Đề tài Thiết kế dây chuyền chưng cất dầu thô nhiều phần nhẹ

Thiết kế dây chuyền chưng cất dầu thô nhiều phần nhẹ më ®Çu DÇu má d­îc t×m thÊy vµo n¨m 1859 t¹i Mü. Lóc bÊy giê l­îng dÇu th« khai th¸c ®­îc cßn rÊt Ýt, chØ phôc vô cho môc ®Ých ®èt ch¸y vµ th¾p s¸ng. Nh­ng chØ mét n¨m sau ®ã, kh«ng chØ riªng ë Mü mµ c¸c n­íc kh¸c ng­êi ta còng ®· t×m thÊy dÇu. Tõ ®ã s¶n l­îng dÇu ®­îc khai th¸c ngµy cµng t¨ng lªn rÊt nhanh. §©y lµ b­íc chuyÓn m×nh ®i lªn cña nghµnh khai th¸c vµ chÕ biÕn dÇu má. §Õn n¨m 19982 thÕ giíi ®· cã 100 lo¹i dÇu má kh¸c nhau thuéc së h÷u cña 48 quèc gia, trong ®ã cã ViÖt Nam. Quèc gia cã s¶n l­îng dÇu má lín nhÊt lµ ArËp xª ót. ChiÕm kho¶ng 26% tæng s¶n l­îng dÇu má trªn thÕ giíi. Ngµnh c«ng nghiÖp ®Çu do t¨ng tr­ëng nhanh ®· trë thµnh ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän cña hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi . Kho¶ng 65 ÷70% n¨ng l­îng sö dông ®i tõ dÇu má, chØ cã 20÷22% n¨ng l­îng ®i tõ than, 5÷6% tõ n¨ng l­îng n­íc vµ 8÷12% tõ n¨ng l­îng h¹t nh©n. Ngµy nay trªn 90% s¶n phÈm h÷u c¬ cã nguån gèc tõ dÇu khÝ vµo môc ®Ých ®èt ch¸y sÏ gi¶m dÇn. Do ®ã dÇu khÝ trong t­¬ng lai vÉn chiÕm gi÷ mét vÞ trÝ quan träng trong lÜnh vùc n¨ng l­îng vµ nguyªn liÖu ho¸ häc mµ kh«ng cã tµi nguyªn thiªn nhiªn nµo cã thÓ thay thÕ ®­îc. Bªn c¹nh ®ã l­îng sö dông m¹nh mÏ vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt cña dÇu má lµ lµm nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp tæng hîp ho¸ dÇu nh­ : s¶n xuÊt cao su, v¶i, nhùa ®Õn c¸c lo¹i thuèc nhuém, c¸c ho¸ chÊt ho¹t ®éng bÒ mÆt, ph©n bãn. DÇu má lµ mét hæn hîp rÊt phøc t¹p trong ®ã c¶ hµng tr¨m cÊu tö kh¸c nhau. Mçi lo¹i dÇu má ®­îc ®Æc tr­ng bëi thµnh phÇn riªng song vÒ b¶n chÊt chóng ®Òu cã c¸c hi®rocacbon lµ thµnh phÇn chÝnh, c¸c hi®rocacbon ®ã chiÕm 60÷90% träng l­îng trong dÇu, cßn l¹i lµ c¸c chÊt oxy, l­u huúnh, nit¬, c¸c phøc chÊt c¬ kim, nhùa, asphanten. Trong khÝ cßn cã c¸c khÝ tr¬ nh­ : He, Ar, Xe, Nz…. Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c«ng nghiÖp dÇu khÝ trªn thÕ giíi, dÇu khÝ ViÖt Nam còng ®· ®­îc ph¸t hiÖn tõ nh÷ng n¨m 1970 vµ ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn.Chóng ta ®· t×m ra nhiÒu má tr÷ dÇu víi tr÷ l­îng t­¬ng ®èi lín nh­ má B¹ch Hæ, §¹i Hïng, má Rång, má R¹ng §«ng, c¸c má khÝ nh­ Lan T©y, Lan §á…§©y lµ nguån nhiªn liÖu quý ®Ó gióp n­íc ta cã thÓ b­íc vµo kû nguyªn míi cña c«ng nghÖ dÇu khÝ. Nhµ m¸y sè mét Dung QuÊt víi c«ng suÊt 6 triÖu tÊn /n¨m ®ang triÓn khai x©y dùng ®Ó ho¹t ®éng vµ ®ang tiÕn hµnh phª chuÈn nhµ m¸y läc dÇu, sè 2 Nghi S¬n- Thanh Ho¸ víi c«ng suÊt 7 triÖu tÊn/n¨m. §èi víi ViÖt Nam dÇu khÝ ®­îc coi lµ nghµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, t¹o thÕ m¹nh cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nh­ vËy nghµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn dÇu khÝ n­íc ta ®ang b­íc vµo thêi kú míi, thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Sù ®ãng gãp cña nghµnh dÇu khÝ kh«ng chØ mang l¹i thÕ m¹nh cho nÒn kinh tÕ n­íc nhµ mµ cßn lµ nguån ®éng viªn tinh thÇn toµn ®¶ng toµn d©n ta vµ nhÊt lµ c¸c thµnh viªn ®ang lµm viÖc trong nghµnh dÇu khÝ h¨ng h¸i lao déng, s¸ng t¹o gãp phÇn x©y dùng ®Êt n­íc ®Ó sau nµy vµo thËp niªn tíi s¸nh vai c¸c n­íc tiªn tiÕn trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. C«ng nghiÖp chÕ biÕn dÇu ph¸t triÓn m¹nh lµ nhê c¸c ®Æc tÝnh quý riªng mµ c¸c d¹ng nhiªn liÖu kh¸c nh­ than hoÆc c¸c kho¸ng chÊt kh¸c kh«ng thÓ cã, ®ã lµ gi¸ thµnh thÊp, dÓ vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n, dÔ hiÖn ®¹i ho¸ vµ tù ®éng ho¸ trong sö dông, Ýt t¹p chÊt vµ cã nhiÖt n¨ng cao, dÓ t¹o ra lo¹i s¶n phÈm ®¸p øng mäi nhu cÇu cña c¸c nghµnh kinh tÕ quèc d©n. HiÖu qu¶ sö dông dÇu má phô thuéc vµo chÊt l­îng cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn. Theo c¸c chuyªn gia vÒ ho¸ dÇu cña ch©u ©u, viÖc ®­a dÇu má qua c¸c qu¸ tr×nh chÕ biÕn sÏ n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶ sö dông lªn 5 lÇn, vµ nh­ vËy tiÕt kiÖm ®­îc nguån tµi nguyªn quý hiÕm nµy. DÇu má lµ hçn hîp rÊt phøc t¹p gåm hi®rocacbon,khÝ thiªn nhiªn,khÝ dÇu má vµ c¸c t¹p chhÊt kh¸c nh­ CO2 ,H2S, N2 …..DÇu má muèn sñ dông ®­îc th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n chia thµnh tõng ph©n ®o¹n. Mçi thµnh phÇn ph©n ®o¹n cho ta biÕt d­îc lo¹i s¶n phÈm thu vµ khèi l­îng cña chóng. Qu¸ tr×nh ch­ng cÊt dÇu th« lµ mét qu¸ tr×nh vËt lý ph©n chia dÇu th« thµnh c¸c giai ®o¹n. Qu¸ tr×nh nµy ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau nh»m t¸ch c¸c cÊu tö cã trong dÇu th« theo tõng kho¶ng thêi gian kh¸c nhau mµ kh«ng lµm ph©n huû chóng. Tuú theo biÖn ph¸p ch­ng cÊt mµ ta chia qu¸ tr×nh ch­ng cÊt thµnh ch­ng ®¬n gi¶n, ch­ng phøc t¹p ch­ng cÊt nhê cÊu tö bay h¬i hay ch­ng cÊt trong ch©n kh«ng. Trong c¸c nhµ m¸y läc dÇu, ph©n x­ëng ch­ng cÊt dÇu th« cho phÐp ta cã thÓ thu ®­îc c¸c ph©n ®o¹n dÇu má ®Ó thùc hiÖn c¸c qu¸ tr×nh tiÕp theo. Trong ®å ¸n nµy ®Ò cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò lý thuyÕt cã liªn quan, trªn c¬ së ®ã thiÕt kÕ d©y chuyÒn ch­ng cÊt dÇu th« nhiÒu phÇn nhÑ. §ång thêi xem xÐt thiÕt kÕ mÆt b»ng ph©n x­ëng vµ vÊn ®Ò an toµn lao ®éng. PHÇN I: TæNG QUAN I. Xö Lý DÇU TH« Tr¦íc khi ch­ng cÊt DÇu th« ®­îc khai th¸c tõ c¸c má dÇu vµ chuyÓn vµo c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn. Tr­íc khi chÕ biÕn ph¶i tiÕn hµnh lµm æn ®Þnh dÇu v× trong dÇu cßn chøa c¸c khÝ hoµ tan nh­ khÝ ®ång hµnh vµ c¸c khÝ hi®rocacbon. Khi phun dÇu ra khái giÕng khoan th× ¸p suÊt gi¶m, nh­ng dï sao vÉn con l¹i mét l­îng nhÊt ®Þnh lÉn vµo trong dÇu vµ ph¶i t¸ch tiÕp tr­íc khi chÕ biÕn môc ®Ých lµ h¹ thÊp ¸p suÊt h¬i khi ch­ng cÊt dÇu th« vµ nhËn thªm nguån nguyªn liÖu cho chÕ biÕn dÇu. V× trong c¸c khÝ hi®rocacbon nhÑ tõ C1yC4 lµ nguån nguyªn liÖu quý cho qu¸ tr×nh nhËn olefin. Xö lý dÇu thùc chÊtlµ ch­ng t¸ch bít phÇn nhÑ nh­ng ®Ó tr¸nh bay h¬i c¶ phÇn x¨ng, tèt nhÊt lµ tiÕn hµnh ch­ng cÊt ë ¸p suÊt cao khi ®ã chØ cã c¸c cÊu tö nhÑ h¬n C4 bay h¬i , cßn phÇn tö C5 trë lªn vÈn cßn l¹i trong dÇu. Muèn xö lý dÇu th« tr­íc khi ®­a vµo ch­ng cÊt chóng ta ph¶i tr¶i qua nh÷ng b­íc t¸ch c¬ b¶n. 1. T¸ch t¹p chÊt c¬ häc, n­íc , muèi lÉn trong dÇu N­íc lÉn trong dÇu ë d­íi d¹ng má chØ ë d¹ng tù do kh«ng cã d¹ng nhò t­¬ng. Khi khai th¸c, b¬m, phun dÇu, c¸c qu¸ tr×nh khuÊy trén th× n­íc cïng víi dÇu vµ c¸c t¹p chÊt t¹o thµnh nhò t­¬ng. N­íc n»m d­íi d¹ng nhò t­¬ng th× rÊt bÒn v÷ng vµ khã t¸ch. Cã 2 d¹ng nhò t­¬ng : + D¹ng nhò t­¬ng n­íc ë trong dÇu. + Dang nhò t­¬ng dÇu ë trong n­íc. L­îng n­íc ë trong dÇu nhiÒu hay Ýt ë trong nhò t­¬ng dÇu ë má khai th¸c b»ng c¸ch nh×n mµu s¾c, qua thùc nghiÖm ng­êi ta kiÓm tra thÊy nÕu dÇu chøa 10% n­íc th× mµu còng t­¬ng tù dÇu kh«ng chøa n­íc. NÕu nhò t­¬ng dÇu chøa 15y20% n­íc, cã mµu ghi ®Õn vµng, nhò t­¬ng chøa 25% n­íc chøa mµu vµng. DÇu má cã lÉn n­íc ë d¹ng nhò t­¬ng ®­a ®i chÕ biÕn th× kh«ng thÓ ®­îc mµ ph¶i khö chóng ra khái dÇu. Khö n­íc vµ muèi ra khái dÇu ®Õn d­íi h¹n cho phÐp, cÇn tiÕn hµnh khö ngay ë n¬i khai th¸c lµ tèt nhÊt. TiÕn hµnh t¸ch n­íc ë d¹ng nhò t­¬ng cã 3 ph­¬ng ph¸p : ph­¬ng ph¸p c¬ häc ( l¾ng- läc – ly t©m). t¸ch nhò t­¬ng trong dÇu b»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc. T¸ch b¨ng ph­¬ng ph¸p dïng ®iÖn tr­êng. 1.1. T¸ch b»ng ph­¬ng ph¸p c¬ häc (l¾ng- läc- ly t©m). Khi dÇu vµ n­íc trong dÇu ch­a bÞ khuÊy trén m¹nh vµ n­íc lÉn trong dÇu ë d¹ng tù do víi hµm l­îng lín cã thÓ gÇn 50% vµ cao h¬n. + ph­¬ng ph¸p l¾ng: ph­¬ng ph¸p nµy dïng khi dÇu míi khai th¸c ë giÕng khoan lªn, dÇu vµ n­íc ch­a bÞ khuÊy trén nhiÒu vµ nªn nhò t­¬ng míi t¹o Ýt vµ nhò t­¬ng ch­a bÒn v÷ng, n­íc ë d¹ng tù do cßn t­¬ng ®èi lín. DÇu má nµy ng­êi ta ®­a ®i l¾ng, nhê cã tû träng n­íc nÆng h¬n dÇu nªn n­íc sÏ ®­îc l¾ng s¬ bé vµ th¸o ra ngoµi Tèc ®é l¾ng cña c¸c h¹t n­íc tÝnh theo c«ng thøc Stockes nÕu kÝch th­íc h¹t lín h¬n 0,5 V= (1) Trong ®ã: V=tèc ®é l¾ng , cm/s r: ®­êng kÝnh h¹t  d1,d2:tû träng n­íc trong dÇu t­¬ng øng , g/cm g: gia tèc träng tr­êng,cm/s2 :®é nhít ®éng häc cñahçn hîp c«ng thøc (1) ta thÊy kÝch th­íc h¹t cña pha ph©n t¸n cµng nhá vµ tû träng cña n­íc vµ Tõ dÇu kh¸c nhau cµng Ýt . §é nhít cña m«i tr­êng cµng lín th× sù ph©n líp vµ l¾ng x¶y ra cµng chËm. ViÖc t¸ch n­íc vµ t¹p chÊt thùc hiÖn ë n¬i khai th¸c th­êng l¾ng vµ gia nhiÖt ë thiÕt bÞ ®èt nãng . ë c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn dÇu t¸ch n­íc th­êng gia nhiÖt dÓ l¾ng , khèng chÕ nhiÖt ®é 120y 1600C vµ p=8y15at ®Ó cho n­íc kh«ng bay h¬i . Qóa tr×nh l¾ng th­êng x¶y ra trong thêi gian 2y3 giê. +ph­¬ng ph¸p ly t©m : ph­¬ng ph¸p ly t©m t¸ch n­íc ra khái dÇu nhê t¸c dông cña lùc ly t©m ®Ó t¸ch riªng biÖt c¸c chÊt láng cã tû träng kh¸c nhau . Gi¸ trÞ lùc ly t©m x¸c ®Þnh theo ph­¬ng tr×nh sau: f=k.m.r.n2 k= trong ®ã: m: khèi l­îng h¹t n­íc(g) r: b¸n kÝnh quay(cm) n: sè l­îng vßng quay cña m¸y ly t©m (phót) Lùc ly t©m vµ tèc ®é t¸ch n­íc thay ®æi tû lÖ thuËn víi b¸n kÝnh quay vµ tû víi b×nh ph­¬ng sè vßng quay cña r«to. Trong c«ng nghiÖp th­êng dïng m¸y ly t©m cã sè vßng quay tõ 3500y5000 vßng trong mét phót. Sè vßng quay th× kh¶ n¨ng chÕ t¹o thiÕt bÞ cµng khã kh¨n vµ kh«ng thÓ chÕ t¹o thiÕt bÞ víi c«ng suÊt lín . Nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ c«ng suÊt m¸y bÐ, kh¶ n¨ng ph©n chia kh«ng cao, vèn chi tiªu lín v× vËy ph­¬ng ph¸p nµykh«ng phæ biÕn trong c«ng nghÖ t¸ch n­íc vµ t¹p chÊt. + ph­¬ng ph¸p läc: Lµ t¸ch n­íc ra khái dÇu sö dông khi mµ hçn hîp nhò t­¬ng dÇu, n­íc ®· bÞ ph¸ vì nh­ng n­íc vÉn ë d¹ng l¬ löng trong dÇu mµ ch­a ®­îc l¾ng xuèng ®¸y. Dïng ph­¬ng ph¸p nµy lµ nhê lîi dông tÝnh chÊt thÊm ­ít chon läc cña c¸c chÊt láng kh¸c nhau lªn c¸c chÊt läc kh¸c. ph­¬ng ph¸p läc ®¹t hiÖu qu¶ rÊt cao vµ cã thÓ t¸ch ®ång thêi c¶ n­íc lÉn muèi. 1.2. T¸ch nhò t­¬ng n­íc trong dÇu b»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc. B¶n chÊt cña ph­¬ng ph¸p ho¸ häc lµ cho thªm mét chÊt ho¹t ®éng bÒ mÆt ®Ó ph¸ nhò t­¬ng. Khi c¸c ®iÒu kiÖn thao t¸c nh­ nhiÖt ®é, ¸p suÊt chän ë chÕ ®é thÝch hîp th× hiÖu qu¶ cña ph­¬ng ph¸p còng rÊt cao nh­ng khã kh¨n nhÊt lµ ph¶i chän ®­îc chÊt ho¹t ®éng bÒ mÆt thÝch hîp kh«ng g©y hËu qu¶ khã kh¨n cho chÕ biÕn sau nµy còng nh­ kh«ng ph©n huû hay t¹o m«i tr­êng ¨n mßn thiÕt bÞ. 1.3. T¸ch b»ng ph­¬ng ph¸p dïng ®iÖn tr­êng. Ph­¬ng ph¸p dïng ®iÖn tr­êng ®Ó ph¸ nhò, t¸ch muèi khái dÇu lµ mét ph­¬ng ph¸p hiÖn ®¹i c«ng suÊt lín, quy m« c«ng nghiÖp vµ dÔ tù ®éng ho¸ nªn c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn dÇu lín ®Òu ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy. V× b¶n th©n c¸c t¹p chÊt ®· lµ c¸c h¹t dÔ nhiÔm ®iÖn tÝch nÕu ta dïng lùc ®iÖn tr­êng m¹nh sÏ lµm thay ®æi ®iÖn tÝch,t¹o ®IÒu kiÖn choc¸c h¹t ®«ng tô hay ph¸t triÓn lµm cho kÝch th­íc lín lªn do vËy chóng dÔ t¸ch ra khái dÇu . Sù t­¬ng t¸c gi÷a ®iÖn tr­êng vµ c¸c h¹t tÝch ®iÖn lµm cho c¸c h¹t tÝch ®iÖn l¾ng xuèng. Nguyªn t¾c nµy ®­îc ¸p dông ®Ó t¸ch muèi n­íc ra khái dÇu th«. DÇu th« ®­îc ®èt nãng trong c¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt råi trén víi mét l­îng n­íc s¹ch ®Ó t¹o thµnh nhò t­¬ng chøa muèi. Lùc hót gi÷a c¸c h¹t tÝch ®iÖn lµm chóng lín lªn ng­ng tô thµnh h¹t cã kÝch th­íc lín, chóng dÔ t¹o thµnh líp n­íc n¨m d­íi dÇu. Trªn thùc tÕ ng­êi ta pha thªm n­íc vµo dÇu mét l­îng tõ 3y8% sovíi dÇu th« vµ cã thÓ pha thªm ho¸ chÊt råi råi cho qua van t¹o nhò t­¬ng sau khi qua thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖtë nhiÖt ®é tõ 130y1500C muèi trong dÇu th« ®­îc chuyÓn vµo nhò t­¬ng. Khi dÉn vµo kho¶ng c¸ch gi÷a hai ®iÖn cùc cã hiÖu ®iÖn thÕ tõ 20.000 v«n trë lªn chóng tÝch ®iÖn vµo nhau t¨ng dÇn kÝch th­íc , cuèi cïng t¸ch thµnh líp n­íc n»m ë d­íi dÇu. Tr¸nh sù bay h¬i dÇu do tiÔp xóc ë nhiÖt ®é cao, ¸p suÊt ë trong thiÕt bÞ t¸ch muèi ®­îc gi÷ ë ¸p suÊt 9y12kg/ cm2 , bé phËn an toµn ®­îc bè trÝ ngay trong thiÕt bÞ. Khi t¸ch mét bËc ng­êi ta cã thÓ t¸ch 90y95% muèi, cßn t¸ch 2 bËc hiÖu suÊt muèi lªn tíi 99%. II. nguyªn liÖu cña qu¸ tr×nh. DÇu má lµ mét nguyªn liÖu hydrocacbon cã trong thiªn nhiªn cã thµnh phÇn ho¸ häc rÊt phøc t¹p, cã nh÷ng ®Æc tÝnh vËt lý thay ®æi trong giíi h¹n rÊt réng nh­ ®é nhít, mµu s¾c vµ tû träng. Mµu s¾c cña dÇu má nguyªn khai cã thÓ mµu s¸ng n©u ®en. Tû träng cã thÓ thay ®æi tõ 0,7y1, ®é nhít còng thay ®æi theo giíi h¹n tõ 1y50% cst ë 200C. Thµnh phÇn ho¸ häc cña dÇu má lµ mét hçn hîp phøc t¹p gåm rÊt nhiÒu hi®rocacbon . C¸c hi®rocacbon th­êng thuéc vµo 3 hä : hä parafinic, hä naphtenic, hä aromatic hay con gäi hi®rocacbon th¬m. Víi møc ®é phøc t¹p kh¸c nhau, trong cÊu tróc dÇu má ®ång thêi còng cã mÆt hi®rocacbon lo¹i cÊu tróc hçn hîp cña c¶ 3 lo¹i trªn. Trong dÇu má nguyªn khai kh«ng cã hi®rocacbon hä Olephinic vµ sù ph©n bè cña c¸c hi®rocacbon kÓ trªn trong dÇu má quyÕt ®Þnh c«ng nghÖ chÕ biÕn, hiÖu suÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm . 1. Ph©n lo¹i dÇu má Nh­ ta ®· biÕt c¸c lo¹i dÇu má trªn thÕ giíi ®Òu kh¸c nhau vÒ thµnh phÇn ho¸ häc vÒ ®Æc tÝnh. Do ®ã ®Ó ph©n lo¹i chóng thµnh tõng nhãm cã tÝnh chÊt gièng nhau rÊt khã. Trong dÇu má phÇn dÇu má chñ yÕu vµ quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh c¸c ®Æc tÝnh c¬ b¶n cña dÇu má chÝnh lµ c¸c hîp chÊt hi®rocacbon chøa trong ®ã cho nªn dÇu má th«ng th­êng ®­îc chia theo nhiªu lo¹i. Ngoµi hi®rocacbon cßn cã nh­ng thµnh phÇn kh«ng ph¶i hi®rocacbon, tuy Ýt nh­ng kh«ng kÐm phÇn quan träng. Do ®ã ch­a cã sù ph©n lo¹i nµo bao trïm c¸c tÝnh chÊt kh¸c nhau vµ v× vËy cho ®Õn nay còng ch­a cã sù ph©n lo¹i nµo ®­îc hoµn toµn. 2. Ph©n lo¹i dÇu má theo hi®rocacbon . Ph©n lo¹i dÇu má theo hä hi®rocacbon lµ ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i phæ biÕn nhÊt. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy dÇu má nãi chung sÏ mang ®Æc tÝnh cñalo¹i hi®rocacbon nµo chiÕm ­u thÕ trong nã nhÊt. Nh­ vËy trong dÇu má cã 3 lo¹i hi®rocacbon chÝnh: parafin, naphten vµ Ar, cã nghÜa lµ sÏ cã 3 lo¹i dÇu má t­¬ng øng lµ dÇu má parafinic , dÇu má Naphtenic, dÇu má Aromatic, nÕu mét trong tõng lo¹i trªn lÇn l­ît chiÕm ­u thÕ vÒ sè l­îng trong dÇu má . DÇu má parafinic sÏ mang tÝnh chÊt ho¸ häc vµ vËt lý ®Æc tr­ng cña c¸c hi®rocacbon hä parafinic , t­¬ng tù dÇu má Naphtenic sÏ mang tÝnh chÊt ho¸häc vµ vËt lý ®Æc tr­ng cña hä hi®rocacbon Naphtenic. DÇu má Aromatic sÏ mang tÝnh chÊt ho¸ häc vµ vËt lý ®Æc tr­ng cña hi®rocacbon hä th¬m. Tuy nhiªn trong phÇn nÆng trªn 3500C c¸c hi®rocacbon kh«ng cßn n»m ë d¹ng thuÇn chñng n÷a mµ bÞ hçn hîp lÉn nhau, lai ho¸ lÉn nhau. Do ®ã ®Ó ph©n lo¹i th­êng ph¶i xÐt sù ph©n bè tõng hä hi®rocacbon trong c¸c ph©n ®o¹n ch­ng cÊt. Trong thùc tÕ nh÷ng hä dÇu thuÇn chñng th­êng rÊt Ýt gÆp ®Æc biÖt lµ hä dÇu Aromatic hÇu nh­ trªn thÕ giíi kh«ng cã. V× vËy nh÷ng tr­êng hîp mµ hi®rocacbon trong ®ã chiÕm tû lÖ kh«ng chªnh lÖch nhau nhiÒu dÇu má sÏ mang ®Æc tÝnh hçn hîp trung gian gi÷a nh÷ng lo¹i hi®rocacbon ®ã. Nh­ vËy 3 hä dÇu chÝnh sÏ gÆp nh÷ng hä dÇu hçn hîp trung gian gi÷a parafenic –naphtenic –aromatic . B»ng c¸ch râ rµng nh­ vËy dÇu má cã thÓ ph©n thµnh c¸c hä sau : Cã 3 hä chÝnh : Hä parafinic Hä Naphtenic Hä Aromatic . - Cã 6 hä ®Çu trung gian : Hä Naphtenic - parafinic Hä parafinic - Naphtenic Hä Aromatic - Naphtenic Hä Naphtenic - Aromatic Hä Aromatic - parafinic Hä parafinic -Aromatic Cã 6 lo¹i dÇu hæn hîp : Hä parafinic – Aromatic – Naphtenic Hä Aromatic – parafinic – Naphtenic Hä Naphtenic – parafinic – Aromatic Hä parafinic – Naphtenic – Aromatic Hä Naphtenic – Aromatic – parafinic Hä Aromatic – Naphtenic – parafinic . Trong thùc tÕ, dÇu hä Aromatic , dÇu hä Aromatic – parafinic , parafinic – Aromatic hÇu nh­ kh«ng cã ,cßn nh÷ng hä dÇu hçn hîp chiÕm tû lÖ còng rÊt Ýt. Chñ yÕu lµ c¸c hä dÇu trung gian. §Ó cã thÓ ph©n lo¹i dÇu má theo hä hi®rocacbon nh­ trªn th­êng sö dông c¸c th«ng sè vËt lý nh­ ®o tû träng, nhiÖt ®é s«i …v….v…. Ph©n lo¹i dÇu má theo hi®rocacbon b»ng c¸ch ®o tû träng mét sè ph©n ®o¹n chän lùa. Ph­¬ng ph¸p nµy thùc hiÖn b»ng c¸ch ®o tû träng cña 2 ph©n ®o¹n dÇu má t¸ch ra trong giíi h¹n sau : Ph©n ®o¹n 1 : B»ng c¸ch ch­ng cÊt dÇu má ë ¸p suÊt th­êng lÊy ra ph©n ®o¹n cã nhiÖt ®é s«i tõ 250y270 0C Ph©n ®o¹n 2 : B»ng c¸ch ch­ng cÊt phÇn cßn l¹i trong ch©n kh«ng (ë 40 mm Hg) lÊy ra ph©n ®o¹n s«i ë 275y300 0C ë ¸p suÊt ch©n kh«ng ( t­¬ng øng 390y41500C ë ¸p suÊt th­êng). C¨n cø vµo gi¸ trÞ tû träng ta ®o ®­îc 2 ph©n ®o¹n vµ ®èi chiÕu vµo giíi h¹n quy ®Þnh cho tõng lo¹i dÇu trong tõng b¶ng d­íi ®©y mµ xÕp dÇu thuéc hä nµo . Hä dÇu má Ph©n ®o¹n 1 Ph©n ®o¹n 2 Hä parafenic ≤0.8251 ≤ 0.8762 Hä parafino – trung gian ≤0.8251 ≤ 0.8767y0.334 Hä trung gian-parafinic 0.8256 y 0.8597 < 0.8762 Hä trung gian 0.8256 y 0.8597 < 0.8767 y 0.9334 Hä trung gian-Naphtenic 0.8205 y 0.8597 ≥ 0.9340 Hä Naphteno- trung gian ≥ 0.8602 0.8767 y 0.9334 Hä Naphtenic ≥ 0.8602 ≥ 0.9304 3. Thµnh phÇn ho¸ häc. 3.1. Hi®rocacbon hä parafinic . Hi®rocacbon hä parafinic tõ C1 yC 4 ®Òu lµ ë thÓ khÝ n»m trong dÇu má d­íi d¹ng hoµ tan trong dÇu má tr­íc khi ®­a vµo c¸c thiÕt bÞ chÕ biÕn dÇu ®Òu ph¶i qua giai ®o¹n lo¹i bá khÝ nµy trong c¸c thiÕt bÞ ®Æc biÖt : C¸c thiÕt bÞ æn ®Þnh thµnh phÇn ph©n ®o¹n dÇu má. Nh÷ng hi®rocacbon hä parafin tõ C15yC16 ®Òu lµ nh÷ng hi®rocacbon ë d¹ng láng chóng n»m trong c¸c ph©n ®o¹n x¨ng, ph©n ®o¹n kerosen, ph©n ®o¹n gasoil cña dÇu má . VÒ cÊu tróc chóng cã nh÷ng d¹ng ®ång ph©n ë d¹ng ph©n nh¸nh kh¸c nhau. Trong dÇu má cã 2 lo¹i parafin :n-parafin vµ iso parafin, trong ®ã n-parafin chiÕm ®a sè(25y 30% thÓ tÝch ), chóng cã sè nguyªn tö c¸cbon tõ C1y C 45 Mét ®iÓm cÇn chó ý lµ c¸c n-parafin cã sè c¸cbon ≥18, ë nhiÖt ®é th­êng chóng ®· lµ chÊt r¾n. Chóng cã thÓ hoµ tan trong dÇu hoÆc t¹o thµnh c¸c tinh thÓ trong dÇu. NÕu hµm l­îng cña c¸c parafin r¾n nµy cao, dÇu cã thÓ bÞ ®«ng ®Æc l¹i g©y khã kh¨n cho qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. Do vËy, c¸c chÊt parafin r¾n cã liªn quan ®Õn ®é linh ®éng cña dÇu má. Hµm l­îng chóng cµng cao nhiÖt ®é ®«ng ®Æc cña chóng cµng lín. Tuy nhiªn c¸c parafin r¾n t¸ch ra tõ dÇu th« l¹i lµ nguyªn liÖu quý ®Ó tæng hîp ho¸ häc, nh­ ®Ó ®iÒu chÕ chÊt tÈy röa hçn hîp, t¬ sîi, ph©n bãn, chÊt dÎo…… C¸c iso parafin th­êng chØ n»m ë phÇn nhÑ vµ phÇn cã nhiÖt ®é s«i trung b×nh cña dÇu chóng th­êng cã cÊu tróc ®¬n gi¶n : m¹ch chÝnh dµi, m¹ch phô Ýt vµ ng¾n , nh¸nh phô th­êng lµ nhãm metyl . C¸c iso parafincã sè C 5yC10 lµ c¸c cÊu tö rÊt quý trong phÇn nhÑ cña dÇu má. Chóng lµm t¨ng kh¶n n¨ng chèng kÝch næ cña x¨ng. So víi n-farafin th× iso parafin cã ®é linh ®éng cao h¬n . Thµnh phÇn vµ cÊu tróc cña c¸c hi®rocacbon hä parafinic nµy trong c¸c ph©n ®o¹n cña dÇu má quyÕt ®Þnh rÊt nhiÒu ®Õn hiÖu suÊt vµ chÊt l­îng cña s¶n phÈm thu ®­îc. Nh÷ng hi®rocacbon hä parafinic tõ C17 trë lªn cã cÊu tróc th¼ng n- parafin trong dÇu má lµ nh÷ng hi®rocacbon r¾n, chóng th­êng n»m d­íi d¹ng tinh thÓ lÉn lén víi c¸c hîp chÊt kh¸c tong dÇu má. C¸c parafin nµy cã cÊu tróc tinh thÓ d¹ng tÊm hoÆc d¹ng dµi cã nhiÖt ®é nãng ch¶y tõ 40y700C chóng th­êng cã trong c¸c ph©n ®o¹n dÇu nhên. Sù cã mÆt cña c¸c hi®rocacbon parafin lo¹i nµy trong dÇu má tuú theo møc ®é nhiÒu Ýt mµ sÏ ¶nh h­ëng lín nhá ®Õn tÝnh chÊt l­u biÕn cña dÇu má nguyªn khai. C¸c hi®rocacbon parafenic trong dÇu má (d¹ng khÝ vµ láng) lµ mét nguyªn liÖu ban ®Çu rÊt quý ®Ó tæng hîp ho¸ häc. V× vËy th­êng sö dông hoÆc c¶ ph©n ®o¹n (ph©n ®o¹n khÝ vµ x¨ng hay cßn gäi lµ khÝ Naphten hoÆc t¸ch ra khái ph©n ®o¹n d­íi d¹ng c¸c hi®rocacbon riªng lÎ b»ng c¸ch ch­ng cÊt, hÊp thô qua d·y ph©n tö, kÕt tinh ë nhiÖt ®é thÊp ….Nh÷ng parafin r¾n th­êng ®­îc t¸ch ra sö dông trong c«ng nghiÖp s¶n xuÊt giÊy nÐn, giÊy c¸ch ®iÖn. 3.2. Hi®rocacbon hä Naphtenic . Hi®rocacbon hä Naphtenic trong dÇu má lµ nh÷ng hi®rocacbon vßng no (xyclo parafin ) , th­êng ë d¹ng vßng 5,6 c¹nh cã thÓ ë d¹ng ng­ng tô 2y3 vßng, víi sè vßng tõ 1y4 lµ chñ yÕu. Naphtenic lµ mét trong sè hi®rocacbon phæ biÕn vµ quan träng trong dÇu má. Hµm l­îng cña chóng cã thÓ thay ®æi tõ 30y60 träng l­îng. Hi®rocacbon Naphtenic lµ c¸c thµnh phÇn rÊt quan träng cña nhiªn liÖu m« t¬ vµ dÇu nhên. Cã naphtenic lµ mét vßng cã m¹ch nh¸nh dµi thµnh phÇn rÊt tèt cña dÇu nhên v× chóng cã ®é nhít cao vµ ®é nhít Ýt thay ®æi theo nhiÖt ®é. §Æc biÖt , chóng lµ c¸c cÊu tö rÊt quý cho nhiªn liÖu ph¶n lùc, v× chóng cho nhiÖt ch¸y cao, ®ång thêi gi÷ ®­îc tÝnh linh ®éng ë nhiªt ®é thÊp, ®iÒu nµy rÊt phï hîp khi ®éng c¬ lµm viÖc ë nhiÖt ®é ©m. Ngoµi ra nh÷ng naphtenic n»m trong dÇu má cßn lµ nguyªn liÖu quý ®Ó tõ ®ã chÕ ®­îc c¸c hi®rocacbon th¬m: benzen, toluen, xylen (BTX), lµ c¸c chÊt khëi ®Çu ®Ó ®iÒu chÕ t¬ sîi tæng hîp vµ chÊt dÎo. Nh­ vËy , dÇu má cµng chøa nhØÒu hi®rocacbon naphtenic th× cµng cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao,v× tõ ®ã cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc s¶n phÈm nhiªn liÖu cã chÊt l­îng tèt. Chóng l¹i cã nhiÖt ®é ®«ng ®Æc thÊp nªn gi­ ®­îc tÝnh linh ®éng, kh«ng g©y khã kh¨n tèn kÐm cho qu¸ tr×nh b¬m, vËn chuyÓn, phun nhiªn liÖu. 3.3. C¸c hi®rocacbon hä Aromatic (hi®rocacbon th¬m). Hi®rocacbon hä Aromatic trong dÇu má th­êng chiÕm tû lÖ Ýt h¬n hai lo¹i trªn kho¶ng 5y30% , chungs th­êng lµ nh÷ng lo¹i vßng th¬m. ¶nh h­ëng cña hi®rocacbon lo¹i nµy trong thµnh phÇn c¸c s¶n phÈm dÇu má thay ®æi kh¸c nhau. Lo¹i hi®rocacbon Aromatic th­êng gÆp lµ lo¹i mét vßng vµ ®ång ®¼ng cña chóng(BTX….). C¸c chÊt nµy th«ng th­êng n»m trong phÇn nhÑ vµ lµ cÊu tö lµm t¨ng kh¶n n¨ng chèng kÝch næ cña x¨ng. C¸c chÊt ng­ng tô 2,3 hoÆc 4 vßng th¬m cã mÆt trong phÇn cã nhiÖt ®é s«i trung b×nh vµ cao cña dÇu má, hµm l­îng c¸c chÊt lo¹i nµy th­êng Ýt h¬n. Trong thµnh phÇn c¸c lo¹i dÇu má ®Òu tËp trung hi®rocacbon lo¹i th¬m ng­ng tô cao song cÊu tróc ®· bÞ lai hîp víi c¸c møc ®é kh¸c nhau gi÷a 3 lo¹i th¬m –naphten-parafin . Ngoµi thµnh phÇn c¸c hi®rocacbon kÓ trªn trong dÇu má bao giê còng chøa c¸c hîp chÊt phi hi®rocacbon : O, N, S vµ c¸c lim lo¹i , trong ®ã ®¸ng kÓ nhÊt lµ hîp chÊt chøa l­u huúnh vµ nhùa asphanten. 3.4. C¸c hîp chÊt chøa l­u huúnh. C¸c hîp chÊt chøa l­u huúnh chøa dÇu má cã thÓ ë d¹ng khÝ hoµ tan trong dÇu (H2S ) hoÆc ë d¹ng láng ph©n bè hÇu hÕt trong c¸c ph©n ®o¹n dÇu má. Ph©n ®o¹n cµng nÆng c¸c hîp chÊt chøa l­u huúnh cµng nhiÒu so víi c¸c ph©n ®o¹n nhÑ . C¸c chÊt h­u c¬ cã chøa l­u huúnh lµ hîp chÊt phæ biÕn nhÊt, lµm xÊu ®i chÊt l­îng cña dÇu th«, g©y ¨n mßn thiÕt bÞ khi chÕ biÕn, g©y « nhiÔm m«i tr­êng. V× vËy dÇu má chøa nhiÒu hîp chÊt chøa l­u huúnh ph¶i sö dông c¸c biÖn ph¸p xö lý tèn kÐm. Do vËy mµ hµm l­îng cña hîp chÊt l­u huúnh ®­îc coi lµ mét chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l­îng dÇu th« vµ s¶n phÈm dÇu. 3.5.C¸c hîp chÊt nhùa –asphanten. C¸c hîp chÊt nhùa –asphanten th­êng n»m trong phÇn cÆn cña dÇu má ë nhiÖt ®é s«i 3500C. §ã lµ nh÷ng hîp chÊt h÷u c¬ cã träng l­îng ph©n tö lín, trong cÊu tróc cã c¶ vßng th¬m, vßng asphanten c¸c m¹ch th¼ng ®Ýnh chung quanh ®ång thêi cßn chøa c¸ nguyªn tè C, H, O, S, N d­íi d¹ng dÞ vßng hay d¹ng cÇu nèi . Hµm l­îng vµ thµnh phÇn ho¸ häc c¸c chÊt nµy quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc chän lùa c¸c ph­¬ng ph¸p , ®Õn hiÖu suÊt vµ chÊt lîng cña s¶n phÈm . Ngoµi ra trong nhãm chÊt phi hi®rocacbon cña dÇu má cÇn ph¶i kÓ ®Õn c¸c hîp chÊt chøa nit¬, oxy, c¸c hîp chÊt c¬ kim chøa kim lo¹i nh­ Ni, Fe, Cu… TÊt c¶ c¸c hîp chÊt nµy®Òu g©y c¶n trë cho viÖc chÕ biÕn dÇu má . Iii. c¬ së lý thuyÕt cña qu¸ tr×nh ch­ng cÊt. Qu¸ tr×nh ch­ng cÊt dÇu th« lµ mét qu¸ tr×nh t¸ch ph©n ®o¹n. Qu¸ tr×nh nµy ®­îc thùc hiÖn b¨ng c¸c biÖt ph¸p kh¸c nhau nh»m t¸ch nh»m t¸ch c¸c phÇn dÇu theo nhiÖt ®é s«i cña c¸c cÊu tö trong dÇu mµ kh«ng lµm ph©n huû chóng. H¬i nhÑ bay lªn vµ ng­ng tô thµnh phÇn láng. Tuú theo biÖn ph¸p tiÕn hµnh ch­ng cÊt mµ ng­êi ta ph©n chia ra qu¸ tr×nh ch­ng cÊt thµnh ch­ng ®¬n gi¶n, ch­ng phøc t¹p, ch­ng nhê cÊu tö bay h¬i hay ch­ng cÊt trong ch©n kh«ng. 1. Ch­ng ®¬n gi¶n . Ch­ng ®¬n gi¶n lµ qu¸ tr×nh ch­ng cÊt ®­îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch bay h¬i dÇn dÇn, mét lÇn hay nhiÒu lÇn, mét hçn hîp chÊt láng cÇn ch­ng ®­îc m« t¶ trªn h×nh 1(a,b,c). 1.1. Ch­ng bay h¬i dÇn dÇn. S¬ ®å ch­ng cÊt b»ng c¸ch bay h¬i dÇn dÇn ®­îc tr×nh bµy trªn (h×nh 1a) gåm thiÕt bÞ ®èt nãng liªn tôc, mét hæn hîp chÊt láng trong b×nh ch­ng 1. Tõ nhiÖt ®é thÊp tíi nhiÖt ®é s«i cuèi khi liªn tôc t¸ch h¬i s¶n phÈm vµ ng­ng tô h¬i bay trong thiÕt bÞ ng­ng tô 3 vµ thu s¶n phÈm trong bÓ chøa 4. Ph­¬ng ph¸p nµy th­êng ®­îc ¸p dông trong phßng thÝ nghiÖm 1.2. Ch­ng cÊt b»ng c¸ch bay h¬i 1lÇn S¬ ®å ch­ng cÊt b»ng c¸ch bay h¬i mét lÇn d­îc tr×nh bµy trªn h×nh 1b, ph­¬ng ph¸p nµy gäi lµ ph­¬ng ph¸p bay h¬i c©n b¨ng. Ph­¬ng ph¸p nµy ng­êi ta tiÕn hµnh ë nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh cho tr­íc vµ ¸p suÊt cè ®Þnh. ¦u ®iÓm : cña qu¸ tr×nh ch­ng cÊt cho phÐp ¸p dông trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ ch­ng cÊt dÇu. Nh­îc ®iÓm : cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ nhiÖt ®é ch­ng l¹i bÞ giíi h¹n vµ kh«ng t¸ch ®­îc s¶n phÈm tr¾ng ra riªng. 1.3.Ch­ng cÊt b»ng c¸ch b©y h¬i nhiÒu lÇn. §©y lµ qu¸ tr×nh gåm nhiÒu qu¸ tr×nh ch­ng bay h¬i mét lÇn nèi tiÕp nhau nhiÖt ®é t¨ng dÇn hay ë ¸p suÊt thÊp h¬n ®èi víi phÇn cÆn cña ch­ng lÇn mét lµ nguyªn liÖu cho ch­ng lÇn hai. Sau khi ®­îc ®èt nãng ®Õn nhiÖt ®é cao h¬n tõ ®Ønh cña thiÕt bÞ ch­ng lÇn mét, ta nhËn ®­îc s¶n phÈm tõ ®Ønh cßn ®¸y ch­ng lÇn hai ta nhËn ®­îc s¶n phÈm cÆn. Ph­¬ng ph¸p ch­ng cÊt b»ng dÇu bay h¬i mét lÇn vµ bay h¬i nhiÒu lÇn cã ý nghÜa rÊt lín trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn dÇu, ë ®©y c¸c d©y chuyÒn ho¹t ®éng liªn tôc. Qu¸ tr×nh bay h¬i mét lÇn ®­îc ¸p dông khi ®èt nãng dÇu trong c¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt, trong lß èng vµ qu¸ tr×nh t¸ch pha h¬i khái pha láng ë bé phËn cung cÊp, ph©n phèi cña th¸p tinh luyÖn. Ch­ng cÊt ®¬n gi¶n nhÊt lµ lo¹i bay h¬i mét lÇn kh«ng ®¹t ®­îc ®é ph©n chia cao khi cÇn ph©n chia râ rµng c¸c cÊu tö thµnh phÇn cña hçn hîp chÊt láng. Ng­êi ta ph¶i tiÕn hµnh ch­ng cÊt cã tinh luyÖn ®ã lµ ch­ng phøc t¹p. DÇu th« S¶n phÈm ®¸y Thïng bay h¬i dÇn dÇn S¶n phÈm ch­ng cÊt phÇn ®­îc 3 2 Lß ®èt (a) Thïng bay h¬i 1 lÇn S¶n phÈm ch­ng láng DÇu th« Lß ®èt S¶n phÈm ®¸y (cÆn) 3 1 2 (b) Thïng bay h¬i nhiÒu lÇn Lß ®èt S¶n phÈm láng DÇu th« CÆn ®¸y Lß ®èt S¶n phÈm láng 1 2 3 (c) H×nh 1: S¬ ®å ch­ng cÊt dÇu th« 1. thïng ; 2 .lß ®èt nãng ; 3 . thiÕt bÞ lµm l¹nh 2 . Ch­ng cÊt phøc t¹p. 2.1. Ch­ng cÊt cã håi l­u. Qu¸ tr×nh ch­ng cÊt cã håi l­u lµ qu¸ tr×nh ch­ng khÝ lÊy mét phÇn chÊt láng ng­ng tô tõ h¬i t¸ch ra cho quay l¹i t­íi vµo dßng h¬i bay lªn. Nhê cã sù tiÕp xóc ®ång ®Òu vµ thªm mét lÇn n÷a gi÷a pha láng vµ pha h¬i mµ khi pha h¬i t¸ch ra khái hÖ thèng l¹i ®­îc lµm giµu thªm cÊu tö nhÑ (cã nhiÖt ®é s«i thÊp h¬n )so víi khi kh«ng cã håi l­u, nhê vËy cã ®é ph©n chia cao h¬n. ViÖc håi l­u l¹i chÊt láng ®­îc khèng chÕ b»ng bé phËn ®Æc biÖt vµ ®­îc bè trÝ ë phÝa trªn thiÕt bÞ ch­ng. 2.2. Ch­ng cÊt cã tinh luyÖn . Ch­ng cÊt cã tinh luyÖn cßn cho ®é ph©n chia cao h¬n khi kÕt hîp víi håi l­u . C¬ së cña qu¸ tr×nh tinh luyÖn lµ sù trao ®æi chÊt nhiÒu lÇn vÒ c¶ phÝa hai phÝa gi÷a pha láng vµ pha h¬i chuyÓn ®éng ng­îc chiÒu nhau. Qu¸ tr×nh nµy ®­îc thùc hiÖn trong th¸p tinh luyÖn. §Ó ®¶m b¶o sù tiÕp xóc hoµn thiÖn gi÷a pha h¬i vµ pha láng, trong th¸p ®­îc trang bÞ c¸c ®Üa hay ®Öm. §é ph©n chia c¸c hçn hîp trong th¸p phô thuéc vµo sè lÇn tiÕp xóc gi÷a c¸c pha, vµo l­îng håi l­u ë ®Ønh th¸p. C«ng nghÖ hiÖn ®¹i ch­ng cÊt dÇu th« dùa vµo qu¸ tr×nh ch­ng cÊt 1 lÇn vµ nhiÒu lÇn cã tinh luyÖn x¶y ra trong th¸p ch­ng cÊt ph©n lo¹i trong th¸p cã bè trÝ c¸c ®Üa. S¬ ®å nguyªn lý lµm viÖc cña th¸p ch­ng cÊt . Pha h¬i Vn bay lªn tõ ®Üa thø n lªn ®Üa thø n-1 ®­îc tiÕp xóc víi pha láng Ln1 ch¶y tõ ®Üa n-1 xuèng, cßn pha láng Ln tõ ®Üa n ch¶y xuèng ®Üa phÝa d­íi n+1 l¹i tiÕp xóc víi pha h¬i Vn+1 bay tõ d­íi lªn. Nhê qu¸ tr×nh qu¸ tr×nh tiÕp xóc nh­ vËy mµ qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt x¶y ra tèt h¬n. Pha h¬i bay lªn ngµy cµng ®­îc lµm giµu thªm cÊu tö nhÑ cßn pha láng ch¶y xuèng phÝa d­íi ngµy cµng chøa nhiÒu cÊu tö nÆng. Sè lÇn tiÕp xóc cµng nhiÒu, qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt cµng ®­îc t¨ng c­êng vµ kÕt qu¶ ph©n t¸ch cña th¸p cµng tèt, hay nãi cach kh¸c,th¸p cã ®é ph©n chia cµng cao. §Üa trªn còng cã håi l­u ®Ønh vµ ®Üa d­íi còng cã håi l­u ®¸y. Nhê cã håi l­u ë ®Ønh vµ ®¸y lµm cho th¸p ho¹t ®éng liªn tôc æn ®Þnh vµ cã kh¶n n¨ng ph©n t¸ch cao. Ngoµi ®Ønh vµ ®¸y ng­êi ta con thiÕt kÕ håi l­u trung gian b»ng c¸ch lÊy s¶n phÈm láng ë c¹nh s­ên th¸p cho qua trao ®æi nhiÖt lµm l¹nh råi quay l¹i t­íi vµo th¸p, con khi lÊy s¶n phÈm c¹nh s­ên cña th¸p ng­êi ta trang bÞ thªm c¸c bé phËn t¸ch trung gian c¹nh s­ên th¸p. 2.3. Ch­ng cÊt trong ch©n kh«ng vµ ch­ng cÊt víi h¬i n­íc. Hçn hîp c¸c cÊu tö cã trong dÇu th« kh«ng bÒn, dÔ bÞ ph©n huû nhiÖt nhÊt lµ c¸c hîp chÊt chøa l­u huúnh vµ c¸c chÊt cao ph©n tö nh­ nhùa …..C¸c hîp chÊt Parafin kÐm bÒn nhiÖt h¬n c¸c hîp chÊt Naphten vµ c¸c Naphten l¹i kÐm bÒn nhiÖt h¬n c¸c hîp chÊt th¬m. §é bÒn nhiÖt cña c¸c cÊu tö t¹o thµnh dÇu kh«ng chØ phô thuéc vµo nhiÖt ®é mµ cßn phô thuéc c¶ vµo thêi gian tiÕp xóc ë nhiÖt ®é ®ã. Trong thùc tÕ ch­ng cÊt, ®èi víi c¸c ph©n ®o¹n cã nhiÖt ®é s«i cao, ng­êi ta cÇn tr¸nh sù ph©n huû nhiÖt chóng khi ®èt nãng. Tuú theo loai dÇu th«, tong thùc tÕ kh«ng nªn ®èt nãng qu¸ 4200C víi dÇu kh«ng cã hay chøa rÊt Ýt l­u huúnh, vµ kh«ng qu¸ 320y3400C víi dÇu cã vµ nhiÒu l­u huúnh. Sù ph©n huû khi ch­ng sÏ lµm xÊu ®i tÝnh chÊt cña s¶n phÈm , nh­ lµm gi¶m ®é nhít vµ nhiÖt b¾t ch¸y cèc kÝn cña chóng, gi¶m ®é bÒn «xy ho¸. Nh­ng quan träng h¬n lµ chóng g©y nguy hiÓm cho qu¸ tr×nh ch­ng ch­ng cÊt vµ chóng t¹o thµnh c¸c hîp chÊt ¨n mßn vµ lµm t¨ng n¨ng suÊt cña th¸p. §Ó gi¶m sù ph©n huû thêi gian l­u cña nguyªn liÖu ë nhÞªt ®é cao còng cÇn ph¶i h¹n chÕ. Khi nhiÖt ®é s«i cña hçn hîp ë ¸p suÊt khÝ quÓn cao h¬n nhiÖt ®é ph©n huû nhiÖt cña chóng, ng­êi ta ph¶i dïng ch­ng cÊt ch©n kh«ng VD hay ch­ng cÊt h¬i n­íc ®Ó tr¸nh sù ph©n huû nhiÖt. Ch©n kh«ng lµm gi¶m nhiÖt ®é s«i , gi¶m ¸p suÊt riªng phÇn cña cÊu tö hçn hîp lµm cho chóng s«i ë nhiÖt ®é thÊp h¬n. H¬i n­íc ®­îc dïng ngay c¶ trong ch­ng cÊt khÝ quyÓn. Khi tinh luyÖn h¬i n­íc ®­îc dïng ®Ó t¸i bay h¬i ph©n ®o¹n cã nhiÖt ®é thÊp cßn chøa trong mazut hay chøa trong gludron, trong nhiªn liÖu dÇu nhên. KÕt hîp dïng ch©n kh«ng vµ h¬i n­íc khi ch­ng cÊt phÇn cÆn sÏ cho phÐp ®¶m b¶o t¸ch s©u h¬n ph©n ®o¹n dÇu nhên. Tuy nhiªn, t¸c dông cña h¬i n­íc lµm t¸c nh©n bay h¬i cßn sù h¹n chÕ , v× nhiÖt l­îng bay h¬i kh¸c xa so víi nhiÖt ®é ®èt nãng chÊt láng. V× thÕ nÕu t¨ng l­îng h¬i th× nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt h¬i b¶o hoµ cña dÇu gi¶m xuèng vµ sù t¸ch h¬i còng gi¶m theo. Do vËy l­îng h¬i n­íc cã hiÖu qu¶ tèt nhÊt chØ trong kho¶ng tõ 2y3 so víi nguyªn liÖu ®em ch­ng cÊt khi mµ sè cÊp tiÕp xóc lµ 3 hoÆc 4 . Trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy l­îng h¬i dÇu t¸ch ra tõ ph©n ®o¹n mazut ®¹t tíi 14y23%. Khi ch­ng cÊt h¬i n­íc, sè l­îng ph©n ®o¹n t¸ch ra ®­îc cã thÓ tÝnh theo ph­¬ng tr×nh sau: G = **Z Trong ®ã : G vµ Z : sè l­îng h¬i dÇu t¸ch ®­îc vµ l­îng h¬i n­íc. Mf : ph©n tö l­îng cña h¬i dÇu 18 : ph©n tö l­îng cña h¬i n­íc P : ¸p suÊt tæng céng cña hÖ pf : ¸p suÊt riªng cña dÇu ë nhiÖt ®é ch­ng . NhiÖt ®é h¬i n­íc cÇn ph¶i kh«ng thÊp h¬n nhiÖt ®é cña h¬i dÇu ®Ó t¸ch s¶n phÈm dÇu ngËm n­íc. Do vËy, ng­êi ta th­êng dïng h¬i n­íc cã nhiÖt ®é 380y4500C, ¸p suÊt h¬i tõ 0,2y0,5 mpa. H¬i n­íc dïng trong c«ng nghÖ ch­ng cÊt dÇu cã nhiÒu ­u ®iÓm lµm gi¶m ¸p suÊt riªng phÇn cña dÇu,t¨ng c­êng khuÊy trén chÊt láng tr¸nh tÝch ®iÖn côc bé, t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt bay h¬i do t¹o thµnh c¸c tia vµ bong bãng h¬i. Ng­êi ta còng dïng h¬i n­íc ®Ó t¨ng c­êng ®èt nãng cÆn dÇu trong lß èng khi ch­ng cÊt ch©n kh«ng. Khi ®ã ®¹t møc ®é bay h¬i lín cho nguyªn liÖu dÇu, tr¸nh vµ ng¨n gi÷a qu¸ tr×nh t¹o cèc trong c¸c lß èng ®èt nãng. Tiªu hao h¬i n­íc trong tr­êng hîp nµy kho¶ng 0,3y0,5% so v¬i nguyªn liÖu . IV. s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh. Khi tiÕn hµnh ch­ng cÊt s¬ khëi dÇu má chóng ta nhËn ®­îc nhiÒu ph©n ®o¹n vµ s¶n phÈm dÇu má. Chóng ®­îc ph©n biÖt víi nhau bëi giíi h¹n nhiÖt ®é s«i ( hay nhiÖt ®é ch­ng ), bëi thµnh phÇn hi®rocacbon, ®é nhít, nhiÖt ®é chíp ch¸y vµnhiÒu tÝnh chÊp kh¸c liªn quan ®Õn viÖc sö dông. S¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ch­ng cÊt bao gåm: 1. KhÝ hi®rocacbon . KhÝ hi®rocacbon thu ®­îc chñ yÕu lµ C3, C4. Tuú thuéc c«ng nghÖ ch­ng cÊt ph©n ®o¹n C3 , C4 nhËn ®­îc ë thÓ khÝ hay ®· nÐn ho¸ láng. Ph©n ®o¹n nµy th­êng ®­îc dïng cho qu¸ tr×nh ph©n t¸ch khÝ ®Ó nhËnc¸c khÝ riªngbiÖtcho c¸c qu¸ tr×nh tiÕp theothµnh c¸c ho¸ chÊp c¬ b¶n VÝ dô: Thùc hiÖn c¸c ph¶n øng oxi ho¸ kh«ng hoµn toµn metan thu ®­îc metanol ®­îc sö dông lµm phô gia rÊt tèt ®Ó pha vµo x¨ng n©ng cao hÖ sè octan. Ph¶n øng xÈy ra theo c¬ chÕ chuçi: CH4• ® C’H3• + H• ; CH3 + [ O’ ] ® CH3O• CH3O• ® HCHO + H• CH3O• + CH4 ® CH3OH + CH3• . 2. Ph©n ®o¹n x¨ng Ph©n ®o¹n nµy cßn gäi lµ dÇu löa cã nhiÖt ®é s«i tõ 30y350C ®Õn 1800C, ph©n ®o¹n x¨ng bao gåm c¸c hi®rocacbon tõ C5 yC10 ,C11 .C¶ ba lo¹i hi®r«cacbon parafin,naphten,aromatic ®Òu cã mÆt trong ph©n ®o¹n.Tuy nhiªn thµnh phÇn sè l­îng c¸c hi®rocacbon ®Òu kh¸c nhau, phô thuéc vµo nguån gèc dÇu th« ban ®Çu. Ch¼ng h¹n,tõ hä dÇu parafin sÏ thu ®­îc x¨ng chøa nhiÒu parafin,cßn dÇu parafinic sÏ thu ®­îc nhiÒu vßng no h¬n c¸c hidrocacbon th¬m th­êng cã Ýt trong x¨ng. Ngoµi hidrocacbon,trong ph©n ®o¹n cßn cã c¸c hîp chÊt S, N vµ O . C¸c chÊt chøa S th­êng ë d¹ng hîp chÊt kh«ng bÒn nh­ mercaptan (RSH). C¸c chÊt chøa N Chñ yÕu ë d¹ng pyridin; cßn chÊt chøa oxy rÊt Ýt th­êng ë d¹ng phenol vµ ®ång ®¼ng.C¸c chÊt nhùa vµ asphanten ®Òu ch­a cã. øng dông: ph©n ®o¹ng x¨ng ®­îc sö dông vµo 3 môc ®Ých chñ yÕu sau: - Lµm nguyªn liÖu cho ®éng c¬ x¨ng - Lµm nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp ho¸ dÇu - Lµm dung m«i cho c«ng nghiÖp s¬n, cao su, keo d¸n. Ngoµi ra ®­îc sö dông lµm trÝch ly chÊt bÐo trong c«ng nghiÖp h­¬ng liÖu,d­îc liÖu. Ph©n ®o¹n x¨ng (cßn gäi lµ ph©n ®o¹n naphta) cßn ®­îc sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt nguyªn vËt liÖu ho¸ dÇu,chñ yÕu lµ s¶n xuÊt c¸c hydrocacbon th¬m(bezen,toluen,xylen) vµ lµm nguyªn liÖu cho cracking xóc t¸c nh»m s¶n xuÊt c¸c olephin thÊp nh­ etylen , propylen , butylen vµ butadien. 3. Ph©n ®o¹n kerosen Ph©n ®o¹n nµy cßn gäi lµ dÇu löa,nhiÖt ®é s«i tõ 120y2400C, bao gåm c¸chydrocacbon cã sè cacbon tõ C11yC15 ,C16. 3.1. Thµnh phÇn ho¸ häc. Trong ph©n ®o¹n nµy hÇu hÕt c¸c n-parfin rÊt Ýt iso parafin. C¸c hi®rocacbon naphtenic vµ th¬m, ngoµi cã cÊu tróc m¹ch vßng vµ nhiÒu nh¸nh phô, cßn cã mÆt raphten vµ th¬m hai vßng chiÕm phÇn lín. Trong Kerosen b¾t ®Çu cã mÆt c¸c hîp chÊt hi®rocacbon cã cÊu tróc hçn hîp gi÷a vßng th¬m vµ vßng naphten nh­ tetralin vµ ®ång ®¼ng cña chóng. C¸c hîp chÊt chøa S, N, O t¨ng dÇn. L­u huúnh d¹ng mercaptan gi¶m dÇn, xuÊt hiÖn l­u huúnh d¹ng sunfua. C¸c chÊt Nit¬ víi hµm l­îng nhá d¹ng quirolin, pyrol, indol. 3.2. øng dông: Ph©n ®o¹n Kerosen ®­îc dïng lµm nguyªn liÖu ph¶n lùc vµ dÇu ho¶ d©n dông, trong ®ã dïng lµm nhiªn liÖu ph¶n lùc lµ øng dông chÝnh. Nhiªn liÖu dïng cho ®éng c¬ ph¶n lùc ®­îc chÕ t¹o tõ ph©n ®o¹n Kerosen hoÆc tõ hçn hîp ph©n ®o¹n Kerosen víi ph©n ®o¹n x¨ng. Do ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña nhiªn liÖu dïng trong ®éng c¬ ph¶n lùc lµ lµm sao cã tèc ®é ch¸y lín, dÔ dµng tù bèc ch¸p ë bÊt kú nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt nµo, ch¸y ®Òu hoµ kh«ng bÞ t¾t trong dßng kh«ng khÝ cã tèc ®é ch¸y lín nghÜa lµ qu¸ tr×nh ch¸y ph¶i cã ngän löa æn ®Þnh. §Ó ®¸p øng yªu cÇu trªn ng­êi ta thÊy trong thµnh ph©n c¸c hi®rocacbon cña ph©n ®o¹n kerosen th× c¸c hi®ro Naphten vµ parafin thÝch hîp nhÊt víi nh÷ng ®Æc ®iÓmcña qu¸ tr×nh ch¸y trong ®éng c¬ ph¶n lùc. V× vËy ph©n ®o¹n Kerosen vµ ph©n ®o¹n x¨ng cña dÇu má hä Naphtenparafin hoÆc Parafinnaphten loµ nguyªn liÖu tèt nhÊt ®Ó s¶n xuÊt nhiªn liÖu cho ®éng c¬ ph¶n lùc. Trong khi ®ã sù cã mÆt cña hi®rocacbon th¬m kh«ng thÝch hîp cho qu¸ tr×nh ch¸y, do vËy nÕu hµm l­îng cña chóng qu¸ lín, cÇn ph¶i lo¹i bít chóng n»m trong giíi h¹n d­íi 20y25%. Hµm l­îng hi®rocacbon parafin trong nhiªn liÖu ph¶n lùc trong kho¶ng 30 y 60% nÕu cao h¬n ph¶i tiÕn hµnh lo¹i bá nh»m ®¶m b¶o tÝnh linh ®éng tèt cña nhiªn liÖu ë nhiÖt ®é thÊp. Ph©n ®o¹n Kerosen dïng ®Ó s¶n xuÊt dÇu ho¶ d©n dông (th¾p s¸ng hoÆc ®un nÊu) mµ kh«ng cÇn mét qu¸ tr×nh biÕn ®æi thµnh phÇn b»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc phøc t¹p v× nã ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña dÇu ho¶ lµ ngän löa xanh, cã mµu vµng ®á, kh«ng t¹o nhiÒu khãi ®en, kh«ng t¹o nhiÒu tµn ®äng ë ®Çu bÊc vµ dÇu ph¶i dÔ dµng bèc h¬i lªn phÝa trªn ®Ó ch¸y. 4. Ph©n ®o¹n diezel. Ph©n ®o¹n diezel hay cßn gäi lµ ph©n ®o¹n gasoil nhÑ, cã kho¶ng nhiÖt ®é tõ 250y350 0C, chøa c¸c hi®rocacbon cã sè C¸cbon tõ C16 y C20, C21. 4.1. Thµnh phÇn ho¸ häc: PhÇn lín trong ph©n ®o¹n nµy lµ c¸c n_parafin, iso parafin, cßn hi®rocacbon th¬m rÊt Ýt. ë cuèi ph©n ®o¹n cã nh÷ng n_parafin cã nhiÖt ®é kÕt tinh cao, chóng lµ nh÷ng thµnh phÇn g©y mÊt tÝnh linh ®éng cña ph©n ®o¹n ë nhiÖt ®é thÊp. Trong gasoil ngoµi naphatenvµ th¬m hai vßng lµ chñ yÕu, nh÷ng chÊt cã ba vßng t¨ng lªn vµ cßn cã c¸c hîp chÊt cã cÊu tróc hçn hîp (gi÷a naphten vµ th¬m). Hµm l­îng c¸c chÊt chøa S, N, O t¨ng nhanh. L­u huúnh chñ yÕu ë d¹ng disunfua dÞ vßng. C¸c chÊt chøa oxi (d¹ng axit naphtenic) cã nhiÒu vµ ®¹t cùc ®¹i ë ph©n ®o¹n nµy. ngoµi ra cßn cã c¸c chÊt d¹ng phenol nh­ dimetylphenol. Trong gasoil ®· xuÊt hiÖn nhùa, song cßn Ýt, trong l­îng ph©n tö nhùa cßn rÊt thÊp (300 y 400 ®vc). 4.2. øng dông Ph©n ®o¹n gasoil nhÑ cña dÇu má chñ yÕu ®­îc sö dông lµm nguyªn liÖu cho ®éng c¬ diezel. Do ®éng c¬ diezel nhiªn liÖu ph¶i cã chØ sè xetan cao ( cã tÝnh chÊt dÔ oxi ho¸ ®Ó tù bèc ch¸y tèt). Do ph©n ®o¹n gasoil (cña dÇu má d¹ng parafin) lÊy trùc tiÕp tõ qu¸ tr×nh ch­ng cÊt s¬ khëi th­êng cã trÞ sè xetan rÊt cao v× vËy chóng th­êng sö dông trùc tiÕp lµm nhiªn liÖu diezel thÝch hîp nhÊt mµ kh«ng ph¶i qua mét qu¸ tr×nh chÕ biÕn ho¸ häc nµo. Tuy nhiªn khi cÇn lµm t¨ng trÞ sè xetan cña nhiªn liÖu diezel, ng­êi ta còng cã thÓ cho thªm vµo mét sè chÊt phô gia thóc ®Èy qu¸ tr×nh o xi ho¸. Víi sè l­îng kho¶ng 15% V ta cã thÓ t¨ng chØ sè xetan lªn ®Õn 15 y 20 ®¬n vÞ so víi trÞ sè ban ®Çu cña nã lµ 40 ®¬n vÞ. 5. Ph©n ®o¹n mazut. Ph©n ®o¹n cÆn mazut lµ ph©n ®o¹n cÆn ch­ng cÊt khÝ quyÓn, ®­îc dïng lµm nhiªn liÖu ®èt cho c¸c lß c«ng nghiÖp hay ®­îc dïng lµm nhiªn liÖu cho qu¸ tr×nh ch­ng cÊt ch©n kh«ng ®Ó nhËn c¸c cÊu tö dÇu nhên hay nhËn nguyªn liÖu cho c¸c qu¸ tr×nh Crackinh nhiÖt, Crackinh xóc t¸c hay hi®rocrackinh. 6. Ph©n ®o¹n dÇu nhên. Víi nhiÖt ®é 350y5000C, ph©n ®o¹n nµy bao gåm c¸c hi®rocacbon tõ C21yC25, cã thÓ lªn tíi C40. 6.1. Thµnh phÇn ho¸ häc Do ph©n tö l­îng lín, thµnh phÇn ho¸ häc cña ph©n ®o¹n dÇu nhên rÊt phøc t¹p c¸c n vµ iso parafin Ýt, naphtalen vµ th¬m nhiÒu. Hµm l­îng c¸c hîp chÊt cña S, N, O t¨ng lªn m¹nh h¬n 50% l­îng l­u huúnh cã dÇu má tËp trung ë ph©n ®o¹n nµy gåm c¸c d¹ng disunfua , thiophen, sunfua vßng … c¸c hîp chÊt Nit¬ th­êng ë d¹ng ®ång ®¼ng pyridin, pyrol vµ cacbazol. C¸c hîp chÊt cña oxi ë d¹ng axÝt, c¸c kim lo¹i nÆng nh­ V, Ni , Cu , Pb…c¸c chÊt nhùa, asphanten ®Òu cã mÆt trong ph©n ®o¹n. Th«ng th­êng ng­êi ta t¸ch ph©n ®o¹n dÇu nhên b»ng c¸ch ch­ng cÊt ch©n kh«ng phÇn cÆn dÇu má, ®Ó tr¸nh ph©n huû ë nhiÖt ®é cao. 6.2. øng dông. C¸c ph©n ®o¹n dÇu nhên hÑp tõ 320y4000C, 400y4500C, 420y4500C, 450y5000C ®­îc dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c lo¹i dÇu nhên b«i tr¬n kh¸c nhau. Ngoµi ra ph©n ®o¹n nµy cßn ®­îc dïng ®Ó s¶n xuÊt s¶n ph©m tr¾ng, c¸c s¶n phÈm tr¾ng lµ tªn gäi cña ba lo¹i nhiªn liÖu x¨ng, kerosen vµ diezel, ®ã lµ c¸c lo¹i nhiªn liÖu ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt, quan träng nhÊt. §Ó lµm t¨ng sè l­îng c¸c nhiªn liÖu nµy cã thÓ tiÕn hµnh ph©n huû gasoil nÆng b»ng ph­¬ng ph¸p cracking hoÆc hydrocracking, víi c¸ch nµy cã thÓ biÕn c¸c cÊu tö C21y C40 thµnh x¨ng (C5yC11); kerosen(C11y C16), diezel(C16y C20) nh­ vËy n©ng cao ®­îc hiÖu suÊt sö dông cña dÇu má. 7. Ph©n ®o¹n Gudron. 7.1. Thµnh phÇn ho¸ häc Gudrol lµ thµnh phÇn cßn l¹i sau khi ®· ph©n t¸ch c¸c ph©n ®o¹n kª trªn, cã nhiÖt ®é s«i lín h¬n 5000C gåm c¸c hydrocacbon lín h¬n C41 giíi h¹n cuèi cïng cã thÓ lªn ®Õn C80. Thµnh phÇn cña ph©n ®o¹n nµy phøc t¹p cã thÓ chia thµnh 3 nhãm chÝnh sau: nhãm chÊt dÇu; nhãm chÊt nhùa; nhãm asphanten. Ngoµi 3 nhãm chÊt chÝnh trªn, trong cÆn gudrol cßn cã c¸c hîp chÊt c¬ kim cña kim lo¹i nÆng, c¸c chÊt cacbon, cacboxit r¾n gièng nh­ cèc, mµu sÉm, kh«ng tan trong c¸cdung m«i th«ng th­êng, chØ tan trong pyridin. 7.2. øng dông. Ph©n ®o¹n cÆn gudrol ®­îc sö dông cho nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nh­: s¶n xuÊt bitum, than cèc, bå hãng, nhiªn liÖu lß.Trong c¸c øng dông trªn, ®Ó s¶n xuÊt bitum lµ øng dông quan träng nhÊt. V. C¸c lo¹i s¬ ®å c«ng nghÖ . 1. Ph©n lo¹i s¬ ®å c«ng nghÖ. C¸c lo¹i s¬ ®å c«ng nghÖ ch­ng luyÖn dÇu má ë ¸p suÊt th­êng gåm: S¬ ®å bèc h¬i 1 lÇn vµ tinh luyÖn 1 lÇn trong cïng mét th¸p ch­ng luyÖn. DÇu th« X¨ng Ph©n ®o¹n 1 Ph©n ®o¹n 2 Ph©n ®o¹n 3 Mazut H×nh 3. Lo¹i s¬ ®å nµy cã ­u ®iÓm lµ sù bèc h¬i ®ång thêi c¸c ph©n ®o¹n nhÑ vµ nÆng sÏ gãp phÇn lµm nÆng sÏ gãp phÇn lµm gi¶m ®­îc nhiÖt ®é bèc h¬i vµ n¨ng l­îng®un nãng trong dÇu lß. ThiÕt bÞ lo¹i nµy ®¬n gi¶n vµ gän gµng. Nh÷ng lo¹i nµy cã nh­îc ®iÓm : ®èi víi dÇu chøa nhiÒu khÝ hoµ tan còng nh­ chøa nhiÒu ph©n ®o¹n nhÑ, nhiÒu t¹p chÊt l­u huúnh, n­íc th× gÆp nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ch­ng, ®ã lµ do ¸p suÊt trong c¸c thiÕt bÞ trong s¬ ®å ®Òu lín, nªn thiÕt bÞ ph¶i cã ®é bÒn lín, lµm b»ng vËt liÖu ®¾t tiÒn ®«i khi cßn cã hiÖn t­îng næ háng thiÕt bÞ do ¸p suÊt trong th¸p t¨ng ®ét ngét. Do vËy chØ dïng lo¹i dÇu má chøa Ýt phÇn nhÑ (kh«ng qu¸ 8y10%). S¬ ®å bèc h¬i 2 lÇn vµ tinh luyÖn 2 lÇn trong 2 th¸p nèi tiÕp nhau. Lo¹i nµy cã 2 s¬ ®å : s¬ ®å 1 (h×nh 4); s¬ ®å 2 ( h×nh 5) DÇu nãng mazut X¨ng nÆng Ph©n ®o¹n 1 Ph©n ®o¹n 2 X¨ng nhÑ H×nh 4 X¨ng DÇu nãng Ph©n ®o¹n 1 Ph©n ®o¹n 2 Ph©n ®o¹n 3 Mazut H×nh 5 ThiÕt bÞ ch­ng cÊt theo s¬ ®å 1 ( h×nh 4 ) gåm 2 th¸p nèi tiÕp nhau , qu¸ tr×nh bèc h¬i 2 lÇn vµ tinh luyÖn 2 lÇn trong 2 th¸p nèi tiÕp nhau. Lo¹i nµy th­êng ¸p dông ®Ó chÕ biÕn nh÷ng lo¹i dÇu cã chøa nhiÒu ph©n ®o¹n nhÑ, nh÷ng hîp chÊt chøa l­u huúnh vµ n­íc. ¦u ®iÓm : nhê cÊu tö nhÑ n­íc ®­îc t¸ch ra s¬ bé ë th¸p thø nhÊt, nªn trong c¸c èng xo¾n cña lß vµ th¸p thø 2 kh«ng cã hiÖn t­îng t¨ng ¸p suÊt ®ét ngét nh­ trong s¬ ®å trªn. MÆt kh¸c c¸c hîp chÊt chøa l­u huúnh g©y ¨n mßn thiÕt bÞ ®· ®­îc tho¸t ra ë ®Ønh th¸p thø nhÊt. Do vËy trong th¸p ch­ng thø 2 kh«ng cÇn dïng vËt liÖu ®¾t tiÒn, cã thÓ sö dông th¸p th­êng. Nh÷ng hi®rocacbon nhÑ ®­îc lo¹i ra ë th¸p thø nhÊt cho phÐp ®un dÇu lµm viÖc víi hÖ sè trao ®æi nhiÖt lín, gi¶m ®¸ng kÓ c«ng suÊt cÇn thiÕt cña lß ®un dÇu chÝnh. Nhê lo¹i nµy lo¹i bá ®­îc n­íc ngay ë th¸p thø nhÊt nªn th¸p chÝnh thø 2 lµm viÖc an toµn h¬n. Nh­îc ®iÓm cña s¬ ®å nµy lµ ph¶i ®un nãng dÇu trong lß víi nhiÖt ®é cao h¬n 5y100C so víi s¬ ®å trªn. Cã thÓ h¹n chÕ kh¾c phôc hiÖn t­îng nµy b»ng c¸ch cho h¬i n­íc vµo nh÷ng èng cuèi cïng cña lß ®Ó gi¶m ¸p suÊt riªng cña c¸c hi®rocacbon. S¬ ®å 2 ( h×nh 5) lµ hÖ thèng bèc h¬i 2 lÇn vµ tinh luyÖn 1 lÇn trong th¸p ch­ng luyÖn . S¬ ®å nµy dïng phæ biÕn, ë s¬ ®å nµy cã tinh luyÖn phÇn nhÑ vµ phÇn nÆng x¶y ra ®ång thêi trong cïng mét th¸p chÝnh thø 2. Nh­ vËy cã phÇn nµo gi¶m bít nhiÖt ®é ®un nãng dÇu trong lß. S¬ ®å ch­ng cÊt ¸p suÊt thuêng vµ ¸p suÊt ch©n kh«ng . HiÖn nay trong c«ng nghÖ chÕ biÕn dÇu má ng­êi ta th­êng kÕt hîp ch­ng cÊt th­êng vµ ¸p suÊt ch©n kh«ng trong 1 s¬ ®å liªn tôc kÕt hîp gi÷a ch­ng ¸p suÊt th­êng vµ ¸p suÊt ch©n kh«ng. VÒ mÆt kinh tÕ, t¨ng c«ng suÊt cña qu¸ tr×nh cïng mét trung t©m ®iÒu khiÓn tù ®éng. Cã hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ rÊt nhiÒu. 2. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng trùc tiÕp lªn hiÖu suÊt vµ chÊt l­îng cña s¶n phÈm thu cña qu¸ tr×nh ch­ng luyÖn lµ nhiÖt ®é, hiÖu suÊt vµ ph­¬ng ph¸p håi l­u….. ChÕ ®é vµ c«ng nghÖ ch­ng cÊt phô thuéc vµo chÊt l­îng dÇu th« ban ®Çu, vµo môc ®Ých vµ yªu cÇu cña qu¸ tr×nh, chñng lo¹i s¶n phÈm cÇn thu vµ ph¶i cã d©y chuyÒn c«ng nghÖ hîp lý. V× v©y khi thiÕt kÕ qu¸ tr×nh ch­ng cÊt chóng ta ph¶i xÐt kü vµ kÕt hîp ®Çy ®ñ tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®Ó qu¸ tr×nh ch­ng cÊt ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. 2.1. ChÕ ®é nhiÖt cña th¸p ch­ng luyÖn. NhiÖt ®é lµ mét th«ng sè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh ch­ng luyÖn. B»ng c¸ch thay ®æi chÕ ®é nhiÖt ®é cña th¸p sÏ ®IÒu chØnh ®­îc chÊt l­îng vµ hiÖu suÊt cña s¶n phÈm. ChÕ ®é nhiÖt ®é cña th¸p lµ nhiÖt ®é cña nguyªn liÖu vµo, nhiÖt ®é ®Ønh th¸p vµ nhiÖt ®é ®¸y th¸p. NhiÖt ®é cña nguyªn liÖu (dÇu th«) khi vµo th¸p ch­ng ®­îc khèng chÕ tuú theo b¶n chÊt cña lo¹i dÇu th«, møc ®é ph©n chia s¶n phÈm, ¸p suÊt trong th¸p vµ l­îng h¬i n­íc ®­a vµo ®¸y th¸p nh­ng ph¶i tr¸nh ®­îc sù ph©n huû cña nguyªn liÖu ë nhiÖt ®é cao, do vËy nhiÖt ®é cña lß èng ®èt nãng ph¶i ®­îc khèng chÕ chÆt chÏ. NhiÖt ®é ®¸y th¸p ch­ng luyÖn phô thuéc vµo ph­¬ng ph¸p bay h¬i vµ phÇn håi l­u ®¸y b»ng mét thiÕt bÞ ®èt nãng riªng th× nhiÖt ®é ®¸y th¸p sÏ øng víi nhiÖt ®é bèc h¬i c©n b»ng ë ¸p suÊt t¹i ®¸y th¸p. NÕu bèc h¬i b»ng c¸ch dïng h¬i n­íc th× nhiÖt ®é ®¸y th¸p sÏ thÊp h¬n nhiÖt ®é vïng n¹p liÖu. NhiÖt ®é ®¸y th¸p ph¶i chän tèi ­u tr¸nh sù ph©n huû c¸c cÊu tö nÆng nh­ng ph¶i ®ñ ®Ó t¸ch hÕt h¬i nhÑ khái phÇn cÆn ®¸y. NhiÖt ®é ®Ønh th¸p ph¶i ®­îc khèng chÕ nh»m ®¶m b¶o ®­îc sù bay h¬i hoµn toµn s¶n phÈm ®Ønh mµ kh«ng g©y nªn sù bay h¬i c¸c phÇn kh¸c. Muèn vËy ng­êi ta ph¶i dïng håi l­u ®Ønh th¸p ®Ó t¸ch x¨ng ra khái ph©n ®o¹n kh¸c. NhiÖt ®é ®Ønh th¸p ch­ng khi ®ang ch­ng cÊt ë ¸p suÊt khÝ quyÓn cÇn gi÷ trong kho¶ng 100y1200C. Cßn víi th¸p ch­ng ë ¸p suÊt ch©n kh«ng th­êng gi÷ nhiÖt ®é ®Ønh th¸p kh«ng qu¸ 1000C vµ ¸p suÊt ch­ng tõ 10y70 mm Hg ®Ó t¸ch hÕt phÇn gasoil nhÑ cßn lÉn trong nguyªn liÖu . Dïng håi l­u sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ph©n chia tèt. Håi l­u ®Ønh th¸p th­êng cã 2 d¹ng: + Håi l­u nãng ®­îc thùc hiÖn b¨ng c¸ch cho ng­ng tô mét phÇn h¬i s¶n phÈm ®Ønh ë nhiÖt ®é s«i cña nã, sau ®ã cho t­íi trë l¹i ®Ønh th¸p. Nh­ vËy chØ cÇn cÊp mét l­îng nhiÖt ®Ó bèc h¬i .T¸c nh©n lµm l¹nh cã thÓ dïng n­íc hay chÝnh s¶n phÈm l¹nh. C«ng thøc l­îng nhiÖt håi l­u nãng : Rn= Trong ®ã : Rn lµ l­îng håi l­u nãng ( kg/h) Q lµ l­îng nhiÖt håi l­u cÇ lÊy ®Ó bèc h¬i (kcal/h) L lµ l­îng nhiÖt ng­ng tô cña s¶n phÈm láng ( kcal/h) Do thiÕt bÞ håi l­u nãng khã l¾p r¸p vµ cã nhiÒu khã kh¨n cho viÖc vÖ sinh, ®Æc biÖt c«ng suÊt cña th¸p lín ngµy cµng Ýt dïng. + Håi l­u nguéi lµ qu¸ tr×nh lµm nguéi hoÆc ng­ng tô s¶n phÈm ®Ønh råi t­íi trë l¹i ®Ønh th¸p. Khi ®ã l­îng nhiÖt ®Ó cÊp cho phÇn håi l­u cÇn thu l¹i mét luîng nhiÖt cÇn thiÕt ®Ó ®un nãng nã ®Õn nhiÖt ®é s«i vµbay h¬i, do vËy håi l­u nguéi tÝnh b»ng c«ng thøc: Trong ®ã : Rng lµ l­îng håi l­u nguéi. Qh lµ l­îng nhiÖt mµ håi l­u cÇn. qht1 lµ hµm nhiÖt cña h¬i q lt2 lµ l­îng nhiÖt cña láng håi l­u i lµ l­îng nhiÖt phÇn h¬i cÇn C lµ nhiÖt dung cña s¶n phÈm håi l­u t2, t1 lµ nhiÖt ®é cña h¬i vµ cña láng t­¬ng øng. Håi l­u nguéi ®­îc sö dông t­¬ng ®èi réng r·i v× l­îng håi l­u th­êng Ýt, lµm t¨ng râ rµng chÊt l­îng mµ kh«ng lµm gi¶m nhiÒu n¨ng suÊt cña chóng. Ngoµi håi l­u ®Ønh,®¸y ng­êi ta cßn sö dông håi l­u trung gian ®Ó t¨ng n¨ng l­îng cña c¸c s¶n phÈm c¹nh s­ên vµ ®iÒu chØnh nhiÖt ®é th¸p. + Håi l­u trung gian ®­îc thùc hiÖn b¨ng c¸ch lÊy mét phÇn s¶n phÈm n»m trªn c¸c ®Üa cã nhiÖt ®é t1 ®­a ra ngoµi lµm nhiÖt ®é t0 råi t­íi håi l­u trë l¹i th¸p. Khi ®ã chÊt láng håi l­u cÇn thu mét l­îng nhiÖt ®Ó ®un nãng tõ nhiÖt ®é t0 ®Õn t1 . X¸c ®Þnh l­îng håi l­u trung gian theo c«ng thøc : Trong ®ã : gtr : l­îng nhiÖt håi l­u lÊy ®i (kcal/h) qlto, qlt1 :hµm l­îng nhiÖt cña håi l­u ë pha láng øng víi nhiÖt ®é t1 vµ t0 ( kcal/g). ¦u ®iÓm : Gi¶m l­îng h¬i ®i ra ë ®Ønh th¸p, tËn dông ®­îc mét l­îng nhiÖt thõa rÊt lín cña th¸p ch­ng ®Ó ®un nãng nguyªn liÖu ban ®Çu t¨ng c«ng suÊt lµm viÖc cña th¸p. Ng­êi ta th­êng kÕt hîp håi l­u trung gian víi håi l­u l¹nh cho phÐp ®iÒu chØnh chÝnh x¸c nhiÖt ®é ®Ønh th¸p ch­ng dÉn ®Õn ®¶m b¶o hiÖu suÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh. 2.2. ¸p suÊt suÊt cña th¸p ch­ng luyÖn. Khi ch­ng luyÖn dÇu má ë ¸p suÊt th­êng, ¸p suÊt trong toµn th¸p vµ ë mçi tiÕt diÖn còng cã kh¸c nhau. ¸p suÊt trong mçi tiÕt diÖn cña th¸p ch­ng luyÖn phô thuéc vµo trë lùc thuû tÜnh khi h¬i n­íc ®i qua c¸c ®Üa,nghÜa lµ phô thuéc vµo sè ®Üa vµ c©ó tróc ®Üa, l­u l­îng riªng cña chÊt láng vµ h¬i tõ ®Üa nµy sang ®Üa kh¸c, ¸p suÊt gi¶m ®i 5y10 mm Hg tõ d­íi lªn, ë ¸p suÊt thÊp qua mçi ®Üa gi¶m ®i tõ 1y3 mm Hg. ¸p suÊt lµm viÖc cña th¸p phô thuéc vµo nhiÖt ®é, b¶n chÊt cña nhiªn liÖu vµ ¸p suÊt riªng phÇn cña tõng cÊu tö. ¸p suÊt h¬i n­íc ®­a vµo còng ¶nh h­ëng ®Õn ¸p suÊt ch­ng cña th¸p. NÕu th¸p ch­ng luyÖn dïng h¬i n­íc trùc tiÕp cho vµo ®¸y th¸p vµ h¬i n­íc lµm gi¶m ®i ¸p suÊt riªng phÇn cña h¬i s¶n phÈm dÇu má, cho phÇn chÊt láng bay h¬i ë nhiÖt ®é thÊp h¬n. L­îng h¬i n­íc tiªu hao phô thuéc vµo ¸p suÊt ch­ng cña th¸p vµ ¸p suÊt riªng phÇn cña c¸c s¶n phÈm dÇu má . L­îng h¬i n­íc dïng cho th¸p ch­ng ë ¸p suÊt khÝ quyÓn kho¶ng 1,2y3,5% träng l­îng . Khi ch­ng cÊt ë ¸p suÊt ch©n kh«ng th× th­êng tiÕn hµnh ¸p suÊt tõ 10y70 mm Hg. §é ch©n kh«ng cµng s©u cµng cho phÐp ch­ng s©u h¬n, nh­ng nÕu ¸p suÊt qu¸ thÊp sÏ khã chÕ t¹o thiÕt bÞ víi n¨ng suÊt lín. 2.3. §iÒu khiÓn khèng chÕ chÕ ®é lµm viÖc cña th¸p ch­ng cÊt. §Ó cã sù lµm viÖc æn ®Þnh cña th¸p ch­ng cÊt chóng ta ph¶i thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c sau: + §iÒu chØnh ¸p suÊt trong th¸p sÏ lµm thay ®æi ®iÓm s«i cña chÊt láng. + NÕu ¸p suÊt t¨ng lªn, chÊt láng s«i ë nhiÖt ®é cao h¬n. NÕu ¸p suÊt t¨ng cao qóa, l­îng chÊt láng trong th¸p sÏ nhiÒu dÉn ®Õn hiÖn t­îng “ sÆc” th¸p lµm gi¶m hiÖu qu¶ ph©n chia. + NÕu c¸c ®IÒu kiÖn kh¸c trong th¸p lµ cè ®Þnh th× s¶n phÈm ®Ønh, s¶n phÈm c¹nh s­ên vµ s¶n phÈm c¹nh ®¸y sÏ trë lªn nhÑ h¬n nÕu ¸p suÊt trong th¸p t¨ng lªn. + NÕu nhiÖt ®é ®¸y th¸p qu¸ thÊp, s¶n phÈm ®¸y sÏ chøa nhiÒu phÇn nhÑ h¬n. + NÕu nhiÖt ®é cÊp liÖu vµo th¸p qu¸ thÊp, l­îng h¬i n­íc trªn c¸c khay chøa ®Üa sÏ nhá cho nªn phÇn láng nhiÒu vµ ch¶y xuèng phÝa d­íi vµo bé phËn ch­ng cµng nhiÒu. + NÕu nhiÖt ®é cña Repoiler qu¸ thÊp sÏ kh«ng t¸ch hÕt phÇn nhÑ trong cÆn vµ lµm t¨ng l­îng cÆn. + NÕu nhiÖt ®é ®Ønh th¸p qu¸ cao, s¶n phÈm ®Ønh qu¸ nÆng vµ cã nhiÒu s¶n phÈm h¬n so víi thiÕt kÕ vµ ng­îc l¹i, nÕu nhiÖt ®é ®Ønh th¸p qu¸ thÊp, s¶n phÈm ®Ønh qu¸ nhÑ vµ cã Ýt s¶n phÈm h¬n. + NhiÖt ®é cÇn thiÕt ®Ó t¨ng ph©n ®o¹n dÇu th« sÏ cao h¬n víi dÇu th« lo¹i nhÑ. + Chó ý nhÊt lµ nhiÖt ®é ®Ønh th¸p, t¸ch nhiÖt ®é cao qu¸ mµ do nguyªn nh©n cã thÓ lµm l¹nh kh«ng ®ñ dÉn ®Õn chÕ ®é thay ®æi håi l­u ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm. vI. thiÕt kÕ d©y chuyÒn c«ng nghÖ. 1.ChÕ ®é c«ng nghÖ Ch­ng cÊt hoµn toµn phô thuéc vµo c¸c ®Æc tÝnh cña nguyªn liÖu vµ môc ®Ých cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn. Víi dÇu má chøa l­îng khÝ hoµ tan tõ 0,5y1,2%, tr÷ l­îng x¨ng thÊp tõ ( 12y15% ph©n ®o¹n cã nhiÖt ®é s«i ®Õn 1800C) vµ hiÖu suÊt c¸c ph©n ®o¹n cho tíi 3500C kh«ng lín h¬n 45% th× thuËn tiÖn nhÊt vµ còng phï hîp h¬n c¶ lµ nªn chän s¬ ®å ch­ng cÊt AD víi bay h¬i mét lÇn vµ mét th¸p ch­ng cÊt. Víi dÇu má chøa nhiÒu phÇn nhÑ, tiÒm l­îng s¶n phÈm tr¾ng cao (50y65%), chøa nhiÒu khÝ hoµ tan lín h¬n 12%, chøa nhiÒu ph©n ®o¹n nÆng(20y65%) th× nªn chän s¬ ®å ch­ng cÊt AD víi bay h¬i 2 lÇn. LÇn 1 bay h¬i s¬ bé nhÑ vµ tinh cÊt chóng ë th¸p s¬ bé. LÇn 2 lµ tinh cÊt phÇn dÇu cßn l¹i. Nh­ vËy ë th¸p ch­ng cÊt s¬ bé ta t¸ch ®­îc phÇn khÝ hoµ tan vµ phÇn x¨ng cã nhiÖt ®é s«i thÊp khái dÇu. §Ó ng­ng tô hoµn toµn bay h¬i lªn ng­êi ta tiÕn hµnh ch­ng cÊt ë ¸p suÊt cao h¬n kho¶ng P =0,35y1 mpa. Nhê ¸p dông ch­ng 2 lÇn mµ ta cã thÓ gi¶m ®­îc ¸p suÊt trong th¸p thø 2 ®Õn ¸p suÊt P = 0,14y0,16 mpa vµ nhËn ®­îc tõ dÇu th« l­îng s¶n phÈm tr¾ng nhiÒu h¬n. 2. Chän s¬ ®å c«ng nghÖ . Ta chän s¬ ®å c«ng nghÖ ch­ng cÊt AD víi bay h¬i 2 lÇn. ¦u ®iÓm cña 2 lo¹i s¬ ®å nµy cã hai cét chÝnh lµ cét cÊt s¬ bé vµ cét cÊt ph©n ®o¹n. C¸c hi®rocacbon nhÑ ®­îc t¸ch ra ë cét cÊt s¬ bé nªn cho phÐp ®un dÇu víi hÖ sè trao ®æi nhiÖt lín, gi¶m ®¸ng kÓ c«ng suÊt cÇn thiÕt cña lß ®un dÇu chÝnh. N­íc ®­îc lo¹i bá tr­íc khi ®i vµo cét ph©n ®o¹n nªn th¸p chÝnh thø hai lµm viÖc an toµn. MÆt kh¸c nh÷ng hîp chÊt g©y ¨n mßn thiÕt bÞ ®· ®­îc t¸ch ra ë ®Ønh th¸p s¬ bé nªn trong th¸p ch­ng thø hai kh«ng dïng vËt liÖu ®¾t tiÒn, cã thÓ dïng b»ng thÐp th­êng. Ngoµi ra nã cßn cã ­u ®iÓm riªng biÖt cã thÓ dïng cho mét sè môc ®Ých ®Æc biÖt. Bªn c¹ch ®ã nã còng cã nh­îc ®iÓm lµ ph©n ®o¹n nÆng, ph©n ®o¹n nhÑ bèc h¬i riªng rÏ nªn ph¶i ®un nãng dÇu trong lß víi nhiÖt ®é cao h¬n khi dïng lo¹i s¬ ®å mµ c¸c ph©n ®o¹n cïng bèc h¬i ®ång thêi. Cã thÓ kh¾c phôc b»ng c¸ch dïng h¬i n­íc cho vµo c¸c èng cuèi cïng cña lß ®èt. ViÖc ch­ng cÊt dÇu b»ng ¸p suÊt th­êng ta cã hai lo¹i h×nh ch­ng cÊt. Muèn nhËn ®­îc nhiÒu phÇn nhÑ ta chän s¬ ®å ch­ng cÊt hai lo¹i th¸p. S¬ ®å ch­ng cÊt ë ¸p suÊt th­êng lo¹i 2 th¸p d©y chuyÒn c«ng nghÖ bao gåm : B¬m 11.ThiÕt bÞ lµm l¹nh ng­ng tô Th¸p l¾ng lµm s¹ch s¬ bé 12.BÓ chøa s¶n phÈm khÝ C1,C2 ThiÕt bÞ khö muèi vµ n­íc 13.BÓ chøa s¶n phÈm khÝ C3,C4 ThiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt 14.BÓ chøa x¨ng nhÑ ThiÕt bÞ lµm l¹nh 15.BÓ chøa x¨ng nÆng Th¸p ch­ng s¬ bé 16.BÓ chøa kerosen Lß èng 17.BÓ chøa gasoi nhÑ Th¸p ch­ng cÊt chÝnh 18.BÓ chøa gasoi nÆng ThiÕt bÞ t¸i bay h¬i 19.BÓ chøa dÇu cÆn Th¸p æn ®Þnh 20.Van 3. ThuyÕt minh s¬ ®å ch­ng cÊt dÇu b»ng ph­¬ng ph¸p lo¹i 2 th¸p. DÇu th« ®­îc b¬m (1) qua thiÕt bÞ s¬ bé (2) ®Ó t¸ch t¹p chÊt, sau ®ã ®­îc b¬m chuyÓn qua c¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt (4) råi vµo thiÕt bÞ khö n­íc vµ muèi (3). Sau khi t¸ch n­íc vµ muèi, dÇu th« l¹i ®­îc chuyÓn qua c¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt (4) ®Ó n©ng nhiÖt ®é ®Õn 200y2200C råi ®­îc n¹p vµo th¸p ch­ng luyÖn (6),nhiÖt ®é ®Ønh th¸p lµ 800C vµ nhiÖt ®é ®¸y th¸p tõ 200y2200C , ¸p suÊt tõ 3y5 at. Víi chÕ ®é c«ng nghÖ nh­ vËy ë th¸p ch­ng cÊt nµy chØ nh»m t¸ch khÝ hoµ tan vµ mét phÇn x¨ng nhÑ khái dÇu th«, phÇn cßn l¹i gäi lµ s¶n phÈm ®¸y ®­îc ®­a qua lß ®èt (7)n©ng nhiÖt ®é lªn 320y3600C råi ®­îc n¹p vµo th¸p ch­ng cÊt chÝnh (8). ë th¸p ch­ng cÊt chÝnh nµy, trªn ®Ønh th¸p ch­ng mét phÇn cÊu tö nhÑ bay lªn qua thiÕt bÞ lµm l¹nh ng­ng tô (11)råi vµo bÓ chøa (12). ë ®©y mét phÇn khÝ bay lªn lµ khÝ C1, C2, mét phÇn quay l¹i håi l­u ®Ønh th¸p, phÇn cßn l¹i ®­îc trén víi khÝ vµ x¨ng t¸ch ra ë th¸p ch­ng (6)råi ®i vµo th¸p khö butan (10), nhê th¸p khö butan (10)chóng ta ph©n chia c¸c s¶n phÈm láng vµ LPG x¨ng nhÑ. Bªn c¹nh th¸p ch­ng cÊt chÝnh nhê thiÕt bÞ t¸i bay h¬i (9) . D­íi th¸p bay h¬i ng­êi ta cho h¬i n­íc ®i vµo ®Ó trén lÉn víi cÊu tö nhÑ trong th¸p håi l­u l¹i th¸p (8), phÇn ®¸y th¸p (9)gazoil nhÑ, gazoil nÆng. S¶n phÈm ®¸y cña th¸p ch­ng cÊt chÝnh ®­îc th¸o ra, v× s¶n phÈm ®¸y cña th¸p nhiÖt ®é cßn cao cho nªn ph¶i qua c¸c thiÕt bÞ lµm l¹nh ®Ó gi¶m nhiÖt ®é tr­íc khi cho cÆn vµo bÓ chøa. 4. ¦u ®iÓm cña s¬ ®å ch­ng cÊt 2 th¸p. ¦u ®iÓm : Khi ®­îc t¸ch riªng ë phÇn th¸p s¬ bé, kh«ng sî ¨n mßn ë th¸p ch­ng thø 2 vµ tinh tÕ h¬n. Dïng Ýt thÐp ®Ó th¸p ch­ng cÊt chÝnh ®¹t hiÖu qu¶ cao. Nh­îc ®iÓm : NhiÖt ®é nãng h¬n so víi mét th¸p tõ 10y150C . §Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm trªn, c¸c nhµ c«ng nghÖ kh¾c phôc b»ng c¸ch phun h¬i n­íc vµo èng xo¾n ë cuèi lß tr¸nh hiÖn t­îng ph©n huû. VII.thiÕt bÞ chÝnh trong d©y chuyÒn. C«ng nghÖ ch­ng cÊt dÇu th« b»ng ¸p suÊt th­êng, thiÕt bÞ gãp phÇn quan träng nhÊt trong d©y chuyÒn th­êng lµ : 1. Th¸p ch­ng cÊt . 1. Nguyªn liÖu vµo th¸p 2. BÓ chøa 3. Håi l­u ®Ønh th¸p 4. ThiÕt bÞ ng­ng tô vµ lµm l¹nh 5. Th©n th¸pch­ng cÊt 6. C¸c ®Üa 7. ThiÕt bÞ ®un s«i 8. BÓ chøa cÆn 9. BÓ chøa s¶n phÈm ®Ønh Nguyªn lý lµm viÖc : C¬ së cña qu¸ tr×nh tinh luyÖn lµ sù trao ®æi chÊt nhiÒu lÇn vÒ c¶ hai phÝa gi÷a pha láng vµ pha h¬i chuyÓn ®éng ng­îc chiÒu nhau. Qu¸ tr×nh nµy ®­îc thùc hiÖn trong th¸p ( cét ) tinh luyÖn. §Ó ®¶m b¶o tiÕp xóc hoµn thiÖn h¬n gi÷a pha h¬i vµ pha láng trong th¸p trang bÞ c¸c “ ®Üa hay ®Öm”. §é ph©n chia mét hçn hîp c¸c cÊu tö trong th¸p phô thuéc vµo sè lÇn tiÕp xóc gi÷a c¸c pha ( sè ®Üa lý thuyÕt ) vµo l­îng håi l­u ë mçi ®Üa vµ håi l­u ë ®Ønh th¸p. H×nh 7 . S¬ ®å nguyªn lý lµm viÖc cña th¸p ch­ng cÊt 2, C¸c lo¹i th¸p ch­ng luyÖn a, Th¸p ®Öm. 1 V 2 3 IV I II III 4 5 H×nh 8 1- Thµnh th¸p 2- Bé phËn ph©n phèi chÊt láng håi l­u 3- Líp ®Öm 4- Bé phËn ph©n phèi h¬i 5- Vïng ®Öm cã tÊm ch¾n. I. Nguyªn liÖu II. S¶n phÈm ®Ønh III. Håi l­u ®Ønh IV. Håi l­u ®¸y V. S¶n phÈm ®¸y C¸c ®Öm trong th¸p lµ c¸c vßng b»ng gèm: §Ó bÒ mÆt tiÕp xóc phÝa trong vßng gèm ng­êi ta lµm c¸c tÊm ch¾n, ng­êi ta xÕp ®Öm trªn c¸c ®Üa cã hai lo¹i lç kh¸c nhau. C¸c lç nhá (phÝa d­íi) ®Ó chÊt láng ®i qua vµ lç lín (phÝa trªn) ®Ó cho h¬i ®i qua. Nh­îc ®iÓm cña lo¹i ®Üa nµy lµ: tiÕp xóc gi÷a pha h¬i vµ pha láng kh«ng tèt. Nh­ng khi dïng th¸p cã ®­êng kÝnh nhá h¬n 1 m, th× hiÖu qu¶ cña th¸p nµy kh«ng kÐm th¸p ®Üa chãp, v× vËy chóng th­êng dïng ®Ó ch­ng luyÖn gi¸n ®o¹n víi c«ng suÊt thiÕt bÞ kh«ng lín. b) Th¸p ®Üa chôp(®Üa chãp). Lo¹i ®Üa nµy ®­îc sö dông réng r·i trong ch­ng cÊt dÇu má vµ s¶n phÈm dÇu má. C¸c ®Üa chôp cã nhiÒu d¹ng kh¸c nhau bëi cÊu t¹o cña chôp vµ cÊu t¹o cña bé phËn ch¶y chÊt láng. §Üa h×nh chãp lµ c¸c ®Üa kim lo¹i mµ trong ®ã cã cÊu t¹o nhiÒu lç ®Ó cho håi ®i qua. Theo chu vi c¸c lç ng­êi ta bè trÝ trong nh¸nh cã ®é cao x¸c ®Þnh gäi lµ cèc, nhê cã èng nh¸nh nµy gi÷ møc chÊt láng x¸c ®Þnh. PhÝa trªn c¸c èng nh¸nh lµ c¸c chôp. Kho¶ng gi÷a èng nèi vµ chôp cã vïng kh«ng gian cho h¬i ®i qua, ®i tõ ®Üa d­íi lªn ®Üa trªn. 2 3 1 6 5 4 7 8 H×nh9. 1- TÊm 2- èng ch¶y chuyÒn 3- Chôp 4- èng nh¸nh 5- Lç chôp cho h¬i qua 6- Kh«ng gian biªn 7- TÊm ch¾n ®Ó gi÷ n­íc chÊt láng trªn ®Üa 8- Thµnh th¸p. 2 6 3 5 4 2 1 Nguyªn lý cÊu t¹o ®Üa chôp: H×nh 10. Th¸p ®Üa chôp h×nh m¸ng Chôp; 2. M¸ng; 3. TÊm ®iÒu chØnh ch¶y; 4. TÊm ch¶y; 5. TÝu ch¶y; 6. Vïng ®­îc Møc chÊt láng ë c¸c ®Üa ®­îc gi÷ nhê tÊm ch¾n, phÇn chÊt láng thõa qua tÊm ch¾n sÏ theo èng ch¶y chuyÒn cho xuèng ®Üa d­íi. §Üa chôp h×nh m¸ng cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n vµ rÊt vÖ sinh. Lo¹i nµy cã nh­îc ®iÓm c¬ b¶n lµ diÖn tÝch sñi bät bÐ (chØ kho¶ng 30% diÖn tÝch cña ®Üa), ®iÒu ®ã lµm t¨ng tèc ®é h¬i vµ t¨ng sù cuèn chÊt láng ®i. §Üa chôp h×nh ch÷ S: 1 2 H×nh 11. 1. Chôp h×nh ch÷ S 2. èng ch¶y chuyÒn Møc chÊt láng ë c¸c ®Üa ®­îc gi÷ nhê tÊm ch¾n, phÇn chÊt láng thõa qua tÊm ch¾n sÏ theo èng ch¶y chuyÒn cho xuèng d­íi. Lo¹i ®Üa h×nh ch÷ S dïng cho c¸c th¸p lµm viÖc ë ¸p suÊt kh«ng lín (nh­ ¸p suÊt khÝ quyÓn). C«ng suÊt cña c¸c ®Üa cao, cao h¬n lo¹i ®Üa lßng m¸ng lµ 20%. §Üa chôp supap: 2 1 Van ®ãng Van më mét nöa Van më hÕt H×nh 12. Van; 2. Quai kÑp Lo¹i nµy cã hiÖu qu¶ lµm viÖc tèt, khi mµ t¶i träng thay ®æi theo h¬i vµ chÊt láng vµ ph©n lo¹i nµy ph©n chia rÊt triÖt ®Ó. §Üa supap kh¸c víi c¸c ®Üa kh¸c lµ lµm viÖc trong chÕ ®é thay ®æi vµ cã ®Æc tÝnh ®éng häc. Sù ho¹t ®éng cña van phô thuéc vµo träng t¶i cña h¬i tõ d­íi lªn trªn, hay chÊt láng tõ trªn xuèng. §Üa sµng: 1 2 3 H×nh 13. 1. Líp chÊt láng 2. C¸c lç sµng 3. èng ch¶y chuyÒn Líp chÊt láng mét cã chiÒu cao kho¶ng 25 ¸ 30mm. Gi÷ ë trªn c¸c ®Üa, h¬i qua c¸c lç sµng 2, vµ lµm sñi bät qua líp chÊt láng, líp chÊt láng trªn ®Üa mµ d­ th× ch¶y theo èng ch¶y chuyÒn 3 xuèng d­íi. Lo¹i ®Üa nµy yªu cÇu chÕ ®é kh«ng ®æi, v× r»ng nh­ khi gi¶m hiÖu suÊt thiÕt bÞ sÏ lµm gi¶m sù gÆp nhau gi÷a dßng h¬i vµ dßng láng, dß hÕt xuèng, lµm cho ®Üa tr¬ ra, khi t¨ng c«ng suÊt th× lµm t¨ng dßng h¬i gÆp nhau, vµ l­îng lín h¬i, cÊu tö nÆng ®i ra khái chÊt láng lµm ph¸ vì c©n b»ng trong th¸p vµ lµm gi¶m sù ph©n chia trong th¸p. Nãi chung cã nhiÒu lo¹i ®Üa, nh­ng ®­îc sö dông phæ biÕn nhÊt lµ lo¹i ®Üa chôp h×nh m¸ng, ®Üa chôp h×nh ch÷ S, ®Üa chôp trßn, ®Üa supap. Viii. thiÕt bÞ ®un nãng. 1. §un nãng b»ng khãi lß. Khãi lß ®­îc t¹o ra b»ng c¸ch ®èt nhiªn liÖu trong lß (1) sau ®ã ®i vµo phßng trén (2), ë phßng nµy cho thªm khÝ vµo lµm l¹nh vµo ®Ó ®iÒu chØnh nhiÖt ®é cña khãi lß, l­îng kh«ng khÝ cho vµo lß phô thuéc nhiÖt ®é cÇn ®iÒu chØnh ®Ó ®un nãng. §Ó gi¶m l­îng trong èng khãi lß ng­êi ta cã thÓ dïng khÝ th¶i (khãi lß sau khi ®· ®un nãng) ®Ó trén lÉn. §un nãng b»ng khãi lß ®­îc dïng rÊt phæ biÕn nhÊt lµ trong hoµn c¶nh n­íc ta hiÖn nay, ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ ®¹t ®­îc nhiÖt ®é 1000C. Khãi lß ®­îc t¹o thµnh khÝ ®èt ch¸y c¸c nhiªn liÖu r¾n hoÆc láng hay khÝ trong lß ®èt. Kh«ng khÝ KhÝ th¶i 3 4 2 1 Nhiªn liÖu H×nh 14. S¬ ®å ®un nãng b»ng khãi lß 1. Lß ®èt; 2. Phßng trén; 3. ThiÕt bÞ truyÒn nhiÖt; 4. Qu¹t. ¦u ®iÓm: Cã thÓ t¹o ®­îc nhiÖt ®é cao, nh­ng cã nhiÒu nh­îc ®iÓm. Nh­îc ®iÓm: HÖ sè cÊp nhiÖt rÊt nhá (kh«ng qu¸ 100 W/m2 ®é) do ®ã thiÕt bÞ cång kÒnh. NhiÖt dung riªng thÓ tÝch nhá nªn ®ßi hái ph¶i dïng mét l­îng khãi rÊt lín ®Ó lµm viÖc. §un nãng kh«ng ®­îc ®ång ®Òu v× khãi lß võa cÊp nhiÖt võa nguéi ®i, khã ®iÒu chØnh nhiÖt ®é ®un nãng nªn dÔ cã hiÖn t­îng qu¸ nhiÖt tõng bé phËn vµ g©y ra ph¶n øng phô kh«ng cÇn thiÕt. Khãi lß th­êng cã bôi vµ khÝ ®éc cña nhiªn liÖu (nhÊt lµ nhiªn liÖu r¾n) do ®ã, khi ®un nãng gi¸n tiÕp bÒ mÆt truyÒn nhiÖt bÞ b¸m cÆn, cßn ®un nãng c¸c chÊt dÔ ch¸y dÔ bay h¬i th× kh«ng an toµn. Trong khãi lß lu«n cßn mét kh«ng khÝ ngoµi trêi, ë nhiÖt ®é cao khi tiÕp xóc víi thiÕt bÞ sÏ oxy ho¸ kim lo¹i lµm háng thiÕt bÞ, hiÖu suÊt sö dông nhiÖt thÊp, lín nhÊt lµ 30%. 2. ThiÕt bÞ ®un nãng lß èng * CÊu t¹o lß: CÊu t¹o lß phô thuéc vµo d¹ng cña nhiªn liÖu vµ ph­¬ng ph¸p ®èt, lo¹i th­êng gÆp lµ lo¹i èng. Lß èng: 2 1 3 4 5 7 6 8 1. Lß ®èt 2. Phßng trén 3. Cöa hót kh«ng khÝ 4. Qu¹t 5. Cöa 6. Phßng ®Æt thiÕt bÞ truyÒn nhiÖt 7. ThiÕt bÞ truyÒn nhiÖt 8. Cöa ra H×nh 15. CÊu t¹o lß èng. H×nh trªn lµ c¬ së cÊu t¹o cña lß èng. Khãi lß t¹o thµnh trong lß ®èt (1) do qu¸ tr×nh ch¸y nhiªn liÖu (r¾n, láng hoÆc khÝ). Khi vµo phßng trén (2) khãi lß ®­îc gi¶m nhiÖt ®é nhê kh«ng khÝ bÞ hót qua qu¹t (4) thæi vµo cöa (3). Trong phßng (2) khãi lß ®i tõ d­íi lªn qua cöa (5) vµo phßng (6), tiÕp tôc ®i tõ trªn xuèng råi ra ngoµi theo cöa (8). Trong phßng (6) cã ®Æt thiÕt bÞ truyÒn nhiÖt lo¹i èng (7). Khãi lß ®i ngoµi èng cã s¶n phÈm cÇn ®un nãng ®i ë phÝa trong. ix. thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt ThiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt gi¸n tiÕp: Dùa vµo cÊu t¹o bÒ mÆt truyÒn nhiÖt, ta cã thÓ chia thiÕt bÞ truyÒn nhiÖt gi¸n tiÕp thµnh c¸c lo¹i nh­ sau: lo¹i vá bäc, lo¹i èng. 1 2 3 2 1 1. Lo¹i vá bäc H×nh 16. ThiÕt bÞ truyÒn nhiÖt lo¹i vá bäc ngoµi 1. ThiÕt bÞ; 2. Vá bäc; 3. MÆt bÝch H×nh 17. S¬ ®å kÕt cÊu cña vá bäc ngoµi lµm viÖc ë ¸p suÊt cao 1. Vá thiÕt bÞ; 2. Vá bäc ngoµi a) Vá bäc ngoµi (2) bäc ghÐp ch¾c vµo thiÕt bÞ (1) b»ng mÆt bÝch (3) hoÆc hµn ®iÖn, gi÷a hai líp vá t¹o thµnh kho¶ng trèng kÝn, chÊt t¶i nhiÖt sÏ vµo kho¶ng trèng ®ã ®Ó ®un nãng hoÆc lµm nguéi. ChiÒu cao cña vá ngoµi kh«ng ®­îc thÊp h¬n møc chÊt láng trong thiÕt bÞ, bÒ mÆt truyÒn nhiÖt kh«ng lín qu¸ 10 m2, ¸p suÊt lµm viÖc cña h¬i ®èt kh«ng qu¸ 10 at. CÊp nhiÖt cña chÊt t¶i nhiÖt trong thiÕt bÞ, ta th­êng ®Æt c¸nh khuÊy ®Ó t¨ng tèc ®é tuÇn hoµn. b) Khi cÇn lµm viÖc ë ¸p suÊt cao th× vá ngoµi cã cÊu t¹o ®Æc biÖt. Vá ngoµi (2) lµm tÊm thÐp cã khoÐt nhiÒu lç, c¸c lç nµy hµn liÒn vµo vá (1). ¸p suÊt lµm viÖc cña lo¹i nµy cã thÓ ®Õn 75 at. 2. Lo¹i èng: Lo¹i nµy bÒ mÆt truyÒn nhiÖt cã d¹ng h×nh èng. C¨n cø vµo tÝnh chÊt lµm viÖc vµ cÊu t¹o cña thiÕt bÞ cã thÓ xÕp mÊy kiÓu: - èng xo¾n - KiÓu l­íi - KiÓu èng lång èng. a) èng xo¾n: thiÕt bÞ truyÒn nhiÖt kiÓu èng xo¾n lµ mét trong nh÷ng lo¹i thiÕt bÞ ®¬n gi¶n nhÊt. Nã gåm c¸c ®o¹n th¼ng nèi víi nhau b»ng khuûu gäi lµ xo¾n gÊp khóc, hoÆc c¸c èng uèn cong theo tr«n èc gäi lµ xo¾n ruét gµ, khi lµm viÖc mét chÊt t¶i nhiÖt ®i ngoµi èng cßn mét chÊt t¶i nhiÖt kh¸c ®i trong èng. ¦u ®iÓm: C¬ chÕ ®¬n gi¶n, cã thÓ lµm b»ng c¸c vËt liÖu chèng ¨n mßn, dÔ kiÓm tra vµ söa ch÷a. Nh­îc ®iÓm: Cång kÒnh, hÖ sè truyÒn nhiÖt nhá, hÖ sè cÊp nhiÖt phÝa ngoµi bÐ, khã lµm s¹ch phÝa trong èng, trî lùc thuû lùc lín h¬n èng th¼ng. b) Lo¹i èng t­íi. 4 2 3 1 N­íc I N­íc ThiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt lo¹i t­íi. H×nh 18. M¸ng t­íi; 2- èng truyÒn nhiÖt; 3- Khuûu nèi; 4- M¸ng chøa n­íc. 3. Lo¹i èng lång èng: H×nh 19. CÊu t¹o. 1. èng trong 3. Khuûu nèi 2. èng ngoµi 4. èng nèi Nguyªn t¾c: ThiÕt bÞ truyÒn nhiÖt "èng lång èng" gåm nhiÒu ®o¹n nèi tiÕp nhau, mçi ®o¹n gåm cã 2 èng lång vµo nhau. èng trong (1) cña ®o¹n nµy nèi th«ng víi èng trong cña ®o¹n kh¸c vµ èng ngoµi (2) cña ®o¹n nµy nèi th«ng víi èng ngoµi cña ®o¹n kh¸c. §Ó dÔ thay thÕ vµ röa èng ng­êi ta nèi b»ng khuûu (3) vµ èng nèi (4). Cã mÆt bÝch, chÊt t¶i nhiÖt (I) ®i trong èng trong (1) tõ d­íi lªn, cßn chÊt t¶i nhiÖt (II) ®i trong èng ngoµi (2) tõ trªn xuèng. Khi n¨ng xuÊt lín ta ®Æt nhiÒu d·y lµm viÖc song song. ¦u ®iÓm: HÖ sè truyÒn nhiÖt lín v× cã thÓ t¹o ra tèc ®é lín ë c¶ 2 chÊt t¶i nhiÖt, chÕ t¹o ®¬n gi¶n. Nh­îc ®iÓm: Cång kÒnh, gi¸ thµnh cao v× tèn nhiÒu kim lo¹i, khã lµm s¹ch kho¶ng trèng gi÷a hai èng. 4. ThiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt èng chïm: H×nh 20. CÊu t¹o: 1. Vá thiÕt bÞ 5. èng nèi 2. L­íi èng 6. Tai ®ì 3. èng truyÒn 7. §inh bul«ng 4. §¸y thiÕt bÞ 8. §Öm Nguyªn t¾c: ThiÕt bÞ truyÒn nhiÖt lo¹i nµy ®­îc dïng phæ biÕn nhÊt trong c«ng nghiÖp ho¸ chÊt, nã cã ­u ®iÓm lµ c¬ cÊu gän, ch¾c ch¾n, bÒ mÆt truyÒn nhiÖt lín.Gåm cã vá h×nh trô (1) hai ®Çu hµn hai l­íi èng (2). C¸c èng truyÒn nhiÖt (3) ®­îc ghÐp ch¾c ch¾n, kÝn vµo l­íi èng. §¸y vµ n¾p nèi víi vá (1) b»ng mÆt bÝch (4) cã bul«ng (7) ghÐp ch¾c. Trªn vá, n¾p vµ ®¸y cã cöa (èng nèi) ®Ó dÉn chÊt t¶i nhiÖt, thiÕt bÞ ®­îc ®Æt trªn gi¸ ®ì nhê tai ®ì (6) hµn vµo vá (1). ChÊt t¶i nhiÖt (I) ®i vµo ®¸y d­íi qua c¸c èng lªn trªn vµ ta khái thiÕt bÞ. Cßn chÊt t¶i nhiÖt (II) ®i tõ cöa trªn cña vá vµo kho¶ng trèng gi÷a èng vµ vá råi ra phÝa d­íi. C¸c èng l¾p trªn l­íi èng cÇn ph¶i kÝn b»ng c¸ch hµn. PhÇn II : TÝnh to¸n. I . C¸c sè liÖu ban ®Çu. C«ng nghÖ : Chän s¬ ®å c«ng nghÖ lo¹i hai th¸p (AD). N¨ng suÊt : 3000000 tÊn/n¨m. Nguyªn liÖu : DÇu th« thuéc lo¹i nhÑ. S¶n phÈm % so víi dÇu th«( tµi liÖu tham kh¶o). Gas : 1,5%. L.Naphta : 3,5%. H.Naphta : 16.5%. Kerosen : 15%. Gazoil : 18%. Mazut : 45,5%. Mçi n¨m cã 365 ngµy, vµ nhµ m¸y lµm viÖc liªn tôc suèt 24 giê, chia lµm 3 ca, mçi ca lµm 8 giê. Víi sè ngµy nghØ vµ tu söa lµ 30 ngµy. VËy sè ngµy lµm viÖc trong mét n¨m lµ: - 30 = 335 (ngµy). N¨ng suÊt cña d©y chuyÒn lµm trong mét ngµy lµ : 3000000 : 335 = 8955,2 (tÊn/ngµy). 8955,2 : 24 = 373,1 (tÊn/giê). I.1. T¹i th¸p t¸ch s¬ bé. N¨ng suÊt c¸c ph©n ®o¹n tÝnh theo % nguyÖn liÖu. HiÖu suÊt s¶n phÈm khÝ lµ 1,5%. L­u l­îng s¶n phÈm khÝ lµ : = 45 000 (tÊn/n¨m) = 134,32 (tÊn/ngµy) = 5,59 ( tÊn/giê) HiÖu suÊt s¶n phÈm L.Naphta 3,5% L­u l­îng s¶n phÈm L.Naphta lµ : = 105 000(tÊn/n¨m). = 313,43 (tÊn/ ngµy) = 13,05 (tÊn/ giê) L­u l­îng cßn l¹i cña ®¸y th¸p s¬ bé lµ : 3000000 - ( 45000 + 105000 ) = 2850000 (tÊn/n¨m). I.2. T¹i th¸p t¸ch ph©n ®o¹n. HiÖu suÊt s¶n phÈm H.Naphta lµ 16,5% L­u l­îng s¶n phÈm H.Naphta lµ : = 495000 (tÊn/n¨m) = 1477,61 (tÊn/ngµy) = 61,56 (tÊn/giê) HiÖu suÊt s¶n phÈm Kerosen lµ 15% L­u l­îng s¶n phÈm Kerosen lµ: = 450000 (tÊn/n¨m) = 1343,28 (tÊn/ngµy) = 55,97 (tÊn/ giê) HiÖu suÊt s¶n phÈm Gazoil lµ 18% L­u l­îng s¶n phÈm Gazoil lµ: = 540000 (tÊn/n¨m) = 1611,94 (tÊn/ngµy) = 67,16 (tÊn/ giê) HiÖu suÊt s¶n phÈm Mazut lµ 45,5% . L­u l­îng s¶n phÈm Mazut lµ : = 1365000 (tÊn/n¨m) = 4074,62 (tÊn/ngµy) = 169,77 (tÊn/giê) _Tæng l­u l­îng vµo : 3000000 (tÊn/n¨m) 8955,2 (tÊn/ngµy) 373,1 (tÊn/giê) _Tæng l­u l­îng ra: B¶ng c©n b»ng vËt chÊt : Tªn ph©n ®o¹n Thµnh phÇn% TÊn/n¨m TÊn/ngµy TÊn/ giê Gas 1,5 45000 134,32 5,59 L.Naphta 3,5 105000 313,43 13,05 H.Naphtan 16,5 495000 1477,61 61,56 Kerosen 15 450000 1343,28 55,97 Gazoil 18 540000 1611,94 67,16 Mazut 45,5 1365000 4074,62 169,77 Tæng l­u l­îng ra 100 3000000 8955,2 373,1 VËy tæng l­u l­îng ra b»ng tæng l­îng vµo II.tÝnh c©n b»ng nhiÖt l­îng Ph­¬ng tr×nh c©n b»ng nhiÖt l­îng QV = QR QV = QK,X +QKe+ QGa + QC _TÝnh QV : QV = QNg.l = GV . IV = 373,1 103 224,25 4,186 = 350232887,6 (kj/kg) (IV : tÝnh theo ph­¬ng ph¸p trung b×nh ) QK,X = GK,X . IK,X = 74,61 103 144,9 4,186 = 45254799.954 (kcal/h) QKe = GKe . IKe = 55,97 103 98,795 4,186 = 23146722.0439 (kcal/h) QGa = GGa . IGa = 67,16 103 158,46 4,186 = 44548138.6896 (kcal/h) Theo ph­¬ng tr×nh c©n b»ng nhiÖt l­îng: QC = QV - (QK,X + QKe + QGa) ⇒QC = 350232887,6 - (45254799.954 + 23146722.0439 + 44548138.6896 ) ⇒QC = 112949660.6875(kcal/h) KÕt qu¶ c©n b»ng nhiÖt l­îng cho th¸p ch­ng cÊt: NhiÖt vµo Dßng Kj/h Nguyªn liÖu 350232887.6 NhiÖt ra QK,X 45254799.954 QKe 23146722.0439 QGa 44548138.6896 QC 112949660.6875 Tæng 350232887.6 PHÇN III: X¢Y DùNG Muèn x©y dùng mét nhµ m¸y c«ng nghiÖp thÝch hîp tr­íc hÕt chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng,sau ®ã míi thiÕt kÕ tæng mÆt b»ng nhµ m¸y I. X¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y 1. C¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng a.X¸c ®Þnh môc ®Ých ®Çu t­ x©y dùng b. C¸c tµi liÖu vÒ quy ho¹ch l·nh thæ,vïng kinh tÕ,b¶n ®å quy ho¹ch c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung cña thµnh phè c. C¸c d÷ liÖu ®iÒu tra c¬ b¶n: C¸c tµi liÖu tù nhiªn Tµi liÖu ®Þa chÊt thuû v¨n cña ®Þa ph­¬ng Tµi liÖu kü thuËt thi c«ng x©y dùng. KhÝ hËu x©y dùng . Tµi liÖu kinh tÕ kü thuËt. Tµi liÖu kiÕn tróc ®« thÞ v¨n ho¸ x· héi . 2.C¸c yªu cÇu ®èi víi ®Þa ®iÓm x©y dùng C¸c yªu cÇu ®èi v¬Ý ®Þa ®iÓm x©y dùng cña nhµ m¸y ®­îc chia lµm 2 lo¹i: a.C¸c yªu cÇu chung . VÒ quy ho¹ch :§Þa ®iÓm x©y dùng ®­îc lùa chän ph¶i phï hîp víi quy ho¹ch l·nh thæ,quy ho¹ch vïng,quy ho¹ch côm kinh tÕ c«ng nghiÖp ®· ®­îc c¸c cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt.T¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy tèi ®a c«ng suÊt cña m¸y vµ kh¶ n¨ng hîp t¸c s¶n xuÊt cña nhµ m¸y víi c¸c nhµ m¸y l©n cËn. VÒ ®iÒu kiÖn tæ chøc s¶n xuÊt:§Þa ®iÓm lùa chän ph¶i tho¶ m·n ®­îc yªu cÇu vµ ®iÒu kiÖn sau: Ph¶i gÇn víi vïng cung cÊp nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt vµ gÇn víi n¬i tiªu thô s¶n phÈm cña nhµ m¸y,gÇn c¸c nguån cung cÊp n¨ng l­îng,nhiªn liÖu nh­ ®iÖn, n­íc, nh­ vËy sÏ h¹n chÕ tèi ®a c¸c chi phÝ cho vËn chuyÓn, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nhµ m¸y. VÒ ®iÒu kiÖn h¹ tÇng kü thuËt:§Þa ®iÓm x©y dùng ph¶i ®¶m b¶o ®­îc sù ho¹t ®éng liªn tôc cña nhµ m¸y,do vËy cÇn ph¶i chó ý c¸c yÕu tè sau: Phï hîp vµ vËn dông tèi ®a hÖ thèng giao th«ng quèc gia bao gåm: ®­êng bé ,®­êng s¾t,®­êng s«ng,®­êng biÓn kÓ c¶ ®­êng kh«ng. Phï hîp vµ vËn dông tèi ®a hÖ thèng m¹ng l­íi cung cÊp ®iÖn,th«ng tin liªn l¹c vµ c¸c m¹ng l­íi kü thuËt. NÕu ë ®Þa ph­¬ng ch­a cã s¼n c¸c ®iÒu kiÖn h¹ tÇng kü thuËt trªn ph¶i xÐt ®Õn kh¶ n¨ng x©y dùng nã tr­íc m¾t,cñng nh­ trong t­¬ng lai.NhiÒu nhµ m¸y riªng l­îng vËn chuyÓn chiÕm tíi 4060% gi¸ thµnh cña s¶n phÈm. VÒ ®iÒu kiÖn x©y l¾p vµ vËn hµnh nhµ m¸y:§Þa ®iÓm x©y dùng ®­îc lùa chän cÇn l­a ý tíi c¸c ®iÒu kiÖn sau: Kh¶ n¨ng nguån cung cÊp vËt liÖu.vËt t­ x©y dùng ®Ó gi¶m bít chi phÝ gi¸ thµnh ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n cña nhµ m¸þ chÕ tèi ®a l­îng vËn chuyÓn vËt t­ x©y dùng tõ n¬i xa ®Õn. Kh¶ n¨ng cung øng nh©n c«ng trong qu¸ tr×nh x©y dùng nhµ m¸y cñng nh­ vËn hµnh nhµ m¸y sau nµy.Do vËy trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ cÇn x¸c ®Þnh sè c«ng nh©n cña nhµ m¸y vµ kh¶ n¨ng cung cÊp nh©n c«ng ë ®Þa ph­¬ng,ngoµi ra cßn ph¶i tÝnh tíi kh¶ n¨ng cung cÊp nh©n c«ng ë c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c. b.C¸c yªu cÇu vÒ kü thuËt x©y dùng. +VÒ ®Þa h×nh: Khu ®Êt ph¶i cã kÝch th­íc vµ h×nh d¹ng thuËn lîi cho viÖc x©y dùng tr­íc m¾t còng nh­ viÖc më réng nhµ m¸y trong t­¬ng lai.KÝch th­íc,h×nh d¹ng vµ quy m« diÖn tÝch khu ®Êt nÕu kh«ng hîp lý sÏ g©y khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ bè trÝ d©y chuyÒn c«ng nghÖ,cñng nh­ viÖc bè trÝ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh trªn mÆt b»ng khu ®Êt.Do ®ã khu ®Êt ®­îc lùa chän ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu sau: -khu ®Êt ph¶i cao r¸o,tr¸nh ngËp lôt trong mïa m­a lò,cã mùc n­íc ngÇm thÊp t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tho¸t n­íc th¶i vµ n­íc mÆt dÔ dµng. -khu ®Êt ph¶i t­¬ng ®èi b»ng ph¼ng vµ cã ®ä dèc tù nhiªn tèt nhÊt lµ i=0.5÷ 1% ®Ó h¹n chÕ tèi ®a kinh phÝ cho san lÊp mÆt b»ng. + VÒ ®Þa chÊt: Khu ®Êt ®­îc lùa chän cÇn l­u ý c¸c yªu cÇu sau:kh«ng n»m trªn c¸c vïng cã má kho¸ng s¶n hoÆc ®Þa chÊt kh«ng æn ®Þnh nh­ hiÖn t­îng ®«ng ®Êt, xãi mßn, c¸t ch¶y…,c­êng ®é khu ®Êt x©y dùng lµ 1.5¸2.5kg/cm2.nªn x©y dùng trªn nÒn ®Êt sÐt,sÐt pha c¸t,®Êt ®¸…®Ó gi¶m chi phÝ gia cè nÒn mãng cña c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh cã t¶i träng lín. II. C¸c yªu cÇu vÒ m«i tr­êng vÖ sinh c«ng nghiÖp. Khi ®Þa ®iÓm x©y dùng ®­îc chän cÇn xÐt ®Õn mèi quan hÑ mËt thiÕt gi÷a khu d©n c­ ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp ,®iÒu ®ã lµ kh«ng tr¸nh khái trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c¸c nhµ m¸y th­êng th¶i ra c¸c chÊt ®éc h¹i nh­ khÝ ®éc ,n­íc bÈn,khãi bôi,tiÕng ån,hoÆc c¸c yÕu tè bÊt lîi kh¸c nh­ ch¸y, næ,« nhiÓm m«i tr­êng.®Ó h¹n chÕ tèi ®a ¶nh h­ëng xÊu cña m«i tr­êng c«ng nghiÖp tíi khu d©n c­,c¸c khu vùc cã di tÝch lÞch sö vµ danh lam th¾ng c¶nh cña ®Þ ph­¬ng,cÇn ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau: 1. §¶m b¶o kho¶ng c¸ch b¶o vÖ vÖ sinh c«ng nghiÖp §Þa ®iÓm x©y dùng ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu quy ph¹m,quy ®Þnh vÒ mÆt b¶o vÖ m«i tr­êng vÖ sinh c«ng nghiÖp.Chó ý kho¶ng c¸ch b¶o vÖ vÖ sinh c«ng nghiÖp,tuyÖt ®èi kh«ng ®­îc x©y dùng gÇn c¸c c«ng tr×nh c«ng céng hoÆc c«ng viªn, ph¶i trång c©y xanh ®Ó h¹n chÕ t¸c h¹i cña khu c«ng nghiÖp g©y nªn. 2. VÞ trÝ x©y dùng nhµ m¸y. Th­êng cuèi h­íng giã chñ ®¹o,gÇn vïng h¹ l­u ,c¸ch xa bÕn n­íc cña khu d©n c­. Tãm l¹i ®Ó chän lùa ®Þa ®Óm x©y dùng nhµ m¸y hîp lý ph¶i c¨n cø vµ tho¶ m·n c¸c yªu cÇu trªn.Nh­ng trong thùc tÕ rÊt khã khi chän ®­îc ®Þa ®iÓm tho¶ m·n c¸c yªu cÇu trªn, do vËy c¸c chuyªn gia ph¶i chän vµ nghiªn cøu c©n nh¾c kü ®Õn viÖc chän ®Þa ®iÓm hîp lý vµ tèi ­u. III. ThiÕt kÕ tæng mÆt b»ng nhµ m¸y 1. C¸c yªu cÇu. §Ó cã ®­îc ph­¬ng ¸n tèi ­u thiÕt kÕ quy ho¹ch tæng mÆt b»ngnhµ c«ng nghiÖp cÇn ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu cô thÓ: a). Gi¶i ph¸p thiÕt kÕ tæng mÆt b»ng nhµ m¸y ph¶i ®¸p øng ë møc cao nhÊt cña d©y chuyÒn c«ng nghÖ sao cho chiÒu dµi d©y chuyÒn s¶n xuÊt ng¾n nhÊt.Kh«ng trïng lÆp,lÉn lén,h¹n chÕ tèi ®a sù giao nhau.B¶o ®¶m mèi liªn hÖ mËt thiÕt gi÷a c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh víi hÖ thèng giao th«ng,c¸c m¹ng l­íi cung cÊp kü thuËt kh¸c bªn trong vµ bªn ngoµi nhµ m¸y. b). Trªn khu ®Êt x©y dùng nhµ m¸y ph¶i ®­îc ph©n thµnh c¸c khu vùc chøc n¨ng theo ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt,yªu cÇu vÖ sinh,®Æc ®iÓm sù cè,khèi l­îng ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn,mËt ®é c«ng nh©n,t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho viÖc qu¶n lý vËn hµnh c¸c khu vùc chøc n¨ng. c). DiÖn tÝch khu ®Êt x©y dùng ®­îc tÝnh to¸n tho¶ m·n mäi yªu cÇu ®ßi hái cña d©y chuyÒn c«ng nghÖ trªn c¬ së bè trÝ hîp lýc¸c h¹ng môc c«ng tr×nh,t¨ng c­êng vËn dông c¸c kh¶ n¨ng hîp khèi n©ng tÊng sö dông tèi ®a c¸c diÖn tÝch kh«ng x©y dùng ®Ó trång c©y xanh,tæ chøc m«i tr­êng c«ng nghiÖp vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nhµ m¸y trong t­¬ng lai. d). Tæ chøc hÖ thèng giao th«ng vËn chuyÓn hîp lý phï hîp víi d©y chuyÒn c«ng nghÖ,®Æc tÝnh hµng ho¸ ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt vµ qu¶n lý, luång ng­êi,luång hµng ph¶i ng¾n nhÊt kh«ng trïng lÆp hoÆc c¾t nhau. Ngoµi ra cßn ph¶ chó ý khai th¸c phï hîp víi m¹ng l­íi giao th«ng quèc gia cñng nh­ cña c¸c côm nhµ m¸y l©n cËn. e). Ph¶i tho¶ m·n yªu cÇu vÖ sinh c«ng nghiÖp, h¹n chÕ tèi ®a c¸c sù cè s¶n xuÊ,®¶m b¶o yªu cÇu vÖ sinh m«i tr­êng b»ng c¸c gi¶i ph¸p c¸c khu chøc n¨ng,bè trÝ h­íng nhµ hîp lý theo h­íng giã chñ ®¹o cña khu ®Êt,kho¶ng c¸ch c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh ph¶i tu©n theo quy ph¹m thiÕt kÕ,t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho viÖc th«ng tho¸ng tù nhiªn,h¹n chÕ bøc x¹ nhiÖt cña mÆt trêi truyÒn vµo nhµ. f). Khai th¸c triÖt ®Ó c¸c ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh tù nhiªn ,®Ëc ®iÓm khÝ hËu ®Þa ph­¬ng nh»m gi¶m ®Õn møc cã thÓ c¸c chi phÝ san nÒn ®Êt,tiªu huû,xö lý c¸c c«ng tr×nh ngÇm. g). Ph¶i ®¶m b¶o tèt c¸c mèi quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c nhµ m¸y l©n cËn trong khu c«ng nghiÖp. h. Ph©n chia thêi kú x©y dùng hîp lý,t¹o ®iÒu kiÖn thi c«ng nhanh,sím ®­a nhµ m¸y vµo s¶n xuÊt,nhanh chãng hoµn vèn ®Çu t­ x©y dùng. i). B¶o ®¶m c¸c yªu cÇu them mü cña c«ng tr×nh,tæng thÓ nhµ m¸y.Hoµ nhËp ®ãng gãp c¶nh quan xung quanh t¹o hµnh lang khung c¶nh kiÕn tróc c«ng tr×nh ®« thÞ. 2. Nguyªn t¾c ph©n vïng a). Tuú theo ®Æc thï s¶n xuÊt cña nhµ m¸y mµ ng­êi thiÕt kÕ sÏ vËn dông nguyªn t¾c ph©n vïng cho hîp lý trong thùc tiÓn thiÕt kÕ biÖn ph¸p ph©n chia khu vùc khu ®Êt thµnh c¸c vïng theo ®Æc ®iÓm sö dông lµ phæ biÕn nhÊt.BiÖn ph¸p nµy chia diÖn tÝch nhµ m¸y thµnh 4 vïng chÝnh:*Vïng tr­íc nhµ m¸y,n¬i bè trÝ c¸c nhµ hµnh chÝnh,qu¶n lý,phôc vô sinh ho¹t,cæng ra vµo,ga ra « t«,xe ®¹p. §èi víi c¸c nhµ m¸y cã quy m« nhá hoÆc møc ®é hîp khèi lín,vïng tr­íc nhµ m¸y hÇu nh­ ®­îc giµnh diÖn tÝch cho b·I ®ç xe « t«,xe m¸y,xe ®¹p,cæng b¶o vÖ,b¶ng tin vµ c©y xanh c¶nh quan.DiÖn tÝch vïng nµy tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt,quy m« cña nhµ m¸y cã diÖn tÝch tõ 4 ®Õn 20% diÖn tÝch nhµ m¸y.§©y lµ vïng quan träng cña nhµ m¸y nªn khi bè trÝ cÇn l­u ý mét sè ®iÓm sau: - Khu ®Êt ®­îc ­u tiªn vÒ ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh,®Þa chÊt cñng nh­ vÒ h­íng. - C¸c nhµ s¶n xuÊt chÝnh,phô,phô trî s¶n xuÊt cã nhiÒu c«ng nh©n nªn bè trÝ ë gÇn phÝa cæng hoÆc ë gÇn trôc giao th«ng chÝnh cña nhµ m¸y vµ ­u tiªn vÒ h­íng. - C¸c nhµ x­ëng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt g©y ra t¸c ®éng xÊu nh­ tiÕng ån,bôi,nhiÖt th¶i ra nhiÒu hoÆc dÔ cã sù cè nªn ®Æt ë cuèi h­íng giã vµ tu©n thñ chÆt chÏ theo quy ph¹m an toµn vÖ sinh c«ng nghiÖp. * Vïng c¸c c«ng tr×nh phô,n¬i ®Æt c¸c nhµ vµ c«ng tr×nh cung cÊp n¨ng l­îng bao gåm c¸c c«ng tr×nh cung cÊp ®iÖn,h¬i n­íc,xö lý n­íc th¶i,tuú theo møc ®é c«ng nghÖ yªu cÇu vïng nµy cã diÖn tÝch tõ 14 ®Õn 28% diÖn tÝch nhµ m¸y.Khi bè trÝ c¸c c«ng tr×nh trªn vïng nµy ng­êi thiÕt kÕ cÇn l­u ý mét sè ®iÓm sau: - H¹n chÕ tèi ®a chiÒu cña hÖ thèng cung cÊp kü thuËt b»ng c¸ch bè trÝ hîp lý gi÷a n¬i cung cÊp vµ n¬I tiªu thô n¨ng l­îng . - TËn dông c¸c khu ®Êt kh«ng cã lîi vÒ h­íng vµ giao th«ng ®Ó bè trÝ c¸c c«ng tr×nh phô. - C¸c c«ng tr×nh cã nhiÒu bôi, khãi hoÆc chÊt th¶i bÊt lîi ®Òu ph¶i cÊu ý bè trÝ cuèi h­íng giã chñ ®¹o. * Vïng kho tµng vµ phôc vô giao th«ng,trªn ®ã bè trÝ c¸c hÖ thèng kho tµng bÕn b·i c¸c cÇu bèc dì hµng ho¸,s©n ga nhµ m¸y.Tuú theo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt vµ quy m« cña nhµ m¸y vïng nµy th­êng chiÕm tõ 23 ®Õn 37% diÖn tÝch nhµ m¸y.Khi bè trÝ vïng nµy cÇn l­u ý mét sè ®iÓm nh­ sau: - Cho phÐp bè trÝ c¸c c«ng tr×nh trªn vïng ®Êt kh«ng ­u tiªn vÒ h­íng nh­ng ph¶i phï hîp víi nh÷ng n¬i tËp kÕt nguyªn liÖu vµ s¶n phÈm cña nhµ m¸y ®Ó dÓ dµng thuËn tiÖn cho viÖc nhËp xuÊt cña nhµ m¸y. Tuy nhiªn,trong nhiÒu tr­êng hîp do ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu c«ng nghÖ hÖ thèng kho tµng cã thÓ bè trÝ g¾n liÒn víi bé phËn s¶n xuÊt v× vËy ph¶i thiÕt kÕ mét phÇn hÖ thèng kho tµng n»m ngay trong khu vùc s¶n xuÊt. b). ¦u nh­îc ®iÓm cña ph©n vïng. ¦u ®iÓm: DÔ dµng qu¶n lý theo vïng,theo x­ëng,theo c«ng ®o¹n cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt.ThÝch hîp víi c¸c nhµ m¸y cã c«ng ®o¹n,c«ng x­ëng s¶n xuÊt kh¸c nhau.§¶m b¶o ®­îc c¸c yªu cÇu vÖ sinh c«ng nghiÖp dÔ dµng xö lý c¸c bé phËn ph¸t sinh,c¸c ®iÒu kiÖn bÊt lîi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.DÔ dµng bè trÝ hÖ thèng giao th«ng bªn trong nhµ m¸y,thuËn lîi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn më réng nhµ m¸y phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam. Nh­îc ®iÓm: D©y chuyÒn s¶n xuÊt ph¶i kÐo dµi,hÖ thèng kü thuËt vµ m¹ng l­íi giao th«ng t¨ng,hÖ sè x©y dùng,hÖ sè sö dông thÊp. Trªn c¬ së ph©n tÝch vµ kÕt hîp víi s¬ ®å d©y chuyÒn c«ng nghÖ,ta thiÕt kÕ mÆt b»ng ph©n x­ëng nh­ h×nh vÏ trang sau. PhÇn IV : An toµn NÒn c«ng nghiÖp ho¸ dÇu nãi chung lµ rÊt ®éc h¹i.V× vËy qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt ë ph©n x­ëng cã nhiÒu yÕu tè g©y ¶nh h­ëng tíi nh÷ng ng­êi lao ®éng trùc tiÕp vµ m«i tr­êng xung quanh,®Ó ®¶m b¶o vµ thùc hiÖn tèt quy tr×nh lao ®éng ta cÇn chó ý ®Õn c¸c yªu cÇu sau: I. Khi thiÕt kÕ tæng mÆt b»ng xÝ nghiÖp . Sù an toµn cña toµn bé xÝ nghiÖp phô thuéc rÊt nhiÒu vµo viÖc lùa chän vïng ®Êt vµ bè trÝ ®óng c«ng tr×nh ®ã. Khu ®Êt nhµ m¸y ph¶i t­¬ng ®èi b»ng ph¼ng.Cã ®é dèc tho¸t n­íc,tr¸nh lÇy léi giao th«ng thuËn tiÖn an toµn.Khu vùc nhµ thuËn lîi nhÊt cã nÒn ®Êt ®Ó tiªu tho¸t n­íc,thÊm n­íc,cã mùc n­íc ngÇm thÊp h¬n chiÒu s©u tÇng hÇm.Khi quy ho¹ch vïng ®Êt bè trÝ xÝ nghiÖp nhÊt thiÕt ph¶i nghiªn cøu tr­íc c¸c biÖn ph¸p tr¸nh c¸c chÊt ®éc h¹i th¶i ra, tr¸nh tµn löa vµ t¸c dông tõ c¸c vïng l©n cËn tíi.MÆt kh¸c trªn vïng ®Êt nhµ m¸y cñng ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p tr¸nh g©y t¸c h¹i vÒ mÆt vÖ sinh an toµn vµ phßng ch¸y næ cho c¸c xÝ nghiÖp,c¸c vïng l©n cËn.Gi÷a vïng ®Êt nhµ m¸y víi c¸c xÝ nghiÖp,c¸c vïng d©n c­ l©n cËn,tuyÕn ®­êng s¾t chÝnh vµ ®­êng s«ng ph¶i cã kho¶ng c¸ch an toµn. Sù bè trÝ hîp lý c¸c ng«i nhµ vµ c¸c c«ng tr×nh trªn vïng ®Êt nhµ m¸y ®¶m b¶o kho¶ng c¸ch an toµn gi÷a chóng rÊt quan träng.C¸c nghµnh s¶n xuÊt cã tho¸t bôi,h¬i vµ khÝ ®éc nªn bè trÝ cuèi h­íng vµ c­êng ®é giã.TÊt c¶ c¸c ng«i nhµ vµ c¸c c«ng tr×nh,kho b·i chøa nguyªn liÖu,s¶n phÈm,n¨ng l­îng ph¶i bè trÝ thµnh tõng vïng riªng biÖt phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt yªu cÇu vÖ sinh,an toµn lao ®éng vµ phßng ch¸y,trång c©y xanh vµ kho¶ng c¸ch gi÷a h¬i vµ khÝ ®éc. Khi chän vïng ®Êt nhµ m¸y,bè trÝ c¸c ng«i nhµ,c«ng tr×nh ph¶i chó ý tíi h­íng mÆt trêi vµ h­íng giã chÝnh,®¶m b¶o ®iÒu kiÖn chiÕu s¸ng tù nhiªn,th«ng giã c¸c phßng tèt,chèng bøc x¹ mÆt trêi.Khi lËp tæng mÆt b»ng ph¶i chó ý tíi ®­êng giao th«ng ®i l¹i.§¶m b¶o an toµn di chuyÓn c¸c luång xe vµ ng­êi trªn vïng ®Êt nhµ m¸y. 1. Nh÷ng yªu cÇu ®¶m b¶o an toµn khi thiÕt kÕ c¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt. §Ó c¶i thiÖn m«i tr­êng lµm viÖc,®¶m b¶o søc khoÎ vµ an toµn lao ®éng ch c«ng nh©n,ngay tõ thêi kú thiÕt kÕ vµ x©y dùng c¸c ph©n x­ëng, ng­êi kü s­ thiÕt kÕ ph¶i tÝnh to¸n vµ bè trÝ mÆt b»ng ph©n x­ëng,cÊu t¹o kiÕn tróc vÒ kÕt cÊu nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn.Khi thiÕt kÕ ph©n x­ëng s¶n xuÊt cÇn ph¶i chó ý ®Õn nh÷ng yªu cÇu sau: + KÝch th­íc,thÓ tÝch,diÖn tÝch,chiÒu cao ph©n x­ëng cÊu t¹o mÆt b»ng,bè trÝ diÖn tÝch lµm viÖc,m¸y mãc thiÕt bÞ,dông cô,nguyªn liÖu,s¶n phÈm hîp lý ®¶m b¶o an toµn. + Cao r¸o, s¹ch sÏ, s¸nh sña, th«ng giã, tho¸ng h¬i tèt, lîi dông ®­îc ¸nh s¸ng tù nhiªn. + C¸ch ©m, c¸ch rung,ng¨n c¸ch ®­îc tiÕng ån tõ bªn ngoµi hoÆc tõ phßng s¶n xuÊt nµy sang phßng s¶n xuÊt kh¸c. +C¸ch nhiÖt tèt,chèng nãng vÒ mïa hÌ vµ gi÷ nhiÖt vÒ mïa ®«ng. +C¸c kÕt cÊu x©y dùng ph¶i bÒn ch¾c vÒ mÆt chÞu lùc trong.C¸c ph©n x­ëng cã nhiÖt ®é cao vµ ph©n x­ëng ho¸ chÊt th× ph¶i bÒn v÷ng vÒ mÆt chÞu nhiÖt vµ chèng mßn. 2.CÊp tho¸t n­íc th¶i . N­íc lµ mét dung m«i hoµ tan vµ ®ãng vai trß quan träng trong s¶n xuÊt, cung cÊp n­íc cho nåi h¬i ,lµm nguéi m¸y vµ thiÕt bÞ,röa vµ chÕ biÕn thµnh phÈm… N­íc sau khi sö dông trong s¶n xuÊt chøa nhiÒu chÊt h÷u c¬ v« c¬,do ®ã tr­íc khi th¶i ra vïng d©n c­,vµo s«ng ngßi ph¶i lµm s¹ch ®Ó ®¶m b¶o vÖ sinh cho c¸c nguån n­íc vµ søc khoÎ cña nh©n d©n.BiÖn ph¸p lµm s¹ch n­íc th¶i cña nhµ m¸y cã thÓ ¸p dông ph­¬ng ph¸p lµm s¹ch: ph­¬ng ph¸p ho¸ lý,ph­¬ng ph¸p sinh häc vµ ph­¬ng ph¸p c¬ häc. II. Kü thuËt an toµn khi thiÕt kÕ sö dông m¸y mãc vµ thiÕt bÞ. M¸y mãc ngµy cµng ®­îc sö dông réng r·i trong c«ng nghiÖp .M¸y mãc ®­a vµo sö dông sÏ lµm gi¶m nhÑ søc lao ®éng ,c¶i thiÖn ®iªu kiÖn lµm viÖc vµ cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn ,n©ng cao ch©t l­îng s¶n phÈm,tuy nhiªn nÕu ch­a thµnh th¹o cã thÓ ®Én tíi tai n¹n . 1. Nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra chÊn th­¬ng khi sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ Nguyªn nh©n g©y ra chÊn th­¬ng khi sö dung m¸y mãc rÊt kh¸c nhau, rÊt phøc t¹p,phô thuéc vµo chÊt l­îng cña m¸y ,nguyªn nh©n g©y ra chÊn th­¬ng khi sö dung m¸y mãc th­êng cã 3 lo¹i chÝnh sau:do thiÕt kÕ chÕ t¹o b¶o qu¶n vµ sö dông . + Do thiÕt kÕ xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn lµm viÖc thùc cña thiªt bÞ ,®ua vµo c¸c yªu cÇu kü thuËt ,ng­êi thiÕt kÕ tÝnh to¸n vÒ ®é bÒn ,®é chÞu ¨n mßn kh¶ n¨ng chÞu nhiÖt sao cho m¸y cã thÓ lµm viÖc æn ®Þnh an toµn ,m¸y mãc kh«ng tho¶ m·n c¸c yªu cÇu tªn dÉn ®Õn tai n¹n . + Do chÕ t¹o m¸y mãc ®­îc tÝnh to¸n tû mû ,thiÕt kÕ chu ®¸o nh­ng chÕ t¹o kh«ng tèt còng kh«ng lµm viÖc b×nh th­êng. + Do b¶o qu¶n sö dông :Muèn m¸y mãc lµm viÖc æn ®Þnh cã hiÖu qu¶ vµ l©u bÒn ph¶i th­êng xuyªn kiÓm tra,diÒu chØnh c¸c c¬ cÊu an toµn cho phï hîp víi c¬ chÕ lµm viÖc cña m¸y,nÕu vi ph¹m quy tr×nh c«ng nghÖ kh«ng th­êng xuyªn b¶o d­ìng vµ duy tr× chÕ ®é lµm viÖc hîp lý cña thiÕt bÞ ch¾c ch¾n sÏ dÉn tíi tai n¹n. 2. Nh÷ng biÖn ph¸p an toµn chñ yÕu. + C¬ cÊu che ch¾n vµ c¬ cÊu b¶o vÖ nh»m c¸ch ly c«ng nh©n ra khái vïng nguy hiÓm ®Ó ®¶m b¶o an toµn trong s¶n xuÊt. + C¬ cÊu phßng ngõa nh»m phßng ngõa sù cè cña thiÕt bÞ cã liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn an toµn cña c«ng nh©n. + TÝn hiÖu an toµn. - C¬ khÝ ho¸,tù ®éng ®iÒu khiÓn tõ xa. - Thö m¸y mãc tr­íc khi sö dông. 3. An toµn khi vËn chuyÓn. ThiÕu hiÓu biÕt vÒ chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm vÒ n©ng h¹ khi vËn chuyÓn cã thÓ g©y tai n¹n,n¬i lµm viÖc kh«ng b»ng ph¼ng,thiÕu ¸nh s¸ng cñng dÔ x¶y ra nguy hiÓm. TÊt c¶ c¸c m¸y mãc,thiÕt bÞ n©ng vËn chuyÓn ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra t¹i chæ sau khi l¾p,sau khi s÷a ch÷a qua mét quy tr×nh lµm viÖc quy ®Þnh. III. An toµn ®iÖn. An toµn ®iÖn lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña c«ng t¸c an toµn, nÕu thiÕu hiÓu biÕt vÒ m¹ng ®iÖn,kh«ng tu©n theo c¸c nguyªn t¾c kü thuËt sÏ g©y tai n¹n,nhÊt lµ ®iÖn nhiÒu khi khã ph¸t hiÖn tr­íc b»ng gi¸c quan mµ chØ cÇn hiÓu biÕt nh÷ng kh¸i niÖm vÒ ®iÖn. Mét sè yªu cÇu c¬ b¶n vÒ thiÕt bÞ ®iÖn. 1. D©y dÉn ®iÖn ph¶i c¶i tiÕn b»ng vá cao su vµ cã thÓ lång vµo èng kim lo¹i ®Ó tr¸nh bÞ dËp. 2. CÇu dao ph¶i l¾p r¸p sao cho dÔ ®iÒu khiÓn. IV. An toµn trong x©y dùng. Theo c¸c sè liÖu thèng kª tõ nghµnh x©y dùng lµ mét trong c¸c s¶n phÈm chiÕm tØ lÖ cao trong tæng sè c¸c tr­êng hîp tai n¹n lao ®éng x¶y ra hµng n¨m,nh÷ng nguyªn nh©n th­êng x¶y ra cã thÓ ph©n lo¹i nh­ sau: + §i l¹i vÊp ng·,sa hè. + N­êi ng· tõ trªn cao xuèng. + Va ®Ëp, kÑp tay,ch©n khi mang v¸c c¸c nguyªn vËt liÖu cång kÒnh. + Mét phÇn nhµ hoÆc c«ng tr×nh ®ang x©y dùng sôp ®æ. + Tai n¹n do m¸y mãc x©y dùng. + ChiÕu s¸ng chæ lµm viÖc kh«ng ®ñ. +§¶m b¶o thi c«ng an toµn c«ng t¸c x©y dùng,l¾p ghÐp kh«ng x¶y ra hoÆc kh«ng cã nguy c¬ tai n¹n. + Bè trÝ c¸c m¸y mãc x©y dùng víi tÝnh to¸n ®¶m b¶o sö dông chóng an toµn. + C¸c thiÕt bÞ biÖn ph¸p phßng ngõa tai n¹n ®iÖn trªn c«ng tr­êng nãi chung vµ m¸y mãc thiÕt bÞ dïng ®iÖn nãi riªng. + Quy ®Þnh nh÷ng vïng nguy hiÓm. + H×nh thøc hµng rµo b¶o vÖ khu c«ng tr­êng. V. BiÖn ph¸p phßng chèng ch¸y næ trong nhµ m¸y. §èi víi c¸c nhµ m¸y cã chøa c¸c chÊt dÔ ch¸y nh­ hydro (H) khÝ x¨ng, cÇn ph¶i cã nhµ cøu ho¶ vµ bé phËn cøu ho¶ th­êng trùc. Nhµ cøu ho¶ lµ n¬i cÊt gi÷ nh÷ng ph­¬ng tiÖn dông cô ch÷a ch¸y næ, nhµ cøu ho¶ ph¶i ë vÞ trÝ thuËn tiÖn khi cã sù cè x¶y ra ®ét ngét cã thÓ xö lý nhanh tr¸nh thiÖt h¹i cho nhµ m¸yvµ tai n¹n cho c«ng nh©n lµm viÖc trong nhµ m¸y,trong c«ng x­ëng.BiÖn ph¸p phßng ch÷a ch¸y næ x¨ng,khÝ. Khi mét nhµ m¸y cã chøa x¨ng dÇu ch¸y næ chóng ta kh«ng nªn dïng n­íc ®Ó déi mµ dïng h¬i, khÝ bôi ®Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y cµng nhanh cµng tèt tr¸nh l©y lan ra nhµ m¸y.Trong nhµ m¸y ng­êi c«ng nh©n khi lµm viÖc kh«ng hót thuèc, kh«ng dïng tia löa ®èt bÊt cø thø g× ®Ó tr¸nh tai n¹n ®¸ng tiÕc x¶y ra. - C«ng nh©n ,c¸n bé vËn hµnh nhµ m¸y ph¶i ®­îc ®µo t¹o an toµn . - Th­êng xuyªn thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸o dôc an toµn lao ®éng ®Õn c¸c c«ng nh©n lao ®éng trong ph©n x­ëng.Thùc hiÖn nhöng quy ®Þnh chung cña nhµ m¸y, tiÕn hµnh kiÓm tra ®Þnh k× thùc hiÖn thao t¸c an toµn trong lao ®éng s¶n xuÊt. - Khi thiÕt kÕ bè trÝ mÆt b»ng ph©n x­ëng cÇn ph¶i hîp lÝ,thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p an toµn. - C¸c thiÕt bÞ ph¶i. b¶o ®¶m an toµn ch¸y næ tuyÖt ®èi,kh«ng cho c¸c hiÖn t­îng rß rØ h¬i s¶n phÈm ra ngoµi.Khi thiÕt kÕ cÇn chän nh÷ng vËt liÖu cã kh¶ n¨ng chèng ch¸y næ cao ®Ó thay thÕ c¸c vËt liÖu ë nh÷ng n¬i cã thª x¶y ra ch¸y næ - Ph¶i cã hÖ thèng tù ®éng an toµn lao ®éng vµ b¸o ®éng kÞp thêi khi cã hiÖn t­îng ch¸y næ x¶y ra . - Bè trÝ c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ ph¶i tho¸ng ,c¸c ®­êng èng dÉn tr«ng nhµ m¸y ph¶i ®¶m b¶o h¹n chÕ kh¶ c¸c ®­êng èng chång chÐo lªn nhau ,nh÷ng èng b¾t qua ®õêng giao th«ng kh«ng ®­îc næi lªn ,c¸c ®­êng èng trong khu x¶n xuÊt ph¶i bè trÝ lªn cao b¶o ®¶m cho c«ng nh©n qua l¹i vµ tr¸nh va ch¹m khu chøa nguyªn liÖu vµ s¶n phÈm ph¶i cã t­êng bao che ®Ó ®Ò phßng khi cã sù cè dÇu bÞ rß rØ ra ngoµi,ph¶i tr¸nh kh¶ n©ng ph¸t sinh nguån löa måi ch¸y. PhÇn v: KÕt luËn Sau mét thêi gian lµm viÖc t×m hiÓu vµ nghiªn cøu tµi liÖu, em ®· hoµn thµnh b¶n ®å ¸n thÕt kÕ víi sù gióp ®ì cña thÇy gi¸o TS NguyÔn H÷u TrÞnh. Ph©n x­ëng ch­ng cÊt dÇu th« cã vai trß quan träng trong nhµ m¸y chÕ biÕn dÇu, nã cho phÐp ta nhËn ®­îc c¸c ph©n ®o¹n nhiªn liÖu vµ cÆp mazut. Muèn thiÕt kÕ ®­îc d©y chuyÒn tèt ph¶i nghiªn cøu kü l­ìng c¸c lý thuyÕt liªn quan nh­ b¶n chÊt dÇu th«,c¸c ph­¬ng ph¸p ch­ng cÊt,yÕu tè ¶nh h­ëng,c¸c lo¹i s¬ ®å ch­ng cÊt, an toµn x©y dung.Víi dÇu th« cã nhiÒu phÇn nhÑ thiÕt kÕ d©y chuyÒn ch­ng cÊt víi hai th¸p ch­ng lµ tèt nhÊt. §­îc tham gia thiÕt kÕ nh÷ng d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i phôc vô cho nghµnh tæng hîp h÷u c¬ ho¸ dÇu,mét ­íc m¬ cña sinh viªn c«ng nghÖ ho¸ häc. Sau nµy ra thùc tÕ nÕu ®­îc tham gia c«ng t¸c chóng em nguyÖn ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh cïng víi sù nç lùc chung cña nghµnh ®Ó biÕn nguån tµi nguyªn phong phó thµnh nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gãp phÇn x©y dùng ®Êt n­íc.VËy em rÊt mong sù chØ b¶o cña c¸c thÇy c« ®Ó ®å ¸n cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy NguyÔn H÷u TrÞnh ®· trùc tiÕp h­íng dÉn em lµm ®Ò tµi nµy. Em còng xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn c¸c thÇy c« gi¸o dÉn xuÊt nhiÖt t×nh gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh häc tËp còng nh­ khi thùc hiÖn ®Ò tµi. Hµ Néi, th¸ng 04 n¨m 2005 Sinh viªn §Æng ThÞ Thuú Dung Tµi LiÖu THAM KH¶O Lª V¨n HiÕu. C«ng nghÖ chÕ biÕn dÇu má; Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt Hµ Néi; 2000. PGS. TS. §inh ThÞ Ngä. Ho¸ häc dÇu má; Tr­êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi; 1999. TrÇn M¹nh TrÝ. DÇu khÝ vµ dÇu khÝ ë ViÖt Nam; Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt Hµ Néi; 1996. Bé m«n Nhiªn liÖu. Gi¸o tr×nh tÝnh to¸n c«ng nghÖ c¸c qu¸ tr×nh chÕ biÕn dÇu má; Tr­êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi; 1972. NguyÔn Träng Khu«ng, §inh Träng Xoan, §ç V¨n §µi, NguyÔn Bin, Ph¹m Xu©n To¶n, §inh V¨n Huúnh, TrÇn Xoa. Sæ tay qu¸ tr×nh vµ thiÕt bÞ c«ng nghÖ ho¸ chÊt; tËp I. Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt Hµ Néi; 1992. NguyÔn Bin, §ç V¨n §µi, Lª Nguyªn D­¬ng, §inh V¨n Huúnh, NguyÔn Träng Khu«ng, Phan V¨n Th¬m, Ph¹m Xu©n To¶n, TrÇn Xoa. Sæ tay qu¸ tr×nh vµ thiÕt bÞ c«ng nghÖ ho¸ chÊt; tËp II. Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt Hµ Néi; 1999. TrÇn M¹nh TrÝ. Ho¸ häc dÇu má vµ khÝ; Tr­êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi; 1980. H­íng dÉn thiÕt kÕ qu¸ tr×nh chÕ biÕn dÇu má tr­êng §HBK-HN 1978 Tr­êng §¹i Häc B¸ch Khoa Hµ Néi-1972,Gi¸o tr×nh tÝnh to¸n c«ng nghÖ c¸c qóa tr×nh chÕ biÕn dÇu má. Lêi c¶m ¬n Lêi ®Çu tiªn cho phÐp em göi lêi c¶m ¬n ®Õn thÇy gi¸o TS.NguyÔn H÷u TrÞnh ng­êi ®· ©n cÇn h­íng gióp ®ì em vÒ mÆt kiÕn thøc khoa häc, víi sù chØ b¶o tËn t×nh cña thÇy ®· gióp em hiÓu ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò cÇn thiÕt vµ hoµn thµnh b¶n ®å ¸n ®óng thêi gian quy ®Þnh. Tuy nhiªn víi khèi l­îng c«ng viÖc lín hoµn thµnh trong thêi gian cã h¹n, nªn em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt vµ v­íng m¾c nhÊt ®Þnh.VËy kÝnh mong c¸c thÇy c« gi¸o t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó b¶n ®å ¸n cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Mét lÇn n÷a em xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c thÇy gi¸o TS. NguyÔn H÷u TrÞnh cïng toµn thÓ c¸c thÇy gi¸o c« gi¸o trong bé m«n c«ng nghÖ h÷u c¬- Ho¸ dÇu vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp trong thêi gian võa qua ®· gióp ®ì em. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Sinh Viªn §Æng ThÞ Thuú Dung Môc lôc Trang