Đề tài Tiềm năng và định hướng phát triển du lịch sinh thái vùng Đồng bằng sông Cửu Long

GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 1 LÔØI CAÛM ÔN Laø moät sinh vieân ñöôïc hoïc taäp naâng cao trình ñoä ôû moät ngaønh maø mình yeâu thích, ñaõ töøng gaén boù gaàn 20 naêm qua khieán em voâ cuøng phaán khôûi vaø töï haøo. Coù dòp hoïc hoûi, ñi saâu tìm hieåu, nghieân cöùu coäng vôùi söï dìu daét taän tình cuûa caùc thaày coâ trong Khoa. Ñeâán nay khi ra tröôøng ñöôïc söï phaân coâng cuûa khoa Thöông maïi vaø Du lòch, ñöôïc söï höôùng daãn cuûa caùc thaày coâ, em ñaõ ñi saâu nghieân cöùu vaø thöïc hieän ñeà taøi “Tieàm naêng vaø ñònh höôùng phaùt trieån du lòch sinh thaùi vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long”. Hoâm nay baûn luaän vaên ñaõ hoaøn thaønh em xin chaân thaønh caûm ôn : Tieán só NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ. Chuû nhieäm Boä moân du lòch - Khoa Thöông maïi vaø Du lòch cuøng caùc thaày coâ trong Khoa ñaõ giaûng daïy, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi vaø ñoäng vieân em vöôït qua moïi khoù khaên trong quaù trình hoïc taäp vaø thöïc hieän luaän vaên. Tieán só ÑOÃ QUOÁC THOÂNG. Tröôûng phoøng Nghieân cöùu Phaùt trieån, Sôû Du lòch thaønh phoá Hoà Chí Minh, ngöôøi ñaõ ñònh höôùng vaø giuùp ñôõ em trong suoát quaù trình thöïc hieän luaän vaên. Quyù thaày coâ tröôøng ñaïi hoïc Kinh teá ñaõ giaûng daïy vaø cung caáp caùc kieán thöùc veà khoa hoïc töï nhieân, xaõ hoäi vaø quaûn lyù kinh teá, cho em coù moät kieán thöùc cô baûn vaø ñònh höôùng ñuùng ñaén trong coâng vieäc haøng ngaøy. Ngoaøi ra em cuõng xin ñöôïc caûm ôn: Caùc baïn sinh vieân trong lôùp ñaõ giuùp ñôõ em trong suoát quaù trình hoïc taäp, chuaån bò vaø trình baøy caùc tieåu luaän cuõng nhö trong quaù trình thöïc hieän luaän vaên. GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 2 MUÏC LUÏC CHÖÔNG I: PHAÀN MÔÛ ÑAÀU a. Lyù do choïn ñeà taøi. b. Muïc ñích nghieân cöùu. c. Quan ñieåm vaø phöông phaùp nghieân cöùu. d. Giôùi haïn ñeà taøi. CHÖÔNG II: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN DU LÒCH SINH THAÙI 1. Taùc ñoäng cuûa du lòch sinh thaùi ñeán moâi tröôøng du lòch. 2. Quaù trình hình thaønh cuûa du lòch sinh thaùi. 3. Lôïi ích kinh teá vaø xu höôùng phaùt trieån du lòch sinh thaùi. 4. Du lòch sinh thaùi, thuaät ngöõ vaø nhöõng teân goïi khaùc. 5. Moät soá ñònh nghóa veà du lòch sinh thaùi ôû moät soá quoác gia. 6. Ñònh nghóa cuûa du lòch sinh thaùi taïi Vieät Nam. 7. Vai troø cuûa du lòch sinh thaùi. 7.1 Vai troø tích cöïc. 7.2 Vai troø tieâu cöïc. 8. Nhöõng nguyeân taéc cô baûn cuûa du lòch sinh thaùi 8.1 Nguyeân taéc hoøa nhaäp. 8.2 Nguyeân taéc keát hôïp söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông vaøo hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi. 8.3 Nguyeân taéc quy moâ. 9. Phöông thöùc toå chöùc hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi. 9.1 Söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông 9.2 Vai troø cuûa du khaùch GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 3 9.3 Toå chöùc vaø quaûn lyù khu du lòch sinh thaùi 9.4 Caùc bieän phaùp töø caùc nhaø löõ haønh 9.5 Vai troø cuûa chính quyeàn ñòa phöông 9.6 Vai troø cuûa caùc cô quan quaûn lyù caáp nhaø nöôùc. CHÖÔNG III: TÌNH HÌNH DU LÒCH SINH THAÙI CUÛA VIEÄT NAM Tieàm naêng phaùt trieån du lòch sinh thaùi taïi Vieät Nam. 1. Tieàm naêng veà du lòch sinh thaùi. 1.1 Caùc heä sinh thaùi ñieån hình. 1.2 Heä thoáng röøng ñaëc duïng. 2 Tieàm naêng veà du lòch sinh thaùi nhaân vaên. 2.1 Daân cö, daân toäc. 2.2 Caùc di tích lòch söû, vaên hoaù. 3 Ñònh höôùng phaùt trieån du lòch sinh thaùi Vieät Nam. 3.1 Toå chöùc khoâng gian du lòch sinh thaùi. 3.2 Toå chöùc quaûn lyù 3.2.1 Vöôøn quoác gia. 3.2.2 Khu baûo toàn thieân nhieân. 3.2.3 Khu röøng vaên hoùa, lòch söû, moâi tröôøng. 4 Muïc tieâu cuûa phaùt trieån du lòch sinh thaùi Vieät Nam. CHÖÔNG IV: TÌNH HÌNH DU LÒCH SINH THAÙI VUØNG ÑB SOÂNG CÖÛU LONG 1. Khaùi quaùt veà du lòch sinh thaùi vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long. 2. Tieàm naêng du lòch sinh thaùi vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long. 2.1 Taøi nguyeân thieân nhieân. 2.2 Caùc heä sinh thaùi vaø baûo toàn thieân nhieân, vöôøn quoác gia. 2.3 Taøi nguyeân nhaân vaên. GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 4 3. Söï phaân boå caùc taøi nguyeân sinh thaùi trong vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long. 4. Söùc haáp daãn vaø khaû naêng khai thaùc - quaûn lyù taïi caùc ñieåm du lòch sinh thaùi vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long 5. Caùc khu du lòch sinh thaùi ñieån hình cuûa vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long. 5.1 Khu du lòch sinh thaùi Traøm Chim - Tam Noâng 5.2 Khu du lòch sinh thaùi Coân Ñaûo. 5.3 Khu du lòch sinh thaùi Ñaûo Phuù Quoác. 6. Caùc tuyeán du lòch sinh thaùi ñieån hình cuûa vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long 6.1 Tuyeán du lòch Long An - Ñoàng Thaùp. 6.2 Tuyeán du lòch Tieàn Giang - Beán Tre. 6.3 Tuyeán du lòch Vóng Long - Traø Vinh. 6.4 Tuyeán du lòch Caàn Thô - Soùc Traêng - Baïc Lieâu - Caø Mau. 6.5 Tuyeán du lòch Caàn Thô - Chaâu Ñoác - An Giang 6.6 Tuyeán du lòch Raïch Giaù - Haø Tieân. 6.7 Tuyeán du lòch Raïch Giaù - Phuù Quoác. 7. Tình hình hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long: 7.1 Veà toå chöùc quaûn lyù 7.1.1 Söï thaønh coâng cuûa du lòch sinh thaùi mieät vöôøn 7.1.2 Toå chöùc vaø quy hoaïch: “ döï aùn baûo veä, phaùt trieån vaø naâng caáp khu baûo toàn thieân nhieân Traøm Chim” vaø du lòch sinh thaùi. 7.2 Veà hoaït ñoäng cuûa caùc haõng löõ haønh 7.3 Veà chính quyeàn vaø coäng ñoàng ñòa phöông CHÖÔNG V: ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN CHÖÔNG VI: KEÁT LUAÄN GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 5 CHÖÔNG I PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI Du lòch sinh thaùi laø moät traøo löu môùi ñang thu huùt du khaùch caùc nôi treân theá giôùi, soáng giöõa moät neàn vaên minh coâng nghieäp, vôùi nhöõng tieáng oàn vaø khoùi buïi, coäng vôùi nhòp ñoä soáng cao, con ngöôøi boãng caûm thaáy thieáu moät khoaûng trôøi xanh vôùi baàu khoâng khí trong laønh… Naém baét ñöôïc nhu caàu ñoù caùc haõng löõ haønh treân theá giôùi ñaõ vaø ñang xaây döïng caùc chöông trình du lòch sinh thaùi ñeå thu huùt du khaùch. Chæ tính rieâng Vöôøn Quoác Gia cuûa Myõ haøng naêm ñoùn 270 trieäu du khaùch, cuûa Canada ñoùn 30 trieäu vôùi doanh thu haøng chuïc tæ USD,… khoâng chæ mang laïi lôïi ích veà kinh teá maø du lòch sinh thaùi coøn coù taàm quan troïng trong vieäc baûo toàn moâi tröôøng töï nhieân vaø caùc giaù trò vaên hoùa baûn ñòa cuûa caùc daân toäc, phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa caùc quoác gia. Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng do du lòch sinh thaùi mang laïi neân Lieân Hieäp Quoác ñaõ quyeát ñònh laáy naêm 2002 laøm naêm Quoác teá veà Du Lòch Sinh Thaùi. Töï haøo veà ñaát nöôùc Vieät Nam vôùi nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân phong phuù ñöôïc phaân boá haøi hoøa, hôïp lyù giöõa caùc mieàn, caùc khu vöïc laø tieàm naêng lôùn cuûa ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi vaøo traøo löu vaø nhu caàu treân theá giôùi. ÔÛ nöôùc ta hieän nay, du lòch sinh thaùi ñang laø moät lónh vöïc môùi vaø phaùt trieån maïnh meõ nhaèm ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa du khaùch. Caùc khu baûo toàn thieân nhieân, khu du lòch sinh thaùi ra ñôøi. Du khaùch nöôùc ngoaøi tìm ñeán Vieät Nam nhaèm tìm ñeán vôùi thieân nhieân, caây coû vôùi ñôøi soáng daân daõ voán xa laï vôùi neáp soáng coâng nghieäp cuûa ngöôøi Taây phöông. Beân caïnh thaønh coâng laø thu huùt ñöôïc löôïng du khaùch nöôùc ngoaøi vaø khaùch du lòch trong nöôùc ñeán vôùi du lòch sinh thaùi ngaøy caøng taêng cuõng ñaõ naûy sinh nhöõng vaán ñeà maø caùc nhaø quaûn lyù du lòch caàn quan taâm vaø ñònh höôùng nhö: GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 6 - Chuùng ta chöa hoaïch ñònh ñöôïc chieán löôïc phaùt trieån laâu daøi vaø hoaït ñoäng mang tính khaû thi. - Beân caïnh vieäc khai thaùc nguoàn lôïi töø thieân nhieân chuùng ta chöa coù keá hoaïch toân taïo vaø baûo veä nguoàn lôïi thieân nhieân ñoù. - Chuùng ta chöa ñònh höôùng ñöôïc theá maïnh cuûa taøi nguyeân sinh thaùi ñeå khai thaùc nhaèm ñem laïi hieäu quaû cao. Laø sinh vieân ñang hoïc taäp, nghieân cöùu vaø coâng taùc trong ngaønh du lòch ,toâi nhaän thaáy vôùi Vieät Nam du lòch sinh thaùi hieän nay ñang laø theá maïnh cuûa ngaønh kinh doanh du lòch. Vì vaäy vieäc ñi saâu nghieân cöùu, tìm hieåu ñeå khai thaùc theá maïnh cuûa du lòch sinh thaùi nhaèm coáng hieán moät phaàn kieán thöùc ñeå ñoùng goùp cho vieäc phaùt trieån ngaønh du lòch ñoù laø muïc ñích vaø lyù do toâi löïa choïn ñeà taøi naøy. 2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU Cho ñeán nay, treân theá giôùi vaãn coøn nhieàu yù kieán vaø tranh luaän veà khaùi nieäm cuûa du lòch sinh thaùi. Ngay caû ôû Vieät Nam, khaùi nieäm veà du lòch sinh thaùi vaãn coøn chöa ñöôïc roõ neùt. Trong thöïc teá, tuyeán ñieåm du lòch sinh thaùi vaø chöông trình du lòch sinh thaùi vaãn ñang dieãn ra theo 2 chieàu höôùng tích cöïc cuõng nhö tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng. Vaäy thöïc chaát du lòch sinh thaùi laø gì? Du lòch sinh thaùi coù vai troø nhö theá naøo trong ngaønh du lòch cuõng nhö ñònh höôùng phaùt trieån beàn vöõng cuûa Vieät Nam nhaát laø Du lòch sinh thaùi cuûa vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long? Lyù do naøo daãn ñeán vieäc ñi saâu nghieân cöùu tieàm naêng ñònh höôùng phaùt trieån du lòch sinh thaùi Ñoàng baèng soâng Cöûu Long: - Laø nôi thieân nhieân öu ñaõi, caây traùi phaùt trieån quanh naêm vaø laø vöïa luùa noåi tieáng, nôi cung caáp caùc noâng saûn phaåm cho caû khu vöïc phía nam vaø caû nöôùc. - Laø nôi ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân gaén lieàn vôùi thieân nhieân vaø lôïi ích töø thieân nhieân. - Moâi tröôøng thieân nhieân cuûa ñoàng baèng soâng Cöûu Long gaén lieàn vôùi moâi tröôøng chung cuûa caû khu vöïc phía Nam do qui moâ vaø vò trí ñòa lyù ñaëc bieät cuûa noù. - Ngoaøi ra noù coøn coù yù nghóa veà Quoác phoøng. GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 7 3. QUAN ÑIEÅM VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 3.1 Quan ñieåm nghieân cöùu: 3.1.1 Quan ñieåm heä thoáng: Laø moät quan ñieåm maø caùc nhaø nghieân cöùu noùi chung vaø caùc nhaø nghieân cöùu veà du lòch sinh thaùi noùi rieâng khi nghieân cöùu baát kyø moät vaán ñeà cuï theå naøo ñoù caàn ñaët noù trong vò trí töông quan vôùi caùc vaán ñeà. Theo quan ñieåm naøy, du lòch sinh thaùi ñöôïc coi nhö moät heä thoáng caáu thaønh bôûi nhieàu phaân heä khaùc nhau veà baûn chaát nhö: phaân heä khaùch du lòch, toång theå töï nhieân, lòch söû, vaên hoaù, coâng trình kyõ thuaät, caùn boä phuïc vuï vaø ñieàu haønh… Öu ñieåm cuûa quan ñieåm naøy laø giuùp cho caùc nhaø nghieân cöùu luoân nhìn nhaän caùc ñoái töôïng trong caùc moái quan heä ña phöông vaø traùnh ñöôïc caùc sai soùt ñaùng tieác trong khi nghieân cöùu. 3.1.2 Quan ñieåm toång hôïp: Cuøng vôùi quan ñieåm heä thoáng thì quan ñieåm toång hôïp laø moät trong nhöõng quan ñieåm quan troïng trong nghieân cöùu du lòch. Quan ñieåm naøy chæ ñaïo caùc nhaø nghieân cöùu ñaët caùc vaán ñeà nghieân cöùu cuï theå cuûa mình trong moái lieân heä vôùi caùc ngaønh khaùc. Ñieàu naøy coøn ñöôïc söû duïng trieät ñeå hôn nöõa trong nghieân cöùu du lòch sinh thaùi do ñaëc ñieåm cuûa du lòch sinh thaùi phaûi gaén chaët taøi nguyeân du lòch thieân nhieân vaø taøi nguyeân du lòch nhaân vaên, caùc thaønh phaàn töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi vöøa laø khaùch theå vöøa laø chuû theå trong du lòch sinh thaùi luoân coù moái töông quan vaø taùc ñoäng chi phoái laãn nhau. Öu ñieåm cuûa quan ñieåm naøy laø giuùp cho caùc nhaø nghieân cöùu coù caùi nhìn vaø giaûi quyeát vaán ñeà moät caùch khaùch quan vaø ñuùng ñaén. 3.1.3 Quan ñieåm lòch söû vaø döï baùo: Vôùi caùc quy hoaïch toång theå veà du lòch ñaõ coù, haàu heát caùc ñieåm du lòch vaø nhieàu tuyeán du lòch ñaõ ñöôïc khai thaùc. Do ñoù khi nghieân cöùu veà du lòch sinh thaùi, chuùng ta caàn tieáp tuïc keá thöøa caùc thaønh quaû vaø töø ñoù coù nhöõng nhaän ñònh, ñeà xuaát bieän phaùp nhaèm phaùt trieån du lòch sinh thaùi ñuùng höôùng. GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 8 3.2 Phöông phaùp nghieân cöùu : 3.2.1 Phöông phaùp thu nhaäp vaø xöû lyù döõ lieäu: Phöông phaùp naøy nhaèm thu thaäp nhöõng thoâng tin vaø caùc vaán ñeà coù lieân quan vaø xöû lyù chuùng ñeå coù theå ñöa ra caùc nhaän xeùt vaø keát luaän. Caùc tö lieäu coù ñöôïc trong luaän vaên naøy goàm caùc coâng trình nghieân cöùu tröôùc ñoù, caùc baøi vieát, baùo caùo vaø treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö: baùo giaáy, website, baùo ñieän töû, taïp chí… Phöông phaùp naøy giuùp tieát kieäm thôøi gian vaø kinh phí nhöng vaãn giuùp coù ñöôïc taàm nhìn khaùi quaùt caùc vaán ñeà nghieân cöùu. 3.2.2 Phöông phaùp phaân tích vaø toång hôïp heä thoáng: Phöông phaùp naøy nghieân cöùu caùc cô cheá hoaït ñoäng, moái quan heä töông taùc giöõa caùc thaønh phaàn beân trong cuõng nhö giöõa heä thoáng vôùi moâi tröôøng xung quanh. 3.2.3 Phöông phaùp nghieân cöùu thöïc ñòa: Phöông phaùp naøy laø moät trong nhöõng phöông phaùp quan troïng ñeå nghieân cöùu du lòch. Phöông phaùp naøy giuùp coù ñöôïc caùc thoâng tin thöïc teá ñoái chieáu, boå sung caùc thoâng tin maø caùc phöông phaùp khaùc khoâng cung caáp ñöôïc hoaëc cung caáp chöa chính xaùc. 3.2.4 Phöông phaùp baûn ñoà - sô ñoà: Phöông phaùp naøy giuùp xaây döïng hình aûnh khoâng gian cuûa heä thoáng tuyeán ñieåm, minh hoïa noäi dung. 3.2.5 Phöông phaùp xöû lyù baèng coâng cuï tin hoïc: Phöông phaùp naøy söû duïng caùc coâng cuï tin hoïc nhö maùy tính, caùc phaàn meàm tin hoïc laø caùc coâng cuï ñöôïc söû duïng ñeå xöû lyù hình aûnh, truy caäp Internet vaø hoaøn thaønh luaän vaên naøy. 4. GIÔÙI HAÏN ÑEÀ TAØI Ñeà taøi naøy choïn Ñoàng baèng soâng Cöûu Long laø ñieåm nghieân cöùu do tính chaát ñaëc thuø cuûa moâi tröôøng thieân nhieân nôi ñaây vaø yù nghóa quan troïng cuûa vieäc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi phuïc vuï naâng cao ñôøi soáng vaên hoùa vaø kinh teá cuûa ngöôøi daân GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 9 voán coøn thaáp so vôùi caû nöôùc. Vieäc phaùt trieån du lòch beàn vöõng nôi ñaây seõ taïo ra moät boä maët môùi cho toaøn caûnh kinh teá Vieät Nam, ñoàng thôøi goùp phaàn khai thaùc tieàm naêng to lôùn cuûa ñaát nöôùc. Phaùt trieån du lòch beàn vöõng taïi ñoàng baèng soâng Cöûu Long coøn goùp phaàn taïo lôïi theá caïnh tranh du lòch cho Vieät Nam so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc voán ñaõ tieân phong hay ñaõ taäp trung vaøo vaøo caùc lónh vöïc maø Vieät Nam khoù caïnh tranh ít nhaát laø trong töông lai gaàn nhö mua saém, du lòch maïo hieåm, du lòch theå GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 10 thao… CHÖÔNG II CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN DU LÒCH SINH THAÙI 1. SÖÏ TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG CUÛA DU LÒCH Moâi tröôøng töï nhieân laø moät nguoàn löïc thu huùt du khaùch ñeán vôùi nhöõng vuøng coù caûnh quan thieân nhieân ñeïp, ñòa hình ngoaïn muïc, khí haäu maùt meû deã chòu… Trong caùc phöông thöùc phaùt trieån du lòch, caùch toát nhaát laø giöõ laïi nhöõng neùt ñoäc ñaùo, kyø dieäu cuûa moâi tröôøng töï nhieân beân caïnh söï cung caáp cho du khaùch nhöõng tieän nghi caàn thieát. Ngoaøi taùc ñoäng tích cöïc cuûa du lòch sinh thaùi ñoái vôùi xaõ hoäi vaø coäng ñoàng nhö naâng cao ñôøi soáng ngöôøi daân, cung caáp ñieän, nöôùc, y teá, thoâng tin lieân laïc … söï phaùt trieån cuûa du lòch cuõng coù nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc nhö oâ nhieãm moâi tröôøng (raùc thaûi, khoùi buïi…) taéc ngheõn giao thoâng, naûy sinh nhöõng teä naïn xaõ hoäi (nhö troäm caép, ñeo baùm ngöôøi nöôùc ngoaøi xin aên, taàng lôùp nam nöõ thanh nieân coù nhöõng bieåu hieän vaên hoaù leäch laïc, lai caêng, baét chöôùc khoâng phuø hôïp vôùi thuaàn phong myõ tuïc cuûa ngöôøi Vieät Nam. Vì vaäy neáu chuùng ta khoâng ñònh höôùng cho du lòch phaùt trieån, thì seõ daãn ñeán “lôïi baát caäp haïi” moâi tröôøng töï nhieân vaø moâi tröôøng vaên hoùa seõ bò huûy hoaïi, ñôøi soáng ngöôøi daân seõ khoâng ñöôïc naâng cao maø traùi laïi coù nguy cô tuït haäu do coù thoùi quen höôûng thuï. Khi ñoù du khaùch seõ boû ñi vì moâi tröôøng du lòch khoâng coøn haáp daãn du khaùch nöõa. Vì vaäy vaán ñeà raát quan troïng ñaët ra cho ngaønh du lòch laø “ hoaït ñoäng du lòch caàn phaûi ñöôïc keá hoaïch vaø quaûn lyù chu ñaùo nhaèm khai thaùc hôïp lyù vaø baûo veä nguoàn taøi nguyeân du lòch trong nöôùc”. Veà phöông dieän vaên hoaù, caùc neàn vaên hoùa luoân thay ñoåi ñeå phuø hôïp vôùi theá giôùi luoân ñoåi thay. Du lòch laø moät taùc nhaân laøm taêng quaù trình thay ñoåi naøy. Söï thay ñoåi thöôøng xaûy ra ôû neàn vaên hoùa cuûa cö daân ñòa phöông hôn laø cuûa du khaùch vaø GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 11 nhöõng thay ñoåi thöôøng laø tieâu cöïc. Maët khaùc du lòch vöøa khuyeán khích vöøa caûn trôû caùc loaïi hình ngheä thuaät coå truyeàn, ngöôøi ta cuõng cho raèng du lòch coù theå khuyeán khích “söï ñình treä vaên hoùa” (söï phaùt trieån vaên hoùa cuûa moät vuøng bò döøng laïi vì nhu caàu muoán xem, muoán tìm hieåu neáp soáng cuõ). Neáu nhö du lòch laøm thay ñoåi tieâu cöïc tôùi vaên hoùa ñòa phöông, coäng ñoàng ñòa phöông coù theå phaûn öùng tieâu cöïc vôùi du khaùch noùi rieâng vaø hoaït ñoäng du lòch noùi chung. 2. QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH CUÛA DU LÒCH SINH THAÙI Caùch ñaây moät vaøi naêm coù leõ thuaät ngöõ “du lòch sinh thaùi” coøn xa laï vôùi moïi ngöôøi chöù chöa noùi gì ñeán caùc nguyeân taéc cuûa noù. Thaät vaäy ñaõ coù nhöõng nhaø du lòch khaùm phaù caûnh ñeïp cuûa thieân nhieân töø raát laâu nhöng nhöõng chuyeán du lòch cuûa hoï khoâng nhieàu vaø caùch nhau raát xa, khoâng thöôøng xuyeân vaø rieâng leû neân noù khoâng mang laïi lôïi ích kinh teá xaõ hoäi ñaùng keå cho nhöõng vuøng maø hoï ñeán tham quan, caùc hoaït ñoäng cuûa hoï cuõng khoâng nhaèm baûo toàn caùc khu thieân nhieân, vaên hoùa ñòa phöông, hay caùc loaøi ñoäng vaät hoang daõ ñang bò ñe doïa dieät chuûng. Chæ ñeán khi trong xaõ hoäi gia taêng moái quan taâm cuûa moïi ngöôøi ñeán moâi tröôøng töï nhieân vaø yù thöùc baûo toàn baûo taøng caùc di saûn thieân nhieân treân toaøn theá giôùi, ñaëc bieät söï xuaát hieän cuûa voâ soá caùc taøi lieäu veà du lòch thieân nhieân treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö baùo, ñaøi truyeàn thanh, truyeàn hình… Ñaëc bieät laø caùc khu baûo toàn thieân nhieân ñöôïc phaùp luaät vaø theá giôùi coâng nhaän. Caùc caûnh quan, ñoäng thöïc vaät cuøng vôùi caùc yeáu toá vaên hoaù hieän höõu trong caùc khu baûo toàn thieân nhieân trôû neân ngaøy caøng haáp daãn ñoái vôùi khoâng chæ ngöôøi daân ôû nöôùc sôû taïi maø coøn haáp daãn vôùi du khaùch treân toaøn theá giôùi. Ñieàu ñoù daãn ñeán du lòch khaùm phaù caûnh quan thieân nhieân phaùt trieån ngaøy caøng taêng vaø roäng khaép treân toaøn theá giôùi. Beân caïnh ñoù nhöõng nhaø baûo toàn vaø nhöõng nhaø toå chöùc du lòch ñaõ nhaän thaáy tính haáp daãn vaø thu huùt du khaùch cuûa du lòch vaø cuõng nhaän thöùc ñöôïc haäu quaû cuûa vieäc ngaønh du lòch thieân nhieân khoâng ñöôïc quaûn lyù vaø quaûn lyù khoâng nghieâm tuùc coù theå gaây ra haäu quaû xaáu cho caùc di saûn thieân nhieân vaø vaên hoùa cuûa theá giôùi cho coäng GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 12 ñoàng. Quaù trình tìm ñeán tieáng noùi chung cuûa du lòch thieân nhieân vaø baûo toàn nhöõng di saûn thieân nhieân ñoù daãn ñeán vieäc hình thaønh loaïi hình du lòch sinh thaùi. Ngaøy nay, chính phuû caùc nöôùc ñang phaùt trieån cuõng nhö caùc toå chöùc phi chính phuû treân toaøn theá giôùiû, caùc nhaø baûo toàn, caùc nhaø ñieàu haønh du lòch ngaøy caøng quan taâm ñeán du lòch sinh thaùi. Ñieàu ñoù ñaõ noùi leân moät phaàn tieàm naêng kinh teá cuûa loaïi hình naøy vaø yù thöùc baûo toàn cuûa coäng ñoàng ñoái vôùi loaïi hình du lòch naøy. Nhö vaäy chæ trong moät thôøi gian ngaén du lòch sinh thaùi hình thaønh vaø phaùt trieån trôû neân moät hieän töôïng thu huùt söï quan taâm cuûa coäng ñoàng vaø töï khaúng ñònh laø moät trong nhöõng loaïi hình du lòch thu huùt du khaùch trong hieän taïi vaø töông lai. 3. LÔÏI ÍCH KINH TEÁ VAØ XU HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN DU LÒCH SINH THAÙI Loaïi hình du lòch sinh thaùi tuy môùi ra ñôøi vaøo nhöõng naêm 1990, baét nguoàn töø Chaâu Phi nhöng du lòch sinh thaùi ñaõ nhanh choùng lan qua Chaâu Myõ, môû roäng ôû Chaâu AÂu vaø hieän nay ñang phaùt trieån maïnh ôû Chaâu AÙ. Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa toå chöùc du lòch theá giôùi (WTO) doanh thu töø du lòch sinh thaùi chieám töø 2 ñeán 10 tæ USD trong toång soá 55 tæ USD cuûa thò tröôøng du lòch. Caùc chuyeân gia du lòch öôùc tính thò tröôøng du lòch sinh thaùi töø nay seõ taêng töø 12 - 15% trong thaäp kyû tôùi do 4 nhaân toá taùc ñoäng ñeán xu höôùng phaùt trieån du lòch sinh thaùi sau: - Tình hình caêng thaúng treân theá giôùi giaûm daàn duø coù caùc tranh chaáp coù tính ñòa phöông hay chuûng toäc. - Chi phí du lòch reû hôn tröôùc. - Xuaát hieän nhieàu thò tröôøng du lòch ña daïng. - Khaùch du lòch ñöôïc cung caáp thoâng tin chính xaùc vaø toát hôn. Theo nhaän ñònh cuûa caùc toå chöùc du lòch taïi Chaââu AÂu vaø Chaâu Myõ caùc nöôùc phaùt trieån thuoäc vuøng nhieät ñôùi Chaâu AÙ laø nôi thuaän lôïi nhaát cho vieäc phaùt trieån du lòch sinh thaùi. Caùc nhaø khoa hoïc ñaõ ñaùnh giaù chaâu AÙ laø nôi coù moâi tröôøng soáng phong phuù nhaát haønh tinh hieän nay. ÔÛ ñaây coù nhöõng heä sinh thaùi röøng nhieät ñôùi ñoäc ñaùo, ít gaây cheát ngöôøi hôn so vôùi caùc heä sinh thaùi röøng ôû Chaâu Phi vaø Nam Myõ, GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 13 ngöôøi ta cuõng phaùt hieän ra ôû nhöõng vuøng nhieät ñôùi Chaâu AÙ coù nhöõng baõi ngaàm san hoâ tuyeät ñeïp vaø ñaày bí aån. Hôn nöõa ôû caùc nöôùc Chaâu AÙ toàn taïi 1 neàn vaên minh laâu ñôøi haøng ngaøn naêm ñeán nay vaãn coøn daáu tích qua caùc kieán truùc coå xöa, toân giaùo trang nghieâm, taäp quaùn toân troïng leã giaùo cuûa daân toäc vaø trang phuïc ñoäc ñaùo ñaày maøu saéc. Vieät Nam nöôùc ta laø 1 quoác gia nhoû beù cuûa Chaâu AÙ nhöng laïi coù moät nguoàn taøi nguyeân sinh thaùi ña daïng, phong phuù vaø haáp daãn du khaùch. Vì vaäy maø löôïng du khaùch nöôùc ngoaøi ñeán vôùi du lòch sinh thaùi Vieät Nam ngaøy caøng gia taêng. 4. DU LÒCH SINH THAÙI, THUAÄT NGÖÕ VAØ NHÖÕNG TEÂN GOÏI KHAÙC Thuaät ngöõ veà du lòch sinh thaùi: Ecologically Responsible Tourism (ñöôïc vieát taét laø Ecotourism) coù nghóa laø du lòch yù thöùc sinh thaùi hay du lòch coù traùch nhieäm vôùi heä sinh thaùi. Hieän nay treân theá giôùi coù 11 loaïi hình du lòch (döïa vaøo) thieân nhieân vaø coù traùch nhieäm vôùi moâi tröôøng: 1. Du lòch thieân nhieân (Nature Tourism) 2. Du lòch döïa vaøo thieân nhieân (Nature Based Tourism) 3. Du lòch moâi tröôøng (Environmental Tourism) 4. Du lòch xanh (Green Tourism) 5. Du lòch thaùm hieåm (Adventure Tourism) 6. Du lòch coù traùch nhieäm (Responsible Tourism) 7. Du lòch nhaïy caûm (Sensitized Tourism) 8. Du lòch beàn vöõng (Sustainable Tourism) 9. Du lòch nhaø tranh (Cottage Tourism) 10. Du lòch ñaëc thuø (Particular Tourism) 11. Du lòch baûn xöù (Indigenous Tourism) Vì ñeàu “coù traùch nhieäm” vôùi moâi tröôøng maø nhöõng nhaø ñieàu haønh du lòch trong moãi loaïi hình treân ñeàu töï nhaän mình laø du lòch sinh thaùi duy nhaát. Nhö vaäy cho ñeán gaàn ñaây ñònh nghóa veà du lòch sinh thaùi vaãn chöa ñöôïc thoáng nhaát. Ñieàu ñoù cuõng khaù GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 14 phuø hôïp vì du lòch sinh thaùi chæ laø moät hieän töôïng môùi xuaâát hieän nhöõng naêm 1990 vaø ôû moãi quoác gia ñeàu coù moät ñònh nghóa khaùc nhau veà du lòch sinh thaùi. 5. MOÄT SOÁ ÑÒNH NGHÓA VEÀ DU LÒCH SINH THAÙI ÔÛ MOÄT SOÁ QUOÁC GIA 5.1 Ñònh nghóa veà du lòch sinh thaùi ôû Malaysia: “Du lòch sinh thaùi laø hoaït ñoäng du lòch vaø thaêm vieáng moät caùch coù traùch nhieäm veà maët moâi tröôøng tôùi nhöõng khu thieân nhieân coøn nguyeân veïn, nhaèm taän höôûng vaø traân troïng caùc giaù trò cuûa thieân nhieân (vaø nhöõng ñaëc tính vaên hoùa keøm theo, tröôùc ñaây cuõng nhö hieän nay) maø hoaït ñoäng naøy seõ thuùc ñaåy coâng taùc baûo toàn, coù aûnh höôûng cuûa du khaùch khoâng lôùn vaø taïo ñieàu kieän cho daân chuùng ñòa phöông ñöôïc tham gia moät caùch tích cöïc, coù lôïi veà xaõ hoäi vaø kinh teá”. 5.2 Ñònh nghóa veà du lòch sinh thaùi ôû Australia: “Du lòch sinh thaùi laø moät loaïi hình du lòch döïa vaøo thieân nhieân, coù lieân quan ñeán söï giaùo duïc vaø dieãn giaûi veà moâi tröôøng thieân nhieân, ñöôïc quaûn lyù beàn vöõng veà maët sinh thaùi”. 5.3 Ñònh nghóa veà du lòch sinh thaùi ôû Nepal: “Du lòch sinh thaùi laø loaïi hình du lòch ñeà cao söï tham gia cuûa nhaân daân vaøo vieäc hoaïch ñònh vaø quaûn lyù caùc taøi nguyeân du lòch ñeå taêng cöôøng phaùt trieån coäng ñoàng, lieân keát giöõa baûo toàn thieân nhieân vaø phaùt trieån du lòch. Ñoàng thôøi söû duïng thu nhaäp töø du lòch ñeå baûo veä caùc nguoàn löïc maø ngaønh du lòch phuï thuoäc vaøo”. 5.4 Ñònh nghóa veà du lòch sinh thaùi cuûa Hieäp hoäi du lòch sinh thaùi: “Du lòch sinh thaùi laø söï du haønh coù muïc ñích ñeán caùc khu vöïc töï nhieân ñeå hieåu bieát lòch söû töï nhieân, vaên hoùa moâi tröôøng, khoâng laøm bieán ñoåi tính hoaøn chænh veà sinh thaùi ñoàng thôøi taïo cô hoäi phaùt trieån kinh teá, baûo veä nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân vaø lôïi ích taøi chính cho coäng ñoàng ñòa phöông”. Lieäu du lòch sinh thaùi coù theå taïo neân nhöõng thay ñoåi cho baûo toàn hay khoâng? Lieäu du lòch sinh thaùi coù mang laïi lôïi ích xaùc thöïc cho coäng ñoàng ñòa phöông veà kinh teá, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng hay khoâng? Coøn phuï thuoäc vaøo caùch chuùng ta ñònh nghóa veà du lòch sinh thaùi, nhieäm vuï vaø quy moâ toå chöùc cuûa du lòch sinh thaùi. GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 15 6. ÑÒNH NGHÓA CUÛA DU LÒCH SINH THAÙI TAÏI VIEÄT NAM Trong hoäi thaûo “Xaây döïng chieán löôïc quoác gia veà phaùt trieån du lòch sinh thaùi ôû Vieät Nam” do Toång cuïc Du lòch phoái hôïp vôùi Toå chöùc baûo toàn thieân nhieân Theá Giôùi (IUCN) vaø UÛy ban kinh teá Xaõ hoäi Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông toå chöùc taïi Haø Noäi töø ngaøy 7 thaùng 9 ñeán ngaøy 9 thaùng 9 naêm 1999. Toång cuïc du lòch Vieät Nam ñaõ ñöa ra moät ñònh nghóa thoáng nhaát du lòch sinh thaùi cuûa Vieät Nam nhö sau: “Du lòch sinh thaùi laø loaïi hình du lòch döïa vaøo thieân nhieân vaø vaên hoùa baûn ñòa gaén vôùi giaùo duïc moâi tröôøng, coù ñoùng goùp cho noã löïc baûo toàn vaø phaùt trieån beàn vöõng, vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa coäng ñoàng ñòa phöông”. 7. VAI TROØ CUÛA DU LÒCH SINH THAÙI 7.1 Vai troø tích cöïc. Du lòch sinh thaùi vaø baûo toàn gaëp nhau ôû moät vaøi lónh vöïc. Theo quyõ baûo toàn thieân nhieân cuûa theá giôùi (WWF) nhöõng lónh vöïc naøy laø: • Quaûn lyù khu baûo toàn thieân nhieân. • Phaùt trieån beàn vöõng ôû vuøng ñeäm. • Giaùo duïc moâi tröôøng cho ngöôøi tieâu duøng. • Vaø nhöõng quyeát ñònh veà chính saùch aûnh höôûng ñeán du lòch sinh thaùi vaø baûo toàn. Vaø vôùi ñònh nghóa treân du lòch sinh thaùi ñem laïi lôïi ích noåi baät veà nhieàu maët nhö: • Lôïi ích kinh teá: - Vôùi vieäc toå chöùc du lòch sinh thaùi, caùc khu thieân nhieân, ñaëc bieät caùc khu baûo toàn thieân nhieân seõ ñöôïc ñöa vaøo phuïc vuï du lòch, giuùp taêng theâm nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân cho ngaønh du lòch, goùp phaàn ña daïng hoùa saûn phaåm du lòch. - Du lòch sinh thaùi phaùt trieån taïo ñieàu kieän cho vieäc taïo coâng aên vieäc laøm, thu nhaäp theâm cho caùc coäng ñoàng ôû trong vaø quanh khu vöïc toå chöùc hoaït ñoäng du lòch sinh GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 16 thaùi. Goùp phaàn caûi thieän tình hình kinh teá ñòa phöông, xoaù ñoùi giaûm ngheøo ôû caùc vuøng xa xoâi, heûo laùnh. - Goùp phaàn caûi thieän vaø naâng cao cô sôû haï taàng cuûa caùc khu du lòch sinh thaùi, naâng cao ñôøi soáng tinh thaàn vaø vaät chaát cuûa coäng ñoàng ñòa phöông. - Hôn nöõa vôùi vieäc giaùo duïc moâi tröôøng, du lòch sinh thaùi giuùp coäng ñoàng ñòa phöông coù ñöôïc keá hoaïch phaùt trieån ngoàn taøi nguyeân maø khoâng bò xuoáng caáp trong quaù trình khai thaùc vaø söû duïng. - Du lòch sinh thaùi cuõng coù theå goùp phaàn khoâi phuïc vaø phaùt trieån ngaønh ngheà thuû coâng, myõ ngheä truyeàn thoáng, thuùc ñaåy caùc ngaønh ngheà khaùc cuøng phaùt trieån vaø goùp phaàn chuyeån dòch cô caáu kinh teá. Vì vaäy du lòch sinh thaùi coù theå mang laïi lôïi ích kinh teá raát lôùn ñoùng goùp vaøo söï phaùt trieån kinh teá quoác gia, ñòa phöông, ñôn vò kinh doanh du lòch. Hieän nay du lòch sinh thaùi chieám 1/3 toång soá khaùch du lòch quoác teá vaø 50% khaùch du lòch noäi ñòa, döï baùo seõ taêng töø 12 ñeán 15% moãi naêm. • Lôïi ích xaõ hoäi: - Maâu thuaãn giöõa khu baûo toàn thieân nhieân vaø coäng ñoàng ñòa phöông ñaõ luoân toàn taïi töø tröôùc ñeán nay. Vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa coäng ñoàng ñòa phöông, du lòch sinh thaùi goùp phaàn “Ñoùng goùp tích cöïc vaøo vieäc baûo veä moâi tröôøng” baèng caùch caûi thieän moái quan heä naøy, giuùp khu baûo toàn thieân nhieân toàn taïi vaø phaùt trieån. - Vaên hoùa baûn ñòa ñaõ töøng laø moät nhaân toá bò boû rôi trong baûo toàn. Vôùi vieäc “döïa vaøo vaên hoùa baûn ñòa”, du lòch sinh thaùi khoâng nhöõng giuùp baûo toàn vaên hoùa maø coøn coù theå goùp phaàn khoâi phuïc vaø phaùt trieån ngaønh ngheà thuû coâng truyeàn thoáng, phaùt huy baûn saéc vaên hoùa vaø nieàm töï haøo daân toäc cuûa coäng ñoàng ñòa phöông. - Cuøng vôùi söï phaùt trieån do ñoâ thò hoùa, con ngöôøi ngaøy caøng bò taùch rôøi vôùi moâi tröôøng thieân nhieân, moät soá hình aûnh thieân nhieân chæ coøn tìm thaáy trong kyù öùc. Vôùi vieäc ñöa caùc khu baûo toàn thieân nhieân vaøo khai thaùc du lòch, nhu caàu tìm hieåu thieân nhieân cuûa con ngöôøi môùi coù theå ñöôïc thoûa maõn. • Lôïi ích thaåm myõ: GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 17 - Moãi moät caûnh quan chöùa ñöïng trong noù bieát bao nhieâu laø veû ñeïp, söï sinh ñoäng cuûa theá giôùi töï nhieân vaø söï naêng ñoäng trong caùch thích öùng vôùi töï nhieân cuûa con ngöôøi. Nôi du lòch sinh thaùi phaùt trieån laø coù bieát bao caûnh quan thieân nhieân ñöôïc phaùt hieän, phaùt trieån vaø baûo toàn. vònh Haï Long - Di saûn thieân nhieân theá giôùi - Du lòch sinh thaùi taïo ñieàu kieän cho caùc nhaø thieát keá tour tieán haønh khaûo saùt caùc tuyeán ñieåm du lòch nhaèm baûo veä nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân vaø baûo veä, toân taïo nguoàn taøi nguyeân nhaân vaên. Söï khaûo saùt naøy keøm theo nhöõng quy taéc chaët cheõ nhö nghieâm caám moïi haønh vi phaù hoaïi nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, caám sôø moù vaøo caùc thaïch nhuõ, caùc coâng trình kieán truùc, vaên hoùa coå… thuùc ñaåy söï baûo toàn nguoàn taøi nguyeân nhaân vaên. GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 18 • Lôïi ích sinh thaùi: - Thoâng qua caùc hoaït ñoäng, du lòch sinh thaùi seõ giuùp cho caùc loaøi ñoäng thöïc vaät quyù hieám ñöôïc khoâi phuïc, gìn giöõ vaø baûo toàn goùp phaàn baûo veä khu baûo toàn thieân nhieân, gìn giöõ vaø baûo veä söï ña daïng cuûa heä sinh hoïc treân toaøn theá giôùi. - Caûm nhaän ñöôïc neùt ñeïp tinh teá cuûa thieân nhieân vaø thoâng qua caùc hoaït ñoäng giaùo duïc moâi tröôøng, du khaùch seõ hieåu bieát theâm veà thieân nhieân veà söï phong phuù vaø ña daïng cuûa thieân nhieân, söï caân baèng mong manh trong moãi heä sinh thaùi… Thoâng qua ñoù du lòch sinh thaùi goùp phaàn giuùp con ngöôøi soáng nhaïy caûm vaø coù traùch nhieäm hôn vôùi moâi tröôøng, vôùi “haønh tinh xanh” cuûa chính mình. Du lòch sinh thaùi keát hôïp haøi hoøa caû 3 muïc tieâu: Kinh teá, xaõ hoäi vaø sinh thaùi. Do ñoù du lòch sinh thaùi laø moät loaïi hình du lòch beàn vöõng, noù ñaûm baûo cho moâi tröôøng töï nhieân vaø xaõ hoäi khoâng nhöõng khoâng bò suy thoaùi maø coøn ñöôïc cuûng coá vaø phaùt trieån laâu daøi. Beân caïnh vai troø tích cöïc, du lòch sinh thaùi cuõng coù tieàm aån moät soá vai troø tieâu cöïc nhö: 7.2 Vai troø tieâu cöïc. • Ñoái vôùi moâi tröôøng: Neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù toát, du lòch sinh thaùi coù nguy cô trôû thaønh moät loaïi hình du lòch ñeán roài ñi moät caùch voâ traùch nhieäm. Töøng doøng du khaùch yeâu thieân nhieân traøn ñeán nhöõng ñieåm du lòch sinh thaùi môùi nhaát, sau khi ñaõ “khaùm phaù” chuùng moät caùch voâ toäi vaï roài boû ra ñi ñeå laïi sau löng moät ñoáng raùc thaûi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, phaù vôõ tính thoáng nhaát vaø caân baèng cuûa heä sinh thaùi. • Ñoái vôùi vaên hoùa vaø xaõ hoäi: Coù theå laøm xoùi moøn caùc giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa coäng ñoàng do söï thaåm thaáu, söï giao thoa vaên hoùa vôùi ngöôøi daân ñòa phöông, laøm thöông maïi hoùa caùc hoaït ñoäng vaên hoaù truyeàn thoáng nhaèm thu huùt du khaùch. • Ñoái vôùi kinh teá: GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 19 Du lòch sinh thaùi seõ laøm aûnh höôûng ñeán khoâng gian soáng cuûa coäng ñoàng ñòa phöông, laøm taêng söï phaân hoùa xaõ hoäi trong coäng ñoàng veà thu nhaäp laøm naåy sinh nhöõng maâu thuaãn giöõa caùc nhoùm ngöôøi trong coäng ñoàng ñòa phöông, giöõa coäng ñoàng ñòa phöông vôùi hoaït ñoäng du lòch. Ñeå haïn cheá bôùt vai troø tieâu cöïc, du lòch sinh thaùi caàn coù nhöõng nguyeân taéc hoaït ñoäng ñaëc tröng ñoù laø 3 nguyeân taéc cô baûn sau: Nguyeân taéc hoøa nhaäp, Nguyeân taéc keát hôïp vaø Nguyeân taéc quy moâ maø chuùng ta seõ xem xeùt kyõ döôùi ñaây. BAÕI BIEÅN LAÊNG COÂ - THÖØA THIEÂN – HUEÁ 8. NHÖÕNG NGUYEÂN TAÉC CÔ BAÛN CUÛA DU LÒCH SINH THAÙI 8.1 Nguyeân taéc hoøa nhaäp. Giaùo duïc vaø naâng cao hieåu bieát cuûa du khaùch veà moâi tröôøng töï nhieân, taïo yù thöùc tham gia vaøo noã löïc baûo toàn. Ñaây chính laø nguyeân taéc cô baûn cuûa du lòch sinh thaùi, ñoàng thôøi cuõng taïo ra söï khaùc bieät roõ raøng giöõa du lòch sinh thaùi vaø caùc loaïi hình du lòch töï nhieân khaùc. Vieäc giaùo duïc naâng cao hieåu bieát cuûa du khaùch veà moâi tröôøng töï nhieân seõ laøm thay ñoåi nhaän thöùc vaø thaùi ñoä cuûa mình, du khaùch seõ coù traùch nhieäm vôùi moâi tröôøng, noã löïc tích cöïc trong vieäc baûo toàn vaø phaùt trieån nhöõng giaù trò veà töï nhieân GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 20 sinh thaùi. Maët khaùc noù coøn phuï thuoäc vaøo lónh vöïc ñaïo ñöùc, phaûi ñöôïc tuyeân truyeàn laâu daøi, coù heä thoáng, khoâng chæ ñôn giaûn laø vieäc keâu goïi du khaùch chuù troïng vieäc baûo veä söï trong saïch cuûa moâi tröôøng nôi mình saép ñeán tham quan maø caàn phaûi thoâng tin qua heä thoáng giaùo duïc ôû ngay baäc tieåu hoïc vaø treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng haøng ngaøy. Vieäc giaùo duïc moâi tröôøng cuõng coù yù nghóa heát söùc quan troïng ñoái vôùi caùc thaønh vieân tham gia chöông trình (caùc ñôn vò toå chöùc du lòch vaø coäng ñoàng ñòa phöông) vì cuõng nhö hoaït ñoäng cuûa caùc loaïi hình du lòch khaùc, du lòch sinh thaùi cuõng tieàm aån nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc ñoái vôùi moâi tröôøng töï nhieân. Neáu nhö ñoái vôùi nhöõng loaïi hình du lòch khaùc thì vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng, duy trì heä sinh thaùi chöa phaûi laø öu tieân haøng ñaàu thì ngöôïc laïi du lòch sinh thaùi coi ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân taéc ñaëc bieät quan troïng vaø laø muïc tieâu haøng ñaàu cuûa du lòch sinh thaùi. Söï xuoáng caáp cuûa moâi tröôøng, huûy hoaïi caùc heä sinh thaùi ñoàng nghóa vôùi söï dieät vong cuûa du lòch sinh thaùi. Moät khi moâi tröôøng töï nhieân bò huûy hoaïi thì söùc huùt cuûa khu du lòch ñoái vôùi du khaùch khoâng coøn nöõa. Söï xuoáng caáp cuûa moâi tröôøng hay söï thay ñoåi taäp tuïc sinh hoaït vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa coäng ñoàng ñòa phöông ñoái vôùi moät hoaït ñoäng naøo ñoù seõ tröïc tieáp laøm maát ñi söï caân baèng sinh thaùi voán coù cuûa khu vöïc vaø haäu quaû cuûa quaù trình naøy seõ taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng cuûa du lòch sinh thaùi. Baûo veä vaø phaùt huy vaên hoùa laø nguyeân taéc ñaëc bieät quan troïng maø hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi phaûi tuaân thuû, baûo veä caùc giaù trò nhaân vaên laø moät boä phaän höõu cô khoâng theå taùch rôøi caùc giaù trò cuûa moâi tröôøng, xaõ hoäi ñoái vôùi moät heä sinh thaùi ôû moät nôi cuï theå. Noùi caùch khaùc, tính haáp daãn vaø söï toàn taïi cuûa hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi gaén lieàn vôùi vieäc baûo veä moâi tröôøng vaø duy trì caùc heä sinh thaùi ñieån hình, vì vaäy moät phaàn thu nhaäp cuûa du lòch sinh thaùi caàn phaûi ñöôïc ñaàu tö cho vieäc haïn cheá caùc taùc GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 21 ñoäng tieâu cöïc naûy sinh vaø coù ñöôïc nhöõng giaûi phaùp hieäu quaû ñeå baûo veä moâi tröôøng vaø duy trì heä sinh thaùi. Hoaø nhaäp töï nguyeän laø moät nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa du lòch sinh thaùi, khaùch du lòch sinh thaùi phaûi hoøa nhaäp moät caùch töï nguyeän vaøo moâi tröôøng töï nhieân, vaøo moâi tröôøng vaên hoùa vaø xaõ hoäi theo ñuùng nghóa cuûa noù. Ví duï nhö phaûi chaáp nhaän söï haïn cheá cuûa noù hôn laø caûi taïo bieán ñoåi moâi tröôøng ñöôïc thuaän tieän theo yù muoán cuûa caù nhaân. Baûn thaân ngaønh du lòch vôùi nhöõng hoaït ñoäng, thieát keá cuõng nhaèm hoaø nhaäp vôùi moâi tröôøng nhaèm giuùp du khaùch nhaän thöùc hoaø nhaäp vôùi thieân nhieân vaø coäng ñoàng laø nhöõng kinh nghieäm ñeå taêng cöôøng söï hieåu bieát, taêng cöôøng söï thoâng caûm, coù thaùi ñoä tích cöïc vaø traùch nhieäm hôn laø ñi tìm nhöõng gì môùi laï hay thoûa maõn nhöõng yù muoán, sôû thích cuûa caù nhaân mình. Thaùi ñoä hoøa nhaäp theo khoâng khí nhieät tình thaùi quaù cuõng coù theå gaây ra nhöõng taùc ñoäng xaáu maëc duø haønh ñoäng naøy xuaát phaùt töø muïc ñích toát nhö: cho ñoäng vaät hoang daõ thöùc aên seõ laøm chuùng maát ñi khaû naêng töï tìm kieám thöùc aên hoaëc trôû neân quaù thaân thieän vôùi con ngöôøi, vieäc cho ngöôøi daân ñòa phöông tieàn coù theå laøm thöông maïi hoùa nhöõng hoaït ñoäng truyeàn thoáng cuûa hoï… Do ñoù duø khaùch du lòch sinh thaùi ñaõ coù söï töï nguyeän hoøa nhaäp nhöng du khaùch vaãn caàn söï giuùp ñôõ. Caàn ñöôïc giaùo duïc ñeå coù söï nhaän thöùc ñuùng veà vai troø baûo toàn cuûa mình nhaèm theå hieän nhöõng haønh vi tích cöïc ñoùng goùp cho söï baûo toàn ngaønh du lòch sinh thaùi. 8.2 Nguyeân taéc keát hôïp söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông vaøo hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi. Moïi hoaït ñoäng cuûa du lòch sinh thaùi ñeàu höôùng tôùi muïc tieâu laø baûo veä tính beàn vöõng cho neân ngoaøi ñoøi hoûi phaûi coù nhaän thöùc cao, kinh nghieäm toå chöùc vaø quaûn lyù chaët cheõ thì nhaát thieát phaûi coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông mang laïi lôïi ích cho coäng ñoàng ñòa phöông. Veà maët ñaïo ñöùc vaø coâng baèng xaõ hoäi: Coäng ñoàng ñòa phöông chính laø chuû nhaân thaät söï cuûa caùc nguoàn taøi nguyeân du lòch (caû taøi nguyeân du lòch thieân nhieân vaø GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 22 taøi nguyeân du lòch nhaân vaên) maø ngaønh du lòch döïa vaøo ñeå thu huùt du khaùch cho neân hoï coù quyeàn tham gia vaø höôûng lôïi thu ñöôïc töø hoaït ñoäng maø ngaønh du lòch ñem laïi. ÔÛ nhöõng khu vöïc ñöôïc quy hoaïch thaønh khu du lòch sinh thaùi, moâi tröôøng soáng, phöông thöùc toå chöùc saûn xuaát truyeàn thoáng cuûa coäng ñoàng ñòa phöông thöôøng ít nhieàu bò ngaên caám hoaëc haïn cheá nhö: Khoâng coøn ñöôïc töï do chaët caây, phaù röøng laøm raãy, vieäc khai thaùc vaø ñaùnh baét haûi saûn bò haïn cheá... Do ñoù thu nhaäp cuûa cuoäc soáng vaø vaán ñeà toàn taïi cuûa coäng ñoàng ñòa phöông bò ñe doaï vaäy ngaønh du lòch seõ khai thaùc ñöôïc gì trong khu vöïc ñang bò tranh chaáp? Chæ coù theå giaûi quyeát vaán ñeà naøy baèng söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông vaø chia seû lôïi ích töø du lòch: töø nguoàn thu nhaäp naøy nhaèm buø ñaép cho coäng ñoàng ñòa phöông, giuùp hoï ñònh höôùng ñöôïc cuoäc soáng cuûa chính mình töø ñoù taïo cho hoï coù yù thöùc khoâng xaâm phaïm vaø huûy hoaïi nguoàn taøi nguyeân moâi tröôøng maø ngöôïc laïi coøn coù yù thöùc baûo veä nguoàn sinh soáng cuûa chính hoï. Ñieàu naøy coù taùc duïng maïnh meõ vaø nhanh choùng hôn laø vieäc tuyeân truyeàn raàm roä veà vieäc baûo veä moâi tröôøng chæ mang tính lyù thuyeát. Khi nhaän thöùc caùc vaán ñeà moät caùch roõ raøng thì coäng ñoàng ñòa phöông seõ töï giaùc khoâng chaët caây, phaù röøng vaø saên baét thuù nöõa. Do ñoù vieäc baûo veä moâi tröôøng töï nhieân vôùi cuoäc soáng cuûa coäng ñoàng ñòa phöông coù söï gaén boù höõu cô vôùi nhau. Coäng ñoàng ñòa phöông seõ caûm nhaän ñöôïc chính hoï laø ngöôøi chuû thöïc söï, laø ngöôøi baûo veä trung thaønh caùc giaù trò quyù giaù cuûa thieân nhieân, goùp phaàn gìn giöõ nguoàn taøi nguyeân du lòch cho söï phaùt trieån beàn vöõng vaø chính hoï laø nhöõng ngöôøi taïo cho du lòch nhöõng thuaän lôïi ñaëc bieät ñeå phaùt trieån. Ngoaøi caùc nguoàn lôïi veà kinh teá, moâi tröôøng maø du lòch sinh thaùi ñem ñeán cho coäng ñoàng daân cö, du lòch sinh thaùi coøn chuù troïng ñeán ñôøi soáng vaên hoùa cuûa coäng ñoàng, söï tham gia tích cöïc cuûa coäng ñoàng seõ laøm phong phuù theâm taøi nguyeân du lòch vaø saûn phaåm du lòch. Ñaây cuõng chính laø söï khaùc bieät giöõa du lòch sinh thaùi vaø caùc ngaønh du lòch khaùc. Kinh nghieäm thöïc teá veà phaùt trieån du lòch ôû nhieàu nöôùc cho thaáy söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông laø caàn thieát bôûi baûn thaân ngöôøi daân ñòa phöông. Neàn vaên GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 23 hoùa, moâi tröôøng, loái soáng vaø truyeàn thoáng cuûa ngöôøi daân ñòa phöông laø nhöõng nhaân toá quan trong trong vieäc thu huùt du khaùch. Coäng ñoàng ñòa phöông khoâng chæ laø nhöõng yeáu toá thu huùt du khaùch trong raát nhieàu tröôøng hôïp maø coøn laø nguoàn noäi löïc to lôùn. Hoï chính laø nguoàn nhaân löïc doài daøo vôùi chi phí thaáp nhaát trong caùc döï aùn ñaàu tö vaø phaùt trieån du lòch. Ñieàu maø caùc nhaø ñaàu tö raát quan taâm nhaèm taïo ra hieäu quaû kinh teá trong vieäc ñaàu tö vaøo du lòch. Söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông vaøo hoaït ñoäng du lòch seõ khuyeán khích hoï söû duïng caùc phöông tieän, cô sôû vaät chaát cuûa mình ñeå phuïc vuï du khaùch nhö chuyeân chôû, cho thueâ nhaø ñeå ôû, naáu aên phuïc vuï cho du khaùch, saûn xuaát caùc maët haøng thuû coâng myõ ngheä laøm quaø löu nieäm cho du khaùch… Beân caïnh ñoù vôùi kieán thöùc hieåu bieát veà lòch söû vaø vaên hoùa cuûa ñòa phöông cuõng nhö caùc kinh nghieäm phong phuù cuûa hoï seõ giuùp giuùp cho du khaùch hieåu moät caùch töôøng taän veà nôi hoï ñeán, tham quan, vì khoâng ai coù theå hieåu roõ veà ñòa theá, phong tuïc taäp quaùn, caûnh quan, sinh hoaït cuûa nhöõng chuû theå taïi ñaây baèng chính caù nhaân hoï. Neáu ñöôïc hoï cung caáp thoâng tin, ñaøo taïo, huaán luyeän vaø toå chöùc toát thì chính hoï seõ laø ngöôøi phuïc vuï du khaùch toát hôn ai heát trong taát caû caùc vai troø, thaäm chí ñeán caû vai troø laø ngöôøi ñieàu haønh hay nhaø quaûn lyù. Du lòch sinh thaùi coøn quan taâm ñeán söï caân baèng ñôøi soáng xaõ hoäi cuûa coäng ñoàng ñòa phöông. Ñaây cuõng chính laø söï khaùc bieät giöõa du lòch sinh thaùi vôùi caùc loaïi hình du lòch khaùc. Ñoái vôùi du lòch sinh thaùi, lôïi ích töø du lòch caàn ñöôïc phaân boá roäng raõi ñeán caùc thaønh vieân trong coäng ñoàng. Caù nhaân nhöõng ngöôøi tham gia tröïc tieáp vaø nhöõng ngöôøi tham gia khoâng tröïc tieáp. Phaàn lôùn caùc maâu thuaãn trong noäi boä coäng ñoàng ít nhieàu coù lieân quan ñeán vieäc phaân chia lôïi ích thu ñöôïc töø du lòch. Neáu khoâng ñöôïc höôûng lôïi ích thì chính nhöõng thaønh vieân trong coäng ñoàng seõ laø nhöõng ngöôøi phaù hoaïi tích cöïc ñeán caùc nguoàn taøi nguyeân du lòch cuûa coäng ñoàng. Ngoaøi ra vieäc phaân chia lôïi ích coäng ñoàng treân seõ goùp phaàn laøm giaûm tính caïnh tranh khoâng laønh maïnh giöõa nhöõng ngöôøi tham gia laøm du lòch. Ñaây laø moät GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 24 trong nhöõng moái ñe doïa tieàm aån ñoái vôùi vieäc phaùt trieån beàn vöõng, Caùc chöông trình phuùc lôïi vaø xaõ hoäi cuûa coäng ñoàng caàn phaûi ñem ñeán lôïi ích cho taát caû caùc thaønh vieân trong coäng ñoàng. Toùm laïi nguyeân taéc coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông vöøa laø nguyeân taéc vöøa laø muïc tieâu höôùng tôùi cuûa du lòch sinh thaùi. Nguyeân taéc naøy taïo neân söï khaùc bieät roõ reät giöõa du lòch sinh thaùi vaø caùc loaïi hình du lòch khaùc. 8.3 Nguyeân taéc qui moâ. Döôùi goùc nhìn cuûa sinh thaùi hoïc trong moät heä sinh thaùi, khi moät soá löôïng, moät loaøi thay ñoåi ñoät ngoät seõ daãn ñeán nhöõng taùc ñoäng laøm thay ñoåi söï caân baèng cuûa heä du lòch sinh thaùi. Ñoái vôùi heä sinh thaùi nhaân vaên soá löôïng vaøi traêm hay vaøi ngaøn du khaùch xuaát hieän trong moät ngaøy coù theå taùc ñoäng ít ñeán moâi tröôøng. Nhöng trong heä sinh thaùi thieân nhieân, nôi coøn ngöôøi laø moät chuûng loaøi coù soá löôïng nhoû (thaäm chí khoâng coù trong khu thieân nhieân hoang sô nguyeân thuûy) thì söï xuaát hieän cuûa vaøi chuïc ngöôøi vôùi haønh vi cuûa hoï coù theå laø taùc ñoäng raát lôùn thaäm chí coù theå daãn ñeán söï huûy hoaïi theá caân baèng cuûa heä sinh thaùi. Tröôùc khi phaùt huy nhöõng vai troø tích cöïc, yeâu caàu ñaàu tieân coù theå noùi laø soá moät cuûa du lòch sinh thaùi laø khoâng huûy hoaïi moâi tröôøng. Khoâng laøm toån haïi ñeán cuoäc soáng cuûa caùc loaøi sinh vaät, caùc cö daân ñòa phöông, vì theá du lòch sinh thaùi khi khai thaùc caàn chuù yù ñeán moät soá yeáu toá trong ñoù khaû naêng söùc chöùa laø quan troïng nhaát. Khaùi nieäm “söùc chöùa” ôû ñaây bao goàm 4 khía caïnh: vaät lyù, sinh hoïc, taâm lyù vaø xaõ hoäi hoïc. • Khía caïnh vaät lyù: Söùc chöùa veà con ngöôøi ñöôïc hieåu laø löôïng khaùch toái ña maø khoâng gian cuûa ñieåm du lòch coù theå tieáp nhaän. Noù lieân quan ñeán nhöõng tieâu chuaån toái thieåu veà khoâng gian ñoái vôùi moãi du khaùch cuøng nhöõng hoaït ñoäng töông öùng vôùi loaïi hình du lòch maø hoï tham gia. GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 25 Dieän tích khu vöïc maø du khaùch söû duïng Söùc chöùa = Tieâu chuaån trung bình cho moãi du khaùch Tieâu chuaån khoâng gian trung bình cuûa moãi du khaùch bao goàm caû nhu caàu sinh hoaït cuûa hoï thöôøng ñöôïc xaùc ñònh baèng thöïc nghieäm vaø nhöõng thay ñoåi phuï thuoäc vaøo caùc loaïi hình hoaït ñoäng du lòch. Ví duï: Du lòch nghæ döôõng bieån töø 30-40 m2 / ngöôøi. Du lòch giaûi trí caàn töø 50- 60 m2 / ngöôøi. Du lòch mang tính chaát theå thao töø 200-400 m2 /ngöôøi. Söùc chöùa veà dieän tích söû duïng vaø xaây döïng: Khi khai thaùc, du lòch sinh thaùi khoâng chæ quan taâm ñeán söùc chöùa du khaùch cuûa khu du lòch sinh thaùi maø coøn quan taâm ñeán söùc chöùa cuûa caùc coâng trình. Ñoái vôùi moät ñieåm du lòch sinh thaùi thì boá cuïc vaø tæ leä giöõa heä thoáng xaây döïng vaø heä thoáng töï nhieân phaûi raát hôïp lyù, phuø hôïp vôùi caûnh quan thieân nhieân. Ñieàu naøy coù nghóa laø phaûi coù söï haøi hoaø veà caû maët myõ quan laãn moâi tröôøng. • Khía caïnh sinh hoïc: Söùc chöùa sinh thaùi töï nhieân ñöôïc hieåu laø giôùi haïn veà löôïng khaùch ñeán moät khu vöïc maø neáu vöôït quaù seõ xuaát hieän caùc taùc ñoäng cuûa du khaùch vaø caùc tieän nghi do hoï söû duïng tôùi moâi tröôøng, tôùi taäp tuïc sinh hoaït cuûa caùc loaøi thuù hoang daõ vaø laøm cho caùc heä sinh thaùi xuoáng caáp. (ví duï nhö laøm cho ñaát bò xoùi moøn, laøm phaù vôõ taäp quaùn keát baày cuûa thuù…) • Khía caïnh xaõ hoäi: Söùc chöùa vaên hoùa xaõ hoäi ñöôïc hieåu laø giôùi haïn veà löôïng khaùch maø taïi ñoù baét ñaàu xuaát hieän nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa hoaït ñoäng du lòch ñeán ñôøi soáng vaên hoùa xaõ hoäi, ñeán nhöõng taäp tuïc vaø truyeàn thoáng sinh hoaït cuûa ngöôøi daân baûn ñòa. • Khía caïnh taâm lyù: Döôùi goùc nhìn cuûa du khaùch: taâm lyù cuûa du khaùch khi ñeán caùc khu du lòch sinh thaùi thieân nhieân thöôøng chôø ñôïi caûm giaùc ñöôïc hoøa nhaäp vaøo thieân nhieân hoang sô, GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 26 noùi caùch khaùc hoï phaûi coù ñöôïc caûm giaùc: ñoù laø nôi coù ít du khaùch, nôi moâi tröôøng thieân nhieân ñöôïc baûo veä chu ñaùo vaø nôi ñoù hoï ít bò caùc nhoùm du khaùch khaùc laøm phieàn… Neáu moät ñoaøn du khaùch tham quan khu du lòch sinh thaùi coù theå gaëp gôõ vôùi nhieàu ñoaøn du khaùch khaùc, neáu quaù trình thöôûng thöùc caûnh ñeïp cuûa hoï bò maát do bò aûnh höôûng duø khoâng coá yù cuûa nhoùm du khaùch khaùc, thôøi gian cuûa hoï bò chi phoái vaø bò laøm phieàn, lieäu raèng hoï coøn coù ñöôïc moät caûm giaùc khi ñang ôû giöõa thieân nhieân hay ôû giöõa choán du lòch ñoâng ñuùc? Vaø nhö vaäy lieäu du lòch sinh thaùi coù coøn haáp daãn du khaùch? Do ñoù coù moät chæ soá khaùc maø du lòch sinh thaùi caàn quan taâm vaø toân troïng laø chæ soá soá löôïng khaùch tham quan trong moät ngaøy. Soá löôïng khaùch tham quan / ngaøy = Söùc chöùa x heä soá luaân chuyeån Trong ñoù heä soá luaân chuyeån ñöôïc tính baèng coâng thöùc: Thôøi gian khu vöïc môû cöûa cho du khaùch tham quan Heä soá luaân chuyeån = Thôøi gian trung bình cuûa moät cuoäc tham quan Nguyeân taéc qui moâ khoâng chæ aùp duïng cho caùc hoaït ñoäng du lòch thuaàn tuyù, chuùng cuõng caàn phaûi ñöôïc aùp duïng cho coäng ñoàng ñòa phöông ñeå khoâng aûnh höôûng ñeán heä thöïc vaät, khoâng aûnh höôûng ñeán heä ñoäng vaät hoang daõ vaø caûnh quan, dieän tích troàng troït, vaät nuoâi… Döôùi goùc ñoä xaõ hoäi nguyeân taéc qui moâ cuûa coäng ñoàng ñòa phöông coøn laø kieåm soaùt söï taêng daân soá (treân caû hai phöông dieän sinh hoïc vaø cô hoïc) nhaèm thieát laäp söï phaùt trieån caân ñoái veà kinh teá vaø xaõ hoäi cho coäng ñoàng ñòa phöông. Nguyeân taéc qui moâ khoâng chæ xuaát phaùt töø yeâu caàu baûo toàn, baûo veä söï caân baèng cuûa heä sinh thaùi maø coøn xuaát phaùt töø nhu caàu cuûa khaùch du lòch sinh thaùi ñuùng GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 27 nghóa. Trong du lòch, nguyeân taéc qui moâ ñoøi hoûi boá cuïc vaø tæ leä hôïp lyù giöõa xaây döïng vaø heä thoáng töï nhieân, söùc chöùa du khaùch vaø soá löôïng du khaùch trong töøng nhoùm, maät ñoä du khaùch tham quan trong moät ngaøy, moät khu. Veà xaõ hoäi, nguyeân taéc quy moâ laø söï haïn cheá caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, laø söï kieåm soaùt gia taêng daân soá. 9. PHÖÔNG THÖÙC TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DU LÒCH SINH THAÙI Nhaèm thöïc thi nhöõng nguyeân taéc cuûa mình: moät khu du lòch sinh thaùi caàn tieáp caän caû 3 ñoái töôïng chính: cö daân ñòa phöông, caùc toå chöùc du lòch vaø chính quyeàn. Moãi ñoái töôïng coù nhöõng bieän phaùp, vai troø nhaát ñònh trong toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa du lòch sinh thaùi. 9.1 Söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông Söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông laø muïc tieâu vaø nguyeân taéc cuûa du lòch sinh thaùi. Nhöõng lôïi ích töø söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông cho du lòch sinh thaùi vaø moâi tröôøng laø raát ña daïng vaø phong phuù (nhö ñaõ phaân tích ôû treân). Trong phaàn naøy ñeà caäp ñeán phöông thöùc toå chöùc vaø khuyeán khích coäng ñoàng ñòa phöông tham gia vaøo hoaït ñoäng du lòch. Khuyeán khích coäng ñoàng ñòa phöông tham gia vaøo du lòch sinh thaùi baét ñaàu töø vieäc toân troïng quyeàn ñöôïc thoâng tin, quyeàn cuøng tham gia vaø ñieàu haønh du lòch cuûa coäng ñoàng ñòa phöông. Thoâng baùo cho ñòa phöông veà nhöõng lôïi ích tieàm taøng cuõng nhö nhöõng thay ñoåi tieàm aån do hoaït ñoäng du lòch gaây neân qua ñoù cuøng ñòa phöông xaùc ñònh nhöõng phöông aùn phaùt trieån phuø hôïp, ñaûm baûo vieäc khai thaùc coù hieäu quaû nhöõng tieàm naêng vaø taøi nguyeân, ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi daân ñòa phöông vaø söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa du lòch. Noùi caùch khaùc du lòch sinh thaùi khuyeán khích coäng ñoàng ñòa phöông tham gia ngay töø ñaàu döï aùn: Thu thaäp thoâng tin, thaûo luaän goùp yù goùp phaàn hình thaønh döï aùn khu du lòch sinh thaùi. Trong quaù trình trieån khai, thöïc hieän döï aùn, khuyeán khích söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông baèng caùch huy ñoäng toái ña veà khaû naêng con ngöôøi vaø cô sôû vaät chaát cuûa coäng ñoàng ñòa phöông vaøo phuïc vuï du khaùch nhö tham gia vaän chuyeån du khaùch, toå chöùc bieåu dieãn vaên hoùa ngheä thuaät daân toäc, baùn caùc saûn phaåm töø caùc GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 28 laøng ngheà truyeàn thoáng, tham gia giöõ gìn traät töï vaø veä sinh moäi tröôøng…). Taêng cöôøng thoâng tin, trao ñoåi thöôøng xuyeân vôùi coäng ñoàng nhaèm giaûi quyeát caùc maâu thuaãn naûy sinh trong quaù trình thöïc hieän vaø chia seû lôïi nhuaän thu ñöôïc töø du lòch. Söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông qua caùc toå chöùc thöôøng coù hieäu quaû vaø beàn vöõng hôn caù nhaân rieâng leû. Vì vaäy phöông thöùc toå chöùc toát nhaát cho söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông laø vaän duïng caùc toå chöùc coù saün hoaëc taäp hôïp coäng ñoàng ñòa phöông thaønh caùc toå chöùc: Ñöa ra caùc höôùng daãn hoaëc huaán luyeän nhaèm naâng cao naêng löïc cho caùc toå chöùc ñoù. Treân cô sôû ñoù coù theå trao quyeàn haïn quaûn lyù roäng hôn cho coäng ñoàng ñòa phöông: chöùc naêng giöõ gìn traät töï, chöùc naêng giaùo duïc veà baûo toàn… Neùt ñeïp cuûa theá giôùi töï nhieân trong khu du lòch sinh thaùi coù theå laø bình thöôøng ñoái vôùi ngöôøi daân ñòa phöông. Taïo ñieàu kieän hoaëc toå chöùc cho ngöôøi daân ñòa phöông tham gia caùc chuyeán du lòch khaùm phaù cuøng du khaùch seõ giuùp cho ngöôøi daân ñòa phöông nhaän bieát söï khaùt khao cuûa du khaùch ñoái vôùi thieân nhieân maø hoï ñang ñöôïc laøm chuû. Ñoái vôùi coäng ñoàng ñòa phöông ñoù laø caùch giaùo duïc sinh ñoäng nhaát ñeå xaây döïng yù thöùc laøm chuû, coù thaùi ñoä traân troïng thieân nhieân vaø cuøng tham gia baûo toàn thieân nhieân. Hôn nöõa, coù theå phaùt huy vai troø laøm chuû cuûa coäng ñoàng ñòa phöông baèng caùch xem hoï nhö caùc coå ñoâng cuûa khu du lòch sinh thaùi baèng caùch goùp voán hoaëc söùc lao ñoäng vaøo caùc döï aùn… nhaèm taêng tæ leä phaân boå lôïi nhuaän cuõng nhö gaén boù traùch nhieäm cuûa hoï vôùi baûo toàn vaø du lòch. Ñaàu tö cho phuùc lôïi coäng ñoàng ñòa phöông: huaán luyeän, ñaøo taïo vaø tuyeån daân cö ñòa phöông vaøo laøm vieäc, phaùt trieån ngaønh ngheà truyeàn thoáng, naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø vaên hoùa baèng nhöõng coâng trình coâng coäng… laø hình thöùc chia seû lôïi ích töø du lòch vôùi nhöõng ngöôøi khoâng tham gia tröïc tieáp, xaây döïng baàu khoâng khí uûng hoä vaø tham gia hoaït ñoäng du lòch trong toaøn coäng ñoàng. 9.2 Vai troø cuûa du khaùch GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 29 Thoâng thöôøng du khaùch laø nhöõng ngöôøi coù taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán caûnh quan thieân nhieân. Soá löôïng du khaùch keùo ñeán oà aït keøm theo raùc thaûi, tieáng oàn coäng theâm moät soá khaùch haøng coù haønh vi thieáu yù thöùc toân troïng moâi tröôøng thì ñaây thöïc söï laø moät hieåm hoïa cho sinh thaùi. Thoâng qua caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, caùc chöông trình giaùo duïc veà moâi tröôøng, du khaùch seõ nhaän thöùc ñöôïc taùc haïi ñoái vôùi sinh thaùi do hoï coù theå gaây ra, ñeå giuùp hoï cuøng vôùi coäng ñoàng ñòa phöông baûo veä moâi tröôøng töï nhieân. Du khaùch sinh thaùi ngaøy nay laø nhöõng ngöôøi saün saøng boû qua söï xa xæ vaø tieän nghi ñaét tieàn cuûa moät chuyeán du lòch phoå thoâng ñeå ñöôïc hoøa mình vaøo cuøng vôùi thieân nhieân, taäân höôûng ñöôïc nhöõng caûm giaùc thö thaùi maø thieân nhieân mang laïi cho chính hoï. Luùc caàn hoï cuõng saün saøng boû coâng söùc vaø tieàn baïc ra ñeå baûo veä caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân ñoù. ÔÛ moãi vuøng sinh thaùi khaùc nhau caùc heä sinh thaùi töï nhieân ñeàu coù nhöõng ñaëc tröng khaùc nhau. Vaø moãi coäng ñoàng ñòa phöông ôû caùc khu vöïc ñoù cuõng coù nhöõng quan ñieåm, phong tuïc taäp quaùn vaø caùch öùng xöû rieâng cuûa mình. Vì vaäy khaùch du lòch sinh thaùi caàn coù nhöõng thoâng tin ñaày ñuû veà vuøng maø hoï muoán ñeán vaø hoï phaûi ñöôïc höôùng daãn veà caùch thöùc hoaø nhaäp vôùi moâi tröôøng thieân nhieân vaø moâi tröôøng xaõ hoäi taïi khu du lòch sinh thaùi ngay caû vieäc hoï cuõng caàn ñöôïc bieát phöông thöùc ñeå ñoùng goùp söùc mình cho noã löïc baûo toàn töï nhieân nöõa. Xuaát phaùt töø caùc yeâu caàu cuûa thöïc teá ñoù maø caùc khu du lòch sinh thaùi neân bieân soaïn “nguyeân taéc chæ ñaïo daønh cho du khaùch” Hoäi ñoàng bieân soaïn bao goàm ban quaûn lyù taøi nguoàn taøi nguyeân ñòa phöông (Bao goàm UÛy ban nhaân daân, Ban quaûn lyù vöôøn quoác gia, Ban quaûn lyù khu du lòch sinh thaùi), ñaïi dieän coäng ñoàng ñòa phöông vaø ñaïi dieän caùc ñôn vò kinh doanh du lòch taïi ñòa phöông, neáu coù theå thì neân coù caùc chuyeân gia trong lónh vöïc taâm lyù du khaùch. Noäi dung cuûa “nguyeân taéc chæ ñaïo daønh cho du khaùch” bao goàm caû 3 laõnh vöïc: Moâi tröôøng, Kinh teá vaø Vaên hoaù, nhaèm cung caáp thoâng tin cho du khaùch veà GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 30 caùc taùc ñoäng maø hoï coù theå gaây ra, nhöõng phöông thöùc haïn cheá chuùng, nhöõng ñieàu caám vaø nhöõng ñieàu neân thöïc hieän. Döôùi ñaây laø nhöõng “nguyeân taéc chæ ñaïo daønh cho du khaùch” bao goàm nhöõng vaán ñeà maø du khaùch coù theå caàn bieát hoaëc löu taâm ñeán: • Lónh vöïc moâi tröôøng: - Xaû raùc vaø thu gom raùc. - Phöông thöùc xöû lyù chaát thaûi. - Baûo veä nguoàn nöôùc saïch. - Nhöõng khu vöïc cho pheùp caém traïi vaø ñöôïc pheùp chôi löûa traïi. - Haønh vi treân ñöôøng moøn, khi laùi xe hoaëc khi ñi thuyeàn… - Nhöõng loaøi ñoäng thöïc vaät coù nguy cô tieät chuûng caàn ñöôïc baûo veä. - Khoaûng caùch giöõa ngöôøi vaø vaät khi ngaém, xem vaø chuïp aûnh. - Cho ñoäng vaät aên vaø vuoát ve chuùng. - Tieáng oàn. - Taùc ñoäng cuûa caûnh quan leân caùc khaùch tham quan khaùc. - Nhöõng vaät löu nieäm thieân nhieân bò caám khai thaùc vaø mua baùn. • Lónh vöïc veà xaõ hoäi: - Taäp quaùn vaø truyeàn thoáng ñòa phöông. - Tín ngöôõng toân giaùo. - AÊn maëc, ngoân ngöõ. - Giôùi haïn cuûa söï rieâng tö. - Xin pheùp chuïp aûnh. - Ñoåi chaùc vaø maëc caû. - Tieàn TIP thích hôïp. - Phaûn öùng ñoái vôùi ngöôøi aên xin. - Nhöõng giuùp ñôõ xaõ hoäi coù theå thöïc hieän. - Quyeàn cuûa ngöôøi daân ñòa phöông. - Quyeàn cuûa caùn boä khu du lòch. GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 31 - Caùc chaát gaây nghieän bò caám taïi ñòa phöông. • Lónh vöïc veà Kinh teá: - Mua caùc saûn phaåm taïi ñòa phöông. - Leä phí vaøo coång vaø leä phí söû duïng. - Söû duïng nhaø haøng, nhaø troï taïi ñòa phöông. - Caùc loaïi hình vaên hoùa, ngheä thuaät taïi ñòa phöông coù theå döï khaùn. - Nhöõng giuùp ñôõ cho caùc toå chöùc phaùt trieån coäng ñoàng ñòa phöông. - Quyeân goùp cho baûo toàn. Vôùi quan ñieåm “phoøng ngöøa töø xa” du lòch sinh thaùi caàn taïo ñieàu kieän ñeå du khaùch tieáp caän vôùi “nguyeân taéc chæ ñaïo daønh cho du khaùch” caøng sôùm (caåm nang höôùng daãn du lòch, baûn ñoà, tôø böôùm, taøi lieäu töø caùc nhaø ñieàu haønh tröôùc chuyeán ñi …) caøng deã daøng (aùp phích, baûng hieäu taïi caùc trung taâm ñoùn khaùch, nôi baùn caùc duïng cuï daønh cho chuyeán ñi…) vaø caøng sinh ñoäng (caùc höôùng daãn minh hoïa, coù theå baèng baêng hình…) caøng toát. Vôùi muïc ñích vaø noäi dung ñöôïc ví duï minh hoïa nhö treân, neáu ñöôïc bieân soaïn vaø tieáp caän toát ñeán du khaùch thì “nguyeân taéc chæ ñaïo daønh cho du khaùch” trôû neân moät coâng cuï höõu hieäu khoâng theå thieáu trong döï aùn vaø toå chöùc hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi. 9.3 Toå chöùc vaø quaûn lyù khu du lòch sinh thaùi Vieäc phaùt trieån khu du lòch sinh thaùi coù raát nhieàu vaán ñeà lieân quan cho neân raát caàn coù nhieàu beân tham gia, goùp yù vaø thaûo luaän bao goàm: Baûn thaân ngaønh du lòch, chính quyeàn ñòa phöông, ban quaûn lyù khu baûo toàn töï nhieân hoaëc vöôøn quoác gia vaø coäng ñoàng ñòa phöông, Ngoaøi ra coøn coù söï tham gia cuûa caùc chuyeân gia veà moâi tröôøng, sinh thaùi, caùc cô quan baûo toàn… Caû hai bieän phaùp nhaèm khuyeán khích söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông cuõng nhö phöông aùn chuaån bò toát cho du khaùch hoøa nhaäp vôùi moâi tröôøng thieân nhieân, vaên hoùa ñoù laø keá hoaïch phaùt trieån khu du lòch sinh thaùi vaø söï quaûn lyù giaùm saùt. GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 32 Keá hoaïch phaûi xaùc ñònh caùc phaân khu trong khu du lòch sinh thaùi. Nhöõng phaân khu naøy ñöôïc xaùc ñònh döïa treân nhöõng nghieân cöùu ñieàu tra veà taøi nguyeân sinh thaùi vaø xaùc ñònh muïc ñích söû duïng cho du lòch, xaùc ñònh phöông aùn tieán haønh khaûo saùt trong caùc khu du lòch sinh thaùi cho caùc vuøng hoang daõ, heä sinh thaùi hoaëc caùc loaøi hieän höõu nhöng chöa ñöôïc nghieân cöùu ñaày ñuû. Töø ñoù thieát laäp caùc chæ soá chuaån veà “söùc chöùa” treân caû phöông dieän moâi tröôøng, xaõ hoäi vaø taâm lyù cho töøng phaân khu. Trong töøng phaân khu, ban quaûn lyù caàn xem xeùt ñeán vieäc taêng cöôøng huy ñoäng söû duïng caùc coâng trình hoaëc phöông tieän truyeàn thoáng coù saün cuûa coäng ñoàng ñòa phöông (nhaø roâng, nhaø saøn, ghe…) nhaèm phuïc vuï du khaùch tröôùc khi ñöa vaøo caùc thieát keá vaø caùc phöông tieän vaän chuyeån khaùc. Trong tröôøng hôïp caàn phaûi thieát keá xaây döïng ban quaûn lyù khu du lòch sinh thaùi choïn nhöõng thieát keá nhaïy caûm vaø haøi hoøa vôùi thieân nhieân qua caùc tieâu chí nhö: Giaûm ñeán möùc toái thieåu vieäc laán chieám khoâng gian, ñòa hình vaø maët baèng ñeå xaây döïng. Löïa choïn nhöõng phöông aùn veà naêng löôïng vaø nöôùc hôïp lyù cho moâi tröôøng. Xöû lyù chaát thaûi vaø coá gaéng vaän duïng caùc vaät lieäu taùi cheá. Kieåu daùng thieát keá coá gaéng söû duïng daùng daáp cuûa caùc coâng trình vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa coäng ñoàng ñòa phöông. Vaän duïng toái ña vaät lieäu vaø tay ngheà cuûa ñòa phöông ñeå xaây döïng. Thieát bò vaø ñoà duøng noäi thaát phaûi ñöôïc laøm töø nguyeân lieäu cuûa ñòa phöông, tröø caùc nguyeân lieäu ñaëc bieät khoâng coù saün. Haïn cheá söû duïng chieáu saùng ñeå khoâng aûnh höôûng ñeán chu kyø ngaøy ñeâm cuûa ñoäng vaät hoang daõ. Nhöõng thieát keá nhaïy caûm mang tính ngaên chaën söï thaâm nhaäp cuûa coân truøng (hôn laø tieâu dieät chuùng). Vaø seõ laø baát hôïp lyù neáu thieáu heä thoáng giaùm saùt, xaùc ñònh caùc kyõ naêng vaø soá löôïng nhaân söï caàn thieát ñeå quaûn lyù soá löôïng vaø haïn cheá söï taùc ñoäng cuûa du khaùch. Töø ñoù xaùc ñònh chöông trình taäp huaán veà du lòch vaø moâi tröôøng caàn thieát cho nhaân vieân vaø coäng ñoàng ñòa phöông. Treân nhöõng cô sôû ñoù, toå chöùc caáp giaáy pheùp cho caùc ñoaøn du khaùch vaø ghi nhaän nhöõng thay ñoåi. Thöïc hieän caùc bieän phaùp quaûn lyù tröôùc khi nhöõng taùc ñoäng coù theå gaây neân nhöõng haäu quaû khieán moâi tröôøng khoâng theå phuïc hoài. GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 33 9.4 Caùc bieän phaùp töø caùc nhaø löõ haønh Nhaèm phaùt huy nhöõng bieän phaùp vaø coâng cuï ñaõ neâu treân, caùc haõng löõ haønh vaø caùc nhaø ñieàu haønh du lòch khi thieát keá chöông trình caàn theå hieän ñöôïc 6 ñieåm sau: • Thoâng tin vaø höôùng daãn ñaày ñuû cho du khaùch tröôùc chuyeán ñi, chuaån bò cho du khaùch toái thieåu hoùa caùc aûnh höôûng cuûa hoï baèng caùch taäp caùc chæ daãn, cung caáp taøi lieäu, höôùng daãn baèng caùc ví duï, caùc haønh ñoäng ñuùng. • Tuaân thuû quy taéc, quy moâ baèng caùch duy trì nhöõng ñoaøn vaø nhöõng nhoùm khaùch ñuû nhoû. • Nhaân vieân vaø höôùng daãn vieân phaûi ñöôïc ñaøo taïo vaø huaán luyeän nhöõng kyõ naêng veà du lòch sinh thaùi, moâi tröôøng, baûo toàn… coù khaû naêng naém vaø chæ daãn cho du khaùch trong moâi tröôøng nhaïy caûm. • Traùnh ñöa du khaùch ñeán tham quan nhöõng khu vöïc chöa ñöôïc pheùp hoaëc thieáu söï quaûn lyù. • Taêng cöôøng söû duïng hoaëc khuyeán khích du khaùch söû duïng caùc dòch vuï cuûa ñòa phöông, mua caùc maët haøng löu nieäm truyeàn thoáng ñöôïc laøm töø caùc loaïi taøi nguyeân coù theå taùi taïo. • Khuyeán khích du khaùch hoøa nhaäp vaø trao ñoåi caûm xuùc vôùi coäng ñoàng ñòa phöông. 9.5 Vai troø cuûa chính quyeàn ñòa phöông Nhöõng lôïi ích veà baûo toàn, kinh teá vaø vaên hoùa laø nhöõng quan taâm haøng ñaàu cuûa chính phuû ñoái vôùi du lòch sinh thaùi trong chieán löôïc phaùt trieån beàn vöõng cuûa moät quoác gia. Trong quaù trình phaùt trieån, söï uûng hoä veà maët theå cheá, chính saùch cuõng laø nhöõng yeáu toá xuùc tieán hoaëc kìm haõm vaán ñeà phaùt trieån du lòch. Neáu coù ñöôïc moät chính saùch phuø hôïp thì seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi phaùt trieån, ngöôïc laïi cuõng coù nhöõng chuû tröông kìm haõm söï phaùt trieån du lòch. 9.6 Vai troø cuûa caùc cô quan quaûn lyù caáp nhaø nöôùc. Heä thoáng phaùp luaät nhaèm ñaûm baûo an ninh vaø traät töï xaõ hoäi, baûo veä caùc di saûn vaên hoùa vaø baûo veä moâi tröôøng, caàn phaûi baûo ñaûm moät moâi tröôøng an toaøn cho du GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 34 khaùch cuõng nhö caùc cô sôû phaùp lyù ñeå du lòch sinh thaùi thöïc hieän toát vai troø baûo toàn cuûa mình. Vôùi chính saùch ña daïng hoùa caùc thaønh phaàn kinh teá, nhaø nöôùc coù theå cung caáp moät moâi tröôøng thuaän lôïi cho söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông cuõng nhö caùc döï aùn cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Vôùi nguoàn kinh phí nhaø nöôùc caáp cho baûo toàn, nhöõng öu ñaõi ñeå khuyeán khích ñaàu tö phaùt trieån, nhaø nöôùc seõ giuùp du lòch sinh thaùi ñeå coù theå taêng cöôøng nhöõng lôïi ích ñöôïc chia seû cho coäng ñoàng ñòa phöông. Veà maët xaõ hoäi, vôùi chính saùch ñònh canh ñònh cö, chính saùch haïn cheá di daân, kieåm soaùt daân soá, nhöõng ñaàu tö cho caùc döï aùn phaùt trieån kinh teá beàn vöõng. Ñaëc bieät nhöõng nghieân cöùu veà saûn xuaát hieäu quaû cho coäng ñoàng ñòa phöông. Vôùi heä thoáng tuyeân truyeàn vaø giaùo duïc veà moâi tröôøng , chính phuû noùi chung vaø chính quyeàn ñòa phöông noùi rieâng ñaõ laøm giaûm aùp löïc töø xaõ hoäi leân caùc khu sinh thaùi ñaëc thuø, leân nhöõng döï aùn vaø khu du lòch sinh thaùi. Caùc ban ngaønh chöùc naêng, boä chuû quaûn vaø chính phuû ñoùng vai troø chuû ñaïo trong vieäc thöïc hieän caùc nghieân cöùu veà sinh thaùi, laø moät thaønh phaàn trong baûo toàn khu du lòch sinh thaùi. Ngoaøi ra chính quyeàn caùc caáp caùc ban ngaønh laø caàu noái giöõa khu du lòch sinh thaùi vaø caùc toå chöùc theá giôùi, vaän ñoäng nguoàn taøi trôï , phoái hôïp vaø toå chöùc thöïc hieän, phaùt trieån du lòch sinh thaùi treân theá giôùi vaø khu vöïc. Nhö vaäy caùc cô quan nhaø nöôùc ñoùng moät vai troø raát lôùn ñoái vôùi du lòch sinh thaùi: Taïo ra moät moâi tröôøng oån ñònh veà an ninh, kinh teá vaø xaõ hoäi, tích cöïc hoã trôï cho coäng ñoàng ñòa phöông trong du lòch sinh thaùi nhö hoã trôï veà taøi chính, hoã trôï veà phaùp luaät vaø ñoùng vai troø caàu noái giöõa khu du lòch sinh thaùi vôùi caùc ñôn vò ngaønh chöùc naêng, caùc toå chöùc phi chính phuû taïi ñòa phöông vaø theá giôùi. GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 35 CHÖÔNG III TÌNH HÌNH DU LÒCH SINH THAÙI CUÛA VIEÄT NAM TIEÀM NAÊNG PHAÙT TRIEÅN DU LÒCH SINH THAÙI TAÏI VIEÄT NAM Naèm ôû mieàn khí haäu nhieät ñôùi aåm traûi daøi treân 13 vó ñoä (töø 22o05’ ñeán 8o10’ vó baéc) vôùi ¾ dieän tích laø ñoài nuùi, ñòa hình ña daïng vaø hôn 3,200 km ñöôøng bieån Vieät Nam ñöôïc ñaùnh giaù laø nöôùc coù möùc ñoä ña daïng sinh hoïc raát cao mang tính ñieån hình cho vuøng Ñoâng Nam AÙ vaø laø moät trong soá ít quoác gia coù nhöõng phaùt hieän môùi veà caùc loaøi ñaëc höõu trong thaäp nieân 1990. Vieät Nam coøn ñöôïc xaùc ñònh laø moät ñaát nöôùc giaàu tieàm naêng du lòch sinh thaùi, nhieàu taøi nguyeân du lòch töï nhieân nhö caùc baõi bieån, caùc vöôøn quoác gia, caùc khu baûo toàn thieân nhieân… vaø nhieàu heä sinh thaùi khaùc nhau. Hieän nay nöôùc ta coù 350 loaøi san hoâ, trong ñoù coù 95 loaøi ôû vuøng bieån phía Baéc vaø 255 loaøi ôû vuøng bieån phía Nam. Beân caïnh 60 vaïn ha ñaát caùt ven bieån, trong ñoù coù 77.000 ha heä sinh thaùi caùt ñoû taäp trung taïi tænh Bình Thuaän, Ninh Thuaän vaø caùc tænh duyeân haûi Trung boä. Vieät Nam coøn coù theâm 10 trieäu ha ñaát ngaäp nöôùc aån chöùa nhieàu heä sinh thaùi ñieån hình coù giaù trò cao veà khoa hoïc vaø du lòch nhaát laø vuøng Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long trong ñoù coù Ñoàng Thaùp Möôøi laø vuøng ngaäp nöôùc tieâu bieåu cho khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Heä thoáng röøng ñaëc duïng vaø röøng ngaäp maën Vieät Nam thuoäc loaïi röøng giaàu coù veà tính ña daïng neân ngay töø thôøi gian ñaàu cuûa quaù GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 36 trình ñoåi môùi ñaát nöôùc, vieäc phaùt trieån du lòch sinh thaùi ôû Vieät Nam ñaõ ñöôïc coi troïng. Tieàm naêng du lòch sinh thaùi cuûa nöôùc ta voâ cuøng phong phuù vaø ña daïng bao goàm caû heä sinh thaùi töï nhieän vaø heä sinh thaùi nhaân vaên, Do ñoù coù theå chia tieàm naêng du lòch sinh thaùi ra laøm 2 loaïi: Du lòch sinh thaùi töï nhieân vaø du lòch sinh thaùi nhaân vaên. 1 Tieàm naêng veà du lòch sinh thaùi töï nhieân. Tieàm naêng du lòch sinh thaùi cuûa nöôùc ta bao goàm caùc heä sinh thaùi ñieån hình nhö: Heä san hoâ, vuøng caùt ven bieån, vuøng ñaát ngaäp nöôùc, röøng khoâ haïn, röøng ngaäp maën…, vaø heä thoáng röøng ñaëc duïng ñöôïc phaân thaønh caùc loaïi nhö: vöôøn quoác gia, khu baûo toàn thieân nhieân, khu röøng vaên hoùa xaõ hoäi - beàn vöõng moâi tröôøng. 1.1 Caùc heä sinh thaùi ñieån hình. Nöôùc ta coù nhieàu heä sinh thaùi ñieån hình khaùc nhau: trong ñoù noåi baät nhaát laø caùc heä sinh thaùi ñieån hình sau: • Heä sinh thaùi san hoâ: Trong ñieàu kieän thieân nhieân nhieät ñôùi ôû vuøng bieån Vieät Nam caùc heä sinh thaùi san hoâ ôû ven bôø, ven caùc ñaûo vaø ngoaøi khôi phaùt trieån raát thuaän lôïi. Heä sinh thaùi san hoâ ôû Vieät Nam coù thaønh phaàn loaøi raát phong phuù töông ñöông vôùi caùc khu vöïc giaøu san hoâ cuûa Taây Thaùi Bình Döông. ÔÛ vuøng ven bieån phía Baéc cuûa nöôùc ta böôùc ñaàu ñaõ ñònh teân ñöôïc 95 loaøi, thuoäc 35 gioáng, 13 hoï. Coøn ôû vuøng ven bieån phía Nam coù 225 loaøi, thuoäc 69 gioáng. Soá löôïng caùc loaøi san hoâ ôû Vieät Nam nhö vaäy khaù phong phuù vì vuøng giaàu san hoâ treân theá giôùi cuõng chæ coù soá löôïng laø 75 loaøi. Moät soá khu vöïc coù ñieàu kieän phaùt trieån du lòch sinh thaùi daïng san hoâ ôû Vieät Nam laø: Caùc quaàn theå ñaûo ôû mieàn Trung, Ñaûo Caùt Baø, Coân Ñaûo, vuøng Vònh Vaên Phong - Ñaïi Laõnh, Ñaûo Phuù Quoác - Kieân Giang. • Heä sinh thaùi vuøng caùt ven bieån: GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 37 Vieät Nam coù ñöôøng bôø bieån daøi treân 3200 km, doïc theo bôø bieån coù khoaûng 60 vaïn ha ñaát caùt ven bieån, trong ñoù nhoùm ñaát caùt ñoû chieám dieän tích 77.000 ha ôû caùc tænh duyeân haûi mieàn Trung boä vaø taäp trung ôû hai tænh Ninh Thuaän vaø Bình Thuaän laø hai tænh coù tieàm naêng du lòch cao hôn caû. Heä sinh thaùi vuøng caùt ven bieån ñieån hình laø caùc coàn caùt di ñoäng ôû Phan Thieát laø tieàm naêng du lòch heát söùc ñoäc ñaùo. Ngoaøi vieäc haáp daãn thu huùt du khaùch ñeán tham quan caùc coàn caùt di ñoäng, nghieân cöùu caùt ñoû. ÔÛ ñaây coøn coù theå coù ñieàu kieän phaùt trieån caùc loaïi hình du lòch theå thao nhö tröôït caùt, ñua xe, chôi boùng treân caùt vaø keát hôïp du lòch bieån. • Heä sinh thaùi ñaát ngaäp nöôùc: Caùc heä sinh thaùi ñaát ngaäp nöôùc ñieån hình treân theá giôùi ñeàu coù theå tìm thaáy treân laõnh thoå nöôùc ta. Dieän tích ñaát ngaäp nöôùc ôû Vieät Nam khaù lôùn vôùi toång dieän tích öôùc tính khoaûng 7 -10 trieäu ha, phong phuù veà kieåu loaïi cuõng nhö ña daïng veà caùc heä sinh thaùi. Trong ñoù noåi baät laø vuøng chaâu thoå soâng Cöûu Long, mieàn Trung thì coù caùc ñaàm phaù ven bieån nhö ñaàm Caàu Hai, phaù Tam Giang…, caùc hoà chöùa nöôùc nhaân taïo cuõng ñöôïc xem laø vuøng ngaäp nöôùc quan troïng. Trong khi ñoù ôû phía Baéc laïi coù nhieàu hoà, hoà chöùa nöôùc naèm trong löu vöïc soâng Hoàng vaø nhöõng baõi trieàu roäng lôùn cuøng vôùi nhöõng caùnh röøng ngaäp maën cuûa chaâu thoå. Söï phong phuù veà kieåu loaïi ñaát ngaäp nöôùc ven bôø cuõng keùo theo söï ña daïng cuûa caùc heä sinh thaùi vaø taøi nguyeân thieân nhieân. Moãi nhoùm ñaát ngaäp nöôùc ven hoà laïi chöùa ñöïng moät vaøi heä sinh thaùi, traùi laïi moãi kieåu loaïi ñaát ngaäp nöôùc coù theå truøng vôùi moät heä sinh thaùi cuøng teân. Khu baûo toàn thieân nhieân Xuaân Thuûy, vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long laø nhöõng nôi coù ñieàu kieän phaùt trieån du lòch, ñaëc bieät laø du lòch sinh thaùi. • Heä sinh thaùi röøng khoâ haïn ñaëc tröng: Moät loaïi hình sinh thaùi ñaëc saéc khaùc cuûa nöôùc ta laø heä sinh thaùi khoâ haïn, maø ñaëc tröng laø caùc heä sinh thaùi röøng khoäp. Dieän tích röøng khoäp ôû Vieät Nam coù khoaûng 500.000 ha. Phaân boá töø Nam cao nguyeân Pleiku ñeán Taây Ninh, song taäp trung nhieàu GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 38 nhaát laø ôû Easup (DaêkLaêk) vôùi 357.114 ha, trong ñoù khu vöïc YokDon coù 58.000 ha giaùp ranh vôùi Campuchia. Ngoaøi ra coøn coù moät soá daûi röøng nhoû hoaëc ñaùm caây hoï daàu ñaëc tröng cho röøng khoäp phaùt trieån ôû Ninh Thuaän, Bình Thuaän, Bình Phöôùc vaø Taây Ninh. Heä sinh thaùi röøng khoäp coù tieàm naêng to lôùn veà maët phaùt trieån du lòch sinh thaùi vì trong heä sinh thaùi naøy coù moät taäp hôïp ña daïng sinh hoïc bao goàm nhieàu loaïi ñoäng thöïc vaät phong phuù, ña daïng vaø baûo toàn moät soá loaøi quyù hieám nhö heä sinh thaùi röøng khoäp YokDon vaø caùc khu vöïc laân caän quanh khu baûo toàn ñang coøn baûo veä moät soá loaøi thöïc vaät, ñoäng vaät quí hieám: Giaùng höông, caø te, gaáu maät…, boø toùt, traâu röøng, boø xaùm, höu caø toâng (carvus eldi), voïc baïc, coïc nguõ saéc, hoå, voi, raùi caù, gaáu ngöïa, coâng, gaø loäi, loâng tía, caù saáu… • Heä sinh thaùi röøng ngaäp maën: Röøng ngaäp maën ôû nöôùc ta phaùt trieån töø Baéc vaøo Nam nhöng phaùt trieån maïnh ôû phía Nam vaø ñaëc bieät phaùt trieån ôû baùn ñaûo Caø Mau vaø huyeän Caàn Giôø vôùi thaønh phaàn loaøi khaù phong phuù so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ khoâng chæ cung caáp laâm saûn coù giaù trò maø coøn laø nôi sinh saûn, cö truù cuûa nhieàu loaøi haûi saûn, chim nöôùc, chim di cö vaø caùc loaøi ñoäng vaät coù yù nghóa kinh teá nhö: Khæ, lôïn röøng, kyø ñaø, choàn, traên, caù saáu… hình thaønh neân nhieàu saân chim ôû Taây Nam Boä taïo neân moät söùc haáp daãn du khaùch. Heä sinh thaùi röøng ngaäp maën ngoaøi söùc loâi cuoán du khaùch coøn coù söùc cuoán huùt caùc nhaø nghieân cöùu. Töø vieäc tham quan röøng ngaäp maën, caùc saân chim, heä thoáng ñoäng thöïc vaät cuûa heä sinh thaùi röøng ngaäp maën… 1.2 Heä thoáng röøng ñaëc duïng. Hieän nay ôû Vieät Nam coù 105 khu röøng ñaëc duïng, vôùi toång dieän tích laø 2.381.791 ha, trong ñoù coù 10 vöôøn quoác gia, 61 khu röøng baûo toàn thieân nhieân vaø 34 khu röøng vaên hoùa - lòch söû vaø baûo veä moâi tröôøng. Ñoù laø nhöõng khu vöïc coøn giöõ ñöôïc caân baèng sinh thaùi töï nhieân vaø nhieàu khu ñaõ trôû thaønh nhöõng ñieåm du lòch sinh GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 39 thaùi quan troïng neân Vieät Nam coù lôïi theá hôn nhieàu nöôùc trong khu vöïc trong vieäc phaùt trieån du lòch sinh thaùi. • Vöôøn quoác gia Vöôøn quoác gia laø khu baûo veä coù giaù trò söû duïng toaøn dieän veà maët baûo veä thieân nhieân, nghieân cöùu khoa hoïc, baûo toàn di tích vaên hoùa, phuïc vuï tham quan du lòch. Hieän nay nöôùc ta coù 10 vöôøn quoác gia vôùi toång dieän tích laø 252.209 ha. Caùc vöôøn quoác gia laø nôi baûo toàn nhieàu dieän tích röøng nguyeân sinh nhaát vaø ña daïng sinh hoïc cao nhaát trong heä thoáng röøng ñaëc duïng cuûa Vieät Nam. Trong ñoù coù nhieàu loaøi ñoäng thöïc vaät ñaëc höõu, quyù hieám. Caùc vöôøn quoác gia khoâng chæ coù yù nghóa lôùn ñoái vôùi nghieân cöùu khoa hoïc nhö: Baûo toàn nguoàn gien, baûo veä ña daïng sinh hoïc… maø coøn coù giaù trò raát cao ñoái vôùi hoaït ñoäng du lòch. Muïc tieâu cuûa vöôøn quoác gia laø: - Beàn vöõng caùc caûnh quan töï nhieân quan troïng cuûa moät quoác gia vaø quoác teá nhaèm phuïc vuï cho muïc ñích khoa hoïc, giaùo duïc vaø du lòch sinh thaùi. - Duy trì beàn vöõng traïng thaùi töï nhieân hay gaàn töï nhieân, caùc vuøng vaên hoùa ñieån hình, caùc quaàn theå sinh vaät, nguoàn gien cuûa caùc loaøi nhaèm baûo ñaûm tính ña daïng vaø beàn vöõng. - Duy trì caùc caûnh quan töï nhieân, caùc sinh caûnh cuûa caùc loaøi ñoäng thöïc vaät hoang daõ, caùc khu ñòa maïo coù giaù trò veà maët khoa hoïc, giaùo duïc. - Phaùt trieån du lòch sinh thaùi. Caùc vöôøn quoác gia ñöôïc phaân boå raûi raùc töø Baéc Vaøo Nam, moãi vöôøn quoác gia coù caùc ñaëc ñieåm töï nhieân, caùc loaøi ñoäng thöïc vaät quí hieám, ñaëc höõu…khaùc nhau do söï phaân hoùa veà ñòa lyù, khí haäu, ñòa hình… Ñieàu ñoù khieán cho du khaùch khi ñeán vôùi moãi vöôøn quoác gia ñeàu coù theå ñöôïc thöôûng thöùc moät heä sinh thaùi khaùc nhau, khoâng heà bò truøng laép. • Khu röøng baûo toàn thieân nhieân Laø khu baûo veä coù giaù trò khoa hoïc, giöõ nguoàn gien ñoäng thöïc vaät, phuïc vuï cho hoaït ñoäng nghieân cöùu khoa hoïc, nhöng khoâng môû roäng cho vieäc phuïc vuï du lòch GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 40 hoaëc caùc yeâu caàu vaên hoùa khaùc nhö: Khu baûo toàn thieân nhieân traøm chim Tam Noâng, khu baûo toàn thieân nhieân Xuaân Thuûy. • Khu röøng vaên hoùa - lòch söû vaø baûo veä moâi tröôøng Laø khu röøng coù caùc di tích lòch söû, vaên hoùa vaø caûnh quan coù giaù trò hoaëc baûo veä moâi tröôøng, coù taùc duïng phuïc vuï tham quan du lòch, giaûi trí, nghæ ngôi nhö: Khu röøng Paéc Poù, Taân Traøo, Ñeàn Huøng, Coân Sôn, röøng thoâng Ñaø Laït… 2 Tieàm naêng veà du lòch sinh thaùi nhaân vaên (taïi caùc khu baûo toàn thieân nhieân) Beân caïnh nhöõng tieàm naêng du lòch sinh thaùi töï nhieân - ñoái töôïng chuû ñaïo cuûa hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi thì tieàm naêng taøi nguyeân du lòch nhaân vaên taïi caùc khu baûo toàn laø moät caáu thaønh khoâng theå taùch rôøi. Nguoàn taøi nguyeân nhaân vaên trong caùc khu du lòch sinh thaùi töï nhieân ñöôïc hieåu bao goàm coäng ñoàng daân cö vôùi voán vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa hoï nhö taäp tuïc, loái soáng, sinh hoaït leã hoäi, vaên hoùa daân gian, caùc saûn phaåm thuû coâng truyeàn thoáng, caùc di tích lòch söû, kieán truùc ngheä thuaät, caùc ñaëc saûn aåm thöïc… 2.1 Daân cö, daân toäc. Nhö ñaõ ñeà caäp ôû treân, daân cö daân toäc vôùi caùc hình thöùc sinh hoaït vaên hoùa cuûa hoï giöõ vai troø quan troïng trong phaùt trieån du lòch taïi caùc ñieåm du lòch sinh thaùi. Taïi moät soá nöôùc Ñoâng Nam AÙ, ôû nhöõng ñieåm du lòch sinh thaùi ñaõ coù söï keát hôïp haøi hoøa vôùi yeáu toá coäng ñoàng ngöôøi daân baûn ñòa vaøo caùc chöông trình tour du lòch nhö toå chöùc ñeå daân ñòa phöông nhaûy muùa chaøo ñoùn du khaùch ñeán thaêm vöôøn quoác gia, ñeå thoå daân giôùi thieäu caûnh thoaùt hieåm neáu bò laïc trong röøng, laáy löûa ñeå naáu nöôùc, loaïi reã caây naøo duøng ñeå röûa tay thay xaø phoøng… Trong thöïc teá ôû Vieät Nam haàu heát caùc khu baûo toàn töï nhieân ñeàu coù daân cö sinh soáng vaø ña phaàn laø daân cö caùc daân toäc thieåu soá. Ví duï: Röøng quoác gia Cuùc Phöông: Coù daân toäc Möôøng, daân toäc Thaùi… Vöôøn quoác gia YokDon: Coù daân toäc EÂñeâ, Giarai, M’noâng… Ngoaøi taäp tuïc tín ngöôõng, taäp quaùn canh taùc, caùc hình thöùc sinh hoaït vaên hoùa daân gian, leã hoäi vaø ngheà thuû coâng truyeàn thoáng cuûa caùc daân toäc keå treân cuõng raát GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 41 ñaëc saéc. Tieâu bieåu trong caùc hình thöùc vaên hoùa daân gian laø caùc vuõ ñieäu. Daân toäc Möôøng, daân toäc Thaùi coù ñieäu muùa xoøe, muùa löôïn, muùa saïp… Daân toäc Taây Nguyeân coù caùc ñieäu muùa coàng chieâng, nhöõng ñieäu muùa naøy keøm theo boä nhaïc cuï coàng chieâng vaø tre nöùa ñaõ laøm taêng theâm möùc ñoä ñoäc ñaùo vaø haáp daãn cuûa chuùng. Leã hoäi cuûa caùc daân toäc cuõng khaù ñoäc ñaùo, tieâu bieåu laø caùc leã hoäi muøa Xuaân cuûa caùc daân toäc Thaùi, Möôøng vôùi caùc troø chôi daân gian nhö: Neùm coøn, haùt ñoái, muùa xoøe… Vuøng ñoàng baèng Baéc boä coù caùc leã hoäi choïi Traâu. Vuøng Taây Nguyeân coù leã hoäi ñaâm traâu, ñua voi. Ñoàng baøo ngöôøi Chaêm coù leã hoäi Kate … raát soâi ñoäng vaø haáp daãn. Ngoaøi ra ñoàng baøo caùc daân toäc Vieät Nam coøn coù caùc saûn phaåm thuû coâng ñoäc ñaùo. Tieâu bieåu nhaát laø caùc ñoà maây tre, ñan laùt, haøng deät thoå caåm vôùi caùc ñöôøng neùt hoa vaên phong phuù ñaëc saéc raát ñöôïc du khaùch öa chuoäng. Moät trong nhöõng neùt haáp daãn vaø quyeán ruõ du khaùch chính laø caùc kieán truùc daân gian cuûa caùc daân toäc. Nhöõng kieåu nhaø saøn cuûa daân toäc Thaùi, daân toäc Möôøng ôû phía Baéc, nhaø Daøi, nhaø Roâng cuûa caùc Daân Toäc Bana, EÂñeâ… ôû Taây Nguyeân luoân gaây aán töôïng saâu saéc vôùi du khaùch giöõa moät phong caûnh nuùi röøng huøng vó. Ñaëc bieät loái kieán truùc vaø ñieâu khaéc nhaø moà ôû Taây Nguyeân thöïc söï laø moät coâng trình ngheä thuaät ñoäc ñaùo. Saûn vaät vaø vaên hoùa aåm thöïc cuûa ñoàng baøo caùc daân toäc laø moät trong nhöõng yeáu toá vaên hoùa ñöôïc du khaùch quan taâm. Ñaëc bieät laø quaây quaàn beân ñoáng löûa nhaø saøn thöôûng thöùc röôïu caàn vôùi caùc moùn aên cheá bieán töø laâm thoå saûn laø moät trong nhöõng neùt vaên hoaù phoå bieán chung ñoái vôùi caùc daân toäc thieåu soá trong caû nöôùc. Hieän nay caùc chöông trình thöôûng thöùc röôïu caàn vaø thöôûng thöùc caùc chöông trình vaên ngheä cuûa caùc daân toäc thieåu soá ñaõ ñöôïc ñöa vaøo caùc chöông trình du lòch ôû Hoaø Bình vaø Taây Nguyeân raát ñöôïc du khaùch öa thích. 2.2 Caùc di tích lòch söû, vaên hoaù. Du lòch sinh thaùi trong caùc khu röøng ñaëc duïng coù vai troø quan troïng trong vieäc quy hoaïch vaø phaùt trieån caùc khu du lòch sinh thaùi. Nhieàu khu baûo toàn thieân nhieân, vöôøn Quoác gia ngoaøi caùc giaù trò veà nguoàn gien quí hieám, coøn chöùa ñöïng caùc di tích GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 42 lòch söû vaên hoaù coù giaù trò. Trong soá 105 khu röøng ñaëc duïng ôû Vieät Nam: Nhaø nöôùc ñaõ phaân loaïi vaø coâng nhaän 34 khu röøng vaên hoaù lòch söû nhö: Paéc Boù, Taân Traøo, Thaàn Sa, Ngoïc Traïo… Coù nhöõng khu röøng vaên hoùa lòch söû raát noåi tieáng vaø ñöôïc du khaùch bieát ñeán nhö: Ñeàn Huøng, Höông Sôn, Paéc Boù, Coân Sôn, Baø Naø, röøng thoâng Ñaø Laït, Nuùi Baø… Ngoaøi 34 khu röøng vaên hoùa lòch söû thì trong soá caùc röøng ñaëc duïng ñaëc bieät laø moät trong soá 10 vöôøn Quoác gia cuõng coù nhöõng di tích lòch söû quan troïng coù giaù trò phuïc vuï phaùt trieån du lòch. Tieâu bieåu laø vöôøn Quoác gia Cuùc Phöông vôùi di tích thôøi tieàn söû ôû Vieät Nam, vöôøn Quoác gia Nam Caùt Tieân vôùi di chæ vaên hoaù Phuø Nam khaù quan troïng cuûa Vöông Quoác coå Phuø Nam, vöôøn Quoác gia Coân Ñaûo vôùi khu nghóa trang Haøng Döông… Nhö vaäy, trong soá 105 khu röøng ñaëc duïng ôû Vieät Nam ñaõ coù tôùi 40% trong soá ñoù laø taøi nguyeân lòch söû , vaên hoaù. Moät ñieàu kieän khaù thuaän lôïi trong vieäc toå chöùc, xaây döïng vaø phaùt trieån du lòch sinh thaùi vaên hoaù lòch söû laø caùc khu röøng naøy naèm ôû caùc khu vöïc thuaän lôïi raát deã tieáp caän. 3 Ñònh höôùng phaùt trieån du lòch sinh thaùi taïi Vieät Nam 3.1 Toå chöùc khoâng gian du lòch sinh thaùi. Caên cöù vaøo söï phaân boá veà maët khoâng gian cuûa caùc vuøng sinh thaùi ñaëc thuø coù heä sinh thaùi cao vôùi söï coù maët cuûa cuûa caùc loaøi sinh vaät ñaëc höõu, cuõng nhö caên cöù vaøo caùc ñieàu kieän veà kinh teá vaø xaõ hoäi, cô sôû haï taàng… Toå chöùc khoâng gian hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi Vieät Nam bao goàm caùc vuøng chuû yeáu: • Vuøng nuùi vaø ven bieån Ñoâng Baéc: Khoâng gian du lòch sinh thaùi vuøng nuùi Ñoâng Baéc chuû yeáu bao goàm moät phaàn caùc tænh Laïng Sôn, Cao Baèng, Baéc Caïn, Baéc Thaùi. Caùc heä sinh thaùi ñieån hình coù giaù trò du lòch noùi chung vaø du lòch sinh thaùi noùi rieâng taïi khu vöïc naøy laø heä sinh thaùi treân nuùi ñaù voâi, heä sinh thaùi ñaát ngaäp nöôùc maø tieâu bieåu laø khu baûo toàn thieân nhieân Baéc Sôn, Höõu Lieân (Laïng Sôn), röøng vaên hoùa - lòch söû Paéc Boù, Truøng Khaùnh (Cao Baèng), vöôøn Quoác gia Ba Beå (Baéc Caïn), hoà nuùi Coác (Baéc Thaùi). GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 43 Khoâng gian du lòch sinh thaùi vuøng ven bieån Ñoâng Baéc chuû yeáu bao goàm vuøng ven bieån 2 tænh Quaûng Nam vaø Haûi Phoøng vôùi caùc heä sinh thaùi treân nuùi ñaù voâi, sinh thaùi röøng ngaäp maën vaø heä sinh thaùi san hoâ. Vònh Haï Long vôùi vöôøn Quoác gia Caùt Baø laø khoâng gian coù tính haáp daãn ñaëc bieät veà du lòch noùi chung vaø du lòch sinh thaùi noùi rieâng. Tính ña daïng sinh hoïc ôû khoâng gian du lòch sinh thaùi naøy töông ñoái cao vôùi khoaûng 3,500 loaøi thöïc vaät, 109 loaøi thuù, 179 loaøi chim, trong ñoù coù caùc loaøi thuù quyù hieám ñaëc höõu nhö: Vooïc muõi heách (Trachypithecus Avunculus), vooïc ñaàu traéng (Trachypithecus Fracoici Polyocephalus)… Caùc ñaëc ñieåm coù giaù trò khai thaùc phuïc vuï phaùt trieån du lòch sinh thaùi ôû vuøng naøy laø vöôøn Quoác gia Caùt Baø vaø vöôøn Quoác gia Ba Beå. Caùc loaïi hình du lòch sinh thaùi coù theå toå chöùc ñöôïc bao goàm: Tham quan nghieân cöùu caùc heä sinh thaùi ñaëc thuø, du lòch maïo hieåm, du lòch laën bieån… • Vuøng Taây Baéc Hoaøng Lieân Sôn: Khoâng gian hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi ôû vuøng naøy chuû yeáu bao goàm phaàn phía Taây cuûa 2 tænh Laøo Cai vaø Lai Chaâu vôùi vuøng sinh thaùi nuùi cao Sapa- Phanxipaêng coù nhieàu loaøi sinh vaät oân ñôùi vaø khu baûo toàn thieân nhieân Möôøng Nheù nôi coù tôùi 38 loaøi ñoäng vaät thuoäc loaøi quyù hieám caàn ñöôïc baûo veä nhö: Voi (Elephasmaximus), boø toùt (Bos ganrus), gaáu choù (Helarctos malayanus), hoå (Panthea tigirs), soùi ñoû (Cuon alpinus)… Caùc loaïi hình du lòch sinh thaùi coù theå toå chöùc ñöôïc ôû khu vöïc naøy bao goàm: Tham quan nghieân cöùu caùc heä sinh thaùi vuøng nuùi cao, du lòch maïo hieåm… • Vuøng ñoàng baèng Soâng Hoàng: Vôùi khoâng gian chuû yeáu thuoäc caùc tænh Vónh Phuùc, Haø Taây, Haø Nam, Nam Ñònh, Thaùi Bình vaø Thanh Hoùa. Heä sinh thaùi ôû vuøng mang ñaëc tính cuûa khu heä sinh thaùi Hoa Nam vaø khu heä trung gian giöõa baûn ñòa vaø Malaysia - Indonesia. Ngoaøi ra ôû vuøng coøn coù heä sinh thaùi ñaát ngaäp nöôùc töông ñoái ñieån hình. Treân phaïm vi khoâng gian vuøng du lòch sinh thaùi naøy coù 3 vöôøn Quoác gia: Tam Ñaûo, Ba Vì vaø röøng Cuùc GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 44 Phöông. Ñaëc bieät ôû ñaây coù khu baûo veä ñaát ngaäp nöôùc (Ramasa) ñaàu tieân cuûa Vieät Nam vaø khu vöïc ôû Xuaân Thuûy. Maëc duø tính ña daïng sinh hoïc ôû vuøng naøy chöa phaûi laø cao nhaát vaø soá löôïng caùc loaøi ñoäng thöïc vaät ñaëc höõu, quí hieám coøn haïn cheá, tuy nhieân ñieàu kieän ñeå khai thaùc caùc tieàm naêng du lòch cuûa vuøng laø töông ñoái thuaän lôïi bôûi caùc ñieåm tieàm naêng lôùn cuûa vuøng naèm gaàn thuû ñoâ Haø Noäi. Trung taâm du lòch quan troïng vaøo loaïi baäc nhaát cuûa caû nöôùc. Vôùi caùc ñieàu kieän veà cô sôû haï taàng, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät töông ñoái phaùt trieån. Caên cöù vaøo caùc ñieåm sinh thaùi töï nhieân vaø ñieàu kieän coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng sinh thaùi ôû vuøng naøy chuû yeáu laø tham quan nghieân cöùu caùc heä sinh thaùi ñaëc thuø keát hôïp vôùi thaéng caûnh vaø du lòch vaên hoùa. • Vuøng Baéc Trung Boä: Bao goàm phaàn phía Taây Nam Ngheä An, Haø Tónh, phía taây tænh Quaûng Bình vaø khu vöïc ñoâng nam Thöøa Thieân Hueá, phaàn phía taây Ñaø Naüng vaø Quaûng Nam. Ñòa baøn ñöôïc ñaùnh giaù coù tính ña daïng sinh hoïc cao vôùi nhieàu khu röøng nguyeân sinh roäng lôùn. Ñaây cuõng laø vuøng maø trong thôøi gian qua ñaõ phaùt hieän 3 loaøi thuù môùi laø Sao La (Pseudoryx nghelinhesis), Mang Lôùn (Megamuntincus Vuquangensis) vaø Vooïc Haø Tónh (Trachypitheus francoisihatinhensis). Ngoaøi ra ôû khu vöïc naøy coù tôùi 26 loaøi thuù, 25 loaøi chim, 16 loaøi boø saùt vaø 9 loaøi caù thuoäc dieän ñaëc höõu ñeïp, quyù hieám. Ngoaøi tính ña daïng sinh hoïc ôû vuøng naøy coøn coù khu baûo toàn thieân nhieân Phong Nha - Keû Baøng vôùi ñoäng Phong Nha ñöôïc coâng nhaän laø di saûn thieân nhieân cuûa theá giôùi. Chính vì vaäy tieàm naêng du lòch sinh thaùi ôû vuøng naøy raát lôùn. Tuy nhieân caên cöù vaøo caùc ñieàu kieän coù lieân quan ôû vuøng naøy khoâng gian öu tieân ñaàu tö phaùt trieån khu du lòch sinh thaùi laø Baø Naø - Baïch Maõ - Baùn ñaûo Sôn Traø - Cuø Lao Chaøm. Caùc loaïi hình du lòch sinh thaùi coù theå toå chöùc ñöôïc ôû khu vöïc naøy bao goàm: Tham quan nghieân cöùu caùc heä sinh thaùi; Du lòch maïo hieåm; Du lòch laën bieån. GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 45 • Vuøng Nam Trung Boä vaø Taây Nguyeân: Coù khoâng gian doïc phaàn phía Taây cuûa Taây Nguyeân, moät phaàn phía Baéc Laâm Ñoàng xuoáng Khaùnh Hoøa. Caùc heä sinh thaùi ñieån hình cuûa vuøng bao goàm heä sinh thaùi röøng khoäp maø tieâu bieåu ôû YorDon, heä sinh thaùi ñaát ngaäp nöôùc ôû hoà Lak, heä sinh thaùi vuøng nuùi cao ôû Ngoïc Linh, Bidoup - Nuùi Baø, heä sinh thaùi san hoâ ôû Nha Trang. Coù theå noùi ñaây laø vuøng taäp trung nhieàu heä sinh thaùi ñieån hình vaø cuõng laø nôi ñöôïc theá giôùi coâng nhaän coù tính ña daïng sinh hoïc cao, laø nôi duy nhaát ôû Vieät Nam vaø caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ coù ñuû 4 loaøi boø xaùm (Bos Sauveli) vaø boø söøng xoaén (Novovibos spiralis) vaø cuõng laø nôi coù nhieàu loaøi chim, thuù boø saùt, caù, caùc loaøi thöïc vaät thuoäc dieän quí hieám, ñaëc höõu ôû Vieät Nam vaø treân theá giôùi. Ngoaøi ra ôû khu vöïc caùc Vöôøn Quoác Gia vaø khu baûo toàn töï nhieân, ñaëc bieät ôû Taây Nguyeân coøn baûo toàn ñöôïc caùc sinh hoaït truyeàn thoáng cuûa coäng ñoàng daân toäc, taïo tính haáp daãn ñaëc bieät vôùi khaùch du lòch. Ñaây laø ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaùt trieån du lòch sinh thaùi cuûa vuøng. Caùc loaïi hình du lòch sinh thaùi coù theå toå chöùc ñöôïc ôû khu vöïc naøy bao goàm: Tham quan nghieân cöùu caùc heä sinh thaùi; Du lòch maïo hieåm; Du lòch laën bieån. • Vuøng Ñoâng Nam Boä: Ñaây laø vuøng chuyeån tieáp töø vuøng cao nguyeân Taây Nguyeân - cöïc Nam Trung Boä xuoáng ñoàng baèng Nam Boä vôùi khoâng gian chuû yeáu bao goàm khu vöïc vöôøn quoác gia Caùt Tieân (Laâm Ñoàng - Bình Döông - Ñoàng Nai), Coân Ñaûo (Baø Ròa - Vuõng Taøu), Bình Chaâu - Phöôùc Böûu (Baø Ròa - Vuõng Taøu). Tính ña daïng sinh hoïc cuûa vuøng ñöôïc ñaùnh giaù khaù cao vôùi nhieàu heä sinh thaùi ñieån hình trong ñoù ñaùng chuù yù laø heä sinh thaùi nhieät ñôùi Nam Caùt Tieân coøn toàn taïi loaøi teâ giaùc moät söøng (Rhinoceros sondaicus) hieän chæ coøn quaàn theå raát ít ôû vuøng Caùt Loäc, heä sinh thaùi san hoâ vaø vöôøn quoác gia Coân Ñaûo vaø heä sinh thaùi ngaäp maën Caàn Giôø - thaønh phoá Hoà Chí Minh. Caùc loaïi hình sinh thaùi chuû yeáu coù theå toå chöùc ñöôïc ôû vuøng naøy bao goàm: Tham quan nghieân cöùu caùc heä sinh thaùi ñieån hình; Du lòch laën bieån. GVHD : TIEÁN SÓ NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ SVTH : CAO THÒ TUYEÁT LAN TIE ÀM NAÊNG & À ÊÀ ÊÀ Ê Ñ ÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIE ÅN DL SINH THAÙ I ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖ ÛU LONGÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â ÛÙ Ù Å Ù À È Â Û Trang 46 • Vuøng ñoàng baèng soâng Meâ Koâng: Vôùi heä sinh thaùi ñieån hình laø ñaát ngaäp nöôùc vaø röøng ngaäp maën, khoâng gian hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi ôû vuøng naøy chuû yeáu taäp trung ôû caùc tænh doïc soâng Mekong vaø caùc tænh Baïc Lieâu; Caø Mau vaø Kieân Giang. Röøng ngaäp maën Caø Mau, Traøm Chim (Ñoàng Thaùp) nôi baûo toàn loaøi seáu coå truïi (Grus antigone) laø nhöõng nôi coù giaù trò ñaëc bieät cho hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi. Ngoaøi ra, caùc mieät vöôøn, ñaëc bieät treân caùc cuø lao doïc soâng Tieàn, soâng Haäu, khu baûo toàn thieân nhieân Phuù Quoác laø nhöõng ñieåm du lòch sinh thaùi haáp daãn cuûa vuøng. Tính ñoäc ñaùo cuûa hoaït ñoäng du lòch noùi chung, du lòch sinh thaùi noùi rieâng ôû vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long laø du lòch soâng nöôùc. 3.2 Toå chöùc quaûn lyù: Caùc khu röøng ñaëc duïng cuûa Vieät Nam hieän nay ñöôïc chia laøm 3 loaïi: vöôøn quoác gia, khu baûo toàn thieân nhieân vaø khu röøng vaên hoaù, lòch söû moâi tröôøng. Ba loaïi coù nhöõng hình thöùc toå chöùc quaûn lyù vaø ñaëc tröng khaùc nhau veà quyeàn söû duïng, sôû höõu taøi nguyeân ñaát ñai. • 10 vöôøn quoá