Đề tài Tìm một số giải pháp hỗ trợ và thúc đẩy xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của công ty xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ ARTEXPORT sang thị trường Nhật Bản

Môc lôc Lêi nãi ®Çu Ch­¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ. 1.1 S¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ . 1.1.1 Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n. 1.1.2 §Æc ®iÓm cña hµng TCMN 1.1.3 C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ. 1.2 Vai trß cña xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ 1.2.1 §èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. 1.2.2 §èi víi c¸c doanh nghiÖp . 1. 3 C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn xuÊt khÈu TCMN 1.3.1 C¸c nh©n tè thuéc m«i tr­êng vÜ m« 1.3.2 C¸c nh©n tè thuéc m«i tr­êng vi m« 1.4 Tæng quan vÒ thÞ tr­êng NhËt B¶n 1.4.1 NhËt b¶n vµ nhu cÇu nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ 1.4.2Xu h­íng nhËp khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ë NhËt B¶n Ch­¬ng II :Thùc tr¹ng vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu TCMN ë ViÖt Nam vµ c«ng ty ARTEXPORT trong thêi gian qua 1.1 Thùc tr¹ng vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ ë ViÖt Nam. 1.1.1 Thùc tr¹ng vÒ s¶n xuÊt thñ c«ng mü nghÖ t¹i c¸c lµng nghÒ. 1.1.2 Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam . 1.1.3 T×nh h×nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng NhËt B¶n . * XuÊt khÈu sang NhËt B¶n *XuÊt khÈu t¹i chç. 1.2 Thùc tr¹ng vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu TCMN cña c«ng ty ARTEXPORT . 2.2.1 Tæng quan vÒ c«ng ty 2.2.2 T×nh h×nh xuÊt khÈu cña c«ng ty sang NhËt B¶n trong mét sã n¨m võa qua * XuÊt khÈu sang NhËt B¶n. * XuÊt khÈu t¹i chç. 2.2.3 §¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng xuÊt khÈu sang NhËt B¶n cña c«ng ty trong thêi gian qua . Ch­¬ng III : Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng TCMN vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n 3.1 Xu thÕ ph¸t triÓn hµng thñ c«ng mü nghÖ 3.1.1 §Þnh h­íng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc 3.1.2 Xu thÕ ph¸t triÓn hµng thñ c«ng mü nghÖ trong nh÷ng n¨m tíi. 3.2 Ph­¬ng h­íng kinh doanh cña c«ng ty ARTEXPORT trong thêi gian tíi 3.2.1 Môc tiªu cña c«ng ty trong thêi gian tíi 3.2.2 NhiÖm vô cña c«ng ty trong thêi gian tíi 3. 3 Mét sè gi¶i ph¸p vi m« 3.3.1 VÒ nguån nh©n lùc 3.3.2 VÒ ho¹t ®éng Maketing 3.3.3 Ho¹t ®éng s¶n xuÊt . 3.4 C¸c gi¶i ph¸p vÜ m« 3.4.1 Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng. 3.4.2 Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ 3.5 Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi Nhµ n­íc vµ Bé th­¬ng m¹i. KÕt luËn  Lêi nãi ®Çu Víi môc tiªu ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc h­íng vÒ xuÊt khÈu, tËn dông mäi nguån lùc s½n cã ®ång thêi tõng b­íc tham gia héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc, kinh tÕ thÕ giíi th× viÖc tËn dông nguån nguyªn liÖu s½n cã trong n­íc ®Ó ph¸t triÓn nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt trong giai ®o¹n hiÖn nay. Trong chiÕn l­îc h­íng vµo xuÊt khÈu vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh hµng, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· x¸c ®Þnh mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn l­îc, cã kh¶ n¨ng t¨ng tr­ëng cao, nã kh«ng chØ mang l¹i lîi Ých thiÕt thùc mµ cßn cã ý nghÜa chÝnh trÞ x· héi réng lín. Víi chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ vµ tÝch cùc tham gia vµo tiÕn tr×nh khu vùc hoÊ, toµn cÇu ho¸ ®· më ra nhiÒu c¬ héi cho mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ. Tr¶i qua nh÷ng b­íc th¨ng trÇm, hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam hiÖn ®· cã mÆt trªn 120 n­íc trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam ®ang gÆp nh÷ng khã kh¨n kh«ng nhá trong vÊn ®Ò s¶n xuÊt vµ ®Èy m¹nh l­îng hµng xuÊt khÈu vµ ®Ó t×m cho m×nh mét thÞ tr­êng tiªu thô æn ®Þnh th× h­íng cÇn thiÕt nhÊt lµ khai th¸c ®Ó th©m nhËp vµ më réng thÞ phÇn ë nh÷ng thÞ tr­êng míi trong ®ã cã NhËt B¶n lµ mét thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng vµ høa hÑn Quan hÖ ViÖt Nam- NhËt B¶n ®· vµ ®ang diÔn ra rÊt tèt ®Ñp do cã nhøng nÐt v¨n ho¸ truyÒn thèng gÇn gòi, nh÷ng mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu cña 2 n­íc ®Òu cã lîi thÕ so s¸nh t­¬ng ®­¬ng. V× vËy viÖc xem xÐt kh¶ n¨ng th©m nhËp vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng NhËt B¶n, mét thÞ tr­êng cã dung l­îng lín lµ cã c¬ së vµ rÊt cÇn thiÕt. Tuy vËy, bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi, thêi c¬ cã ®­îc cßn kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc, ®ßi hái kh«ng chØ nç lùc rÊt lín cña c¸c doanh nghiÖp thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam mµ cÇn cã sù hç trî tÝch cùc tõ phÝa Nhµ n­íc ®Ó cã thÓ tiÕp cËn vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n. C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ ARTEXPORT lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña Bé Th­¬ng m¹i,chuyªn s¶n xuÊt vµ thu mua hµng thñ c«ng mü nghÖ ®Ó xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng thÕ giíi. Trong b­íc chuyÓn m×nh cña toµn ngµnh thñ c«ng mü nghÖ, c«ng ty còng ®ang tõng b­íc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña m×nh sang thÞ tr­êng NhËt B¶n, trong nh÷ng b­íc tiÕn nµy c«ng ty sÏ gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc. Trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i c«ng ty , em thÊy cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p nh»m hç trî vµ thóc ®Èy xuÊt khÈu s¶n phÈm cña c«ng ty sang thÞ tr­êng NhËt B¶n, nhÊt lµ trong bèi c¶nh hiÖn nay. XuÊt ph¸t tõ ý t­ëng ®ã cïng víi nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ë tr­êng vµ nh÷ng th«ng tin thùc tÕ thu thËp qua thêi gian thùc tËp, em xin chän ®Ò tµi “Mét sè gi¶i ph¸p hç trî vµ thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña c«ng ty xuÊt nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ ARTEXPORT sang thÞ tr­êng NhËt B¶n” lµm ®Ò tµi cho luËn v¨n cña m×nh. §èi t­îng nghiªn cøu tËp trung vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu néi dung kh¸c nhau : tõ ®Æc ®iÓm s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ , cña xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ, vai trß cña xuÊt khÈu vµ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn xuÊt khÈu cho ®Õn thùc trang hiÖn nay ë c«ng ty. Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cña c«ng ty ARTEXPORT sang thÞ tr­êng NhËt B¶n. Trong ®Ò tµi nµy em sö dông ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, thèng kª sè liÖu ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña c«ng ty xuÊt nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ ARTEXPORT sang thÞ tr­êng NhËt B¶n trong thêi gian qua, kÕt hîp víi biÖn ph¸p t×m kiÕm, thu thËp nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn thÞ tr­êng nhËp khÈu cña NhËt B¶n, tõ ®ã ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p nh»m hç trî vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ sang thÞ tr­êng NhËt B¶n trong thêi gian tíi. Néi dung cña luËn v¨n ®­îc chia lµm 3 phÇn nh­ sau: Ch­¬ng I : Mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu TCMN ë ViÖt Nam vµ c«ng ty ARTEXPORT trong thêi gian qua. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng TCMN vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n. Trong giíi h¹n vÒ kh¶ n¨ng còng nh­ thêi gian em ®· rÊt cè g¨ng ®Ó hoµn thiÖn ®Ò tµi nµy, tuy nhiªn do h¹n chÕ vÒ mÆt kiÕn thøc còng nh­ nguån tµi liÖu nªn bµi viÕt cßn nhiÒu thiÕu sãt, rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn ®Ó em cã thÓ nhËn thøc mét c¸ch hoµn thiÖn h¬n. Qua ®©y em xin ch©n thµnh c¶m ¬n TS. Ng« Xu©n B×nh- th©y gi¸o trùc tiÕp h­íng dÉn vµ thÇy c« gi¸o trong Bé m«n Kinh tÕ th­¬ng m¹i, tËp thÓ phßng XuÊt nhËp khÈu tæng hîp 9,c«ng ty xuÊt nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ ARTEXPORT cung cÊp tµi liÖu vµ dµnh thêi gian còng nh­ ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó em hoan thµnh luËn v¨n nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Ch­¬ng I Mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ. 1 S¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ . 1.1 Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö còng nh­ hiÖn nay ®Ò cho thÊy lµng x· ViÖt Nam cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng trong s¶n xuÊt còng nh­ ®êi sèng nh©n d©n ë n«ng th«n. Qua thö th¸ch cña nh÷ng biÕn ®éng th¨ng trÇm, nh÷ng lÖ lµng phÐp n­íc vµ phong tôc tËp qu¸n ë n«ng th«n vÉn ®­îc duy tr× ®Õn ngµy nay. Lµng x· ViÖt Nam ph¸t triÓn tõ rÊt l©u ®êi, nã th­êng g¾n liÒn víi n«ng nghiÖp vµ s¶n xuÊt n«ng th«n. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu sö häc, lµng x· ViÖt Nam xuÊt hiÖn tõ thêi c¸c vua Hïng dùng n­íc, nh÷ng xãm lµn ®Þnh canh ®· h×nh thµnh, dùa trªn c¬ së nh÷ng c«ng x· n«ng th«n. Mçi c«ng x· gèm mét sè gia ®×nh sèng qu©y quÇn trong mét khu vùc ®Þa giíi nhÊt ®Þnh. §ång thêi lµ n¬i g¾n bã c¸c thµnh viªn víi nhau b»ng khÕ ­íc sinh ho¹t céng ®ång, t©m thøc tÝn ng­ìng,lÔ héi, tËp tôc, luËt lÖ riªng nh»m liªn kÕt víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. Tõ buæi ban ®Çu, ngay trong mét lµng, phÇn lín ng­êi d©n ®Òu lµm n«ng nghiÖp, cµng vÒ sau cã nh÷ng bé phËn d©n c­ sèng b»ng nghÒ kh¸c, hä liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau, khiÕn cho n«ng th«n ViÖt Nam cã thªm mét sè tæ chøc theo nghÒ nghiÖp, t¹o thµnh c¸c ph­êng héi: ph­êng gèm, ph­êng ®óc ®ång, ph­êng dÖt v¶i…tõ ®ã, c¸c nghÒ ®­îc lan truyÒn vµ ph¸t triÓn thµnh lµng nghÒ. Bªn c¹nh nh÷ng ng­êi chuyªn lµm nghÒ th× ®a phÇn võa s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, võa lµm nghÒ phô. Nh­ng do nhu cÇu trao ®æi hµng ho¸, c¸c nghÒ mang tÝnh chuyªn m«n s©u h¬n vµ th­êng chØ giíi h¹n trong quy m« nhá dÇn dÇn t¸ch khái n«ng nghiÖp ®Ó chuyÓn h¼n sang nghÒ thñ c«ng. Nh÷ng lµng nghÒ ph¸t triÓn m¹nh, sè hé, sè lao ®éng lµm nghÒ truyÒn thèng t¨ng nhanh vµ sèng b»ng nghÒ ®ã ngµy cµng nhiÒu. Nh­ vËy, lµng x· ViÖt Nam lµ n¬i s¶n sinh ra nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng vµ c¸c s¶n phÈm mang dÊu Ên tinh hoa cña nÒn v¨n ho¸, v¨n minh d©n téc . Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lµng nghÒ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña tiÓu thñ c«ng nghiÖp ë n«ng th«n. Lóc ®Çu sù ph¸t triÓn ®ã tõ mét vµi gia ®×nh råi ®Õn c¶ hä vµ lan ra c¶ lµng. Tr¶i qua mét qu¸ tr×nh l©u dµi cña lÞch sö, lóc thÞnh, lóc suy, cã nh÷ng nghÒ ®­îc g×n gi÷, cã nh÷ng nghÒ bÞ mai mét hoÆc mÊt h¼n vµ cã nh÷ng nghÒ míi ra ®êi. Trong ®ã cã nh÷ng nghÒ ®¹t tíi tr×nh ®é c«ng nghÖ tinh x¶o víi kü thuËt ®iªu luyÖn vµ ph©n c«ng lao ®éng kh¸ cao. Theo ®ã ta cã thÓ ®­a ra mét sè kh¸i niÖm sau: Lµng nghÒ lµ mét côm d©n c­ sinh sèng trong mét th«n( lµng) cã mét hay mét hay mét sè nghÒ ®­îc t¸ch ra khái n«ng nghiÖp ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh ®éc lËp. Thu nhËp cña c¸c nghÒ ®ã chiÕm tû träng cao trong tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm cña toµn lµng. Lµng nghÒ truyÒn thèng §Ó lµm râ kh¸i niÖm vÒ lµng nghÒ truyÒn thèng cÇn cã nh÷ng tiªu thøc sau - Sè hé vµ sè lao ®éng lµm nghÒ truyÒn thèng ë lµng nghÒ ®¹t tõ 50% trë lªn so víi tæng sè hé vµ lao ®éng cña lµng. - Gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ thu nhËp tõ ngµnh nghÒ truyÒn thèng ë lµng ®¹t trªn 50% tæng gi¸ trØan xuÊt vµ thu nhËp cña lµng trong n¨m. - S¶n phÈm lµm ra cã tÝnh mü nghÖ mang ®Ëm nÐt yÕu tè v¨n ho¸ vµ b¶n s¾c d©n téc ViÖt Nam. - S¶n xuÊt cã quy tr×nh c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh ®­îc truyÒn tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c. Tõ nh÷ng tiªu thøc trªn cã thÓ ®Þnh nghÜa vÒ lµng nghÒ truyÒn thèng nh­ sau: “Lµng nghÒ truyÒn thèng lµ nh÷ng th«n lµng cã mét hay nhiÒu nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng ®­îc t¸ch ra khái n«ng nghiÖp ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®em l¹i nguån thu nhËp chiÕm phÇn chñ yÕu trong n¨m. Nh÷ng nghÒ thñ c«ng ®ã ®­îc truyÒn tõ ®êi n¸y sang ®êi kh¸c, th­êng lµ qua nhiÒu thª hÖ. Cïng víi thö th¸ch cña thêi gian, c¸c lµng nghÒ thñ c«ng nµy ®· trë thµnh nghÒ næi tréi, mét nghÒ cæ truyÒn tinh x¶o, víi mét tÇng líp thî thñ c«ng chuyªn nghiÖp hay b¸n chuyªn nghiÖp ®· chuyªn t©m s¶n xuÊt, cã quy tr×nh c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh vµ sèng chñ yÕu b»ng nghÒ ®ã. S¶n phÈm lµm ra cã tÝnh mü nghÖ vµ ®· trë thµnh hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng.” Ngµnh nghÒ truyÒn thèng lµ nh÷ng ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®· xuÊt hiÖn tõ l©u trong lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta cßn tån t¹i cho ®Õn ngµy nay, bao g«m c¶ ngµnh nghÒ mµ ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt ®­îc c¶i tiÕn hoÆc sö dông nh÷ng m¸y mãc hiÖn ®¹i ®Ó hç trî cho s¶n xuÊt nh­ng vÉn tu©n thñ c«ng nghÖ truyÒn thèng. Nh­ vËy tõ c¸c ®Þnh nghÜa trªn ta cã thÓ hiÓu cô thÓ vÒ hµng thñ c«ng mü nghÖ nh­ sau: s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ lµ nh÷ng s¶n phÈm mang tÝnh truyÒn thèng vµ ®éc ®¸o cña tõng vïng, cã gi¸ trÞ chÊt l­îng cao, võa lµ hµng ho¸, võa lµ s¶n phÈm v¨n ho¸, nghÖ thuËt, mü thuËt, thËm chÝ cã thÓ trë thµnh di s¶n v¨n ho¸ cña d©n téc, mang b¶n s¾c v¨n ho¸ cña vïng l·nh thæ hay quèc gia s¶n xuÊt ra chóng. Hµng thñ c«ng mü nghÖ bao gåm c¸c nhãm hµng sau: Nhãm s¶n phÈm tõ gç( gç mü nghÖ) Nhãm hµng m©y tre ®an 3. Nhãm s¶n phÈm gèm sø mü nghÖ 4. Nhãm hµng thªu 1.2 §Æc ®iÓm cña hµng TCMN 1.2.1. TÝnh v¨n ho¸ Kh¸c víi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, trong s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng , lao ®éng chñ yÕu dùa vµo ®«i bµn tay khÐo lÐo vµ ®Çu ãc s¸ng t¹o cña ng­êi thî, ng­êi nghÖ nh©n. S¶n phÈm lµm ra bõa cã gi¸ trÞ sö dông nh­ng l¹i võa mang dÊu Ên bµn tay tµi hoa cña ng­êi thî vµ phong vÞ ®éc ®¸o cña mét miÒn quª nµo ®ã.Còng chÝnh v× vËy mµ hµm l­îng v¨n ho¸ ë c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ®­îc ®¸nh gi¸ cao h¬n nhiÒu so víi hang c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng lo¹t. Ngay tõ khi ph¸t hiÖn ra c¸c s¶n phÈm trèng ®ång §«ng S¬n, trèng ®ång Ngäc Lò, thÕ giíi ®· biÕt ®Õn mét nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam qua nh÷ng s¶n phÈm ph¶n ¸nh sinh ®éng vµ s©u s¾c nÒn v¨n ho¸, t­ t­ëng vµ x· héi thêi ®¹i Hïng V­¬ng. Cho ®Õn nay, nh÷ng s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ mang ®Ëm tÝnh v¨n ho¸ nh­ gèm B¸t Trµng, hay bé chÐn ®Üa, tè sø cao cÊp cã h×nh hoa v¨n Ch©u ¸, mang ®©m nÐt v¨n ho¸ ViÖt Nam nh­ chim l¹c, thÇn kim quy, hoa sen…®· ®­îc xuÊt khÈu réng r·i ra kh¾p thÕ giíi, ng­êi ta ®· cã thÓ t×m hiÓu phÇn nµo v¨n ho¸ cña ViÖt Nam . Cã thÓ nãi ®Æc tÝnh nµy lµ ®iÒm thu hót m¹nh mÏ ®èi víi kh¸ch hµng nhÊt lµ kh¸ch quèc tÕ, nã t¹o nªn mét ­u thÕ tuyÖt ®èi cho hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ ®­îc coi nh­ mãn quµ l­u niÖm ®Æc biÖt trong mçi chuyÕn du lÞch cña du kh¸ch n­íc ngoµi. Kh¸ch du lÞch khi ®Õn th¨m ViÖt Nam kh«ng thÓ kh«ng mang theo vÒ n­íc mét mãn ®å thñ c«ng mü nghÖ , cho dï ë n­íc hä cã thÓ s¶n xuÊt ra nh­ng sÏ kh«ng thÓ mang hån b¶n s¾c v¨n ho¸ cña ViÖt Nam . S¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ kh«ng chØ lµ hµng ho¸ ®¬n thuÇn mµ trë thµnh s¶n phÈm v¨n ho¸ cã tÝnh nghÖ thuËt cao vµ ®­îc coi lµ biÓu t­îng cña nghÒ truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam . 1.2.2 TÝnh mü thuËt S¶n phÈm mang tÝnh mü thuËt cao, mçi s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ lµ mét t¸c phÈm nghÖ thuËt, võa cã gi¸ trÞ sö dông võa cã gi¸ trÞ thÈm mü. NhiÒu loÞa s¶n phÈm võa lµ phôc vô tiªu dïng , võa lµ vËt trang trÝ trong nhµ, ®Òn chïa n¬i c«ng së…c¸c s¶n phÈm ®Òu lµ sù kÕt giao gi÷a ph­¬ng ph¸p thñ c«ng tinh x¶o víi sù s¸ng t¹o nghÖ thuËt. Kh¸c víi c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®­îc s¶n xuÊt hµng lo¹t b»ng m¸y mãc, hµng thñ c«ng mü nghÖ cã gi¸ trÞ cao ë ph­¬ng diÖn nghÖ thuËt s¸ng t¹o th× chØ ®­îc s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ mang tÝnh thñ c«ng, chñ yÕu dùa vµo ®«i bµn tay khÐo lÐo cña ng­êi thî. ChÝnh ®Æc ®iÓm nµy ®· ®em l¹i sù quý hiÕm cho c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ. Nhê ®ã, tai c¸c héi chî quèc tÕ nh­ EXPO, héi chî ë NEW YORK , Milan( ý) …hang thñ c«ng mü nghÖ ®· g©y ®­îc sù chó ý cña kh¸ch h¸ng n­íc ngoµi bëi sù tinh x¶o trong c¸c ®­êng nÐt hoa v¨n tr¹m træ trªn c¸c s¶n phÈm , hay nh÷ng kiÓ u d¸ng mÉu m· ®éc ®¸o, mÆc dï nguyªn liÖu rÊt ®¬n gi¶n cã khi chØ lµ mét hßn ®¸, x¬ dõa…qua bµn tay tµi hoa cña c¸c nghÖ nh©n ®· trë thµnh c¸c t¸c phÈm nghÖ thuËt cã gi¸ trÞ cao. 1.2.3 TÝnh ®¬n chiÕc Hµng thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng ®Òu mang tÝnh c¸ biÖt vµ cã s¾c th¸i riªng cña mçi lµng nghÒ. Cïng lµ ®å gèm sø, nh­ng ng­êi ta vÉn cã thÓ ph©n biÖt ®­îc ®©u lµ gèm B¸t Trµng, Thå hµ, H­¬ng Canh…nhê c¸c hoa v¨n, mµu men, ho¹ tiÕt trªn ®ã. Bªn c¹nh ®ã, tÝnh ®¬n chiÕc cã ®­îc lµ do hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam mang hån cña d©n téc ViÖt Nam , mang nÐt v¨n ho¸ vµ b¶n s¾c cña d©n téc ViÖt Nam , chÝnh v× vËy hµng cña Trung Quèc hay NhËt b¶n cho dï cã phong phó hay ®a d¹ng ®Õn ®©u còng kh«ng thÓ cã ®­îc nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng ®ã,cho dï kiÓu d¸ng cã thÓ gièng nh­ng kh«ng thÓ mang “hån” cña d©n téc ViÖt Nam . Cïng víi ®Æc tr­ng vÒ v¨n ho¸, tÝnh riªng biÖt ®· mang l¹i ­u thÕ tuyÖt ®èi cho hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam trong xuÊt khÈu . §èi víi ViÖt Nam vµ c¶ kh¸ch hµng n­íc ngoµi, nã kh«ng nh÷ng cã gi¸ trÞ sö dông mµ cßn thóc ®Èy qu¸ tr×nh giao l­u v¨n ho¸ gi÷a c¸c d©n téc. 1.2.4 TÝnh ®a d¹ng TÝnh ®a d¹ng cña s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ thÓ hiÖn ë ph­¬ng thøc , nguyªn liÖu lµm nªn s¶n phÈm ®ã vµ chÝnh nÐt v¨n ho¸ trong s¶n phÈm. Nguyªn liÖu lµm nªn s¶n phÈm cã thÓ lµ g¹ch, ®Êt, cãi , d©y chuèi, x¬ dõa…mçi lo¹i sÏ t¹o nªn mét s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ víi nh÷ng s¾c th¸i kh¸c nhau, cho ng­êi sö dông cã nh÷ng c¶m nhËn kh¸c nhau vÒ s¶n phÈm. Lµ mét ®«i dÐp ®i trong nhµ, nh­ng dÐp lµm b»ng cãi ®· qu¸ cò ®èi víi ng­êi tiªu dïng nªn hiÖn nay, c¸c nghÖ nh©n sö dông chÊt liÖu d©y chuèi, t¹o c¶m gi¸c rÊt míi l¹, võa cã mµu vµng ngµ cña chuèi võa cã mÇu mèc tù nhiªn cña th©n chuèi…Bªn c¹nh ®ã, tÝnh ®a d¹ng cßn ®­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng nÐt v¨n ho¸ trªn s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ bëi v× mçi s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ®ªï mang nh÷ng nÐt v¨n ho¸ ®Æc tr­ng cña tõng vïng, tõng thêi ®¹i s¶n xuÊt ra chóng. ChÝnh v× vËy trªn thÞ tr­êng cã rÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ, mçi lo¹i ®Òu cã sù kh¸c biÖt râ rÖt, kh«ng ®ång nhÊt. Còng lµ ®å gèm sø nh­ng ng­êi ta vÉn cã thÓ thÊy ®©u lµ gèm ViÖt Nam , gèm NhËt B¶n , gèm Trung quèc… 1.2.5 TÝnh thñ c«ng Cã thÓ c¶m nhËn ngay tÝnh thñ c«ng qua tªn gäi cña s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ. TÝnh chÊt thñ c«ng thÓ hiÖn ë c«ng nghÖ s¶n xuÊt, c¸c s¶n phÈm ®Òu lµ sù kÕt giao gi÷a ph­¬ng ph¸p thñ c«ng tinh x¶o vµ s¸ng t¹o nghÖ thuËt. ChÝnh ®Æc tÝnh nµy t¹o nªn sù kh¸c biÖt gi÷a s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ vµ nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ®­îc s¶n xuÊt hµng lo¹t vµ ngµy nay,cho dï kh«ng s¸nh kÞp tÝnh Ých dông cña c¸c s¶n phÈm nµy nh­ng s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ lu«n g©y ®­îc sù yªu thÝch cña ng­êi tiªu dïng. 1.3 XuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ vµ vai trß cña xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ 1.3.1 C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ. S¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ kh¸c hµng ho¸ kh¸c ë chç nã võa cã thÓ sö dông võa cã thÓ lµ vËt trang trÝ, lµm ®Ñp cho nhµ cöa, v¨n phßng hay còng cã thÓ lµ ®å l­u niÖm hÊp dÉn trong mçi chuyÕn du lÞch cña kh¸ch quèc tÕ. ChÝnh v× vËy, hµng thñ c«ng mü nghÖ cã thÓ ®­îc xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi theo 2 ph­¬ng thøc sau: - XuÊt khÈu t¹i chç: khi kh¸ch du lÞch ®Õn tõ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam vµ mua hµng thñ c«ng mü nghÖ s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam. Víi xu h­íng ph¸t triÓn cña du lÞch nh­ hiÖn nay, h×nh thøc xuÊt khÈu nµy sÏ gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam hµng n¨m. - XuÊt khÈu ra n­íc ngoµi: lµ h×nh thøc c¸c doanh nghiÖp b¸n hµng thñ c«ng mü nghÖ cho c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi b»ng c¸ch mang hµng sang tËn n¬i b¨ng c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i kh¸c nhau vµ ph¶i chÞu sù rµng buéc cña mét sè thñ tôc xuÊt khÈu nhÊt ®Þnh. 1.3.2 Vai trß cña xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ 1.3.2.1 §èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. * XuÊt khÈu t¹o nguån vèn cho nhËp khÈu, phôc vô c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. ViÖc xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña n­íc ta trong mÊy n¨m gÇn ®©y ®· mang l¹i cho n­íc ta nguån ngo¹i tÖ lín, ®ãng gãp kh«ng nhá cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Cô thÓ trong n¨m 2003 ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu ®­îc gÇn 400 triÖu USD, vµ tÝnh ®Õn th¸ng 4 n¨m nay, kim ng¹ch hµng thñ c«ng mü nghÖ ®· ®¹t trªn 100 triÖu USD, t¨ng 10% so víi n¨m ngo¸i. §©y lµ nguån thu ngo¹i tÖ to lín thùc thu vÒ cho ®Êt n­íc tõ nguån nguyªn liÖu rÎ tiÒn cã s½n trong tù nhiªn vµ tõ lùc l­îng lao ®éng nhµn rçi ë c¸c vïng n«ng th«n n­íc ta. Nhê cã nguån vèn ®ã, c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn ®Çu t­ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ®µo t¹o nguån nh©n lùc cã tay nghÒ vµ kü thuËt cao cho ngµnh thñ c«ng mü nghÖ. * Thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng th«n theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸ ChuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng th«n lµ nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n lªn mét b­íc vÒ chÊt, lµm thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt , c¬ cÊu lao ®éng, c¬ cÊu viÖc lµm , c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n l­îng vµ c¬ cÊu thu nhËp cua ra d©n c­ n«ng th«n b»ng c¸c nguån lîi thu ®­îc tõ c¸c lÜnh vùc trong n«ng nghiÖp vµ phi n«ng nghiÖp. Víi môc tiªu nh­ vËy, qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n ngµy cµng ®­îc thóc ®Èy, nã diÔn ra ngay trong néi bé ngµnh c«ng nghiÖp vµ c¶ c¸c bé phËn hîp thµnh kh¸c cña c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n. ViÖc ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng dÉ cã vai trß tÝch cùc trong viÖc gãp phÇn t¨ng tØ träng c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, thu hÑp tû träng cña n«ng nghiÖp, chuyÓn tõ lao ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp thu nhËp thÊp sang ngµnh nghÒ n«ng nghiÖp cã thu nhËp cao h¬n. Ngay tõ ®Çu khi nghÒ thñ c«ng xuÊt hiÖn th× kinh tÕ n«ng th«n kh«ng chØ cã ngµnh n«ng nghiÖp thuÇn nhÊt mµ bªn c¹nh cßn cã c¸c ngµnh thñ c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i vµ dÞch vô cïng tån t¹i ph¸t triÓn. MÆt kh¸c cã thÓ thÊy kÕt qu¶ s¶n xuÊt ë c¸c lµng nghÒ cho thu nhËp va gi¸ trÞ s¶n l­îng cao h¬n h¼n so víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Do tõng b­íc tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, n¨ng lùc thÞ tr­êng ®­îc n©ng lªn ng­êi lao ®éng nhanh chãng chuyÓn sang ®Çu t­ cho c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp, dÆc biÖt lµ nh÷ng s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng tiªu thô m¹nh ë thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc. Khi ®ã khu vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp sÏ bÞ thu hÑp , khu vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®­îc t¨ng lªn. Lµng nghÒ truyÒn thèng ph¸t triÓn ®· t¹o c¬ héi cho ho¹t ®éng dÞch vô ë n«ng th«n më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng thu hót nhiÒu lao ®éng. Kh¸c víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt trong c¸c lµng nghÒ lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc, ®ßi hái sù cung cÊp th­êng xuyªn trong viÖc cung øng vËt liÖu vµ tiªu thô s¶n phÈm . Do ®ã dÞch vô n«ng th«n ph¸t triÓn m¹nh mÏ víi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng vµ phong phó , ®em l¹i thu nhËp cao cho ng­êi lao ®éng. Nh­ vËy, sù ph¸t triÓn cña lµng nghÒ truyÒn thèng cã t¸c dông râ rÖt víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸. Sù ph¸t triÓn lan to¶ cña lµng nghÒ truyÒn thèng ®· më réng quy m« vµ ®Þa bµn s¶n xó©t, thu hót rÊt nhiÒu lao ®éng. Cho ®Õnnay c¬ cÊu kinh tÕ ë nhiÒu lµng nghÒ ®¹t 60-80% cho c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, 20-40% cho n«ng nghiÖp. * T¹o viÖc lµm vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. T¸c ®éng cña xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ ®Õn ®êi sèng bao gåm rÊt nhiÒu mÆt. Tr­íc hÕt th«ng qua mÆt s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu víi nhiÒu c«ng ®o¹n kh¸c nhau ®· thu hót hµng triÖu lao ®éng vµo lµm viÖc vµ cã thu nhËp kh«ng thÊp t¨ng gÝa trÞ lao ®éng t¨ng thu nhËp quèc d©n. Bªn c¹nh ®ã, xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cßn t¹o nguån ®Ó nhËp nguån vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu, phôc vô ®êi sèng vµ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng ngµy mét phong phó cña nh©n d©n vµ n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng . - T¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Trªn ph­¬ng diÖn x· héi ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ ®· kÝch thÝch viÖc ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng. HiÖn nay trong c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng b×nh qu©n mçi c¬ së chuyªn lµm nghÒ t¹o viÖc lµm æn ®Þnh cho 27 lao ®éng th­êng xuyªn vµ 8 ®Õn 10 lao ®éng thêi vô, mçi hé chuyªn nghÒ t¹o viÖc lµm cho 4 ®Õn 6 lao ®éng th­êng xuyªn vµ 2 ®Õn 5 lao ®éng thêi vô. §Æc biÖt ë nghÒ dÖt, thªu ren, m©y tre ®an, mçi c¬ së cã thÓ thu hót 200 ®Õn 250 lao ®éng. NhiÒu lµng nghÒ kh«ng nh÷ng thu hót lùc l­îng lao ®éng lín ë ®Þa ph­¬ng mµ cßn t¹o viÖc lµm cho nhiÒu lao ®éng ë c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c. Lµng gèm b¸t trµng ngoµi viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm cho gÇn 2430 lao ®éng cña x·, cßn gi¶i quyÕt thªm viÖc lµm cho kho¶ng 5500 ®Õn 6000 lao ®éng cña c¸c khu vùc l©n cËn ®Õn lµm thuª. MÆt kh¸c, sù ph¸t triÓn cña c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ®· kÐo theo sù ph¸t triÓn vµ h×nh thµnh cña nhiÒu nghÒ kh¸c, nhiÒu ho¹t ®éng dÞch vô liªn quan xuÊt hiÖn, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm míi, thu hót nhiÒu lao ®éng. Ngoµi c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phôc vô s¶n xuÊt trùc tiÕp cßn cã c¸c dÞch vô kh¸c nh­ dÞch vô tÝn dông ng©n hµng. Tõ kinh nghiÖm thùc tiÔn ®· tÝnh to¸n cho thÊy cø xuÊt khÈu 1 triÖu USD hµng thñ c«ng mü nghÖ th× t¹o ®­îc viÖc lµm vµ thu nhËp cho kho¶ng 3000 ®Õn 4000 lao ®éng chñ yÕu lµ lao ®éng t¹i c¸c lµng nghÒ n«ng th«n, trong ®ã cã lao ®«ng n«ng nhµn t¹i chç vµ c¸c vïng l©n cËn( trong khi ®ã chÕ biÕn h¹t ®iÒu th× 1 triÖu USD kim ng¹ch xuÊt khÈu chØ thu hót ®­îc 400 lao ®éng). - N©ng cao vµ c¶i thiÖn ®íi sèng nh©n d©n. Ngoµi viÖc ®­îc coi lµ ®éng lùc gi¸n tiÕp gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cßn gãp phÇn t¨ng thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng ë n«ng th«n. ë n¬i nµo cã ngµnh nghÒ ph¸t triÓn th× n¬i ®ã thu nhËp cao vµ møc sèng cao h¬n c¸c vïng thuÇn n«ng. NÕu so s¸nh víi møc thu nhËp lao ®éng n«ng nghiÖp th× thu nhËp cña lao ®éng ngµnh nghÒ cao h¬n kho¶ng 2 ®Õn 4 lÇn, ®Æc biÖt lµ so víi chi phÝ lao ®éng vµ diÖn tÝch sö dông ®Êt thÊp h¬n nhiÒu so víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. B×nh qu©n thu nhËp cña 1 lao ®éng trong hé chuyªn ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp lµ 430000- 450000 ®ång / th¸ng, ë hé kiªm nghÒ tõ 190000- 240000 ®ång/ th¸ng, trong khi ®ã ë hé lao ®éng thuÇn n«ng chØ cã kho¶ng 70000-100000 ®ång/ ng­êi/ th¸ng. Cã nh÷ng lµng nghÒ cã thu nhËp cao nh­ lµng gèm B¸t Trµng : Møc b×nh qu©n thu nhËp cña c¸c hé thÊp còng ®¹t tõ 10-20 triÖu/n¨m. Thu nhËp tõ nghÒ gèm sø B¸t Trµng chiÕm tíi 86% tæng thu nhËp cña toµn x·. V× vËy thu nhËp cña c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ®· t¹o ra sù thay ®æi kh¸ lín trong c¬ cÊu thu nhËp cña hé gia ®×nh vµ cña ®Þa ph­¬ng. Sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cña lµng nghÒ t¹o ra nguån hµng æn ®Þnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh mÆt hµng nµy . tõ ®ã t¹o ra sù thuËn lîi trong kinh doanh, mang l¹i lîi nhuËn cao cho doanh nghiÖp, ®ång thêi n©ng cao thu nhËp vµ møc sèng cho ng­êi lao ®éng. Ngoµi ra viÖc kh«i phôc vµ s¶n xuÊt s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cßn kÐo theo nhiÒu ngµnh kh¸c ph¸t triÓn nhÊt lµ ngµnh du lÞch vµ c¸c ngµnh dÞch vô cã liªn quan. S¶n xuÊt thñ c«ng mü nghÖ vµ du lÞch lµ 2 nh©n tè cã t¸c ®éng 2 chiÒu . C¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ lu«n lµ mét nÐt hÊp dÉn rÊt quan träng vµ Ên t­îng ®èi víi kh¸ch du lÞch nhÊt kh¸ch du lÞch v¨n ho¸ ,c¸c s¶n phÈm cµng ®a d¹ng phong phó cµng cã t¸c dông thu hót m¹nh mÏ du khach tíi tham quan, qua ®ã c¸c dÞch vô vÒ du lÞch ph¸t triÓn ®ång thêi hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam còng ®­îc c¸c n­íc b¹n biÕt ®Õn nhiÒu h¬n, ®©y chÝnh lµ mét biÓu hiÖn cña h×nh thøc xuÊt khÈu t¹i chç. Ng­îc l¹i, nÕu du lÞch ph¸t triÓn, cã nhiÒu kh¸ch du lÞch ®Õn tham quan t¹i c¸c lµng nghÒ c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ sÏ ®­îc biÕt ®Õn nhiÒu h¬n, ®­îc qu¶ng b¸ nhiÒu h¬n, ®ã còng lµ mét h×nh thøc khuyªch tr­¬ng giíi thiÖu s¶n phÈm cña ViÖt Nam ra n­íc ngoµi, tõ ®ã ta cã thÓ më réng quan hÖ kinh doanh vµ cã thÓ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ. * XuÊt khÈu TCMN lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña n­íc ta. §Èy m¹nh xuÊu khÈu nãi chung vµ thñ c«ng mü nghÖ nãi riªng cã vai trß t¨ng c­êng sù hîp t¸c quèc tÕ víi c¸c n­íc, n©ng cao ®Þa vÞ vµ vai trß cña n­íc ta trªn thÞ tr­êng quèc tÕ…XuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thóc ®Èy quü tÝn dông ®Çu t­, më réng vËn t¶i quèc tÕ…MÆt kh¸c, chÝnh c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i mµ chóng ta kÓ trªn l¹i t¹o tiÒn ®Ò më réng xuÊt khÈu. Cã thÓ nãi xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ kh«ng chØ ®ãng vai trß xóc t¸c hç trî ph¸t triÓn kinh tÕ mµ nã cßn cïng víi ho¹t ®éng nhËp khÈu nh­ lµ yÕu tè bªn trong trùc tiÕp tham gia vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thuéc néi bé nÒn kinh tÕ nh­: vèn , kü thuËt, lao ®éng, thÞ tr­êng tiªu thô…§èi víi n­íc ta, h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu hµng lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i. * Gãp phÇn gi÷ g×n c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ vµ ngµnh nghÒ truyÒn thèng cña d©n téc. LÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng lu«n g¾n liÒn víi lÞch sö ph¸t triÓn v¨n ho¸ cña d©n téc, nã lµ nh©n tè t¹o nªn nÒn v¨n ho¸ Êy ®ång thêi lµ sù biÓu hiÖn tËp trung nhÊt b¶n s¾c cña d©n téc. S¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ lµ sù kÕt tinh cña lao ®éng vËt chÊt vµ lao ®éng tinh thÇn, nã ®­îc t¹o nªn bëi bµn tay tµi hoa vµ trÝ ãc s¸ng t¹o cña ng­êi thî thñ c«ng. V× vËy mçi s¶n phÈm lµ mét t¸c phÈm nghÖ thuËt chøa ®ùng nÐt ®Æc s¾c cña d©n téc, ®ång thêi thÓ hiÖn nh÷ng s¾c th¸i riªng, ®Æc tÝnh riªng cña mçi lµng nghÒ vµ mang mçi dÊu Ên cña mçi thêi kú. T×m hiÓu lÞch sö cña mçi lµng nghÒ ta thÊy kü thuËt chÕ t¸c ra c¸c s¶n phÈm cã tõ rÊt xa x­a vµ ®­îc b¶o tån ®Õn ngµy nay. Kü thuËt ®óc ®ång vµ hîp kim ®ång thau ®· cã tõ thêi v¨n ho¸ §«ng S¬n - mét nÒn v¨n ho¸ víi nh÷ng thµnh tùu rùc rì, ®Æc biÖt lµ trèng ®ång Ngäc Lò g¾n liÒn víi lÞch sö thêi Hïng V­¬ng dùng n­íc. Cho ®Õn sau nµy nghÒ ®óc ®ång vÉn ®Ó l¹i nh÷ng dÊu Ên lÞch sö. Míi ®©y nhÊt ta thÊy cã t­îng phËt míi ®óc ®­îc ®Æt ë chïa Non N­íc cao vµ nÆng nhÊt §«ng nam ¸. Ngµy nay c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ víi tÝnh ®éc ®¸o vµ ®é tinh x¶o cña nã vÉn cã ý nghÜa rÊt lín víi nhu cÇu ®êi sèng cña con ng­êi. Nh÷ng s¶n phÈm nµy lµ sù kÕt tinh, sù b¶o tån c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ l©u ®êi cña d©n téc, lµ sù b¶o l­u nh÷ng v¨n hoa nghÖ thuËt vµ kü thuËt truyÒn tõ ®êi nµy sang ®êi kh¸c t¹o nªn nh÷ng thÕ hÖ nghÖ nh©n tµi ba víi nh÷ng s¶n phÈm ®éc ®¸o mang b¶n s¾c riªng. ChÝnh v× vËy xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ kh«ng nh÷ng gãp phÇn b¶o tån vµ ph¸t triÓn c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña d©n téc ViÖt nam mµ cßn cã nh»m qu¶ng b¸ chóng trªn kh¾p thÕ giíi . 1.3.2.2 §èi víi c¸c doanh nghiÖp . XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. Nhê cã xuÊt khÈu mµ tªn tuæi cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ ®­îc kh¸ch hµng trong n­íc biÕt ®Õn mµ cßn cã mÆt ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi. XuÊt khÈu t¹o nguån ngo¹i tÖ cho c¸c doanh nghiÖp , t¨ng dù tr÷, qua ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng nhËp khÈu ,thay thÕ, bæ sung, n©ng cÊp m¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. XuÊt khÈu ph¸t huy cao tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña c¸c c¸n bé xuÊt nhËp khÈu còng nh­ c¸c ®¬n vÞ tham gia, tÝch cùc t×m tßi vµ ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng trong kh¶ n¨ng xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr­êng cã kh¶ n¨ng th©m nhËp. XuÊt khÈu buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n trÞ kinh doanh , ®ång thêi gióp c¸c doanh nghiÖp kÐo dµi tuæi thä chu kú sèng cña s¶n phÈm . XuÊt khÈu dÉn ®Õn c¹nh tranh, theo dâi lÉn nhau gi÷a c¸c ®¬n vÞ tham gia xuÊt khÈu trong vµ ngoµi n­íc. ChÝnh v× vËy, c¸c doanh nghiÖp buéc ph¶i n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸, t×m mäi c¸ch ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, tõ ®ã tiÕt kiÖm c¸c yÕu tè ®Çu vµo hay tiÕt kiÖm nguån lùc. S¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu gióp doanh nghiÖp thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng vµ t¨ng thªm thu nhËp,æn ®Þnh ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn vµ t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã c¬ héi më réng quan hÖ bu«n b¸n kinh doanh víi nhiÒu ®èi t¸c n­íc ngoµi trªn c¬ së ®«i bªn cïng cã lîi. 1. 4 C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn xuÊt khÈu TCMN 1.4.1 C¸c nh©n tè thuéc m«i tr­êng vÜ m« * ChÝnh trÞ vµ ph¸p luËt C¸c yÕu tè chÝnh trÞ vµ ph¸p luËt cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc më réng ph¹m vi thÞ tr­êng còng nh­ dung l­îng thÞ tr­êng, ngoµi ra còng cã thÓ më réng nhiÒu c¬ héi kinh doanh hÊp dÉn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. C¸c yÕu tè chÝnh trÞ cã ¶nh h­ëng rÊt lín tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu : sù bÊt æn vÒ chÝnh trÞ sÏ lµm chËm l¹i sù t¨ng tr­ëng, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ g©y khã kh¨n cho viÖc c¶i tiÓn c«ng nghÖ, t¨ng chÊt l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu. LuËt ph¸p còng lµ mét yÕu tè ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi xuÊt khÈu. BÊt k× doanh nghiÖp nµo muèn kinh doanh xuÊt khÈu muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn l©u dµi th× ph¶i tu©n thñ ph¸p luËt, kh«ng nh÷ng ph¸p luËt cña n­íc m×nh mµ con tu©n thñ luËt ph¸p n­íc nhËp khÈu. Nghiªn cøu kü chÕ ®é chÝnh trÞ vµ ph¸p luËt sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp gi¶m thiÓu rñi ro trong kinh doanh. 1.4.2 ChÝnh s¸ch kinh tÕ * ChÝnh s¸ch vÒ thóe quan vµ c«ng cô phi thuÕ quan. HÖ thèng thuÕ quan còng lµ mét nh©n tè ¶nh h­ëng rÊt lín tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu th«ng qua thuÕ xuÊt khÈu vµ thuÕ nhËp khÈu nguyªn liÖu s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶i nhËp nguyªn liÖu tõ n­íc ngoµi. NÕu nh­ thuÕ nhËp nguyªn vËt liÖu qu¸ cao sÏ lµm chi phÝ s¶n xuÊt cao dÉn ®Õn gi¸ thµnh hµng ho¸ xuÊt khÈu cao, lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸, gi¶m lîi nhuËn cho nhµ xuÊt khÈu, vµ nh­ vËy lµm gi¶m l­îng xuÊt khÈu vµ ng­îc l¹i. C¸c c«ng cô phi thuÕ quan nh­ h¹n ng¹ch nhËp khÈu ®èi víi nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ h¹n ng¹ch xuÊt khÈu còng g©y khã kh¨n rÊt lín cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. V× nh÷ng ¶nh h­ëng ®ã, ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ChÝnh phñ th­êng miÔm thuÕ xuÊt khÈu vµ gi¶m thuÕ nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu ®èi víi nh÷ng mÆt hµng cã lîi thÕ s¶n xuÊt . ChÝnh phñ th­êng ¸p dông h¹n ng¹ch xuÊt khÈu ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ mµ s¶n xuÊt kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ t¨ng thuÕ nhËp khÈu ®èi víi nguyªn vËt liÖu dïng ®Ó s¶n xuÊt hµng hãa xuÊt khÈu . * ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i Trong thanh to¸n quèc tÕ, ng­êi ta th­êng sö dông nh÷ng ®ång tiÒn cña c¸c n­íc kh¸c nhau, do vËy tû suÊt ngo¹i tÖ so víi ®ång tiÒn trong n­íc cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu: nÕu tû gia h«i ®o¸i lín h¬n tû suÊt lîi nhuËn th× ho¹t ®«ng xuÊt khÈu cã l·i, v× vËy thóc ®Èy xuÊt khÈu vµ ng­îc l¹i. ChÝnh v× thÕ mµ tû gi¸ hèi ®o¸i trë thµnh mét c«ng cô ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. * HÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu liªn quan chÆt chÏ ®Õn vÊn ®Ò thanh to¸n quèc tÕ, th«ng qua hÖ thèng Ng©n hµng Tµi chÝnh gi÷a c¸c quèc gia. Nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thanh to¸n ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ®¬n gi¶n, nhanh chãng, ch¾c ch¾n. Nhê cã hÖ thèng ng©n hµng nµy dÏ ®¶m b¶o r»ng ng­êi b¸n sÏ thu ®­îc tiÒn vµ ng­êi mua sÏ nhËn ®­îc hµng , lµm gi¶m bít viÖc phµi dµnh nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ ®Ó c¸c bªn ®èi t¸c t×m hiÓu nhau. NÕu nh­ mét quèc gia cã hÖ thèng tµi chÝnh ph¸t triÓn, hiÖn ®¹i th× ®ã còng lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ ng­îc l¹i. *Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt S¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt nam chÞu sù t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè, nh÷ng nh©n tè nµy cã sù biªn ®æi trong tõng thêi kú vµ t¸c ®éng theo chiÒu h­íng kh¸c nhau. Chóng cã thÓ lµ nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy nhng ng­îc l¹i còng cã thÓ lµ nh÷ng nh©n tè k×m h·m sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt. ë mçi vïng, mçi ®Þa ph¬ng, mçi lµng nghÒ do cã nh÷ng ®Æc ®IÓm kh¸c nhau vÒ c¸c ®IÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi , v¨n hãa nªn sù t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè nµy lµ kh«ng gièng nhau. Cã thÓ hiÓu mét c¸ch kh¸I qu¸t chóng bao gåm c¸c nh©n tè sau: Thø nhÊt, nguån nh©n lùc: lµ mét trong nh÷ng nguån lùc quan träng nhÊt cña s¶n xuÊt. t¹i c¸c lµng nghÒ, nguån nh©n lùc chÝnh lµ c¸c nghÖ nh©n, nh÷ng ng­êi thî thñ c«ng , vµ nh÷ng chñ c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh. Nh÷ng nghÖ nh©n lµ ng­êi cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc truyÒn nghÒ, d¹y nghÒ, ®ång thêi lµ nh÷ng ng­êi s¸ng t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm ®éc ®¸o mang ®Ëm tÝnh truyÒn thèng. Cã ®­îc nguån nh©n lùc cã tay nghÒ vµ tr×nh ®é cao sÏ lµ mét yÕu tè thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ. Thø hai, nguån vèn: ®©y lµ nguån lùc vËt chÊt rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. NhiÖm vô chñ yÕu nhÊt cña nguån vèn lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt , ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së vËt chËt vµ kÕt cÊu h¹ tÇng, ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ. V× vËy ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ phô thuéc rÊt lín vµo c¸c nguån vèn huy ®éng ®­îc. Tr­íc ®©y, vèn cña c¸c hé s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu rÊt nhá bÐ, chñ yÕu lµ vèn tù cã nªn ®· lµm h¹n chÕ viÖc t¨ng trëng s¶n xuÊt. Ngµy nay, sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng lu«n ®ßi hái l­îng vèn rÊt lín ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña thÞ tr­êng. V× vËy rÊt cÇn sù hç trî tÝch cùc vµ cô thÓ tõ phÝa nhµ n­íc, ®Æc biÖt lµ viÖc ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp víi ®Æc ®IÓm s¶n xuÊt cña c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o nguån vèn cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Thø ba, nguån nguyªn vËt liÖu: trong nh÷ng giai ®o¹n tr­íc ®©y, gÇn nguån nguyªn vËt liÖu ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn t¹o nªn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt thñ c«ng mü nghÖ hay c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng. Song hiÖn nay vÊn ®Ò nµy trë nªn kh«ng quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c lµng nghÒ bëi sù hç trî tÝch cùc cña c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng vµ c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt. Tuy nhiªn vÊn ®Ò khèi l­îng chÊt l­îng, chñng lo¹i vµ kho¶ng c¸ch cña c¸c nguån nguyªn liÖu nµy vÉn cã nh÷ng ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh tíi chÊt l­îng vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. NÕu cã ®­îc nguån nguyªn vËt liÖu æn ®Þnh dÉn ®Õn s¶n xuÊt còng æn ®Þnh, c¸c nhµ xuÊt khÈu sÏ cã nguån hµng th­êng xuyªn, t¹o uy tÝn cho doanh nghiÖp. Thø t­, tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ: trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi mµ giao l­u th­¬ng m¹i mang tÝnh toµn cÇu ho¸ th× viÖc øng dông khoa häc c«ng nghÖ míi cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh, cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi sù ®¶m b¶o vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. NhËn thøc ®­îc ®iÒu ®ã, nhiÒu lµng nghÒ thñ c«ng mü nghÖ ®· ®Èy m¹nh viÖc ¸p dông kü thuËt vµ ®æi míi c«ng nghÖ, c¶i tiÖn ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh t¹o ra sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ æn ®Þnh cho ngµnh. Tuy nhiªn, viÖc ¸p dông khoa häc kü thuËt kh«ng ph¶i lµ hoµn toµn mµ vÉn ph¶i gi÷ nÐt v¨n ho¸ vµ truyÒn thèng cèt yÕu trong mçi s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ . Thø n¨m, kÕt cÊu h¹ tÇng : bao gåm hÖ thèng c¸c ®­êng giao th«ng, ®iÖn, cÊp tho¸t n­íc, b­u chÝnh viÔn th«ng. Thùc tÕ cho thÊy râ, s¶n xuÊt thñ c«ng mü nghÖ chØ cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh ë nh÷ng n¬i cã kÕt cÊu h¹ tÇng ®¶m b¶o vµ ®ång bé. §©y lµ yÕu tè cã t¸c dông t¹o ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt, t¹o tiÒn ®Ò khai th¸c vµ pht¸ huy tiÒm n¨ng s½n cã cña c¸c lµng nghÒ. Sù ph¸t triÓn cña yÕu tè nµy sÏ ®¶m b¶o vËn chuyÓn vµ cung øng nguyªn vËt liÖu, tiªu thô s¶n phÈm, ®­a nhanh tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt, ®ång thêi lµm gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr­êng. HÖ thèng th«ng tin liªn l¹c b­u chÝnh viÔn th«ng gióp doanh nghiÖp n¾m b¾t c¸c th«ng tin thÞ tr­êng ®Ó cã nh÷ng øng xö kÞp thêi. 1.4.3 C¸c nh©n tè thuéc m«i tr­êng vi m« * TiÒm lùc tµi chÝnh Lµ mét yÕu tè tæng hîp ph¶n ¸nh søc m¹nh cña doanh nghiÖp th«ng qua khèi l­îng nguån vèn mµ doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng vµo kinh doanh, kh¶ n¨ng ph©n phèi( ®Çu t­) cã hiÖu qu¶ nguån vèn. Kh¶ n¨ng qu¶n lý cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn trong kinh doanh cña doanh nghiÖp thÓ hiÖn qua c¸ chØ tiªu: vèn chñ së h÷u, vèn huy ®éng, tû lÖ t¸i ®Çu t­ vÒ lîi nhuËn, kh¶ n¨ng tr¶ nî ng¾n h¹n vµ dµi h¹n… * TiÒm n¨ng con ng­êi Trong kinh doanh con ng­êi lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu ®Ó ®¶m b¶o thµnh c«ng. ChÝnh con ng­êi víi n¨ng lùc cña hä míi lùa chän ®óng c¬ héi vµ sö dông søc m¹nh kh¸c mµ hä ®· cã nh­ vèn, tµi s¶n, kü thuËt c«ng nghÖ mét c¸ * Tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý. Mèi doanh nghiÖp lµ mät hÖ thèng víi nh÷ng liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau ®Ó h­íng tíi môc tiªu. Mét doanh nghiÖp muèn h­íng tíi môc tiªu cña m×nh th× ®ång thêi ph¶i ®¹t tíi mét tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý t­¬ng øng.Kh¶ n¨ng tè chøc qu¶n lý doanh nghiÖp dùa trªn quan ®iÓm tæng hîp, bao qu¸t , tËp trung vµo nh÷ng mèi liªn hÖ t­¬ng t¸c cña tÊt c¶ c¸c bé phËn t¹o nªn søc m¹nh thËt sù cña doanh nghiÖp. * C¬ së vËt chÊt kü thuËt. C¬ së vËt chÊt kü thuËt ph¶n ¸nh nguån tµi s¶n cè ®Þnh doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng vµo kinh doanh : thiÕt bÞ, nhµ x­ëng…NÕu doanh nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt ngµy cµng ®Çy ®ñ vµ hiÖn ®¹i th× kh¶ n¨ng n¾m b¾t th«ng tin còng nh­ viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu thuËn tiÖn vµ hiÖu qu¶ cao. * Ho¹t ®éng Marketing Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ kinh doanh hµng ho¸ th× viÖc tiÕp thÞ, t×m ®Èu ra cho s¶n phÈm lµ hÕt søc quan träng vµ chøc n¨ng nµy thuéc vÒ c¸c ho¹t ®éng Marketing. Ho¹t ®éng nµy bao gåm: nghiªn cøu thÞ tr­êng, x¸c ®Þnh thÞ phÇn, qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ s¶n phÈm vµ nhiÖm vô chÝnh cña nã lµ qu¶ng b¸ s¶n phÈm cho doanh nghiÖp . §èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× ho¹t®éng nµy lµ rÊt khã kh¨n nh­ng còng rÊt quan träng. Khã kh¨n lµ ë chç viÖc qu¶ng b¸, tiÕp thÞ s¶n phÈm lµ rÊt tèn kÐm, h¬n n÷a xuÊt khÈu lµ b¸n hµng ra n­íc ngoµi nªn viÖc t×m hiÓu thãi quen tiªu dïng…lµ rÊt phøc t¹p vµ tèn nhiÒu thêi gian. * Ho¹t ®éng t¹o mÉu s¶n phÈm. Ho¹t ®éng t¹o mÉu s¶n phÈm lµ viÖc nghiªn cøu thiÕt kÕ s¶n phÈm míi, tÝnh n¨ng míi nh»m ®­a ra thÞ tr­êng nh÷ng lo¹i s¶n phÈm ®­îc ng­êi tiªu dïng ®ãn nhËn vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cho doanh nghiÖp. Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× viÖc thiÕt kÕ s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu vµ thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng t¹i thÞ tr­êng nhËp khÈu ®­îc coi lµ b­íc thµnh c«ng ban ®Çu cña doanh nghiÖp, ng­îc l¹i, nÕu c«ng t¸c nµy kh«ng tèt doanh nghiÖp sÏ chÞu tæn thÊt lín do kh«ng tiªu thô ®­îc s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt ra. * Ho¹t ®éng s¶n xuÊt Ho¹t ®éng s¶n xuÊt lµ mét qu¾ t×nh bao gåm: thu mua nguyªn vËt liÖu, phô liÖu ®Ó s¶n xuÊt, s¶n xuÊt vµ ®ãng gãi. Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× mét ®ßi hái rÊt kh¾t khe ®ã lµ chÊt l­îng s¶n phÈm vµ thêi h¹n giao hµng. ChÊt l­îng s¶n phÈm ph¶i ®¸p øng theo ®óng yªu cÇu cña ®èi t¸c xuÊt khÈu vÒ chÊt liÖu, mÉu m·. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ngoµi viÖc ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm cßn ph¶i ®¶m b¶o tiÕn ®é s¶n xuÊt ®Ó kÞp giao hµng ®óng thêi h¹n. NÕu kh«ng ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu trong hîp ®ång cña ®èi t¸c th× doanh nghiÖp tr­íc hÕt bÞ mÊt uy tÝn trong kinh doanh vµ sau ®ã ph¶i båi th­êng hîp ®ång g©y thiÖt h¹i vÒ tµi chÝnh. 1.5 Tæng quan vÒ thÞ tr­êng NhËt B¶n 1.5.1 NhËt B¶n vµ nhu cÇu nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ. * §Æc ®iÓm thÞ tr­êng NhËt B¶n. NhËt B¶n lµ mét thÞ tr­êng më quy m« réng lín víi d©n sè 127 triÖu ng­êi cã møc sèng kh¸ cao( GDP theo ®Çu ng­êi n¨m 2001 lµ 32.585 USD) vµ GDP n¨m 2003 lµ 4,143 tû USD. NhËt B¶n lµ mét trong nh÷ng n­íc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh vµ ®øng hµng ®Çu thÕ giíi. Nh­ng do ®Æc ®iÓm vÒ ®Þa lý, NhËt B¶n lµ mét trong nh÷ng n­íc rÊt hiÕm vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, ngo¹i trõ nguån h¶i s¶n, do ®ã hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm gia dông,trang trÝ néi ngo¹i thÊt ®Æc biÖt lµ c¸c hµng thñ c«ng mü nghÖ mµ chñ yÕu lµ nguyªn liÖu tù nhiªn, ®Òu ph¶i nhËp khÈu. * TËp qu¸n tiªu dïng Việc nắm rõ đặc điểm tiêu dùng và tính cách kinh doanh của người Nhật sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam giao tiếp và kinh doanh thành công với họ. Thị hiếu của người tiêu dùng Nhật Bản rất đa dạng nhưng cũng khá độc đáo. Theo Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản, người tiêu dùng Nhật rất chú ý đến chất lượng hàng hoá. Sống trong môi trường có thu nhập cao nên người Nhật Bản thường đòi hỏi rất khắt khe về chất lượng hàng hóa bao gồm cả vấn đề vệ sinh, hình thức và dịch vụ hậu mãi. Có những lỗi rất nhỏ, chẳng hạn như vết xước hàng hóa trong quá trình vận chuyển, cũng có thể gây ảnh hưởng rất lớn đến quá trình tiêu thụ cả lô hàng và ảnh hưởng đến uy tín. Người Nhật Bản cũng rất nhạy cảm với giá tiêu dùng hàng ngày. Sau cuộc khủng hoảng kinh tế bong bóng vào cuối những năm đầu của thập kỷ 90, người Nhật Bản không chỉ quan tâm đến vấn đề chất lượng mà còn rất chú ý đến sự thay đổi giá cả. Đặc biệt, do người mua chủ yếu là do những phụ nữ nội trợ đi mua hàng ngày, có nhiều thời gian (tình trạng sau khi lấy chồng sẽ bỏ việc làm tại công ty vẫn còn phổ biến) nên họ rất quan tâm đến sự thay đổi về giá và về mẫu mã hàng hóa. Tuy vậy, tâm lý thích dùng hàng xịn, hàng đồ hiệu cho dù với giá rất cao vẫn không thay đổi nhiều so với trước đây. Người Nhật Bản rất quan tâm đến vấn đề thời trang và màu sắc hàng hóa phù hợp theo từng mùa xuân, hạ, thu, đông. Mặt khác, tính đa dạng của sản phẩm là yếu tố vô cùng quan trọng cho việc thâm nhập thị trường. Trên thực tế, trong các siêu thị ở Nhật Bản có vô số những kiểu dáng, loại của cùng một loại hàng tiêu dùng. Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản cũng cho biết, gần đây, mối quan tâm đến vấn đề sinh thái của người Nhật ngày càng nâng cao. Các cửa hàng đang liên tục cải tiến cách đóng gói sản phẩm để làm sao vừa đẹp, vừa đơn giản và bao bì có thể tận dụng bằng các nguyên liệu tái sinh. Xu h­íng tiªu dïng vµ sÝnh ®å ngo¹i ngµy cµng gia t¨ng vµ søc tiªu thô cña thÞ tr­êng nµy rÊt lín, vµo kho¶ng 3000 tû yªn, bao gåm c¶ hµng gia dông, trong ®ã ®å thñ c«ng mü nghÖ chiÕm kho¶ng 30 % thÞ phÇn t¹i thÞ tr­êng NhËt. NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ lín,®Æc biÖt trong x· héi c«ng nghiÖp víi møc ®é rÊt cao nh­ hiÖn nay, ng­êi NhËt B¶n ngµy cµng cã nhu cÇu sö dông nh÷ng ®å vËt b»ng c¸c chÊt liÖu tù nhiªn thay thÕ c¸c vËt liÖu b»ng s¾t, nh«m…NhËp khÈu c¸c ®å thñ c«ng mü nghÖ cã xu h­íng t¨ng ë NhËt B¶n còng do qu¸ tr×nh chuyÓn s¶n xuÊt c¸c ®å thñ c«ng mü nghÖ gi¸ rÎ sang khu vùc §«ng Nam ¸ lµ n¬i cã nh©n c«ng rÎ, nguån nguyªn liÖu dåi dµo, chi phÝ nhËp khÈu thÊp vµ ®Æc biÖt lµ nç lùc cña c¸c nhµ nhËp khÈu NhËt B¶n gi¶m chi phÝ trong kh©u ph©n phèi ®· cho phÐp gi¶m gi¸ b¸n cho ®å thñ c«ng mü nghÖ nhËp khÈu. * TËp qu¸n kinh doanh. Th©m nhËp thÞ tr­êng NhËt B¶n cÇn cã chiÕn l­îc l©u dµi, tÇm nh×n s©u réng. §iÒu nµy ®¹t ®­îc b»ng c¸ch nghiªn cøu kü c¸c yÕu tè nh­ - Dung l­îng thÞ tr­êng - §èi thñ c¹nh tranh - Kªnh ph©n phèi. - Møc gi¸. - Giíi h¹n thêi gian. - Nh÷ng diÔn biÕn ®èi víi ng­êi sö dông vµ ng­êi tiªu dïng. Coi träng chÊt l­îng vµ ho¹t ®éng kinh doanh: Ng­êi tiªu dïng vµ ng­êi sö dông NhËt B¶n th­êng ®ßi hái cao vÒ chÊt l­îng vµ tiªu chuÈn.Nh÷ng nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi th­êng phµn nµn lµ ng­êi NhËt th­êng ®ßi hæi qu¸ cao 1.5.2Xu h­íng nhËp khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ë NhËt B¶n trong thêi gian gÇn ®©y. Trong mét sè n¨m gÇn ®©y, xu h­íng nhËp khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña NhËt B¶n thÓ hiÖn nh­ sau: *MÆt hµng th¶m. Sè l­îng mÆt hµng th¶m nhËp khÈu ®¹t ®Ønh ®iÓm vµo n¨m 1995 trong ®ã gi¶m sót c¶ vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ. Tuy nhiªn, n¨m 2000 l­îng nhËp khÈu bÊt ngê t¨ng m¹nh trë l¹i. N¨m 2001 l­îng hµng nhÈp khÈu t¨ng tíi 65.464 tÊn ( t¨ng 4,3% so víi n¨m tr­íc) vµ ®¹t con sè kû lôc trong vßng hai n¨m gÇn ®©y. NÕu tÝnh theo gi¸ trÞ th× l­îng hµng nhËp khÈu còng ®¹t 45,1 tû yªn, t¨ng 6,1% so víi n¨m tr­íc. TÝnh theo sè l­îng th× lo¹i th¶m nhËp khÈu nhiÒu nhÊt lµ lo¹i th¶m l«ng tiªu thô phæ biÕn ( 29.809 tÊn, chiÕm 45,5% l­îng th¶m nhËp khÈu ) vµ th¶m dÖt ( 26.843 tÊn, chiÕm 41% bao gåm c¶ mét sè lo¹i th¶m tay ). N¨m 2001 l­îng nhËp khÈu lo¹i th¶m nµy t¨ng ®¸ng kÓ tõ Trung Quèc. *Gèm sø Hµng gèm sø nhËp khÈu ®¹t møc kû lôc c¶ vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ trong n¨m 2001, vµ xu h­íng nhËp khÈu mÆt hµng nµy cßn tiÕp tôc t¨ng. Hµng gèm sø nhËp khÈu ®¹t 16.484 tÊn so víi hµng gèm lµ 45.800 tÊn vµ mÆt hµng nµy b»ng gèm ®· t¨ng ®¸ng kÓ nhê t¨ng l­îng hµng nhËp khÈu tõ Trung Quèc. Tr­íc ®©y, l­îng hµng nhËp khÈu ®¹t ®­îc t¨ng tr­ëng nh­ vËy chñ yÕu lµ nhê : - Lèi sèng c¸ nh©n theo kiÓu ph­¬ng t©y ho¸ ngµy cµng t¨ng lªn ë NhËt B¶n. - T¨ng møc thu nhËp c¸ nh©n vèn lµ nh©n tè thóc ®Èy nhu cÇu ®èi víi s¶n phÈm nµy; - Ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n ­u thÝch nh÷ng s¶n phÈm cã nh·n hiÖu h¬n - Sù lªn gi¸ m¹nh mÏ cña ®ång Yªn. Nh­ng hiÖn nay, nguyªn nh©n dÉn ®Õn l­îng hµng gèm sø nhËp khÈu vµo NhËt B¶n t¨ng lªn thùc chÊt lµ do t¨ng l­îng hµng nhËp khÈu tõ Ch©u ¸. So víi møc cña n¨m 2001, l­îng hµng sø nhËp khÈu trong n¨m 2001 ®· t¨ng 170% trong khi l­îng nhËp khÈu mÆt hµng gèm sø t¨ng 80%, cßn ®èi víi ®å gèm th× t¨ng 120%. §iÒu nµy chøng tá viÖc nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm gi¸ thÊp t¨ng kh¸ m¹nh. B¶ng 1 : Th¶m nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n. Lo¹i th¶m 2000 2001 2002 2003 2004 SL GT SL GT SL GT SL GT SL GT Th¶m kÕt n¬ 3.657 16.787 2.680 12.538 2.578 10.148 2.831 10.520 2.274 10.040 Th¶m dÖt 20.616 15.527 18.077 14.174 20.603 13.496 26.968 15.689 26.843 16.9880 Th¶m l«ng 26.924 17.389 23.284 14.566 23.427 13.183 27.730 13.771 29.809 14.839 Th¶m nØ 1.012 576 1.321 707 1.600 635 2.271 764 2.282 761 Th¶m kh¸c 1.730 1.195 1.172 999 1.511 1.005 2.971 1.720 4.255 2.430 §¬n vÞ : SL: TÊn; GT: TriÖu Yªn. Nguån : Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu NhËt B¶n. B¶ng 2 : §å sø nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n Lo¹i s¶n phÈm 2000 2001 2002 2003 2004 SL GT SL GT SL GT SL GT SL GT §å sø 9.422 20.624 7.167 16.233 10.751 15.349 15.607 16.430 16.484 16.581 §å gèm 17.957 7.996 19.306 6.818 27.284 6.469 37.829 7.484 45.800 9.530 Tæng 27.379 28.620 26.472 23.050 38.035 21.817 53.436 23.914 62.284 26.111 §¬n vÞ : SL: TÊn; GT: TriÖu Yªn. Nguån : Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu NhËt B¶n. * MÆt hµng rÌm Tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 1996 l­îng hµng rÌm nhËp khÈu t¨ng m¹nh, nh­ng do nÒn kinh tÕ ®×nh trÖ vµ sù gi¶m sót nhu cÇu bÊt ®éng s¶n ®· lµm cho l­äng hµng nhËp khÈu gi¶m m¹nh vµo giòa n¨m 1997 vµ n¨m 1998. Sau khi cã mét vµi dÊu hiÖu phôc håi phôc vµo n¨m 1999 th× tæng l­îng hµng nhËp khÈu trong n¨m 2000 t¨ng tõ 908.000 t¸ s¶n phÈm lªn 1,55 triÖu t¸ s¶n phÈm. N¨m 2001 tèc ®é t¨ng lµ 40,1% vµ ®¹t con sè kû lôc míi 2,18 triÖu t¸ s¶n phÈm. NÕu tÝnh theo gi¸ trÞ th× n¨m 2001 kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t møc kû lôc míi lµ 13,78 tû yªn ( t¨ng 44% so víi n¨m tr­íc) Cã ®­îc sù t¨ng tr­ëng nµy chñ yÕu lµ nhê t¨ng l­îng nhËp khÈu tõ Trung Quèc. L­îng hµng nµy chñ yÕu ®­îc thiÕt kÕ t¹i NhËt B¶n vµ ®­îc s¶n xuÊt t¹i Trung Quèc víi sù gióp ®ì kÜ thuËt tõ phÝa NhËt B¶n. T¹i c¸c x­ëng dÖt ë NhËt B¶n tiÒn c«ng cho ng­êi lao ®éng kh¸ cao, ngoµi ra c¸c xÝ nghiÖp NhËt B¶n kh«ng thÓ c¹nh tranh ®­îc víi s¶n phÈm tõ Trung Quèc vÒ yÕu tè gi¸ c¶. ChÝnh v× thÕ trong thêi gian tíi sÏ cßn tiÕp tôc khuyÕn khÝch chuyÓn h­íng s¶n xuÊt v¶i rÌm ra n­íc ngoµi. PhÈn lín hµng rÌm nhËp khÈu tõ Ch©u ¢u vµ tõ Mü lµ nhËp khÈu v¶i, v× thÕ kh«ng cã nh÷ng con sè thèng kª h¶i quan chÝnh thøc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y viÖc nhËp khÈu mÆt hµng rÌm may s½n ®· gi¶m sót, do giíi trÎ ngµy cµng quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn viÖc thiÕt kÕ néi thÊt. Nhu cÇu nhËp khÈu mÆt hµng v¶i may rÌm ngµy cµng t¨ng m¹nh bëi ®iÒu nµy rÊt phï hîp víi lèi sèng s«i ®éng, tù nhiªn hiÖn nay. Trong t­¬ng lai gÇn cã thÓ sÏ t¨ng xu h­íng c¸c n­íc ph­¬ng T©y xuÊt khÈu v¶i mau rÌm sang Trung Quèc vµ t¹i ®©y ng­êi ta sÏ ®¶m nhiÖm kh©u s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cuèi cïng. B¶ng 3: MÆt hµng thªu ren nhËp khÈu cña NhËt B¶n. Lo¹i rÌm 2001 2002 2003 2004 2005 SL GT SL GT SL GT SL GT SL GT RÌm thªu ®an 395 689 257 451 254 425 366 407 456 650 Lo¹i rÌm kh¸c 431 5.208 445 4.712 654 5.789 1.188 9.162 1.721 13.134 Tæng 825 5.897 720 5.163 908 6.214 1.554 9.569 2.177 13.784 §¬n vÞ : SL: TÊn; GT: TriÖu Yªn. Nguån : Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu NhËt B¶n. Trªn c¬ së nµy, ViÖt Nam cÇn ph©n tÝch vµ rót ra cho m×nh nh÷ng thêi c¬ còng nh­ th¸ch thøc cho mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ khi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n. Chu¬ng II Thùc tr¹ng vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu TCMN ë ViÖt Nam vµ c«ng ty ARTEXPORT trong thêi gian qua 1. Thùc tr¹ng vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ t¹i ViÖt Nam. 1.1 Thùc tr¹ng vÒ s¶n xuÊt thñ c«ng mü nghÖ t¹i c¸c lµng nghÒ. 1.1.1 T×nh h×nh lao ®éng t¹i c¸c lµng nghÒ. §èi víi s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng,lao ®éng chñ yÕu dùa vµo ®«i bµn tay khÐo lÐo vµ ®Çu ãc s¸ng t¹o cña ng­êi thî, ng­êi nghÖ nh©n. Nh÷ng n¨m tr­íc khi ban hµnh chÝnh s¸ch ®æi míi, lao ®éng t¹i c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng chñ yÕu lµm viÖc trong c¸c hîp t¸c x· hoÆc c¸c tæ s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng.Thêi kú nµy ®· t¹o ra ®éi ngò thî thñ c«ng ®«ng ®¶o, phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«ng, t¨ng thu nhËp, xuÊt khÈu. Nh­ng, h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt theo kiÓu hîp t¸c x· , viÖc ®µo t¹o thî thñ c«ng ®¹i trµ ®· ph¸ vì kÕt cÊu gia ®×nh truyÒn thèng, g©y nªn sù thÊt truyÒn bÝ quyÕt nghÒ nghiÖp ë nh÷ng nghÒ ®ßi hái kü thuËt tinh x¶o. HiÖn nay nhê c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ cña ChÝnh phñ,ho¹t ®éng thñ c«ng l¹i trë vÒ víi h×nh thøc s¶n xuÊt theo hé gia ®×nh( kho¶ng 90%) . C¸c c¬ së lµm nghÒ nµy trung b×nh cã kho¶ng ba ®Õn bèn lao ®éng th­êng xuyªn vµ hai, ba lao ®éng thêi vô. Cßn t¹i c¸c doanh nghiÖp th× con sè t­¬ng ®­¬ng lµ 27 lao ®éng th­êng xuyªn, t¸m ®Õn m­êi lao ®éng thêi vô. ViÖc sö dông lao ®éng ngµy cµng triÖt ®Ó kh«ng nh÷ng trong vïng mµ cßn thu hót thªm lao ®éng ë c¸c vïng kh¸c. Sù ph©n c«ng lao ®éng trong c¸c lµng nghÒ ngµy cµng ®­îc chuyen m«n ho¸ s©u s¾c. Bªn c¹nh nh÷ng ng­êi trùc tiÕp lo t¹o ra s¶n phÈm cßn cã ng­êi chuyªn lo kh©u ®Çu vµo vµ ®Çu ra cho s¶n phÈm . ë nh÷ng lµng nghÒ cã c«ng nghÖ vµ tæ chøc phøc t¹p, ®· cã sù ph©n c«ng phï hîp víi giíi tÝnh, tuæi t¸c vµ tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng. Phô n÷ vµ trÎ em ®­îc lµm nh÷ng c«ng viÖc nhÑ nhµng, ng­êi cã tay nghÒ cao ®¶m nhËn nh÷ng c«ng viÖc phøc t¹p. Tuú theo tÝnh chÊt cña c«ng viÖc còng nh­ tay nghÒ cña ng­êi thî mµ cã sù ph©n c«ng phï hîp lµm cho s¶n xuÊt ngµy cµng hoµn chØnh. Tuy vËy tr×nh ®é häc vÊn vµ chuyªn m«n kü thuËt cña lao ®éng vÉn cßn thÊp kÐm. Lao ®éng thñ c«ng chiÕm chñ yÕu nh­ng tr×nh ®é häc vÊn cña hä phÇn lín chØ ®¹t møc t«t nghiÖp phæ th«ng trung häc, thËm chÝ cã ng­êi cßn ë tr×nh ®é thÊp h¬n. Trong khi ®ã, sè lao ®éng lµnh nghÒ, thî bËc cao vµ c¸c nghÖ nh©n chØ chiÕm 2,1% . C¸n bé qu¶n lý, kü thuËt tr×nh ®é ®¹i häc cßn Ýt. §iiªï nµy ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn ph¸t triÓn nghÒ còng nh­ tiÕp nhËn cã hiÖu qu¶ sù ®Çu t­. Bªn c¹nh ®ã lµ vÊn ®Ò d¹y nghÒ. Chñ yÕu viÑc d¹y nghÒ tr­íc ®©y lµ theo ph­¬ng thøc truyÒn nghÒ trong gia ®×nh hoÆc bÝ truyÒn nh»m b¶o l­u nghÒ trong pham vi lµng nghÒ hay phè nghÒ. C¸ch truyÒn nghÒ theo ph­¬ng thøc võa häc võa lµm nh­ hiÖn nay cã ­u ®iÓm lµ ®µo t¹o ®­îc nh÷ng ng­êi thî giái, tµi hoa song lai kh«ng ®µo t¹o ®­îc ®éi ngò lao ®éng lµnh nghÒ ®«ng ®¶o ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña lµng nghÒ. §©y còng lµ mét vÊn ®Ò bÊt cËp hiÖn nay cña lµng nghÒ cÇn gi¶i quyÕt. 2.1.1.2 C«ng nghÖ- kü thuËt C«ng nghÖ cæ truyÒn dùa trªn kü thuËt s¶n xuÊt thñ c«ng tinh x¶o vµ dông cô lao ®éng thñ c«ng kh¸ th« s¬ do ng­êi thî tù chÕ ra. HiÖn nay nªn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn viÖc ®æi míi c«ng nghÖ kü thuËt trong c¸c lµng nghÒ. Mét sè c¬ së ®· trang bÞ ®­îc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ë mét sè kh©u cÇn thiÕt. VÝ dô nh­ ngµnh s¶n xuÊt ®å gç ®· ®­îc trang bÞ nh÷ng m¸y ®a n¨ng( c­a,®ôc, bµo) lµm rót ng¾n thêi gian s¶n xuÊt , ngµnh dÖt nhê ¸p dông m¸y mãc, thiÕt bÞ vµo s¶n xuÊt mµ c«ng nghÖ dÖt v¶i víi nhiÒu hoa v¨n phøc t¹p, ®a d¹ng, khæ réng ®· thay thÕ cho c«ng nghÖ dÖt cæ truyÒn khæ hÑp, hoa v¨n ®¬n gi¶n. ë B¸t Trµng, c«ng nghÖ nugn s¶n phÈm gèm sø b»ng lß tuy nen ( dïng nhiªn liÖu gas vµ ®iÖn)®· thay thÕ cho lß hép vµ lß bÇu ( dïng than vµ cñi) ,c«ng nghÖ nhµo luyÖn ®Êt b»ng m¸y ®· thay cho c«ng nghÖ thñ c«ng. Tuy nhiªn, nh×n chung, viÖc ®æi míi c«ng nghÖ ë c¸c lµng nghÒ ch­a ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch hÖ thèng , ch­a c¬ b¶n. N¨ng lùc nghiªn cøu øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vÉn cßn kÐm. Trong c¸c lµng nghÒ, nh÷ng ng­êi thîkü thuËt chuyªn nghiªn cøu, s¸ng t¹o mÉu m· cßn Ýt ái do kh«ng cã mét tr­êng líp ®Ço t¹o c¬ b¶n nµo mµ chñ yÕu lµ tù häc. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy lµm h¹n chÕ sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt thñ c«ng mü nghÖ 2.1.1.M«i tr­êng. S¶n xuÊt trong lµng nghÒ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ song mÆt tr¸i cña nã lµ g©y « nhiÔm m«i tr­êng nÆng nÒ. Qua ®iÒu tra, hiÖn cã tíi 52% sè hé vµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt lµm ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng. C¸c lµng nghÒ s¶n xuÊt g¹ch v«i, gèm sø, ®óc ®ång ®ang gÆp khã kh¨n v× « nhiÔm kh«ng khÝ nÆng nÒ lµm ¶nh h­ëng tíi søc khoÎ céng ®ång vµ lµm « nhiÔm m«i tr­êng sinh th¸i. C¸c lß gèm hµng ngµy phun vµo khÝ quyÓn nhiÒu chÊt ®éc h¹i, ch¼ng h¹n ë B¸t Trµng, mËt ®é d©n sè 2500-3000 ng­êi/km ². Trong lµng nhµ ë san s¸t kÒ víi 1100 lß h«p lín nhá,hµng n¨m sö dông kho¶ng 7 v¹n tÊn than vµ xö lý 10 v¹n tÊn ®Êt nguyªn liÖu, thªm vµo ®ã lµ 300 l­ît xe « t« lín nhá ch¹y qua mçi ngµy. Bªn c¹nh c¸c lß gèm cßn cã hµng tr¨m lß g¹ch ë b·i s«ng cña §a Tèn vµ Xu©n Quan, nh÷ng lß nµy to¶ ®Çy khãi bôi suèt ngµy ®ªm vµ g©y t¸c h¹i rÊt lín ®Õn søc khoÎ cña nh©n d©n nhÊt lµ trÎ em, phô n÷, ng­êi cao tuæi. Nguyªn nh©n lµ do h¹n chÕ vÒ vèn, kü thuËt, thiÕu quy ho¹ch tæng thÓ nªn hÇu hÕt c¸c gia ®×nh khi ®Çu t­ s¶n xuÊt ®· kh«ng ®Çu t­ xö lý chÊt th¶i,c¸c chÊt ®éc h¹i tõ s¶n xuÊt ®Òu ®æ th¼ng ra m«i tr­êng. Bªn c¹nh ®ã, c¸c bé phËn,c¸c c¬ së s¶n xuÊt ®­îc bè trÝ xen kÏ khu vùc d©n c­, thËm chÝ dïng lµm n¬i s¶n xuÊt ®· g©y t¸c h¹i trùc tiÕp tíi søc khoÎ con ng­êi. 2.1.1.5 Nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt . HÇu hÕt c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ®Òu ®­îc h×nh thµnh xuÊt ph¸t tõ viÖc cã s½n nguån nguyªn liÖu ngay tai ®Þa ph­¬ng. §Æc biÖt lµ c¸c nghÒ truyÒn thèng s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tiªu dïng nh­ ®an l¸t,m©y tre…nguyªn liÖu th­êng cã t¹i chç. §èi víi mét sè nghÒ nh­ s¬n mµi, ch¹m kh¾c gç, ®¸…còng cã thÓ kkhai thac ®­îc tõ nguån nguyªn liÖu t¹i ®Þa ph­¬ng hay trong n­íc. Nh­ng hiÖn nay, nguån nguyªn liÖu ®ang ngµy cµng c¹n kiÖt lµm ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¸c lµng nghÒ. NghÒ gèm ph¸t triÓn th× tµi nguyªn ®Êt bÞ suy kiÖt dÇn, nguån n­íc còng bÞ thu hÑp,ch­a kÓ ®Õn viÖc c¸c chÊt th¶i ngÊm vµo lµm « nhiÔm nguån n­íc. NghÒ gç, m©y tre ®an ph¸t triÓn th× sù suy tho¸i tµi nguyªn rõng t¨ng nhanh. S¶n l­îng rõng tù nhiªn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tiªu thô, trong khi ®ã ý thøc b¶o vÖ rõng vµ m«i tr­êng sinh th¸i cña ng­êi d©n rÊt kÐm,Nhµ n­íc l¹i ch­a cã chÝnh s¸ch nµo ®Ó b¶o tån vµ t¸i sinh nguån tµi nguyªn nµy. Nh­ vËy, sau khi xem xÐt hiÖn tr¹ng hµng thñ c«ng mü nghÖ ë ViÖt Nam , ta thÊy nghÒ truyÒn thèng ViÖt Nam ®ang tõng b­íc ph¸t triÓn cïng víi c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. C¸c lµng nghÒ phôc håi vµ ph¸t triÓn ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo GDP ë ®Þa ph­¬ng, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm,t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho nh©n d©n…Song, vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn, tr×nh ®é c«ng nghÖ- kü thuËt, sù « nhiÔm m«i tr­êng, n¨ng lùc, kinh nghiÖm qu¶n lý s¶n xuÊt vµ sù quan t©m cña c¬ quan Nhµ n­íc víi sù ph¸t triÓn cña lµng nghÒ cßn ch­a thÝch ®¸ng. Nh÷ng khã kh¨n nµy ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ, v× vËy ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ,chÝnh s¸ch thiÕt thùc ®­îc thùc thi ®ång bé ®Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n trªn mét c¸ch triÖt ®Ó. 2.1.2 Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam . * XuÊt khÈu ra n­íc ngoµi 2.1.2.1 Kim ng¹ch xuÊt khÈu Sau khi thèng nhÊt ®Êt n­íc, n­íc ta ®· khai th¸c thÕ m¹nh cña c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng nµy ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Trong thêi kú 1976_1990, hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu cña ta chñ yÕu bao gåm: c¸c lo¹i th¶m len,hµng m©y tre, mµnh tróc, mµnh cä, hµng thªu ren, kh¨n tr¶i gi­êng, tr¶i bµn thªu, ¸o thªu…tuyÖt ®¹i bé phËn c¸c hµng ho¸ nµy ®­îc xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng c¸c n­íc Liªn X« cò vµ §«ng ¢u. Vµo thêi kú cuèi nh÷ng n¨m 1980, ta ®· b¾t ®Çu xuÊt khÈu dÇu th«, g¹o víi khèi l­îng t­¬ng ®èi lín vµ hµng c«ng nghiÖp nhÑ xuÊt khÈu còng t¨ng tr­ëng nhanh(may mÆc, thùc phÈm chÕ biÕn, giµy da…) nªn tû träng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ gi¶m ®¸ng kÓ trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. B×nh qu©n trong thêi kú 1986-1990 tû träng c¶ hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ hµng thñ c«ng chØ cßn 27,9% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Tõ n¨m 1991, khi thÞ tr­êng Liªn X« cò vµ §«ng ¢u, thÞ tr­êng chñ yÕu cña hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu trong thêi kú tr­íc cña ta bÞ mÊt, c¸c ngµnh thñ c«ng mü nghÖ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong xuÊt khÈu dÉn ®Õn s¶n xuÊt bÞ thu hÑp, lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm, viÖc chuyÓn ®æi thÞ tr­êng ®ßi hái thêi gian t×m kiÕm thÞ tr­êng míi, b¹n hµng míi . Sau vµi n¨m lao ®ao trong c¬ chÕ míi, dÇn dÇn mét sè ngµnh nghÒ t×m ®­îc lèi tho¸t kh«i phôc l¹i t×nh h×nh. MÆc dï ®øng thø 8 vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2000 víi 235 triÖu, chiÕm tû träng 1,6% so víi tæng kim ng¹ch nh­ng nh×n ë khÝa c¹nh kh¸c th× gi¸ trÞ thùc thu khi xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cña n­íc ta lµ kh«ng nhá. V× kh«ng gièng nh­ nh÷ng mÆt hµng kh¸c, nguyªn liÖu s¶n xuÊt ra mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ chØ toµn lµ nguån nguyªn liÖu s½n cã trong n­íc, kh«ng ph¶i nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi , nªn gi¸ trÞ thùc thu xuÊt khÈu lµ rÊt cao ®ång thêi qua ®ã, chóng ta còng cã thÓ qu¶ng b¸ vÒ h×nh ¶nh vµ ®Êt n­íc con ng­êi ViÖt Nam víi thÕ giíi. B¶ng 1 Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng TCMN cña ViÖt Nam trong thêi gian qua ChØ tiªu §¬n vÞ 2000 2001 2002 2003 2004 Tæng KNXK Triệu USD 11540 14450 15018 16700 18500 T¨ng hµngn¨m % 123.9 15.2 103.9 111.2 110.7 KNXKTCMN Triệu USD 168 235 235.4 332 450 T¨ng hµng n¨m % 151.4 139.8 100.2 141 135.5 Tû träng XKTCMN % 1.5 1.6 1.68 1.99 2.4 Nguån: b¸o c¸o hµng n¨m cña Bé th­¬ng m¹i Cho ®Õn nay, hµng thñ c«ng mü nghÖ vÉn tiÕp tôc lµ mét trong 10 mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam vµ tõ n¨m 1997 ®­îc xÕp vµo danh môc nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ta. N¨m 1997, theo th«ng kª cña H¶i Quan, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®· ®¹t 121 triÖu USD, trong ®ã trªn 50% lµ hµng gèm sø mü nghÖ( kho¶ng 610 triÖu USD) vµ kho¶ng 25% lµ hµng dèm sø mü nghÖ( kho¶ng 30 triÖu USD), bao g«m c¸c lo¹i hµng nh­: tranh, t­îng gç, hµng s¬n mµi, ®å gç tr¹m kh¶m…N¨m 1998. do khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· gi¶m 8,3% so víi n¨m 1997 nh­ng vÉn ®¹t 111 triÖu USD . N¨m 1999, 9 th¸ng ®Çu n¨m xuÊt khÈu ®¹t 111 triÖu USD , c¶ n¨m ®¹t 168 triÖu USD t¨ng 51,3% so víi n¨m 1998. N¨m 2000 ®¸nh dÊu mét thêi kú phôc h­ng cña ngµnh thñ c«ng mü nghÖ sau nhiÒu n¨m suy gi¶m. Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 235 triÖu USD , t¨ng 39,8 % so víi cïng kú n¨m 1999. Nh­ng ®Õn n¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ ®¹t 322 triÖu USD t¨ng 41% so víi n¨m 2001. N¨m 2003 ®¹t 350 triÖu USD, tăng 20% so với năm 2002. Vµ trong n¨m 2004 ngành thñ c«ng mü nghÖ ®· đạt kim ngạch xuất khẩu 450 triệu USD , tăng 22,6% so với năm 2003. C¸c mặt hàng ®¹t gi¸ trÞ xuÊt khÈu lín bao gåm hµng m©y tre l¸, hµng cãi vµ hµng gèm sø vµ hµng gç Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ Nhµ n­íc ®· cã rÊt nhiÒu ho¹t ®éng hç trî. Trong n¨m 2002, Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam cïng c¸c c¬ quan h÷u quan vµ c¸c doanh nghiÖp ®· x©y dùng sµn giao dÞch ®iÖn tö ®Ó tr­ng bµy, giíi thiÖu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam lªn m¹ng, sang giao dÞch nµy lµ ®Çu mèi cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng , giíi thiÑu s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam , vÒ c¸c doanh nghiÖp , c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh mÆt hµng nµy ®ång thêi hç trî c¸c doanh nghiÖp trong giao dÞch trùc tuyÕn. 2.1.2.1.2 C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu . Theo ®¸nh gi¸ c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu lµ tû lÖ t­¬ng quan gi÷a c¸c mÆt hµng trong toµn bé kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ . Hµng thñ c«ng mü nghÖ ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i , phong phó vÒ mÉu m· do ®ã mµ ®Ó ®i s©u nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ ®iÒu kh«ng dÔ. ViÖt Nam xuÊt khÈu 1 nhãm hµng thñ c«ng mü nghÖ trong ®ã cã 5 lo¹i chÝnh.Mçi mÆt hµng xuÊt khÈu dï Ýt hay nhiÒu ®Òu tham gia ®ãng gãp vµo tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. B¶ng 2 C¬ cÊu mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam tõ n¨m 2000-2004 ChØ tiªu ®¬n vÞ 2000 2001 2002 2003 2004 Gç mü nghÖ Triệu USD 50 52 62 76 30 Thªu ren - 14 18 22 27 11 M©y tre ®an - 32.6 50.5 61 74 35.3 Th¶m c¸c lo¹i - 5 12 14 17 4.5 Gèm sø mü nghÖ - 100 120 145 177 51.1 Nguån: b¸o c¸o tæng kÕt qua c¸c n¨m cña Bé th­¬ng m¹i Kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ ®Òu t¨ng qua c¸c n¨m trong ®ã mÆt hµng cã tû träng lín nhÊt lµ gç vµ gèm sø sau ®ã míi ®Õn m©y tre ®an vµ c¸c mÆt hµng kh¸c. MÆt hµng gç vµ gèm sø rÊt ®­îc c¸c kh¸ch hµng NhËt B¶n ­a chuéng do kiÓu d¸ng rÊt phï hîp víi phong c¸ch cña ng­êi NhËt víi gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng. Riªng mÆt hµng gèm sø mü nghÖ lµ ®¶m b¶o cho sù t¨ng tr­ëng ë møc cao. HiÖn nay hµng gèm sø mü nghÖ lµ nguån hµng xuÊt khÈu chñ lùc trong sè c¸c chñng lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam , sau ®ã lµ ®ç gç mü nghÖ, hµng m©y tre ®an. §©y lµ nh÷ng mÆt hµng mµ nhu cÇu lu«n cã xu h­íng t¨ng. N¨m 2000 nhãm hµng nµy ®¹t kho¶ng 12 triệu USD vµ n¨m 2002 ®¹t kho¶ng 16 triệu USD , môc tiªu trong n¨m 2005 ®¹t 20-30 triệu USD . 2.1.2.1.3 C¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu . Nh­ ®· kh¼ng ®Þnh ë trªn, nhu cÇu vÒ hµng thñ c«ng mü nghÖ trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ trªn thÕ giíi ngµy cµng t¨ng theo møc c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n vµ sù ph¸t triÒn th­¬ng m¹i, giao l­u v¨n ho¸ gi÷a c¸c n­íc vµ më réng ho¹t ®éng du lÞch trong n­íc vµ quèc tÕ. Tuy nhiªn , ph¸t hiÖn, n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu thÞ hiÕu cña tõng thÞ tr­êng trong tõng thêi gian ®èi víi tõng chñng lo¹i s¶n phÈm vµ nhanh chãng ®¸p øng ®­îc c¸c thÞ hiÕu nhu cÇu ®ã l¹i lµ mét c«ng viÖc ®Çy khã kh¨n,phøc t¹p, ®ßi hái ph¶i nh¹y bÐn vµ t«n nhiÒu c«ng søc chi phÝ . thùc tr¹ng trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy, thÞ tr­êng hµng thñ c«ng mü nghÖ ®­îc më réng vµ c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ còng ®· phÇn nµo kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng c¸c n­íc. Ngoµi viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ sang c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng ,thÞ tr­êng tiÒm n¨ng, chóng ta cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu h¬n n÷a ®Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. HiÖn nay hµng thñ c«ng mü nghÖ ®· cã mÆt trªn kh¾p c¸c ch©u lôc, cã nhiÒu n­íc tuy kim ng¹ch xuÊt khÈu kh«ng lín nh­ng hy väng víi sù cè g¾ng cña c¸c cÊp vÜ m«, c¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c lµng nghÒ,sÏ trë thµnh thÞ tr­êng lín trong t­¬ng lai. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ trong nh÷ng n¨m qua cã nh÷ng giai ®o¹n th¨ng trÇm, khi thuËn lîi, lóc khã kh¨n, nh­ng nh×n chung trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã nh÷ng chiÒu h­íng ph¸t triÓn tèt, cã nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸ míi vµ më réng ®­îc nhiÒu thÞ tr­êng míi theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ thÞ tr­êng vµ quan hÖ bu«n b¸n víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ta ®Õn nay ®· cã mÆt t¹i 120 n­íc trªn thÕ giíi,chñ yÕu lµ thÞ tr­êng c¸c n­íc ¢u_ Mü vµ mét sè thÞ tr­êng Ch©u ¸ nh­ NhËt B¶n , §µi Loan, Hµn Quèc vµ mét sè n­íc Trung ®«ng, nh­ng ta ch­a xuÊt ®­îc nhiÒu vµo c¸c thÞ tr­êng cã nhu cÇu vµ dung l­îng lín. Mü lµ thÞ tr­êng cã nhu cÇu lín vÒ hµng thñ c«ng mü nghÖ, Hàng thủ c«ng quà tặng là một trong những mặt hàng Việt Nam cã ưu thế trªn thị trường Mỹ, nhưng chưa được c¸c nhà doanh nghiệp Việt Nam quan t©m và đầu tư. Ng­êi tiªu dïng Mü ­a chuéng nh÷ng s¶n phÈm chÊt l­îng cao, mÉu m· ®Ñp, gi¸ rÎ, kh«ng ph©n biÖt xuÊt xø ë ®©u, h¬n n÷a mÆt hµng nµy Ýt chÞu t¸c ®éng cña rµo c¶n th­¬ng m¹i . Míi ®©y nhÊt, t¹i triÓn l·m hµng thñ c«ng mü nghÖ diÔn ra t¹i New York tõ 15-18 /5, nh÷ng mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ cña h¬n 20 c«ng ty ViÖt Nam ®· thu hót ®­îc sù quan t©m chó ý cña c¸c kh¸ch hµng Mü. Mét sè b¶n ghi nhí vµ hîp ®ång®· ký kÕt, më ra nhiÒu c¬ héi hîp t¸c xuÊt khÈu mÆt hµng nµy qua thÞ tr­êng mü cho c¸c HTX vµ c«ng ty mü nghÖ cña ViÖt Nam . EU ®­îc coi lµ thÞ tr­êng lý t­ëng cho viÖc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm gç, gèm,sø, m©y tre l¸, hµng thªu ren. C¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ chñ yÕu cña ta xuÊt sang EU lµ s¶n phÈm gç mü nghÖ, ®å gèm sø vµ c¸c s¶n phÈm m©y tre ®an. Kim ng¹ch xuÊt khÈu nhãm hµng nµy t¨ng lªn kh¸ nhanh(21.18%) nh­ng chØ chݪm tû träng 2.8% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy mÆc dï kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña ta lµ kh¸ lín. Dï c¬ héi më réng thÞ tr­êng t¹i EU lµ r©t lín nh­ng hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam ch­a thùc sù x©m nhËp nhiÒu vµo EU . thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam trong khèi EU lµ §øc (26.4%),Ph¸p(14.7%), Hµ Lan( 11.6%), Anh(11%), BØ(10.7%) ,Italia( 7.4%). T©y ban Nha( 6.3%), Thuþ §iÓn( 5.0%)…§iÒu ®¸ng l­u ý lµ trong thêi gian qua, nhiÒu th­¬ng gia EU l©u nay lµm ¨n v¬Ý c¸c chñ hµng Trung Quèc vµ cña c¸c n­íc ASIAN kh¸c nay ®· phÇn nao quan t©m ®ªn thÞ tr­êng ViÖt Nam h¬n.§ay lµ mét c¬ héi cho xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam,cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó tËn dông lîi thÕ tõ thÞ tr­êng nµy, tõ ®ã më réng thÞ tr­êng cho hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam. NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng gÇn vµ cã nhu cÇu lín vÒ hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ta vµ nÕu xÐt thÞ tr­êng theo tõng n­íc th× NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín nhÊt cña ta tõ n¨m 1991 ®Õn nay( n¨n 1991 chiÕm tû träng tíi 34,5% n¨m 2000 chiÕm gÇn 15% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ). NhËt B¶n còng lµ thÞ tr­êng lín ®èi víi nhiÒu lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam . Ng­ßi NhËt B¶n cã nhu cÇu kh¸ lín vÒ ®å gç, theo thèng kª cña NhËt, hµng n¨m ta ®· xuÊt sang NhËt kho¶ng 60 triệu USD ®å dïng gia ®×nh, trong ®ã chñ yÕu lµ ®å gç. XuÊt khÈu ®å gç vµo NhËt B¶n ch­a gÆp ph¶i nh÷ng quy ®Þnh ngµy cµng kh¾t khe nh­ cña EU vµ Mü vÒ b¶o vÖ rõng. Theo sè liÖu n¨m 2002 th× b¹n hµng lín vÒ xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam chÝnh lµ NhËt B¶n víi 33,35 triệu USD , sau ®ã míi ®Õn §øc 25,4 triệu USD , Anh 17,64 triệu USD , §µi Loan 15,4 triệu USD … Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia t­ vÊn cao cÊp cña JETRO( tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña NhËt B¶n ) th× vµi n¨m gÇn ®©y ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n rÊt chuéng hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam tõ ®å gia dông, trang trÝ néi thÊt ®Õn hµng quµ tÆng. ë NhËt B¶n , nhu cÇu vÒ hµng thñ c«ng mü nghÖ ngµy cµng nhiÒu trong khi s¶n xuÊt c¸c lo¹i hµng nµy l¹i gi¶m ®i, c¸c doanh nh©n NhËt ®i t×m nguån hµng ®Ó nhËp khÈu vµ c¸c mÆt hµng ®­îclµm tõ ®«i tay khÐo lÐo cña ng­¬i ViÖt Nam ®­îc hä chó ý bëi tÝnh phong phó vÒ kiÓu d¸ng, mÉu m· giµu tÝnh s¸ng t¹o nghÖ thuËt. Nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh cã hµng th­êng xuyªn xuÊt khÈu sang NhËt B¶n tiªu biÓu lµ c¸c hîp t¸c x· m©y tre l¸ lín nhá ë TP.HCM nh­: Ba NhÊt, Hoµ HiÖp ( Q4),ViÖt Tre, Phó Trung…®Òu kh¶ quan, nh÷ng s¶n phÈm nh­ khay tr¸i c©y,mµnh cöa, bµn ghÕ, giá ®ùng vËt phÈm, th¶m lau ch©n, gèi tre, l½ng hoa, giá ®ùng quÇn ¸o…®­îc lµm tõ cãi, m©y, tre, x¬ dõa ®ang rÊt ®­îc ­a thÝch t¹i thÞ tr­êng NhËt B¶n. Theo sù ph¶n håi cña c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n th× hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam ngoµi yÕu tè hµi hoµ, gÇn gòi víi ng­êi NhËt th× gi¸ c¶ còng dÔ chÊp nhËn. Tuy nhiªn phÝa NhËt còng l­u ý c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam kh«ng nªn sao chÐp s¶n phÈm cña n­íc ngoµi, mµ ph¶i t¹o nÐt ®éc ®¸o riªng bëi tr­íc kia ng­êi NhËt B¶n chØ chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm ®a d¹ng, gi¸ rÎ th× nay hä quan t©m nhiÒu ®Õn chÊt l­îng, sù s¸ng t¹o vÒ mµu s¾c, kiÓu d¸ng, mÉu m·, nhÊt lµ nÐt v¨n ho¸ d©n téc thÓ hiÖn trªn s¶n phÈm. Bªn c¹nh ®ã, thÞ tr­êng §µi Loan còng nhËp khÈu kh¸ l­îng ®å gç kh¸ lín cña ViÖt Nam ,kim ng¹ch hµng n¨m kho¶ng 50-60 triệu USD , chiÕm 20% kim ng¹ch nhËp khÈu mÆt hµng nµy cña §µi Loan. §©y lµ thÞ tr­êng cßn nhiÒu tiÒm n¨ng ta cã thÓ khai th¸c ®Ó xuÊt khÈu v× thuÕ nhËp khÈu mÆt hµng nµy cña §µi loan lµ thÊp, tõ 0-25% . Ngoµi ra, mét sè mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam còng ®­îc xuÊt kh©ñ sang thÞ tr­êng nµy, mét mÆt hµng khã xuÊt l©u nay víi l« hµng lín nh­ ®¸ mü nghÖ Non N­íc th× n¨m 1998 mét c«ng ty cña §µ N½ng ®· hoµn thµnh hîp ®ång xuÊt khÈu 2 container sang §µi Loan. * XuÊt khÈu t¹i chç. Bªn c¹nh c¸c h×nh thøc ®Ó më réng thÞ tr­êng ë n­íc ngoµi, th× thÞ tr­êng du lÞch cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam hiÖn nay. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi, thÞ tr­êng du lÞch ngµy cµng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vµ ®ã lµ mét thÞ tr­êng ®©ty tiÒm n¨ng cña n­íc ta. Sè l­îng kh¸ch du lÞch n­íc ngoµi vµ n­íc ta ngµy mét nhiÒu, ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng nµy lµ nh÷ng s¶n phÈm truyÒn thèng thÓ hiÖn nÐt ®éc ®¸o cña nÒn v¨n ho¸ d©n téc vµ mang ®Ëm dÊu Ên lÞch sö cña tõng thêi kú. Nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch th­êng lµ mua nh÷ng s¶n phÈm l­u niÖm mang tÝnh chÊt v¨n ho¸ truyÒn thèng d©n téc hoÆc thÓ hiÖn tËp trung nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng cña vïng mµ hä ®Õn. Qua quan s¸t cho thÊy kh¸ch n­íc ngoµi ®Õn tham quan du lÞch ë n­íc ta, ngoµi viÖc ®i ®Õn c¸c ®iÓm du lÞch, bao giê hä còng ®Õn nh÷ng n¬i bµy b¸n vµ giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng. C¸c s¶n phÈm chñ yÕu ®­îc giíi thiÖu lµ c¸c ®å thñ c«ng mü nghÖ : gèm sø, kh¶m trai, kh¾c gç, ®¸, b¹c, ®ång, ®å thªu ren, ®an l¸t… Trong n¨m 2004, ViÖt Nam ®ãn tiÕp h¬n 2,9 triÖu l­ît kh¸ch du lÞch n­íc ngoµi ®Õn th¨m quan vµ mua s¾m, t¨ng h¬n 19% so víi n¨m 2003. Trong n¨m 2005 ViÖt Nam ®Æt môc tiªu sÏ ®ãn 3,2 triÖu l­ît kh¸ch víi nhiÒu ch­¬ng tr×nh vµ c¸c chÝnh s¸ch thu hót kh¸ch du lÞch n­íc ngoµi. Sau th¶m ho¹ sãng thÇn vµ ®éng ®Êt võa qua nhiÒu kh¸ch du lÞch n­íc ngoµi ®· chuyÓn h­íng ®Õn ViÖt Nam lµm l­îng kh¸ch t¨ng lªn ®¸ng kÓ, vµ nh÷ng mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam ®· thùc sù thu hót c¸c du kh¸ch ®Õn tõ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Nh÷ng hµng ho¸ thñ c«ng mü nghÖ d­íi d¹ng quµ tÆng hay quµ l­u niÖm sÏ ®­îc tiªu thô ngaú cµng nhiÒu cho kh¸ch du lÞch. Tuy nhiªn ®iÒu nµy còng cßn phô thuéc vµo sù hÊp dÉn cña s¶n phÈm vµ thÞ hiÕu cña ng­êi n­íc ngoµi. Tõ xa x­a, nghÒ truyÒn thèng ViÖt Nam ®· chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín tõ Trung Quèc. V× thÕ,nhiÒu kh¸ch n­íc ngoµi ch­a nhËn thÊy sù kh¸c nhau s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam víi s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ Trung Quèc. §iÒu nµy còng lµ mét trë ng¹i cho viÖc b¸n s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cña ta cho kh¸ch n­íc ngoµi. C¸c s¶n phÈm cña ta b¸n cho kh¸ch n­íc ngoµi nhin chung lµ rÎ, song gi¸ rÎ nhiÒu khi ch­a ph¶i lµ ®iÒu hÊp dÉn víihä : v× trong mét thêi gian ng¾n,hä ch­a cã ®iÒu kiÖn t×m hiÓu vÌ gi¸ trÞ cña s¶n phÈm , mµ l¹i cho r»ng ®ã lµ nh÷ng s¶n phÈm kÐm gi¸ trÞ hay ®­îc s¶n xuÊt hµng lo¹t chø kh«ng ph¶i s¶n phÈm thñ c«ng ®Ých thùc ®­îc lµm bëi nh÷ng nghÖ nh©n tµi hoa. Cho nªn tr­íc m¾t cÇn quan t©m sao cho hµng thñ c«ng mü nghÖ ph¶i thùc sô ®Æc s¾c vµ phï hîp víi nhu cÇu quèc tÕ. 2.1.3 T×nh h×nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng NhËt B¶n . * XuÊt khÈu sang NhËt B¶n 2.1.3.1 VÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu ThÞ tr­êng NhËt B¶n lµ mét trong nh­ng thÞ tr­êng lín nhÊt cña Nam trong xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, thÞ tr­êng NhËt B¶n lµ mét thÞ tr­êng tiªu thô hµng thñ c«ng mü nghÖ lín ( hµng n¨m nhËp khÈu kho¶ng 2 tû USD). §©y thùc sù lµ ®iÒu hÊp dÉn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam. Víi thÞ tr­êng NhËt B¶n, ta ®· xuÊt khÈu sang c¸c mÆt hµng nh­ m©y tre ®an, tranh d©n gian §«ng Hå, s¬n mµi, ®å kh¶m trai, gèm sø vµ gç mü nghÖ… Tr¶i qua nh÷ng n¨m khñng ho¶ng do sù biÕn ®éng vÒ chÝnh trÞ- x· héi ë Liªn X« vµ c¸c n­íc §«ng ¢u, sù khã kh¨n vÒ thÞ tr­êng tiªu thô, s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam ®· ®­îc kh«i phôc, c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu Nhµ n­íc ,t­ nh©n, víi sù hç trî cña Nhµ n­íc , ®· t×m kiÕm vµ giíi thiÖu s¶n phÈm ë nhiÒu thÞ tr­êng míi. Tõ thêi gian nµy trë ®i, hµng thñ c«ng mü nghÖ míi tiÕp cËn ®­îc thÞ tr­êng NhËt B¶n. B¶ng 4 Kim ng¹ch xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam vµo NhËt B¶n §¬n vÞ : triệu USD N¨m KNXK sang NhËt B¶n T¨ng gi¶m tuyÖt ®èi T¨ng gi¶m t­¬ng ®èi(%) KNXK TCMN c¶ n­íc Tû träng(%) 1994 1,5 - 25 0.06 1995 7,5 6 50 31.5 23.8 1996 17,5 10 23.33 90 19 1997 20 2.5 11.4 121 16.5 1998 18 -2 -10 111 16.2 1999 24,4 6.4 35.5 200 12.2 2000 25 0.6 2.46 237 10.5 2001 25,16 0.16 00.64 235 10.7 2002 36,8 11.64 46.26 250 14.72 2003 50 13.2 35.86 332 15.06 2004 55 5 10 450 12.22 N¨m 1994, kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy rÊt nhá bÐ, kho¶ng 1,5 triệu USD, kh«ng ®ãng vai trß g× ®¸ng kÓ trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam n¨m ®ã ( 0.06%) . Nh­ng ®©y thùc sù lµ mét kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ v× ngµnh thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam míi tho¸t khái thêi gian khñng ho¶ng, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng ch­a cã hiÓu biÕt g× nhiÒu vÒ thÞ tr­êng NhËt B¶n còng nh­ ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng nµy. Sang n¨m sau n¨m 1995, kim ng¹ch xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ vµo NhËt B¶n ®· ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao 150% gÊp 5 lÇn, ®¹t gi¸ trÞ 7,5 triệu USD t¨ng 6 triệu USD, kim ng¹ch xuÊt khÈu nh­ vËy ch­a lín song xÐt vÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng th× kh¸ cao. Lóc nµy tû träng hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña NhËt B¶n cßn thÊp nh­ng trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× thÞ tr­êng NhËt B¶n ®· chiÕm 23.8 % . Së dÜ cã møc t¨ng tr­ëng kû lôc nh­ vËy lµ do ViÖt Nam ®· ®i tõ con sè kh«ng ®i lªn. H¬n n­a, quan hÖ ViÖt Nam – NhËt B¶n ngµy cµng tiÕn triÓn tèt ®Ñp. N¨m 1996, kim ng¹ch ®¹t 17.5 triệu USD víi tèc ®é t¨ng tr­ëng lµ 23.33 %. Sang n¨m 1997, 1998, do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ, nhiÒu thÞ tr­êng nhËp khÈu cña ViÖt Nam bÞ gi¶m sót nh­ng thÞ tr­êng NhËt B¶n vÉn kh¸ æn ®Þnh, v× mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ vÉn lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng cÇn thiÕt cho sinh ho¹t cña ng­êi NhËt B¶n, tuy nhiªn tèc ®é t¨ng tr­ëng còng gi¶m t­¬ng ®èi so víi c¸c n¨m tr­íc. N¨m 1997,tèc ®é t¨ng tr­ëng lµ 11,4 % nh­ng ®Õn n¨m 1998 gi¶m 10% so víi n¨m 1997, kim ng¹ch xuÊt khÈu chØ ®¹t 18 triệu USD . KÕt qu¶ gi¶m sót nµy lµ do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh lµm cho gi¸ c¶ cña hµng ViÖt Nam cao h¬n do ®ång tiÒn cña c¸c n­íc kh¸c chÞu khñng ho¶ng mÊt gi¸, ®ång thêi s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam bÞ c¹nh tranh bëi hµng thñ c«ng mü nghÖ cña c¸c n­íc xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ nh­ Trung Quèc, Th¸i lan… N¨m 1999, t×nh h×nh ®· ®­îc c¶i thiÖn s¸ng sña h¬n. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n lµ 24.4 triệu USD t¨ng 35.5 % so víi n¨m 1998, chiÕm 12.2 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cña c¶ n­íc. N¨m 2000 ®¸nh dÊu mét thêi kú phôc h­ng cña ngµnh thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam . XuÊt khÈu sang NhËt B¶n còng t¨ng nh­ng tèc ®é kh«ng cao. Sang n¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ sang NhËt B¶n t¨ng vät 36.8 triệu USD ,t¨ng 46.26 % so víi n¨m 2001. Trong n¨m 2002 ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng thµnh c«ng trong viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng NhËt B¶n, ®ã lµ viÖc phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam(VCCI) cïng c¸c c¬ quan h÷u quan vµ doanh nghÞªp ®· x©y dùng sµn giao dÞch ®iÖn tö ®Ó tr­ng bµy, giíi thiÖu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam lªn m¹ng. Sµn giao dÞch nµy lµ ®Çu mèi cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng , giíi thiÖu s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam, vÒ c¸c doanh nghiÖp, c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh mÆt hµng nµy, ®ång thêi hç trî c¸c doanh nghiÖp trong giao dÞch trùc tuyÕn( nh­ ®µm ph¸n , ký kÕt hîp ®ång…). N¨m 2003, th­¬ng m¹i ®iÖn tö víi nh÷ng lîi Ých cña nã ®· ®­îc khai th¸c m¹nh mÏ trong xuÊt khÈu cña ngµnh thñ c«ng mü nghÖ , c¸c doanh nghiÖp kÝ ®­îc nhiÒu ®¬n hµng míi víi ®èi t¸c NhËt B¶n mµ tèn Ýt chi phÝ giao dÞch h¬n, kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng NhËt B¶n tiÕp tôc gia t¨ng víi 50 triệu USD, t¨ng 35.86% so víi n¨m 2002. §©y lµ mét kÕt qu¶ rÊt ®¸ng khÝch lÖ cña ngµnh thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam . Còng ph¶i nãi ®Õn sù quan t©m cña Nhµ n­íc trong vÊn ®Ò hç trî c¸c doanh nghiÖp tham gia tiÕp cËn thÞ tr­êng NhËt B¶n ®ång thêi nç lùc ph¸t triÓn mèi quan hÖ song ph­¬ng gi÷a 2 quèc gia. Còng nhê nh÷ng nç lùc ®ã cña Nhµ n­íc vµ sù cè g¾ng cña c¸c doanh nghiÖp mµ trong n¨m 2004, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam sang NhËt B¶n ®¹t 55 triệu USD, chiÕm 12% kim ng¹ch xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cña c¶ n­íc. KÕt qu¶ trªn tuy ch­a ph¶i lµ rÊt cao nh­ng trong khi NhËt B¶n ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n mµ ViÖt Nam vÉn gi÷ ®­îc møc t¨ng tr­ëng qua c¸c n¨m còng lµ kÕt qu¶ rÊt ®¸ng khÝch lÖ. 2.1.3.2 C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu sang NhËt B¶n. NhËt B¶n cã nhu cÇu rÊt lín ®èi víi hµng thñ c«ng mü nghÖ. C¸c mÆt hµng ®­îc ph©n thµnh lo¹i cao cÊp lµ c¸c lo¹i nhËp tõ Mü vµ c¸c n­íc ch©u ¢u, lo¹i gi¸ rÎ ®­îc nhËp tõ c¸c n­íc ch©u ¸ nh­ Trung Quèc, §µi Loan vµ c¸c n­íc ASEAN. MÆt hµng NhËt B¶n nhËp khÈu tõ ViÖt Nam nhiÒu vµ th­êng xuyªn nhÊt lµ ®å mü nghÖ vµ gèm sø, ngoµi ra kh¸ch hµng NhËt B¶n còng rÊt ­a chuéng c¸c mÆt hµng ®­îc lµm tõ cãi. B¶ng 5 C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu sang NhËt B¶n §¬n vÞ: triệu USD MÆt hµng 2001 2002 2003 2004 Gç mü nghÖ 15 20,7 21 18 Gèm sø 4 4.5 5 5 M©y tre ®an 3 2,5 4 4,3 Thªu ren 15 10 17,5 20 Th¶m c¸c lo¹i 2 3 1 3 S¶n phÈm ®­îc lµm tõ gç ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mÆt hµng cã lîi thÕ nhÊt cña ViÖt Nam trong xuÊt khÈu sang NhËt B¶n. Ng­êi NhËt B¶n cã nhu cÇu sö dông gç rÊt lín. §©y lµ lo¹i s¶n phÈm kh«ng ph¶i qua kiÓm dÞch vµ kiÓm tra vÖ sinh, c¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng còng kh«ng kh¾t khe nh­ Ch©u ¢u vµ Mü. Trong n¨m 2001, ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu 15 triÖu USD gç mü nghÖ, c¸c mÆt hµng gç ®­îc kh¾c tr¹m kh¶m dïng trang trÝ trong nhµ, sö dông trong bÕp...®­îc ®¸nh gi¸ rÊt gÇn gòi víi thÞ hiÕu ng­êi NhËt B¶n, chÝnh v× vËy mµ sang n¨m 2002, kim ng¹ch ®· lªn tíi 20.7 triÖu USD, chiÕm 40% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu gç c¶ n­íc ( 52 triÖu USD ), xuÊt khÈu gç mü nghÖ ®Òu t¨ng qua c¸c n¨m, møc t¨ng tr­ëng lµ 21.28%. Tuy vËy, gç mü nghÖ ViÖt Nam còng chØ chiÕm thÞ phÇn nhá trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n lµ 7.3%,trong khi ®ã, c¸c quèc gia Ch©u ¸ xuÊt khÈu gç sang NhËt B¶n nh­ Trung Quèc chiÕm 28.7%, Th¸i Lan 20.3%, Malaysia 13.8%, Indonesia 11.8%. V× vËy, ngµnh cÇn cã c¸c biÖn ph¸p thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ x©m nhËp ®Ó më réng thÞ tr­êng NhËt B¶n h¬n n÷a. Bªn c¹nh c¸c s¶n phÈm gç mü nghÖ c¸c thÞ tr­êng néi thÊt vµ s¶n phÈm b»ng m©y tre còng ®­îc ng­êi NhËt B¶n ­a dïng, chñ yÕu lµ ®Üa, chËu, ghÕ… víi c«ng nghÖ sö lý nguyªn liÖu lµm cho mµu s¾c ®Ñp, bãng, kh«ng mèc mät, cïng víi sù t¨ng c­êng phèi hîp c¸c nhiªn liÖu kh¸c nh­ kim lo¹i mµu ®Ó t¨ng ®­îc vÎ ®Ñp vµ tÝnh hiÖn ®¹i cña s¶n phÈm, s¶n phÈm tõ m©y tre ®­îc kh¸ch hµng NhËt B¶n ­a dïng. Tuy vËy, s¶n phÈm nµy ®· gÆp ph¶i sù khã kh¨n lín trong viÖc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm tõ Trung Quèc, Th¸i Lan, Indonesia víi c«ng nghÖ vµ kü thuËt cao, sù ®a d¹ng…ChÝnh v× vËy kim ng¹ch xuÊt khÈu sang NhËt B¶n míi chØ ®¹t 3 triÖu USD vµo n¨m 2001, kim ng¹ch t¨ng gi¶m kh«ng æn ®Þnh, n¨m 2002 xuÊt khÈu ®­îc 2.5 triÖu USD vµ sang n¨m 2003 lµ 1.4 triÖu USD. Tuy nhiªn trong n¨m 2004 võa qua ngµnh thñ c«ng mü nghÖ ®· ®­a ra nhiÒu mÆt hµng víi kiÓu d¸ng vµ mÉu m· ®Æc biÖt nh­ giá x¸ch tay h×nh qu¶ bÝ, bµn ghÕ …thu hót sù quan t©m cña c¸c nhµ nhËp khÈu NhËt B¶n cïng víi sù hç trî cña nhµ n­íc trªn nhiÒu mÆt lµm kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng lªn 4.5 triÖu USD. Bªn c¹nh mÆt hµng gç vµ m©y tre ®an gèm sø còng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mÆt hµng cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu sang NhËt B¶n. NhËp khÈu ®å gèm sø vµo NhËt B¶n trong n¨m 2004 t¨ng m¹nh so víi n¨m 2003 c¶ vÒ sè l­îng vµ kim ng¹ch nhËp khÈu, ®å sø lµ 16.484 tÊn, gèm lµ 45.800 tÊn nh­ng nhËp chñ yÕu tõ Trung Quèc, so víi n¨m 2000, n¨m 2004 nhËp khÈu ®å gèm t¨ng 160% tÝnh theo l­îng vµ 150% tÝnh theo kim ng¹ch, nhËp khÈu ®å gèm sø tõ Ch©u ¸ t¨ng nhanh do møc gi¸ rÎ vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®­îc chuyÓn giao tõ NhËt B¶n sang cho phÐp c¸c nhµ s¶n xuÊt Ch©u ¸ cung cÊp s¶n phÈm gÇn gòi h¬n víi ng­êi NhËt B¶n. §©y lµ vÊn ®Ò mµ ngµnh thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam cÇn l­u ý khi ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy hµng thñ c«ng mü nghÖ vµo NhËt B¶n.. Tuy nhiªn thÞ phÇn cña ViÖt Nam cßn kh¸ khiªm tèn, míi chØ ®¹t 5 triệu USD/ n¨m mÆc dï thuÕ nhËp khÈu rÊt thÊp. §©y lµ mÆt hµng cã nhiÒu triÓn väng nÕu nhµ s¶n xuÊt chó ý ®Õn kh©u t¹o h×nh vµ ®Æc ®iÓm hÖ thèng ph©n phèi cña thÞ tr­êng NhËt B¶n. * XuÊt khÈu t¹i chç Sau nh÷ng thiªn tai vµ bÖnh tËt x¶y ra trong khu vùc Ch©u ¸, ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ®iÓm ®Õn an toµn ®èi víi kh¸ch du lÞch. HiÖn nay kh¸ch du lÞch NhËt B¶n vµo ViÖt Nam ngay mét nhiÒu. HiÖn c¸c cöa hµng b¸n ®å thñ c«ng mü nghÖ ®ãn tiÕp rÊt nhiÒu kh¸ch NhËt B¶n,chñ yÕu lµ tÇng líp thanh niªn, hä ­a chuéng nh÷ng mÆt hµng míi mÎ mang d¸ng vÎ truyÒn thèng nh­ng ®éc ®¸o cña ViÖt Nam. Mua s¾m lµ môc ®Ých thø 2 cña ng­êi NhËt B¶n khi hä ®Õn ViÖt Nam , trªn c¶ môc ®Ých tham quan vµ chØ ®øng sau môc ®Ých th­ëng thøc Èm thùc. Trong th¸ng 4/ 2005 võa qua, Tæng côc tr­ëng tæng côc du lÞch ViÖt Nam vµ Bé Tr­ëng Giao Th«ng vµ L·nh thæ NhËt B¶n Kazuo Kitagawa ®· ký v¨n b¶n tho¶ thuËn vÒ hîp t¸c ph¸t triÓn du lÞch gi÷a 2 n­íc, theo ®ã hai n­íc sÏ th¶o luËn kÕ ho¹ch hîp t¸c cô thÓ trong lÜnh vùc du lÞch nh­ chÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n­íc, hîp t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý, h­íng dÉn viªn du lÞch. Trong n¨m 2004 võa qua, kh¸ch du lÞch NhËt B¶n ra n­íc ngoµi lµ 16 triÖu l­ît ng­êi,trong ®ã kh¸ch vµo ViÖt Nam lµ 700 ngh×n l­ît ng­êi. Nh­ vËy, nÕu mçi kh¸ch du lÞch s¾m cho m×nh mét s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ th× kim ng¹ch xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam sÏ t¨ng lªn ®¸ng kÓ. ViÖt Nam cÇn cã nhiÒu chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr­êng du lÞch, ®Ó tõ ®ã cã thÓ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ. 2.1.3.3 §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ sang thÞ tr­êng NhËt B¶n ¨ThuËn lîi Trong bèi c¶nh chung khã kh¨n nh­ vËy, ®ång thêi víi thÞ tr­êng kh¾t khe,khã tÝnh nh­ NhËt B¶n th× kÕt qu¶ trªn lµ ®iÒu ®¸ng khÝch lÖ, sá dÜ cã ®­îc thµnh tùu trªn lµ do ViÖt Nam ®ang cã ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc thuËn lîi cho xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ : * Lîi thÕ vÒ nguån nh©n lùc: nguån nh©n lùc cho ngµnh thñ c«ng mü nghÖ bao gåm nh÷ng nghÖ nh©n, nh÷ng ng­êi thî thñ c«ng, chñ c¬ s¬ s¶n xuÊt kinh doanh. Nh÷ng nghÖ nh©n cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc truyÒn nghÒ, d¹y nghÒ, ®ßng thêi lµ nh÷ng ng­êi s¸ng t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm ®éc ®¸o mang tÝnh truyÒn thèng, hiªn nay ë c¸c lµng nghÒ ViÖt Nam , vÉn cßn cã rÊt nhiÒu nghÖ nh©n cã t©m huyÕt víi nghÒ, muèn gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn nghÒ. Bªn c¹nh ®ã cßn cã mét l­c l­îng lao ®äng dåi dµo,c¬ cÊu lao ®éng trÎ, cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Do ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña nghÒ nµy lµ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu , n¬i s¶n xuÊt còng chÝnh lµ n¬i ë cña ng­êi lao ®éng nªn b¶n th©n nã cã kh¶ n¨ng thu hót nhiÒu lo¹i lao ®éng, tõ lao ®éng thêi vô n«ng nhµn ®Õn lao ®éng trªn hay d­íi ®é tuæi , trÎ em, tham gia d­íi h×nh thøc häc viÖc hay gióp viÖc. Lùc l­îng lao ®éng nay chiÕm tû lÖ lín trong tæng sè lao ®éng lµm nghÒ * TÝnh phong phó cña s¶n phÈm thÓ hiÖn trªn 2 khÝa c¹nh: -V¨n ho¸: S¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ mang ®Ëm b¶n s¾c v¨n ho¸ ViÖt Nam . Tõ nh÷ng con rång tr¹m træ ë c¸c ®×nh chïa hoa v¨n trªn c¸c trèng ®ång, mµu men, ho¹ tiÕt trªn c¸c ®å gèm sø, tÊt c¶ ®Òu mang vãc d¸ng d©n téc, quª h­¬ng vµ chøa ®ùng trongnã nh÷ng ¶nh h­ëng v¨n ho¸ tinh thÇn quan niÖm nh©n v¨n, tÝn ng­ìng t«n gi¸o cña d©n téc. ViÖt Nam ngh×n n¨m v¨n hiÕn vµ tÇng líp nghÖ nh©n tay nghÒ cao ®· s¸ng t¹o nh÷ng s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ tuyÖt vêi mµ NhËt B¶n kh«ng thÓ s¶n xuÊt, ®©y chÝnh lµ chiÕc cÇu nèi giao l­u v¨n ho¸ gi÷a 2 n­íc. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng nÐt riªng vÒ phong tôc cña mçi ®Þa ph­¬ng, c¸ ®Þa danh ®­îc thÓ hiªn trªn s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ®Òu lµm t¨ng gi¸ trÞ cho s¶n phÈm, g©y cho kh¸ch hµng mét sù thÝch thó, nh­ mét sù kh¸m ph¸ khi thÊy s¶n phÈm. - Nguyªn liÖu: Mçi n¨m, Nhµ n­íc ta ®Òu ®­a nh÷ng s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ míi ®­îc xuÊt khÈu lÇn ®Çu vµo danh s¸ch khen th­ëng. Sù phong phó cña nguyªn liÖu sö dông ®· t¹o nªn c¸c s¶n phÈm ®éc ®¸o. Tõ m©y, tre, song, nøa ng­êi ta cã thÓ dïng c¶ r¬m ph¬i kh«, g¸o dõa, x¬ dõa, d©y chuèi, cãi ®ay th©m chÝ c¶ vá trøng t¹o nªn c¸c s¶n phÈm ®éc ®¸o nh­ r­¬ng ®ùng ®å h×nh qu¶ bÝ ng« víi mµu s¾c bÝ xanh vµ bÝ chÝn, dÐp thay v× ®an cãi ®· qu¸ cò giê ®an b»ng d©y chuèi vµ lôc b×nh víi mµu vµng ngµ cña bÑ chuèi, mµu mèc tù nhiªn cña th©n chuèi, hay míi ®©y doanh nghiÖp S.V.C t¹i Yªn Hoµ ®· chÕ t¸c thµnh c«ng chiÕc b×nh l¬n nhÊt ViÖt Nam ®­îc lµm b¨ng g¸o dõa mang tªn HuyÒn Sö §êi Hïng víi 5000 chi tiÕt hoa v¨n, phï ®iªu trang trÝ thÓ hiÖn mét c¸ch sèng ®éng nh÷ng sù tÝch, h×nh t­îng nh­: L¹c Long Qu©n- ¢u c¬, Tiªn Dung- Chö §ång Tö, trèng ®ång §«ng S¬n, nhµ rång, cång chiªng…cho thÊy kh¶ n¨ng sang t¹o mÉu m· cña nghÖ nh©n ViÖt Nam t¹o nªn sù ®éc ®¸o ®Ó qu¶ng b¸ víi thÕ giíi vÒ hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam . * C¸c chÝnh s¸ch vÜ m« cña nhµ n­íc: - ChÝnh s¸ch biÖn ph¸p khuyÕn khÝch, ­u ®·i ®­îc quy ®Þnh trong nghÞ ®Þnh 51/1999N§-CP : c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng ®­îc ­u tiªn ph¸t triÓn vµ ®­îc h­ëng ­u ®·i gåm cã : kh¶m trai, s¬n mµi, kh¾c ®¸, m©y tre, dÖt th¶m, lôc t¬ t»m, gèm sø, thªu ren thñ c«ng, ®óc vµ gß ®ång; ­u ®·i ®Çu t­ ®­îc h­ëng khi ®Çu t­ vµo 10 ngµnh nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng : miÔn gi¶m tiÕn sö dông ®Êt, tiÒn thuÕ ®Êt,miÔn thuÕ nhËp khÈu víi m¸y mãc thiÕt bÞ mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc hoÆc ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÊu chÊt l­îng . - ChÝnh s¸ch ®µo t¹o thî thñ c«ng truyÒn thèng. - Ch­¬ng tr×nh cung cÊp n­íc s¹ch vµ vÖ sinh m«i tr­êng n«ng th«n. - Ch­¬ng tr×nh khuyÕn n«ng vÒ ngµnh nghÒ n«ng th«n. - Hç trî s¶n xuÊt , ph¸t triÓn ngµnh nghÒ cho ®èi t­îng ®ãi nghÌo. Bªn c¹nh ®ã Nhµ n­íc ®ang söa ®æi bæ sung nhiÒu quy chÕ chÝnh s¸ch kh¸c nh­ c¸c chÝnh s¸ch vÒ thÞ tr­êng, v«n ®Çu t­ tÝn dông, chÝnh s¸ch ®èi víi nghÖ nh©n, chÝnh s¸ch ®èi víi ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá trong ngµnh nghÒ truyªn thèng… * C¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Nhµ n­íc ®· cã nhiÒu ho¹t ®éng hç trî c¸c doanh nghiÖp trong vÊn ®Ò tiÕp c¹n thÞ tr­êng NhËt B¶n : më c¸c showroom hµng thñ c«ng mü nghÖ t¹i nhiÒu thµnh phè cña NhËt B¶n , hç trî kinh phÝ cho c¸c doanh nghiÖp khi tham gia c¸c héi chî quèc tÕ t¹i n­íc ngoµi, tæ chøc c¸c héi chî riªng vÒ hµng thñ c«ng mü nghÖ t¹i ViÖt Nam , ®on tiÕp c¸c ®oµn kh¸ch du lÞch NhËt B¶n vµ tæ chøc c¸c buæi giao l­u nh»m t¹o c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tim kiªm ®èi t¸c… §iÓn h×nh trong n¨m nay tõ ngµy 23-36/6/2005, Th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i NhËt B¶n sÏ phèi hîp víi v¨n phßng II bé th­¬ng m¹i tæ chøc ®­a ®oµn doanh nghiÖp NhËt B¶n vÒ TP.HCM ®Ó t×m kiÕm ®èi t¸c ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam ¨Khã kh¨n vµ h¹n chÕ - Theo côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i( Bé Th­¬ng m¹i), kh¸ch hµng NhËt B¶n ®¸nh gi¸ hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam yÕu nhÊt lµ kh©u thiÕt kÕ. C¸c c«ng ty xuÊt khÈu cña ViÖt Nam Ýt quan t©m ®Õn c¶i tiÕn chÊt l­îng s¶n phÈm , chØ c¹nh tranh víi nhau b»ng c¸ch h¹ gi¸. Do ®ã, mÉu m· cña c¸c c«ng ty gÇn nh­ gièng nhau vµ chÊt l­îng ngµy cµng gi¶m sót. Trong khi muèn b¸n ®­îc nhiÒu hµng th× tû lÖ chÕ t¸c thñ c«ng vµ mÉu m· ph¶i chiÕm phÇn nhiÒu. Kh«ng nh÷ng thÕ,qua nh©n xÐt cña JETRO (C¬ quan xóc tiªn th­¬ng m¹i cña NhËt B¶n ) ng­êi NhËt cho r»ng hµng ViÖt Nam chØ ë møc trung b×nh trë xuèng, kh«ng cã mÉu m· riªng, chØ lµm theo ®¬n ®Æt hµng lµ chÝnh. - Kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng cña ViÖt Nam cßn yÕu. Chóng ta quen víi ph­¬ng ch©m s¶n xuÊt nhanh- nhiÒu- tèt- rÎ, nh­ng lµm thÕ nµo b¸n ®­îc hµng nhanh vµ b ¸n ®­îc nhiÒu hµng th× ®ã lµ vÊn ®Ò míi mÎ. HÖ thèng thÞ tr­êng thiÕu æn ®Þnh, nhiÒu ng­êi ch­a biÕt b¸n s¶n phÈm cho ai, hµng ho¸ bÞ tån ®äng, lu©n chuyÓn chËm. ë c¸c vïng n«ng th«n, nh©n lùc tuy nhiªu nh­ng tr×nh ®é v¨n ho¸ l¹i ch­a cao,ch­a cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn ®Ó cã thÓ n¨m b¾t ®­îc xu thÕ cña s¶n phÈm míi, kh«ng hiÓu biÕt thÞ hiÕu ng­ê tiªu dïng. - Bªn c¹nh ®ã lµ t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp tranh mua tranh b¸n theo kiÓu “®­îc c¸ bá t«m” khi hµng ®ang cã gi¸. KiÓu c¹nh tranh thiÕu lµnh m¹nh lµm xÊu h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp ViÖt Nam trong n¨t ®èi t¸c n­íc ngoµi, tù m×nh l¸m suy yÕu søc c¹nh tranh tr­íc c¸c ®èi thñ cña n­íc ngoµi. Doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a g¾n kÕt thµnh mét mèi m·nh mÏ trong quan hÖ víi c¸ ®èi t¸c n­íc ngoµi, mäi quan hÖ ®Òu míi ë møc riªng rÏ, m¹nh ai nÊy ®­îc . §· vËy cßn xuÊt hiÖn nh÷ng hµng nh¸i kÐm phÈm chÊt lµm ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn vµ lîi Ých cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng. - C¸c c¬ sá s¶n xuÊt n­íc ta ®Òu gÆp khã kh¨n vÒ mÆt b¨ng s¶n xuÊt , b·i tËp kÕt nguyªn liÖu, c¸c cöa hµng giao b¸n s¶n phÈm ,hÖ thèng c«ng cô cßn qu¸ l¹c hËu, tÝnh chuyªn nghiÖp trong cung øng s¶n xuÊt cßn thÊp…chÝnh v× vËy nhiÒu khi ta kh«ng thÓ nh©n nh÷ng ®¬n hµng qu¸ lín mµ bªn ®èi t¸c yªu cÇu. - H¹n chÕ vÒ mÆt thÓ chÕ: bªn phÝa NhËt B¶n tuy møc thuÕ ®­îc xem lµ thÊp nhÊt thÕ giíi song hµng ho¸ nhËp khÈu vµo NhËt B¶n ph¶i ®¸p øng mét ph¹m vi réng lín vµ phøc t¹p vÒ tiªu chuÈn, thñ tôc x¸c nhËn vµ c¸c hµng rµo kü thuËt kh«ng chÝnh thøc nh­ quy ®Þnh vÒ vÖ sinh vµ y tÕ lµm cho quy tr×nh nhËp khÈu bÞ kÐo dµi vµ gÆp nhiÒu khã kh¨n.. 2.2 Thùc tr¹ng vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu TCMN cña c«ng ty ARTEXPORT. 2.2.1 Tæng quan vÒ c«ng ty Tæng c«ng ty xuÊt nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ, tªn giao dÞch ®èi ngo¹i ARTEXPORT ®ù¬c thµnh lËp theo quýªt ®Þnh sè 617/BNgT-TCCB ngµy 23/12/1964 cña Bé Ngo¹i Th­¬ng.Sau khi s¸t nhËp 2 Bé Ngo¹i Th­¬ng vµ Bé Néi th­¬ng thµnh lËp Bé th­¬ng m¹i vµDu lÞch nay ®æi thµnh Bé th­¬ng m¹i, c«ng ty ®­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè334/TM-TCCB ngµy31/3/1993 cña bé Th­¬ng m¹i Lµ mét doanh nghiÖp nhµ n­íc ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, cã quyÒn vµ nghÜa vô d©n sù theo luËt ®Þnh, cã con dÊu riªng, cã tµi s¶n vµ c¸c quü tËp trung, ®­îc më tµi kho¶n trong vµ ngoµi n­íc, ®ù¬c tæ chøc vµ ho¹t ®éng theo ®iÒu lÖ cña Tæng c«ng ty nªn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh c«ng ty ph¶i ®¶m b¶o kh«ng lµm tr¸i víi ph¸p luËt, thùc hiªn mäi chÕ ®é kinh doanh theo luËt th­¬ng m¹i ViÖt Nam, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµnh vi kinh doanh vµ nguån vèn nhµ n­íc cÊp. 2.2.1.1 MÆt hµng kinh doanh cña c«ng ty. HiÖn nay,c«ng ty kinh doanh chñ yÕu c¸c mÆt hµng sau: Hµng s¬n mµi mü nghÖ nh­ tranh s¬n mµi, hép ®ùng trang søc, c¸c vËt trang trÝ… Hµng gç mü nghÖ ®­îc tr¹m kh¶m, kÕt hoa v¨n… Hµng cãi, m©y, dõa, dÐp,th¶m víi chÊt liÖu ®a d¹ng. Hµng gèm sø Hµng thªu ren 2.2.1.2 T×nh h×nh sö dông c¸c c«ng cô c¹nh tranh cña c«ng ty . * Gi¸ thµnh Khi ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh vÒ gi¸, c«ng ty thùc hiÖn nghiªn cøu c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ®Þnh gi¸ xuÊt khÈu cña m×nh bao gåm c¸c yÕu tè chi phÝ, kh¸ch hµng, c¹nh tr¹nh, ph©n phèi vµ môc tiªu cña doanh nghiÖp. Th«ng th­êng gi¸ s¶n phÈm cña c«ng ty ®­îc tÝnh b»ng tæng tÊt c¶ c¸c chi phÝ: s¶n xuÊt , thu gom, dÞch vô, kinh doanh vµ céng víi phÇn l·i dù tÝnh mµ c«ng ty muèn ®¹t ®­îc. Tuú tõng mÆt hµng mµ møc l·i nµylµ kh¸c nhau, th«ng th­êng kho¶ng 15-20% gi¸ trÞ mÆt hµng. Tuy nhiªn, c«ng ty cßn sö dông chÝnh s¸ch gi¸ linh ho¹t, møc gi¸ quyÕt ®Þnh cho mÆt hµng xuÊt khÈu cña c«ng ty cßn phô thuéc vµo sù tho¶ thuËn gi÷a nhµ nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu. NÕu khi nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ kh¸ch hµng mµ c«ng ty thÊy hä cã thÓ tr¶ gi¸ cao th× c«ng ty ®Æt gi¸ cao h¬n dù kiÕn vµ nÕu nh­ viÖc ®Þnh gi¸ thÊp h¬n cã thÓ t¹o ®­îc mét ®èi t¸c lµm ¨n l©u da× hay so sù khã kh¨n trong kinh doanh cña b¹n hµng l©u n¨m mµ c«ng ty sÏ chÊp nhËn møc gi¸ ®ã. Vµ khi cã sù canh tranh gay g¾t vÒ gi¸ trªn thÞ tr­êng c«ng ty còng sÏ thay ®æi møc gi¸ phï hîp ®Ó gi÷ b¹n hµng. Víi mét sè s¶n phÈm mang ®Ëm nÐt v¨n ho¸ d©n téc ViÖt Nam cã ®é tinh x¶o vµ ®ßi hái cÊc nghÖ nh©n cã tay nghÒ cao nh­ tranh thªu, tranh s¬n mµi, hµng tr¹m kh¶m th× gi¸ c¶ kh«ng ph¶i lµ v©n ®Ò quyÕt ®Þnh, c«ng ty cã thÎ ®­a ra møc gi¸ cao h¬n ®Ó t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm. * ChÊt l­îng s¶n phÈm ChÊt l­îng s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau. ChÊt l­îng s¶n phÈm lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp. Nãi c¸ch kh¸c th× viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng lu«n g¾n liÒn víi viÖc giµnh ch÷ tÝn hay hµng ho¸ ph¶i cã chÊt l­îng. NÕu nh­ tr­íc ®©y,gi¸ c¶ ®­îc coi lµ c«ng cô c¹nh tranh hµng ®Çu th× ngµy nay nã nh­êng chç cho chÊt l­îng s¶n phÈm .C«ng ty th­êng xuyªn cö ng­êi xuèng ®Ó gi¸m s¸t ®«n ®èc nhÊt lµ kiÓm so¸t chÆt chÏ c¸c nguyªn liÖu ®Çu vµo. ChÊt l­îng cña hµng thñ c«ng mü nghÖ thÓ hiÖn ë ®é ch¾c, bÒn, ®é tinh vi, tÝnh mü thuËt…nh÷ng s¶n phÈm nµy dï cã s¬ xuÊt nhá hoÆc chÊt l­îng kh«ng ®ång ®Òu sÏ bÞ lo¹i bá ®Ó tr¸nh tr­êng hîp kh¸ch hµng tõ chèi ho¨c ph¶i b¸n rÎ, tr¸nh tæn thÊt lµm gi¶m uy tÝn cña c«ng ty. Bªn c¹nh ®ã, t©m lý ng­êi tiªu dïng lu«n ®ßi hái c¶i tiÕn kh«ng ngõng ®èi víi s¶n phÈm , mang l¹i sù tho¶ m·n nhu cÇu c¶ vÒ chÊt l­îng vµ tÝnh thÈm mü khi sö dông s¶n phÈm . §Ó ®¸p øng nhu cÇu chÝnh ®¸ng ®ã cña kh¸ch hµng c«ng ty ARTEXPORT ®· kh«ng ngõng s¸ng t¹o nh÷ng mÉu s¶n phÈm míi l¹ ®éc ®¸o, võa ®¸p øng chÊt l­îng võa ®¶m b¶o tÝnh thÈm mü cña mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ mµ c«ng ty cung øng cho thÞ tr­êng. §èi víi hµng thªu ren, mét mÆt hµng xuÊt khÈu gÇn nh­ chñ lùc cña c«ng ty, muèn ®¹t ®­îc chÊt l­îng cao ph¶i ®óng mÉu m·, ®¶m b¶o kü thuËt, tõ kh©u ®Çu ®Õn kh©u cuèi: - §óng mÉu m·, mµu s¾c theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng - KÝch th­íc chÝnh x¸c(dung sai cho phÐp 0,5-1 cm lµ tèi ®a) - MÆt v¶i ph¶i lú vµ ®Ñp. - §­êng mÐp th¼ng, kh«ng v¨n vÑo. - C¸c ®­ßng rua ph¶i ®Ñp, chÆt, vµ lµm ®Õn ®­êng rua cuèi cïng. - C¸c rua phai ®­îc c¾t cã ®é dµi b»ng nhau vµ v¶i tr¶i kü cho ph¼ng,kh«ng ®­îc qu¨n, c¸c ®­êng thªu ph¶i nuét, mÒm, tinh x¶o - S¶n phÈm thªu ®¶m b¶o yªu cÇu vÖ sinh c«ng nghiÖp, kh«ng cã vÕt bÈn, ®­îc gÊp theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. GÇn ®©y, c«ng ty ®· chó ý ®µu t­ trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm thÝch øng víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, nhu cÇu kh¸ch hµng. §èi víi s¶n phÈm gèm sø, ®Êt nung hiÖn nay ®· ®­a vµo sö dông lß nung ®iÖn, lß nung b»ng Gas ®¶m b¶o nhiÖt ®é nung ®Òu,t¹o cho s¶n phÈm vÎ ®Ñp vÒ h oa v¨n, ®­êng nÐt, cã ®é bãng, bÒn ch¾c. §èi víi s¶n phÈm m©y tre cãi cã nguån gèc tõ thùc vËt ®Ó xö lý vÊn ®Ò vi sinh, chèng mèi mät, chèng Èm th× nguyªn vËt liÖu tr­íc khi ®ãng gãi ®­îc thùc hiÖn b»ng lß sÊy vi sinh nh»m lµm cho s¶n phÈm ®­îc kh« ®Òu. Ngoµi ra vÊn ®Ò kho b¶o qu¶n vµ ®iÒu kiÖn cña kho còng ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm. §èi víi tõng tÝnh chÊt cña mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ mµ cã c¸ch xÕp ®Æt còng nh­ ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n kh¸c nhau ®Ó tr¸nh nh÷ng tæn thÊt kh«ng ®¸ng cã. §Æc biÖt lµ hµng thñ c«ng mü nghÖ vèn lµ mÆt hµng ®ßi hái yªu cÇu b¶o qu¶n kh¸ cao vµ rÊt cÈn thËn. * MÉu m· vµ ®Ò tµi s¶n phÈm. HiÖn nay s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cña c«ng ty ®­îc xuÊt khÈu theo 2 c¸ch - C«ng ty thùc hiÖn s¶n xuÊt, thu gom hµng ho¸ theo mÉu, chÊt l­îng mµ kh¸ch hµng ®­a ra - Kh¸ch hµng ®Æt hµng theo mÉu mµ c«ng ty ®­a ra vµ còng cã thÓ thay ®æi mét sè chi tiÕt hoa v¨n, mµu s¾c, vËt liÖu. Nh÷ng ®Ò tµi cò nh­ con ng­êi, cuéc sèng, chim mu«ng…cña c«ng ty ®a sè ®· cò kh«ng cßn phï hîp víi thÞ hiÕu hiÖn nay. H¬n thÕ n÷a, mÉu m· ®Ò tµi cña s¶n phÈm yªu cÇu ph¶i th­êng xuyªn thay ®æi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ng­êi tiªu dïng. §iÒu nµy lµ do ®Æc ®iÓm v¨n ho¸, phong c¸ch, lèi sèng kh¸c nhau nªn cã nhu cÇu kh¸c nhau. §«i khi tÝnh nghÖ thuËt cña s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cßn ®­îc ®¸nh gi¸ cao h¬n tÝnh tiÖn dông. TÝnh nghÖ thuËt thÓ hiÖn ë c¸c ®­êng nÐt hoa v¨n hµi hoµ, mÒm nuét…Bëi lÏ ng­êi ta kh«ng chØ sö dông nã mµ cßn muèn th­ëng thøc gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña s¶n phÈm, muèn dïng nã ®Ó trang trÝ cho ng«i nhµ hay n¬i lµm viÖc cña m×nh…Hä cÇn nh÷ng s¶n phÈm lµm b»ng tay tinh tÕ, tinh x¶o, thanh tó h¬n lµ nh÷ng s¶n phÈm ®· ®­îc c«ng nghiÖp ho¸. ChÝnh v× vËy, ng­êi thî lµm ra nh÷ng s¶n phÈm nµy rÊt cÇn ph¶i häc hái, rÌn luyÖn tay nghÒ, cã sù hiÓu biÕt vÒ héi häa, cã vèn kiÕn thøc vÒ cuéc sèng vµ cã nÐt thÈm mü. Tuy vËy, hiÖn nay vÊn ®Ò nµy ch­a ®­îc c«ng ty chó träng nhiÒu. NhiÒu ®¬n ®Æt hµng, mÉu m· s¶n phÈm do bªn kia cung cÊp ®· t¹o nªn sù bÞ ®éng trong viÖc cung øng, s¶n xuÊt hµng ho¸, kh«ng khai th¸c hÕt nhu cÇu tiªu dïng c¶u kh¸ch hµng. * Qu¶ng c¸o, xóc tiÕn b¸n. - Qu¶ng c¸o: C«ng ty thùc hiÖn qu¶ng c¸o c¸c s¶n phÈm cña m×nh qua b¸o trong n­íc vµ trªn m¹ng, ch­a thùc hiÖn ho¹t ®éng qu¶ng c¸o trªn b¸o, t¹p chÝ, hay truyÒn h×nh ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi. HiÖn c«ng ty ®· x©y dùng trang Web cña m×nh trªn m¹ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng ty qu¶ng c¸o s¶n phÈm trªn toµn thÕ giíi. Tuy nhiªn ho¹t ®éng cña trang Web ch­a mang l¹i hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng xóc tiÕn. Hai ®Õn 3 n¨m mét lÇn c«ng ty ®­a ra quyÓn Catalogue cho c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cña m×nh víi h×nh ¶nh mÉu m· ®Ñp ®Ó göi tíi kh¸ch hµng. - Xóc tiÕn b¸n hµng: hµng n¨m c«ng ty cö ®oµn ®i tham gia héi chî triÓn l·m trong vµ ngoµi n­íc, n¨m 2003 c«ng ty ®· cö 7 ®oµn ®i tham gia héi chî vµ n¨m 2005 dù kiÕn sÏ lµ 9-11 ®oµn. C«ng ty th­êng tham gia héi chî ë c¸c n­íc NhËt, §øc, Hång k«ng, Ph¸p,ý… - Qaun hÖ c«ng chóng: Do lµ doanh nghiÖp lín trùc thuéc Bé th­¬ng m¹i, c«ng ty cã lîi thÕ ®Ó khuyÕch tr­¬ng b»ng h×nh thøc nµy nhê vµo c¸c mèi quan hÖ víi c¸c ®¹i sø qu¸n, th­¬ng vô, thamgia c¸c cuéc tham viÕng cña chÝnh ¬hñ n­íc ta ë n­íc ngoµi ®Ó tï ®ã t×m kiÕm ®èi t¸c. * HÖ thèng kªnh ph©n phèi . ChÝnh s¸ch ph©n phèi ®ãng vai trß rÊt quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Mét chÝnh s¸ch ph©n phèi hîp lý sÏ lµm cho qu¸ tr×nh kinh doanh trë nªn an toµn, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng liªn kÕt trong kinh doanh, lµm cho qu¸ tr×nh l­u th«ng nhanh vµ hiÖu qu¶. V× vËy víi chÝnh s¸ch l­u th«ng hîp lý c«ng ty sÏ nhanh chãng chiÕm lÜnh vµ më réng thÞ tr­êng. HiÖn t¹i hÖ thèng kªnh ph©n phèi cña c«ng ty cã d¹ng nh­ sau : C¸c c¬ së s¶n xuÊt C«ng ty Nhµ b¸n bu«n Ng­êi tiªu dïng Nhµ nhËp khÈu Nhµ b¸n lÎ HiÖn nay c«ng ty chñ yÕu th­êng b¸n hµng cho c¸c c«ng ty trung gian n­íc ngoµi hoÆc ®¹i lý liªn doanh. ChiÕn l­îc chÝnh lóc nµy cña c«ng ty lµ t¹o ®­îc chç ®øng thËt v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cho mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ. 2.2.2 T×nh h×nh xuÊt khÈu cña c«ng ty sang NhËt B¶n trong mét sã n¨m võa qua. Trong nh÷ng n¨m qua, c«ng ty xuÊt nhËp khÈu thñ c«ng mü nghÖ ARTEXPORT ®· v­ît qua t×nh h×nh kinh doanh trong n­íc vµ quèc tÕ ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. C«ng ty ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh lµ mét trong 10 doanh nghiÖp hµng ®Çu cña Bé Th­¬ng M¹i, lµ mét doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ lín cña c¶ n­íc vµ cã uy tÝn víi c¸c ®èi t¸c, kh¸ch hµng cña m×nh. §¹t ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ ®ã lµ do c«ng ty ®· ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng , s¸ng t¹o trong kinh doanh , chñ ®éng khai th¸c thÞ tr­êng , më réng c¸c mèi quan hÖ, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng kÕt qu¶ c«ng ty ®· ®¹t ®­îc trªn thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ NhËt B¶n . 2.2.2.1 Kim ng¹ch xuÊt khÈu. B¶ng 4 Mét sè thÞ trêng chñ yÕu cña c«ng ty ARTEXPORT §¬n vÞ: USD ThÞ trêng 2001 2002 2003 2004 Nga- SNG 178.156 207.537 464.042 470.532 Ch©u ©u 5.515.763 3.690.326 3.868.644 4.004.319 NhËt B¶n 1.955.872 743.936 1.200.071 1.314.035 Ch©u ¸-TBD 2.728.916 1.245.399 516.648 1.746.528 C¸c níc kh¸c 537.721 628233 2.128.519 1.987.286 Tæng 10.448.556 6.533.991 8.175.925 9.540.700 Nguån; phßng xuÊt nhËp khÈu tæng hîp 9- c«ng ty ARTEXPORT Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy NhËt B¶n tuy kh«ng ph¶i lµ thÞ trêng chÝnh cña c«ng ty song kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c«ng ty vµo thÞ trêng nµy ®Òu t¨ng qua c¸c n¨m vµ ®¹t trªn 1 triệu USD. Kh«ng kÓ ®Õn nh÷ng thÞ tr­êng cã dung l­îng rÊt lín, bao gåm nhiÒu quèc gia nh­ EU vµ Ch©u ¸-TBD,kim