Đề tài Tìm một số vấn đề pháp lý về doanh nghiệp liên doanh

Lêi nãi ®Çu Trong qu¸ tr×nh më cöa vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi chóng ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu hÕt søc to lín trªn tÊt c¶ c¸c mÆt nh­ kinh tÕ chÝnh trÞ, ngo¹i giao vv… §Æc biÖt vÒ mÆt hîp t¸c kinh tÕ, nhê vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ ®· t¹o ra nh÷ng c¬ héi hîp t¸c kinh tÕ, liªn doanh liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ th× ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét h×nh thøc ®Çu t­ phæ biÕn vµ thu hót ®­îc nhiÒu sù quan t©m cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh còng nh­ cña c¸c doanh nghiÖp. Ngµy nay ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) ngµy cµng trë nªn quan träng víi chóng ta bëi FDI kh«ng chØ lµ nguån cung cÊp vèn quan träng mµ cßn lµ con ®­êng cung cÊp c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, nh÷ng bÝ quyÕt kÜ thuËt ®Æc biÖt lµ nh÷ng kinh nghiÖm trong qu¶n lý vµ lµ c¬ héi tèt cho ViÖt Nam tham gia héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. V× thÕ thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) lµ mét nhiÖm vô hÕt søc quan träng trong giai ®o¹n hiÖn nay ®ång thêi chóng ta ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp ®Ó c¸c doanh nghiÖp liªn doanh ho¹t ®éng m¹nh mÏ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn nµy. Sau thêi gian häc m«n LuËt Kinh tÕ, t«i xin chän ®Ò tµi: "Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ doanh nghiÖp liªn doanh" ®Ó viÕt bµi tiÓu luËn m«n häc. PhÇn I Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña qu¶n lý nhµ n­íc víi doanh nghiÖp liªn doanh. 1.1. Kh¸i niÖm doanh nghiÖp liªn doanh VËy b¶n chÊt cña doanh nghiÖp liªn doanh lµ mét tæ chøc kinh tÕ ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së gãp vèn cña c¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc c¸c quèc gia kh¸c nhau ho¹t ®éng trong nh÷ng lÜnh vùc nhÊt ®Þnh. Trªn thùc tÕ th­êng cã c¸c quan niÖm doanh nghiÖp liªn doanh lµ mét c«ng ty ®­îc h×nh thµnh do sù cïng tham gia cña hai hoÆc nhiªu c«ng ty kh¸c nhau. Theo quan niÖm nµy, mét xÝ nghiÖp liªn doanh ph¶i ®­îc h×nh thµnh Ýt nhÊt tõ hai c«ng ty kh¸c nhau. C¸c c«ng ty cã thÓ cïng quèc tÞch hoÆc kh¸c quèc tÞch. Trong quan niÖm nµy khÝa c¹nh ph¸p lý hÇu nh­ ch­a ®­îc ®Ò cËp ®Õn. Mét quan niÖm kh¸c coi “ Liªn doanh lµ sù cïng lµm chñ cña hai h·ng hoÆc mét h·ng vµ chÝnh phñ ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Liªn doanh lµm cho tæng sè vèn ®­îc sö dông lín h¬n trong viÖc cung øng hµng ho¸ vµ dÞch vô, vµ cã thÓ cã hiÖu qu¶ ®Æc biÖt trong viÖc khai th¸c nguån, bæ sung ®èi víi mét bªn, ch¼ng h¹n ®ãng gãp tri thøc vÒ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®ãng gãp kiÕn thøc vÒ thÞ tr­êng. Quan niÖm nµy chØ ra liªn doanh lµ sù cïng lµm chñ cña hai h·ng hoÆc mét h·ng vµ chÝnh phñ ®èi víi viÖc s¶n xuÊt – kinh doanh. §iÒu nµy nhÊn m¹nh ®Õn khÝa c¹nh së h÷u cña liªn doanh vµ sè l­îng c¸c bªn tham gia vµo liªn doanh. Liªn doanh thuéc quyÒn së h÷u cña c¶ hai bªn tham gia liªn doanh. Hai bªn cã thÓ lµ 2 h·ng, hoÆc mét bªn lµ mét doanh nghiÖp vµ mét bªn lµ chÝnh phñ nh»m thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. Tuy vËy, quan niÖm nµy míi chØ dõng l¹i ë liªn doanh víi sù tham gia cña 2 bªn. Trªn thùc tÕ, sè l­îng c¸c bªn tham gia vµo liªn doanh cßn cã thÓ lín h¬n. Ngoµi ra, trong quan niÖm, khÝa c¹nh ph¸p lý ch­a ®­îc ®Ò cÊp x¸c ®¸ng. H¬n n÷a, liªn doanh kh«ng chØ dõng l¹i ë lÜnh vùc s¶n xuÊt – kinh doanh mµ cßn c¶ trogn ho¹t ®éng nghiªn cøu c¬ b¶n vµ nghiªn cøu triÓn khai. Theo LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi 2000 th× “doanh nghiÖp liªn doanh” lµ doanh nghiÖp do hai bªn hoÆc nhiÒu bªn hîp t¸c thµnh lËp t¹i ViÖt Nam trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh hoÆc hiÖp ®Þnh ký kÕt gi÷a ChÝnh phñ n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ n­íc ngoµi hoÆclµ doanh nghiÖp do doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hîp t¸c víi doanh nghiÖp ViÖt Nam hoÆc do doanh nghiÖp liªn doanh, doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hîp t¸c víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh. Nh­ vËy c¸c ®èi t¸c trong liªn doanh doanh víi n­íc ngoµi bao gåm: Mét bªn ViÖt Nam vµ mét bªn n­íc ngoµi Mét bªn ViÖt Nam vµ nhiÒu bªn n­íc ngoµi NhiÒu bªn ViÖt Nam vµ 1 bªn n­íc ngoµi NhiÒu bªn ViÖt Nam vµ nhiÒu bªn n­íc ngoµi Theo LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi th× doanh nghiÖp liªn doanh ®­îc tæ chøc d­íi d¹ng c«ng ty TNHH hoÆc chuyÓn ho¸ thµnh c«ng ty cæ phÇn. Thêi gian ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp liªn doanh kh«ng qu¸ 50 n¨m trong tr­êng hîp ®Æc biÖt kh«ng qu¸ 70 n¨m. Doanh nghiÖp liªn doanh §Æc tr­ng vÒ kinh doanh §Æc tr­ng vÒ ph¸p lý Cïng së h÷u vèn Cïng tham gia qu¶n lý Cïng ph©n chia lîi nhuËn Cïng chia sÎ rñi ro DNLD ho¹t ®éng theo hîp ®ång liªn doanh, ®iÒu lÖ vµ pha DNLD cã t­ c¸ch ph¸p nh©n Nh÷ng ®Æc tr­ng cña doanh nghiÖp liªn doanh cã thÓ m« t¶ b»ng m« h×nh sau: 1.2. Qu¶n lý nhµ n­íc víi doanh nghiÖp liªn doanh 1.2.1. X©y dùng chiÕn l­îc, quy ho¹ch FDI trªn c¬ së chiÕn l­îc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Sau khi cã chñ tr­¬ng vÒ chuyÓn ®æi c¬ chÕ tõ c¬ chÕ tËp trung chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­ên víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· thõa nhËn kinh tÕ n­íc ngoµi vµ coi nguån vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi lµ mét nguån vèn quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Tõ ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø s¸u ®Õn nay, vai trß cña FDI lu«n ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng nguån vèn quan träng vµ thùc chÊt nã ®· chiÕm mét vai trß quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta. §¹i héi §¶ng toµn quèc VIII n©ng tÇm quan träng cña kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lªn mét b­íc víi viÖc ®­a kinh tÕ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trë thµnh mét thµnh phÇn kinh tÕ bªn c¹nh kin tÕ nhµ n­íc vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Nh­ vËy, trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi chóng ta ®· thõa nhËn vai trß quan träng cña kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Æc biÖt lµ c¸c nguån FDI. 1.2.2 X©y dùng vµ chØ ®¹o thùc hiÖn chÝnh s¸ch FDI Trªn c¬ së chiÕn l­îc, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña toµn bé nÒn kinh tÕ, Nhµ n­íc ®Ò ra môc tiªu cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi theo ngµnh, l·nh thæ, theo thµnh phÇn kinh tÕ vµ thÞ tr­êng. ThÓ hiÖn d­íi c¸c ®Þnh h­íng sau: KhuyÕn khÝch m¹nh mÏ viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, c«ng nghiÖp chÕ biÕn; c«ng nghiÖp phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n; c¸c dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, dÇu khÝ, ®iÖn tö, vËt liÖu míi, viÔn th«ng, s¶n xuÊt ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi vµ c¸c ngµnh mµ ViÖt Nam cã nhiÒu lîi thÕ c¹nh tranh g¾n víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. TiÕp tôc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo nh÷ng ®Þa bµn cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó ph¸t huy vai trß cña c¸c vïng ®éng lùc, t¹o ®iÒu kiÖn liªn kÕt ph¸t triÓn c¸c vïng kh¸c trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh. KhuyÕn khÝch vµ dµnh c¸c ­u ®·i tèi ®a cho ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo nh÷ng vïng vµ ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi khã kh¨n vµ ®Èy m¹nh ®Çu t­ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng ë c¸c ®Þa bµn nµy b»ng c¸c nguån vèn kh¸c ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. TËp trung thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo c¸c Khu c«ng nghiÖp tËp trung ®· h×nh thµnh theo quy ho¹ch ®­îc phª duyÖt. KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tõ tÊt c¶ c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, nhÊt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã tiÒm n¨ng lín vÒ tµi chÝnh vµ n¾m c«ng nghÖ nguån tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn; tiÕp tôc thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë khu vùc. Cã kÕ ho¹ch vËn ®éng c¸c tËp ®oµn, c«ng ty lín ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, ®ång thêi chó ý ®Õn c¸c c«ng ty cã quy m« võa vµ nhá, nh­ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i; khuyÕn khÝch, t¹o thuËn lîi cho ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi ®Çu t­ vÒ n­íc. Tõ nh÷ng ®Þnh h­íng c¸c Bé, ngµnh liªn quan x©y dùng kÕ ho¹ch hµnh ®éng còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ­u tiªn, nh»m thu hót ®­îc nguån vèn FDI, ®Çu t­ d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau, trong ®ã cã h×nh thøc DNLD. C¸c ®Þa ph­¬ng b¸m chÆt vµo nh÷ng h­íng dÉn cña Nhµ n­íc, vµ tõ thùc tÕ cña ®Þa ph­¬ng ®Ò ra nh÷ng quyÕt s¸ch kh¸c nhau cho ®Þa ph­¬ng m×nh, víi xu h­íng tÝch cùc ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp hiÖn cã t¹i ®Þa ph­¬ng, vµ thµnh lËp thªm c¸c doanh nghiÖp míi. Nh­ vËy, ngµnh, nghÒ ho¹t ®éng, l·nh thæ vµ thÞ tr­êng cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vÒ c¬ b¶n ®· ®­îc Nhµ n­íc ®Þnh h­íng phôc vô chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. Bªn c¹nh viÖc x©y dùng c¸c chiÕn l­îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, Nhµ n­íc cßn x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nhµ n­íc ®¶m b¶o cho hÖ thèng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc mÒm dÎo, hÊp dÉn, ®ång bé vµ æn ®Þnh. C¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ ®­îc so¹n th¶o vµ ban hµnh trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau nh­: chÝnh s¸ch ­u ®·i thuÕ, tiÒn thuª mÆt b»ng, thuª ®Êt, hç trî gi¶i phãng mÆt b»ng; chÝnh s¸ch thóc ®Èy xuÊt khÈu; chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, thu nhËp; chÝnh s¸ch hç trî nguån nh©n lùc, ®µo t¹o nghÒ 1.2.3. Công tác thẩm định và cấp giấy phép dự án ViÖc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ ®­îc quy ®Þnh cô thÓ trong NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ sè 24/2000/N§-CP ngµy 31 th¸ng 7 n¨m 2000 Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®­îc söa ®æi bæ sung bëi nghÞ ®Þnh 27/2003/N§-CP ngµy 19 th¸ng 3 n¨m 2003. VÒ thÈm quyÒn cÊp giÊy phÐp ThÈm quyÒn quyÕt ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ tuú thuéc vµo c¸c dù ¸n thuéc nhãm A, B hay C. Theo đó: 1. Thñ t­íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh c¸c dù ¸n nhãm A gåm: *C¸c dù ¸n kh«ng ph©n biÖt quy m« vèn ®Çu t­ thuéc c¸c lÜnh vùc: - X©y dùng c¬ së h¹ tÇng Khu c«ng nghiÖp, Khu chÕ xuÊt, Khu c«ng nghÖ cao, Khu ®« thÞ; dù ¸n BOT, BTO, BT; - X©y dùng vµ kinh doanh c¶ng biÓn, s©n bay; kinh doanh vËn t¶i ®­êng biÓn, hµng kh«ng; - Ho¹t ®éng dÇu khÝ; - DÞch vô b­u chÝnh, viÔn th«ng - V¨n ho¸; xuÊt b¶n, b¸o chÝ; truyÒn thanh, truyÒn h×nh; c¬ së kh¸m, ch÷a bÖnh; gi¸o dôc, ®µo t¹o; nghiªn cøu khoa häc; s¶n xuÊt thuèc ch÷a bÖnh cho ng­êi; - B¶o hiÓm, tµi chÝnh, kiÓm to¸n, gi¸m ®Þnh; - Th¨m dß, khai th¸c tµi nguyªn quý hiÕm; - X©y dùng nhµ ë ®Ó b¸n; - Dù ¸n thuéc lÜnh vùc quèc phßng, an ninh. * C¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t­ tõ 40 triÖu USD trë lªn thuéc c¸c ngµnh ®iÖn, khai kho¸ng, luyÖn kim, xi m¨ng, c¬ khÝ chÕ t¹o, ho¸ chÊt, kh¸ch s¹n, c¨n hé V¨n phßng cho thuª, khu vui ch¬i - gi¶i trÝ - du lÞch; *C¸c dù ¸n sö dông ®Êt ®« thÞ tõ 5 ha trë lªn vµ c¸c lo¹i ®Êt kh¸c tõ 50 ha trë lªn. 2. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ quyÕt ®Þnh dù ¸n nhãm B. 3. Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh quyÕt ®Þnh ®èi víi nh÷ng dù ¸n quy ®Þnh nhóm C Về ph©n cÊp cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­: Dù ¸n ®Çu t­ ph©n cÊp cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ cho ñy ban nh©n d©n cÊp tØnh ph¶i cã c¸c tiªu chuÈn vµ ®iÒu kiÖn sau ®©y: Phï hîp víi quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®· ®­îc duyÖt; Kh«ng thuéc dù ¸n nhãm A cã quy m« vèn ®Çu t­ theo quy ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ. . Kh«ng ph©n cÊp viÖc cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ cho ñy ban nh©n d©n cÊp tØnh ®èi víi dù ¸n ®Çu t­ thuéc c¸c lÜnh vùc sau ®©y (kh«ng ph©n biÖt quy m« vèn ®Çu t­): X©y dùng ®­êng quèc lé, ®­êng s¾t; S¶n xuÊt xi m¨ng, luyÖn kim, ®iÖn, ®­êng ¨n, r­îu, bia, thuèc l¸; s¶n xuÊt, l¾p r¸p «t«, xe m¸y; Du lÞch l÷ hµnh. VÒ néi dung vµ quy tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ ®­îc quy ®Þnh trong nghÞ ®Þnh 24 nh­ sau: Néi dung thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ gåm: - T­ c¸ch ph¸p lý, n¨ng lùc tµi chÝnh cña Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ViÖt Nam; - Møc ®é phï hîp cña dù ¸n víi quy ho¹ch; - Lîi Ých kinh tÕ - x· héi (kh¶ n¨ng t¹o n¨ng lùc s¶n xuÊt míi, ngµnh nghÒ míi vµ s¶n phÈm míi; më réng thÞ tr­êng; kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng; lîi Ých kinh tÕ cña dù ¸n vµ c¸c kho¶n nép cho ng©n s¸ch,...); - Tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ ¸p dông, sö dông hîp lý vµ b¶o vÖ tµi nguyªn, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i; - TÝnh hîp lý cña viÖc sö dông ®Êt, ®Þnh gi¸ tµi s¶n gãp vèn cña Bªn ViÖt Nam (nÕu cã). Quy tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n do Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ - §èi víi dù ¸n nhãm A, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ lÊy ý kiÕn cña c¸c Bé, ngµnh vµ Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh cã liªn quan ®Ó tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ xem xÐt, quyÕt ®Þnh. Tr­êng hîp cã ý kiÕn kh¸c nhau vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña dù ¸n, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ tæ chøc häp t­ vÊn víi ®¹i diÖn cã thÈm quyÒn cña c¸c c¬ quan cã liªn quan ®Ó xem xÐt dù ¸n tr­íc khi tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ. Tïy tõng tr­êng hîp cô thÓ, Thñ t­íng ChÝnh phñ cã thÓ yªu cÇu Héi ®ång thÈm ®Þnh Nhµ n­íc vÒ c¸c dù ¸n ®Çu t­ nghiªn cøu vµ t­ vÊn ®Ó Thñ t­íng ChÝnh phñ xem xÐt quyÕt ®Þnh; - §èi víi dù ¸n nhãm B thuéc thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ lÊy ý kiÕn cña c¸c Bé, ngµnh vµ Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh cã liªn quan tr­íc khi xem xÐt, quyÕt ®Þnh. - Thêi h¹n thÈm ®Þnh dù ¸n: + Trong thêi h¹n 03 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬ hîp lÖ, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ göi hå s¬ tíi c¸c Bé, ngµnh vµ Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh liªn quan lÊy ý kiÕn. + Trong thêi h¹n 15 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬ hîp lÖ, c¸c Bé, ngµnh vµ Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh cã ý kiÕn b»ng v¨n b¶n göi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vÒ néi dung dù ¸n thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña m×nh; qu¸ thêi h¹n trªn mµ kh«ng cã ý kiÕn b»ng v¨n b¶n th× coi nh­ chÊp thuËn dù ¸n. + §èi víi dù ¸n nhãm A, trong thêi h¹n 30 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬ hîp lÖ, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ tr×nh ý kiÕn thÈm ®Þnh lªn Thñ t­íng ChÝnh phñ. Trong thêi h¹n 10 ngµy lµm viÖc kÓ tõ khi nhËn ®­îc Tê tr×nh cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Thñ t­íng ChÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh ®èi víi dù ¸n. Trong thêi h¹n 05 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc quyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ th«ng b¸o quyÕt ®Þnh vÒ viÖc cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ ®èi víi dù ¸n; + §èi víi dù ¸n nhãm B, trong thêi h¹n 30 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬ hîp lÖ , Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ hoµn thµnh viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n vµ cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­. Thêi h¹n trªn ®©y kh«ng kÓ thêi gian Nhµ ®Çu t­ söa ®æi, bæ sung hå s¬ xin cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­. Mäi yªu cÇu cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ®èi víi Nhµ ®Çu t­ vÒ viÖc söa ®æi, bæ sung hå s¬ dù ¸n ®­îc thùc hiÖn b»ng v¨n b¶n trong vßng 20 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn hå s¬ hîp lÖ . Sau khi hÕt thêi h¹n quy ®Þnh nªu trªn mµ kh«ng cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho Nhµ ®Çu t­ nªu râ lý do, ®ång sao göi cho c¸c c¬ quan cã liªn quan. - ViÖc cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ ®èi víi c¸c dù ¸n trong c¸c Khu c«ng nghiÖp, Khu chÕ xuÊt vµ Khu c«ng nghÖ cao thùc hiÖn theo c¬ chÕ uû quyÒn cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. Quy tr×nh thÈm ®Þnh ®èi víi c¸c dù ¸n do Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ Thêi h¹n thÈm ®Þnh dù ¸n vµ cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­: Trong thêi h¹n 3 ngµy lµm viÖc kÓ tõ khi nhËn ®­îc hå s¬ hîp lÖ, Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh göi hå s¬ dù ¸n tíi Bé qu¶n lý ngµnh kinh tÕ kü thuËt vµ c¸c Bé, ngµnh liªn quan lÊy ý kiÕn ®èi víi dù ¸n. Trong thêi h¹n 15 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬ hîp lÖ, c¸c Bé, ngµnh cã ý kiÕn b»ng v¨n b¶n göi Uû ban Nh©n d©n tØnh vÒ néi dung dù ¸n thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña m×nh; qu¸ thêi h¹n trªn mµ kh«ng cã ý kiÕn b»ng v¨n b¶n th× coi nh­ chÊp thuËn dù ¸n. Trong thêi h¹n 30 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬ hîp lÖ, Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh hoµn thµnh viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n vµ cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­. Thêi h¹n trªn ®©y kh«ng kÓ thêi gian Nhµ ®Çu t­ söa ®æi, bæ sung hå s¬ xin cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­. Mäi yªu cÇu cña Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh ®èi víi Nhµ ®Çu t­ vÒ viÖc söa ®æi, bæ sung hå s¬ dù ¸n ®­îc thùc hiÖn b»ng v¨n b¶n trong vßng 20 ngµy lµm viÖc ngµy kÓ tõ ngµy nhËn hå s¬ hîp lÖ . Sau khi hÕt thêi h¹n quy ®Þnh nªu trªn mµ kh«ng cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­, Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho Nhµ ®Çu t­ nªu râ lý do, ®ång thêi sao göi cho c¸c c¬ quan cã liªn quan. Trong thêi h¹n 7 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­, GiÊy phÐp ®iÒu chØnh, Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh göi b¶n gèc GiÊy phÐp ®Çu t­, GiÊy phÐp ®iÒu chØnh ®Õn Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vµ b¶n sao ®Õn Bé Tµi chÝnh, Bé Th­¬ng m¹i, Bé qu¶n lý ngµnh kinh tÕ kü thuËt vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc cã liªn quan Nh­ vËy viÖc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ ®­îc ph©n cÊp qu¶n lý theo tõng lÜnh vùc ®Çu t­ vµ sè vèn ®Çu t­. C¸c DNLD sÏ ®­îc cÊp phÐp ®Çu t­ sau khi ®¬n vµ hå s¬ dù ¸n ®­îc c¸c cÊp cã thÈm quyÒn thÈm ®Þnh vµ tiÕn hµnh cÊp giÊy phÐp ®Çu t­. C¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc còng cã thÓ ®iÒu chØnh néi dung trong giÊy phÐp ®Çu t­ ®èi víi c¸c dù ¸n ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp nhwng trong qu¸ tr×nh triÓn khai cÇn cã nh÷ng ®iÒu chØnh vÒ môc tiªu dù ¸n, thay ®æi ®èi t¸c, t¨ng vèn, thay ®æi møc ­u ®·i.... §Ó gióp c¸c doanh nghiÖp cã nh÷ng ®iÒu chØnh kÞp thêi, ®¶m b¶o ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc xem xÐt, cÊp giÊy phÐp chia t¸ch, hoÆc hîp nhÊt c¸c doanh nghiÖp khi cã ®Ò nghÞ tõ c¸c doanh nghiÖp, thËm chÝ d­a ra c¸c quyÕt ®Þnh vÒ viÖc chÊm døt ho¹t ®éng vµ thu håi giÊy phÐp ®Çu t­ ®èi víi c¸c tr­êng hîp gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n. Quy ®Þnh vÒ tû lÖ gãp vèn cña c¸c bªn tham gia liªn doanh. §èi víi liªn doanh nãi chung, tû lÖ gãp vèn cña phÝa ViÖt Nam cµng cao cµng tèt, nhÊt lµ ®èi víi c¸c dù ¸n quan träng, tû suÊt lîi nhuËn cao vµ thêi gian thu håi vèn nhanh. Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam cïng gãp vèn chung ®Ó cã ®­îc cæ phÇn hoÆc vèn gãp lín h¬n trong c¸c liªn doanh, ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ trong viÖc huy ®éng vèn trong n­íc cho nh÷ng lÜnh vùc thu lîi nhuËn nhanh vµ l«i kÐo c¸c ng©n hµng cña ViÖt nam vµo cuéc. Cô thÓ nh­ sau: - Vèn ph¸p ®Þnh cña Doanh nghiÖp liªn doanh Ýt nhÊt ph¶i b»ng 30% vèn ®Çu t­. §èi víi c¸c dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng, dù ¸n ®Çu t­ vµo ®Þa bµn khuyÕn khÝch ®Çu t­, dù ¸n trång rõng, dù ¸n cã quy m« lín, tû lÖ nµy cã thÓ thÊp h¬n, nh­ng kh«ng d­íi 20% vèn ®Çu t­ vµ ph¶i ®­îc C¬ quan cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ chÊp thuËn. - Tû lÖ gãp vèn cña Bªn hoÆc c¸c Bªn liªn doanh n­íc ngoµi do c¸c Bªn liªn doanh tho¶ thuËn, nh­ng kh«ng ®­îc thÊp h¬n 30% vèn ph¸p ®Þnh cña Doanh nghiÖp liªn doanh. C¨n cø vµo lÜnh vùc kinh doanh, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng, hiÖu qu¶ kinh doanh vµ c¸c lîi Ých kinh tÕ - x· héi kh¸c cña dù ¸n, C¬ quan cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ cã thÓ xem xÐt cho phÐp Bªn liªn doanh n­íc ngoµi cã tû lÖ gãp vèn thÊp h¬n, nh­ng kh«ng d­íi 20% vèn ph¸p ®Þnh. Tr­êng hîp thµnh lËp Doanh nghiÖp liªn doanh míi, tû lÖ gãp vèn ph¸p ®Þnh cña c¸c Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn nªu trªn. - §èi víi nh÷ng dù ¸n quan träng theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ, khi ký kÕt Hîp ®ång liªn doanh, c¸c Bªn liªn doanh tho¶ thuËn viÖc t¨ng tû lÖ gãp vèn cña Bªn ViÖt Nam trong vèn ph¸p ®Þnh cña Doanh nghiÖp liªn doanh. Bªn c¹nh ®ã, nhµ n­íc cßn cã biÖn ph¸p tÝnh to¸n, kiÓm so¸t chÆt chÏ vÒ gi¸ c¶, m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ cña phÝa n­íc ngoµi ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng n­íc ngoµi n©ng gi¸ qu¸ cao g©y thiÖt h¹i kh«ng chØ bªn ViÖt nam mµ cho c¶ lîi Ých cña Nhµ n­íc ViÖt Nam. KiÓm so¸t, gi¸m s¸t viÖc nhËp thiÕt bÞ, chuyÓn giao c«ng nghÖ. Nhµ n­íc qu¶n lý qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ, nhËp m¸y mãc, thiÕt bÞ cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn dÇu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Ó tr¸nh tr­êng hîp c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu nh÷ng c«ng nghÖ ®· l¹c hËu. Tuy nhiªn, viÖc lùa chän c«ng nghÖ ph¶i mang tÝnh lo¹i trõ, tøc lµ ph¶i hi sinh mét môc tiªu kh¸c. Muèn t¹o ®­îc nhiÒu viÖc lµm th× ph¶i hi sinh môc tiªu c«ng nghÖ vµ ng­îc l¹i, muèn sã cã c«ng nghÖ cao thi ph¶i hi sinh môc tiªu t¹o viÖc lµm. Trªn gi¸c ®é qu¶n lý nhµ n­íc nhÊt thiÕt ph¶i quy ®Þnh cô thÓ nh÷ng lÜnh vùc nµo ph¶i nhËp thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ míi, nh÷ng lÜnh vùc nµo cho phÐp nhËp nh÷ng c«ng nghÖ ®· qua sö dông... ®Ó tr¸nh nhËp khÈu trµn lan. Tuy nhiªn, thiÕt bÞ, m¸y mãc, vËt t­ nhËp khÈu ph¶i ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu sau: - ThiÕt bÞ, m¸y mãc, vËt t­ nhËp khÈu vµo ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­ ph¶i b¶o ®¶m tiªu chuÈn, chÊt l­îng, phï hîp víi yªu cÇu s¶n xuÊt, yªu cÇu vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng, an toµn lao ®éng nªu trong gi¶i tr×nh kinh tÕ - kü thuËt, thiÕt kÕ kü thuËt vµ c¸c quy ®Þnh vÒ nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc. - Trõ thiÕt bÞ, m¸y mãc ®· qua sö dông thuéc danh môc cÊm nhËp khÈu, Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c Bªn hîp doanh ®­îc quyÒn quyÕt ®Þnh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ - kü thuËt cña viÖc nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc ®· qua sö dông vµ ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ kü thuËt vµ b¶o vÖ m«i tr­êng theo quy ®Þnh cña Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng. Lao ®éng, tiÒn l­¬ng trong doanh nghiÖp liªn doanh. Nhµ n­íc ban hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ chøc n¨ng cung øng lao ®éng ®èi víi c¸c ®¬n vÞ cung øng lao ®éng vµ chñ nh÷ng ®¬n vÞ nµo cã ®ñ ®iÒu kiÖn vµ ®­îc Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi cÊp chøng chØ hµnh nghÒ th× míi ®­îc ho¹t ®éng cung øng lao ®éng cho doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. XÐt vÒ mÆt ph¸t triÓn dµi h¹n, nhµ n­íc ban hµnh quy chÕ ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng lao ®éng ViÖt Nam tån t¹i vµ ph¸t triÓn mét c¸ch ®Çy ®ñ ®óng luËt. Nhµ n­íc quy ®Þnh b¾t buéc víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chÊp hµnh nghiªm chØnh nh÷ng chÝnh s¸ch, chÕ ®é vÒ tuyÓn dông lao ®éng nh­: Thêi gian thö viÖc, chÕ ®é lµm viÖc, nghØ ng¬i, an toµn lao ®éng, tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng, b¶o hiÓm x· héi, båi d­ìng n©ng cao tay nghÒ vµ c¸c quyÒn lîi chÝnh ®¸ng kh¸c cña ng­êi lao ®éng... DNLD tuyÓn dông lao ®éng ViÖt Nam th«ng qua c¸c tæ chøc cung øng lao ®éng ViÖt Nam. Sau thêi h¹n tèi ®a 15 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc yªu cÇu cung øng lao ®éng cña DNLD mµ tæ chøc cung øng lao ®éng ViÖt Nam kh«ng ®¸p øng ®­îc th× DNLD ®­îc trùc tiÕp tuyÓn dông lao ®éng ViÖt Nam. Khi cã nhu cÇu sö dông lao ®éng n­íc ngoµi, DNLD lµm thñ tôc t¹i Së Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi hoÆc Ban qu¶n lý Khu c«ng nghiÖp ®Ó ®­îc xem xÐt cÊp GiÊy phÐp lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng. Møc l­¬ng tèi thiÓu vµ l­¬ng cña lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc trong DNLD ®­îc quy ®Þnh vµ tr¶ b»ng tiÒn ®ång ViÖt Nam. Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi c«ng bè møc l­¬ng tèi thiÓu theo tõng thêi kú. Møc l­¬ng tèi thiÓu vµ l­¬ng cña lao ®éng ViÖt Nam cã thÓ ®­îc ®iÒu chØnh khi chØ sè gi¸ tiªu dïng t¨ng tõ 10% trë lªn so víi lÇn ®iÒu chØnh gÇn nhÊt. Việc tiếp nhận, thẩm định và cấp phép cho các dự án được tiếp tục thực hiện theo quyết định phân cấp của Thủ tướng Chính phủ và quyết định ủy quyền của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho các Ban Quản lý KCN-KCX. Công tác thẩm định cấp phép đầu tư được tiến hành chặt chẽ. Tuy nhiên thủ tục thẩm định vẫn còn phức tạp, thời gian thẩm định một số dự án kéo dài do các văn bản pháp quy và quy hoạch phát triển ngành chưa rõ ràng, phần khác đối với không ít dự án thiếu ý kiến thống nhất giữa các Bộ, ngành. 1.2.4. Ban hµnh hÖ thèng luËt ph¸p vµ KiÓm tra gi¸m s¸t viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt cña c¸c ®¬n vÞ liªn doanh. Trong thời gian qua, hệ thống pháp luật, chính sách về ĐTNN đã được cải thiện theo hướng tạo môi trường ngày càng thông thoáng, thuận lợi hơn cho hoạt động ĐTNN. Riêng từ năm 2000, sau khi Quốc hội thông qua Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật ĐTNN, Chính phủ đã ban hành Nghị định 24/2000/NĐ-CP ngày 31 tháng 7 năm 2000 quy định chi tiết thi hành Luật ĐTNN tại Việt Nam. Ngày 19/3/2003 Chính phủ đã ban hành Nghị định 27/2003/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24/2000/NĐ-CP theo hướng: mở rộng lĩnh vực khuyến khích ĐTNN; xóa bỏ tỷ lệ xuất khẩu bắt buộc đối với một số sản phẩm công nghiệp cũng như những hạn chế về tỷ lệ vốn góp bằng chuyển giao công nghệ và về tuyển dụng lao động; quy định cụ thể, minh bạch hơn các tiêu chí áp dụng ưu đãi đầu tư... Nghị định 38/2003/NĐ-CP ngày 15 tháng 4 năm 2003 của Chính phủ về việc chuyển đổi một số doanh nghiệp ĐTNN sang hoạt động theo hình thức công ty cổ phần để tạo cơ sở pháp lý nhằm đa dạng hóa hình thức ĐTNN, mở thêm kênh mới để thu hút nguồn vốn này; Ngoài ra Chính phủ cũng đã có Quyết định 146/2003/QĐ-TTg ngày 11/3/2003 về việc góp vốn, mua cổ phần của nhà ĐTNN trong các doanh nghiệp Việt Nam. Hệ thống các văn bản có liên quan đến hoạt động ĐTNN cũng tiếp tục được bổ sung, hoàn thiện với việc Quốc hội thông qua các luật: Luật Đất đai (sửa đổi), Bộ Luật lao động (sửa đổi), Luật Xây dựng, Luật Thủy sản... Luật Thuế TNDN và các văn bản hướng dẫn thi hành có hiệu lực từ 01/1/2004 đã quy định danh mục lĩnh vực, địa bàn khuyến khích đầu tư cũng như thuế suất và các mức ưu đãi thống nhất cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, đồng thời bổ sung một số tiêu chí áp dụng ưu đãi mới nhằm khuyến khích các dự án đầu tư ứng dụng công nghệ, kỹ thuật cao và sử dụng nhiều lao động. Ngoài một số hạn chế cần được nghiên cứu giải quyết trong thời gian tới, việc ban hành các văn bản nói trên là bước tiến quan trọng trong lộ trình hướng tới xây dựng một mặt bằng pháp lý chung cho đầu tư trong nước và ĐTNN. Tại kỳ họp thứ 4, tháng 11 năm 2003, Quốc hội đã thông qua Chương trình xây dựng pháp luật năm 2004, trong đó có việc chuẩn bị xây dựng Luật Đầu tư chung cho đầu tư trong nước và đầu tư nước ngoài. Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tư pháp và các Bộ, ngành hữu quan nghiên cứu xây dựng dự án Luật Doanh nghiệp áp dụng chung cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Khung pháp lý song phương và đa phương về đầu tư tiếp tục được hoàn thiện. Hiệp định thương mại Việt Nam-Hoa Kỳ (BTA) có hiệu lực tháng 12/2001 mở ra cơ hội mới cho doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp ĐTNN tiếp cận thị trường Hoa Kỳ và tạo điều kiện để thu hút ĐTNN vào các lĩnh vực có lợi thế xuất khẩu vào thị trường này. Mặt khác, những cam kết trong khuôn khổ Hiệp định này cũng tạo cơ sở pháp lý quan trọng để tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về ĐTNN. Nhiều cam kết đã được thực thi ngay khi Hiệp định có hiệu lực (xóa bỏ sự phân biệt đối xử giữa người tiêu dùng trong và nước ngoài về giá, phí một số hàng hóa, dịch vụ; giảm dần những hạn chế về chuyển giao công nghệ, quản lý ngoại hối, sử dụng đất đai). Cùng với việc triển khai thực hiện BTA, Chính phủ Việt Nam đã ký kết Hiệp định song phương về đầu tư với một số đối tác đầu tư hàng đầu tại Việt Nam (Vương Quốc Anh, Hàn Quốc..). Trong tháng 11/2003, Hiệp định về tự do hóa, khuyến khích và bảo hộ đầu tư Việt Nam- Nhật Bản đã được ký kết với những cam kết mạnh mẽ của hai Bên trong việc tạo dựng môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch, ổn định và bình đẳng cho các nhà đầu tư. Tháng 12/2003, Sáng kiến chung Việt Nam- Nhật Bản nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam đã được công bố với các nhóm giải pháp cơ bản, gồm: xây dựng và thực hiện chính sách thu hút đầu tư; hoàn thiện khung pháp luật về ĐTNN; nâng cao năng lực của các cơ quan chính phủ; cải tiến thủ tục đầu tư; phát triển hạ tầng kinh tế-xã hội. Cơ chế pháp lý đa phương về đầu tư cũng tiếp tục được củng cố, mở rộng với việc Chính phủ Việt Nam ký kết Nghị định thư sửa đổi Hiệp định khung về Khu vực đầu tư ASEAN, tham gia Hiệp định khung về hợp tác kinh tế toàn diện ASEAN- Trung Quốc và các Hiệp định tương tự với Nhật Bản, ấn Độ, đồng thời tích cực triển khai Chương trình hành động về tự do hóa đầu tư và xúc tiến đầu tư trong khuôn APEC, ASEM... Việc thực hiện các cam kết/thỏa thuận song phương và đa phương về đầu tư tạo điều kiện thuận lợi để các nhà ĐTNN tiếp cận rộng rãi hơn với thị trường hàng hóa, dịch vụ và đầu tư của Việt Nam, đồng thời góp phần thiết lập một khung pháp lý hữu hiệu nhằm bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam. Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 61/2003/NĐ-CP ngày 6/6/2003 về chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức bộ máy của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong đó có việc thành lập Cục ĐTNN tạo điều kiện để thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về ĐTNN. Công tác xúc tiến đầu tư: Thực hiện Nghị quyết 09 của Chính phủ và Chỉ thị 19 của Thủ tướng Chính phủ, từ năm 2001 trở lại đây công tác vận động, xúc tiến đầu tư tiếp tục được cải tiến, đa dạng về hình thức( kết hợp trong khuôn khổ các chuyến thăm của Lãnh đạo cấp cao Đảng, Chính phủ tại Nhật, Mỹ, châu Âu, Trung Quốc, Hàn Quốc qua hội thảo, tiếp xúc, trao đổi).... Việc gắn chặt hơn các hoạt động ngoại giao với hoạt động xúc tiến đầu tư và thương mại đã có tác động tích cực đối với việc thu hút ĐTNN vào Việt Nam. Thêm vào đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng các ngành, các địa phương tổ chức hàng chục hội thảo xúc tiến đầu tư khác ở trong và ngoài nước, thể hiện sự chuyển biến tích cực về nhận thức của chính quyền các địa phương trong việc huy động các nguồn vốn trong và ngoài nước cho đầu tư phát triển. Tuy nhiên, để chấn chỉnh tình trạng tự phát, nội dung hội thảo đơn điệu, kém hiệu quả của các hội thảo xúc tiến đầu tư, Bộ trưởng Bộ KH & ĐT ký công văn số 4416 BKH/ĐTNN ngày 22/7/2003 nhằm hướng dẫn, nâng cao chất lượng xúc tiến đầu tư của các địa phương. 1.2.5. Các chức năng khác quản lý nhà nước về kinh tế Ngoài các chức năng trên nhà nước còn tác động đến hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài thông qua một số chức năng khác. Hoạt động quản lý đầu tư trực tiếp nước ngoài đã được phân cấp ở trung ương và địa phương trong đó trung ương chủ yếu quyết định các vấn đề vĩ mô như các vấn đề về chính sách, khung pháp lý đối với các hoạt động đầu tư. Ngoài ra trung ương còn đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo môi trường đầu tư và ký kết các văn bản đầu tư hay tham gia vào các tổ chức kinh tế. Mỗi địa phương tuỳ theo tình hình cụ thể lại có những cách riêng để quản lý hoạt động đầu tư trực tiếp từ nước ngoài. Các địa phương trong thẩm quyền của mình có thể đưa ra các chính sách khuyến khích thu hút vốn đầu tư nước ngoài riêng trong khung pháp lý cho phép. Mặt khác do điều kiện về địa lý, trình độ nhân lực và điều kiện về công nghệ khác nhau nên các địa phương lại có những chính sách cụ thể riêng biệt về FDI. PhÇn II Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp liªn doanh 2.1. T×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp ë viÖt nam trong nh÷ng n¨m qua 2.1.1 Kết quả thu hút vốn ĐTNN: Đến hết năm 2003, cả nước đã cấp giấy phép đầu tư cho 5.424 dự án ĐTNN với tổng vốn đăng ký 54,8 tỷ USD, trong đó có 4.376 dự án FDI còn hiệu lực với tổng vốn đầu tư đăng ký 41 tỷ USD. Lĩnh vực công nghiệp và xây dựng chiếm tỷ trọng lớn nhất, chiếm 66,9% về số dự án và 57,2% tổng vốn đầu tư đăng ký. Tiếp theo là lĩnh vực dịch vụ, chiếm 19,5% về số dự án và 35,8% về số vốn đầu tư đăng ký; lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp, chiếm 13,6% về số dự án và 7% về vốn đầu tư đăng ký. Trong số 64 nước và vùng lãnh thổ có dự án đầu tư tại Việt Nam, Singapore đứng đầu, chiếm 6,6% về số dự án và 19% tổng vốn đầu tư đăng ký. Tiếp theo là Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc và Hồng Kông. Việt kiều từ 15 nước khác nhau đã đầu tư 63 dự án với vốn đầu tư đăng ký 208,67 triệu USD, chỉ bằng 0,5% tổng vốn đầu tư, quy mô bình quân của một dự án thấp hơn quy mô bình quân của cả nước. Vốn đầu tư của Việt kiều chủ yếu là từ ba nước: CHLB Đức, Liên bang Nga và Pháp. Các thành phố lớn, có điều kiện kinh tế xã hội thuận lợi vẫn là những địa phương dẫn đầu thu hút ĐTNN. Thành phố Hồ Chí Minh dẫn đầu cả nước, chiếm 31,2% về số dự án và 26% về vốn đăng ký. Hà Nội đứng thứ hai, chiếm 11% về số dự án và 11,1% về vốn đăng ký. Tiếp theo là Đồng Nai và Bình Dương. Riêng vùng trọng điểm phía Nam (TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu) chiếm 56% tổng vốn ĐTNN của cả nước. Vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc (Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh) chiếm 26,3% tổng vốn ĐTNN đăng ký của cả nước. Đến hết năm 2003, có khoảng 1.400 dự án ĐTNN đầu tư vào các KCN, KCX (không kể các dự án đầu tư xây dựng hạ tầng KCN) còn hiệu lực, với tổng vốn đăng ký 11.145 triệuUSD, bằng 26,7% tổng vốn ĐTNN cả nước. (nguồn trang Web chính thức của Bộ kế hoạch đầu tư) 2.1.2. Tình hình thực hiện dự án: Tổng vốn ĐTNN thực hiện từ năm 1988 đến nay đạt hơn 28 tỷ USD (gồm cả vốn thực hiện của các dự án hết hạn hoặc giải thể trước thời hạn); trong đó vốn nước ngoài khoảng 25 tỷ USD, chiếm 89% tổng vốn thực hiện. Riêng thời kỳ 1991-1995, vốn thực hiện đạt 7,15 tỷ USD, thời kỳ 1996-2000 đạt 13,4 tỷ USD. Trong 3 năm 2001-2003, vốn thực hiện đạt 7,7 tỷ USD bằng 70% mục tiêu đề ra tại Nghị quyết 09/2001/NQ-CP ngày 28/8/2001 của Chính phủ cho 5 năm 2001-2005 (11 tỷ USD). Trong quá trình hoạt động, nhiều dự án triển khai có hiệu quả đã tăng vốn đăng ký, mở rộng quy mô sản xuất. Từ 1988 tới cuối năm 2003 đã có khoảng 2.100 lượt dự án tăng vốn đăng ký với số vốn tăng thêm trên 9 tỷ USD. Trong ba năm 2001-2003, vốn bổ sung đạt gần 3 tỷ USD, bằng 47,6% tổng vốn đầu tư đăng ký mới. Tính đến hết năm 2003, các dự án ĐTNN đã đạt tổng doanh thu gần 70 tỷ USD (không kể dầu khí). Trong đó, riêng ba năm 2001-2003 đạt khoảng 38,8 tỷ USD. Giá trị xuất khẩu của khu vực ĐTNN đạt trên 26 tỷ USD, riêng ba năm 2001-2003 đạt 14,6 tỷ USD (nếu tính cả dầu khí là 24,7 tỷ USD). Xuất khẩu của khu vực doanh nghiệp có vốn ĐTNN tăng nhanh, bình quân trên 20%/năm đã làm cho tỷ trọng của khu vực kinh tế này trong tổng giá trị xuất khẩu của cả nước tăng liên tục qua các năm: năm 2001 là 24,4%, năm 2002 là 27,5% và năm 2003 là 31,4% (không kể dầu khí). Đến nay, khu vực kinh tế có vốn ĐTNN đã tạo việc làm cho 665 ngàn lao động trực tiếp và hơn 1 triệu lao động gián tiếp. Đến hết năm 2003, đã có 39 dự án kết thúc đúng thời hạn với tổng vốn đăng ký 658 triệu USD và có 1.009 dự án giải thể trước thời hạn với vốn đăng ký khoảng 12,3 tỷ USD . Như vậy số dự án giải thể trước thời hạn chiếm gần 18,6% tổng số dự án được cấp phép; vốn đăng ký của các dự án giải thể trước thời hạn chiếm 23% tổng vốn đăng ký của tất cả các dự án được cấp phép. (Nguồn Bộ kế hoạch đầu tư)  Tình hình FDI trong 6 tháng đầu năm 2005 Trong 6 tháng đầu năm 2005, vốn thực hiện của khu vực có vốn FDI ước đạt khoảng 1,5 tỷ USD, tăng gần 8% so với cùng kỳ năm 2004; doanh thu đạt khoảng 11.300 triệu USD, tăng 32,9% so với cùng kỳ năm 2004, trong đó doanh thu xuất khẩu đạt khoảng 5.111 triệu USD, tăng 32,8% so với cùng kỳ năm trước. Có thể nêu ra một số doanh nghiệp FDI có giá trị doanh thu cao trong 5 tháng đầu năm 2005 như: - Công ty xe máy Hon đa Việt Nam (số 495/GP ngày 6/01/1993), doanh thu 5 tháng đạt trên 220 triệu USD, xuất khẩu khoảng 9,5%. - Công ty Canon Vietnam (số 2198/GP ngày 12/4/2001) doanh thu 5 tháng đạt trên 130 triệu USD, xuất khẩu 100%. - Công ty đèn hình Orion-Hannel (số 495/GP ngày 6/01/1993), có doanh thu 5 tháng đạt trên 100 triệu USD, xuất khẩu 76,5%  Nhập khẩu đạt khoảng 6.660 triệu USD, tăng 34,7% so với cùng kỳ năm 2004. Nộp ngân sách đạt khoảng 442 triệu USD, tăng 20% so với cùng kỳ năm trước. Dự kiến hết tháng 6 năm 2005 có 81,6 vạn lao động trực tiếp trong khu vực FDI. Trong 6 tháng đầu năm 2005, kết quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp có vốn FDI đạt khá, sản lượng các loại sản phẩm do các doanh nghiệp nói trên sản xuất ra chiếm tỷ trọng lớn trong tổng sản lượng của cả nước. Trừ một số sản phẩm của khối FDI sản xuất chiếm 100% sản lượng của cả nước, như dầu thô, khí đốt, bột ngọt; một số sản phẩm chủ yếu khác. Trong 6 tháng đầu năm 2005, cả nước có gần 350 dự án cấp mới với tổng vốn đầu tư đăng ký hơn 1,9 tỷ USD, tăng 24,6% về số dự án và gấp 2,3 lần về vốn đăng ký cấp mới so với cùng kỳ năm trước. Vốn đầu tư đăng ký tập trung chủ yếu trong lĩnh vực dịch vụ và chủ yếu vẫn từ các nước châu Á. Các địa phương thuộc vùng kinh tế trọng điểm (Hà Nội, Đồng Nai, TP Hồ Chí Minh, Bình Dương) vẫn thu hút được nhiều vốn FDI hơn các địa bàn khác, chiếm 62% tổng vốn đăng ký của cả nước. Cũng trong 6 tháng đầu năm /2005 dự kiến có 222 dự án mở rộng đầu tư với tổng vốn đầu tư tăng thêm khoảng 867 triệu USD, tăng 4,7% về vốn tăng thêm so với cùng kỳ năm 2004. Tính chung cả vốn cấp mới và tăng thêm, trong 6 tháng đầu năm 2005 đã thu hút được 2,7 tỷ USD vốn đăng ký, tăng 1,7 lần so với cùng kỳ năm trước, đạt 60% mục tiêu đề ra (4,5 tỷ USD). Căn cứ kết quả 6 tháng đầu năm 2005 và trên cơ sở đánh giá môi trường đầu tư của nước ta, các giải pháp Chính phủ đang tiến hành nhằm tăng thu hút ĐTNN cũng như xu hướng FDI trên thế giới và khu vực, dự báo thu hút ĐTNN cả năm 2005 như sau: - Vốn đầu tư thực hiện: đạt 3,1 tỷ USD tăng khoảng 5% so với năm 2004, trong đó vốn nước ngoài đưa vào chiếm khoảng 85-90%. - Về doanh thu và xuất khẩu: Dự báo tiếp tục tăng với tốc độ cao, có thể trên 20% do năng lực sản xuất của khu vực có vốn ĐTNN được mở rộng nhờ có thêm nhiều doanh nghiệp mới và các dây chuyền đầu tư mở rộng đi vào sản xuất kinh doanh. - Về thu hút vốn đầu tư mới: Năm 2005 có thể thu hút được khoảng 4,5 tỷ USD vốn đăng ký mới. Hiện có một số dự án lớn đang trong quá trình xem xét như: (1) Dự án sản xuất thép không rỉ của Công ty Thiên Hưng (Đài Loan), tổng vốn đầu tư 700 triệu USD tại tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu; (2) Dự án phát triển khu đô thị Tây Hồ Tây, tổng vốn đầu tư 309 triệu USD; (3) Dự án Sài Gòn Atlantis Hotel (Hoa Kỳ), tổng vốn đầu tư 300 triệu USD; (4) Dự án cáp biển Việt Nam-Hồng Kông vốn đầu tư 180 triệu USD; Ngoài ra có một số dự án cần tiếp tục xúc tiến như: - Dự án Đà Lạt-Dankia với đối tác Nhật Bản có tổng vốn đầu tư khoảng 1 tỷ USD; - Dự án Khu Du lịch liên hợp và trung tâm thương mại Toàn cầu, tổng vốn đầu tư khoảng 800 triệu USD do Mỹ đầu tư ở tỉnh Quảng Nam; - Dự án cảng Cái Mép vốn đầu tư 150 triệu USD; - Dự án Daewoo Bus, vốn đầu tư 30 triệu USD; - Các dự án khai khoáng, luyện kim như Sắt Thạch Khê, Boxit Lâm Đồng và Đắc Nông; - Dự án BOT xây dựng đường cao tốc Mông Dương-Móng Cái tại Quảng Ninh có tổng vốn đầu tư 315,5 triệu USD… Đồng thời, có một số dự án đang hoạt động và sẽ bổ sung vốn, mở rộng sản xuất như dự án của Công ty Hoya Glass Disk (Nhật Bản) giai đoạn II có tổng vốn đầu tư 45 triệu USD; dự án Chinfon (Đài Loan), … Do đó có khả năng vốn cấp mới trong năm 2005 sẽ đạt và vượt mục tiêu (4,5 tỷ USD) đặt ra từ đầu năm vào khoảng 15% và đạt mức 5 tỷ USD hoặc trên 5 tỷ USD. (nguồn Bộ kế hoạch đầu tư) 2.2. ®¸nh gi¸ mÆttÝch cùc h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n 2. 2.1. Mặt tích cực: Sau khủng hoảng kinh tế khu vực, từ năm 2001 đến nay, ĐTNN vào nước ta đã có xu hướng phục hồi. Năm 2003, vốn thực hiện tăng 8,1% so với năm 2001. ĐTNN đã bổ sung nguồn vốn quan trọng cho đầu tư phát triển, góp phần khai thác và nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực trong nước, tạo ra thế và lực phát triển mới cho nền kinh tế. Tính chung từ năm 1996 đến nay vốn ĐTNN chiếm khoảng 20% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Thông qua vốn ĐTNN, nhiều nguồn lực trong nước (lao động, đất đai, tài nguyên) được khai thác và đưa vào sử dụng tương đối có hiệu quả. Tỷ lệ đóng góp của khu vực ĐTNN trong GDP tăng dần qua các năm: năm 1993 là 3,6%/năm, năm 1995 là 6,3%, năm 1998 là 10,1%, năm 2000 là 13,3%, năm 2001 là 13,1%, năm 2002 là 13,9% và năm 2003 đã tăng lên 14,3%. Việc tăng cường thu hút ĐTNN hướng về xuất khẩu đã tạo thuận lợi cho việc tiếp cận và mở rộng thị trường quốc tế, nâng cao năng lực xuất khẩu của Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu của khu vực ĐTNN tăng nhanh: trong thời kỳ 1996-2000 đạt trên 10,6 tỷ USD (không tính xuất khẩu dầu thô), tăng hơn 8 lần so với 5 năm trước đó; trong 3 năm 2001-2003, xuất khẩu của khu vực ĐTNN đạt 14,6 tỷ USD, riêng năm 2003 đạt 6,34 tỷ USD, chiếm 31,4% tổng giá trị xuất khẩu của cả nước. Xuất khẩu của khu vực ĐTNN chiếm tới 84% giá trị xuất khẩu mặt hàng điện tử, 42% đối với mặt hàng giày dép và 25% hàng may mặc. Tỷ trọng xuất khẩu so với doanh thu của doanh nghiệp ĐTNN cũng đã tăng nhanh: bình quân thời kỳ 1991-1995 đạt 30%; thời kỳ 1996-2000 đạt 48,7%; trong ba năm 2001-2003 đạt khoảng 50%. Ngoài ra, khu vực ĐTNN đã góp phần mở rộng thị trường trong nước; thúc đẩy các hoạt động dịch vụ phát triển nhanh, đặc biệt là khách sạn, du lịch, các dịch vụ thu ngoại tệ, dịch vụ tư vấn pháp lý, công nghệ; tạo cầu nối cho các doanh nghiệp trong nước tham gia xuất khẩu tại chỗ hoặc tiếp cận với các thị trường quốc tế. Việc thu hút ĐTNN đã chú trọng nhiều hơn đến chất lượng, phục vụ chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Với tốc độ tăng trưởng trên 20%/năm, ĐTNN hiện chiếm 36,2% giá trị sản lượng công nghiệp (năm 2003), góp phần nâng cao tốc độ tăng trưởng công nghiệp cả nước. Hiện nay, khu vực kinh tế có vốn ĐTNN chiếm 100% về khai thác dầu thô, sản xuất ôtô, máy giặt, tủ lạnh, điều hoà nhiệt độ, thiết bị văn phòng, máy tính, khoảng 60% sản lượng về thép cán, 28% về xi măng, 33% về sản xuất máy móc thiết bị điện, điện tử, 76% dụng cụ y tế chính xác, 55% về sản lượng sợi các loại, 30% vải các loại, 49% về da giày dép, 18% sản phẩm may, 25% về thực phẩm và đồ uống .... Thông qua ĐTNN đã thúc đẩy hình thành hệ thống các KCN, KCX, góp phần phân bổ công nghiệp hợp lý, nâng cao hiệu quả đầu tư... Ngoài ra, việc thu hút ĐTNN đã chú trọng kết hợp các dự án công nghệ hiện đại với các dự án thu hút nhiều lao động, tham gia phát triển nguồn nhân lực. Nguyên nhân của những thành quả đạt được - Nước ta kiên trì thực hiện đường lối đổi mới, đa phương hoá, đa dạng hoá quan hệ kinh tế đối ngoại, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, tạo hình ảnh tích cực đối với các nhà đầu tư. - Nền kinh tế tăng trưởng cao, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư quốc tế, nhất là về khả năng mở rộng dung lượng thị trường trong nước. - Môi trường đầu tư nước ta từng bước được cải thiện. Hệ thống luật pháp chính sách về ĐTNN đã được hoàn chỉnh hơn tạo khuôn khổ pháp lý đầy đủ, rõ ràng và thông thoáng hơn cho hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài. - Công tác chỉ đạo điều hành của Chính phủ, của các bộ, ngành và chính quyền địa phương đã tích cực, chủ động hơn (đẩy nhanh lộ trình áp dụng cơ chế một giá, hỗ trợ nhà đầu tư giảm chi phí sản xuất, tiếp tục thực hiện việc cải cách hành chính, quan tâm hơn tới việc tháo gỡ khó khăn cho việc triển khai dự án). - Công tác xúc tiến đầu tư đã được triển khai tích cực. Thực hiện Nghị quyết 09 của Chính phủ và Chỉ thị 19 của Thủ tướng Chính phủ, nhất là trong năm 2003 công tác xúc tiến đầu tư đã có những bước chuyển biến tích cực. Công tác vận động xúc tiến đầu tư được tiến hành ở nhiều ngành, nhiều cấp, ở cả trong nước và nước ngoài dưới nhiều hình thức đa dạng như tổ chức các cuộc hội thảo vận động đầu tư ở trong và ngoài nước. Đặc biệt, nhiều chuyến thăm, làm việc cấp cao của lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã được tiến hành ở nhiều quốc gia, gắn với việc quảng bá hình ảnh Việt Nam và vận động đầu tư - xúc tiến thương mại. 2.2.2. Hạn chế Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, trong hoạt động ĐTNN tại Việt Nam trong năm qua vẫn còn những mặt hạn chế cần khắc phục: - Vốn đầu tư đăng ký tuy tăng, nhưng vẫn còn ở mức thấp. Năm 2003, vốn đăng ký mới đạt 3,1 tỷ USD chỉ bằng khoảng 40% của năm 1996. Vốn đầu tư thực hiện tuy tăng qua các năm nhưng tỷ trọng vốn ĐTNN trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội lại có xu hướng giảm dần do vốn ĐTNN thực hiện tăng chậm hơn so với vốn đầu tư của các thành phần kinh tế khác. Tỷ trọng vốn đầu tư trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội giảm từ 25% trong thời kỳ 1991 - 1995 xuống 24% trong thời kỳ 1996 - 2000 và xuống còn 17,8% trong năm 2003. - Cơ cấu vốn ĐTNN còn có một số bất hợp lý. Trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp mặc dù đã có những chính sách ưu đãi nhất định, nhưng ĐTNN còn quá thấp và tỷ trọng vốn ĐTNN đăng ký liên tục giảm. ĐTNN tập trung chủ yếu vào những địa phương có điều kiện thuận lợi, trong khi có tác động rất hạn chế đến khu vực miền núi phía Bắc, một số tỉnh miền Trung, Tây Nguyên và đồng bằng sông Cửu Long. - Đầu tư từ các nước phát triển có thế mạnh về công nghệ nguồn như Nhật, EU, Mỹ tăng chậm, những năm gần đây chưa có sự chuyển biến đáng kể. Hiệp định hương mại Việt Nam - Hoa Kỳ đã thúc đẩy gia tăng mạnh mẽ kim ngạch buôn bán giữa hai nước nhưng đầu tư của Hoa Kỳ vào Việt Nam chưa có chuyển biến đáng kể. - Việc cung cấp nguyên liệu, phụ tùng của các doanh nghiệp trong nước cho các doanh nghiệp ĐTNN còn rất hạn chế, làm giảm khả năng tham gia vào chương trình nội địa hoá và xuất khẩu qua các doanh nghiệp ĐTNN. Nhìn chung, sự liên kết giữa khu vực ĐTNN và kinh tế trong nước còn lỏng lẻo. - Khả năng góp vốn của Việt Nam còn hạn chế. Bên Việt Nam trong các liên doanh hầu hết là các doanh nghiệp Nhà nước (chiếm 98% tổng vốn đầu tư và 92% tổng số dự án liên doanh) chủ yếu là góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất nên tỷ lệ góp vốn của Việt Nam không đáng kể. Cho đến nay vẫn còn thiếu cơ chế huy động các nguồn lực khác nhau để góp vốn liên doanh với nước ngoài. - Chủ trương phân cấp, uỷ quyền cấp giấy phép đầu tư, quản lý hoạt động ĐTNN cho các địa phương, Ban quản lý các KCN đã phát huy tính năng động, sáng tạo của các địa phương, xử lý các vấn đề phát sinh kịp thời, sát thực tế. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện phân công quản lý ĐTNN cũng đã nẩy sinh hiện tượng cạnh tranh thu hút đầu tư giữa các địa phương dẫn đến thua thiệt cho phía Việt Nam. - Tỷ lệ dự án đổ bể, phải giải thể trước thời hạn khá cao, một số dự án quy mô lớn chậm triển khai. Nguyên nhân của những mặt hạn chế nói trên là: - Môi trường đầu tư nước ta tuy được cải thiện nhưng tiến bộ đạt được còn chậm hơn so với các nước trong khu vực, trong khi cạnh tranh thu hút vốn ĐTNN tiếp tục diễn ra ngày càng gay gắt, đã làm hạn chế kết quả thu hút đầu tư mới. - Hệ thống luật pháp, chính sách về đầu tư đã được sửa đổi, bổ sung nhưng vẫn chưa đồng bộ, hay thay đổi, khó tiên đoán trước. Một số bộ, ngành chậm ban hành các thông tư hướng dẫn các nghị định của Chính phủ (như Nghị định số 06 về lĩnh vực giáo dục và đào tạo) đã gây khó khăn đối với việc thẩm định cấp phép đầu tư và thu hút các dự án mới vào lĩnh vực này. Một số ưu đãi của Chính phủ đã được quy định trong nghị định của Chính phủ như miễn thuế nhập khẩu nguyên liệu 5 năm cho sản xuất đối với các dự án đặc biệt khuyến khích đầu tư và các dự án đầu tư vào các địa bàn có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn nhưng thiếu hướng dẫn nên chưa được áp dụng. Nghị định 164 về thuế TNDN là bước tiến mới trong lộ trình xây dựng một mặt bằng pháp lý chung cho đầu tư trong nước và ĐTNN, nhưng quy định mới về thuế TNDN cũng đã làm giảm ưu đãi đối với ĐTNN nhất là vào các KCN, KCX. - Công tác quy hoạch còn bất hợp lý, nhất là quy hoạch ngành còn nặng về xu hướng bảo hộ sản xuất trong nước, chưa kịp thời điều chỉnh để phù hợp với các cam kết quốc tế. Theo quy định của pháp luật, ngoài các dự án không cấp Giấy phép đầu tư, nhà đầu tư có quyền lập các dự án xin cấp giấy phép đầu tư tại Việt Nam. Tuy nhiên, trong quá trình chỉ đạo điều hành, ta đã ban hành thêm một số quy định tạm dừng hoặc không cấp Giấy phép đầu tư đối với các dự án thuộc các lĩnh vực như: sản xuất thép, xi măng, cấp nước theo hình thức BOT, xây dựng nhà máy đường, lắp ráp xe gắn máy hai bánh, nước giải khát có gas... Ngoài ra, các văn bản về một số ngành ban hành gần đây cũng đã hạn chế ĐTNN như điều kiện về kinh doanh dịch vụ hàng hải, về đại lý vận tải hàng không, về quản lý hoạt động kinh doanh dịch vụ bảo vệ. Thực tế trên đã bó hẹp lĩnh vực thu hút ĐTNN, làm cho các nhà ĐTNN cho rằng chính sách của Việt Nam không nhất quán, minh bạch ảnh hưởng đến môi trường đầu tư - Thủ tục thẩm định, cấp Giấy phép đầu tư tuy đã được cải tiến nhưng vẫn còn phức tạp, thời gian thẩm định một số dự án còn dài do phải thống nhất ý kiến giữa các bộ, ngành. - Danh mục dự án quốc gia kêu gọi đầu tư nước ngoài ban hành năm 2002 còn thiếu những thông tin cần thiết khi chủ đầu tư quan tâm. Mặt khác, Danh mục này chưa bao quát hết nhu cầu kêu gọi đầu tư nước ngoài đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới. - Công tác xúc tiến đầu tư đã có nhiều cố gắng nhưng gặp khó khăn lớn do thiếu nguồn kinh phí để tổ chức các cuộc vận động đầu tư ở nước ngoài cũng như để hoàn chỉnh các tài liệu xúc tiến đầu tư. - Việc đa dạng hoá các hình thức ĐTNN để khai thác thêm các kênh thu hút đầu tư mới cũng như việc thành lập và triển khai một số mô hình khu kinh tế mở còn chậm. 2.3. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt nam Để nâng cao hiệu quả thu hút FDI trong thời gian tới cần thực hiện một số biện pháp sau: -Quán triệt hơn nữa quan điểm của Đảng về tăng cường thu hút và nâng cao hiệu quả thu hút ĐTNN, nhất là nhiệm vụ đề ra tại Nghị quyết Trung ương 9. Trên cơ sở đó, thống nhất nhận thức và hành động giữa các Bộ ngành, giữa Trung ương và địa phương về thu hút và sử dụng vốn ĐTNN. Đề nghị đưa vào chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết trung ương 09 các quan điểm chỉ đạo và các biện pháp cụ thể. - Nghiên cứu chiến lược thu hút và sử dụng vốn FDI đến năm 2010 phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2010, xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cho từng năm, từng giai đoạn. Đề nghị Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành xây dựng chiến lược này trình Chính phủ trong năm 2004. - Hoàn chỉnh quy hoạch, dỡ bỏ một số hạn chế về đầu tư. Rà soát điều chỉnh quy hoạch ngành theo hướng xoá bỏ độc quyền và bảo hộ sản xuất trong nước, tạo điều kiện cho khu vực ĐTNN tham gia nhiều hơn vào phát triển các ngành. Trước mắt, đề nghị điều chỉnh Quy hoạch ngành xi măng, sắt thép, nước giải khát, viễn thông, tổng sơ đồ phát triển ngành điện theo hướng loại bỏ bớt các hạn chế đối với ĐTNN phù hợp với các cam kết quốc tế song phương và đa phương. Ban hành các quy hoạch ngành còn thiếu như quy hoạch mạng lưới các trường đại học, dạy nghề cùng với các điều kiện, tiêu chuẩn cấp phép cho các dự án thuộc lĩnh vực này. Trên cơ sở đó sớm xem xét chấm dứt hiệu lực của Công văn số 180/VPCP-QHQT của Văn phòng Chính phủ về việc yêu cầu tạm dừng xem xét các dự án mới đào tạo đại học. Điều chỉnh lại Quy hoạch phát triển Khu công nghiệp đến năm 2010 cho phù hợp với tình hình thực tế tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương có thể chủ động xây dựng mới hoặc mở rộng KCN trong trường hợp đã lấp đầy trên 60% diện tích đất công nghiệp hiện có. Hoàn chỉnh Danh mục dự án quốc gia kêu gọi đầu tư nước ngoài, bổ sung những dự án quy mô lớn cần kêu gọi đầu tư nước ngoài. Đề nghị Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương soạn thảo trình Thủ tướng Chính phủ trước tháng 12 năm 2004 Danh mục mới kêu gọi đầu tư nước ngoài đến năm 2010. - Tiếp tục hoàn thiện hệ thống luật pháp, chính sách về ĐTNN theo hướng hình thành một mặt bằng pháp lý chung cho đầu tư trong nước và đầu tư nước ngoài, tạo thêm điều kiện thuận lợi, đảm bảo tính minh bạch và dễ tiên đoán, phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế. Trước mắt giải quyết các vướng mắc về thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng theo hướng Bộ KH & ĐT đã trình Thủ tướng Chính Phủ tại Công văn số 806/BKH-PC ngày 6/2/2004. Sửa đổi Nghị định số 105/2003/NĐ-CP ngày 19/9/2003 của Chính phủ theo hướng nới lỏng hạn chế tỷ lệ lao động nước ngoài trong các doanh nghiệp ĐTNN hoạt động trong lĩnh vực công nghệ cao, giáo dục đào tạo, cơ sở khám chữa bệnh. Triển khai có hiệu quả các Nghị định mới của Chính phủ như Nghị định 27/2003/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số điều của NĐ 24/2001/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật ĐTNN tại Việt Nam; Nghị định 38/2003/NĐ-CP về chuyển đổi một số doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sang hoạt động theo hình thức công ty cổ phần; Quyết định số 146/2003/QĐ-Ttg ngày 11/3/2003 về việc góp vốn mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài trong các doanh nghiệp Việt Nam. Sớm ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 36/CP ngày 24/4/1997 về quy chế KCN-KCX-KCN cao. Đề nghị các Bộ, ngành sớm ban hành các thông tư hướng dẫn như Thông tư của Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn Nghị định 06 của Thủ tướng Chính phủ về khuyến khích ĐTNN và lĩnh vực giáo dục, đào tạo; Thông tư của Ngân hàng nhà nước hướng dẫn việc thế chấp quyền sử dụng đất của doanh nghiệp có vốn ĐTNN tại các tổ chức tín dụng nước ngoài tại Việt Nam; Thông tư hướng dẫn việc niêm yết của các công ty cổ phần có vốn ĐTNN trên thị trường chứng khoán; văn bản của Bộ Thương mại phân loại chi tiết nguyên liệu sản xuất, vật tư, linh kiện được miễn thuế nhập khẩu để thực hiện việc miễn thuế nhập khẩu trong 5 năm kể từ khi bắt đầu sản xuất đối với các dự án đầu tư nước ngoài vào các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Nghiên cứu và áp dụng hình thức mua lại và sát nhập (M & A) vào thực tế nước ta để mở kênh mới thu hút ĐTNN, vì đây cũng là một động lực của dòng vốn ĐTNN hiện nay. Nghiên cứu áp dụng một số hình thức đầu tư mới như mô hình công ty mẹ-con (Holding Company), công ty hợp danh để tăng thêm sức hấp dẫn của môi trường đầu tư Việt Nam. - . Tiếp tục cải tiến quy trình thẩm định dự án, theo hướng mở rộng diện đăng ký cấp phép đầu tư, rút ngắn thời hạn thẩm định, từng bước chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”. Trước mắt, đề nghị các Bộ và Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố xem xét có ý kiến sớm về các dự án mà Bộ KH & ĐT đã gửi xin ý kiến, thực hiện đúng quy định về thời gian xem xét góp ý ghi trong Nghị định 24/2001/NĐ-CP của Chính phủ (không quá 15 ngày kể từ ngày nhận được đầy đủ hồ sơ). - Đẩy nhanh lộ trình áp dụng cơ chế một giá và cắt giảm một số chi phí sản xuất nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh và xoá bỏ phân biệt đối xử giữa các nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài. Đề nghị Chính phủ quyết định thống nhất áp dụng cơ chế một giá đối với đầu tư trong nước và ĐTNN từ đầu năm 2005 và công bố rộng rãi để các nhà đầu tư biết. - Giải quyết kịp thời các vấn đề vướng mắc phát sinh giúp các doanh nghiệp triển khai dự án thuận lợi kết hợp với khuyến khích mở rộng đầu tư. Tiếp tục rà soát các dự án theo tinh thần Nghị quyết 09 của Chính phủ để một mặt thúc đẩy tiến độ triển khai các dự án gặp khó khăn, mặt khác xử lý rút giấy phép đầu tư đối với các dự án không có khả năng triển khai để tìm đối tác mới thay thế. Trước mắt, xử lý dứt điểm các vướng mắc của các dự án lớn nêu trong Báo cáo chuyên đề về các dự án lớn gặp vướng mắc. - Đổi mới, đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả công tác vận động, xúc tiến đầu tư. Trong năm 2004 Bộ Kế hoạch và Đầu tư có trách nhiệm xây dựng và trình Chính phủ chương trình hành động quốc gia về xúc tiến đầu tư nước ngoài đến năm 2010. Trước mắt cần đổi mới về nội dung và phương thức vận động, xúc tiến đầu tư theo một chương trình chủ động, có hiệu quả phù hợp với từng địa bàn, loại hình doanh nghiệp. Tăng cường bộ phận xúc tiến đầu tư tại các Bộ, ngành, các cơ quan đại diện nước ta ở một số địa bàn trọng điểm ở nước ngoài để chủ động vận động, xúc tiến đầu tư trực tiếp đối với từng dự án, từng tập đoàn, công ty, nhà đầu tư có tiềm năng, nhất là các Tập đoàn xuyên quốc gia. Kiến nghị Chính phủ cho phép thành lập Quỹ xúc tiến đầu tư trong năm 2004 nhằm đảm bảo nguồn kinh phí cho công tác xúc tiến, vận động đầu tư hàng năm theo hướng trích 1% từ nguồn đóng góp của khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài để trang trải công tác vận động xúc tiến đầu tư của các ngành, địa phương. Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Ngoại giao, Bộ Thương mại tổ chức phối hợp nghiên cứu tình hình kinh tế, thị trường đầu tư, chính sách của các nước, các tập đoàn và công ty lớn để có chính sách thu hút đầu tư phù hợp; nghiên cứu luật pháp, chính sách, biện pháp thu hút ĐTNN của các nước trong khu vực để kịp thời có đối sách thích hợp. - Triển khai thực hiện Sáng kiến chung Việt Nam-Nhật Bản. Kiến nghị Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị giao các Bộ, ngành triển khai thực hiện các thỏa thuận trong Chương trình hành động Sáng kiến chung Việt-Nhật gồm 44 điểm trong phạm vi chức năng quản lý của mình. - Thanh toán dứt điểm trong năm 2004 các công trình điện ngoài hàng rào theo Nghị quyết 09/2001/NĐ-CP của Chính phủ và Chỉ thị số 19 của Thủ tướng Chính phủ. Đối với những trường hợp vướng mắc, không thể thanh toán được, đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định để thông báo rõ với chủ đầu tư. - Đề nghị Chính phủ giao Bộ Tài nguyên-Môi trường phối hợp với các cơ quan chức năng nghiên cứu trình Chính phủ phương án xử lý các vướng mắc của các dự án kinh doanh nhà và phát triển khu đô thị. Cụ thể: các vướng mắc về cơ chế chuyển quyền sử dụng đất cho người mua, cơ chế thuê, cho thuê lại đất; cơ chế đối với các dự án thứ cấp; các quy định đối với các công trình sau khi bán hết nhà.v.v. - Tiếp tục mở rộng phân cấp quản lý nhà nước về đầu tư nước ngoài, sửa đổi Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc phân cấp quản lý dự án đầu tư nước ngoài đối với Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đến 20 triệu USD - áp dụng chung cho tất cả các tỉnh, thành phố. - Đề nghị Chính phủ giao Bộ Công nghiệp phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu xây dựng quy hoạch tổng thể phát triển ngành công nghiệp phụ trợ và các giải pháp nhằm tăng cường liên kết giữa khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài và kinh tế trong nước. giải pháp nhằm KÕt luËn Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Òn FDI nãi chung vµ doanh nghiÖp liªn doanh nãi riªng lµ nh÷ng vÊn ®Ò hiÖn nay ®ang rÊt ®­îc quan t©m. Nhµ n­íc ta lu«n x¸c ®Þnh nguån vèn FDI lµ mét trong nh÷ng nguån vèn ®ãng vai trß quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Lµm thÕ nµo ®Ó thu hót FDI nhiÒu h¬n n÷a vµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp liªn doanh ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ ®ang lµ bµi to¸n ®Æt ra cho c¸c cÊp c¸c ngµnh tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. §· cã nhiÒu gi¶i ph¸p ®­îc ®­a ra vµ thùc hiÖn. Cã thµnh c«ng, cã thÊt b¹i nh­ng ch¾c ch¾n mét ®iÒu r»ng chóng ta ®ang ®i ®óng h­íng ®iÒu ®ã ®· ®­îc minh chøng râ nÐt trong c¸c chØ tiªu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi mµ chóng ta ®¹t ®­îc trong thêi gian qua. Môc lôc