Đề tài Tìm hiểu, nghiên cứu về môi trường khu dự kiến khai thác đá vôi

CHÖÔNG MOÄT GIÔÙI THIEÄU TOÅNG QUAN VEÀ ÑEÀ TAØI 1.1 ÑAËT VAÁN ÑEÀ 1.2 MUÏC TIEÂU CUÛA ÑEÀ TAØI 1.3 PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI 1.4 NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI 1.5 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU CHÖÔNG MOÄT GIÔÙI THIEÄU TOÅNG QUAN VEÀ ÑEÀ TAØI 1.1 ÑAËT VAÁN ÑEÀ Vôùi coâng cuoäc ñoåi môùi cuûa ñaát nöôùc, neàn kinh teá ngaøy caøng phaùt trieån thì nhu caàu aên ôû cuûa con ngöôøi cuõng ñöôïc naâng cao hôn. Tuy nhieân treân thöïc teá thì hieän nay moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi ñang bò ñe doïa vôùi nhieàu thaûm hoïa nhö: moâi tröôøng khoâng khí oâ nhieãm, moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi ngaøy caøng keùm chaát löôïng (ñaát, nöôùc…). Ñeå ñaûm baûo phaùt trieån beàn vöõng song song vôùi vieäc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, yeâu caàu veà baûo veä moâi tröôøng ngaøy caøng trôû thaønh vaán ñeà quan taâm cuûa toaøn theá giôùi. Ví duï: xöû lyù, ngaên chaën, ñeà phoøng nhöõng söï coá vaø hieåm hoïa do moâi tröôøng gaây ra, thöïc hieän coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng trieät ñeå… Taây Ninh laø tænh ñang trong quaù trình phaùt trieån ñoâ thò hoaù, coâng nghieäp hoaù, trong ñoù ngaønh khai thaùc taøi nguyeân thieân nhieân ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc taïo ñaø phaùt trieån cuûa tænh. Ñaù voâi ñöôïc phaùt hieän vôùi tröõ löôïng lôùn taïi aáp Sroc Con Traên thuoäc xaõ Taân Hoaø, huyeän Taân Chaâu, tænh Taây Ninh seõ laø nguoàn cung caáp nhieân lieäu cho nhaø maùy xi maêng Taây Ninh cuõng laø moät phaùt hieän môùi. Beân caïnh hieäu quaû kinh teá to lôùn töø vieäc khai thaùc moû ñaù voâi mang laïi, khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi ít nhieàu cuõng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng sinh thaùi, ñaëc bieät khu vöïc khai thaùc laïi naèm ngay trong khu röøng phoøng hoä cuûa xaõ Taân Hoøa, huyeän Taân Chaâu, tænh Taây Ninh. Thöïc teá cho thaáy raèng röøng töï nhieân voán laø moät taøi saûn quyù baùu cuûa nöôùc ta, noù coù yù nghóa voâ cuøng to lôùn caû veà maët moâi tröôøng sinh thaùi, ña daïng sinh hoïc cuõng nhö veà khía caïnh khoa hoïc xaõ hoäi. Tuy nhieân trong nhöõng naêm gaàn ñaây do thieân tai xaûy ra lieân tieáp nhö: luõ queùt, saït lôû, xoùi moøn, haïn haùn… ñaõ gaây neân nhöõng haäu quaû naëng neà caû veà kinh teá xaõ hoäi laãn veà maët sinh thaùi, maø nguyeân nhaân tröïc tieáp laø do maát röøng töï nhieân ôû nhöõng vuøng xung yeáu. Röøng phoøng hoä noùi chung, röøng phoøng hoä moâi tröôøng noùi rieâng coù taùc duïng baûo veä ñaát ñai, choáng caùt bay, baûo veä ñeâ bieån, ñeâ soâng, choáng oâ nhieãm ôû thaønh phoá, khu coâng nghieäp… do chöùc naêng phoøng hoä moâi tröôøng cuûa röøng ngaøy caøng trôû neân quan troïng, ñeå ñaûm baûo cho moät moâi tröôøng beàn vöõng nhaèm phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, caùc hoaït ñoäng laâm nghieäp cuûa chuùng ta ñaëc bieät chuù troïng vaøo röøng phoøng hoä, röøng ñaëc duïng. Vì theá ñoà aùn seõ xoay quanh vieäc tìm hieåu, nghieân cöùu veà moâi tröôøng khu döï kieán khai thaùc ñaù voâi vaø ñeà ra nhöõng bieän phaùp baûo veä, giaûm thieåu aûnh höôûng cuûa vieäc khai thaùc moû ñaù voâi tôùi moâi tröôøng, ñaëc bieät laø khu röøng phoøng hoä 1.2 MUÏC TIEÂU CUÛA ÑEÀ TAØI Khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi seõ aûnh höôûng ít nhieàu ñeán moâi tröôøng vaø khu röøng phoøng hoä neân muïc tieâu cuûa ñeà taøi seõ taäp trung vaøo caùc khaû naêng aûnh höôûng cuûa vieäc khai thaùc ñaù voâi ñeán moâi tröôøng vaø khu röøng töø ñoù ñeà xuaát caùc bieän phaùp baûo veä moâi tröôøng vaø röøng trong suoát quaù trình thöïc hieän khai thaùc moû ñaù voâi. 1.3 PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI Do khu vöïc moû Sroc Con Traên naèm ngay trong röøng phoøng hoä, neân aûnh höôûng cuûa noù seõ taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán moâi tröôøng sinh thaùi khu vöïc vaø do thôøi gian coù haïn neân ñeà taøi chæ taäp trung nghieân cöùu taïi 105ha (khu vöïc döï kieán khai thaùc) vaø vuøng laân caän treân cô sôû ñoù ñeà xuaát caùc bieän phaùp tích cöïc baûo veä moâi tröôøng vaø röøng khu vöïc döï kieán khai thaùc vaø vuøng xung quanh. 1.4 Noäi dung nghieân cöùu cuûa ñeà taøi thu thaäp, bieân hoäi caùc soá lieäu veà ñieàu kieän töï nhieân vaø moâi tröôøng vuøng döï kieán khai thaùc vaø vuøng laân caän taïi aáp Sroc Con Traên, xaõ Taân Hoaø, huyeän Taân Chaâu, tænh Taây Ninh. Khaûo saùt thöïc ñòa. Nghieân cöùu, ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng vaø röøng taïi vuøng döï kieán khai thaùc moû. Nghieân cöùu, xaùc ñònh khaû naêng aûnh höôûng tôùi moâi tröôøng vaø röøng cuûa vieäc khai thaùc ñaù voâi. Ñeà xuaát bieän phaùp giaûm thieåu aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaø baûo veä röøng trong suoát quaù trình thöïc hieän khai thaùc ñaù voâi. 1.5 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Caùc phöông phaùp chính sau ñaây seõõ ñöôïc söû duïng trong nghieân cöùu naøy - Phoûng ñoaùn: Döïa vaøo kieán thöùc ñaõ hoïc vaø kinh nghieäm cuûa caùc chuyeân gia veà phoûng ñoaùn caùc taùc ñoäng cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi ñeán moâi tröôøng vaø kinh teá xaõ hoäi. - Ñaùnh giaù nhanh: Caùc phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh caùc nguoàn oâ nhieãm nöôùc, ñaát, khoâng khí döïa treân caùc höôùng daãn cuûa WHO. - Tham vaán coäng ñoàng: Phöông phaùp naøy söû duïng nhaèm tham khaûo caùc yù kieán cuûa coäng ñoàng (ngöôøi daân vaø cô quan quaûn lyù ñòa phöông) veà hieän traïng röøng vaø vieäc thöïc hieän khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi khai thaùc moû nhieân lieäu Sroc Con Traên. - Quan saùt quaàn theå thöïc vaät: Caùc loaøi thöïc vaät ñöôïc xaùc ñònh baèng bieän phaùp quan saùt taïi hieän tröôøng, tìm hieåu qua caùc ñôn vò quaûn lyù röøng, ngöôøi daân ñòa phöông soáng trong khu vöïc. Söï phaân boá vaø maät ñoä caây coû ñöôïc ghi nhaän, keát hôïp vôùi taøi lieäu khoa hoïc do Vieän Moâi Tröôøng Vaø Phaùt Trieån Beàn Vöõng Chi Nhaùnh Nam nghieân cöùu, cuøng vôùi ban Quaûn lyù Döï aùn röøng phoøng hoä Taây Ninh cung caáp. Chöông hai ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN, XAÕ HOÄI VAØ MOÂI TRÖÔØNG KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC ÑAÙ VOÂI 2.1 ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN CUÛA KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC 2.1.1 Vò trí moû 2.1.2 Ñaëc ñieåm khí haäu 2.1.3 Ñaëc ñieåm cheá ñoä thuyû vaên 2.1.4 Ñaëc ñieåm veà ñòa hình 2.2 HIEÄN TRAÏNG KINH TEÁ XAÕ HOÄI (NÔI COÙ MOÛ SROC CON TRAÊN) 2.2.1 Tình hình daân soá, daân toäc 2.2.2 Moät soá ñaëc ñieåm chung veà phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi taïi xaõ Taân Hoaø 2.3 HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG KHU VÖÏC MOÛ 2.3.1 Ñaëc ñieåm chaát löôïng khoâng khí vaø tieáng oàn 2.3.2 Ñaëc ñieåm chaát löôïng nöùôc 2.3.3 Hieän traïng khu vöïc heä thuyû sinh 2.3.4 Keát luaän chung veà hieän traïng moâi tröôøng vaø xaõ hoäi khu vöïc döï kieán khai thaùc Chöông hai ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN, XAÕ HOÄI VAØ MOÂI TRÖÔØNG KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC ÑAÙ VOÂI 2.1 ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN CUÛA KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC 2.1.1 Vò trí moû Khu vöïc moû ñaù voâi vaø ñaù seùt Sroc Con Traên coù dieän tích khoaûng 105 ha thuoäc ñòa phaän aáp Sroc Con Traên, xaõ Taân Hoaø, huyeän Taân Chaâu, tænh Taây Ninh. Dieän tích khu vöïc moû ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc ñieåm goác toaï ñoä ñöôïc neâu trong Baûng 1 vaø Hình 1 nhö sau. Baûng 1: Toïa ñoä caùc ñieåm giôùi haïn dieän tích khu vöïc moû STT Teân Ñieåm Heä Toïa Ñoä UTM Heä Toaï Ñoä Vieät Nam 2000 X(m) Y(m) X(m) Y(m) 1 R1 1286990 657800 1287423 657203 2 R2 1286710 658570 1287143 657972 3 R 3 1285620 658480 1286052 657882 4 R4 1286020 657380 1286452 656783 Nguoàn: Coâng Ty Tö Vaán Xaây Döïng Coâng Trình Vaät Lieäu Xaây Döïng (CCBM) Ngoaøi ra döï kieán coøn coù moät baõi chöùa taïm ñaát ñaù phi nguyeân lieäu vaø döï tröõ nguyeân lieäu naèm ôû phía Taây cuûa moû vôùi toång soá laø 16 ha, chia laøm hai khu: Hình 1: sô ñoà vò trí khu vöïc döï kieán khai thaùc moû ñaù voâi Sroc Con Traên - Khu vöïc 1: laø khu chöùa ñaát, ñaù, phi nguyeân lieäu bao goàm caùt laãn soûi laterit, ñaù voâi, ñolomit, seùt boät keát. - Khu vöïc 2: laø khu vöïc döï tröõ nguyeân lieäu ñaát seùt, ñaù voâi cho nhaø maùy saûn xuaát. 2.1.2 Ñaëc ñieåm khí haäu Khí haäu cuûa tænh Taây Ninh noùi chung vaø khu vöïc xaõ Taân Hoaø, huyeän Taân Chaâu, tænh Taây Ninh noùi rieâng mang ñaëc tröng cuûa vuøng nhieät ñôùi gioù muøa caän xích ñaïo vôùi hai muøa roõ reät laø muøa möa baét ñaàu töø thaùng 5 ñeán thaùng 10, 11 vaø muøa khoâ baét ñaàu töø thaùng 11, 12 ñeán thaùng 4 naêm sau. 2.1.2.1 Nhieät ñoä khoâng khí Nhieät ñoä taïi Taây Ninh thay ñoåi theo muøa trong naêm. Nhieät ñoä coù xu höôùng taêng cao vaøo cuoái muøa khoâ (thaùng 4 vaø thaùng 5) vaø thaáp nhaát vaøo thaùng 12. Nhieät ñoä khoâng khí trung bình thaùng taïi tænh Taây Ninh trong 20 naêm qua ñöôïc trình baøy trong Baûng 2 Baûng 2: Nhieät ñoä khoâng khí trong nhieàu naêm taïi Taây Ninh Thaùng Nhieät ñoä (0C) Trung bình Cöïc ñaïi trung bình Cöïc tieåu trung bình Cöïc ñaïi tuyeät ñoái Cöïc tieåu tuyeät ñoái 1 25,6 32,2 20,8 35,3 15,6 2 26,6 33,4 20,7 36,4 19,7 3 27,9 34,9 23,2 37,8 18,2 4 28,9 35,3 24,8 39,9 21,4 5 28,4 34,1 24,9 39,0 21,9 6 27,4 32,5 24,4 37,5 19,3 7 27,0 32,0 24,2 37,3 21,5 8 27,0 31,6 24,2 35,2 21,2 9 26,6 31,2 24,0 34,4 20,3 10 26,4 31,0 23,6 33,5 19,3 11 26,0 31,1 22,6 34,3 16,9 12 25,2 31,1 21,0 34,1 15,3 Caû 26,9 32,5 23,2 39,9 15,3 Nguoàn: Baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng Taây Ninh - 2005 Taây Ninh naèm ôû vuøng vó ñoä thaáp cuûa noäi chí tuyeán Baéc baùn caàu. Ñieàu kieän böùc xaï quanh naêm doài daøo, ít chòu aûnh höôûng cuûa khoâng khí laïnh cöïc ñôùi phía Baéc maø chòu chi phoái bôûi khoái khoâng khí noùng aåm neân cheá ñoä nhieät ôû ñaây khoâng gioáng caùc tænh phía Baéc. Moät soá ñaëc ñieåm chính veà nhieät ñoä ghi nhaän ñöôïc ôû Taây Ninh nhö sau: Cheá ñoä nhieät ít bieán ñoäng qua caùc thaùng trong naêm, thöôøng chæ dao ñoäng 0,5– 100C. Thaùng coù nhieät ñoä cao nhaát trong naêm laø thaùng 4 vaø thaùng coù nhieät ñoä thaáp nhaát laø thaùng 1 vaø thaùng 12. Cheânh leäch nhieät ñoä trung bình giöõa thaùng noùng nhaát vaø thaùng laïnh nhaát khoaûng 3,70C. Nhieät ñoä trung bình taïi caùc vuøng cuûa tænh cheânh leäch nhau khoâng ñaùng keå rieâng vuøng cao phía Ñoâng Baéc cuûa tænh vaø treân nuùi Baø Ñen, nhieät ñoä thaáp hôn thò xaõ Taây Ninh khoaûng 0,50C. Nhieät ñoä trong ngaøy luoân thay ñoåi, nhieät ñoä ñaït giaù trò cao nhaát luùc 13-14 giôø vaø thaáp nhaát laø 4 – 5 giôø. Töø 1976 ñeán nay, môùi chæ ghi ñöôïc nhieät ñoä toái cao tuyeät ñoái laø 390C (ngaøy 15/05/1983) vaø nhieät ñoä toái thaáp laø 150C (ngaøy 29/12/1982). 2.1.2.2 Cheá ñoä möa Taây Ninh coù 2 muøa, muøa möa baét ñaàu töø thaùng 5 ñeán thaùng 10, löôïng möa chieám 85,6 – 87,4% toång löôïng möa cuûa caû naêm. Trong muøa möa thöôøng xaûy ra daïng möa raøo to, naëng haït mau taïnh, vaøo nhöõng thaùng ñaàu muøa möa thöôøng coù doâng, saám seùt, trong muøa möa coù gioù muøa Taây Nam, muøa khoâ löôïng möa ít nhöng tính chung trong löôïng möa vaø löôïng boác hôi gaàn ngang nhau neân daãn ñeán hieän töôïng khan hieám nöôùc xaûy ra haïn haùn vaøo cuoái muøa khoâ, nhaát laø caùc vuøng ñaát cao phía Baéc vaø Ñoâng Baéc tænh. Cheá ñoä möa trung bình thaùng taïi tænh Taây Ninh ñöôïc trình baøy trong Baûng 3 Baûng 3: Löôïng möa trung bình thaùng (mm) cuûa tænh Taây Ninh Thaùng Kaø Tum Thò Xaõ Taây Ninh Nuùi Baø Ñen Goø Daàu 1 4 8 5 7 2 4 8 7 3 3 22 20 22 16 4 56 89 61 69 5 166 200 143 181 6 262 240 175 216 7 247 258 182 208 8 290 230 211 187 9 374 263 303 292 10 251 312 210 271 11 82 132 120 129 12 14 26 18 21 Nguoàn: baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng Taây Ninh – 2005 2.1.2.3 Ñoä boác hôi Löôïng boác hôi phaân boá theo muøa roõ reät, ít bieán ñoäng theo khoâng gian. Löôïng boác hôi trong muøa khoâ khaù lôùn vaø ngöôïc laïi muøa möa nhoû. Taïi khu vöïc tænh Taây Ninh löôïng boác hôi trung bình nhö sau: - Löôïng boác hôi trong naêm: 1500mm - Löôïng boác hôi trong muøa khoâ: 950mm - Löôïng boác hôi trong muøa möa: 540mm Löôïng boác hôi trong nhöõng thaùng muøa möa khoaûng 75 – 95 mm, coøn vaøo muøa khoâ löôïng boác hôi trong thaùng töông ñoái cao khoaûng 150 – 190 mm. Ñieàu naøy gaây neân tình traïng haïn haùn, thieáu nöôùc cho sinh hoaït vaø saûn xuaát trong muøa khoâ. Ñoä aåm khoâng khí vaø löôïng boác hôi trung bình thaùng taïi tænh Taây Ninh ñöôïc trình baøy trong Baûng 4. Baûng 4: Ñoä aåm khoâng khí vaø löôïng boác hôi nöôùc trung bình thaùng tænh Taây Ninh Thaùng Ñoä aåm töông ñoái trung bình (%) Ñoä aåm nhoû nhaát (%) Löôïng boác hôi nöôùc (mm) 1 70 30 167 2 71 34 157 3 71 33 195 4 73 38 172 5 80 36 114 6 84 50 91 7 87 51 90 8 88 53 94 9 85 57 77 10 80 48 76 11 80 39 100 12 72 35 156 Caû naêm 78,4 - 1488 Nguoàn: Baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng Taây Ninh – 2005 2.1.2.4 Cheá ñoä gioù Cheá ñoä gioù ôû Taây Ninh phaûn aùnh roõ reät cheá ñoä hoaøn löu gioù muøa. Höôùng gioù thònh haønh trong naêm thay ñoåi theo muøa, khaùc nhau theo cöôøng ñoä vaø phaïm vi hoaït ñoäng. Gioù muøa Ñoâng Baéc töø thaùng 11 ñeán thaùng 12, laø thôøi kyø Taây Ninh chòu aûnh höôûng cuûa khoái khoâng khí laïnh cöïc ñôùi phía Baéc, höôùng gioù thònh haønh trong caùc thaùng naøy chuû yeáu laø höôùng Baéc, Ñoâng Baéc vaø Taây Baéc. Toác ñoä gioù trung bình 5–7 m/s, taàn suaát 25 – 45%. Gioù muøa haï töø thaùng 5 ñeán thaùng 10, laø thôøi kyø chòu aûnh höôûng caùc khoái khoâng khí noùng aåm ôû phía Taây Nam. Thaùng 5 höôùng gioù thònh haønh laø Ñoâng Nam, töø thaùng 6 trôû ñi ñeán cuoái thaùng 10 thònh haønh gioù Taây Nam, toác ñoä gioù 3 – 5 m/s, chieám 35 – 45%. Giöõa hai muøa chính coù moät thôøi kyø chuyeån tieáp ngaén (thaùng 3 vaø 4 xen keõ gioù muøa Taây Nam vaø gioù muøa Ñoâng Nam). Toác ñoä gioù trung bình (m/s) theo caùc höôùng gioù chính trong caùc thaùng ôû Taây Ninh ñöôïc trình baøy trong Baûng 5. Baûng 5: Toác ñoä gioù trung bình (m/s) theo caùc höôùng gioù chính trong caùc thaùng tænh Taây Ninh Thaùng Vaän toác gioù trung bình (m/s) Höôùng gioù 01 1,6 Baéc 02 2,0 Ñoâng – Nam 03 2,1 Ñoâng – Nam 04 1,8 Ñoâng 05 1,5 Nam 06 1,6 Taây – Nam 07 1,6 Taây – Nam 08 1,7 Taây – Nam 09 1,6 Taây – Nam 10 1,5 Nam 11 1,8 Baéc 12 1,7 Baéc Caû naêm 1,7 - Nguoàn: Baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng Taây Ninh – 2005 2.1.2.5 Ñoä aåm khoâng khí Ñoä aåm khoâng khí phuï thuoäc vaøo caùc muøa trong naêm, töùc laø noù phuï thuoäc vaøo löôïng möa vaø nhieät ñoä khoâng khí. Taây Ninh cuõng nhö cuûa tænh khaùc cuûa phía Nam Vieät Nam, ñoä aåm töông ñoái trung bình thöôøng nhoû hôn caùc tænh phía Baéc. Trong ngaøy, ñoä aåm töông ñoái ñaït giaù trò cao nhaát khoaûng 4 - 6 giôø vaø thaáp nhaát luùc 12 - 15 giôø. Nhöõng thaùng coù ñoä aåm thaáp nhaát thöôøng laø thaùng 1 vaø thaùng 2. Ñoä aåm trung bình thaáp nhaát ñaït khoaûng 47%, trong ñoù ñoä aåm thaáp nhaát coù theå xuoáng tôùi 30% (thaùng 01/1980). Trong nhöõng ngaøy naøy coù möa lôùn, ñoä aåm coù theå leân ñeán 99% coøn caùc thaùng muøa khoâ ñoä aåm ñaït trung bình 75%. 2.1.2.6 Ñoä beàn vöõng khí quyeån Ñoä beàn vöõng khí quyeån ñöôïc xaùc ñònh theo toác ñoä gioù vaø böùc xaï maët trôøi vaøo ban ngaøy vaø ñoä che phuû maây vaøo ban ñeâm theo baûng phaân loaïi cuûa Passquill. Baûng 6: Phaân loaïi ñoä beàn vöõng khí quyeån (Passquill, 1961) Toác ñoä gioù taïi 10m (m/s) Böùc xaï ban ngaøy Ñoä che phuû ban ñeâm Maïnh (bieân ñoä >60) Trung bình (bieân ñoä 35-60) Yeáu (bieân ñoä 15-35) Ít maây >4/8 Nhieàu maây <3/8 < 2 A A – B B - - 2 – 4 A –B B C E F 4 – 6 B – C B – C C D E > 6 C D D D D Ghi chuù: A: Raát khoâng beàn vöõng B: Khoâng beàn vöõng loaïi trung bình C: Trung hoøa E: Beàn vöõng yeáu F: Beàn vöõng loaïi trung bình Ñoái vôùi khu vöïc tænh Taây Ninh thì ñoä beàn vöõng vaøo nhöõng ngaøy naéng, toác ñoä gioù khoâng cao (chæ laø A, B), ngaøy coù maây laø C, D. Ban ñeâm ñoä beàn vöõng khí quyeån thuoäc loaïi E, F. 2.1.2.7 Caùc hieän töôïng thôøi tieát ñaëc bieät 2.1.2.7.1 Doâng Muøa doâng ôû Taây Ninh thöôøng baét ñaàu vaøo cuoái muøa khoâ (thaùng 3) vaø keát thuùc vaøo thaùng 11. Trung bình coù 110 – 125 ngaøy doâng (trong khi thaønh phoá Hoà Chí Minh coù 138 ngaøy doâng). Trong muøa doâng, moãi thaùng trung bình coù töø 8 – 10 ngaøy doâng. Trong caùc thaùng 5, thaùng 6 vaø thaùng 7 trung bình coù töø 15 – 20 ngaøy doâng, ñaây laø nhöõng thaùng coù doâng nhieàu nhaát. Tuy nhieân cuõng coù nhöõng thaùng vaøo cuoái muøa möa soá ngaøy doâng raát nhieàu, khoaûng 20 – 22 ngaøy doâng. Trong thaùng 1 vaø thaùng 2 (muøa khoâ) laø nhöõng thaùng khoâng coù doâng xuaát hieän, caùc thaùng coøn laïi ñeàu coù raûi raùc 2 – 3 ngaøy doâng. Doâng thöôøng xuaát hieän vaøo chieàu toái keøm theo gioù maïnh vaø möa raøo. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây nhieàu côn doâng xuaát hieän döõ doäi, gioù maïnh daàn ñeán caáp 8, xaûy ra möa lôùn ñoät ngoät coù khaû naêng gaây luõ. 2.1.2.7.2 Möa ñaù Hieän töôïng naøy cuõng thöôøng xuaát hieän ôû vuøng phía Baéc ñeán Ñoâng Baéc Taây Ninh vaø caùc vuøng phía Nam, nhöng hieän töôïng naøy thöôøng mang tính cuïc boä khoâng gaây aûnh höôûng nhieàu laém ñeán noâng nghieäp cuûa tænh vì ôû Taây Ninh löôïng möa ñaù khoâng lôùn vaø theå tích cuûa ñaù rôi xuoáng maët ñaát coù cöôøng ñoä nhoû. Tuy nhieân hieän töôïng khoâng ñöôïc ghi nhaän trong nhöõng naêm gaàn ñaây. 2.1.3 Ñaëc ñieåm cheá ñoä thuyû vaên Soâng Saøi Goøn coù chieàu daøi (ñòa phaän Taây Ninh) laø 135,2 km. Dieän tích löu vöïc 46.000 km2 (tính ñeán Daàu Tieáng). Ñoä doác soáng 0,69%, heä soá uoán khuùc 2,27. Löu löôïng muøa kieät 6 m3/s, löu löôïng trung bình 69 m3/s [6]. Ñoaïn thöôïng löu coù loøng soâng heïp, trung bình 20m, uoán khuùc quanh caùc trieàn ñoài ñeán vuøng Daàu Tieáng tænh Taây Ninh, taïi ñaây coù thuyû lôïi ngaên vuøng, ñoä cao nöôùc leân 25m, taïo neân hoà chöùa nöôùc coù dieän tích 270.000 ha, dung tích 1,45 tyû m3. 2.1.4 Ñaëc ñieåm veà ñòa hình Khu vöïc thaêm doø khai thaùc moû Sroc Con Traên thuoäïc daïng ñòa hình ñoài nuùi thaáp phaân caét chuû yeáu, thoaûi daàn beà phía suoái Ben naèm ôû phía Baéc khu vöïc thaêm doø vôùi ñoä cao thay ñoåi töø 30m ñeán 45m. Beà maët ñòa hình thuoäc daïng ñòa hình xaâm thöïc boùc moân. Phaàn lôùn beà maët ñòa hình laø röøng phoøng hoä taùi sinh chuû yeáu laø caây thaân goã hoï Daàu, caây taïp xen tre, nöùa. Phía Taây khu vöcï moû coù röøng thöa vaø ít nöông raãy cuûa daân ñòa phöông. 2.2 HIEÄN TRAÏNG KINH TEÁ XAÕ HOÄI (NÔI COÙ MOÛ SROC CON TRAÊN) 2.2.1 Tình hình daân soá, daân toäc Toaøn xaõ Taân Hoaø hieän coù 1530 hoä vôùi 4000 ngöôøi. Trong ñoù: Daân toäc Khmer: chieám hôn 70% toång soá daân Daân toäc Kinh: chieám gaàn 25% toång soá daân Daân toäc Stieâng: chieám khoaûng 3% toång soá daân Daân toäc Taøy, Chaêm: chieám khoaûng 2% toång soá daân Moät soá ñaëc ñieåm chung vuøng daân cö. Trình ñoä vaên hoaù raát thaáp (trình ñoä döôùi tieåu hoïc) nhieàu treû em khoâng ñöôïc ñeán tröôøng. Trong gia ñình thöôøng soáng giöõa nhieàu theá heä ñieàu naøy daãn ñeán soá ngöôøi soáng trong gia ñình raát ñoâng. Tyû leä ngöôøi giaø vaø treû em cao. Lao ñoäng chính chuû yeáu laø laøm thueâ, möôùn, möùc thu nhaäp thaáp trong khi phaûi nuoâi soáng nhieàu ngöôøi. Ñieàu kieän soáng caùc hoä gia ñình gaëp nhieàu khoù khaên, nhaø cöûa ñöôïc xaây döïng taïm bôï. Hieåu bieát veà veä sinh moâi tröôøng coøn raát thaáp (ví duï: chaên thaû suùc vaät, chaên nuoâi töï nhieân, nuoâi gia suùc gaàn khu nhaø ôû…) 2.2.2 Moät soá ñaëc ñieåm chung veà phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi taïi xaõ Taân Hoaø Troàng troït Naêm 2005 toång dieän tích ñaát noâng nghieäp ñöôïc söû duïng laø 1.649,3 ha taêng 28,2% so vôùi cuøng kyø naêm 2004. Trong ñoù cuï theå töøng loaøi caây troàng nhö: caây mì: 1.138,8 ha, caây cao su: 137 ha, caây ñieàu: 22 ha, caây baép: 6 ha, caây luùa: 10 ha, caây hoa maøu ngaén haïn: 10,5 ha, caây aên traùi: 37 ha, caây tre laáy maêng: 15 ha, caùc caây khaùc: 48 ha. Naêm 2005 tình hình saûn xuaát noâng nghieäp xaõ Taân Hoaø ñaõ taêng ñaùng keå, ñaëc bieät laø caùc hoä troàng mì, naêng xuaát thu ñöôïc ñaït töø 25 – 35 taán/ha, ngoaøi ra vieäc troàng tre laáy maêng cuõng laø nguoàn thu nhaäp chính cuûa moät soá hoä daân trong vuøng naêng suaát coù theå ñaït ñöôïc töø 50 taán/ha. Moät soá loaøi caây troàng khaùc nhö luùa, xoaøi… do dieän tích ñaát canh taùc ít neân troàng chuû yeáu ñeå aên, thu nhaäp khoâng ñaùng keå. Ngoaøi ra chính saùch giao khoaùn hôïp ñoàng vôùi noâng daân ñeå troàng caùc loaïi caây coâng nghieäp laâu naêm nhö: sao, daàu, xaø cöø… cuõng ñaõ ñem laïi phaàn thu nhaäp lôùn töø moät soá hoä daân, nhöng chuû yeáu laø ngöôøi kinh. Chaên nuoâi Chaên nuoâi gia suùc treân ñòa baøn xaõ chuû yeáu laø ñoàng baøo daân toäc Khmer, ñaëc bieät coù hoä gia ñình nuoâi töø 10 – 20 con traâu. Thu nhaäp chính cuûa ñoàng baøo daân toäc töø vieäc ñi laøm möôùn, hoaëc laøm noâng, tieàn coâng nhaän ñöôïc töø 20.000 – 25.000 ñoàng/ngaøy. Do trình ñoä daân trí thaáp neân nhìn chung cuoäc soáng cuûa ñoàng baøo daân toäc nôi ñaây coøn nhieàu khoù khaên. Chaên nuoâi trong vuøng chuû yeáu laø nuoâi traâu, boø, heo, gaø. Y teá Trong naêm 2005 traïm y teá ñaõ khaùm chöõa beänh cho 7666 beänh nhaân, trong ñoù soá beänh nhaân coù baûo hieåm y teá 713 ngöôøi, treû em döôùi 6 tuoåi laø 611 ngöôøi, duy trì thöôøng xuyeân chöông trình tieâm chuûng môû roäng cho treû em döôùi 1 tuoåi, phuï nöõ coù thai vaø phuï nöõ töø 15 – 35 tuoåi[6]. Tieáp tuïc trong naêm 2006, phaûi ñaûm baûo coâng taùc baûo veä chaêm soùc söùc khoeû ban ñaàu cho nhaân daân, thöïc hieän tieáp veà cheá ñoä baûo hieåm y teá, thöôøng xuyeân coù keá hoaïch keát hôïp tænh – huyeän phun thuoác, taåm maøn cho nhaân daân, taêng cöôøng coâng taùc phoøng choáng soát reùt, phoøng choáng lao, ngaên chaën kòp thôøi beänh soát xuaát huyeát, hoaøn thaønh 100% caùc chöông trình y teá quoác gia. Vaên hoaù giaùo duïc Hieän taïi ñaõ xaây döïng 6 cuïm truyeàn thanh ñaõ phaùt thanh 194.400 giôø, trong ñoù tuyeân truyeàn caùc vaên baûn baàu cöû, tuyeân truyeàn daân soá vaø keá hoaïch hoaù gia ñình, keá hoaïch phoøng choáng soát reùt. Hoaït ñoäng coøn toå chöùc xeùt coâng nhaän 848 hoä ñaït danh hieäu gia ñình vaên hoaù, toå chöùc ñaêng kyù neáp soáng vaên minh gia ñình vaên hoaù toång soá 1293 hoä (1530 hoä ñaït 85%). Keá hoaïch trong naêm 2006 tích cöïc vaän ñoäng toaøn daân keát hôïp xaây döïng ñôøi soáng vaên hoaù ôû caùc khu daân cö 100% soá hoä ñöôïc coâng nhaän, caùc cuïm truyeàn thanh duy trì coâng taùc thoâng tin ñaïi chuùng, xaõ taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra vaø coù bieän phaùp ngaên chaën xöû lyù kòp thôøi caùc teä naïn xaõ hoäi xaûy ra hieän coù treân ñòa baøn xaõ. Chính saùch xaõ hoäi Tích cöïc xaây döïng nhaø ñaïi ñoaøn keát, nhaø tình nghóa cho caùc hoä ngheøo trong xaõ. Ñieàu tra hoä ngheøo naêm 2005 thì toång soá 10 hoä/1545 hoä chieám tyû leä 6,9% trong ñoù hoä ngheøo trung öông laø 54 hoä, ngheøo ñòa phöông laø 53 hoä. Caáp 5816 theû baûo hieåm y teá chöõa beänh cho daân trong xaõ, cho 16 hoä daân vay tieàn ñeå nuoâi boø goùp phaàn giaûm tyû leä hoä ngheøo trong ñòa baøn xaõ. Cô sôû haï taàng phaùt trieån Trong naêm 2005, toång voán ñaàu tö trong xaây döïng cô sôû haï taàng vaø phaùt trieån noâng thoân laø 500 trieäu ñoàng töø nguoàn voán ñöôïc phaân ra ñeå xaây döïng 2 coâng trình: ñöôøng loâ con Traên vaø xaây döïng tröôøng maàm non aáp Taân Thuaän. Theo keá hoaïch trong 2006 seõ tieáp tuïc xaây döïng laøm ñöôøng loâ daân cö aáp suoái Baø Chieâm… trong naêm 2006 vaän ñoäng nhaân daân maéc ñieän thaép saùng ñaït 90% trôû leân, vaø söû duïng ñeán maùy ñieän thoaïi 85 ngöôøi daân/maùy. 2.3 Hieän traïng moâi tröôøng khu vöïc moû 2.3.1 Ñaëc ñieåm chaát löôïng khoâng khí vaø tieáng oàn Keát quaû khaûo saùt vaø ño ñaïc chaát löôïng khoâng khí taïi khu vöïc khai thaùc moû vaø vuøng phuï caän ñöôïc trình baøy trong Baûng 7 vaø Hình 2. Baûng 7: Keát quaû phaân tích möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí vaø ñoä oàn khu vöïc khai thaùc moû. Stt Kí hieäu Keát quaû quan traéc Buïi (mg/m3) SO2 (mg/m3) NO2 (mg/m3) CO (mg/m3) Ñoä oàn (dbA) 01 k-1 0,21 0,04 0,032 2,2 61,8 02 k-2 0,28 0,037 0,024 1,8 53,1 03 k-3 0,08 0,08 0,073 2,7 57,7 04 k-4 0,11 0,053 0,042 2,5 60,2 05 k-5 0,10 0,038 0,036 2,0 57,4 TCVN 5937-1995 0,3 0,500 0,400 4,0 - TCVN 5949-1998 - - - - 75,0 Nguoàn: Vieän Moâi Tröôøng Vaø Phaùt Trieån Beàn Vöõng – Chi Nhaùnh Nam 04.2006 Ghi chuù: K-1: Taïi ngaõ 3 ñöôøng vaøo vò trí khai thaùc moû K-2: Trong khu vöïc trung taâm nhaø maùy xi maêng Taây Ninh K-3: Ranh giôùi phía Ñoâng Baéc cuûa khu vöïc moû k-4: Ranh giôùi phía Taây Nam cuûa khu vöïc moû k-5:Trong khu vöïc trung taâm moû ñaù voâi Sroc Con Traên Nhaän xeùt: Keát quaû phaân tích cho thaáy chaát löôïng khoâng khí ño ñöôïc taïi vuøng döï kieán khai thaùc ñaù voâi Sroc Con Traên so vôùi tieâu chuaån moâi tröôøng Vieät Nam coøn raát saïch, caùc chaát oâ nhieãm vaø ñoä oàn ñeàu coù noàng ñoä thaáp hôn raát nhieàu so vôùi tieâu chuaån cho pheùp (TCVN 5937 – 1995) ñoái vôùi chaát löôïng khoâng khí vaø TCVN 5949 -1998 ñoái vôùi tieáng oàn. 2.3.2 Ñaëc ñieåm chaát löôïng nöùôc Hình 2: Caây ño möïc nöôùc taïi suoái Ben Chaát löôïng nöôùc maët: Theo nguoàn taøi lieäu cuûa Vieän Moâi Tröôøng Vaø Phaùt Trieån Beàn Vöõng Chi Nhaùnh Nam ñaõ tieán haønh thu maãu phaân tích, keát quaû ñöôïc trình baøy trong Baûng 8. Baûng 8: Keát quaû quan traéc chaát löôïng nöôùc soâng suoái khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi Stt Thoâng soá Ñôn vò Keát quaû quan traéc TCVN (5942-1995) NM-1 NM-2 NM-3 NM-4 A B 01 Nhieät ñoä 0C 25,3 31,1 31,4 32,2 - - 02 pH - 6,97 6,97 7,33 6,26 6-8,5 5,5-9 03 Ñoä ñuïc NTU 23,0 36,0 58,0 14,0 - - 04 SS mg/l 1636,0 81,6 132,8 117,2 20 80 05 Cl- mg/l 5,57 7,50 6,67 4,68 - - 06 DO mg/l 0,3 8,1 6,2 4,1 >=6 >=2 07 BOD5 mg/l 6,4 5,2 4,2 4,0 <4 <25 08 NO3- mg/l 0,45 3,85 3,04 1,52 10 15 09 PO43- mg/l 0,04 0,09 0,10 0,04 - - 10 Toång Fe mg/l 2,93 2,85 1,54 1,46 1 2 11 Daàu toång mg/l 0 0 0 0 0 0,3 12 Pb mg/l 0,023 0,023 0,005 0,004 0,05 0,1 13 Cu mg/l 0,008 0,008 0,008 0,008 0,1 1 14 As mg/l <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 0.05 0,1 15 Cr mg/l <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 0,1 1 16 Cd mg/l <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 0,01 0,02 17 Zn mg/l 0,024 0,028 0,030 0,042 1 2 18 Toång coliform MPN/100 mg 230 930 430 230 5000 10000 Nguoàn: Vieän Moâi Tröôøng Vaø Phaùt Trieån Beàn Vöõng – Chi Nhaùnh Nam Ghi chuù: NM-1: Suoái Ben, gaàn khu vöïc khai thaùc moû NM-2: Soâng Caàn Leâ Chaøm – caùch vò trí moû 400m NM-3: Soâng Caàn Leâ Chaøm – caùch vò trí moû 800m NM-4: Khu vöïc suoái Ngoâ – phía nhaø maùy xi maêng Taây Ninh Nhaän xeùt: Töø keát quaû phaân tích trong Baûng 8 coù theå ñöa ra moät soá nhaän xeùt sau: Haàu keát caùc maãu nöôùc phaân tích nöôùc maët xung quanh khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi coù haøm löôïng SS cao, vöôït nhieàu laàn so vôùi TCVN 5942 – 1995 quy ñònh nguoàn loaïi A. Ñaëc bieät laø NM-1 taïi suoái Ben ngay khu vöïc moû Sroc Con Traên coù haøm löôïng SS cao, nguyeân nhaân laø do suoái Ben ngay taïi thôøi ñieåm thu maãu nöôùc caïn chæ coøn laø vuõng nöôùc nhoû, nöôùc khoâng coù doøng chaûy trao ñoåi nöôùc. Ngoaøi ra nguoàn nöôùc maët ôû khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi ñaõ bò oâ nhieãm saét, noàng ñoä oâ nhieãm saét phaân tích ñöôïc töø caùc ñieåm thu maãu cao hôn (1,46 – 2,93 mg/l) so vôùi TCVN 5942-1995 quy ñònh nguoàn loaïi A (1mg/l). Chaát löôïng nöôùc maët treân caùc soâng, suoái khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi ñaõ coù daáu hieäu nhieãm vi sinh, tuy nhieân vaãn coøn thaáp hôn nhieàu so vôùi tieâu chuaån cho pheùp (TCVN 5942-1995). 2.3.3 Hieän traïng khu heä thuyû sinh. Heä thoáng soâng suoái khu vöïc moû ñaù voâi vaø ñaù seùt Sroc Con Traên goàm soâng Caàn Leâ Chaøm – truïc chính naèm rìa phía Ñoâng khu moû, nhaän nöôùc töø caùc suoái nhaùnh baét nguoàn töø caùc ñænh cao 50 – 60m ôû khu vöïc moû ñaù voâi nhö suoái Ben, suoái Xaõ Em, chaûy vaøo bôø phaûi cuûa noù. Thöôïng nguoàn suoái Ngoâ – chaûy qua khu vöïc Nhaø maùy baét nguoàn töø ñænh cao 50m ôû Sroc Chrum – suoái Ngoâ vaø soâng Caàn Leâ Chaøm chaûy vaøo hoà Daàu Tieáng [9]. Muøa khoâ, ñoaïn thöôïng nguoàn suoái Ngoâ vaø suoái Ben coù doøng chaûy ngaét quaõng, nöôùc ñoïng taïi caùc ñoaïn coù ñòa hình thaáp. Trong ñôït khaûo saùt tieán haønh thu maãu cuûa Vieän Moâi Tröôøng Vaø Phaùt Trieån Beàn Vöõng taïi caùc vò trí trong khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi. Ñaëc ñieåm khu heä thuyû sinh khu vöïc naøy nhö sau: Loaøi thöïc vaät phieâu sinh: Bảng 9: Cấu trúc thành phần loài thực vật phiêu sinh (Phytoplankton) Ngành Số loài % Tảo lam (Cyanophyta) 10 9,3 Tảo vàng (Chrysophyta) 39 36,1 Tảo lục (Chlorophyta) 23 21,3 Tảo mắt (Euglenophyta) 34 31,4 Tảo giáp (Dinophyta) 2 1,9 Tổng cộng 108 100 Nguồn: Viện Môi trường và Phát triển Bền vững – Chi nhánh Nam Thöïc vaät phieâu sinh: soá löôïng töø 27.000.000 – 939.000.000 caù theå/m3. ÔÛ ngoïn suoái Ngoâ vaø suoái Ben coù doøng ngaét quaõng vaøo muøa khoâ, soá löôïng cao nhaát töø 357.000.000 – 939.000.000 caù theå/m3. Coù theå do söï phaân giaûi cuûa xaùc baõ thöïc vaät laøm taûo maét Trachelomonas volvocina – chæ thò cho moâi tröôøng giaøu vaø nhieãm baån höõu cô – phaùt trieån maïnh vaø chieám öu theá. Soâng Caàn Leâ Chaøm soá löôïng thaáp hôn, töø 27.000.000 – 84.200.000 caù theå/m3, hai loaøi taûo siliz Nitzchia palea vaø Synedra ulna – chæ thò cho moâi tröôøng giaøu chaát höõu cô chieám öu theá. Haï nguoàn suoái Ngoâ loaøi taûo Silic, chæ thò cho loaïi nöôùc acid: Navicula sp. Chieám öu theá, soá löôïng 44.200.000 caù theå/m3. Loaïi hình thuyû vöïc nöôùc chaûy (soâng, suoái) chieám vai troø chuû ñaïo ôû khu vöïc moû ñaù voâi Sroc Con Traên. Muøa khoâ, caùc ngoïn suoái chaûy trong khu vöïc coù doøng ngaét quaõng, nöôùc ñoïng ôû töøng ñoaïn, xaùc baõ thöïc vaät ôû caùc ñoaïn suoái ñoù bò phaân giaûi maïnh taïo ra tính chaát giaøu vaø nhieãm baån höõu cô, laøm cho thöôïng nguoàn soâng Saøi Goøn thuoäc loaïi giaøu dinh döôõng. Loaøi ñoäng vaät phieâu sinh Bảng 10: Cấu trúc thành phần loài động vật phiêu sinh Ngành Số loài % Trùng bánh xe (Rotatoria) 5 22,7 Giun ít tơ (Oligochaeta) 1 4,5 Giáp xác râu ngành (Cladocera) 6 27,4 Giáp xác chân chèo (Copepoda) 4 18,2 Giáp xác có vỏ (Ostracoda) 1 4,5 Các dạng ấu trùng (Larva) 5 22,7 Tổng cộng 22 100 Nguồn: Viện Môi trường và Phát triển Bền vững – Chi nhánh Nam Caùc loaøi ñoäng vaät chæ thò cho moâi tröôøng acid: Lecane luna, Lecane curvicornis, Platyias quadricornis, Macrothrix triserialis, Alona davidi, Alonella excisa excisa, Paracyclops fimbriatus . Các loài chỉ thị cho môi trường giàu dinh dưỡng và nhiễm bẩn chất hữu cơ: số loài động vật phiêu sinh thuộc nhóm này chỉ có hai loài trùng bánh xe Philodina roseola, Brachionus calyciflorus và loài giáp xác chân chèo Mesocyclops leuckart tập trung ở ngọn suối Ben Trai, oác, toâm caøng nhoû nhö Macrobrachium nipponense phong phuù veà thaønh phaàn loaøi vaø soá löôïng. Bảng 11: Cấu trúc thành phần loài động vật đáy (Benthic animals) Lớp Số loài % Nhuyễn thể (Mollusca) 7 50,0 Côn trùng (Insecta) 5 35,7 Giáp xác ( Crustacea) 2 14,3 Tổng cộng 14 100 Nguồn: Viện Môi trường và Phát triển Bền vững – Chi nhánh Nam Trong thành phần động vật đáy nhóm loài chỉ thị cho môi trường giàu chất hữu cơ chỉ gồm các loài ốc Filopaludina doliaris, Filopaludina filna, Sermyla tornatella phân bố nhiều ở ngọn suối Ngô, ngọn suối Ben và sông Cần Lê Chàm (thượng nguồn sông Sài Gòn). Chæ thò cho moâi tröôøng acid goàm caùc loaïi: teùp traáu (Caridina s.p), aáu truøng muoãi ñoû (Ablabesmyia sp.). Trong thaønh phaàn ñoäng vaät ñaùy nhoùm loaøi chæ thò cho moâi tröôøng giaøu chaát höõu cô chæ goàm caùc loaøi oác: Filopaludina doliaris, Filopaludina filna, Sermyla tornatella phaân boá nhieàu ôû suoái Ngoâ, suoái Ben vaø soâng Caàn Leâ Chaøm. Nguoàn lôïi thuyû saûn Nguoàn lôïi thuyû saûn goàm trai, oác, toâm caøng côõ nhoû vaø caù khaù giaøu. ÔÛ khu vöïc caàu qua soâng Saøi Goøn taïi aáp Sroc Con Traên coù khoaûng 10 hoä soáng baèng ngheà ñaùnh caù, toâm. Haøng ngaøy, moãi hoä thu ñöôïc khoaûng 2 – 2,5 kg toâm vaø 5-7 kg caù caùc loaïi (chuû yeáu laø caù Meø vinh, Meø luùi…) Do ñaëc tính giaøu dinh döôõng cuûa soâng suoái, caàn thieát phaûi giaùm saùt vieäc xaû thaûi trong quaù trình khai thaùc vaän haønh moû xuoáng soâng suoái ôû khu vöïc. 2.3.4 Keát luaän chung veà hieän traïng moâi tröôøng vaø xaõ hoäi khu vöïc döï kieán khai thaùc Chaát löôïng khoâng khí trong khu vöïc vaø vuøng laân caän coøn raát saïch, do chöa phaùt trieån coâng nghieäp, giao thoâng. Nguoàn nöôùc maët bò oâ nhieãm nheï tuy nhieân nguoàn oâ nhieãm chuû yeáu do töï nhieân (röûa troâi, xoùi moøn). Khu vöïc khai thaùc ñaù voâi naèm trong aáp Sroc Con Traên, xaõ Taân Hoaø, huyeän Taân Chaâu, tænh Taây Ninh. Ñaây laø xaõ ngheøo, thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi thaáp, trình ñoä vaên hoaù raát thaáp do vuøng naøy taäp trung chuû yeáu laø ngöôøi daân toäc (Khmer, Taøy, Stieâng…). Töø nhöõng ñaëc ñieåm töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi nhö treân coù theå thaáy vieäc xaây döïng nhaø maùy xi maêng Taây Ninh noùi chung, vieäc khai thaùc ñaù voâi phuïc vuï nhaø maùy noùi rieâng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån kinh teá cuûa xaõ. Vieäc naøy ñöôïc söï uûng hoä maïnh meõ töø laõnh ñaïo ñòa phöông vaø ngöôøi daân trong vuøng. Haàu heát hoï ñeàu mong muoán nhaø maùy sôùm ñi vaøo xaây döïng vaø hoaït ñoäng goùp phaàn laøm thay ñoåi maïnh meõ khu vöïc xaõ Taân Hoaø. Maët khaùc, vieäc baûo veä röøng, baûo veä ña daïng sinh hoïc ôû vuøng ven khu vöïc döï kieán khai thaùc ñang vaø seõ laø vaán ñeà caàn ñöôïc UBND ñòa phöông vaø Ban Quaûn lyù khu vöïc döï kieán khai thaùc quan taâm ñuùng möùc. CHÖÔNG BA TAØI NGUYEÂN RÖØNG 3.1 HIEÄN TRAÏNG TAØI NGUYEÂN RÖØNG TAÏI TAÂY NINH 3.2 HIEÄN TRAÏNG TAØI NGUYEÂN RÖØNG TAÏI KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC ÑAÙ VOÂI SROC CON TRAÊN 3.2.1 Hieän traïng röøng 3.2.2 Caùc loaøi ñoäng vaät 3.3 ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN CHÖÔNG BA TAØI NGUYEÂN RÖØNG 3.1 HIEÄN TRAÏNG TAØI NGUYEÂN RÖØNG TAÏI TAÂY NINH Röøng Taây Ninh phaàn lôùn laø röøng thöù sinh do bò taøn phaù trong chieán tranh tröôùc ñaây, ñaïi boä phaän röøng thuoäc daïng röøng thöa khoâ, röøng hoãn giao tre, nöùa vaø caây goã. Dieän tích röøng coøn khoaûng 40.025 ha (kieåm keâ naêm 1990). Theo quy hoaïch toång quan laâm nghieäp, röøng vaø ñaát ñeå troàng röøng khoaûng 70.000ha/ dieän tích töï nhieân cuûa toaøn tænh. Röøng ôû Taây Ninh ñang trong traïng thaùi caàn baùo ñoäng veà caû hai maët soá löôïng vaø chaát löôïng. Nhieäm vuï baûo veä, gaây laïi quyõ röøng laø vaán ñeà caáp baùch. Baûo veä röøng töï nhieân khoanh nuoâi taùi sinh röøng 11.975ha, nuoâi döôõng röøng troàng 6.609ha, trong ñoù 185ha daân töï boû voán, troàng môùi 3.588ha, troàng cao su 3.930 ha. Ñeán naêm 2005, toång dieän tích ñaát coù röøng laø 56,446 ha, trong ñoù: röøng töï nhieân: 34.744, röøng troàng 10.087 ha, khoanh nuoâi taùi sinh 11.624 ha. Ñöa ñoä che phuû töï nhieân leân treân 35% [5]. Tình hình söû duïng ñaát vaø röøng giai ñoaïn 2000 – 2005 ñöôïc neâu trong Baûng12 vaø Baûng 13. Giai ñoaïn 2006 – 2010, trong 57.000 ha ñaát röøng coù 46.255 laø ñaát röøng töï nhieân vaø 10.745 ha ñaát röøng troàng. Baûng 12: Hieän traïng söû duïng ñaát tænh Taây Ninh Caùc chæ tieâu chuû yeáu Ñôn vò tính 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Ñaát daân cö Ha 7,135 7,135 7,592 7,861 7,861 7,861 Ñaát noâng nghieäp Ha 285,474 285,474 286,375 286,757 286,757 286,757 Ñaát laâm nghieäp Ha 52,828 52,828 52,632 54,540 54,540 54,540 Ñaát troàng thuyû saûn 661 661 661 Ñaát chuyeân duøng Ha 36,597 36,597 38,035 38,034 38,034 38,034 Ñaát chöa söû duïng Ha 20,778 20,778 17,298 15,107 15,107 15,107 Toång dieän tích 402,812 402,812 401,923 402,960 402,960 402,960 Nguoàn: Toång hôïp Baûng 13: Saûn löôïng goã khai thaùc haøng naêm Caùc chæ tieâu chuû yeáu Ñôn vò tính 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Saûn löôïng khai thaùc goã 1000 m3 18 19 21 27 39 40 Nguoàn: Toång hôïp 3.2 HIEÄN TRAÏNG TAØI NGUYEÂN RÖØNG KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC MOÛ ÑAÙ VOÂI SROC CON TRAÊN 3.2.1 Hieän traïng röøng Hình 3: Hieän traïng khu röøng döï kieán khai thaùc Dieän tích khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi khoâng naèm trong vuøng ñeäm hoaëc vuøng loõm cuûa vöôøn quoác gia hay khu baûo toàn thieân nhieân. Vöôøn quoác gia Loø Goø – Xa Maùt caùch moû Sroc Con Traên treân 50km veà phía Taây, khu baûo toàn thieân nhieân Döông Minh Chaâu caùch khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi treân 30 km veà phía Nam, khu baûo toàn ñaát ngaäp nöôùc hoà Daàu Tieáng caùch khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi treân 10 km veà phía Nam. Maëc duø khoâng naèm trong caùc khu baûo toàn thieân nhieân nhöng khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi naèm trong vuøng röøng phoøng hoä hoà Daàu Tieáng. Hieän nay, treân dieän tích 105 ha vuøng khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi, taøi nguyeân sinh vaät raát ngheøo naøn, phaàn lôùn laø traûng coû vaø caây buïi. Vieäc hình thaønh caùc kieåu röøng coù lieân quan chaët cheõ giöõa söï hình thaønh caùc thaûm thöïc vaät töï nhieân vôùi vuøng ñòa lyù vaø ñieàu kieän khí haäu. Trong moãi kieåu röøng ñöôïc hình thaønh thì khí haäu, ñaát ñai vaø ñoä aåm seõ xaùc ñònh thaønh phaàn caáu truùc vaø tieàm naêng phaùt trieån cuûa thaûm thöïc vaät röøng. Söï phaân boá cuûa thaûm thöïc vaät röøng laø söï ñoàng nhaát töông ñoái veà ñòa lyù, sinh thaùi vaø ñöôïc hieåu laø moät ñôn vò ñòa lyù thöïc vaät ñoäc laäp, chuùng keát hôïp vôùi nhau theo vó ñoä vaø theo ñoä cao thaønh nhöõng ñai röøng lôùn treân traùi ñaát [4]. Döïa vaøo chöùc naêng cô baûn maø thöïc chaát laø döïa vaøo tính chaát vaø muïc ñích söû duïng thì khu röøng taïi xaõ Taân Hoaø ñöôïc lieät keâ vaøo röøng phoøng hoä. Röøng phoøng hoä ñöôïc phaân chia theo möùc ñoä xung yeáu: Vuøng raát xung yeáu: bao goàm nhöõng nôi ñaàu nguoàn nöôùc, coù ñoä doác lôùn, gaàn soâng, gaàn hoà, coù nguy cô bò xoùi moøn maïnh, coù yeâu caàu cao nhaát veà ñieàu tieát nöôùc; nhöõng nôi caùt di ñoäng maïnh; nhöõng nôi bôø bieån thöôøng bò saït lôû, soùng bieån thöôøng xuyeân ñe doïa saûn xuaát vaø ñôøi soáng nhaân daân coù nhu caàu caáp baùch nhaát veà phoøng hoä, phaûi quy hoaïch, ñaàu tö xaây döïng röøng chuyeân phoøng hoä, ñaûm baûo tæ leä che phuû cuûa röøng treân 70%. Vuøng xung yeáu: bao goàm nhöõng nôi coù ñoä doác, möùc ñoä xoùi moøn vaø ñieàu tieát nguoàn nöôùc trung bình; nhöõng nôi möùc ñoä ñe doaï cuûa caùt di ñoäng vaø cuûa soùng bieån cuõng thaáp hôn. Coù ñieàu kieän keát hôïp phaùt trieån saûn xuaát laâm nghieäp, coù yeâu caàu cao veà baûo veä vaø söû duïng ñaát, phaûi xaây döïng röøng phoøng hoä keát hôïp saûn xuaát, ñaûm baûo tyû leä che phuû cuûa röøng toái thieåu 50%. Qua tìm hieåu vaø nghieân cöùu thì röøng phoøng hoä naøy ñöôïc xeáp vaøo vuøng xung yeáu, röøng phoøng hoä vôùi muïc ñích baûo veä nguoàn nöôùc, baûo veä ñaát, choáng xoùi moøn, haïn cheá thieân tai, ñieàu hoaø khí haäu, baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi. Röøng ñaëc duïng, röøng phoøng hoä, röøng saûn xuaát ñöôïc xaùc ñònh ranh giôùi treân baûn ñoà vaø treân thöïc ñòa baèng heä thoáng moác, baûng chæ daãn vaø laäp hoà sô thoáng keâ theo doõi chaët cheõ. Ñeå thuaän lôïi cho vieäc quaûn lyù röøng ñaëc duïng, röøng phoøng hoä, röøng saûn xuaát ñöôïc chia thaønh caùc ñôn vò dieän tích sau: Tieåu khu: coù dieän tích trung bình 1.000ha, laø ñôn vò cô baûn ñeå quaûn lyù röøng, thöù töï tieåu khu ñöïôc xaùc ñònh trong phaïm vi cuûa töøng tænh töø tieåu khu soá 1 ñeán tieåu khu cuoái cuøng (ví duï: tieåu khu 1, tieåu khu 2,…). Khoaûnh: coù hieän tích trung bình 100ha, laø ñôn vò thoáng keâ taøi nguyeân röøng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi trong vieäc xaùc ñònh vò trí treân thöïc ñòa, thöù töï khoaûnh ñöôïc xaùc ñònh trong phaïm vi töøng tieåu khu (ví duï: khoaûnh 1, khoaûnh 2,…). Loâ: laø ñôn vò chia nhoû cuûa khoaûnh coù cuøng ñieàu kieän töï nhieân vaø coù cuøng bieän phaùp taùc ñoäng kyõ thuaät, dieän tích bình quaân laø 10ha ñoái vôùi röøng goã vaø röøng tre nöùa töï nhieân, thöù töï loâ ñöôïc xaùc ñònh trong phaïm vi töøng khoaûnh (ví duï: loâ a, loâ b,…). Baûng 14: Dieän tích khoanh nuoâi tieåu khu 43 cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi röøng phoøng hoä Daàu Tieáng 2006. Soá hieäu T.khu D. tích töï nhieân(ha) Dieän tích khoanh nuoâi (ha) D.tích khoâng khoanh nuoâi Toång coäng Baûo veä röøng Phuïc hoài röøng Toång coäng Röøng troàng Ñaát khaùc Coäng IIB IIA Coäng IC IB 43 1180,5 875 755 80 675 120 109 11 305,5 72,1 233,4 Nguoàn: Sôû Noâng Nghieäp Vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân Taây Ninh Ghi chuù IA: kieåu röøng naøy ñöôïc ñaëc tröng bôûi lôùp thöïc bì coû, lau laùt hoaëc chuoái röøng. IB: kieåu naøy ñöôïc ñaëc tröng bôûi lôùp thöïc bì caây buïi, cuõng coù theå coù moät soá caây goã, tre moïc raûi raùc. IC: kieåu röøng naøy ñöôïc ñaëc tröng bôûi caây thaân goã taùi sinh vôùi soá löôïng ñaùng keå naèm trong hai kieåu treân. chæ ñöôïc xeáp vaøo kieåu IC khi soá löôïng caây taùi sinh coù chieàu cao treân 1m ñaït 1000caây/ha trôû leân. IIA: laø röøng phuïc hoài sau nöông raãy, ñöôïc ñaëc tröng bôûi lôùp caây tieân phong, öa saùng, ñeàu tuoåi, moïc nhanh, moät taàng. IIB: röøng phuïc hoài sau khi khai thaùc kieät, phaàn lôùn kieåu naøy bao goàm nhöõng quaàn thuï non vôùi nhöõng loaïi caây töông ñoái öa saùngnon vôùi nhöõng loaïi caây töông ñoái öa saùng, thaønh phaàn phöùc taïp khoâng ñeàu tuoåi, do toå thaønh loaøi caây öu theá khoâng roõ raøng, vöôït ra khoûi taùn röøng, kieåu naøy coù theå coøn xoùt laïi, moät soá caây cuûa quaàn thuï cuõ nhöng tröõ löôïng khoâng ñaùng keå vaøo kieåu naøy caùc quaàn thuï maø ñöôøng kính phoå bieán chæ ñöôïc xeáp khoâng vöôït quaù 20cm. Nhaän xeùt: Töø dieän tích khoanh nuoâi baûo veä röøng naêm 2006 (Baûng 14) cho thaáy: dieän tích khoanh nuoâi khaù lôùn (875), trong ñoù dieän tích röøng sau phuïc hoài ñöôïc baûo veä 755ha coøn dieän tích ñang phuïc hoài röøng (caùc loaïi tre, nöùa, thaûm caây buïi vaø caùc caây thaân goã nhoû) chæ coù 120ha moät söï cheânh leäch khaù cao nhöng ñieàu ñoù cho bieát röøng ñöôïc khoanh nuoâi ôû ñaây raát lôùn gaàn gaáp 4 laàn dieän tích khoâng khoanh nuoâi (305,5ha). Baûng 15: Ñaëc ñieåm cuûa khu röøng baûo veä (tieåu khu 43) Loaïi röøng Vò trí, dieän tích Caùc chæ tieâu laâm hoïc/ha Tieåu khu Khoaûnh Loâ Dieän tích (ha) D1,3 caây goã Hba caây goã Tröõ löôïng Ñoä che phuû (%) Maät ñoä caây goã lôùn Loaøi caây muïc ñích chuû yeáu Goã Tre,nöùa Röøng töï nhieân 43 755 1 81 IIB 2 48 19 19 94 85 400 Daàu, baèng laêng IIA 3 33 19 16 42 80 200 Daàu, baèng laêng 2 66 IIB 1 32 19 19 96 85 400 Daàu, baèng laêng IIA 2 34 18 16 44 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 3 1 75 18 16 46 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 4 1 40 18 16 46 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 5A 1 43 17 16 42 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 5B 1 52 18 16 44 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 6 8 6 16 16 38 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 7 9 7 18 15 36 80 200 Daàu, baèng laêng IIA 19 1 65 18 16 44 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 10 1 55 17 16 42 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 11 1 78 18 16 44 80 250 Daàu, baèng laêng IIA 13 6 10 19 14 28 80 150 Daàu, baèng laêng IIA 14 2 77 19 16 42 80 200 Daàu, baèng laêng IIA 15 1 100 17 16 40 80 250 Daàu, baèng laêng Nguoàn: Sôû Noâng Nghieäp Vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân Taây Ninh Trong phaïm vi nghieân cöùu, qua khaûo saùt thöïc ñòa cho thaáy khu thöïc vaät vuøng döï kieán khai thaùc ñaù voâi treân khu heä röøng Ñoâng nam Boä tieáp giaùp vôùi bieân giôùi Vieät Nam – Campuchia Hình 4. Hình 4: Hieän traïng söû dung ñaát xaõ Taân Hoaø vaø vuøng laân caän Hình 5: Baûn ñoà khoanh vuøng röøng – tieåu khu 43 Hieän taïi, khu röøng (tieåu khu 43) bao goàm caùc caây hoï Daàu vaø Baèng Laêng laø 2 loaøi caây ñaëc tröng chuû yeáu, röøng töï nhieân ôû ñaây chieám moät dieän tích lôùn (755ha) trong toång 875ha dieän tích khoanh nuoâi baûo veä röøng theå hieän trong Hình 5. Trong nhieàu thaäp kyû tröôùc vuøng moû laø kieåu röøng kín nöûa ruïng laù vôùi thaønh phaàn loaøi chuû yeáu laø Veân Veân (Anisoptera Costata), Goõ Maät (Sindora siamensis), Seán (Shorea) laø nhöõng loaïi caây coù giaù trò kinh teá. Nhöng do keá hoaïch saûn xuaát theo chæ tieâu goã thôøi kyø bao caáp neân röøng ñaõ bò khai thaùc caïn kieät. Phöông thöùc khai thaùc laø khai thaùc choïn theo caáp kính treân caùc loaøi caây goã coù giaù trò trong toå thaønh röøng ñaõ bò laáy ñi, caùc loaøi caây coøn chöøa laïi trong toå thaønh laø caùc loaøi ít coù giaù trò nhö: Caày (Irvingia malayana), Caùm (Oarubaru abbanebse), Baèng laêng (Lagerstrolmia calyculata). Caùc loaøi naøy vaãn coøn caây con nhöng caáp kính vaø chieàu cao chieám tyû troïng thaáp trong toå thaønh loaøi. Veân veân (Anisoptera costata) laø moät loaøi caây maø tröôùc ñaây chieám öu theá nhöng giôø ñaây chæ coù maët trong toå thaønh loaøi vôùi caáp kính khoaûng 20 – 25 cm. Caùc loaøi coù gía trò nhö: Goõ maät (Sindora siamensis) chæ tìm thaáy caây con cao khoaûng 5m. Ngöôïc laïi loaøi caây vöôn leân trong toå thaønh laø Soå (Dillennia sp.), Vöøng (Barri ngtonia acutangula) vôùi nhieàu caáp kính khaùc nhau chieám tyû troïng lôùn trong toå thaønh loaøi. Ñoàng thôøi moät loaøi khaùc laø Böùa (Grarcinnia sp.) tröôùc ñaây coù trong taàng taùn röøng cuõng trôû thaønh caây öu theá vì caùc loaïi giaù trò kinh teá ñaõ bò laáy ñi. ÔÛ nhöõng nôi naøo maø caùc loaøi caây coù giaù trò kinh teá chieám maät ñoä cao thì phöông thöùc khai thaùc laø khai thaùc traéng, chæ chöøa laïi hai loaøi caây phoå bieán trong toå thaønh laø Caày (Irbingia malayana) vaø Caùm (Patinari annamnse). Do khoaûng troáng lôùn aùnh saùng chieáu xuoáng nhieàu neân caùc loaøi tre xaâm chieám hình thaønh kieåu thaûm thöïc vaät hoãn giao tre xen goã. Caùc loaøi ñi theo laø nhöõng loaøi öa saùng nhö: Tai ngheù (Aporusa sp.), Loøng maùng (Oterosbermum sp.). Maët khaùc nhöõng nôi maø cö daân phaù röøng ñeå laøm nöông raãy thì caû moät traûng coû caây buïi xuaát hieän sau nöông raãy. Caùc loaïi nhö: Laønh ngaïnh (Cratoxylon sp.), Coø ke (Grtwua sp.) chieám öu theá. Qua khaûo saùt veà caáu truùc vaø thaønh phaàn loaøi thöïc vaät thì treân khu vöïc döï kieán khai thaùc moû coù 3 kieåu thaûm thöïc vaät. Kieåu röøng kín nöûa ruïng laù: öu hôïp soå, böùa. Kieåu röøng hoãn giao: tre – goã Kieåu traûng coû caây buïi sau nöông raãy. Baûng 16: Caáu truùc laâm phaàn kieåu röøng chieám öu theá ñaïi dieän trong khu vöïc nghieân cöùu (treân 1 ha). Caáp ñöôøng kính Cm 5 – 10 10 – 20 20– 30 30 – 40 40 - 50 >50 Toång Soá caây Caây 40 230 240 110 27 7 656 Ñöôøng kính bình quaân Cm 25,07 Chieàu cao bình quaân m2 14,01 Toång tröõ löôïng m3 318 Nguoàn: Vieän Moâi Tröôøng Vaø Phaùt Trieån Beàn Vöõng – Chi nhaùnh Nam. Kieåu röøng kín nöûa ruïng laù: öu hôïp Soå, Böùa. Ñaây laø kieåu röøng thöù sinh sau khi khai thaùc ñang töï phuïc hoài. Phaân boá cuûa kieåu röøng naøy haàu heát treân dieän tích döï kieán khai thaùc moû ñaù voâi chieám ñeán 90% dieän tích nhoû. Toå thaønh loaøi ñaõ bò phaù vôõ. Caùc loaøi caây coøn laïi trong oå thaønh coù Soå Dillenia sp.) chieám tæ troïng lôùn veà soá caây caù theå. Caáp kính cuûa loaøi naøy coù theå ñaït ñeán 30cm nhöng ôû caáp kính naøy soá löôïng caù theå khoâng nhieàu. Caùc caù theå cuûa loaøi naøy ña phaàn cao vaøo khoaûng 4m, phaân boá ñeàu khaép khu vöïc. Moät ñaëc ñieåm khaùc laø loaøi Böùa (Garcinia sp.) chieám tyû troïng lôùn trong toå thaønh loaøi. Caù theå caây coù caáp kính lôùn chieám öu theá taàng öu theá sinh thaùi. Caáp kính loaøi naøy ñaït töø 20–30cm. Beân caïnh ñoù caùc loaøi khaùc chieám tyû troïng thaáp trong toå thaønh coù Bình linh (Vitea sp.), Traâm ñoû (Syzygium sp.), Caùm, Caày, Veân Veân, Bôøi Lôøi (kutsea gkyrubisa sp.), Seân (shovea sp.) laø nhöõng caây goã hieän dieän trong toå thaønh loaøi. Beân döôùi taùn röøng khaù troáng traûi goàm caùc loaøi caây buïi nhoû vaø daây leo, thaûm coû nhö: Taùo röøng (Ziliphusoenoplia), Mua (Melastoma affome), Vöøng (Barringtonia acutangula), Loøng möùc (Wrightia pubescens), Tai gheù (Apotusa sp.), caùc loaøi daây leo thuoäc hoï (Apocyna ceae), Moùng boø (Bauhinia sp.), daây Soùng raén. Kieåu röøng hoãn giao tre – goã: öu hôïp Caày, Caùm, Baèng Laêng. Ñaây laø kieåu röøng tre thöù sinh sau khai thaùc traéng. Phaân boá cuûa kieåu naøy doïc theo phía Ñoâng cuûa moû ñaù voâi tieáp caän rìa beân ngoaøi vuøng moû. Trong kieåu naøy caùc loaøi caây goã coøn soùt laïi laø caùc loaøi caây ít coù giaù trò kinh teá nhö: Caày, Caùm, Baèng laêng, Daàu. Qua khaûo saùt cho thaáy ngoaøi caùc loaøi caây coøn soùt laïi trong toå thaønh coøn coù caùc loaïi tieân phong öa saùng xuaát hieän nhö: Tai ngheù, Loøng maùng, Coø ke, Traâm ña phaàn dieän tích laø söï traøn ngaäp cuûa tre vaøu (Bambusa nutas) xaâm chieám. Caùc loaøi caây buïi vaø thaûm coû ít coù cô hoäi phaùt trieån. Caùc loaøi caây buïi chuû yeáu goàm coù Cuø ñeøn (Croton polilanei), Gieàng röøng (Curcuma thorelu), hoï Neït (ixora pierrei). Kieåu traûng coû caây buïi Hình 6: Thaûm thöïc vaät taïi khu vöïc khai thaùc ñaù voâi Ñaây laø traûng coû caây buïi sau khai thaùc laøm nöông raãy. Sau khai thaùc traéng, vieäc laøm nöông raãy ñaõ taøn phaù thaûm thöïc vaät ôû ñaây. Sau ñoù ñaát bò boû hoang caèn coãi, ñoä aåm röøng bò maát, taùn che röøng khoâng coøn. Caùc loaïi thöïc vaät taùi sinh xuaát hieän traøn ngaäp laø Laønh Ngaïch (Cratoxylon sp.) bao phuû haàu heát dieän tích caùc loaøi khaùc nhö Coø Ke (Grewia sp.), Tai Ngheù, Hoàng Möùc, Tröùng Caù röøng (Trema politomia), Lim Xeït (Pelrophorum disyrachis), Ba Beùt (Mallotus paniculatus) cuõng taùi sinh , Daàu Loâng (dipterocarpus intricabus) laø loaøi caây cuûa röøng ngheøo, thieáu aåm cuõng coù maët ôû ñaây vôùi kích thöôùc nhoû caáp kính vaøo khoaûng 20cm, maät ñoä thaáp, thaûm coû phaùt trieån do aùnh saùng xuoáng ñöôïc maët ñaát röøng goàm coù Haø Thuû OÂ (Streptcaulon gtiffithii), Daây Boø hoï ñaäu nhö Perris indica, coû Tranh (cylindrica impenda), coû myõ (Pennisetum polystachyon), coû maéc côõ gai (mimosa diplotricra), daây chieàu, daây smilax. Taxon khu heä thöïc vaät Qua khaûo saùt cuûa hai khu vöïc nhaø maùy, khu moû khai thaùc nguyeân lieäu vaø khu vöïc röøng xung quanh ñaõ thoáng keâ ñöôïc söï hieän dieän cuûa caùc loaøi thöïc vaät baäc cao. Baûng 17: Danh saùch caùc loaøi thöïc vaät thuoäc vuøng döï kieán khai thaùc ñaù voâi coù teân trong saùch ñoû. Stt Teân loaøi Teân khoa hoïc Hoï thöïc vaät Thöïc vaät quyù hieám 01 Goû caø te Afzeloa xylocarpa Caesalpinlaceae E 02 Guï maät Sindora siamensis Caesalpinlaceae E 03 Ñinh Markhamia stipulata Bignoniaceae V 04 Caày Irringia malauana Inxonanthaceae V 05 Caåm lai Dalbergia cleltrala Fabaceae V Nguoàn: Ban Quaûn lyù Döï aùn röøng phoøng hoä Taây Ninh Ghi chuù: E: raát nguy caáp V: nguy caáp Moät soá loaøi trong saùch ñoû tìm thaáy trong vuøng döï kieán khai thaùc ñaù voâi, tuy nhieân soá löôïng raát ít, caèn coãi, keùm phaùt trieån. Caùc loaøi ñoäng vaät Theo phoûng vaán vaø quan saùt maãu vaät thì khu heä thöïc vaät xung quanh vuøng döï kieán khai thaùc coù söï hieän dieän cuûa moät soá loaøi trong boä Linh Tröôûng ñöôïc ghi nhaän trong Saùch Ñoû Theá giôùi (IUCN, 200) nhö Cu Li nhoû (Nycticebus pygmaeus). Vaø caùc loaøi ñöôïc ghi nhaän trong Saùch Ñoû Vieät Nam nhö Meãng (Muntiacus m. annamensis), Meøo röøng (Prionailurus bengalensis), Cheo (Tragulus javanicus). Nhìn chung thaønh phaàn loaøi chim ôû ñaây khaù phong phuù, tuy nhieân döõ lieäu ghi nhaän ñöôïc chöa ñuû ñeå coù theå ñaùnh giaù so saùnh khaùc bieät giöõa caùc sinh caûnh, nhöng ñuû ñeå thaáy ñaây laø vuøng cö truù vaø kieám aên cuûa moät soá loaøi chim. Ngoaøi ra, coøn ghi nhaän ñöôïc 10 loaøi löôõng cö vaø 12 loaøi boø saùt, tuy chöa ñaày ñuû nhöng keát quaû nghieân cöùu cho pheùp nhaän ñònh raèng khu heä ñoäng vaät hoang daõ cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi khaù ña daïng veà thaønh phaàn loaøi vaø caùc loaøi ñoäng vaät quyù hieám phaân boá chuû yeáu ôû caùc khu röøng thöôøng xanh ít bò taùc ñoäng cuûa daân cö trong vuøng, trong khi soá löôïng coøn raát ít. Keát luaän Hieän nay, taïi 105ha dieän tích cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi, khu vöïc xaây döïng coâng trình phuï vaø tuyeán giao thoâng laø röøng thöù sinh hoãn hôïp, thaûm thöïc vaät chæ laø traûng coû, caây buïi, tre, taàm voâng, baïch ñaøn… khoâng coù giaù trò cao veà kinh teá vaø ña daïng sinh hoïc thaáp. Tuy nhieân taïi vuøng ven khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi aáp Sroc Con Traên ñaõ xaây döïng ñöôïc 368 loaøi thöïc vaät thuoäc 99 hoï theå hieän khaù ñaày ñuû tính phong phuù cuûa khu heä thöïc vaät, trong soá ñoù coù 5 loaøi thöïc vaät quyù coù teân trong saùch ñoû. Trong khu vöïc cuûa aáp Sroc Con Traên ñaõ ghi nhaän ñöôïc 15 loaøi thuù, 59 loaøi chim, 12 loaøi boø saùt, 10 loaøi löôõng cö. Coù khoaûng 6 loaøi thuù laø nhöõng ñoäng vaät quyù hieám ñöôïc ghi trong saùch ñoû Vieät Nam vaø saùch ñoû Theá Giôùi (IUCN 2000). Haàu heát caùc loaøi ñoäng vaät quyù hieám hieän nay coøn laïi cö truù trong caùc röøng thöôøng xanh coøn soùt laïi ôû vuøng giaùp bieân giôùi Vieät Nam – Campuchia. Khu vöïc khai thaùc moû ñaù voâi neáu môû roäng hoaït ñoäng ra chung quanh coù theå taùc ñoäng ñeán caùc loaøi ñoäng vaät, thöïc vaät coù giaù trò baûo toàn laøm maát ñi moät phaàn dieän tích röøng töï nhieân. Khu vöïc aáp Sroc Con Traên bao quanh khu vöïc döï kieán khai thaùc coøn röøng töï nhieân vôùi ña daïng sinh hoïc phong phuù. Ñaõ phaùt hieän moät soá loaøi ñoäng vaät (trong ñoù moät soá loaøi cuõng thuoäc quyù hieám caàn baûo veä cuûa Vieät Nam vaø theá giôùi) qua vieäc xaùc ñònh daáu veát, phoûng vaán daân chuùng… tuy nhieân soá löôïng coøn raát ít. 3.3 ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN Ñònh höôùng phaùt trieån laâm nghieäp ñeán naêm 2010 laø baûo veä röøng hieän coù, phaùt trieån röøng phoøng hoä ñeå baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi. Beân caïnh röøng caây baûn ñòa, phaùt trieån troàng cao su, caây aên quaû laâu naêm ñeå baûo ñaûm hieäu quaû kinh teá vaø phaùt trieån beàn vöõng. Tænh Taây Ninh keâu goïi moïi nguoàn löïc ñeå phaùt trieån röøng thoâng qua lieân doanh, lieân keát ñeå ñaàu tö phaùt trieån röøng, aùp duïng nhöõng chính saùch giao ñaát, giao röøng ñeán caùc toå chöùc vaø hoä caù nhaân ñeå huy ñoäng toái ña caùc nguoàn löïc cho phaùt trieån laâm nghieäp. Baûo veä vaø phaùt trieån röøng, tieáp tuïc thöïc hieän döï aùn 5 trieäu ha röøng; tieáp tuïc gian nhaän khoaùn baûo veä cho ñöôïc dieän tích röøng töï nhieân 34.644 ha, khoanh nuoâi taùi sinh röøng 11.812 ha; nuoâi döôõng röøng ñaõ troàng 5.837 ha, troàng röøng môùi 5.052 ha vaø troàng caây coâng nghieäp 4.723 ha. Cuøng vôùi troàng caây phaân taùn, ñaûm baûo ñoä che phuû ñeán 2005 laø 35% [5]. Caùc bieän phaùp chính saùch quan troïng laø huy ñoäng moïi nguoàn löïc ñeå phaùt trieån röøng. Ñaëc bieät quan taâm ñeán chính saùch giao ñaát giao röøng ñeán hoä gia ñình. Hoaøn thaønh coâng taùc giao ñaát giao röøng ñuùng ñoái töôïng, ñuùng tieán ñoä vaø ñuùng chính saùch nhaø nöôùc. Tieáp tuïc thöïc hieän chöông trình 5 trieäu ha röøng, thu huùt voán lieân keát lieân doanh, voán do nhaân daân xaây döïng vöôøn röøng nhaèm hoài phuïc vaø phaùt trieån nhanh nhaát voán röøng. Tranh thuû thu huùt nguoàn löïc töø beân ngoaøi, thoâng qua lieân doanh lieân keát ñaàu tö phaùt trieån röøng. Keát hôïp phaùt trieån röøng vaø baûo veä röøng coù hieäu quaû. Taêng cöôøng kieåm tra, giaùm saùt vaø xöû lyù nhöõng vi phaïm veà baûo veä vaø phaùt trieån röøng, coù bieän phaùp choáng chaùy röøng coù hieäu quaû. CHÖÔNG BOÁN KHAÛ NAÊNG AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG CUÛA KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC MOÛ ÑAÙ VOÂI 4.1 PHÖÔNG AÙN QUY HOAÏCH MOÛ ÑAÙ VOÂI 4.1.1 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phöông phaùp khai thaùc 4.1.2 Tröõ löôïng khai thaùc 4.1.3 Chöông trình khai thaùc 4.2 NGHIEÂN CÖÙU XAÙC ÑÒNH CAÙC KHAÛ NAÊNG AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG VAØ RÖØNG CUÛA CAÙC HOAÏT ÑOÄNG KHAI THAÙC ÑAÙ VOÂI 4.2.1 Nghieân cöùu xaùc ñònh caùc khaû naêng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaø röøng trong giai ñoaïn chuaån bò vaø xaây döïng moû 4.2.2 Ñaùnh giaù caùc taùc ñoäng chính ñeán moâi tröôøng vaø khu röøng trong giai ñoaïn khai thaùc ñaù voâi 4.2.3 Moâi tröôøng kinh teá – xaõ hoäi 4.3 ÑAÙNH GIAÙ CHUNG CHÖÔNG BOÁN KHAÛ NAÊNG AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG CUÛA KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC MOÛ ÑAÙ VOÂI 4.1 PHÖÔNG AÙN QUY HOAÏCH KHAI THAÙC MOÛ ÑAÙ VOÂI 4.1.1 Ñaëc ñieåm moû ñaù voâi 4.1.1.1 Veà ñaëc ñieåm töï nhieân Moû naèm trong vuøng khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa. Moät naêm chia laøm 2 muøa: muøa khoâ vaø muøa möa. Soá ngaøy coù möa haøng naêm khoaûng 120 ngaøy – 130 ngaøy/naêm, nhöng soá ngaøy coù löôïng möa lôùn 100 mm/ngaøy khoâng nhieàu (khoaûng 10 ngaøy trong voøng 20 naêm töø 1983 – 2003). Nguoàn nöôùc chaûy vaøo moong khai thaùc chuû yeáu laø nöôùc möa rôi tröïc tieáp vaø thaåm thaáu do nguoàn nöôùc möa toàn ñoïng töø laâu. 4.1.1.2 Veà caáu taïo ñòa chaát Ñòa taàng cuûa khu vöïc khai thaùc theo thöù töï töø treân xuoáng döôùi nhö sau: - Lôùp phi nguyeân lieäu caùt, caùt boät, saïn soûi laterit, lôùp nguyeân lieäu ñaù seùt vaø lôùp nguyeân lieäu ñaù voâi (rieâng khu vöïc phía Taây Baéc khoâng coù caùt). - Chieàu daøy moãi lôùp khoâng ñoàng ñeàu vaø thay ñoåi theo töøng vò trí - Trong lôùp nguyeân lieäu ñaù voâi coù xen keïp ñaù voâi dolomit vaø seùt boät keùt phi nguyeân lieäu. Tröõ löôïng khai thaùc Theo baùo caùo keát quaû thaêm doø moû ñaù voâi, ñaù seùt laøm nguyeân lieäu xi maêng ñeán coát -20m vaø caên cöù vaøo keát quaû tính tröõ löôïng ñòa chaát, tröõ löôïng khai thaùc ñaù voâi, ñaù seùt taïi khu vöïc Sroc Con Traên nhö sau: - Tröõ löôïng khai thaùc ñaù voâi 54.190.000,00 tấn – 6.700.000,00 tấn = 47.490.000,00 tấn (độ ẩm tự nhiên) Trong đó: 54.190.000,00 tấn – Laø tröõ löôïng ñòa chaát trong bieân giôùi khai thaùc 6.700.000,00 tấn – Laø tröõ löôïng phaûi ñeå laïi baûo veä bôø moong khai thaùc. - Tröõ löôïng khai seùt 11.716.000,00 tấn – 1.214.850,00 tấn = 10.501.150,00 tấn Trong đó: 11.716.000,00 tấn – Laø tröõ löôïng ñòa chaát trong bieân giôùi khai thaùc 1.214.850,00 tấn – Laø tröõ löôïng phaûi ñeå laïi baûo veä bôø moong khai thaùc. 4.1.3 Chöông trình khai thaùc 4.1.3.1 Coâng ngheä khai thaùc Caên cöù vaøo caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phöông phaùp khai thaùc, tính chaát cô lyù cuûa lôùp phi nguyeân lieäu, caùc lôùp nguyeân lieäu ñaù voâi, ñaù seùt döï kieán coâng ngheä khai thaùc moû Sroc Con Traên nhö sau [9]: - Boû lôùp caùt, caùt seùt phi nguyeân lieäu vaø khai thaùc ñaù seùt. - Do caùc lôùp coù chieàu daøy khaùc nhau vaø ñaùy caùc lôùp khoâng naèm cuøng cao ñoä neân söû duïng khai thaùc theo lôùp baèng. Chieàu daøy moãi lôùp phuï thuoäc vaøo chieàu daøy taïi töøng vò trí (chieàu daøy cuûa moãi lôùp öùng vôùi khu vöïc ñöôïc theå hieän taïi caùc vò trí loã khoan thaêm doø). Vieäc boùc boû caùc lôùp caùt, caùt keát phi nguyeân lieäu vaø lôùp ñaù seùt nguyeân lieäu ñöôïc thöïc hieän baèng toå hôïp maùy uûi, maùy ñaøo vaø oâ toâ töï ñoå. Maùy xuùc thuûy löïc gaøu ngöôïc xuùc tröïc tieáp keát hôïp vôùi maùy uûi doàn ñoáng vaø ñöa leân oâ toâ töï ñoå. Khoái löôïng caùt, caùt keát phi nguyeân lieäu ñöôïc ñoå vaøo khu vöïc taïm goïi laø baõi chöùa ñeå sau naøy coù theå taän duïng laøm phuï gia ñieàu chænh khi khai thaùc caùc khu vöïc ñaù voâi loaïi 2 vaø loaïi 3, nguyeân lieäu ñaù seùt ñöôïc vaän chuyeån vaøo traïm ñaäp seùt. Hình 7: Ñaù voâi loä thieân treân con suoái Ben - Caên cöù vaøo chieàu daøy cuûa lôùp ñaù voâi vaø coâng suaát khai thaùc haøng naêm, coâng ngheä khai thaùc ñaù voâi ñöôïc thöïc hieän theo phöông phaùp caét taàng lôùn, theo thöù töï töø treân xuoáng döôùi. Toång soá taàng khai thaùc ñaù voâi laø 4 taàng. - Khoan ñaù baèng khoan, phaù ñaù quaù côõ baèng phöông phaùp khoan noå mìn coù khoáng cheá kíp ñieän vi sai. Ñaù quaù côõ (kích thöôùc 1.500mm), ñaù moà coâi naèm laãn trong than ñaù seùt vaø maët lôùp phía treân cuûa ñaù voâi ñöôïc xöû lyù tröôùc khi xuùc leân oâ toâ baèng ñaàu ñaäp thuyû löïc keát hôïp khoan noå mìn loã nhoû laàn 2. - Ñaù hoãn hôïp sau khi noå mìn ñöôïc maùy xuùc thuyû löïc gaøu thuaän hoaëc maùy boác baùnh loáp (keát hôïp vôùi maùy uûi) ñöa leân oâ toâ vaän chuyeån veà traïm ñaäp ñaù. - Trong quaù trình khai thaùc moät soá vò trí gaëp caùc væa keïp ñaù voâi dolomit phaûi boùc taùch vaø vaän chuyeån ñoå vaøo baõi chöùa taïm ñeå taän thu laøm vaät lieäu xaây döïng. 4.1.3.2 Quy trình coâng ngheä khai thaùc moû Quy trình coâng ngheä khai thaùc moû ñöôïc toùm taét baèng caùc sô ñoà sau: Giôùi haïn caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán khai thaùc moû ñaù voâi Chaët ñoán, khai thaùc goã khu vöïc aùn Caùc chaát thaûi phaùt sinh: - Laù caây, caønh caây nhoû, reã caây - Chaát phaùt thaûi sinh hoaït. Môû væa Caùc chaát thaûi phaùt sinh: - Ñaát, seùt phi nguyeân lieäu - Moät ít lôùp phuû beà maët - Chaát thaûi sinh hoaït vaø xaây döïng Caùc chaát thaûi phaùt sinh: - Chaát thaûi noå mìn - Chaát thaûi sinh hoaït - Nöôùc thaûi coâng nghieäp vaø nöùôc moong - Nguyeân lieäu khoâng ñaït tieâu chuaån - Chaát thaûi trong quaù trình vaän chuyeån Khai thaùc ñaù voâi seùt Phaïm vi hoaït ñoäng cuûa nhaø maùy xi maêng Taây Ninh Gia coâng, cheá bieán Saûn xuaát xi maêng Sô ñoà 1: Coâng ngheä khai thaùc moû vaø doøng phaùt sinh chaát thaûi Giôùi haïn caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán khai thaùc moû ñaù voâi Loaïi boû taàng maët Khai thaùc seùt Vaän chuyeån seùt Khai thaùc seùt Khai thaùc ñaù voâi Khoan noå mìn (moû ñaù) Xuùc boác ñaù Vaän chuyeån ñaù seùt Nghieàn, ñaäp vaø phoái hôïp Nhaø maùy xi maêng Phaïm vi hoaït ñoäng cuûa nhaø maùy xi maêng Taây Ninh Sô ñoà 2: Caùc quaù trình khai thaùc saûn xuaát cho nhaø maùy xi maêng Taây Ninh Thôøi haïn khai thaùc Coâng suaát khai thaùc vaø vaän taûi ñaù voâi, ñaù seùt Coâng suaát khai thaùc vaø vaän taûi ñaù voâi töø moû veà traïm ñaäp ñaù tính tôùi nhaø maùy ñaït coâng suaát thieát keá: 1.670.603 taán ñaù voâi/naêm x 1,05 = 1.754.133 taán ñaù voâi/naêm (ñoä aåm töï nhieân 1%) Coâng suaát khai thaùc vaø vaän taûi ñaù seùt veà traïm ñaäp seùt tính vôùi nhaø maùysaûn xuaát ñaït coâng suaát thieát keá: 308.048 taán ñaù seùt/naêm x 1,05 = 399.050 taán ñaù seùt/naêm (ñoä aåm töï nhieân 25,5%) Trong ñoù: 1.670.603 taán ñaù voâi/naêm vaø 380.048 taán ñaù seùt/naêm: laø khoái löôïng ñaù voâi, ñaù seùt yeâu caàu taïi kho chöùa trong moät naêm vôùi ñoä aåm töï nhieân (theo thieát keá cuûa Vieän thieát keá Thieân Taân). 1,05: laø heä soá toån thaát trong quaù trình khai thaùc, vaän chuyeån vaø ñaäp thaønh côõ haït theo yeâu caàu cuûa nhaø maùy. Tuoåi thoï moû Thôøi gian khai thaùc heát tröõ löôïng ñaù voâi: Coâng suaát khai thaùc ñaù voâi haøng naêm (tính vôùi coâng suaát nhaø maùy ñaït 100%) 1.754.133,00 Coâng suaát khai thaùc ñaù seùt haøng naêm (tính vôùi coâng suaát nhaø maùy ñaït 100%) T ñaù voâi = Toång tröõ löôïng khai thaùc ñaù voâi (trong bieân giôùi khai thaùc) 47.490.000,00 taán = 27,07 naêm – Laáy troøn 27 naêm T ñaù voâi = Toång tröõ löôïng khai thaùc ñaù seùt (trong bieân giôùi khai thaùc) 10.501.150,00 taán 399.050,00 taán T ñaù seùt = T ñaù seùt = = 26,34 naêm – Laáy troøn 26 naêm Thôøi gian khai thaùc heát tröõ löôïng ñaù seùt: 4.2 NGHIEÂN CÖÙU, XAÙC ÑÒNH CAÙC KHAÛ NAÊNG AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG VAØ RÖØNG CUÛA CAÙC HOAÏT ÑOÄNG KHAI THAÙC ÑAÙ VOÂI Caùc giai ñoaïn trong phöông aùn khai thaùc ñaù voâi bao goàm: Giai ñoaïn chuaån bò vaø xaây döïng. Giai ñoaïn khai thaùc ñaù voâi 4.2.1 Nghieân cöùu, xaùc ñònh caùc khaû naêng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaø röøng trong giai ñoaïn chuaån bò vaø xaây döïng 4.2.1.1 AÛnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaät lyù 4.2.1.1.1 Moâi tröôøng khoâng khí vaø tieáng oàn Suy thoaùi chaát löôïng khoâng khí vaø taàm nhìn do buïi. Chuyeân chôû vaät lieäu xaây döïng vaø hoaït ñoäng thi coâng cô giôùi trong thôøi gian thi coâng laø nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm khoâng khí trong khu vöïc Noàng ñoä buïi trong khoâng khí seõ taêng cuïc boä doïc theo tuyeán ñöôøng chuyeân chôû vaät lieäu veà khu vöïc xaây döïng, nhaát laø vaøo muøa khoâ. Nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm buïi laø do quaù trình ñaøo ñaát, san uûi maët baèng, chuyeân chôû vaø boác dôõ nguyeân vaät lieäu xaây döïng. Thaønh phaàn hoaù lyù cuûa buïi loaïi naøy laø caùc haït ñaát, caùt coù kích thöôùc lôùn hôn 10 micron, thuoäc loaïi buïi naëng, khoâng phaùt taùn ñi xa, deã sa laéng vaø gaây aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán coâng nhaân lao ñoäng vaø nhaân daân soáng gaàn coâng tröôøng. Khí thaûi cuûa caùc phöông tieän vaän taûi vaø thi coâng coù chöùa buïi PM10 (haït buïi coù kích thöôùc nhoû hôn 10 micron), SO2, NOx, CO, toång hydrocacbon (TCB) vaø chì (Pb) coù khaû naêng gaây oâ nhieãm khoâng khí. Caùc chaát oâ nhieãm naøy coù ñoäc tính cao hôn so vôùi buïi töø maët ñaát. Caùc thieát bò xaây döïng khu khai thaùc moû, ñöôøng seõ phaùt sinh oâ nhieãm khoâng khí laø: xe taûi, maùy ñaàm neùn, maùy khoan, maùy phaùt ñieän, xe vaän chuyeån nguyeân vaät lieäu. Do haàu heát maùy moùc thieát bò ñeàu söû duïng xaêng hoaëc daàu laøm töø nhieân lieäu neân chuùng thaûi ra buïi (TSP), SO2, NOx, hydrocacbon vaø chì vaøo khoâng khí. Theo thoáng keâ cuûa toå chöùc Y teá Theá Giôùi (WHO, 1993), 1 taán nhieân lieäu söû duïng cho xe troïng taûi lôùn (3,5 – 16 taán) duøng daàu diezel seõ phaùt thaûi 4,3kg TSP, 64kg SO2, 55kg NOx, 28kg CO; vaø söû duïng xaêng cho maùy coù troïng taûi >3,5 taán seõ chöùa 3,5kg TSP, 64kg SO2, 300kg CO, 1,35kg chì. Nhö vaäy, trong quaù trình laøm vieäc cuûa caùc maùy thi coâng duøng daàu diezel hoaït ñoäng cuøng luùc seõ thaûi ra löôïng chaát oâ nhieãm nhö treân. Vì vaäy, oâ nhieãm do hoaït ñoäng cuûa caùc xe maùy, thieát bò khai thaùc moû laø khoâng ñaùng keå, hôn nöõa trong ñieàu kieän khí haäu bình thöôøng oâ nhieãm khoâng khí do caùc trang thieát bò thi coâng chæ taùc ñoäng cuïc boä trong phaïm vi khu vöïc moû. Tieáng oàn: Hieän nay taïi khu vöïc döï kieán khai thaùc, tieáng oàn thaáp hôn so vôùi Tieâu chuaån cho pheùp. Tuy nhieân, trong quaù trình xaây döïng cô baûn moû vaø caùc coâng trình phuï trôï seõ laøm taêng tieáng oàn trong khu vöïc naøy vaø vuøng phuï caän. Trong giai ñoaïn xaây döïng, tieáng oàn phaùt sinh chuû yeáu töø caùc nguoàn: Maùy moùc, thieát bò san uûi, ñaàm neùn; maùy troän beâ toâng; maùy phaùt ñieän; xe taûi vaän chuyeån vaät lieäu. Taïi coâng tröôøng xaây döïng, do taäp trung soá löôïng lôùn caùc xe san uûi, caùc phöôïng tieän vaän taûi thi coâng cô giôùi neân tieáng oàn, rung seõ cao hôn möùc ñoä bình thöôøng. Ñoä oàn naøy coù theå gaây neân söï meät moûi, giaûm thính giaùc, maát taäp trung tö töôûng cho coâng nhaân vaø coù theå daãn ñeán tai naïn lao ñoäng. 4.2.1.1.2 Moâi tröôøng nöôùc OÂ nhieãm nguoàn nöôùc laø do nöôùc thaûi sinh hoaït töø caùc laùn traïi cuûa coâng nhaân. Chaát thaûi sinh hoaït haøng ngaøy cuûa khoaûng 200 coâng nhaân ñöa vaøo moâi tröôøng nöôùc ñöôïc döï tính nhö sau: Nöôùc thaûi sinh hoaït: 24m3; taûi löôïng oâ nhieãm ñöa vaøo moâi tröôøng bao goàm: Toång chaát raén: 46,8 kg; BOD:12 kg; COD:19,2 kg; daàu môõ:4,8 kg; toång P: 1,12 kg; toång N: 4,32 kg [9]. Neáu khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi khoâng coù caùc bieän phaùp xöû lyù chaát thaûi trong khu vöïc laùn traïi taïi coâng tröôøng thì oâ nhieãm moâi tröôøng do löïc löôïng lao ñoäng gaây ra seõ laø vaán ñeà lôùn. Ñieàu naøy coù theå gaây suy giaûm chaát löôïng nöôùc soâng, suoái vaø laây lan beänh taät cho daân ñòa phöông. Khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi taäp trung haøng traêm lao ñoäng ôû moät khu vöïc moû seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï lan truyeàn beänh dòch qua söï tieáp xuùc tröïc tieáp hay thoâng qua moâi tröôøng nöôùc (gaây tieâu chaûy, taû, lî…), hoaëc qua coân truøng (soát reùt, soát xuaát huyeát) hoaëc qua caùc con ñöôøng khaùc (tieâm chích, maïi daâm…). Trong giai ñoaïn chuaån bò maët baèng, nguoàn gaây oâ nhieãm nöôùc chuû yeáu laø töø nöôùc thaûi sinh hoaït cuûa coâng nhaân vaø nöôùc möa chaûy traøn qua khu vöïc moû. Nguoàn nöôùc naøy seõ chaûy traøn vaøo suoái Ben, vaø soâng Saøi Goøn gaây oâ nhieãm taïi choã vaø coù theå aûnh höôûng ñeán vuøng haï löu. Nöôùc möa chaûy traøn cuoán theo raùc thaûi sinh hoaït cuûa coâng nhaân, raùc thaûi trong quaù trình xaây döïng nhö caùt, xi maêng, daàu môõ, bao bì rôi vaõi… laøm suy giaûm chaát löôïng nguoàn nöôùc soâng suoái. Nöôùc möa chaûy traøn cuoán theo buøn, ñaát gaây boài laéng aûnh höôûng ñeán heä sinh thaùi nöôùc vaø chaát löôïng nöôùc maët trong khu vöïc. 4.2.1.1.3 Moâi tröôøng ñaát Thay ñoåi ñòa hình vaø muïc tieâu söû duïng ñaát. Ñeå chuaån bò cho vieäc khai thaùc, thì lôùp ñaát maët vaø thaûm thöïc vaät seõ ñöôïc laáy ñi. Ñoái vôùi lôùp thaûm thöïc vaät beà maët ñoù laø caùc loaøi thöïc vaät coù giaù trò kinh teá thaáp, caùc hoaït ñoäng chaët, ñoán, vaän chuyeån ra vaøo nhieàu laàn cuûa xe coä seõ laøm giaûm chaát löôïng moâi tröôøng, tuy nhieân do khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi roäng lôùn neân möùc ñoä gia taêng oâ nhieãm laø khoâng ñaùng keå. Ngoaøi ra moät khoái löôïng lôùn caùc nhaùnh caây nhoû, laù caây, reã caây... cuõng laø nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng neáu khoâng coù bieän phaùp xöû lyù. Theo öôùc tính ñeå coù theå khai thaùc ñöôïc ñaù voâi, ñaù seùt… thì moät khoái löôïng lôùn lôùp ñaát maët seõ bò laáy ñi (phi nguyeân lieäu). Vieäc ñaøo bôùi, vaän chuyeån lôùp ñaát maët naøy seõ laø nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc caùc soâng suoái xung quanh khu vöïc döï kieán khai thaùc vaø gaây ngaäp luït cuïc boä trong khu vöïc neáu khoâng coù bieän phaùp xöû lyù thích hôïp. Tuy nhieân, khu vöïc döï kieán khai thaùc thöïc hieän theo töøng giai ñoaïn vaø töøng khu vöïc, do ñoù lôùp ñaát ñaøo khoâng lôùn vaø coù theå söû duïng ñeå gia coá caùc bôø moong khai thaùc, laøm phuï gia. 4.2.1.1.4 AÛnh höôûng do chaát thaûi raén Trong giai ñoaïn naøy chaát thaûi raén chuû yeáu laø: - Nhöõng nhaùnh caây nhoû, reã caây, laù caây... - Theo öôùc tính ñeå khai thaùc ñöôïc ñaù voâi thì moät khoái löôïng lôùn lôùp ñaát maët seõ ñöôïc laáy ñi khoaûng 2.990.000m3. 4.2.1.2 Moâi tröôøng sinh hoïc 4.2.1.2.1 Vai troø cuûa khu heä ñoäng thöïc vaät trong vuøng Lôùp phuû thöïc vaät trong vuøng nghieân cöùu giöõ moät vai troø quan troïng veà maët sinh thaùi. Moû ñaù voâi Sroc Con Traên naèm treân thaûm thöïc vaät röøng thuoäc löu vöïc soâng Saøi Goøn cuûa hoà Daàu Tieáng. Thaûm thöïc vaät ñoùng vai troø khaù quan troïng trong vieäc: - Ñieàu tieát nguoàn nöôùc cho hoà Daàu Tieáng Lôùp phuû thöïc vaät daøy ñaëc goàm caùc öu hôïp röøng nöûa thöôøng xanh coù theå ñieàu tieát nöôùc cho vuøng haï löu. Veà muøa luõ, nöôùc ñöôïc tröõ trong caùc thaûm thöïc vaät vaø ñaát röøng coù theå laøm chaäm quaù trình luõ. Thôøi gian ñaït tôùi ñænh luõ cuõng chaäm hôn vaø baûn thaân ñænh luõ cuõng thaáp hôn vì noù ñöôïc giöõ laïi trong röøng. Veà muøa kieät, nöôùc giöõ laïi trong röøng vaø trong ñaát ôû lôùp nöôùc ngaàm taàng noâng seõ ñöôïc huy ñoäng laøm taêng doøng chaûy nöôùc maët trong muøa naøy, löôïng nöôùc muøa kieät coù theå ñaït tôùi 30% doøng chaûy toaøn phaàn neáu nhö coøn lôùp phuû röøng. - Choáng xoùi moøn Khu vöïc ñaù voâi ñòa hình thaáp, trong ñieàu kieän löôïng möa ôû vuøng nghieân cöùu vaøo khoaûng 1700 – 1800 mm/naêm, trong ñoù löôïng möa vaøo muøa möa chieám khoaûng 90% löôïng möa caû naêm. Nhö vaäy taïo neân khaû naêng xoùi moøn ñaát trong khu vöïc cao. Do vaäy, lôùp phuû thöïc vaät ñaõ laøm giaûm heä soá xoùi moøn ñaát xuoáng thaáp hôn so vôùi tieàm naêng xoùi moøn töï nhieân (khi khoâng coù lôùp phuû röøng). - Ñieàu hoaø khí haäu trong vuøng Thaûm röøng laøm giaûm nhieät ñoä khi thôøi tieát noùng, nhaát laø ñoái vôùi vuøng nghieân cöùu coù 6 thaùng khoâ haïn, ñaëc ñieåm khí haäu ôû vuøng naøy vaøo muøa khoâ raát khaéc nghieät. - Baûo toàn tính ña daïng sinh hoïc cuûa heä sinh thaùi khu vöïc Thaûm thöc vaät röøng laø nôi löu giöõ nguoàn taøi nguyeân ñoäng thöïc vaät coù giaù trò trong nghieân cöùu khoa hoïc vaø trong du lòch sinh thaùi. Röøng caây laù roäng laø nôi cö truù cuûa nhieàu loaøi ñoäng vaät. 4.2.1.2.2 Khaû naêng aûnh höôûng ñeán thaûm röøng Tröôùc khi tieán haønh khai thaùc ñaù voâi thì vieäc xaây döïng ñöôøng giao thoâng laø khoâng theå khoâng coù. Trong quaù trình xaây döïng ñöôøng giao thoâng chuaån bò khai thaùc moû seõ gaây taùc ñoäng tieâu cöïc tôùi khu röøng: - Taïo neân söï chia caét giöõa 2 khu röøng. - Deã daãn ñeán söï xaâm chieám röøng taïm thôøi trong giai ñoaïn xaây döïng. Thaûm thöïc vaät beà maët seõ bò maát ñi. Theo öôùc tính coù khoaûng gaàn 318 m3 goã seõ bò chaët. 4.2.2 Nghieân cöùu khaû naêng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng do hoaït ñoäng khai thaùc ñaù voâi 4.2.2.1 AÛnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaät lyù 4.2.2.1.1 Moâi tröôøng khoâng khí vaø tieáng oàn Trong quaù trình khai thaùc moû vaø cheá bieán nguyeân lieäu seõ gaây ra nguoàn oâ nhieãm khoâng khí töø vieäc khoan vaø noå mìn; döï tröõ ñaù trong baõi; ñoå roùt ñaù ôû ñaàu baêng taûi; ñaøo, uûi, xuùc ñaát seùt vaø ñaù voâi; gaây ra caùc taùc nhaân oâ nhieãm laø buïi ñaátñaù, khí thaûi töø xe coâng trình, khoùi thuoác noå… Buïi ñaù chuû yeáu phaùt sinh trong quaù trình noå mìn, uûi, xuùc leân xe taûi vaø ñaäp baèng maùy ñaäp. Heä thoáng baêng taûi vaän chuyeån ñaù sau khi ñaäp ñöôïc bao kín neân ñaõ giaûm ñaùng keå löôïng buïi ñaù phaùt taùn vaøo khoâng khí. Tuy vaäy, ôû haàu heát caùc vò trí khaùc nhö ôû ñaàu baêng taûi, ñieåm roùt ñaù sau khi ñaäp xuoáng baõi chöùa… seõ laø nôi phaùt sinh nhieàu buïi, gaây aûnh höôûng chaát löôïng moâi tröôøng khu vöïc treân moät dieän tích roäng. Buïi ñaát ñaù phaùt taùn theo gioù. Theo ñaùnh giaù cuûa Toå Chöùc Y Teá Theá Giôùi, löôïng buïi trong quaù trình khai thaùc, vaän chuyeån vaø chöùa taïi baõi khoaûng 0,134 kg/taán ñaát seùt. Khoái löôïng ñaát seùt döï kieán khai thaùc laø 399.050 taán/naêm thì taûi löôïng buïi ñöôïc tính khoaûng 53,5 taán/ naêm. Quaù trình khoan noå mìn taïo ra nhieàu saûn phaåm khí ñoäc haïi nhö NO, NO2, CO, CO2, khoùi, buïi nhoû mòn. Ñaây laø chaát ñoäc haïi aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoeû cuûa coâng nhaân khai thaùc moû. Löôïng nhieân lieäu cung caáp cho caùc xe maùy coâng trình (maùy khoan, xuùc, uûi, xe vaän chuyeån...) haøng naêm khoaûng 1.840 taán. Do xaêng daàu chuû yeáu söû duïng cho caùc xe maùy chuyeân duïng vaø xe vaän chuyeån nguyeân lieäu (taûi naëng treân 15 taán). Do caùc nguoàn thaûi phaân taùn, maät ñoä caùc nguoàn thaáp treân toaøn maët baèng khai thaùc neân noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm thaáp, gaây taùc ñoäng khoâng ñaùng keå ñeán moâi tröôøng xung quanh. Tieáng oàn OÂ nhieãm oàn vaø rung laø do caùc thieát bò thi coâng gaây ra, coù theå aûnh höôûng ñeán söùc khoeû con ngöôøi (taùc ñoäng ñöôïc xem laø nheï do xa khu daân cö) vaø ñôøi soáng cuûa caùc loaøi ñoäng vaät hoang daõ trong vuøng (taùc ñoäng ñöôïc xem laø naëng nhaát trong suoát quaù trình thi coâng). Tieáng oàn do caùc xe coâng taùc (khoan, san uûi) vaø vaän taûi naëng, caùc thieát bò ñaäp nghieàn. Tieáng oàn do noå mìn chuû yeáu aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán coâng nhaân moû nhöng khoâng ñeán möùc gaây khoù chòu cho nhaân daân khu vöïc xung quanh. Do khu vöïc khai thaùc moû ñöôïc caùch ly bôûi röøng vaø naèm xa khu daân cö (caùch 3 – 4m) neân aûnh höôûng cuûa tieáng oàn ñeán khu daân cö laø khoâng ñaùng keå. Tuy nguoàn oâ nhieãm naøy khoâng lieân tuïc, nhöng seõ gaây nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán ñôøi soáng cuûa caùc ñoäng vaät hoang daõ ôû trong vuøng. Vieäc noå mìn seõ taïo ñoä rung lôùn cho khu vöïc. Ñoä rung gaây aûnh höôûng ñeán caùc coâng trình xaây döïng. Tuy nhieân, gaàn khu vöïc khai thaùc khoâng coù coâng trình lôùn neân aûnh höôûng khoâng ñaùng keå, chæ aûnh höôûng ñeán coâng trình cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi. 4.2.2.1.2 Moâi tröôøng nöôùc Nöôùc trong moong khai thaùc neáu bò aûnh höôûng do dö löôïng cuûa vaät lieäu noå vaø daàu môõ xe maùy khi bôm ra ngoaøi seõ gaây ra caùc taùc ñoäng sau: - Laøm taêng ñoä ñuïc cuûa nguoàn tieáp nhaän. - Nöôùc trong moong khai thaùc coù theå bò aûnh höôûng dö löôïng cuûa vaät lieäu noå nhöng vôùi haøm löôïng raát nhoû vaø caùc chaát naøy raát deã bò phaân huyû neân aûnh höôûng khoâng ñaùng keå ñeán moâi tröôøng xung quanh. - Nöôùc trong moong seõ aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc ngaàm khu vöïc. AÛnh höôûng do nöôùc thaûi sinh hoaït Trong suoát quaù trình khai thaùc moû, döï kieán seõ taäp trung moät soá löôïng coâng nhaân, caùn boä nhaân vieân khoaûng 200 ngöôøi (caû khu vöïc khai thaùc vaø ñaäp), vôùi soá löôïng ngöôøi taäp trung nhö vaäy, nguoàn oâ nhieãm haøng ngaøy seõ ñöôïc döï baùo nhö sau: Nöôùc thaûi sinh hoaït: 24m3; taûi löôïng oâ nhieãm ñöa vaøo moâi tröôøng bao goàm: toång chaát raén 46,8kg; BOD 12 kg; COD19,2 kg; daàu môõ 4,8 kg; toång P 1,12 kg; toång N: 4,32 kg; vi khuaån caùc loaïi >109; giun saùn >104 tröùng [9]. Neáu khoâng coù bieän phaùp xöû lyù nguoàn nöôùc thaûi xaû tröïc tieáp trong thôøi gian ñoù ra beân ngoaøi coù theå gaây oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh khu vöïc khai thaùc moû. 4.2.2.1.3 Moâi tröôøng ñaát vaø ñòa chaát coâng trình Vieäc khai thaùc moû seõ laøm thay ñoåi ñòa hình vaø thaûm thöïc vaät töï nhieân cuûa khu vöïc moû. Dieän tích chung cuûa toaøn khu vöïc moû seõ bò bieán daïng laø khoaûng 105ha (chöa keå ñeán phaàn dieän tích bò phaù do coâng nhaân khu moû vaø phaàn dieän tích duøng ñeå xaây döïng ñöôøng giao thoâng vaø coâng trình phuï). Vieäc san uûi, ñoå boû ñaát ñaù lôùp boùc (goàm ñaát, ñaù, reã caây) khoâng hôïp lyù seõ laøm maát caûnh quan khu vöïc, gaây soùi lôû vaø coù theå laøm troâi buøn ñaát (vaøo muøa möa) xuoáng soâng Saøi Goøn… ñaát ñaù rôi vaõi treân ñöôøng chuyeân chôû ngoaøi vieäc gaây khoù khaên cho caùc laùi xe coøn coù theå gaây maát caûnh quan, hieän töôïng troâi buøn vaøo muøa möa xuoáng caùc khu ñaát thaáp ven ñöôøng. Dieän tích khai thaùc moû khoaûng 105ha (chöa keå ñeán phaàn dieän tích bò phaù do coâng nhaân khu moû vaø phaàn dieän tích duøng ñeå xaây döïng ñöôøng giao thoâng vaø coâng trình phuï) vaø chieàu saâu moong ñeán coát -20m, neân khoâng coù phöông aùn khaû thi ñeå san laáp moong khai thaùc hoaøn laïi maët baèng moû nhö tröôùc ñaây. Vieäc thay ñoåi ñòa hình vuøng moû vaø taïo ra moong coù ñoä saâu ñeán coát -20m laø nguyeân nhaân xaûy ra nhöõng söï coá tai naïn cho ngöôøi vaø ñoäng vaät hoang daõ. Ñòa chaát coâng trình Coù khaû naêng laøm suït luùn ñaát do thaùo khoâ moû. Do khu vöïc moû thuoäc ñòa hình ñoài phaân caùch thaáp, thoaûi daàn veà suoái Ben. Suoái Ben coù beà roäng khoaûng 2 – 3m, saâu khoaûng 1m, chæ coù nöôùc vaøo muøa möa nhöng khoâng nhieàu, muøa khoâ chæ toàn taïi nhöõng vuõng nhoû vôùi doøng chaûy khoâng ñaùng keå, ôû caùc nhaùnh phuï haàu nhö khoâ kieät. Do ñoù coù theå daãn nöôùc thaùo khoâ moû raát toát. AÛnh höôûng möïc nöôùc ngaàm do bôm thaùo khoâ moû vaø nhöõng aûnh höôûng gaây ra do vieäc söû duïng moong khai thaùc laøm hoà chöùa nöôùc. Giaûm taàng nöôùc ngaàm do chuyeån nöôùc ngaàm vaøo moong khai thaùc. Vieäc môû moong khai thaùc caøng saâu caùc taàng nöôùc ngaàm caøng bò aûnh höôûng lôùn do chuyeân chôû nöôùc ngaàm töø caùc maïch ñaù voâi vaøo moong. Vieäc giaûm löu löôïng vaø haï taàng nöôùc ngaàm seõ coù aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán ñoä aåm cuûa khu vöïc daãn ñeán aûnh höôûng tôùi caây troàng trong khu vöïc ven moû. Tuy nhieân do naèm trong vuøng coù möùc ñoä möa lôùn neân khaû naêng khoâ haïn do giaûm taàng nöôùc ngaàm seõ ñöôïc giaûm, vì nguoàn nöôùc möa boå sung vaøo veà maët ñaát khaù lôùn. Hoaït ñoäng khai thaùc ñaù laøm thay ñoåi ñòa hình vaø caûnh quan vuøng moû, nhöng khoâng gaây ra aûnh höôûng lôùn laøm thay ñoåi ñieàu kieän ñòa chaát thuyû vaên, ñòa chaát coâng trình vaø moâi tröôøng ñòa chaát xung quanh vuøng moû. 4.2.2.1.4 AÛnh höôûng do chaát thaûi raén Chaát thaûi raén trong quaù trình khai thaùc moû chuû yeáu laø: Caùc bao bì, chöùa nguyeân vaät lieäu (chaát noå, caùc vaät lieäu khaùc). Ñaëc ñieåm cuûa loaïi chaát raén naøy coù theå laø raát deã chaùy do tieáp xuùc vôùi chaát chaùy noå trong quaù trình vaän chuyeån, löu giöõ vaø söû duïng. Taùc ñoäng cuûa loaïi chaát thaûi naøy coù theå laøm oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí, nöôùc vaø ñaát, ñaëc bieät khaû naêng gaây söï coá chaùy noå neáu khoâng coù bieän phaùp thích hôïp. Chaát thaûi raén sinh hoaït: döï kieán haøng ngaøy moät khoái löôïng raùc sinh hoaït khoaûng 180 – 200 kg ñöôïc thaûi ra. Khoái löôïng raùc naøy laø khoâng nhieàu, tuy nhieân coù khaû naêng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nhö hoâi thoái do caùc chaát höõu cô phaân huyû, taïo ñieàu kieän cho coân truøng phaùt trieån gaây beänh taät. Caàn phaûi coù bieän phaùp thích hôïp cho vieäc xöû lyù nguoàn chaát thaûi raén naøy. 4.2.2.2 AÛnh höôûng ñeán moâi tröôøng sinh hoïc 4.2.2.2.1 AÛnh höôûng cuûa vieäc khai thaùc moû ñeán taøi nguyeân röøng Heä sinh thaùi laø moät heä ñoäng cuûa caùc yeáu toá sinh hoïc, hoaù hoïc, lyù hoïc töông taùc hoã töông vôùi nhau. Caùc taùc ñoäng hoã töông naøy ñaõ hình thaønh neân theá caân baèng ñoäng cuûa moät heä sinh thaùi. Caân baèng raát deã bò bieán ñoåi neáu coù nhöõng taùc nhaân beân ngoaøi laøm aûnh höôûng nhieàu caùc yeáu toá beân trong vaø nhö theá heä sinh thaùi seõ bieán ñoåi thaønh moät heä sinh thaùi ôû moät traïng thaùi khaùc so vôùi ban ñaàu. Ñaây laø cô sôû ñeå chuùng ta ñaùnh giaù nhöõng thay ñoåi cuûa moâi tröôøng döôùi caùc taùc ñoäng cuûa quaù trình khai thaùc moû. Caùc taùc ñoäng ñöôïc ñaùnh giaù toång quaùt nhö sau: Taùc ñoäng tröïc tieáp leân treân khu vöïc xaây döïng, khu khai thaùc nguyeân lieäu ñaù voâi cuûa moû Sroc Con Traên chuû yeáu laø maát thaûm thöïc vaät (traûng caây buïi, tre…). Tuy nhieân, khoâng chæ thaûm thöïc vaät trong dieän tích khai thaùc bò maát maø ña daïng sinh hoïc trong caùc khu röøng töï nhieân chung quanh cuõng coù theå bò aûnh höôûng do hoaït ñoäng giao thoâng vaän taûi vaø do hoaït ñoäng saên baén cuûa coâng nhaân (neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù toát). Beân caïnh aûnh höôûng tröïc tieáp do maát röøng, trong quaù trình khai thaùc moû vaø vaän chuyeån seõ khoâng traùnh khoûi söï oâ nhieãm khoâng khí töø khoùi buïi lan roäng ñeán caùc khu röøng xung quanh aûnh höôûng giaùn tieáp laâu daøi ñeán quaàn cö cuûa caùc loaøi ñoäng vaät. Ngoaøi ra khoùi buïi töø quaù trình khai thaùc vaän haønh seõ tích tuï laïi treân caùc laù caây röøng cuûa khu vöïc xung quanh, khi möa nhöõng tích tuï naøy seõ theo nöôùc möa röûa troâi xuoáng caùc doøng chaûy trong röøng, quaù trình laâu daøi naøy seõ laøm thay ñoåi nhaát ñònh ñeán chaát löôïng nöôùc cuûa caùc doøng chaûy trong vuøng. Tieáng oàn phaùt sinh töø vieäc khai thaùc moû vaø töø caùc thieát bò vaän taûi giöõa khu röøng vaø töø khu vöïc khai thaùc moû ñeán traïm ñaäp seõ laøm xaùo troän hoaøn toaøn heä quaàn cö cuûa caùc loaøi ñoäng vaät vaø nhaát laø ñoái vôùi nhoùm chim, aûnh höôûng ñeán baûn naêng sinh toàn cuûa chuùng. Caùc hoaït ñoäng vaø cö truù cuûa caùc coâng nhaân vaø caùc khu daân cö trong töông lai ñi lieàn vôùi caùc hoaït ñoäng phaùt trieån cuûa nhaø maùy, cuûa vuøng khai thaùc moû seõ taïo neân moät aùp löïc raát lôùn ñeán taøi nguyeân röøng vaø heä ñoäng vaät röøng taïi ñaây voán laø quaàn cö cuoái cuøng coøn laïi do dieän tích röøng hieän ñang bò thu heïp. Vieäc khai thaùc moû seõ taïo moät hoá saâu, do ñoù seõ laøm aûnh höôûng ñeán möïc nöôùc ngaàm cuûa khu vöïc dieän tích röøng xung quanh, laøm aûnh höôûng tröïc tieáp leân quaù trình sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa röøng vaø khu vöïc baùn ngaäp nöôùc trong vuøng. 4.2.2.2.2 AÛnh höoûng ñeán tính ña daïng sinh hoïc Trong quaù trình khai thaùc moû vaø xaây döïng ñöôøng töø khu moû ñeán traïm ñaäp, thaûm thöïc vaät treân dieän tích khai thaùc moû seõ bò maát ñi. Tuy nhieân, ñaây laø thaûm thöïc vaät thöù sinh, tính ña daïng sinh hoïc cuõng nhö giaù trò veà taøi nguyeâm cuûa thaûm thöïc vaät khoâng cao, do vaäy caùc taùc ñoäng ñeán tính ña daïng sinh hoïc ñöôïc ñaùnh giaù laø khoâng lôùn. Trong quaù trình hoaït ñoäng khai thaùc vaø tuyeán ñöôøng ñöôïc xaây döïng, cô sôû haï taàng ñöôïc xaây döïng laø ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå hình thaønh caùc khu daân dö taäp trung ôû khu vöïc. Söï taäp trung daân cö, caùc hoaït ñoäng saên baén, chaët phaù caây röøng seõ laø nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán tính ña daïng sinh hoïc ôû khu vöïc. 4.2.2.2.3 AÛnh höôûng ñeán caáu truùc heä sinh thaùi Vieäc khai thaùc moû Sroc Con Traên ñöôïc xem laø moät hình thöùc taùc ñoäng cuûa con ngöôøi ñoái vôùi heä sinh thaùi vaø caûnh quan moâi tröôøng xung quanh. Caùc yeáu toá töï nhieân vaø sinh hoïc luoân quan heä vaø taùc ñoäng laãn nhau treân moät theá töông quan ñeå taïo cho caùc heä sinh thaùi coù moät “theá caân baèng ñoäng”. Heä sinh thaùi töï nhieân ñöôïc ñaëc tröng bôûi khaû naêng töï ñieàu chænh. Döôùi taùc ñoäng cuûa con ngöôøi, khaû naêng töï ñieàu chænh naøy daàn maát ñi, theá caân baèng sinh thaùi seõ bò phaù vôõ. Nhö vaäy, taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá taùc nhaân ñaõ laøm cho heä sinh thaùi töï nhieân bieán ñoåi thaønh heä sinh thaùi nhaân taïo maø ôû heä sinh thaùi naøy khaû naêng töï ñieàu chænh giaûm tôùi möïc ñoä toái thieåu hoaëc bò trieät tieâu hoaøn toaøn. Hoaït ñoäng khai thaùc moû laøm lôùp phuû thöïc vaät moû bò bieán maát, thay vaøo ñoù laø hoà chöùa nöôùc, moät heä sinh thaùi thuyû vöïc thay theá heä sinh thaùi treân caïn. Söï chia nhoû khu röøng do caùc ñöôøng giao thoâng ra vaøo moû ñaõ laøm taêng ñaùng keå taùc ñoäng bieân. Phaàn moâi tröôøng ôû xung quanh ñöôøng bieân bò taùc ñoäng nhieàu so vôùi phaàn beân saâu trong röøng. Moät taùc ñoäng khaùc khaù quan troïng ôû vuøng bieân laø söï dao ñoäng nhieàu hôn veà aùnh saùng, nhieät ñoä, ñoä aåm vaø gioù. Trong quaù trình hoaït ñoäng söï taäp trung coâng nhaân vaø caùc hoaït ñoäng chaët phaù caây röøng laøm laùn traïi, laøm nhaø vaø caùc coâng trình khaùc seõ laøm giaûm maät ñoä che phuû röøng. Hoaït ñoäng khai thaùc moû neáu khoâng coù caùc bieän phaùp kieåm soaùt chaát thaûi, xöû lyù chaát thaûi vaø quy hoaïch khu taäp trung chaát thaûi thì vieäc thaûi boû böøa baõi seõ aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng khu vöïc xung quanh vuøng moû, aûnh höôûng ñeán heä sinh thaùi khu vöïc. Tieáng oàn, rung seõ gaây aûnh höôûng tôùi ñôøi soáng cuûa caùc loaøi ñoäng vaät hoang daõ. Ngoaøi ra tieáng oàn coøn gaây aûnh höôûng ñeán caùc taäp tính hoïc cuûa caùc loaøi ñoäng vaät hoang daõ, laøm thu heïp nôi soáng vaø ñieàu kieän kieám aên cuûa nhieàu loaøi thuù. 4.2.3 Moâi tröôøng kinh teá – xaõ hoäi 4.2.3.1 Caùc ngaønh saûn xuaát Laøm giaûm dieän tích röøng saûn xuaát laâm nghieäp, chuyeån ñoåi muïc ñích söû duïng ñaát. 4.2.3.2 Giao thoâng Beân caïnh caùc aûnh höôûng do quaù trình xaây döïng ñöôøng giao thoâng töông töï nhö vieäc xaây döïng caùc ñöôøng giao thoâng trong khu vöïc moû thì moät soá taùc ñoäng sau ñaây ñöôïc xem laø quan troïng trong vieäc xaây döïng ñöôøng giao thoâng töø khu moû ñeán traïm ñaäp: Taïo neân söï chia caét giöõa hai khu röøng Deã daãn ñeán söï xaâm chieám röøng taïm thôøi trong giai ñoaïn xaây döïng Khaû naêng gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoeû ngöôøi daân cao hôn so vôùi xaây döïng ñöôøng giao thoâng trong moû, tuy nhieân khoaûng caùch cuõng coøn xa so vôùi khu daân cö Gaây oâ nhieãm khoâng khí do khí thaûi töø phöông tieän vaän chuyeån vaø buïi phaùt taùn treân ñöôøng Gia taêng maät ñoä giao thoâng treân ñöôøng Gia taêng nguy cô gaây tai naïn giao thoâng AÛnh höôûng ñeán ñôøi soáng hoang daõ cuûa hai beân ñöôøng 4.2.3.3 Ñôøi soáng xaõ hoäi 4.2.3.3.1 Lôïi ích vaø maâu thuaãn xaõ hoäi Trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa moû moät soá ñoâng löïc löôïng lao ñoäng seõ chuyeån töø nôi khaùc ñeán, phaàn lôùn coâng nhaân xaây döïng laø ngöôøi Kinh töø nhieàu tænh, thaønh phoá ñeán. Löïc löôïng coâng nhaân naøy coù thoùi quen cuõng nhö taäp quaùn khaùc vôùi daân ñòa phöông voán chuû yeáu laø ngöôøi daân toäc Khmer, do vaäy coù theå xaûy ra caùc maâu thuaãn neáu khoâng quaûn lyù vaø giaùo duïc toát löïc löôïng lao ñoäng. Caùc lôïi ích vaø thieät haïi mang laïi cho ñòa phöông: Khaû naêng taïo vieäc laøm, söï hoã trôï töø dòch vuï haï taàng cô sôû, caùc trôï caáp xaõ hoäi, phaùt trieån chung veà kinh teá xaõ hoäi do taêng nhanh toác ñoä coâng nghieäp hoaù, ñoâ thò hoaù. Ñaây laø vuøng coù möùc soáng daân ñòa phöông khoâng cao, thuoäc vuøng khoù khaên, haï taàng cô sôû nhìn chung chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu veà chaêm soùc söõa khoeû vaø hoïc taäp cuûa nhöõng ngöôøi môùi tôùi. Do haøng traêm coâng nhaân vaø daân ñòa phöông seõ taäp trung ôû khu vöïc moû, nôi chæ caùch bieân giôùi khoaûng 6 km neân an toaøn vuøng bieân giôùi seõ phöùc taïp hôn hieän nay: Gia taêng vieäc qua laïi bieân hôïp phaùp vaø khoâng hôïp phaùp. Gia taêng teä naïn xaõ hoäi ôû vuøng bieân giôùi (buoân laäu, huùt chích). 4.2.3.3.2 Lao ñoäng an toaøn Taùc ñoäng do söû duïng vaät lieäu noå Khaû naêng gaây tai naïn vaø söï coá chaùy noå Beänh ngheà nghieäp Ngoaøi caùc taùc ñoäng trong giai ñoaïn xaây döïng vaø hoaït ñoäng khai thaùc moû caùc taùc ñoäng moâi tröôøng khi moû ngöøng khai thaùc laø toå hôïp caùc taùc ñoäng cuûa caùc giai ñoaïn tröôùc, trong vaø sau khai thaùc vaø keát quaû laø ñaát ñai khu vöïc coù khaû naêng dieãn tieán theo höôùng thoaùi hoaù sa maïc hoaù, ñoài troïc hoaù. Vì vaäy, ñeå giaûm thieåu taùc ñoäng moâi tröôøng khi ngöøng khai thaùc phaûi coù caùc giaûi phaùp giaûm thieåu ngay trong caùc giai ñoaïn nghieân cöùu, thieát keá, xaây döïng vaø hoaït ñoäng cuûa moû 4.3 ÑAÙNH GIAÙ CHUNG Vò trí vaø ñaëc ñieåm hoaït ñoäng cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi moû Sroc Con Traên coù nhöõng thuaän lôïi vaø baát lôïi nhö sau Nhöõng thuaän lôïi Khoâng gaây aûnh höôûng lôùn ñeán ñieàu kieän ñòa chaát thuyû vaên, ñòa chaát coâng trình vaø moâi tröôøng ñòa chaát xung quanh. Xa khu daân cö vaø maät ñoä daân soá thöa neân taùc ñoäng moâi tröôøng ñeán kinh teá xaõ hoäi ñòa phöông laø toái thieåu Vieäc giaûi phoùng maët baèng deã daøng, khoâng coù hoä gia ñình naøo bò di dôøi taùi ñònh cö. Ñöôïc söï uûng hoä cuûa chính quyeàn ñòa phöông vaø nhaân daân caùc aáp, xaõ trong vuøng Nhöõng khoù khaên: Vò trí moû naèm trong röøng phoøng hoä Daàu Tieáng Vò trí gaàn bieân giôùi Vieät Nam – Campuchia Nhöõng taùc ñoäng chính cuûa khai thaùc moû ñeán moâi tröôøng: AÛnh höôûng möïc nöôùc ngaàm khu vöïc nhöng möùc ñoä khoâng lôùn OÂ nhieãm nguoàn nöôùc do thaùo nöôùc moû, ôû möùc ñoä roõ reät ñoái vôùi caùc suoái xung quanh vaø bò aûnh höôûng nheï ñeán soâng Toân Leâ Chaøm. OÂ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí do buïi, khí ñoäc töø thuoác noå vôùi möùc ñoä roõ reät. Laøm giaûm dieän tích röøng (tröïc tieáp vaø giaùn tieáp), aûnh höôûng ñeán ña daïng sinh hoïc vaø phoøng hoä. Ñaây laø taùc ñoäng tieâu cöïc, khoâng phuïc hoài vaø caàn ñöôïc quan taâm nhaát cuûa khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi. Nguy cô xaûy ra söï coá do noå mìn vaø chöùa thuoác noå nhöng khoâng lôùn. An ninh vaø quaûn lyù bieân giôùi seõ phöùc taïp hôn hieän nay. CHÖÔNG NAÊM ÑEÀ XUAÁT BIEÄN PHAÙP GIAÛM TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG VAØ BAÛO VEÄ RÖØNG KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC ÑAÙ VOÂI 5.1 BIEÄN PHAÙP KYÕ THUAÄT 5.1.1 Moâi tröôøng vaät lyù 5.1.2 Bieän phaùp baûo veä taøi nguyeân sinh hoïc 5.1 BIEÄN PHAÙP QUAÛN LYÙ 5.2.1 Naâng cao nhaän thöùc vaø giaùo duïc cho caùn boä, coâng nhaân vieân 5.2.2 Hoaøn phuïc moâi tröôøng 5.2.3 Thöïc hieän nhöõng quy ñònh veà phoøng chaùy vaø chöõa chaùy 5.2.4 Ñeà xuaát bieän phaùp baûo veä röøng ñoái vôùi ban quaûn lyù döï aùn röøng phoøng hoä Taây Ninh 5.3 GIAÙM SAÙT MOÂI TRÖÔØNG CHÖÔNG NAÊM ÑEÀ XUAÁT BIEÄN PHAÙP GIAÛM TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG VAØ BAÛO VEÄ RÖØNG KHU VÖÏC DÖÏ KIEÁN KHAI THAÙC ÑAÙ VOÂI Röøng ñöôïc coi laø nguoàn taøi nguyeân coù theå taùi taïo, neáu khai thaùc hôïp lyù seõ ñaûm baûo cho vieäc söû duïng beàn vöõng nguoàn taøi nguyeân quyù giaù naøy. Nhöng ôû ñaây röøng ñöôïc chaët ñoán cho muïc ñích khai thaùc ñaù voâi ñeå cung caáp nguyeân lieäu cho nhaø maùy xi maêng Taây Ninh neân trong quaù trình khai thaùc vaø sau naøy caàn phaûi coù nhöõng bieän phaùp thích hôïp ñeå thöïc hieän vieäc baûo veä laù phoåi xanh cuûa traùi ñaát. Ñoái vôùi caùc khu röøng sau khi khai thaùc kieät nhöng ñöôïc khoanh giöõ khoâng tieáp tuïc taùc ñoäng vaøo lôùp phuû thöïc vaät, thì sau quaù trình dieãn theá töï nhieân caùc loaøi theo quy luaät sinh hoïc seõ taùi sinh vaø töï ñieàu hoaø moái quan heä töông taùc vôùi caùc yeáu toá sinh hoïc ñeå sinh tröôûng vaø phaùt trieån. Sau moät thôøi gian daøi röøng seõ töï phuïc hoài trôû laïi, coù caáu truùc thaûm thöïc vaät thích hôïp vôùi ñieàu kieän môùi vaø taïo ra moät heä sinh thaùi tieán daàn tôùi söï caân baèng. Trong thöïc teá, quaù trình taùi sinh töï nhieân ñeå hình thaønh röøng nguyeân sinh töï nhieân quaù laâu daøi vaø ñoøi hoûi nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi nhaát ñònh maø nhöõng ñieàu kieän naøy khoâng deã gì coù trong giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi hieän nay. Hôn nöõa, thaûm thöïc vaät röøng khoâng theå deã daøng dieãn theá thaønh röøng thuaàn thuïc moät caùch ñôn giaûn vaø deã daøng trong hoaøn caûnh khí haäu vaø caùc ñieàu kieän töï nhieân bieán ñoåi raát lôùn (khai thaùc moû, cho noå mìn taïo ra caùc hoà chöùa, coù khaû naêng khoâng theå trôû laïi maët baèng nhö tröôùc…). Maët khaùc quaù trình sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa thöïc vaät, nhaát laø caùc loaøi goã quyù khoâng heà nhanh choùng chuùt naøo. Do vaäy, phuïc hoài röøng töï nhieân sau khai thaùc moû ñaù voâi Sroc Con Traên chæ laø moâ hình lyù thuyeát ñoái vôùi thöïc teá. Nhöng vieäc khaéc phuïc haäu quaû, ñeà xuaát bieän phaùp baûo veä röøng vaø giaûm taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng laø ñieàu caáp thieát khi khu vöïc döï kieán khai thaùc ñaù voâi ñi vaøo hoaït ñoäng ñeå khoâng laøm aûnh höôûng ñeán caùc dieän tích röøng ngoaøi muïc ñích söû duïng khai thaùc ñaù voâi (105 ha) vaø bieän phaùp baûo veä röøng vaø moâi tröôøng xung quanh khu vöïc khai thaùc. BIEÄN PHAÙP KYÕ THUAÄT Moâi tröôøng vaät lyù Giaûm thieåu oâ nhieãm khoâng khí vaø tieáng oàn OÂ nhieãm khoâng khí laø moät trong nhöõng vaán ñeà lôùn nhaát trong giai ñoaïn khai thaùc ñaù voâi. Caùc taùc nhaân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí khi vieäc khai thaùc ñi vaøo hoaït ñoäng bao goàm buïi, tieáng oàn vaø khí thaûi ñoäc haïi, do ñoù vieäc ñeà xuaát bieän phaùp giaûm thieåu laø raát caàn thieát. Loaïi thuoác noå cuõng nhö coâng ngheä noå mìn laø moät trong nhöõng taùc nhaân gaây phaùt sinh buïi, vì vaäy phaûi coù söï löïa choïn kyõ loaïi thuoác noå vaø quy trình coâng ngheä noå mìn hôïp lyù ñeå giaûm toái ña söï phaùt taùn buïi khí Phun nöôùc khu vöïc khai thaùc vaø ñöôøng vaän chuyeån vaät lieäu (bao goàm caû tuyeán ñöôøng daãn ñeán traïm ñaäp) trong nhöõng ngaøy naéng ñeå haïn cheá söï phaùt taùn buïi. Maëc duø khu vöïc khai thaùc vaän chuyeån ñeán traïm ñaäp caùch xa khu daân cö, tuy nhieân vieäc vaän chuyeån caùc vaät lieäu, nguyeân lieäu ñaù voâi, ñaù seùt... seõ gaây oâ nhieãm buïi raát cao, do ñoù caùc phöông tieän vaän chuyeån seõ ñöôïc che ñaäy kín tröôùc khi vaän chuyeån. Beâ toâng hoaù caùc tuyeán ñöôøng vaän chuyeån nguyeân lieäu. Boá trí caùc khu troän beâ toâng caùch xa khu vöïc daân cö treân 500m ñeå traùnh phaùt taùn buïi, ñoä oàn, rung ñeán khu daân cö Ñaûm baûo caùc phöông tieän vaän chuyeån khoâng quaù cuõ, ñuùng chuaån, coù giaáy pheùp kieåm ñònh cuûa Ñaêng kieåm Vieät Nam ñeå traùnh taïo ra tieáng oàn vaø khí thaûi ñoäc, phaûi coù noùc baït che ñaäy caån thaän ñeå traùnh phaùt taùn buïi vaø khoâng khí. Nhieân lieäu duøng cho maùy moùc, phöông tieän vaän chuyeån coù haøm löôïng S thaáp, xaêng khoâng pha chì. Yeâu caàu laäp vaø tuaân thuû caùc lòch trình vaø tieâu chuaån baûo trì ñoäng cô ñeå giaûm oâ nhieãm khoâng khí. Khoâng söû duïng caùc loaïi thieát bò phaùt tieáng oàn vöôït TCVN 5948 – 1999 qui ñònh ñoái vôùi phöông tieän giao thoâng. Tieáng oàn Khu vöïc döï kieán khai thaùc naèm trong khoaûng caùch 500m khoâng coù coâng trình nhaïy caûm naøo (khu daân cö, coâng trình vaên hoaù, lòch söû, toân giaùo, tröôøng hoïc...) neân khu vöïc khai thaùc chæ caàn coù caùc bieän phaùp giaûm thieåu taùc ñoäng do oàn cho coâng nhaân xaây döïng. Trang bò cho coâng nhaân laøm vieäc gaàn nguoàn phaùt sinh tieáng oàn lôùn thieát bò che tai ñeå baûo veä söùc khoeû. 5.1.1.2 Giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc Khoâng thaûi chaát thaûi raén (chaát thaûi xaây döïng, caùt ñaù,...) vaø daàu caën cuûa thieát bò xaây döïng vaøo nguoàn nöôùc. Khoâng ñeå taïo ra caùc vuõng nöôùc trong khu vöïc coâng tröôøng, traùnh phaùt trieån ruoài, muoãi, chuoät boï ñeå baûo veä söùc khoeû cho coâng nhaân. ÔÛ khu laùn traïi cuûa coâng nhaân xaây döïng seõ laép ñaët caùc heä thoáng veä sinh (nhaø veä sinh coù beå töï hoaïi). Xaây döïng baõi raùc taäp trung cho khu vöïc laùn traïi caùch xa nhaø ôû, nguoàn nöôùc caáp. Xöû lyù raùc sinh hoaït baèng phöông phaùp choân laáp. Raùc chöùa daàu môõ ñöôïc phaân loaïi vaø choân laáp trong caùc hoá ñöôïc xaây döïng rieâng, coù lôùp phuû ngaên roø ræ daàu môõ vaøo ñaát. Tieán haønh ñaøo heä thoáng möông raõnh thoaùt nöôùc vaø caùc hoá ga xung quanh khu vöïc moû vaø khu chöùa pheá thaûi. Caùc bieän phaùp phaûi ñaûm baûo yeâu caàu thu gom heát taát caû nöôùc möa chaûy traøn. Taïi vò trí cuoái cuûa caùc raõnh naøy, moät hoá taäp trung seõ ñöôïc xaây döïng vôùi kích thöôùc ñöôïc xaùc ñònh döïa vaøo dieän tích khu vöïc khai thaùc vaø löu löôïng. Beå naøy nhaèm muïc ñích laéng sô boä caùc chaát buøn, caùt treân beà maët, laøm giaûm ñoä ñuïc. Caùc song chaén raùc cuõng seõ ñöôïc söû duïng ñeå taùch caùc laù caây, caønh caây, raùc... tröôùc khi chaûy vaøo beå laéng. Nöôùc sau khi ra khoûi beå laéng coù theå daãn thoaùt ra khoûi suoái Ben. Nöôùc thaûi sinh hoaït töø khu vöïc löu truù cuûa coâng nhaân chöùa haøm löôïng oâ nhieãm cao neân toaøn boä nöôùc thaûi sinh hoaït seõ ñöôïc xöû lyù baèng heä thoáng beå töï hoaïi 3 ngaên. Nöôùc veä sinh coâng nghieäp töø khu vöïc khai thaùc, xaû röûa thieát bò nhaø xöôûng khoâng chöùa caùc chaát oâ nhieãm coù ñoäc tính cao vaø taûi löôïng chaát höõu cô thaáp. Thaønh phaàn oâ nhieãm chính trong nöôùc thaûi laø caùc chaát raén lô löûng, caùt vaø caùc chaát voâ cô. Do ñoù nöôùc thaûi ñöôïc xöû lyù ñôn giaûn baèng phöông phaùp cô hoïc (chuû yeáu laø laéng cô hoïc). Nöôùc thaûi veä sinh coâng nghieäp ñöôïc thu gom vaøo caùc möông thu, qua caùc hoá ga ñeå loïc raùc, caën laéng sau ñoù ñöa vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc möa thaûi ra suoái soâng. Khoâng thaûi chaát thaûi sinh hoaït (nöôùc thaûi, raùc) maø chöa xöû lyù töø caùc laùn traïi cuûa coâng trình tröïc tieáp cho nguoàn nöôùc. Ñeå ñaûm baûo an toaøn cho soâng Saøi Goøn (vuøng thöôïng nguoàn) vaø caùc suoái vuøng laân caän, nguoàn nöôùc chaûy traøn ñöôïc thu gom vaø xöû lyù. Ñoái vôùi nguoàn nöôùc ngaàm Nhöõng bieän phaùp ñeå giaûm thieåu aûnh höôûng ñeán cheá ñoä nöôùc ngaàm (löu löôïng, taàng chöùa nöôùc) khi khai thaùc döôùi möïc nöôùc ngaàm khu vöïc nhö sau: Thöôøng xuyeân kieåm tra, giaùm saùt nguoàn nöôùc ngaàm, kòp thôøi phaùt hieän caùc roø ræ ñeå coù bieän phaùp xöû lyù thích hôïp. Trong quaù trình khai thaùc, moät khoái löôïng lôùn nöôùc töø moong seõ ñöôïc bôm thaûi vaøo suoái Ben vaø ra soâng Saøi Goøn, ñaây coù theå laø moät laõng phí lôùn ñoái vôùi nguoàn nöôùc ñöôïc xem laø khan hieám ñoái vôùi khu vöïc. Coù theå ñeà xuaát vôùi ñòa phöông trong vieäc taäp trung nöôùc naøy laøm nguoàn nöôùc töôùi tieâu cho ñaát noâng nghieäp voán khoâ caèn naèm saùt phía Nam khu moû, ñoàng thôøi seõ giaùm saùt ñeán chaát löôïng nguoàn nöôùc trong suoát quaù trình bôm thaûi, ñaûm baûo ñaït tieâu chuaån nöôùc töôùc tieâu trong noâng nghieäp. Cheøn choáng, bòt kín loã khoan sau khi khoan, nhaèm traùnh khaû naêng aûnh höôûng ñeán nguoàn nöôùc ngaàm. Xaây döïng caùc coâng trình ñeå ngaên nguoàn nöôùc maët coù khaû naêng oâ nhieãm chaûy vaøo hoá khai thaùc baèng caùch xaây döïng caùc bôø bao xung quanh khu moû Ñaëc bieät söû duïng phöông aùn thoaùt nöôùc baèng maùy bôm. 5.1.1.3 Giaûm khaû naêng oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát Khi tieán haønh khai thaùc moû, ngoaøi nhöõng nguyeân vaät lieäu chính laø ñaù voâi vaø ñaù seùt thì cuõng phaùt sinh vaät lieäu phi nguyeân lieäu. Nhöõng vaät lieäu naøy coù theå ñöôïc taän thu ñeå duøng cho muïc ñích khaùc vì vaäy caàn phaûi coù baõi thaûi ñeå quaûn lyù. Ñaát ñaù phi nguyeân lieäu ñöôï