Đề tài Tổng quan về tiêu

A_ TOÅNG QUAN VEÀ TIEÂU: I. NGUOÀN GOÁC VAØ PHAÂN BOÁ: Caây tieâu coù teân khoa hoïc laø Peper Nigum, thuoäc hoï pepereae. Coù nguoàn goác töø AÁn Ñoä , moïc hoang trong caùc vuøng nhieät ñôùi aåm ôû vuøng Ghats taây vaø Assam. Tieâu laø noâng saûn phuï nhöng raát quyù, laø moät trong nhöõng gia vò ñöôïc bieát ñeán tröôùc tieân, töø theá kyû XIV taây lòch ôû La Maõ coå ñaïi. Tuy nhieân, vaøo thôøi ñoù noù khoâng ñöôïc troàng phoå bieán hoaëc chuyeân canh. Töø theá kyû thöù III, tieâu ñöôïc troàng phoå bieán vaø söû duïng roäng raõi trong caùc böõa aên haøng ngaøy. Trong nhieàu naêm, AÁn Ñoä laø nöôùc troàng nhieàu tieâu nhaát treân theá giôùi, vôùi hình thöùc: troàng chuyeân canh, troàng trong vöôøn gia ñình, troàng keát hôïp trong caùc ñoàn ñieàn traø, caø pheâ, caây aên traùi… Sau ñoù tieâu ñöôïc troàng lan roäng sang caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ , Nam AÙ nhö: Indonesia, Thaùi Lan, Campucia, Vieät Nam … ÔÛ Ñoâng Döông, caây tieâu moïc hoang ñöôïc tìm thaáy vaøo theá kyû XVI, nhöng ñeán theá Kyû XIX môùi ñöôïc canh taùc töông ñoái quy moâ ôû vuøng Haø Tieân- Vieät Nam, vuøng Kampot- Campuchia. Töø cuoái theá kyû XIX , caây tieâu ñuôïc ñem troàng ôû Chaâu Phi: Madagasar, Nigeria, Congo, Coäng Hoøa Trung Phi.. ÔÛ Chaâu Mó, Brazil laø nöôùc troàng nhieàu tieâu nhaát vôùi gioáng tieâu do ngöôøi Nhaät ñöa töø Singapore sang. II. CAÁU TAÏO TRAÙI TIEÂU: Tieâu laø noät traùi haïch khoâng cuoán chöùa moät haït, caáu taïo traùi töø ngoaøi vaøo trong bao goàm: Voû traùi: Ngoaøi voû bì ( hay voû traùi ngoaøi ) phaàn voû ngoaøi cuøng caáu taïo bôûi moät lôùp teá baøo maøu saäm laø bieåu bì maø lôùp ngoaøi coù moät taàng cutin khaù daày. Trung quaû bì ( hay quaû traùi giöõ ) coù 2 phaàn: phaàn phía ngoaøi döôùi lôùp teá baøo coù voû daøy ñeán moät lôùp moâ meàm goàm nhöõng lôùp teá baøo coù voû moûng, phaàn phía trong caáu taïo bôùi moät lôùp moâ chaët cheõ hôn caùc teá baøo deït, giöõa hai phaàn laø boù maïch Voû traùi giöõa ít nhieàu coù chöùa tinh daàu. Noäi quaû bì ( hay quaû traùi trong ) ñöôïc caáu taïo bôûi moät daõy teá baøo coù voû daøy hình moùng ngöïa, teá baøo maøu saäm vôùi voû haït. Haït: Haït chöùa trong haït tieâu goàm beân ngoaøi coù moät lôùp voû haït vôùi 3 taàng teá baøo, döôùi lôùp voû naøy laø ngoaïi phoâi nhuõ, ngoaïi phoâi nhuõ chieám phaàn lôùn theå tích cuûa haït, caáu taïo bôûi nhöõng teá baøo chöùa tinh boät. Noäi nhuõ hay phoâi nhuõ nhoû , coù moät phoâi raát nhoû. Trung taâm cuûa haït coù moät khoang laù maàm. Trong kyõ thuaät cheá bieán haït tieâu, caàn löu yù laø trung quaû bì cuõng nhö boù maïch coù khaû naêng taùch rôøi vôùi ngoaïi quaû bì , dính chaët vôùi noäi quaû bì taïo moät lôùp boïc ñeå baûo veä haït. Döïa vaøo caáu taïo ñaëc bieät cuûa traùi tieâu, seõ cheá bieán ra hai loaïi haït tieâu: tieâu ñen vaø tieâu traéng. Tieâu ñen laø toaøn boä traùi tieâu ñöôïc phôi khoâ Tieâu traéng laø traùi tieâu ñaõ loaïi boû voû traùi ( goàm lôùp bieåu bì vaø phaàn ngoaøi cuûa lôùp trung quaû bì) . Nhö vaäy tieâu traéng goàm haït, noäi bì, phaàn trong lôùp trung quaû bì vaø boù maïch. III. THU HOAÏCH VAØ NAÊNG SUAÁT: 1. Thu hoaïch: Daây tieâu troàng hai naêm sau thì baét ñaàu cho boâng traùi.Töø khi ra chuoãi boâng ñeán luùc nôû hoa maát 5 ñeán 6 thaùng.Vaø khi hoa nhaän ñöôïc phaán ñeán luùc chín maát khoaûng 4 thaùng. Nhö vaäy khoaûng thôøi gian töø khi ra boâng ñeán khi traùi chín maát khoaûng 9 thaùng. Muøa thu hoaïch tuøy theo nôi, thôøi gian töø khi ra hoa ñeán khi thu hoaïch maát khoaûng 9 thaùng. Taïi nhöõng nôi coù löôïng möa nhieàu, phaân boá khaù nhieàu trong naêm thöôøng coù 2 giai ñoaïn ra hoa vaø thu hoaïch. Vieäc thu hoaïch cuõng tieán haønh khaùc nhau tuøy theo ta muoán tieâu ñen hay tieâu traéng sau naøy. Ñeå coù tieâu ñen ta haùi caû chuøm khi chuøm coù töø 1-2 traùi chín, ñeå coù tieâu traéng ta chæ thu hoaïch khi traùi ñaõ chín ñaày ñuû. 2. Naêng suaát: Naêng suaát cuûa tieâu tuøy theo tuoåi caây, caây gioáng vaø kyõ thuaät chaêm soùc. ÔÛ vöôøn tieâu ñöôïc thaâm canh, töø naêm thöù 4 ñeán naêm thöù 7, naêng suaát tieâu cao nhaát.Sau ñoù naêng suaát oån ñònh trong khoaûng naêm thöù 8, sau ñoù naêng suaát keùm daàn.Neáu tính theo naêng suaát bình quaân thì sau naêm thöù 3 moãi buïi cho khoaûng 600 g , qua naêm thöù 4 moãi buïi cho 1 kg, vaø töø naêm thöù 5 trôû ñi, cho töø 1.5 – 2 kg hay cao hôn nöõa tuøy theo möùc ñoä chaêm soùc, khaû naêng cuûa gioáng vaø kích thöôùc noïc troàng. Ôû Sarawak, do aùp duïng kyõ thuaät vaët laù vaø taêng cöôøng boùn phaân, naêng suaát caây tieâu ñaït raát cao nhöng caây raát mau coûi. IV. PHAÂN LOAÏI TIEÂU: Caùc gioáng tieâu hieän chia laøm 2 loaïi: tieâu laù lôùn ( Lampong hay Kanur) vaø tieâu laù nhoû( MuntokBangka) Moät soá ñaëc tính cuûa 2 loaïi tieâu treân laø: Tieâu laù lôùn Tieâu laù nhoû -Laù to, chieàu daøi moät laù tröôûng thaønh trung bình khoaûng20-25 cm, chieàu roäng laù khoaûng 10-12 cm -Caây moïc khoûe, taùn laù roäng. -Thaân to, deã gaõy -Baét ñaàu ra hoa quaû sau khi troàng hom ñöôïc 3 naêm trôû leân -Chuøm hoa chuïm, gieù hoa daøi treân 15cm, quaû nhoû -Tuoåi thoï ngaén hôn -Keùn ñaát, chæ cho naêng suaát cao trong ñieàu kieän taäp trung thaâm canh -Deã nhieãm beänh -Laù nhoû, chieàu daøi trung bình moät laù tröôûng thaønh khoaûng 10 – 12 cm, chieàu roäng laù khoaûng 5-10 cm, phaàn lôùn caùc gioáng tieâu laù nhoû ñeàu coù maøu xanh raát ñaäm. -Caønh phuï nhoû, hôi ruõ xuoáng. -Thaân nhoû vaø dai -Baét ñaàu ra hoa sau khi troàng hom ñöôïc 2 naêm. -Chuøm hoa xoeø, gieù hoa ngaén 5-10cm, quaû to -Tuoåi thoï cao -Ít keùn ñaát, trong ñieàu kieän quaõng canh vaãn coù theå cho naêng suaát vöøa phaûi, oån ñònh -Ít nhieãm beänh Ña soá caùc gioáng tieâu troàng ôû Vieät Nam laø tieâu laù nhoû , naêng suaát trung bình, thích öùng vôùi ñieàu kieän quaûng canh, coù khaû naêng choáng chòu nhaát ñònh vôùi caùc yeáu toá thôøi tieát haïn cheá taïi ñòa phöông: haïn trong muøa khoâ, ít ñöôïc boài döôõng phaân boùn.. Hieän nay ôû nöôùc ta coù caùc gioáng ñòa phöông nhö: Tieâu quaûng Trò: taïi Bình Trò Thieân Tieâu Di Linh: taïi Cao Nguyeân Di Linh Tieâu Tieân Sôn: taïi Playku, Daklak Tieâu ñaát ñoû : taïi mieàn ñoâng Nam Boä (coù hai loaïi: tieâu traâu vaø tieâu seû) Trong ñieàu kieän canh taùc laâu ñôøi vaø nhaân gioáng töï phaùt taïi caùc ñòa phöông, ñaõ hình thaønh caùc gioáng ñaëc tröng. Ngoaøi ra, do du nhaäp nhieàu gioáng khaùc nhau,ñaõ tao ra caùc gioáng lai raát ña daïng. Chaúng haïn taïi mieàn Ñoâng Nam Boä, gioáng tieâu coù 2 doøng: laù troøn vaø laù daøi, rieâng gioáng tieâu seû phaân hoùa ñeán boán doøng, coù ngoaïi hình vaø ñaïc tính sinh tröôûng coù nhieàu ñieåm khaùc nhau. Vieäc phaân hoùa thaønh nhieàu nhoùm khaùc nhau naøy daãn ñeán hieän töôïng troàng moät vöôøn tieâu coù nhieàu nhoùm cuøng sinh tröôûng, phaùt trieån laøm ñoä ñoàng ñeàu quaàn theå keùm, vieäc chaêm soùc ñaàu tö khoâng ñaït hieäu quaû cao, saâu beänh coù ñieàu kieän phaùt trieån, vöôøn tieâu ñaït naêng suaát keùm. Caùch khaéc phuïc: Choïn gioáng thích hôïp vôùi ñieàu kieän khí haäu, ñaát ñai cuûa vöôøn tieâu.Xaây döïng vöôøn nhaân gioáng caùc caáp ñeå nhaân ngay nhanh gioáng ñaõ choïn. Neáu vöôøn tieâu coù quaù nhieàu gioáng thì tieán haønh tæa caùc noïc khoâng thích hôïp, ñeå laïi gioáng toái öu nhaát töø ñoù nhaân ra thaønh vöôøn chæ coù moät loaïi tieâu duy nhaát. Xaây döïng gioáng rieâng cho töøng vuøng,tieán haønh so saùnh choïn ra gioáng toát. Taïi caùc vuøng troïng ñieåm( Ñoâng Nam Boä, Haø Tieân, Phuù Quoác) ,caàn chuù troïng vaøo vieäc choïn loïc gioáng Lada Belangtoeng, phaân laäp gioáng toát töø hoãn hôïp gioáng tieâu Campuchia vaø seõ ñaát ñoû. Tieáp tuïc nhaäp caùc gioáng tieâu laù lôùn cho naêng suaát cao vaø phaåm chaát toát nhö: Balancotla, kalluvali( Aán Ñoä), Kuchiing( Sarawak) Phnom-Pon (Campuchia), töø ñoù tieán haønh nghieân cöùu khaû naêng thích öùng vaø choïn loïc gioáng. V. GIAÙ TRÒ KINH TEÁ: Giaù trò söû duïng: Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa haït tieâu: haït tieâu thöông phaåm ( tieâu ñen vaø tieâu traéng)coù chöùa töø 12 -14% nöôùc, 86- 88% chaát khoâ.caùc chaát khoâ trong haït tieâu goàm: Tieâu ñen: 95.49% chaát höõu cô. 4.51% chaát khoaùng. Tieâu traéng: 98.38%chaát höõu cô. 1.62% chaát khoaùng. Thaønh phaàn caùc chaát trong haït tieâu thay ñoåi tuøy theo loaïi tieâu ñen (coøn voû) , tieâu traéng ( boùc voû). Baûng 1: Thaønh phaàn caùc chaát cuûa haït tieâu trong caùc loaïi tieâu khaùc nhau: Caùc chaát khoâ Tieâu ñen % Tieâu traéng % Tieâu traéng tyû leä % so vôùi tieâu ñen Chaát khoaùng 4.150 1.620 36 Chaát ñaïm 11.67 11.41 97 Celluloza 16.49 6.350 39 Chaát ñöôøng boät 42.45 62.30 146 Chaát beùo 8.100 9.210 116 Tinh daàu 1.560 1.000 64 Piperin 9.200 8.590 94 Nhöïa 1.580 1.150 78 Chaát khoaùng: phaàn lôùn naèm ôû voû haït tieâu, do ñoù noù chöùa trong tieâu ñen nhieàu hôn trong tieâu traéng gaáp 3 laàn. Tyû leä moãi chaát khoaùng trong tro cuûa tieâu ñen vaø tieâu traéng cuõng khaùc nhau theå hieän qua baûng sau: Baûng 2: Chaát khoaùng trong tro cuûa caùc loaïi tieâu khaùc nhau: Chaát khoaùng Tieâu ñen ( % so vôùi toång chaát khoaùng) Tieâu traéng ( % so vôùi toång chaát khoaùng) Tieâu traéng tæ leä % so vôùi tieâu ñen Silic ( SiO2 ) 5.55 7.72 138 Nhoâm ( Al2O3) 1.21 1.90 157 Saét (Fe2O3) 1.00 0.98 0.98 Mangan ( MnO4) 0.26 0.32 132 Laân ( P2O5 ) 11.25 20.85 186 Löu huyønh ( SO3 ) 8.62 4.15 43 Clo (Cl ) 8.30 6.62 80 Cacbonat ( CO3 ) 9.70 13.90 143 Voâi ( CaO ) 16.10 18.50 113 Magie ( MgO ) 7.62 8.12 105 Kali ( K2O ) 29.85 17.12 57 Natri ( Na2O) 0.46 0.15 32 Tro cuûa tieâu traéng chöùa ít saét, löu huyønh, clo, kali, natri hôn tieâu ñen, nhöng laïi chöùa nhieàu voâi, axit cacbonic, magie, silic, nhoâm vaø nhaát laø laân hôn tieâu ñen. Chaát ñaïm: chieám töø 11- 12% trong tieâu ñen, hôi nhieàu hôn tieâu traéng moät chuùt Celluloze: ôû tieâu ñen (16.49) nhieàu hôn tieâu traéng ( 6.35 ) do celluloze phaàn lôùn naèm ôû voû. Chaát beùo: chieám töø 8 – 9% trong haït tieâu, ôû tieu traéng hieàu hôn ôû tieâu ñen. Piperin, tinh daàu, nhöïa: laø ba chaát ñaëc bieät nhaèm taïo muøi thôm vaø cay noàng cho tieâu. Piperin: laø moät chaát alkaloid coù nhaân piridin. Coù coâng thöùc hoùa hoïc: C17H19NO3. Piperin keát tinh daïng tinh theå khoâng tan trong nöôùc, nhöng raát deã tan trong ete sulfuric hay coàn ñun soâi. Chính chaát naøy laøm cho tieâu coù vò cay noàng ñaëc bieät. Tieâu ñen chöùa piperin 9.2%, tieâu traéng: 8.5% neân tieâu ñen thöôøng coù vò cay hôn. Tinh daàu tieâu: laø chaát loûng khoâng maøu hoaëc coù maøu xanh laù caây nhaït, tyû troïng ôû 15o C laø 0.864- 0.916, hoøa tan trong coàn 90o ôû 10 – 15 laàn theå tích vaø trong 3 – 10 laàn theå tích ôû coàn 95o , chính tinh daàu naøy taïo cho tieâu coù muøi thôm ñaëc bieät. Nhöïa: coù maøu naâu ñaäm, vò noùng gaét,tieâu ñen coù nhieàu nhöïa neân vò thöôøng noùng hôn. Tuøy theo ñieàu kieän khí haäu vaø ñieàu kieän chaêm soùc maø tyû leä 3 chaát treân thay ñoåi laøm cho tieâu coù phaåm chaát khaùc nhau. Coâng duïng: Tieâu ñöôïc söû duïng laøm chaát gia vò ñöôïc öan thích treân theá giôùi hieän nay. Trong caùc moùn aên neáu söû duïng tieâu seõ laøm cho moùn aên haáp daãn hôn, ngon hôn.Do tieâu khoâng nhöõng taêng hteâm höông vò cho thöùc aên maø coøn laøm aùt ñi muøi tanh noàng ,khoù chòu,hay caùc muøi ñaëc bieät khoù aên cuûa caùc loaïi thöïc phaåm giaøu ñaïm ñoäng vaät nhö: caù , thòt röøng, cua… Trong y döôïc: vôùi söï hieän hieän cuûa chaát piperin, tinh daàu nhöïa coù muøi thôm, cay, noùng ñaëc bieät, tieâu coù taùc duïng laøm aám buïng, duøng chung vôùi haønh trong chaùo giaûi caûm. Tuy nhieân neáu duøng quaù nhieàu tieâu coù theå gaây taùo boùn, tieâu ra maùu, ñau daï daøy, vieâm ñöôøng tieåu. Toùm laïi, duøng vôùi lieàu löôïng vöøa phaûi thì tieâu laø moät loaïi thöïc phaåm höõu ích Trong coâng nghieäp höông lieäu , chaát piperin trong haït tieâu ñöôïc thuûy phaân thaønh piperindinvaø axit piperic: C17H19NO3 + H2O → C5H11N + C12H10O4 ( piperindin ) ( acid pipric) Oxy hoùa acid piperic baèng KmnO4 ta thu ñöôïc piperional heliotropin nhaân taïo coù muøi höông töông töï nhö heliotropin hoaïc courmarin, duøng ñeå thay theá caùc höông lieäu naøy trong kyõ ngheä nöôùc hoa. Daàu nhöïa tieâu phaân laäp laøm hai daïng: Daïng chaát chaùy ñöôïc, tan trong moâi tröôøng kieàm. Daïng chaát loûng maøu xanh ñaäm, coù muøi töông töï tinh daàu therebentin, ñöôïc söû duïng trong coâng nghieäp höông lieäu vaø hoaù döôïc. Giaù trò thöông maïi vaø xuaát khaåu: Tieâu laø moät gia vò coù giaù trò thöông maïi vaø xuaát khaåu raát cao, laø moät maët haøng thöông maïi quan troïng treân thò tröôøng quoác teá.Do cung caáp thaáp hôn nhu caàu neân giaù tieâu khoâng ngöøng taêng leân. Nhu caàu theá giôùi ngaøy caøng taêng leân nhöng caây tieâu chæ thích hôïp vôùi vuøng khí haäu nhieät ñôùi , neân tieâu laø moät maët haøng xuaát khaåu quan troïng cuûa Chaâu AÙ vaø Chaâu Phi. Tieâu ñöôïc xuaát khaåu döôùi daïng haït : tieâu ñen, tieâu traéng, vaø daàu nhöïa tieâu. Caùc saûn phaåm treân coù nhu caàu raát cao, trung bình moãi naêm caàn tôùi 120.000 taán tieâu haït, 2000 taán tieâu xanh, hôn 400 taán daàu nhöïa tieâu,theo döï ñoaùn seõ taêng 5 – 6% moãi naêm. Giaù caû tieâu thuï treân thò tröôøng theá giôùi: Giaù caû tieâu thuï treân thò tröôøng theá giôùi thöôøng bieán ñoäng tuøy theo tình hình saûn xuaát: saûn xuaát gia taêng thì giaù caû haï xuoáng vaø ngöôïc laïi. Ñoàng thôøi chính giaù caû haït tieâu laïi aûnh höôûng roõ reät ñeán saûn xuaát: giaù haït tieâu leân cao thì caùc nöôùc troàng tieâu gia taêng saûn xuaát vaø laøm giaûm giaù haït tieâu xuoáng. VI. TÌNH HÌNH SAÛN XUAÁT TIEÂU ÔÛ VIEÄT NAM: Ngaønh troàng tieâu ñaõ du nhaäp vaøo Ñoâng Döông ôû theá kæ XVII , nhöng chæ môùi phaùt trieån vaøo cuoái theá kyû XIX, ñaùng keå nhaát laø ôû Campuchia, caây tieâu sau ñoù vaøo ñeán Vieät Nam, baét ñaàu laø vuøng Haø Tieân, Phuù Quoác roài ñeán Ñoàng Nai, Bình Döông, Quaûng Trò. Ñeán naêm 1965, treân toaøn mieàn nam, caây tieâu chæ môùi chieám dieän tích 465 ha vôùi saûn löôïng 605 taán. Tieâu laø caây goác nhieät ñôùi neân ôû Vieät Nam caùc vuøng troàng tieâu phaân boá chuû yeáu laø ôû mieàn nam, töø vó tuyeán 17 trôû vaøo. Töø sau naêm 1967 trôû laïi ñaây, vieäc troàng tieâu phaùt trieån vôùi quy moâ vaø toác ñoä khaù lôùn. Ñieån hình cho söï phaùt tieån naøy coù caùc tænh Dak Lak, Gia Lai, Bình Döông, Bình Phöôùc, Quaûng Trò, Phuù Quoác, Ñoàng Nai…. Vieäc phaùt trieån caây tieâu hieän nay ñaõ coù nhöõng tieán boä so vôùi truôùc ñaây, beân caïnh söû duïng truï goã laøm noïc tieâu chuû yeáu ngöôøi ta ñaõ söû duïng nhöõng noïc tieâu baèng truï gaïch vaø betoâng ñeå cho daây tieâu leo vaø ñaëc bieät laø ôû Bình Döông, Bình Phöôùc, Gia Lai. Vieäc nhaân gioáng , kyõ thuaät troàng , chaêm soùc cuõng coù nhöõng tieán boä ñaùng keå, nhaát laø nhöõng tieán boä veà maët kyõ thuaät coù theå aùp duïng roäng raõi trong saûn xuaát. Neáu giaù baùn bình quaân moãi naêm qua treân thò tröôøng laø 40 trieäu/ taán thì moãi ha ñaát troàng tieâu seõ ñem laïi khoaûng 80 – 120 trieäu vaø laõi töø 50 – 90 trieäu/ha. VII. COÂNG NGHEÄ CHEÁ BIEÁN TIEÂU: KYÕ THUAÄT CHEÁ BIEÁN TIEÂU: Tieâu ñen ñöôïc haùi khi chuøm coù vaøi traùi chín, lyù töôûng nhaát vaãn laø traùi chín heát nhöng nhö vaäy seõ gaây hao huït luùc thu hoaïch vì traùi bò ruïng, chim,dôi phaù hoaïi. Sau khi haùi caùc gieù ñöôïc chaát thaønh ñoáng, uû trong 5 giôø, sau ñoù ñem ra phôi 3-4 ngaøy, tieâu heùo maët vaø haït trôû thaønh maøu ñen , sau ñoù ñem ñaïp hay chaø ñeå laáy haït, tieáp tuïc ñem phôi laïi cho thaät khoâ ( ñoä aåm coøn 11-12 %) , saøng loïc , phaân loaïi kyõ tröôùc khi voâ bao. Tieâu ñen thöông phaåm coù troïng löôïng sau khi cheá bieán coøn laïi khoaûng 1/3 tieâu xanh : 100 kg tieâu töôi coøn khoaûng 30-35 kg tieâu ñen. Tieâu traéng hay tieâu soï: Theo phöông phaùp daân gian, tieâu ñen ñöôïc ngaâm trong nöôùc khoaûng 10-15 ngaøy, voû seõ bò meàm, nöùt teùt ra, vôùt leân boû vaøo thuùng ngaâm trong nöôùc laáy chaân ñaïp cho troùc voû heát, röûa saïch , ñem phôi khoâ khoaûng 12 giôø, tieâu khoâ. Trung bình 100 kg tieâu ñen cho 70 kg tieâu soï, 100 kg tieâu chín cho 28 kg tieâu soï. Taïi ñaûo Bangka, ngöôøi ta laøm nhö sau: nhöõng traùi tieâu chín ñöôïc cho vaøo tuùi vaø neùn thaät chaët. Tuùi ñöôïc may mieäng kín , vaø thaû trong beå coù theå thay ñoåi nöôùc ñöôïc, hoaëc ngaâm taïi doøng nöôùc chaûy chaäm ñeå tieâu coù maøu saéc ñeïp. Khi phaàn trung bì meám ra , ta coù theå taùch deã daøng ( khoaûng 6-10 ngaøy ngaâm). Sau ñoù ngöôøi ta vôùt caùc tuùi ra khoûi nöôùc, truùt tieâu heát vaø röûa saïch, caùc haït leùp vaø taïp chaát ñöôïc boû ñi. Haït tieâu sau ñoù ñöôïc phôi naéng töø 2-3 ngaøy . Khi haït tieâu baét ñaàu khoâ daàn thì maøu saéc cuõng baét ñaàu chuyeån töø xaùm sang traéng, ñoä aåm coøn 10-15% troïng löôïng coøn 21-26% laø ñöôïc. Taïi Aán Ñoä, haàu nhö toaøn boä cheá bieán ra tieâu ñen, nhöng moät soát ít xuaát khaåu thì cheá bieán ra tieâu traéng.Ñeå cheá bieán ra tieâu traéng, ngöôøi ta ngaâm tieâu ñen trong nöôùc 2-3 ngaøy, roài chaø giöõa hai taám thaûm laøm baèng sôïi döøa ñeå loaïi voû ngoaøi cuûa tieâu. Taïi Campuchia vaø taïi caùc vuøng troïng ñieåm troàng tieâu nöôùc ta, tieâu traéng ñöôïc cheá bieán töø tieâu ñen. Tröôùc heát qua saøng loïc choïn laáy nhöõng traùi lôùn, cho vaøo caùc bao boá, sau ñoù ngaâm nhöõng bao tieâu naøy trong nöôùc lôï 10-15 ngaøy. Phaàn ngoaøi cuûa ngoaïi voû bì phoàng leân, muïc naùt vaø teùt ra khoûi haït, khi thaáy voû ñaõ naãu thì vôùt ra boû vaøo thuùng, ngaâm trong nöùôc, laáy chaân ñaïp cho heát voû, ñaõi vaø röûa saïch. Sau ñoù laáy ñi phôi, quaït saïch vaø ñoùng goùi.Troïng löôïng maát ñi khoaûng 30%, töùc 100 kg tieâu ñen coøn laïi 70 kg tieáu traéng. Tieâu ñoû: Nhöõng haït tieâu thaät chín ñöôïc ñem phôi khoâ, khi khoâ haït tieâu coù maøu ñen nhöng vaãn öûng ñoû. Tieâu naøy raát naëng vaø thôm ngon. Loaïi tieâu naøy thöôøng khoâng baùn ra thò tröôøng, chæ ñöôïc cheá bieán laøm quaø bieáu hoaëc tieâu thuï caù nhaân. Tieâu xanh: Tieâu xanh khoâng thu hoaïch khi gaàn chín, maø thu hoaïch khi tieâu coøn xanh, tröôùc khi tieâu chín khoaûng 2-3 thaùng. Sau khi laáy hoät, röûa saïch, tieâu ñöôïc nhoài vôùi thòt caù ñeå naáu. Tieâu xanh coøn ñöôïc ngaâm daùm laøm döa tieâu aên raát laâu. Tieâu chim: Traùi tieâu khi chín coù vò ngoït, chim ñeán aên, ngoaïi quaû bì cuûa hat tieâu ñöôïc boä maùy tieâu hoùa cuûa chim tieâu hoùa, coøn haït tieâu thì ñöôc thaûi ra. ÔÛ nhöõng nôi chimthöôøng tuï taäp, ta coù theå nhaët ñöôïc nhieàu nhöõng haït tieâu naøy.Sau ñoù haït tieâu ñöôïc ñem röûa saïch, phôi khoâ. Loaïi tieâu naøy cuõng thuoäc haïng toát, töông ñöông vôùi tieâu ñoû. 2. TIEÂU CHUAÅN XUAÁT KHAÅU CUÛA TIEÂU: Tieâu laø moät noâng saûn xuaát khaåu quan troïng. Tuy nhieân, ñeå xuaát khaåu ñöôïc, saûn phaåm tieâu phaûi ñaït moät soá tieâu chuaån do thò tröôøng theá giôùi qui ñònh. Trong thôøi kyø 1937-1940, haït tieâu ôû Phuù Quoác ñaõ xuaát sang Chaâu Aâu. Moät soá thoâng soá veà tieâu chuaån xuaát khaåu so vôùi thoâng soá cuûa haït tieâu thöông phaåm ôû Haø Tieân- Phuù Quoác trong thôøi kyø 1937- 1940: Loaïi haït tieâu Chæ tieâu Tieâu chuaån xuaát khaåu Tieâu ñen Tieâu traéng Aåm ñoä: Troïng löôïng haït tieâu ( g/lít) Tyû leä haït leùp laãn (%) 12 496 1.36 14 674 0.67 Nhö vaäy töø laâu tieâu saûn xuaát ôû Haø Tieân – Phuù Quoác ñaõ ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån xuaát khaåu. Tuy nhieân troïng löôïng vaø theå tích haït tieâu tuøy thuoäc vaøo tình traïng phaùt trieàn vaø sinh trröôûng cuûa caây cuõng nhö kyõ thuaät canh taùc. Nhöõng caây tieâu coù naêng suaát cao caàn tæa sôùm nhöõng chuøm traùi muoän ñeå cheá bieán tieâu xanh, nhaèm taäp trung chaát dinh döôõng ñeå cheá bieán caùc chuøm traùi lôùn, ñoàng thôøi boùn phaân töôùi nöùôc ñuùng kyõ thuaät ñeå tieâu ñaït tieâu chuaån xuaát khaåu. Myõ laø quoác gia nhaäp khaåu nhieàu tieâu nhaát treân theá giôùi. Tieâu chuaån xuaát khaåu sang Myõ cuõng nhö caùc nöôùc Chaâu Aâu döïa treân tieâu chuaån saûn phaåm do ASTA aán ñònh ( ASTA: American Spice Trade Association ) nhö sau: Ñoä aåm toái ña: 15% ( toát nhaát laø 11%) Troïng löôïng haït toái thieåu: 480 g/ lít ( ñoái vôùi tieâu ñen ) Ñoä tinh khieát : treân 90% Ngoaøi ra saûn phaåm phaân tích tieâu coøn ñoøi hoûi: Ete trích ly: 6.75 % Tinh boät : khoaûng 30%. Caùc loaïi chaát khoaùng: khoaûng 60% maø 1.5 % toát thieåu khoâng tan trong acid clohidric ( HCL) Taïi nöùôc ta theo toång Coâng ty Xuaát Nhaäp Khaåu IMEXCO ,Tp. HCM, tieâu chuaån cuûa haït tieâu ñen xuaát khaåu nhö sau: Ñoä aåm khoâng quaù 11% Kích thöôùc côõ haït ñoàng nhaát, haït leùp khoâng quaù 2% Maãu ñen nhaïy hay ñen xaùm ñoàng ñeàu, khoâng ñöôïc laãn caùc haït khaùc. Muøi thôm, coù vò cay ñaëc tröng cuûa tieâu. Khoâng bò moác, khoâng coù saâu moït. Khoâng taïp chaát. Bao bì: bao boá chæ xanh môùi, mieäng may cheùo chöõ X chaéc chaén.