHTM coù theå tham khaûo ñeå ñònh höôùng, ñieàu chænh hoaït ñoäng cuûa mình moät caùch kòp thôøi hieäu quaû. Trong thôøi gian qua phaàn lôùn caùc thoâng tin caàn thieát cho hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn ñeàu do hoï khai thaùc töø trung taâm phoøng ngöøa ruûi ro cuûa noäi boä heä thoáng ít khi qua CIC. Soá lieäu cuûa CIC thöôøng khoâng ñöôïc caäp nhaät kòp thôøi. 44 2.4.3.2 Ruûi ro tín duïng do coù söï thay ñoåi cô cheá chính saùch, vaø caùc nguyeân nhaân khaùc. - Vieäc ban haønh hay thay ñoåi caùc cô cheá chính saùch quaûn lyù kinh teá cuûa nhaø nöôùc laø vieäc laøm caàn thieát ñeå ñieàu chænh moïi hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi ñöôïc hieäu quaû hôn. Tuy nhieân, ñoâi khi trong thöïc teá khi caùc thay ñoåi naøy dieãn ra ñoät ngoät, chöa phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh thöïc teá hoaëc caùc doanh nghieäp, toå chöùc kinh teá khoâng döï baùo tröôùc ñöôïc ñieàu ñoù seõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán hieäu quaû SXKD hoï. Thöïc teá khi chính phuû ban haønh nghò ñònh 181/CP (V/v : höôùng daãn thöïc hieän luaät ñaát ñai) ; vieäc thay ñoåi chính saùch thueá ñoái vôùi vieäc nhaäp xe oâtoâ cuõ… ñaõ laøm aûnh höôûng raát nhieàu ñeán caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng trong lónh vöïc naøy. Nhaát laø suï ra ñôøi cuûa nghò ñònh 181/CP caùc doanh nghieäp kinh doanh ñòa oác, caùc döï aùn xaây döïng khu ñoâ thò, ñaõ gaëp raát nhieàu khoù khaên do thò tröôøng naøy “ñoùng baêng” ( Caùc doanh nghieäp khoâng ñöôïc phaân loâ baùn neàn) töø ñoù daãn ñeán khoâng hoaøn traû ñöôïc nôï ngaân haøng theo keá hoaïch, bò nôï quaù haïn. Hieän nay haàu heát caùc NHTM lôùn treân ñòa baøn ñeàu coù NQH ñoái vôùi caùc DN kinh doanh lónh vöïc naøy, nhaát laø NHÑT&PT. - Caùc quy ñònh phaùp luaät hoã trôï quyeàn chuû nôï cuûa caùc NHTM chöa ñöôïc baûo ñaûm chaët cheõ. Khi caàn phaûi phaùt maõi taøi saûn theá chaáp ñeå thu hoài nôï caùc NHTM thöôøng phaûi qua caùc thuû tuïc phöùc taïp toán nhieàu thôøi gian vaø coâng söùc. Trung taâm baùn ñaáu gía ñaõ ñöôïc thaønh laäp taïi ñòa phöông nhöng vieäc baùn taøi saûn thöôøng do caùc beân thoûa thuaän ít khi ñöa ra trung taâm vì thuû tuïc phöùc taïp vaø nhöõng quy ñònh khoâng chaët cheõ. Ñoái vôùi caùc vuï vieäc ñaõ ñöôïc toøa aùn xöû , töø khi coù baûn aùn ñeán khi thi haønh aùn laø moät khoaûn thôøi gian khoâng ngaén. Chính nhöõng ñieàu naøy laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân laøm cho nôï xaáu ( Nôï töø nhoùm 3 ñeán nhoùm 5 ) cuûa caùc NHTM gia taêng. 45 Keát luaän chöông II : Qua phaân tích ta coù theå ruùt ra caùc vaán ñeà cô baûn cuûa chöông naøy nhö sau: - Ñoàng Nai laø ñòa baøn coù coù tình hình kinh teá phaùt trieån oån ñònh, vôùi 32 KCN ñaõ ñöôïc huy hoaïch, trong ñoù 18 KCN ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng, thu huùt hôn 8 tyû USD voá n ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc. - Ñoàng Nai hieän coù 10 NHTM quoác doanh; 4 NHTM coå phaàn; 2 NH TM lieân doanh; 1 QTDNDTW vaø 19 QTD ñòa phöông ñang hoaït ñoäng,moâi tröôøng hoaït ñoäng trong lónh vöïc ngaân haøng soâi ñoäng, tính caïnh tranh gay gaét. - Vieäc ñaùnh giaù, phaân loaïi nôï cuûa caùc NHTM theo quyeát ñònh soá 493/2005/QÑ/NHNN ngaøy 22/04/2005 ñaõ theå hieän töông ñoái chính xaùc hôn thöïc traïng dö nôï cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn so vôùi caùc phöông phaùp,tieâu thöùc ñaùnh giaù ñöôïc söû duïng tröôùc ñoù. Qua ñoù cho thaáy ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng treân ñòa baøn coù xu höôùng gia taêng,. Theå hieän qua söï suùt giaûm chaát löôïng tín duïng ( taêng nôï quaù haïn, nôï xaáu) cuûa caùc NHTM. - Nguyeân nhaân gaây ra nôï quaù haïn, nôï xaáu cuõng ñaõ ñöôïc nhaän dieän moät caùch cuï theå. Chöông 3 cuûa luaän vaên seõ trình baøy caùc giaûi phaùp nhaèm ngaên ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn.Trong ñoù ñaëc bieät chuù troïng ñeán caùc nguyeân nhaân veà phía NHTM . 46 CHÖÔNG3: CAÙC GIAÛI PHAÙP NHAÈM HAÏN CHEÁ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI CAÙC NHTM TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH ÑOÀNG NAI 3.1 Muïc tieâu, ñònh höôùng phaùt trieån ngaønh ngaân haøng ñeán naêm 2010 3.1.1 Muïc tieâu,ñònh höôùng phaùt trieån chung cuûa ngaønh ngaân haøng. Muïc tieâu toång quaùt cuûa chieán löôïc phaùt trieån ngaønh ngaân haøng VN giai ñoaïn 2006 -2010 : oån ñònh giaù trò ñoàng tieàn, duy trì toác ñoä taêng tröôûng toång phöông tieän thanh toaùn bình quaàn%/naêm. Ñaûm baûo möùc gia taêng huy ñoäng voán luoân ñaûm baûo möùc gia taêng tín duïng cho neàn kinh teá, trong ñoù öu tieân tín duïng cho vuøng noâng thoân vaø caùc vuøng kinh teá troïng ñieåm cuûa nhaø nöôùc, ñoàng thôøi naâng tyû troïng nôï trung vaø daøi haïn töø möùc 41% treân toång dö nôï nhö hieän nay leân möùc oån ñònh 45%. Nôï xaáu treân toång dö nôï khoâng quaù 4%. Muoán ñaït ñöôïc muïc tieâu treân ngaønh ngaân haøng caàn phaûi: - Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät veà tieàn teä vaø hoaït ñoäng ngaân haøng vôùi troïng taâm laø xaây döïng laïi hai Luaät Ngaân haøng. - Cô caáu laïi boä maùy cuûa NHNN theo höôùng ting goïn, chuyeân nghieäp, töøng böôùc phaùt trieån NHNN trôû thaønh NHTÖ hieän ñaiï, phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá, hoaït ñoäng theo nguyeân taéc thò tröôøng ñònh höùông XHCN. - Ñoåi môùi cô ñieàu haønh cheá chính saùch tieàn teä vaø naâng cao hieäu quaû cuûa caùc coâng cuï chính saùch tieàn teä gaén lieàn vôùi cô cheá ñieàu haønh laõi suaát, tyû giaù theo nguyeân taéc thò tröôøng. - Hieän ñaïi hoaù coâng ngheä ngaân haøng vaø heä thoáng thanh toaùn laøm neàn taûng cho vieäc phaùt trieån dòch vuï môùi vaø aùp duïng caùc chuaån möïc quaûn trò ngaân haøng hieän ñaïi. - Xaây döïng heä thoáng thanh tra giaùm saùt ngaân haøng veà theå cheá phöông thöùc, moâ hình toå chöùc vaø nhaân löïc, nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu thöïc tieãn phaùt trieån heä 47 thoáng ngaân haøng VN vaø phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá veà thanh tra giaùm saùt ngaân haøng. - Ñaåy nhanh quaù trình cô caáu laïi heä thoáng NHTM Nhaø nöôùc nhaèm naâng cao naâng löïc taøi chính, hieäu quaû kinh doanh, môû roäng qui moâ vaø naêng löïc caïnh tranh, ñoàng thôøi baûo ñaûm ñaït möùc ñoä an toaøn vaø laønh maïnh theo chuaån möïc quoác teá. - Thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, ñaøo taïo boài döôõng, söû duïng vaø thu huùt nhaân taøi, gaén lieàn vôùi caùc theå cheá quaûn trò tieân tieán. - Tích cöïc, chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng theo caùc cam keát quoác teá ña phöông vaø song phöông, ñaëc bieät laø caùc quy ñònh trong khuoân khoå thoaû thuaän cuûa toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO). - Taêng cöôøng giaùo duïc phaåm chaát ñaïo ñöùc, ngaên chaën vaø ñaåy luøi teä quan lieâu, laõng phí, naïn tham nhuõng trong boä maùy NHNN cuõng hö rong hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä, tín duïng ; xaây döïng caùc toå chöùc Ñaûng thöïc söï trong saïch vöõng maïnh. 3.1.2 Muïc tieâu, ñònh höôùng phaùt trieån ngaønh NH treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai 3.1.2.1 Muïc tieâu phaùt trieån kinh teá cuûa tænh Ñoàng Nai giai ñoaïn 2006 -2010 - Gía trò toång saûn phaåm quoác noäi GDP taêng bình quaân 14-14,5% naêm.Trong ñoù: - Coâng nghieäp –xaây döïng taêng bình quaân khoaûng 15-15,5% naêm - Ngaønh noâng,laâm ngö nghieäp taêng bình quaân 4-4,5% /naêm - GDP bình quaân ñaàu ngöôøi ñeán naêm 2010 ñaït khoaûng 1.400-1.450 USD Tieáp tuïc chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá hôïp lyù hôn theo höôùng taêng phaùt trieån maïnh dòch vuï,vaø coâng nghieäp. Ñeán naêm 2010, tyû troïng coâng nghieäp ,xaây döïng chieám 57%, dòch vuï chieám 34% vaø noâng ,laâm nghö nghieäp chieám 9%, Toång kim nghaïch xuaát khaåu treân ñòa baøn taêng bình quaân 20-22%,Toång voán ñaàu tö phaùt trieån toaøn xaõ hoäi trong naêm naêm töø 2005-2010 chieám 42% GDP 48 3.1.2 .2 Muïc tieâu phaùt rieån cuûa ngaønh ngaân haøng treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai - Phaán ñaáu duy trì toác ñoä taêng tröôûng huy ñoäng voán bình quaân 18- 20%/ naêm, trong ñoù: tyû troïng nguoàn voán trung vaø daøi haïn chieám bình quaân 25-30%/ naêm . Taêng tröôûng tín duïng bình quaân 18-20%/naêm, taêng tröôûng doanh soá thanh toaùn qua ngaân haøng bình quaân 25-30%/naêm. Phaán ñaáu ñaït tyû troïng dö nôï tín duïng trung vaø daøi haïn treân toång dö nôï tín duïng töø 40-42%/naêm, tyû troïng nôï quaù haïn ( nhoùm 2 ñeán nhoùm 5) ñaït döôùi 3%/ toång dö nôï. 3.2 Caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa ruûi ro tín duïng töø phía NHTM 3.2.1 Xaây döïng vaø thöïc hieän chính saùch cho vay phuø hôïp. Caàn xaây döïng moät chính saùch tín duïng hôïp lyù, möùc ñoä taêng tröôûng tín duïng cuûa caùc NHTM caàn ñöôïc xem xeùt ñaët trong möùc taêng tröôûng tín duïng chung cuûa neàn kinh teá, möùc taêng tröôûng kinh teá cuûa ñòa baøn,ñaëc bieät laø phuø hôïp vôùi khaû naêng nguoàn voán vaø trình ñoä quaûn lyù cuûa mình ñeå ñaûm baûo tính chuû ñoäng vaø khaû naêng thu hoài nôï. Möùc taêng tröôûng tín duïng quaù “noùng” so vôùi khaû naêng seõ daãn ñeán ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng. Muoán thöïc hieän ñöôïc ñieàu naøy caùc NHTM caàn xaây döïng moät boä phaän nghieân cöùu, phaân tích vaø döï baùo veà söï phaùt trieån caùc caùc ngaønh, thaønh phaàn, khu vöïc kinh teá, töø ñoù ñöa ra nhöõng haïn möùc tín duïng theo ngaønh, thaønh phaàn kinh teá vaø haïn möùc cho moät khaùch haøng phuø hôïp vôùi xu höôùng phaùt trieån cuûa ngaønh, thaønh phaàn kinh teá ñoù, phuø hôïp vôùi xu höôùng phaùt trieån kinh teá cuûa ñòa baøn nôi NHTM ñoùng chaân. ¾ Trong chieán löôïc kinh doanh, NH caàn coù ñònh höôùng trong vieäc phaân taùn ruûi ro, khoâng neân taäp trung voán quaù lôùn ñaàu tö cho moät khaùch haøng, tuaân thuû nguyeân taéc “ khoâng boû heát tröùng vaùo moät roã”. Thöïc hieän ñuùng qui ñònh veà giôùi haïn cho vay moät khaùch haøng cuûa NHNN; caùc khoaûn vay caàn söû duïng caùc bieän phaùp ñaûm 49 baûo tieàn vay, chæ aùp duïng ñaûm baûo moät phaàn hoaëc khoâng ñaûm baûo tieàn vay khi khoaûn vay qua thaåm ñònh moät caùch chaët cheõ ñöôïc ñaùnh giaù laø tính khaû thi raát cao (Tuy nhieân cuõng neân heát söùc haïn cheá, chæ neân aùp duïng vôùi caùc khaùch haøng muïc tieâu,khaùch haøng truyeàn thoáng). Beân caïnh ñoù caùc NHTM cuõng caàn xaùc ñònh roõ bieän phaùp ñaûm baûo tieàn vay chæ laø laø giaûi phaùp nhaèm haïn cheá toån thaát cuûa ruûi ro tín duïng gaây ra, ñieåm maáu choát vaãn laø vieäc thaåm ñònh moät caùch chaët cheõ tröôùc khi ra quyeát ñònh cho vay. ¾ Chính saùch cho vay cuûa NHTM caàn ñöôïc xaây döïng theo höôùng : - Ña daïng hoùa phöông thöùc cho vay Trong hoaït ñoäng tín duïng coù nhieàu phöông thöùc cho vay nhö : Cho vay haïn möùc, cho vay thaáu chi, cho vay theo moùn, cho vay ñoàng taøi trôï… Cho vay haïn möùc; cho vay ngaén haïn: thöôøng aùp duïng vôùi nhöõng khaùch haøng cho vay thöôøng xuyeân, saûn xuaát kinh doanh coù hieäu quaû, oån ñònh Cho vay theo moùn : Thöôøng aùp duïng cho vay ngaén haïn vaø phaùt sinh khoâng thöôøng xuyeân Cho vay ñoàng taøi trôï : cho vay nhöõng khaùch haøng coù moùn vay lôùn, khaû naêng ñaùp öùng cuûa moät NH khoâng ñuû hay vieäc taäp trung quaù lôùn vaøo moät khaùch haøng deã daån ñeán ruûi ro lôùn neáu khaùch haøng khoâng traûñöôïc nôï. Thoâng thöôøng trong tröôøng hôïp naøy caùc NH seõ cuøng lieân keát tham gia thaåm ñònh cuøng thaåm ñònh döï aùn vaø goùp voán cho vay ñeå chia seû ruûi ro ñaûm baûo an toaøn kinh doanh Ngoaøi ra coøn coù caùc hình thöùc khaùc nhö cho vay traû goùp cho vay uyû thaùc, cho vay döï aùn ñaàu tö… - Ña daïng hoaù khaùch haøng: Môû roäng cho vay ñoái vôùi moïi thaønh phaàn kinh teá, moïi ñoái khaùch haøng traùnh vieäc cho vay quaù möùc ñoái vôùi moät khaùch haøng traùnh ruûi ro khi khaùch haøng khoâng traû ñöôïc nô. 50 - Ña daïng hoaù lónh vöïc ñaàu tö: Trong neàn kinh teá thò tröôøng, caùc lónh vöïc kinh doanh ñeàu coù chu kyø taêng tröôûng vaø suy thoaùi. Ña daïng hoaù lónh vöïc ñaàu tö giuùp cho ngaân haøng phaân taùn ruûi ro tín duïng, nguoàn tieàn cuûa ngaân haøng ñöôïc ñaàu tö vaøo nhieàu lónh vöïc, nghaønh ngheà khaùc nhau. Ñeå ña daïng hoaù lónh vöïc ñaàu tö coù hieäu quaû vaø an toaøn caàn coù chieán löôïc kinh doanh laâu daøi oån ñònh döïa treân caùc vaán ñeà sau : + Baùm saùt ñònh höôùng tín duïng, nhöõng lónh vöïc khuyeán khích ñaàu tö cuûa ngaân haøng ñeå xaây döïng keá hoaïch, lónh vöïc caàn ñaàu tö. + Treân cô sôû ñònh höôùng hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng taïi moät soá vuøng kinh teá. Caên cöù vaøo thöïc teá, thuaän lôïi khoù khaên treân ñòa baøn ñeå xaùc ñònh lónh vöïc ñaàu tö. - Môû roäng cho vay coù taøi saûn ñaûm baûo Moät trong nhöõng bieän phaùp ñeå ñaûm baûo an toaøn vaø haïn cheá toån thaát khi ruûi ro xaåy ra laø taêng cöôøng cho vay coù ñaûm baûo, ñaây chính laø nguoàn thöù caáp thu hoài nôï sau xöû lyù. Tuy nhieän, vieäc xaùc ñònh giaù trò taøi saûn ñaûm baûo caàn khaùch quan, coù khaû naêng chuyeån nhöôïng, ñuû ñieàu kieän phaùp lyù. Caàn thöôøng xuyeân theo doõi taøi saûn baûo ñaûm, naém baét thoâng tin veà taøi saûn baûo ñaûm ( qua thò tröôøng hoaëc trung taâm ñaùu giaù..) , neáu coù bieán ñoäng lôùn caàn xem xeùt ñònh giaù laïi giaù trò taøi saûn moät caùch kòp thôøi. Ngoaøi ra caàn chuù troïng vieäc söû duïng caùc coâng cuï baûo hieåm tín duïng ( baûo hieåm khoaûn vay, baûo hieåm taøi saûn theá chaáp…) Trong quaù trình thöïc hieän chính saùch cho vay cuûa mình caùc NHTM caàn xaây döïng moät chieán löôïc huy ñoäng voán hôïp lyù phuø hôïp vôùi töøng giai ñoaïn, ñeå chuû ñoäng trong ñaàu tö vaø haï thaáp giaù ñaàu vaøo ( giaù mua voán) . Traùnh tình traïng do thieáu huït voán so vôùi nhu caàu ñaàu tö , NHTM phaûi taêng laõi suaát huy ñoäng moät caùch oà aït ñieàu naøy laøm taêng laõi suaát cho vay, taêng chi phí saûn xuaát cuûa caùc doanh 51 nghieäp, aûnh höôûng ñeán hieäu quaû kinh doanh ,ñeán khaû naêng traû nôï ngaân haøng cuûa doanh nghieäp. Giaûi phaùp ñöôïc ñeà nghò cho tröôøng hôïp naøy nhö sau: Š Ñaàu tö heä thoáng hieän ñaïi hoaù coâng ngheä ngaân haøng Beân caïnh caùc hình thöùc huy ñoäng truyeàn thoáng : Huy ñoäng tieàn göûi tieát kieäm, phaùt haønh kyø phieáu coù thöôûng,caùc hình thöùc khuyeán maõi haäu hyõ baèng hieän vaät, taêng laõi suaát .... Caùc NHTM caàn quan taâm hôn ñeán moät nguoàn voán coù tính oån ñònh vaø giaù reõ hôn ñoù laø: Tieàn göûi thanh toaùn cuûa caùc doanh nghieäp taïi ngaân haøng. Ñeå thu huùt nguoàn voán naøy, caùc NHTM caàn chuù troïng ñaàu tö hieän ñaïi hoaù coâng ngheä ngaân haøng nhaèm taïo ra nhieàu tieän ích , giaù trò gia taêng treân caùc saûn phaåm dòch vuï cuûa ngaân haøng nhö chuyeån tieàn ñieän töû, phone banking, internet banking... . Töø ñoù môùi coù theå thu huùt ñöôïc nhieàu khaùch haøng ñeán giao dich nghieäp vuï tieàn göûi vaø thanh toaùn qua ngaân haøng. Ngoaøi ra, qua heä thoáng treân, caùc NHTM, caùc chi nhaùnh trong cuøng heä thoáng coøn coù theå naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro qua vieäc thoâng tin cho nhau veà tình hình hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng cuøng quan heä tín duïng trong heä thoáng moät caùch nhanh nhaát; coù theå phoái hôïp ñeå cho vay vaø quaûn lyù khoaû