Đề tài Tác động của hiệp định thương mại tự do ASEAN- Hàn quốc tới quan hệ thương mại Việt Nam Hàn Quốc

Bé c«ng th−¬ng ViÖn Nghiªn cøu Th−¬ng m¹i §Ò tµi nghiªn cøu Khoa häc CÊp Bé M· sè: 75.08.RD T¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN-Hµn Quèc (AKFTA) Tíi quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc 7156 06/3/2009 Hµ néi, 2008 Bé c«ng th−¬ng ViÖn Nghiªn cøu Th−¬ng m¹i §Ò tµi nghiªn cøu Khoa häc CÊp Bé M· sè: 75.08.RD T¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc (AKFTA) Tíi quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn quèc C¬ quan chñ qu¶n: C¬ quan chñ tr×: Chñ nhiÖm ®Ò tµi: C¸c thµnh viªn: Bé C«ng Th−¬ng ViÖn Nghiªn cøu Th−¬ng m¹i Ths. Ph¹m ThÞ C¶i TS. NguyÔn ThÞ NhiÔu Ths. §ç Kim Chi Ths. Hoµng ThÞ V©n Anh Ths. Lª Huy Kh«i CN. Ph¹m Hång Lam CN. Hoµng ThÞ H−¬ng Lan Hµ néi, 2008 Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t ASEAN HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ AFTA Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN AKFTA Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - Hµn Quèc ACFTA Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - Trung Quèc APEC DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng FOB Mét thuËt ng÷ dïng trong ngo¹i th−¬ng: Ng−êi mua hµng giµnh ®−îc quyÒn vËn chuyÓn CIF Mét thuËt ng÷ dïng trong ngo¹i th−¬ng: Ng−êi b¸n hµng giµnh ®−îc quyÒn vËn chuyÓn hµng ho¸ KOTRA C¬ quan Xóc tiÕn th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− Hµn Quèc VCCI Phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam NT Lé tr×nh Th«ng th−êng ST Lé tr×nh Nh¹y c¶m SL Lé tr×nh Nh¹y c¶m th−êng HSL Lé tr×nh Nh¹y c¶m cao MFN ThuÕ tèi huÖ quèc FDI §Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi UBQGVHTKTQT ñy ban quèc gia vÒ Hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ CLMV C¸c n−íc Campuchia, Lµo, Myanmar, ViÖt Nam EU Liªn minh Ch©u ©u GDP Tæng s¶n phÈm quèc néi ODA Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc WTO Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi USD §« la Mü Môc Lôc Trang Lêi më ®Çu 1 Ch−¬ng 1: Tæng Quan vÒ sù ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn quèc 5 1.1 Kh¸i qu¸t vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt - Hµn 5 1.2. C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt - Hµn 7 1.2.1. C¸c nh©n tè bªn ngoµi 7 1.2.2. C¸c nh©n tè bªn trong 8 1.2.3. VÞ trÝ cña ViÖt nam trong quan hÖ th−¬ng m¹i Asean-Hµn Quèc 10 1.3. Thùc tr¹ng quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc 14 1.3.1. VÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu 14 1.3.2. VÒ tèc ®é t¨ng tr−ëng kim ng¹ch mËu dÞch ViÖt Nam - Hµn Quèc 20 1.3.3. VÒ c¬ cÊu hµng hãa xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n−íc 21 CH¦¥NG 2: HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc Vµ t¸c ®éng cña nã ®Õn ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt - Hµn 27 2.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc 27 2.1.1. Bèi c¶nh ra ®êi cña HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc (AKFTA) 27 2.1.2 Môc tiªu cña HiÖp ®Þnh 30 2.1.3. Néi dung chÝnh cña HiÖp ®Þnh 31 2.1.4. So s¸nh møc cam kÕt cña HiÖp ®Þnh AKFTA víi c¸c HiÖp ®Þnh thÕ giíi vµ khu vùc kh¸c ViÖt Nam tham gia 38 2.2. T¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈuViÖt - Hµn 40 2.2.1. Nh÷ng cam kÕt thùc hiÖn AKFTA cña ViÖt Nam vµ cña Hµn Quèc 40 2.2.2.T¸c ®éng cña viÖc thùc hiÖn AKFTA ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i cña ViÖt Nam víi Hµn Quèc 44 2.2.3. Mét sè t¸c ®éng kh¸c 58 2.3. §¸nh gi¸ chung vÒ t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do AKFTA ®Õn viÖc ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt - Hµn 61 2.3.1. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc 61 2.3.2. Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc 62 CH¦¥NG 3: C¬ héi, Th¸ch thøc vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc trong bèi c¶nh thùc hiÖn AKFTA 65 3.1. C¬ héi vµ th¸ch thøc cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc (AKFTA) 65 3.1.1. C¬ héi cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn AKFTA 65 3.1.2. Th¸ch thøc cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn AKFTA 69 3.2. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc trong bèi c¶nh thùc hiÖn AKFTA 71 3.2.1. Nhãm c¸c gi¶i ph¸p vÜ m« nh»m ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt - Hµn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn AKFTA 71 3.2.2. Nhãm c¸c gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu trªn c¬ së thùc hiÖn AKFTA 74 3.2.3. Nhãm c¸c gi¶i ph¸p ®Þnh h−íng ho¹t ®éng nhËp khÈu trªn c¬ së thùc hiÖn AKFTA ®Ó h¹n chÕ nhËp siªu tõ Hµn Quèc 80 3.3. Mét sè kiÕn nghÞ 82 3.3.1. C¸c kiÕn nghÞ ®èi víi ChÝnh phñ vµ c¸c Bé, Ngµnh 82 3.3.2. C¸c kiÕn nghÞ ®èi víi doanh nghiÖp 83 3.3.3. C¸c kiÕn nghÞ ®èi víi c¸c tæ chøc hç trî xuÊt khÈu, hiÖp héi doanh nghiÖp, hiÖp héi ngµnh hµng 84 KÕt luËn 86 Phô lôc 89 Tµi liÖu tham kh¶o 91 1 Lêi më ®Çu Hµn Quèc hiÖn lµ mét trong nh÷ng ®èi t¸c th−¬ng m¹i quan träng cña ViÖt Nam (®øng thø 9 vÒ xuÊt khÈu vµ thø 5 vÒ nhËp khÈu). Quy m« th−¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Hµn Quèc t¨ng kh¸ nhanh víi tæng kim ng¹ch th−¬ng m¹i hai chiÒu t¨ng tõ 4,71 tû USD n¨m 2006 lªn 6,58 tû USD n¨m 2007 vµ ®¹t 4,766 tû USD trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2008. Tuy nhiªn, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc n¨m 2007 míi chØ chiÕm kho¶ng 2,76% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Hµn Quèc míi chiÕm kho¶ng 8,7% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam. §©y lµ con sè qu¸ nhá, ch−a xøng ®¸ng víi tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña hai n−íc. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ trong quan hÖ th−¬ng m¹i víi Hµn Quèc, ViÖt Nam lu«n ë trong t×nh tr¹ng nhËp siªu vµ t×nh tr¹ng nhËp siªu t¨ng liªn tôc trong nh÷ng n¨m qua. NÕu n¨m 1995, ViÖt Nam nhËp siªu tõ Hµn Quèc h¬n 1 tû USD th× con sè nµy n¨m 2001 lªn tíi 1,5 tû USD, n¨m 2006 lµ trªn 3 tû USD, n¨m 2007 lµ 4,081 tû USD vµ 6 th¸ng ®Çu n¨m 2008 lµ 2,765 tû USD. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ do c¸c nhµ ®Çu t− Hµn Quèc nhËp khÈu thiÕt bÞ m¸y mãc ®Ó h×nh thµnh c¬ së vËt chÊt phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ®Çu t− t¹i ViÖt Nam. Víi xu h−íng ®Çu t− cña Hµn Quèc vµo ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng vµ c¸c nhµ m¸y ®· ®Çu t− t¹i ViÖt Nam ®ang më réng s¶n xuÊt th× nhu cÇu nhËp khÈu sÏ kh«ng gi¶m mµ cã nhiÒu kh¶ n¨ng t¨ng m¹nh trong c¸c n¨m tíi. §Ó c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n, ViÖt Nam kh«ng chñ tr−¬ng h¹n chÕ nhËp khÈu mµ ph¶i t×m biÖn ph¸p t¨ng c−êng xuÊt khÈu sang Hµn Quèc. Ngµy 24/08/2006, t¹i Ku-a-la L¨m - p¬, Malaysia, c¸c Bé tr−ëng Th−¬ng m¹i ASEAN (trõ Th¸i Lan) vµ Hµn Quèc ®· ký HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc (AKFTA). Theo ®ã, c¸c bªn sÏ c¾t gi¶m thuÕ ®èi víi 90% c¸c mÆt hµng nhËp khÈu vµo n¨m 2010. HiÖp ®Þnh nµy ®−îc ®¸nh gi¸ lµ cã thÓ t¹o cho 2 ViÖt Nam nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu sang Hµn Quèc. Víi c¬ cÊu kinh tÕ gi÷a hai n−íc mang tÝnh bæ sung nhiÒu h¬n lµ c¹nh tranh, AKFTA sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy h¬n n÷a quan hÖ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− gi÷a ViÖt Nam vµ Hµn Quèc, gióp ViÖt Nam tõng b−íc gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò nhËp siªu tõ Hµn Quèc b»ng c¸ch t¨ng c−êng xuÊt khÈu mµ kh«ng h¹n chÕ nhËp khÈu. Cïng víi viÖc Th¸i Lan ch−a tham gia ký kÕt AKFTA, ®©y lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam t¨ng c−êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi hµng xuÊt khÈu cña Trung Quèc vµ Th¸i Lan trªn thÞ tr−êng Hµn Quèc. Bªn c¹nh nh÷ng lîi Ých thu ®−îc tõ viÖc thùc hiÖn AKFTA, xuÊt khÈu cña c¸c n−íc thµnh viªn míi cña ASEAN (trong ®ã cã ViÖt Nam) ch¾c ch¾n sÏ ph¶i ®èi mÆt víi søc Ðp c¹nh tranh tõ nh÷ng n−íc ph¸t triÓn h¬n trong khu vùc nh− Singapore, Malaysia, In®«nªxia, Philippines...trªn thÞ tr−êng Hµn Quèc. Kinh nghiÖm thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Trung Quèc (ACFTA) cho thÊy: Trong khi nhiÒu n−íc ASEAN ®· cã ®−îc nh÷ng lîi Ých do ACFTA mang l¹i th× ViÖt Nam l¹i ch−a tËn dông ®−îc nh÷ng c¬ héi nµy. Tõ nh÷ng lý do c¬ b¶n nªu trªn, viÖc tæ chøc nghiªn cøu §Ò tµi: “T¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc (AKFTA) tíi quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc” nh»m ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ®Ó tËn dông c¸c c¬ héi, v−ît qua th¸ch thøc do viÖc thùc hiÖn AKFTA, c¶i thiÖn t×nh tr¹ng th©m hôt c¸n c©n th−¬ng m¹i trong quan hÖ th−¬ng m¹i víi Hµn Quèc cña ViÖt Nam lµ rÊt cÇn thiÕt. HiÖn nay, ®· cã mét sè tµi liÖu, c«ng tr×nh nghiªn cøu ë trong n−íc vµ n−íc ngoµi ®Ò cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc d−íi c¸c gãc ®é kh¸c nhau nh−: • TrÇn B¸ C−êng, Nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a quy t¾c xuÊt xø trong HiÖp ®Þnh khu vùc th−¬ng m¹i tù do ASEAN-Hµn Quèc (AKFTA) vµ HiÖp ®Þnh khu vùc th−¬ng m¹i tù do ASEAN (AFTA), UBQG vÒ HTKTQT n¨m 2006. 3 • T« CÈn, HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do d−íi gèc ®é cña Hµn Quèc (theo tµi liÖu nghiªn cøu cña KOICA). • T« CÈn, Héi nhËp kinh tÕ ASEAN vµ hîp t¸c ASEAN - Hµn Quèc (theo nghiªn cøu cña ViÖn ChÝnh s¸ch kinh tÕ quèc tÕ Hµn Quèc). • §Æng ThÞ H¶i Hµ, Ph©n tÝch vÒ HiÖp ®Þnh Th−¬ng m¹i hµng ho¸ trong khu«n khæ AKFTA, Vô CSTM ®a biªn - Bé Th−¬ng m¹i 5/2006. • §Æng ThÞ H¶i Hµ, §¸nh gi¸ t¸c ®éng ®èi víi ViÖt Nam khi tham gia HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i hµng ho¸ ASEAN - Hµn Quèc, Vô CSTM ®a biªn - Bé Th−¬ng m¹i 7/2006. • §Æng ThÞ H¶i Hµ, ChÝnh s¸ch khu vùc mËu dÞch tù do cña Hµn Quèc vµ nç lùc ®Èy nhanh c¸c ®µm ph¸n khu vùc m©u dÞch tù do, Vô CSTM ®a biªn, Bé Th−¬ng m¹i 3/2007. • NguyÔn Hång Nhung, Chu Th¾ng Trung, Thùc tr¹ng quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam-Hµn Quèc, Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 6 n¨m 2005. • CÈm Th¬, ChÝnh s¸ch FTA cña Hµn Quèc, bµi häc tõ FTA Hµn Quèc - Chi Lª - UBQG vÒ HTKTQT 11/2006. • Côc Qu¶n lý c¹nh tranh - Bé C«ng Th−¬ng, Kinh nghiÖm thùc thi LuËt c¹nh tranh cña Hµn Quèc, Hµ Néi th¸ng 11/2007. • UBQG vÒ HTKTQT, §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh khu vùc th−¬ng m¹i tù do AKFTA, Hµ Néi 1/2007. • UBQG vÒ HTKTQT, Cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc, Hµ Néi 2007. Tuy nhiªn, ch−a cã c«ng tr×nh nµo ®i s©u nghiªn cøu vÒ t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do AKFTA tíi quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc vµ ®Ò xuÊt ®−îc c¸c gi¶i ph¸p ®Ó tËn dông c¬ héi, v−ît qua th¸ch thøc do viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong khu«n khæ AKFTA ®em l¹i nh»m ph¸t triÓn h¬n n÷a quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt - Hµn. 4 Môc tiªu chÝnh cña ®Ò tµi lµ nghiªn cøu t¸c ®éng, ¶nh h−ëng cña HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc (AKFTA) tíi quan hÖ th−¬ng m¹i hai n−íc, ph©n tÝch c¸c c¬ héi vµ c¸c th¸ch thøc ®Æt ra víi th−¬ng m¹i ViÖt Nam trong lé tr×nh thùc hiÖn c¸c cam kÕt AKFTA vµ t×m c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i song ph−¬ng vµ c¶i thiÖn t×nh tr¹ng nhËp siªu víi Hµn Quèc. §èi t−îng nghiªn cøu cña §Ò tµi lµ c¸c néi dung cña HiÖp ®Þnh khu vùc th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc (AKFTA), quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc vµ c¸c t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc do viÖc thùc hiÖn AKFTA ®em l¹i cho ViÖt Nam trong ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i hµng hãa ViÖt - Hµn. Do giíi h¹n vÒ nhiÒu mÆt, §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh khu vùc mËu dÞch tù do AKFTA ®Õn th−¬ng m¹i hµng ho¸ gi÷a hai n−íc giai ®o¹n tr−íc khi ký kÕt HiÖp ®Þnh, tõ khi ký HiÖp ®Þnh ®Õn nay vµ triÓn väng trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. C¸c lÜnh vùc kh¸c nh−: Th−¬ng m¹i dÞch vô, vÊn ®Ò vÒ ®Çu t−, së h÷u trÝ tuÖ...chØ ®−îc xem xÐt nh− yÕu tè bæ sung, hç trî cho th−¬ng m¹i hµng ho¸ gi÷a hai n−íc ph¸t triÓn. §Ó thùc hiÖn §Ò tµi, mét sè ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu ®−îc sö dông kÕt hîp lµ: Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu, tµi liÖu, kh¶o s¸t thùc chøng, ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp, ph−¬ng ph¸p chuyªn gia vµ héi th¶o chuyªn ®Ò… Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ tµi liÖu tham kh¶o, §Ò tµi ®−îc kÕt cÊu thµnh 3 ch−¬ng nh− sau: Ch−¬ng 1: Tæng quan vÒ sù ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc Ch−¬ng 2: HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc vµ t¸c ®éng cña nã ®Õn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt - Hµn Ch−¬ng 3: C¬ héi, th¸ch thøc vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc trong bèi c¶nh thùc hiÖn AKFTA 5 Ch−¬ng 1 Tæng quan vÒ sù ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn quèc 1.1. kh¸I qu¸t vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc Quan hÖ kinh tÕ ViÖt Nam - Hµn Quèc ®−îc b¾t ®Çu tõ ®Çu thËp kû 80, chñ yÕu th«ng qua trao ®æi hµng ho¸ mét c¸ch tù ph¸t. Vµo thêi ®iÓm nµy, ë Hµn Quèc ®· xuÊt hiÖn nh÷ng nhu cÇu míi, ®ßi hái ChÝnh phñ ph¶i c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ theo h−íng më cöa vµ t¨ng c−êng héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ. §©y còng lµ thêi ®iÓm c«ng cuéc “§æi míi” nÒn kinh tÕ ®−îc b¾t ®Çu ë ViÖt Nam. §Õn 22/12/1992, quan hÖ ngo¹i giao gi÷a ViÖt Nam vµ Hµn Quèc chÝnh thøc ®−îc thiÕt lËp, nhiÒu HiÖp ®Þnh cÊp ChÝnh phñ ®−îc ký kÕt t¹o c¬ së ph¸p lý quan träng cho viÖc thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c gi÷a hai n−íc nh−: HiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ - khoa häc kü thuËt (02/1993), HiÖp ®Þnh khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t− söa ®æi (9/2003), HiÖp ®Þnh Hµng kh«ng (5/1993), HiÖp ®Þnh tr¸nh ®¸nh thuÕ 2 lÇn (5/1994), HiÖp ®Þnh VËn t¶i biÓn (4/1995), HiÖp ®Þnh H¶i quan (3/1995), HiÖp ®Þnh vÒ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i vµ hîp t¸c kü thuËt (4/2005)… Riªng trong lÜnh vùc th−¬ng m¹i: N¨m 1992, kim ng¹ch th−¬ng m¹i hai chiÒu ViÖt Nam - Hµn Quèc ®¹t 493,5 triÖu USD, ®Õn n¨m 2006, con sè nµy ®¹t gÇn 4,714 tû USD, n¨m 2007 t¨ng ®Õn 6,587 tû USD (gÊp 13,2 lÇn so víi 1992). N¨m 2008, tæng kim ng¹ch th−¬ng m¹i ViÖt - Hµn dù kiÕn ®¹t kho¶ng 7 tû USD. Bªn c¹nh viÖc t¨ng kim ng¹ch th−¬ng m¹i, dßng vèn ®Çu t− tõ Hµn Quèc vµo ViÖt Nam còng t¨ng nhanh. Theo sè liÖu cña Côc §Çu t− n−íc ngoµi (Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−), trong giai ®o¹n 1998 - 2007, Hµn Quèc cã 1.655 dù ¸n ®Çu t− t¹i ViÖt Nam víi tæng vèn ®¨ng ký ®¹t h¬n 11.546,03 triÖu USD (Sè vèn ®Çu t− trung b×nh cña mçi doanh nghiÖp Hµn Quèc t¹i ViÖt Nam ®¹t trªn 3 triÖu USD), ®øng ®Çu trong sè 79 quèc gia vµ vïng l·nh thæ ®Çu t− vµo ViÖt Nam. §iÒu ®¸ng l−u ý lµ cã tíi 55,6% doanh nghiÖp Hµn Quèc ®Çu t− t¹i ViÖt Nam ®ang ho¹t ®éng cã l·i, gãp phÇn quan träng vµo viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o nguån hµng xuÊt khÈu, lµm t¨ng thu ng©n s¸ch, ®−a kü thuËt c«ng nghÖ míi vµo ViÖt Nam. 6 C¬ cÊu ®Çu t− cña c¸c doanh nghiÖp Hµn Quèc vµo ViÖt Nam còng ®ang cã sù thay ®æi rÊt lín tõ viÖc tËp trung ®Çu t− vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng nh−: DÖt may, giµy dÐp... ®· më réng sang c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ chèt nh−: N¨ng l−îng, hãa chÊt, hãa dÇu, s¶n xuÊt thÐp...vµ cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ sè dù ¸n vµ sè vèn ®Çu t− vµo lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n. C¬ quan Xóc tiÕn th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− Hµn Quèc (KOTRA) ®· nghiªn cøu vµ cho r»ng: ViÖt Nam hiÖn ®ang trë thµnh ®iÓm ®Õn hÊp dÉn cña nhiÒu nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi vµ lµ ®Þa chØ ®Çu t− hÊp dÉn thø hai ®èi víi doanh nghiÖp Hµn Quèc (chØ sau Trung Quèc) do nh÷ng lîi thÕ vÒ gi¸ nh©n c«ng thÊp, m«i tr−êng ®Çu t− ngµy cµng ®−îc c¶i thiÖn, nÒn kinh tÕ ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng cao vµ cã vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi - lµ trung t©m cña ASEAN. NhiÒu tËp ®oµn s¶n xuÊt, kinh doanh lín cña Hµn Quèc nh−: Posco, Samsung, Lotte, Kumho Asiana... ®· cã mÆt t¹i ViÖt Nam. Cã thÓ nãi, nh÷ng c¶i c¸ch kinh tÕ, tù do ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®· t¹o ra mét m«i tr−êng thuËn lîi h¬n cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc t×m kiÕm thÞ tr−êng xuÊt khÈu vµ c¸c doanh nghiÖp Hµn Quèc còng nh− doanh nghiÖp tõ c¸c n−íc kh¸c quan t©m h¬n ®Õn thÞ tr−êng ViÖt Nam. Nh− vËy, ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc võa lµ nhu cÇu, võa lµ lîi Ých, mong muèn cña c¶ hai bªn trªn c¬ së ph¸t huy tiÒm n¨ng cña mçi bªn vµ vÞ trÝ ®Þa lý hÕt søc thuËn lîi cña hai quèc gia cïng ë ch©u ¸. Trªn c¬ së c¸c chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam còng nh− cña ChÝnh phñ Hµn Quèc vÒ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng c¶ hai n−íc ®Òu giµnh sù quan t©m rÊt lín ®èi víi ho¹t ®éng liªn kÕt kinh tÕ song ph−¬ng vµ khu vùc. HiÖp ®Þnh vÒ Th−¬ng m¹i hµng ho¸ ASEAN - Hµn Quèc ký kÕt ngµy 24 th¸ng 8 n¨m 2006 t¹i Ku-a-la L¨m - p¬ - Malaysia nh»m môc ®Ých thiÕt lËp Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - Hµn Quèc (AKFTA) cã hiÖu lùc tõ 01/07/2006 lµ biÓu hiÖn quan träng cña sù liªn kÕt kinh tÕ khu vùc gi÷a c¸c thµnh viªn ASEAN (trõ Th¸i Lan) nãi chung vµ cña ViÖt Nam nãi riªng víi Hµn Quèc. Theo HiÖp ®Þnh nµy, Hµn Quèc vµ c¸c n−íc ASEAN (trõ Th¸i Lan) sÏ c¾t gi¶m thuÕ ®èi víi 90% c¸c mÆt hµng nhËp khÈu vµo n¨m 2010. Hµn Quèc vµ c¸c n−íc ASEAN ®Òu hy väng r»ng viÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh nµy sÏ më réng c¬ héi bu«n b¸n hµng hãa, thóc ®Èy hîp t¸c th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− gi÷a ASEAN vµ Hµn Quèc, cã lîi cho tÊt c¶ c¸c ®èi t¸c liªn quan, trong ®ã cã ViÖt Nam. ViÖc c¾t gi¶m 7 thuÕ quan vµ dì bá hµng rµo phi thuÕ theo HiÖp ®Þnh sÏ t¹o søc Ðp, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c n−íc tham gia HiÖp ®Þnh triÓn khai c¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng c−êng hiÖu qu¶ vµ tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Nãi tãm l¹i, trong bèi c¶nh hiÖn nay, ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i song ph−¬ng ViÖt Nam - Hµn Quèc lµ vÊn ®Ò quan träng ®Ó c¶ hai n−íc cã thÓ ph¸t huy ®−îc thÕ m¹nh cña m×nh trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong mèi quan hÖ nµy, Hµn Quèc chñ yÕu cung cÊp vèn vµ c«ng nghÖ, cßn ViÖt Nam chñ yÕu cung cÊp nguån lùc lao ®éng vµ tµi nguyªn. Còng cÇn nhÊn m¹nh r»ng: ViÖc ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ víi n−íc ngoµi kh«ng chØ lµ chñ tr−¬ng cña ChÝnh phñ mµ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp Hµn Quèc còng muèn më réng ®Çu t− ra n−íc ngoµi ®Ó t×m kiÕm nguån lao ®éng rÎ, t×m kiÕm thÞ tr−êng tiªu thô hµng hãa, tr¸nh nh÷ng rµo c¶n th−¬ng m¹i ®ang tån t¹i. Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi mµ gi¸ quèc tÕ cña vèn vµ c«ng nghÖ ®ang ë møc cao, gi¸ cña lao ®éng vµ tµi nguyªn l¹i ®ang ë møc thÊp th× ViÖt Nam ®ang trong t×nh tr¹ng nhËp siªu trong quan hÖ th−¬ng m¹i víi Hµn Quèc. 1.2. C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc 1.2.1. C¸c nh©n tè bªn ngoµi C¸c nh©n tè mang tÝnh toµn cÇu Cã hai yÕu tè quan träng t¸c ®éng lªn toµn bé nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ vµ xu h−íng tù do ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. Nh÷ng thµnh tùu to lín cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghÖ sinh häc ®ang lµm thay ®æi vµ lµm xuÊt hiÖn c¸c ph−¬ng thøc kinh doanh vµ qu¶n lý míi cña nÒn kinh tÕ tri thøc buéc c¸c quèc gia, c¸c nÒn kinh tÕ ph¶i thÝch øng. Lµn sãng tù do ho¸ kinh tÕ (bao gåm tù do ho¸ th−¬ng m¹i, ®Çu t− vµ tµi chÝnh) ®−îc diÔn ra réng kh¾p víi mäi cÊp ®é kh¸c nhau ®ang lµm cho sù l−u chuyÓn c¸c dßng hµng ho¸, dÞch vô, vèn vµ lao ®éng ngµy cµng ®−îc tù do h¬n trªn toµn thÕ giíi. NhiÒu khèi kinh tÕ - th−¬ng m¹i khu vùc víi m¹ng l−íi s¶n xuÊt vµ thÞ tr−êng réng lín sÏ lµ nh÷ng chñ thÓ quan träng tham gia vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ chóng sÏ t¸c ®éng trë l¹i ®Õn quan hÖ néi bé gi÷a c¸c thµnh viªn. 8 C¸c nh©n tè mang tÝnh khu vùc Thêi gian võa qua, Ch©u ¸ ®−îc coi lµ khu vùc ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña Trung Quèc, sù v÷ng m¹nh cña c¸c NIEs vµ sù ph¸t triÓn víi tèc ®é cao cña c¸c nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi. ViÖc Trung Quèc trë thµnh thµnh viªn cña WTO ®· t¹o nªn nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ trong quan hÖ cña n−íc nµy víi NhËt B¶n, Hµn Quèc vµ ®Æt ra cho c¸c n−íc ASEAN (trong ®ã cã ViÖt Nam) nhiÒu c¬ héi vµ th¸ch thøc lín trong viÖc thu hót nguån FDI cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Mét nh©n tè kh¸c t¹o sù n¨ng ®éng ®èi víi c¸c nÒn kinh tÕ ch©u ¸ lµ sù lín m¹nh cña c¸c NIEs thÕ hÖ thø nhÊt lµ Hång K«ng, §µi Loan, Hµn Quèc vµ Singapor. Nh÷ng c¶i c¸ch tÝch cùc cña hä sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ khu vùc ®· lµm cho t¨ng tr−ëng kinh tÕ dÇn phôc håi, c¸n c©n th−¬ng m¹i ®−îc c¶i thiÖn, dù tr÷ ngo¹i tÖ vµ c¸c dßng vèn ®Çu t− tõ bªn ngoµi gia t¨ng. Ngoµi ra, nhãm c¸c n−íc ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng nh− ViÖt Nam, C¨mpuchia, Lµo... ®ang cã nhiÒu høa hÑn trong t−¬ng lai. Mét ®iÒu hÕt søc quan träng lµ hiÖn nay hÇu hÕt c¸c n−íc ch©u ¸ ®ang cã xu h−íng t×m kiÕm c¸c HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i song ph−¬ng –FTAs (trõ B¾c TriÒu Tiªn vµ M«ng Cæ). Singapor hiÖn ®· ký HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do song ph−¬ng víi NhËt B¶n, Hoa Kú vµ ®ang ®µm ph¸n ®Ó ký kÕt víi c¸c n−íc kh¸c. Ngoµi Singapor, nhiÒu n−íc kh¸c ®· thµnh c«ng trong lÜnh vùc nµy nh−: Th¸i Lan, Malayxia, Philippin, Trung Quèc, Hµn Quèc, NhËt B¶n…Riªng ®èi víi Hµn Quèc (quèc gia ®øng thø 12 vÒ khèi l−îng th−¬ng m¹i quèc tÕ vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ phô thuéc rÊt lín vµo ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu), viÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i song ph−¬ng víi c¸c ®èi t¸c trong khu vùc vµ HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do víi ASEAN lµ rÊt cÇn thiÕt bëi AKFTA sÏ lµ c¬ héi tèt cho c¸c n−íc ASEAN vµ cho c¶ Hµn Quèc trong ph¸t triÓn th−¬ng m¹i. 1.2.2. C¸c nh©n tè bªn trong Ngoµi viÖc chÞu t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè bªn ngoµi, sù ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc cßn phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn néi t¹i cña nÒn kinh tÕ cña mçi n−íc. 9 §èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam Thùc hiÖn ®−êng lèi ®èi ngo¹i cña §¶ng, ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn quan hÖ toµn diÖn vµ më cöa bu«n b¸n víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi. HiÖn t¹i, ViÖt Nam ®· cã quan hÖ kinh tÕ th−¬ng m¹i víi gÇn 200 n−íc vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi. Víi lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý cïng n»m ë ch©u ¸ vµ c¬ cÊu hµng hãa cã thÓ bæ sung cho nhau, cïng víi chÝnh s¸ch më cöa kinh tÕ cña ChÝnh phñ Hµn Quèc, viÖc ViÖt Nam tham gia HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc lµ nh÷ng b»ng chøng cô thÓ cña viÖc thùc hiÖn chñ tr−¬ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i víi c¸c n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. MÆt kh¸c, ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn c«ng cuéc “§æi míi” kinh tÕ, nhu cÇu vÒ kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ yÕu lµ rÊt lín. Trong khi ®ã, Hµn Quèc l¹i lµ n−íc cã c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nªn viÖc t¨ng c−êng quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ, th−¬ng m¹i víi quèc gia nµy sÏ t¹o c¬ héi ®Ó ViÖt Nam cã thÓ tranh thñ ®−îc sù trî gióp kü thuËt cña hä th«ng qua c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c trong c¸c lÜnh vùc nh−: C«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, ®µo t¹o, nghiªn cøu ph¸t triÓn… §Æc biÖt, viÖc ViÖt Nam ký kÕt vµ thùc hiÖn HiÖp ®Þnh sÏ ®−a quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ Hµn Quèc lªn mét tÇm cao míi, t¹o lËp nÒn t¶ng v÷ng ch¾c h¬n cho quan hÖ th−¬ng m¹i song ph−¬ng, më ra nhiÒu c¬ héi hîp t¸c míi gi÷a hai n−íc trong t−¬ng lai. §èi víi nÒn kinh tÕ Hµn Quèc Sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ n¨m 1997 - 98, vÊn ®Ò träng t©m ®−îc chÝnh phñ vµ giíi kinh doanh Hµn Quèc quan t©m lµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña toµn quèc gia, tõng ngµnh, còng nh− cña tõng s¶n phÈm trªn thÞ tr−êng quèc tÕ. Víi môc ®Ých ®ã, Ch−¬ng tr×nh c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ sau khñng ho¶ng cña Hµn Quèc gåm 4 néi dung chÝnh lµ: C¶i c¸ch tµi chÝnh, c¶i c¸ch khu vùc doanh nghiÖp nhµ n−íc vµ t− nh©n, c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ thÞ tr−êng lao ®éng. Trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû 21, ChÝnh phñ n−íc nµy chñ tr−¬ng ®Çu t− 1.000 10 tû won ®Ó t¨ng c−êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho 8 ngµnh c«ng nghiÖp then chèt cña quèc gia lµ: Ngµnh c«ng nghiÖp xe h¬i, b¸n dÉn, chÕ t¹o m¸y, ®iÖn tö, dÖt, ho¸ chÊt, ®ãng tµu vµ ngµnh thÐp víi hy väng sÏ cã ®−îc c¸c s¶n phÈm míi cã søc c¹nh tranh cao trªn thÞ tr−êng quèc tÕ (trong ®ã 4 ngµnh: C«ng nghiÖp xe h¬i, ®iÖn tö, b¸n dÉn vµ chÕ t¹o m¸y ®ang lµ nh÷ng ngµnh xuÊt khÈu hµng ®Çu cña Hµn Quèc) vµ x¸c ®Þnh 12 ngµnh c«ng nghiÖp míi gi÷ vai trß lµ ®éng lùc t¨ng tr−ëng cho nÒn kinh tÕ n−íc nµy trong t−¬ng lai lµ: Ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn th«ng, c«ng nghiÖp vò trô, n−íc gi¶i kh¸t, m¸y tÝnh, s¶n xuÊt hµng t¹p ho¸, dÇu khÝ, d−îc phÈm, c«ng nghiÖp phÇn mÒm, b¶o hiÓm, mü phÈm... Trong giai ®o¹n tíi, ®Ó gia t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh cho nÒn kinh tÕ, ChÝnh phñ Hµn Quèc chñ tr−¬ng sÏ t¹o thªm nhiÒu lo¹i h×nh dÞch vô míi, lo¹i bá trªn 800 lo¹i ngµnh nghÒ ho¹t ®éng kÐm hoÆc kh«ng hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. §Æc biÖt, ChÝnh phñ Hµn Quèc ®· c«ng bè kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ®Êt n−íc ®Õn n¨m 2020 víi c¸c môc tiªu chiÕn l−îc lµ: X©y dùng ®Êt n−íc theo h−íng c¶i c¸ch nhiÒu trung t©m (tr¸nh tËp trung vµo mét khu vùc), liªn kÕt c¸c vïng kinh tÕ trong n−íc víi nhau vµ c¸c vïng trong n−íc víi thÕ giíi, ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ ph¸t triÓn phï hîp víi xu thÕ khu vùc ho¸ vµ quèc tÕ ho¸. 1.2.3. VÞ trÝ cña ViÖt Nam trong quan hÖ th−¬ng m¹i ASEAN - Hµn Quèc Tõ nhiÒu n¨m nay, ViÖt Nam ®−îc ®¸nh gi¸ lµ quèc gia cã vÞ trÝ quan träng trong ASEAN vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ th−¬ng m¹i. Riªng trong quan hÖ th−¬ng m¹i víi Hµn Quèc, tõ n¨m 2003 ®Õn nay, ViÖt Nam lu«n ®¹t kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu t−¬ng ®èi cao (chØ sau In®«nªxia, Malaysia, Singapore vµ Philipin). Cho ®Õn n¨m 2007, ViÖt Nam ®øng ë vÞ trÝ thø 5 trong ASEAN vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Hµn Quèc vµ ë vÞ trÝ thø 3 vÒ kim ng¹ch nhËp khÈu tõ thÞ tr−êng nµy. VÒ xuÊt khÈu Theo sè liÖu thèng kª cña UN Comtrade, n¨m 2003, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc ®¹t møc 510 triÖu USD. Trong cïng thêi ®iÓm ®ã, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña In®«nªxia sang Hµn Quèc ®¹t 5,21 tû USD (gÊp 10,2 lÇn so víi ViÖt Nam), kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Malaysia sang Hµn Quèc ®¹t 4,24 tû USD (gÊp 8,3 lÇn), tiÕp ®Õn lµ Singapor ®¹t 4,08 tû (gÊp 8 lÇn) vµ Philipin ®¹t 1,96 11 tû USD (gÊp 3,8 lÇn). Nãi chung, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc ®ang cßn ë møc qu¸ nhá bÐ so víi sè liÖu cïng chØ tiªu cña mét sè n−íc ASEAN vµ ch−a t−¬ng xøng víi tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Trong suèt nh÷ng n¨m 2004 - 2007, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc liªn tôc t¨ng nhanh (n¨m 2004 ®¹t 673,3 triÖu USD, n¨m 2005 ®¹t 694,034 triÖu USD, n¨m 2006 ®¹t 924,856 triÖu USD). Riªng n¨m 2007, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc ®· ®¹t trªn 1,391 tû USD. §©y ®−îc coi lµ thµnh c«ng ®¸ng kÓ cña ViÖt Nam trong viÖc ph¸t triÓn xuÊt khÈu hµng hãa sang Hµn Quèc. B¶ng 1.1: Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c n−íc ASEAN* sang Hµn Quèc §¬n vÞ:1.000 USD TT N−íc 2003 2004 2005 2006 2007 1 In®«nªxia 5.212.309 6.368.131 8.184.433 8.848.554 9.133.842 2 Malaysia 4.249.131 5.678.676 6.011.638 7.242.456 8.442.220 3 Singapor 4.089.745 4.460.492 5.317.580 5.886.659 6.859.610 4 Philippine 1.963.978 2.119.960 2.316.026 2.186.564 2.438.244 5 ViÖt Nam 510.700 673.300 694.034 924.856 1.391.587 6 Brun©y 501.182 693.266 786.884 1.205.629 934.959 7 Myamar 29.297 30.093 56.257 96.433 80.688 8 Lµo 150 1.438 2.110 17.760 70.335 9 Campuchia 4.199 6.948 5.961 5.461 8.872 Tæng ASEAN 16.560.691 20.032.304 23.374.923 26.414.372 29.360.357 * Kh«ng tÝnh Th¸i Lan Nguån: UN Comtrade Tuy nhiªn, so víi c¸c n−íc kh¸c trong khèi ASEAN th× kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc hiÖn vÉn ë møc thÊp. Cô thÓ, n¨m 2007, khi kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc ®¹t trªn 1,391 tû USD th× kim ng¹ch xuÊt khÈu cña In®«nªxia sang thÞ tr−êng nµy ®¹t 9,1 tû USD (gÊp 7,2 lÇn so 12 víi ViÖt Nam), Malaysia ®¹t 8,4 tû USD (gÊp 6,0 lÇn), Singapor ®¹t 6,8 tû USD (gÊp 4,8 lÇn) vµ Philipin ®¹t 2,4 tû (gÊp 1,7 lÇn). Nh− vËy, ngay sau khi HiÖp ®Þnh AKFTA cã hiÖu lùc (1/7/2006), kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ASEAN sang Hµn Quèc t¨ng nhanh ®¹t 26, 414 tû USD n¨m 2006 vµ ®¹t 29,36 tû USD n¨m 2007. Riªng ®èi víi ViÖt Nam, xuÊt khÈu sang Hµn Quèc n¨m 2007 ®· ®¹t møc trªn 1,391 tû USD (t¨ng 50,46% so víi n¨m 2006). Víi kÕt qu¶ trªn, ViÖt Nam ®· v−¬n lªn vÞ trÝ thø 5 trong sè 9 n−íc ASEAN xuÊt khÈu sang Hµn Quèc. BiÓu ®å 1.1: Tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c n−íc asean* sang Hµn Quèc n¨m 2007 Brunei 3,18% Lào 0,24% Myanmar 0,27% Việt Nam 4,74% Philippin 8,30% Singapor 26,36% Malaysia 28,75% Indonesia 31,11% Campuchia 0,05% * Kh«ng tÝnh Th¸i Lan Nguån: UN Comtrade MÆc dï vËy, so víi In®«nªxia, Malaysia, Singapor vµ Philippin th× kim ng¹ch xuÊt khÈu ViÖt Nam - Hµn Quèc vÉn chiÕm tû träng nhá trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña toµn ASEAN sang thÞ tr−êng nµy. Cô thÓ, n¨m 2007, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc ®· ®¹t møc trªn 1,391 tû USD nh−ng còng chØ chiÕm 4,74% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ASEAN sang Hµn Quèc. Trong khi ®ã, con sè nµy cïng thêi ®iÓm cña In®«nªxia chiÕm 31,11%, cña Malaysia 13 chiÕm 28,75%, cña Singapor chiÕm 23,36% vµ cña Philippin chiÕm 8,3%, cña 4 n−íc Brun©y, Myamar, Lµo, Campuchia míi chØ chiÕm 3,74%. VÒ nhËp khÈu Còng theo sè liÖu thèng kª cña UN Comtrade, n¨m 2003, c¸c n−íc ASEAN ®· nhËp khÈu 14,35 tû USD hµng ho¸ tõ Hµn Quèc. Trong sè ®ã, kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc ®¹t 2,56 tû USD (®øng thø 5 trong sè 9 n−íc ASEAN sau Singapor, In®«nªxia, Malaysia, Philippin. Trong nh÷ng n¨m 2004 - 2006, kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc t¨ng m¹nh . B¶ng 1.2: Kim ng¹ch NK cña c¸c n−íc ASEAN* tõ Hµn Quèc 2003 - 2007 §¬n vÞ tÝnh: 1.000 USD TT N−íc 2003 2004 2005 2006 2007 1 Singapore 4.635.988 5.653.508 7.406.632 9.489. 299 11.949.480 2 In®«nªxia 3.337.626 3.677.739 5.045.580 4.872.321 5.770.618 3 ViÖt Nam 2.561.234 3.255.573 3.431.653 3.927.476 5.760.054 4 Malaysia 3.851.761 4.480.344 4.608.170 5.227.173 5.704.247 5 Philippin 2.975.010 3.379.196 3.219.714 3.930.517 4.420.333 6 Campuchia 105.563 126.321 114.280 205.092 281.425 7 Myamar 184.011 161.960 120.013 121.310 291.981 8 Lµo 7.889 8.982 13.929 23.327 55.652 9 Brun©y 30.460 31.591 61.398 22.434 26.612 Tæng 14.351.916 20.775.214 24.021.369 18.329.650 34.260.402 * Kh«ng tÝnh Th¸i Lan Nguån: UN Comtrade Riªng n¨m 2007, sau 1,5 n¨m kÓ tõ khi HiÖp ®Þnh vÒ Th−¬ng m¹i hµng ho¸ ASEAN - Hµn Quèc cã hiÖu lùc, kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc t¨ng m¹nh (®¹t 5,76 tû USD, t¨ng 46,9% so víi con sè cïng chØ tiªu n¨m 2006) vµ Hµn Quèc ®ang trë thµnh thÞ tr−êng nhËp khÈu quan träng cña ViÖt Nam. So víi c¸c n−íc ASEAN kh¸c, ngay tõ n¨m 2003, kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc ®· chiÕm 17,83% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña toµn 14 ASEAN tõ thÞ tr−êng nµy. N¨m 2004, con sè nµy ®¹t trªn 3,25 tû USD (chiÕm tû träng 15,7%), n¨m 2005 ®¹t 3,4 tû USD (chiÕm 14,2%), n¨m 2006 ®¹t 3,92 tû USD (chiÕm 21,42%) vµ n¨m 2007 ®¹t 5,76 tû USD (chiÕm 16,81%). BiÓu ®å 1.2: Tû träng kim ng¹ch NK cña c¸c n−íc asean* tõ Hµn Quèc 2007 Campuchia 0,82% Myanmar 0,85% Malaysia 16,65% Singapore 34,88% Indonesia 16,84% Việt Nam 16,81% Lào 0,16% Philippines 12,9% Brunây 0,09% * Kh«ng tÝnh Th¸i Lan Nguån: UN Comtrade 1.3. Thùc tr¹ng quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn Quèc 1.3.1 - VÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu Theo sè liÖu cña Bé C«ng Th−¬ng, n¨m 2003, tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam ®¹t 45,405 tû USD, trong ®ã kim ng¹ch th−¬ng m¹i hai chiÒu ViÖt - Hµn ®¹t trªn 3,116 tû USD (chiÕm 6,86%). C¸c con sè t−¬ng øng n¨m 2004 lµ 58,5 tû USD vµ 3,943 tû USD (chiÕm 6,73%); n¨m 2005 lµ 69,104 tû USD vµ 4,26 tû USD (chiÕm 6,16%); n¨m 2006 lµ 84 tû USD vµ 4,7 tû USD (chiÕm 5,61%) vµ n¨m 2007 lµ 106,6 tû USD vµ 6,58 tû USD (chiÕm 6,17%). 15 B¶ng 1.3: Kim ng¹ch XNK ViÖt - Hµn trong tæng KN XNK ViÖt Nam 2003- 2007 N¨m Tæng KNXNK ViÖt Nam (1.000 USD) Kim ng¹ch XNK ViÖt - Hµn (1.000 USD) Tû träng (%) 2003 45.405.120 3.116.685 6,86 2004 58.578.243 3.943.581 6,73 2005 69.104.540 4.260.267 6,16 2006 84.015.356 4.713.518 5,61 2007 106.650.285 6.586.725 6,17 Nguån: Bé C«ng Th−¬ng So víi n¨m 1992, kim ng¹ch th−¬ng m¹i hai chiÒu ViÖt - Hµn n¨m 2007 ®· t¨ng 13,2 lÇn. §©y lµ møc t¨ng nhanh so víi c¸c thÞ tr−êng kh¸c ë ch©u ¸ vµ trªn thÕ giíi. VÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu Theo sè liÖu cña Bé C«ng Th−¬ng, n¨m 2006, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc ®¹t 842,892 triÖu USD. N¨m 2007, con sè nµy ®¹t 1,252 tû USD, t¨ng 48,6% so víi n¨m 2006, chiÕm 2,76% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. HiÖn Hµn Quèc ®ang ®øng thø vÞ trÝ thø 9 trong sè c¸c thÞ tr−êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam. B¶ng 1.4 : Kim ng¹ch xuÊt khÈu ViÖt Nam - Hµn Quèc 2003 - 2007 §¬n vÞ:1.000 USD N¨m 2003 2004 2005 2006 2007 1 KNXK ViÖt - Hµn 492.127 603.496 630.853 842.892 1.252.745 2 Tæng KNXK VN 20.149.000 26.503.000 32.223.000 39.605.000 48.600.000 3 XK ViÖt - Hµn/ KNXK ViÖt Nam (%) 2,44 2,28 1,96 2,13 2,76 Nguån: Bé C«ng Th−¬ng vµ tÝnh to¸n cña nhãm t¸c gi¶ 16 Nh− vËy, tû träng Hµn Quèc trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn míi ®¹t møc 2,76%, kÐm xa so víi møc 22,25% cña thÞ tr−êng Hoa Kú, møc 13,38% cña thÞ tr−êng NhËt, møc 7,84% cña thÞ tr−êng óc, møc 7,4% cña thÞ tr−êng Trung Quèc, møc 4,86% cña thÞ tr−êng Singapor… BiÓu ®å 1.3: ThÞ tr−êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam n¨m 2007 Hà lan 2,61% Hàn Quốc 2,76% Malaysia 3,00% Anh 3,16% Đức 4,09% singapor 4,86% Trung Quốc 7,4% Đài loan 2,51% TT khác 26,14% Úc 7,84% Nhật 13,38% Mỹ 22,25% Nguån: Bé C«ng Th−¬ng C¬ së ®Ó Hµn Quèc trë thµnh mét trong nh÷ng thÞ tr−êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam lµ: (1) Hµn Quèc lµ thÞ tr−êng cã søc mua t−¬ng ®èi lín, GDP tÝnh theo ®Çu ng−êi cña Hµn Quèc n¨m 2007 ®¹t tíi 19.624 USD/ng−êi; (2) Yªu cÇu vÒ chÊt l−îng hµng ho¸ nhËp khÈu cña Hµn Quèc kh«ng cao nh− thÞ tr−êng Hoa Kú, NhËt B¶n, EU…vµ v× thÕ, hµng ho¸ ViÖt Nam cã thÓ th©m nhËp mét c¸ch t−¬ng ®èi dÔ dµng; (3) Hµn Quèc cã vÞ trÝ ®Þa lý gÇn víi ViÖt Nam, tËp qu¸n vµ thÞ hiÕu tiªu dïng cã nhiÒu nÐt t−¬ng ®ång nªn nhiÒu s¶n phÈm, hµng hãa cña ViÖt Nam ®−îc thÞ tr−êng Hµn Quèc chÊp nhËn. Víi nh÷ng thuËn lîi nªu trªn, nhiÒu n¨m qua, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc ®· ®¹t møc t¨ng tr−ëng cao. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc lµ thñy h¶i s¶n, dÇu th«, than ®¸, m¸y mãc thiÕt bÞ 17 ®iÖn vµ phô tïng, giÇy dÐp, ®å gç, thñy s¶n chÕ biÕn, cao su, ®å gia dông, quÇn ¸o may s½n, s¾n l¸t, cµ phª, cao su… VÒ kim ng¹ch nhËp khÈu Tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2006, Hµn Quèc lµ thÞ tr−êng nhËp khÈu lín thø 4 cña ViÖt Nam sau Singapore, NhËt B¶n vµ §µi Loan. §Õn n¨m 2007, kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc ®¹t trªn 5,3 tû USD (t¨ng 37,7% so víi møc 3,8 tû USD n¨m 2006) vµ Hµn Quèc lµ b¹n hµng nhËp khÈu lín thø 5 cña ViÖt Nam sau Trung Quèc, Singapore, §µi Loan vµ NhËt B¶n. B¶ng 1.5: Kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc 2003 - 2007 §¬n vÞ:1.000 USD N¨m 2003 2004 2005 2006 2007 1 KNNK Hµn- ViÖt 2.624.435 3.340.086 3.600.533 3.870.626 5.333.980 2 Tæng KNNK VN 25.256.000 32.075.000 36.881.000 44.410.000 60.800.000 3 KNNK Hµn- ViÖt/ KN NK ViÖt Nam (%) 10,39 10,41 9,76 8,72 8,70 Nguån: Bé C«ng Th−¬ng vµ tÝnh to¸n cña nhãm t¸c gi¶ Nguyªn nh©n khiÕn kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc lu«n ë møc cao lµ do ViÖt Nam lµ n−íc ®ang ph¸t triÓn, nhu cÇu m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ phôc vô sù nghiÖp CNH, H§H rÊt lín. Trong khi ®ã, Hµn Quèc l¹i lµ n−íc c«ng nghiÖp míi, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu nµy mét c¸ch nhanh chãng. V× vËy, hµng ho¸ ViÖt Nam nhËp khÈu tõ Hµn Quèc chñ yÕu lµ c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ vµ nguyªn phô liÖu cho c¸c ngµnh dÖt may, da giµy, hãa chÊt…H¬n thÕ, hÇu hÕt c¸c mÆt hµng nªu trªn ®Òu cã gi¸ nhËp khÈu cao nªn ®· ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc. §Æc biÖt, tõ khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn cña Tæ chøc th−¬ng m¹i ThÕ giíi vµ HiÖp ®Þnh AKFTA cã hiÖu lùc, hµng hãa cña Hµn Quèc nhËp khÈu vµo ViÖt Nam ®−îc thuËn lîi h¬n so víi tr−íc ®©y nªn kim ng¹ch nhËp khÈu ViÖt - Hµn cµng gia t¨ng nhanh. Riªng n¨m 2007, kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc ®¹t tíi trªn 5,33 tû USD, ®−a Hµn Quèc trë thµnh n−íc nhËp khÈu lín thø 5 cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, tû träng Hµn Quèc trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam hiÖn míi 18 ®¹t møc 8,7%, kÐm xa so víi møc 20,39% cña thÞ tr−êng Trung Quèc, møc 12,41% cña thÞ tr−êng Singapore, møc 11,28% cña thÞ tr−êng §µi Loan vµ møc 10,08% cña thÞ tr−êng NhËt B¶n. BiÓu ®å 1.4: ThÞ tr−êng nhËp khÈu chÝnh cña ViÖt Nam n¨m 2007 TT khác 16,94% Trung Quốc 20,39% Indonexia 2,20% Ấn Độ 2,21% Hàn Quốc 8,7% Thái Lan 6,1% Malaixia 3,74% Hồng công 3,17% Mỹ 2,77% Nhật bản 10,08% Đài loan 11,28% Singapor 12,41% Nguån: Bé C«ng Th−¬ng C¸c mÆt hµng ViÖt Nam nhËp khÈu tõ Hµn Quèc chñ yÕu lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ (nh÷ng mÆt hµng do c¸c dù ¸n FDI nhËp vÒ ®Ó h×nh thµnh c¬ së vËt chÊt kü thuËt) hoÆc nh÷ng mÆt hµng trong n−íc ch−a ®¸p øng ®ñ nh−: X¨ng dÇu, s¾t thÐp, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ ®iÖn vµ phô kiÖn, nhùa vµ s¶n phÈm tõ nhùa, t¬ sîi nh©n t¹o, v¶i c¸c lo¹i, s¾t thÐp, nh«m, giÇy dÐp, dÖt may vµ nguyªn phô liÖu, giÊy, t©n d−îc... VÊn ®Ò nhËp siªu Theo thèng kª cña Bé C«ng Th−¬ng, n¨m 2004, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc ®¹t 603 triÖu USD (t¨ng 31,8% so víi n¨m 2003), trong khi ®ã nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc ®¹t 3.340 triÖu USD (t¨ng 26,8% so víi 2003) ®−a tæng kim ng¹ch mËu dÞch hai chiÒu ViÖt - Hµn lªn tíi h¬n 3,9 tû USD. vµ nhËp siªu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc n¨m 2004 lªn tíi h¬n 2,7 tû USD. 19 B¶ng 1.6: NhËp siªu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc giai ®o¹n 2003 - 2007 §¬n vÞ: 1.000 USD Trong ®ã N¨m K.ng¹ch XNK ViÖt - Hµn XuÊt khÈu NhËp khÈu NhËp siªu NhËp siªu/ xuÊt khÈu (%) 2003 3.116.685 492.250 2.624.435 2.132.185 433,15 2004 3.943.581 603.495 3.340.086 2.736.591 453,45 2005 4.260.267 659.734 3.600.533 2.940.799 445,65 2006 4.713.518 842.892 3.870.626 3.027.734 359,21 2007 6.586.725 1.252.745 5.333.980 4.081.235 325,78 6 th¸ng ®Çu 2008 4.765.446 1.000.112 3.765.334 2.765.222 276,49 Nguån: Bé C«ng Th−¬ng vµ tÝnh to¸n cña nhãm t¸c gi¶ Th−¬ng m¹i gi÷a hai n−íc n¨m 2005 vÉn tiÕp tôc t¨ng tr−ëng vµ ViÖt Nam vÉn lµ n−íc nhËp siªu lín. N¨m 2006, kim ng¹ch th−¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Hµn Quèc ®¹t 4,7 tû USD (t¨ng 12% so víi n¨m 2005), trong ®ã ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Hµn Quèc ®¹t 842,89 triÖu USD vµ nhËp khÈu tõ Hµn Quèc ®¹t 3,87 tû USD (nhËp siªu tíi h¬n 3 tû USD). N¨m 2007, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt - Hµn ®¹t 6,586 tû USD, trong ®ã xuÊt khÈu ®¹t 1,252 tû USD vµ nhËp khÈu ®¹t 5,333 tû USD, ®−a gi¸ trÞ nhËp siªu t¨ng tíi 4,081 tû USD. Theo tÝnh to¸n cña nhãm t¸c gi¶, gi¸ trÞ nhËp siªu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc n¨m 2003 so víi kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng hãa cïng thêi kú lµ 433,3%. Con sè nµy n¨m 2004 lµ 453,7%, n¨m 2005 lµ 446,1%. Tõ n¨m 2006 ®Õn nay, ®Ó c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n, h¹n chÕ nhËp siªu tõ Hµn Quèc, ChÝnh phñ ViÖt Nam kh«ng chñ tr−¬ng h¹n chÕ nhËp khÈu mµ ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p nh−: §Èy m¹nh xuÊt khÈu sang Hµn Quèc, ban hµnh tû lÖ xuÊt khÈu trë l¹i n−íc xuÊt xø ®èi víi c¸c hµng hãa lµ b¸n thµnh phÈm, nguyªn phô liÖu mµ c¸c doanh nghiÖp FDI Hµn Quèc 20 ®−a vµo ®Ó s¶n xuÊt/gia c«ng hµng hãa t¹i ViÖt Nam, h¹n chÕ nhËp khÈu hµng tiªu dïng tõ thÞ tr−êng nµy…KÕt qu¶ lµ, tû lÖ gi÷a gi¸ trÞ nhËp siªu so víi kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m xuèng møc 359,5 % n¨m 2006, 325,9% n¨m 2007 vµ 276,49% trong 6 th¸ng ®Çu 2008. 1.3.2. VÒ tèc ®é t¨ng tr−ëng kim ng¹ch mËu dÞch ViÖt Nam - Hµn Quèc Nh− ta ®· biÕt, trong nh÷ng n¨m 2003 - 2007 tèc ®é tr−ëng kim ng¹ch th−¬ng m¹i cña ViÖt Nam t−¬ng ®èi ®Òu (trung b×nh 24,0%/n¨m). Tuy nhiªn, tèc ®é t¨ng tr−ëng th−¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam - Hµn Quèc giai ®o¹n 2003 - 2007 chØ ®¹t møc 19,65%/n¨m (Tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t møc 22,78%/n¨m vµ tèc ®é t¨ng kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t møc 19,04%/n¨m). B¶ng 1.7: Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt - Hµn giai ®o¹n 2003 - 2007 (§¬n vÞ: 1.000 USD, %) Trong ®ã Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt - Hµn XuÊt khÈu NhËp khÈu N¨m Kim ng¹ch Tèc ®é t¨ng/gi¶m Kim ng¹ch Tèc ®é t¨ng/gi¶m Kim ng¹ch Tèc ®é t¨ng/gi¶m 2003 3.116.685 13,3 492.250 5,63 2.624.435 14,83 2004 3.943.581 26,53 603.495 22,59 3.340.086 27,26 2005 4.260.267 8,03 659.734 9,31 3.600.533 7,79 2006 4.713.518 10,63 842.892 27,76 3.870.626 7,50 2007 6.586.725 39,74 1.252.745 48,62 5.333.980 37,80 03- 07 19,65 22,78 19,04 Nguån: Trung t©m tin häc vµ thèng kª H¶i quan vµ Bé C«ng Th−¬ng N¨m 2003, tèc ®é t¨ng tr−ëng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt - Hµn ®¹t 13,3%, trong ®ã tèc ®é t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu chØ ®¹t 5,63%, nhËp khÈu ®¹t 21 14,83%. C¸c con sè trªn n¨m 2004 thø tù lµ 26,53%; 22,59% vµ 27,26%, n¨m 2005 thø tù lµ 8,03%; 9,31% vµ 7,79%. §Õn n¨m 2007, tèc ®é t¨ng tr−ëng kim ng¹ch cña ViÖt Nam - Hµn Quèc ®· t¨ng m¹nh lªn 39,74%, trong ®ã tèc ®é t¨ng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 48,62%, nhËp khÈu lµ 37,80. 1.3.3. VÒ c¬ cÊu hµng hãa xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n−íc VÒ c¬ cÊu hµng hãa xuÊt khÈu ViÖt - Hµn Trong giai ®o¹n tõ 2003 - 2007, c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng nµy lµ: Hµng thñy h¶i s¶n, hµng dÖt may, giµy dÐp c¸c lo¹i, m¸y vi tÝnh, d©y vµ c¸p ®iÖn, s¶n phÈm gç, cao su vµ s¶n phÈm tõ cao su, cµ phª, than ®¸, s¶n phÈm tõ chÊt dÎo vµ mét sè mÆt hµng kh¸c. B¶ng 1.8: C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu ViÖt - Hµn 2003 - 2007 §¬n vÞ: 1000 USD TT MÆt hµng 2003 2004 2005 2006 2007 6 th¸ng/2008 1 Hµng thñy h¶i s¶n 127.953 142.147 162.109 210.787 274.968 142.439 2 Hµng dÖt may 67.472 63.237 49.678 82.900 85.250 54.056 3 S¶n phÈm gç 24.360 32.004 49.477 65.718 84.443 48.739 4 Cao su 21.336 27.203 32.067 50.768 66.700 29.503 5 Giµy dÐp c¸c lo¹i 20.476 20.983 28.674 37.150 50.514 29.055 6 Cµ phª 23.176 16.211 18.184 38.518 45.674 47.456 7 D©y vµ c¸p ®iÖn 3.364 3.363 2.125 8.628 43.028 30.005 8 M¸y vi tÝnh 337 4.421 37.626 40.583 44.202 30.273 9 Than ®¸ 17.530 18.950 21.664 33.709 39.800 33.080 10 SP tõ chÊt dÎo 8.248 11.340 12.356 12.772 12.688 9.441 11 C¸c mÆt hµngkh¸c 77.994 263.636 245.774 261.355 506.647 546.065 Tæng 492.250 603.495 659.734 842.892 1.252.745 1.000.112 Nguån: Trung t©m tin häc vµ thèng kª H¶i quan Trong nh÷ng mÆt hµng nªu trªn, c¸c mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¸ng kÓ lµ: Hµng dÖt may, thñy h¶i s¶n, giµy dÐp, gç vµ s¶n phÈm gç…§©y lµ 22 nh÷ng mÆt hµng ViÖt Nam cã thÕ m¹nh s¶n xuÊt, xuÊt khÈu vµ ®−îc ng−êi tiªu dïng Hµn Quèc −a chuéng. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc cã sù chuyÓn dÞch theo h−íng gi¶m dÇn tû träng nguyªn, nhiªn liÖu, c¸c s¶n phÈm cã hµm l−îng lao ®éng cao, ®ång thêi t¨ng tû träng c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn, chÕ t¹o, c¸c mÆt hµng cã hµm l−îng chÊt s¸m cao. C¸c s¶n phÈm thñy s¶n (nhãm hµng quen thuéc vµ ®ang ®−îc ng−êi tiªu dïng Hµn Quèc chÊp nhËn) hiÖn ®ang chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ViÖt - Hµn vµ chiÕm thÞ phÇn quan träng trong tæng s¶n l−îng thñy s¶n nhËp khÈu cña Hµn Quèc. N¨m 2003, ViÖt Nam xuÊt khÈu thñy s¶n sang Hµn Quèc ®¹t 127.953 ngµn USD (chiÕm 25,9% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ViÖt - Hµn). C¸c con sè t−¬ng øng n¨m 2006 lµ 210.780 ngµn USD vµ 25%. §Õn hÕt n¨m 2007, 342 doanh nghiÖp ViÖt Nam ®−îc phÐp xuÊt khÈu thñy s¶n sang Hµn Quèc ®· xuÊt khÈu ®¹t 274.968 ngµn USD (t¨ng 30,45% so víi n¨m 2006 vµ chiÕm 21,9% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ViÖt - Hµn). HiÖn nay, nhu cÇu tiªu thô thñy s¶n t¹i Hµn Quèc t¨ng nhanh, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thùc phÈm tiÖn lîi (cung cÊp thøc ¨n chÕ biÕn s½n) ngµy cµng ph¸t triÓn nªn nhu cÇu sö dông thuû s¶n t−¬i vµ ®«ng l¹nh - s¶n phÈm c¹nh tranh cao cña ViÖt Nam - sÏ ngµy cµng t¨ng trong t−¬ng lai. Ngoµi ra, theo cam kÕt thùc hiÖn HiÖp ®Þnh Th−¬ng m¹i Hµng ho¸ khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - Hµn Quèc (AKFTA), c¸c n−íc thµnh viªn ASEAN (trong ®ã cã ViÖt Nam) sÏ ®−îc miÔn thuÕ nhËp khÈu 9.300 tÊn thñy s¶n sang Hµn Quèc (cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 1/1/2007). §©y lµ c¬ héi tèt gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ tiÕp cËn vµ n©ng cao thÞ phÇn ®èi víi c¸c mÆt hµng thñy s¶n trªn thÞ tr−êng nµy. MÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Hµn Quèc lín thø hai sau thuû h¶i s¶n lµ hµng dÖt may. Tuy nhiªn, trong 4 n¨m tõ 2004 - 2007, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc cã tèc ®é t¨ng tr−ëng thÊp. N¨m 2003, kim ng¹ch kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo Hµn Quèc ®¹t 67.472 ngµn USD, n¨m 2004 ®¹t 63.237 ngµn USD. N¨m 2007, con sè nµy ®¹t 85.250 ngµn USD (chiÕm 6,8% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ViÖt - Hµn), chØ t¨ng 2,835% so víi møc 82.900 ngµn USD n¨m 2006. 23 C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu sang Hµn Quèc cã kim ng¹ch lín vµ tèc ®é t¨ng ®¸ng kÓ kh¸c lµ: Giµy dÐp c¸c lo¹i (t¨ng tõ 20.476 ngµn USD n¨m 2003 lªn 37.150 ngµn USD n¨m 2006 vµ 50.514 ngµn USD n¨m 2007), s¶n phÈm gç (t¨ng tõ 24.360 ngµn USD n¨m 2003 lªn 65.718 ngµn USD n¨m 2006 vµ 84.443ngµn USD n¨m 2007), cao su vµ s¶n phÈm tõ cao su (t¨ng tõ 21.336 ngµn USD n¨m 2003 lªn 50.768 ngµn USD n¨m 2006 vµ 66.700 ngµn USD n¨m 2007), cµ phª (t¨ng tõ 23.176 ngµn USD n¨m 2003 lªn 38.518 ngµn USD n¨m 2006 vµ 45.674 ngµn USD n¨m 2007)… BiÓu ®å 1.5: C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu ViÖt - Hµn n¨m 2007 Hàng hải sản 21,93%Mặt hàng khác 40,41 % SP chất dẻo 1,01% Dây điện 3,43% Than đá 3,17% Máy vi tính 3,53% Cà phê 3,64% Giày dép các loại 4,03% Cao su 5,32% Gỗ và sản phẩm gỗ 6,73 % Hàng dệt may 6,8% Nguån: Trung t©m tin häc vµ thèng kª H¶i quan Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c mÆt hµng thuéc c¸c ngµnh chÕ t¹o nh−: M¸y vi tÝnh, s¶n phÈm ®iÖn tö vµ linh kiÖn…còng chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong c¬ cÊu xuÊt khÈu ViÖt - Hµn (chñ yÕu do c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI thùc hiÖn). Riªng mÆt hµng m¸y vi tÝnh n¨m 2003 chØ ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 337 ngµn USD ®· t¨ng lªn 40.583 ngµn USD n¨m 2006 vµ 44.202 ngµn USD n¨m 2007. So s¸nh c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam víi c¸c n−íc ASEAN kh¸c cã thÓ thÊy cã nh÷ng kh¸c biÖt. Hai nhãm mÆt hµng xuÊt khÈu cã kim ng¹ch lín nhÊt cña 24 ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Hµn Quèc lµ thuû h¶i s¶n vµ hµng dÖt may, trong khi ®ã linh kiÖn vµ ®å ®iÖn tö…lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña Singapore, Malaysia, Philippin vµ dÇu má, khÝ ®èt lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña Ind®«nªxia vµ Brun©y sang thÞ tr−êng nµy. Nh− vËy, c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®ang trë thµnh bé phËn cÊu thµnh vµ bæ sung cho c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ASEAN trªn thÞ tr−êng Hµn Quèc. VÒ c¬ cÊu hµng hãa nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc C¬ cÊu nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc chñ yÕu lµ c¸c mÆt hµng chÕ t¹o, m¸y mãc thiÕt bÞ vµ nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nh−: DÖt may, da giµy vµ nhiÒu s¶n phÈm c«ng nghiÖp nh−: S¾t thÐp, ®iÖn tö vµ ®iÖn d©n dông, thiÕt bÞ viÔn th«ng, « t«, xe m¸y, hãa chÊt… B¶ng 1.9: C¬ cÊu mÆt hµng nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc 2003 - 2007 §¬n vÞ: 1.000 USD MÆt hàng 2003 2004 2005 2006 2007 6 th¸ng ®Çu 2008 1 M¸y mãc, thiÕt bÞ & PT 394.622 526.956 416.25 456.631 841.529 489.133 2 V¶i c¸c lo¹i 469.657 500.931 521.006 620.717 812.692 442.421 3 X¨ng dÇu c¸c lo¹i - - 443.304 487.200 761.808 708.671 4 Nguyªn phô liÖu dÖt may, da giµy 323.330 318.890 445.635 384.940 389.126 198.656 5 ChÊt dÎo nguyªn liÖu 42.758 203.700 213.649 254.066 348.118 238.172 6 Kim lo¹i th−êng kh¸c 70.676 84.863 125.425 239.929 329.855 161.567 7 S¾t thÐp c¸c lo¹i 112.849 165.513 231.017 213.733 289.819 376.861 8 Linh kiÖn « t« - - 127.999 43.434 143.639 136.087 9 M¸y tÝnh, s¶n phÈm ®iÖn tö & linh kiÖn 76.680 99.576 113.209 103.780 135.869 89.241 10 C¸c SP ho¸ chÊt 51.208 52.775 70.151 94.494 119.545 83.585 11 MÆt hµng kh¸c 1.084.641 1.397.882 1.308.658 1.947.622 1.161.980 1.002.507 Tæng 2.625.435 3.340.086 3.600.053 3.870.626 5.333.980 3.765.334 Nguån: Trung t©m tin häc vµ thèng kª H¶i quan 25 V¶i sîi c¸c lo¹i lµ nhãm mÆt hµng cã kim ng¹ch nhËp khÈu lín nhÊt ®¹t 521.006 ngµn USD n¨m 2006 (chiÕm 14,5% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc), tiÕp ®ã lµ nguyªn phô liÖu dÖt may, da giµy ®¹t 445.635 ngµn USD (chiÕm 12,35% vµ x¨ng dÇu c¸c lo¹i ®¹t 443.304 ngµn USD (chiÕm 12,30%). N¨m 2006, kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Hµn Quèc cña n−íc ta ®¹t tíi 3,87 tû USD (t¨ng 7,5% so víi n¨m 2005). N¨m 2007, khi AKFTA cã hiÖu lùc, con sè nµy ®· ®¹t 5,3 tû USD (t¨ng 37,7% so víi n¨m 2006). MÆt hµng cã kim ng¹ch nhËp khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc n¨m 2007 lµ m¸y mãc thiÕt bÞ, dông cô & phô tïng (®¹t 841.529 ngµn USD, chiÕm 15,8% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Hµn Quèc). C¸c con sè t−¬ng øng ®èi víi nguyªn phô liÖu dÖt may, da giµy lµ 812.692 ngµn USD vµ 15,2%; víi x¨ng dÇu c¸c lo¹i lµ 761.808 ngµn USD vµ 14,2%... BiÓu ®å 1.6: C¬ cÊu mÆt hµng nhËp khÈu Hµn Quèc - ViÖt Nam n¨m 2007 Xăng dầu các loại 14,28% Vải các loại 15,24% Máy móc thiết bị, dụng cụ và phụ tùng 15,78% Mặt hàng khác 21,78% Các sản phẩm hoá chất 2,24% Máy vi tính & linh kiện điện tử 2,69% Linh kiện ô tô 2,69% Sắt t hép các loại 5,43% Kim loại khác 6,18% Chất dẻo nguyên liệu 6,53% Nguyên phụ liệu, dệt may, da giày 7,3% Nguån: Trung t©m tin häc vµ thèng kª H¶i quan Cã thÓ nãi, nhiÒu n¨m qua, quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt - Hµn ®¹t møc t¨ng tr−ëng kh¸ cao. Hµn Quèc cã thÓ nhËp khÈu tõ ViÖt Nam nh÷ng mÆt hµng n«ng 26 thñy s¶n cÇn thiÕt cho nhu cÇu tiªu dïng cña d©n c−. Luång hµng hãa nhËp khÈu tõ Hµn Quèc vµo ViÖt Nam chñ yÕu ®Ó ®Çu t− vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng nh−: DÖt may, giµy dÐp, chÕ biÕn thñy h¶i s¶n…vµ c¸c mÆt hµng ®iÖn, ®iÖn tö vµ linh kiÖn nh−: Linh kiÖn « t«, m¸y tÝnh, ti vi, tñ l¹nh, ®iÒu hßa nhiÖt ®é… Do c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu mang tÝnh bæ sung nhiÒu h¬n so víi tÝnh t−¬ng ®ång nªn hiÖn t−îng nhËp siªu tõ Hµn Quèc cña ViÖt Nam vÉn xuÊt hiÖn. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, biÖn ph¸p tèt nhÊt lµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh»m c©n b»ng c¸n c©n th−¬ng m¹i gi÷a hai n−íc. 27 Ch−¬ng 2 HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc vµ t¸c ®éng cña nã ®Õn ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i ViÖt - Hµn 2.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc 2.1.1. Bèi c¶nh ra ®êi cña HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc (AKFTA) Liªn kÕt kinh tÕ khu vùc lµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, chÝnh trÞ dÉn ®Õn viÖc gi¶m hoÆc lo¹i bá c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan cña c¸c n−íc thµnh viªn nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho c¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn th«ng qua c¸c HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do (FTA) vµ liªn minh thuÕ quan. §iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng th−¬ng m¹i ®−îc thùc hiÖn th«ng qua ®èi xö −u ®·i thuÕ quan dµnh cho s¶n phÈm cña n−íc thµnh viªn do cã sù ®èi xö ph©n biÖt ®èi víi s¶n phÈm cña n−íc kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn th«ng qua viÖc gi¶m thuÕ hoÆc hµng rµo th−¬ng m¹i ®èi víi hµng nhËp khÈu. FTA còng t¹o kh¶ n¨ng t¨ng tr−ëng kinh tÕ tiÒm n¨ng th«ng qua viÖc cung cÊp cho nÒn kinh tÕ víi t¸c nh©n bæ sung cho th−¬ng m¹i quèc tÕ vµ cho phÐp ph©n bæ c¸c nh©n tè tèt h¬n, ®¹t ®−îc b»ng viÖc më réng thÞ tr−êng cho c¸c s¶n phÈm. C¸c n−íc t×m kiÕm tíi c¸c liªn kÕt khu vùc tr−íc hÕt v× sù liªn kÕt nµy cã thÓ trë thµnh mét lùa chän chiÕn l−îc ®èi víi bÊt kú n−íc nµo ph¶i ®èi mÆt víi sù bÊt lîi tiÒm tµng tõ nh÷ng liªn kÕt kh¸c. Hai lµ, c¸c n−íc cã thÓ th«ng qua liªn kÕt khu vùc nh− lµ mét lùa chän chÝnh s¸ch ®Ó ®èi mÆt víi khã kh¨n trong qu¸ tr×nh tù do hãa ®a ph−¬ng, c¸c n−íc th−êng muèn gÆt h¸i ®−îc lîi Ých cña tù do hãa víi sè l−îng thµnh viªn h¹n chÕ tr−íc khi thÊy kÕt qu¶ thµnh c«ng cña ®µm ph¸n th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng. HiÖn nay, c¸c tháa thuËn liªn kÕt khu vùc ®ang ®−îc chó ý nhiÒu h¬n ë c¸c n−íc ch©u ¸. Trong sè 21 nÒn kinh tÕ thµnh viªn APEC, kh«ng cã n−íc nµo kh«ng tham gia vµo c¸c tháa thuËn th−¬ng m¹i khu vùc. NhËt B¶n ®· thùc hiÖn tháa thuËn FTA víi Singapore n¨m 2002, Hµn Quèc ®· tiÕn hµnh ®µm ph¸n FTA víi Chi Lª n¨m 1999 vµ hiÖp ®Þnh nµy ®· chÝnh thøc cã hiÖu lùc n¨m 2004...FTA gi÷a Hµn 28 Quèc vµ Chi Lª ®· ®¸nh dÊu mét sù khëi ®Çu trong chiÕn l−îc FTA cña Hµn Quèc. HiÖn nay, Hµn Quèc ®ang theo ®uæi chÝnh s¸ch FTA ®a luång víi hÇu hÕt c¸c n−íc. Hµn Quèc ®ang lùa chän c¸c ®èi t¸c FTA dùa trªn c¸c c©n nh¾c thËn träng víi mong muèn tèi ®a hãa lîi Ých vµ gi¶m thiÓu c¸c tæn thÊt cña FTA . Còng nh− nhiÒu n−íc kh¸c, Hµn Quèc hy väng ®¹t møc t¨ng tr−ëng kinh tÕ cao h¬n nhê viÖc t¨ng kim ng¹ch th−¬ng m¹i trong c¸c tháa thuËn FTA vµ FTA còng sÏ ®ãng gãp vµo viÖc t¨ng c−êng søc c¹nh tranh, t¨ng ®Çu t− n−íc ngoµi vµ tÝch lòy vèn. Cam kÕt thiÕt lËp Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) lµ biÓu hiÖn cña liªn kÕt khu vùc gi÷a c¸c n−íc §«ng Nam ¸. Tuy vÉn cßn nhá vÒ qui m« kinh tÕ so víi EU vµ NAFTA vµ nh÷ng h¹n chÕ vÒ c¬ cÊu liªn quan tíi hîp t¸c Nam - Nam nh−ng AFTA c¬ b¶n ®¹i diÖn cho sù liªn kÕt chung gi÷a c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vµ ch−a ®ñ kh¶ n¨ng kh¼ng ®Þnh sù ®oµn kÕt kinh tÕ m¹nh mÏ do thiÕu v¾ng nÒn kinh tÕ dÉn ®Çu còng nh− sù ®ång thuËn vµ æn ®Þnh chÝnh trÞ. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng yÕu kÐm vÒ c¬ cÊu, ASEAN ®· cè g¾ng më réng hîp t¸c kinh tÕ víi c¸c n−íc §«ng B¾c ¸, ®−a ra nhiÒu tháa thuËn hîp t¸c v−ît ra khái §«ng Nam ¸. Sau khñng ho¶ng tµi chÝnh tµi chÝnh n¨m 1997, ASEAN ®· nç lùc ®Ó t¨ng c−êng héi nhËp cïng víi viÖc më réng vµ t¨ng c−êng liªn kÕt kinh tÕ víi c¸c n−íc §«ng B¾c ¸ h−íng tíi héi nhËp khu vùc th«ng qua s¸ng kiÕn ASEAN + 3 vµ coi ®©y lµ nh©n tè quan träng nh»m thóc ®Èy hîp t¸c khu vùc ë §«ng ¸. Héi nghÞ th−îng ®Ønh ASEAN+3 ®Çu tiªn ®−îc tæ chøc vµo th¸ng 12/1997 vµ sù hîp t¸c nµy tiÕp tôc ph¸t triÓn m¹nh tõ n¨m 1998. T¹i héi nghÞ Th−îng ®Ønh ASEAN+3 t¹i Singapore vµo n¨m 2000, Trung Quèc ®· ®−a ra ®Ò nghÞ h×nh thµnh FTA víi ASEAN vµ FTA ASEAN-Trung Quèc (ACFTA) ®· chÝnh thøc ®−îc tháa thuËn t¹i héi nghÞ Th−îng ®Ønh vµo th¸ng 11/2002 t¹i Campuchia. Nh»m ph¶n øng víi tháa thuËn nµy, NhËt B¶n còng muèn theo ®uæi hîp t¸c víi ASEAN vµ sau ®ã FTA gi÷a NhËt B¶n vµ Singapore ®· ®−îc ký kÕt vµo th¸ng 1/2002 vµ trong n¨m 2003, NhËt B¶n ®· thóc ®Èy FTA víi c¸c n−íc thµnh viªn ASEAN vµ ký tháa thuËn khung vÒ ®èi t¸c kinh tÕ toµn diÖn víi ASEAN t¹i Héi nghÞ th−îng ®Þnh Bali, Indonesia. Hµn Quèc còng cã sù quan t©m chÆt chÏ víi qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ ASEAN còng nh− nç lùc cña ASEAN nh»m x©y dùng hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn víi 29 c¸c n−íc NhËt B¶n, Trung Quèc, Ên §é. Trong nh÷ng thËp kû qua, ASEAN vµ Hµn Quèc lµ nh÷ng ®èi t¸c kinh tÕ quan träng, th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− song ph−¬ng gi÷a Hµn Quèc vµ ASEAN t¨ng nhanh. HiÖn nay, ASEAN ®øng thø 3 trong nguån ®Çu t− FDI tõ Hµn Quèc vµ ®øng thø 5 vÒ th−¬ng m¹i víi quèc gia nµy. T¹i héi nghÞ tham vÊn gi÷a c¸c Bé tr−ëng kinh tÕ ASEAN vµ Hµn Quèc vµo th¸ng 9/2004 t¹i Jakarta, Indonesia, c¸c Bé tr−ëng ®· hoan nghªnh ®Ò xuÊt thiÕt lËp Khu vùc th−¬ng m¹i tù do ASEAN-Hµn Quèc (AKFTA). C¸c nhµ l·nh ®¹o ®· ®−a ra Tuyªn bè chung vÒ hîp t¸c toµn diÖn gi÷a ASEAN vµ Hµn Quèc vµ quyÕt ®Þnh tiÕn hµnh ®µm ph¸n AKFTA t¹i Héi nghÞ th−îng ®Ønh ASEAN-Hµn Quèc t¹i Lµo vµo th¸ng 11/2004. TriÓn khai quyÕt ®Þnh cña c¸c Nhµ l·nh ®¹o t¹i Héi nghÞ CÊp cao ASEAN lÇn thø X diÔn ra trong th¸ng 11/2004 t¹i Viªn Ch¨n, Lµo, b¾t ®Çu tõ n¨m 2005, ñy ban §µm ph¸n Th−¬ng m¹i ASEAN-Hµn Quèc (AKTNC) ®· ®µm ph¸n HiÖp ®Þnh khung vÒ Hîp t¸c Kinh tÕ Toµn diÖn ASEAN-Hµn Quèc, ®ång thêi ®µm ph¸n HiÖp ®Þnh vÒ Th−¬ng m¹i Hµng ho¸ ASEAN -Hµn Quèc víi môc ®Ých thiÕt lËp Khu vùc MËu dÞch Tù do ASEAN - Hµn Quèc. Ngµy 16 th¸ng 5 n¨m 2006, t¹i Manila, Phi-lÝp-pin, c¸c Bé tr−ëng Th−¬ng m¹i ASEAN (trõ Th¸i Lan) vµ Hµn Quèc ®· ký HiÖp ®Þnh khu vùc th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc (AKFTA). Theo ®ã, Hµn Quèc sÏ lo¹i bá hoµn toµn thuÕ ®èi víi Ýt nhÊt 95% dßng thuÕ trong danh môc th«ng th−êng vµo n¨m 2008, trong khi ASEAN-6 sÏ lo¹i bá tÊt c¶ thuÕ ®èi víi Ýt nhÊt 90% dßng thuÕ trong danh môc th«ng th−êng vµo n¨m 2009. Vµo n¨m 2010, Hµn Quèc sÏ lo¹i bá hoµn toµn thuÕ ®èi víi c¸c dßng thuÕ trong danh môc th«ng th−êng vµ ®èi víi ASEAN-6 lµ 2012. Hai bªn nhËn ®Þnh r»ng HiÖp ®Þnh nµy sÏ më réng c¬ héi bu«n b¸n hµng hãa, thóc ®Èy hîp t¸c th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− gi÷a ASEAN vµ Hµn Quèc, cã lîi cho tÊt c¶ c¸c ®èi t¸c liªn quan. Theo AKFTA, HiÖp ®Þnh vÒ th−¬ng m¹i hµng hãa bao gåm c¸c qui ®Þnh vÒ ®èi xö ®Æc biÖt vµ kh¸c biÖt, sù linh ho¹t bæ sung dµnh cho c¸c thµnh viªn míi cña ASEAN (CLMV). AKFTA cã khung thêi gian kh¸c nhau ®èi víi Hµn Quèc, ASEAN-6 vµ c¸c n−íc CLMV. CLMV sÏ cã ®èi xö −u ®·i do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ thÊp víi thêi h¹n gi¶m thuÕ trong danh môc th«ng th−êng, vÝ dô víi Campuchia vµo 2018. 30 2.1.2. Môc tiªu cña HiÖp ®Þnh HiÖp ®Þnh Th−¬ng m¹i Hµng ho¸ ASEAN - Hµn Quèc ®iÒu chØnh c¸c khÝa c¹nh nh»m thiÕt lËp Khu vùc MËu dÞch Tù do gi÷a ASEAN vµ Hµn Quèc. ViÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh Th−¬ng m¹i Hµng ho¸ ASEAN-Hµn Quèc ®¸nh dÊu mét mèc quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dùng mèi quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn gi÷a ASEAN vµ Hµn Quèc, t¹o lËp mét kh«ng gian kinh tÕ æn ®Þnh vµ n¨ng ®éng phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh còng t¹o ra thÕ vµ lùc míi cña ASEAN trong quan hÖ víi Hµn Quèc vµ víi c¸c ®èi t¸c kinh tÕ quan träng kh¸c nh− Trung Quèc, NhËt B¶n, Ên §é, Australia vµ Niu Di-l©n, EU vµ Hoa Kú. §èi víi ViÖt Nam, viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn HiÖp ®Þnh ®· ®−a quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ Hµn Quèc lªn mét tÇm cao míi, t¹o lËp nÒn t¶ng v÷ng ch¾c h¬n cho quan hÖ song ph−¬ng, ®ång thêi më ra nhiÒu c¬ héi vµ h−íng hîp t¸c míi gi÷a hai n−íc trong t−¬ng lai. ASEAN vµ Hµn Quèc ®· thiÕt lËp quan hÖ ®èi t¸c ®èi tho¹i toµn diÖn tõ n¨m 1991 vµ hiÖn ®ang lµ nh÷ng ®èi t¸c th−¬ng m¹i quan träng cña nhau do nÒn kinh tÕ c¸c n−íc ASEAN vµ Hµn Quèc cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt vµ cã kh¶ n¨ng bæ trî cho nhau. ASEAN vµ Hµn Quèc hiÖn ®ang lµ ®èi t¸c th−¬ng m¹i lín cña nhau vµ ASEAN hiÖn ®ang ®øng thø 3 vÒ thu hót ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi cña Hµn Quèc. ViÖc thiÕt lËp Khu vùc MËu dÞch Tù do ASEAN-Hµn Quèc sÏ ®em l¹i nh÷ng lîi Ých ®¸ng kÓ cho c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN, trong ®ã cã ViÖt Nam. §Õn n¨m 2010, Khu vùc MËu dÞch Tù do ASEAN-Hµn Quèc sÏ c¨n b¶n trë thµnh mét thÞ tr−êng khu vùc mËu dÞch réng më, t¹o c¬ héi lín cho doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ ®Çu t− trong khu vùc. ViÖc c¾t gi¶m thuÕ quan vµ dì bá hµng rµo phi thuÕ theo HiÖp ®Þnh sÏ t¹o søc Ðp, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c n−íc tham gia HiÖp ®Þnh triÓn khai c¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng c−êng hiÖu qu¶ vµ tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Khu vùc MËu dÞch Tù do ASEAN-Hµn Quèc ®−îc h×nh thµnh sÏ thóc ®Èy tù do th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ t¹i khu vùc §«ng Nam ¸ vµ c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c trªn thÕ giíi. ViÖc ViÖt Nam cïng c¸c n−íc ASEAN thóc ®Èy ®µm ph¸n FTA víi c¸c n−íc ®èi t¸c xuÊt ph¸t tõ nhiÒu ®éng lùc, trong ®ã bao gåm c¶ c¸c ®éng lùc kinh tÕ vµ 31 ®éng lùc chÝnh trÞ. XÐt vÒ ®éng lùc kinh tÕ, ViÖt Nam còng nh− c¸c n−íc ASEAN ®Òu mong muèn t¨ng c−êng xuÊt khÈu, më réng kh¶ n¨ng th©m nhËp vµo thÞ tr−êng c¸c n−íc thµnh viªn, t¨ng c−êng th−¬ng m¹i. Bªn c¹nh ®ã, mét hiÖu øng kh¸c t¸c ®éng tõ FTA lµ t¹o ra mét søc hÊp dÉn ®Ó thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi vµo khu vùc còng nh− thu hót ®Çu t− lÉn nhau tõ c¸c n−íc thµnh viªn. XÐt vÒ mÆt chÝnh trÞ, lµ thµnh viªn cña ASEAN, ViÖt Nam tham gia cïng ASEAN ®Ó ®µm ph¸n ký kÕt c¸c FTA ®ã ®Ó cã thÓ th¾t chÆt mèi liªn kÕt chÝnh trÞ trong khu vùc, t¨ng c−êng vÞ thÕ vµ quan hÖ ngo¹i giao víi c¸c ®èi t¸c, g©y dùng h×nh ¶nh cña ViÖt Nam trªn tr−êng quèc tÕ nh»m ®¹t nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn trong t−¬ng lai. 2.1.3. Néi dung chÝnh cña HiÖp ®Þnh AKFTA lµ HiÖp ®Þnh khu vùc th−¬ng m¹i tù do (FTA) thø 3 ViÖt Nam tham gia ký kÕt sau HiÖp ®Þnh Khu vùc th−¬ng m¹i tù do ASEAN (AFTA) vµ HiÖp ®Þnh khu vùc th−¬ng m¹i tù do ASEAN-Trung Quèc (ACFTA). HiÖp ®Þnh nµy ®−îc xem nh− lµ mét hy väng cho ViÖt Nam thóc ®Èy t¨ng tr−ëng m¹nh kim ng¹ch xuÊt khÈu cña m×nh sang Hµn Quèc - mét trong nh÷ng ®èi t¸c th−¬ng m¹i quan träng nh−ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ViÖt Nam lu«n ë trong thÕ th©m hôt mËu dÞch. Ngoµi phÇn më ®Çu, HiÖp ®Þnh gåm 21 §iÒu vµ 4 Phô lôc: Phô lôc 1 - Ph−¬ng thøc c¾t gi¶m vµ Lo¹i bá thuÕ quan ®èi víi c¸c dßng thuÕ n»m trong Lé tr×nh th«ng th−êng (NT); Phô lôc 2 - Ph−¬ng thøc c¾t gi¶m vµ Lo¹i bá ThuÕ quan ®èi víi c¸c dßng thuÕ n»m trong Lé tr×nh Nh¹y c¶m (ST); Phô lôc 3 - Quy t¾c xuÊt xø vµ Phô lôc 4 - Danh môc c¸c HiÖp ®Þnh §a ph−¬ng vÒ Th−¬ng m¹i Hµng ho¸ vµ HiÖp ®Þnh vÒ c¸c KhÝa c¹nh liªn quan ®Õn Th−¬ng m¹i cña QuyÒn Së h÷u TrÝ tuÖ nh− quy ®Þnh t¹i c¸c Phô lôc 1A vµ 1C cña HiÖp ®Þnh WTO. C¸c néi dung chÝnh cña HiÖp ®Þnh ®−îc tãm t¾t nh− sau: (1) LÞch tr×nh c¾t gi¶m vµ lo¹i bá thuÕ quan LÞch tr×nh c¾t gi¶m vµ lo¹i bá thuÕ quan lµ phÇn träng t©m cña HiÖp ®Þnh, ®−îc quy ®Þnh chi tiÕt t¹i §iÒu 3 (C¾t gi¶m vµ Lo¹i bá thuÕ quan), §iÒu 6 (Söa ®æi c¸c ¦u ®·i) vµ Phô lôc 1,2 cña HiÖp ®Þnh. 32 Theo quy ®Þnh, thuÕ quan cña toµn bé s¶n phÈm sÏ ®−îc gi¶m vµ lo¹i bá theo hai lé tr×nh chÝnh lµ Lé tr×nh Th«ng th−êng (NT) vµ Lé tr×nh Nh¹y c¶m (ST). ThuÕ suÊt cña c¸c mÆt hµng theo Lé tr×nh NT sÏ gi¶m dÇn xuèng 0% vµo n¨m 2010, thêi ®iÓm hoµn thµnh Khu vùc MËu dÞch Tù do ASEAN-Hµn Quèc. C¸c mÆt hµng trong Lé tr×nh ST kh«ng bÞ rµng buéc gi¶m thuÕ theo lé tr×nh mµ chØ ph¶i ®¸p øng vÒ møc thuÕ suÊt cuèi cïng vµo mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Campuchia, Lµo, Myanmar vµ ViÖt Nam (CLMV) ®−îc linh ho¹t vÒ lé tr×nh vµ thêi h¹n hoµn thµnh c¾t gi¶m vµ lo¹i bá thuÕ quan. a) Lé tr×nh Th«ng th−êng (NT) Theo HiÖp ®Þnh, ASEAN-6 (bao gåm Brunei, Malaysia, Indonesia, Philippines, Singapore vµ Th¸i Lan) vµ Hµn Quèc ph¶i lo¹i bá thuÕ quan cña hÇu hÕt c¸c mÆt hµng thuéc Lé tr×nh NT xuèng 0% vµo 2010, víi mét sè dßng thuÕ linh ho¹t ®Õn 2012. Cô thÓ nh− sau: B¶ng 2.1.LÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan cña Hµn Quèc vµ ASEAN 6 theo lé tr×nh NT ThuÕ suÊt −u ®·i Khu vùc MËu dÞch Tù do ASEAN-Hµn Quèc (kh«ng muén h¬n ngµy 1 th¸ng 1) Nhãm thuÕ suÊt MFN ( X%) 2006* 2007 2008 2009 2010 X ≥ 20% 20 13 10 5 0 15% < X < 20% 15 10 8 5 0 10% < X < 15% 10 8 5 3 0 5% < X < 10% 5 5 3 0 0 X < 5% Gi÷ nguyªn 0 0 Ghi chó: - X: thuÕ suÊt MFN ¸p dông t¹i thêi ®iÓm 1/1/2005 * Thêi ®iÓm b¾t ®Çu thùc hiÖn c¾t gi¶m lµ 1/10/2006 Thêi h¹n thùc hiÖn Lé tr×nh NT cña ViÖt Nam chËm h¬n 6 n¨m so víi c¸c n−íc ASEAN 6. Theo ®ã, ViÖt Nam sÏ hoµn thµnh lo¹i bá thuÕ quan ®èi víi toµn bé c¸c dßng thuÕ thuéc Lé tr×nh NT vµo 2016, víi mét sè dßng thuÕ linh ho¹t ®Õn 2018, cô thÓ nh− sau: 33 B¶ng 2.2. LÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan cña ViÖt Nam theo lé tr×nh NT Thuế suất ưu đ·i trong Khu vùc MËu dÞch tù do ASEAN - Hµn Quốc (kh«ng muộn hơn ngµy 1 th¸ng 1) X = thuÕ suÊt MFN ¸p dụng 2006* 2007 2008 2009 2011 2013 2015 2016 X ≥ 60% 60 50 40 30 20 15 10 0 40% ≤ X <60% 45 40 35 25 20 15 10 0 35% ≤ X <40% 35 30 30 20 15 10 0-5 0 30% ≤ X <35% 30 30 25 20 15 10 0-5 0 25% ≤ X <30% 25 25 20 20 10 7 0-5 0 20% ≤ X <25% 20 20 15 15 10 7 0-5 0 15% ≤ X <20% 15 15 15 10 7 5 0-5 0 10% ≤ X <15% 10 10 10 8 5 0-5 0-5 0 7% ≤ X <10% 7 7 7 7 5 0-5 0-5 0 5% ≤ X <7% 5 5 5 5 5 0-5 0 0 X <5% Giữ nguyªn 0 Ghi chó: X: thuÕ suÊt MFN t¹i thêi ®iÓm 1/1/2005 * Thêi ®iÓm b¾t ®Çu thùc hiÖn c¾t gi¶m lµ 1/10/2006 Nguån: ñy ban quèc gia vÒ Hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ b) Lé tr×nh Nh¹y c¶m (ST) C¸c mÆt hµng thuéc Lé tr×nh ST ®−îc chia thµnh Danh môc Nh¹y c¶m th−êng (SL) vµ Danh môc Nh¹y c¶m cao (HSL). §èi víi Danh môc Nh¹y c¶m cao (HSL), c¸c bªn thèng nhÊt giíi h¹n ë møc 200 dßng thuÕ HS 6 sè hoÆc 3% tæng sè c¸c dßng thuÕ theo cÊp ®é HS tuú chän vµ 3% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Hµn 34 Quèc hoÆc tõ c¸c n−íc ASEAN dùa trªn sè liÖu n¨m 2005 ®èi víi ASEAN 6 vµ Hµn Quèc. Riªng c¸c n−íc CLMV cã møc ng−ìng linh ho¹t vµ kh¸c biÖt. §èi víi Danh môc Nh¹y c¶m th−êng (SL), c¸c bªn chØ cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ suÊt cña c¸c dßng thuÕ xuèng 0-5%. ViÖc c¾t gi¶m thuÕ quan ®èi víi c¸c dßng thuÕ thuéc Danh môc Nh¹y c¶m cao ®−îc thùc hiÖn theo 5 nhãm: (i) Nhãm A: C¾t gi¶m xuèng møc thuÕ suÊt kh«ng qu¸ 50%; (ii) Nhãm B: C¾t gi¶m 20% møc thuÕ suÊt hiÖn hµnh; (iii) Nhãm C: C¾t gi¶m 50% møc thuÕ suÊt hiÖn hµnh; (iv) Nhãm D: H¹n ng¹ch thuÕ quan ®−îc ¸p dông trªn c¬ së song ph−¬ng; vµ (v) Nhãm E: Lo¹i trõ 40 dßng thuÕ HS 6 sè kh«ng thùc hiÖn c¾t gi¶m hoÆc lo¹i bá thuÕ quan. Thêi h¹n thùc hiÖn gi¶m thuÕ trong ST cña ViÖt Nam chËm h¬n 5 n¨m so víi c¸c n−íc ASEAN 6 vµ x¸c ®Þnh møc giíi h¹n ®èi víi c¸c dßng thuÕ thuéc Lé tr×nh ST b»ng 2 tiªu chÝ lµ: (1) 10% tæng sè dßng thuÕ vµ (2) 25% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Hµn Quèc theo sè liÖu n¨m 2004. Nh− vËy, theo Cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan AKFTA, thuÕ suÊt cña kh«ng d−íi 90% tæng dßng thuÕ trong biÓu nhËp khÈu mçi n−íc ASEAN 6 sÏ ph¶i gi¶m dÇn vµ lo¹i bá hoµn toµn vµo 2010, mét sè dßng thuÕ linh ho¹t ®Õn 2012. Trong khi ®ã, ViÖt Nam ®−îc c¾t gi¶m thuÕ quan chËm h¬n 6 n¨m nªn thêi h¹n t−¬ng øng lµ 2016 vµ 2018. Cô thÓ: - ThuÕ tèi huÖ quèc (MFN) trªn 20% sÏ gi¶m cßn 13% trong n¨m nay t¹i 6 quèc gia nµy, gi¶m tiÕp cßn 10% vµo 2008 vµ 5% cho n¨m sau ®ã. - ThuÕ suÊt tõ 15-20% ®−îc c¾t tõ 10% n¨m nay xuèng cßn 8, råi 5% cho 2 n¨m tiÕp theo. - §èi víi c¸c dßng thuÕ nh¹y c¶m, ASEAN 6 cïng Hµn Quèc c¾t gi¶m xuèng 20% vµo n¨m 2012 vµ 0-5% n¨m 2016. Cô thÓ, cam kÕt cña c¸c n−íc vÒ Lé tr×nh ST nh− sau: 35 B¶ng 2.3. LÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan theo lé tr×nh ST Néi dung cam kÕt ASEAN 6 vµ Hµn Quèc ViÖt Nam Campuchia, Lµo, Myanma Sè l−îng mÆt hµng thuéc ST Kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 10% tæng sè dßng thuÕ vµ 10% tæng kim ng¹ch NK song ph−¬ng gi÷a H.Quèc víi tõng n−íc ASEAN 6 vµ ng−îc l¹i, dùa trªn sè liÖu 2004 Kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 10% tæng sè dßng thuÕ vµ 25% tæng kim ng¹ch NK song ph−¬ng gi÷a VN víi H.Quèc vµ ng−îc l¹i, dùa trªn sè liÖu 2004 Kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 10% tæng sè dßng thuÕ Sè l−îng mÆt hµng thuéc HSL Kh«ng v−ît qu¸ 200 dßng thuÕ HS 6 sè hoÆc 3% tæng sè dßng thuÕ theo cÊp ®é HS theo tõng n−íc tuú chän vµ 3% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu song ph−¬ng gi÷a tõng n−íc ASEAN 6 víi HQ vµ ng−îc l¹i, dùa trªn sè liÖu n¨m 2004 Kh«ng v−ît qu¸ 200 dßng thuÕ HS 6 sè hoÆc 3% tæng sè dßng thuÕ theo cÊp ®é HS tuú chän Kh«ng v−ît qu¸ 200 dßng thuÕ HS 6 sè hoÆc 3% tæng sè dßng thuÕ theo cÊp ®é HS theo tõng n−íc tuú chän ThuÕ suÊt cuèi cïng cña SL ƒ 2012: 20% ƒ 2016: 0-5% ƒ 2017: 20% ƒ 2021: 0-5% ƒ 2020: 20% ƒ 2024: 0-5% Thêi h¹n c¾t gi¶m thuÕ quan cña HSL ƒ Nhãm A: 2016 ƒ Nhãm B: 2016 ƒ Nhãm C: 2016 ƒ Nhãm D: tuú theo quy ®Þnh vµ tho¶ thuËn cña tõng n−íc ƒ Nhãm E: kh«ng thùc hiÖn c¾t gi¶m, lo¹i bá thuÕ quan ƒ Nhãm A: 2021 ƒ Nhãm B: 2021 ƒ Nhãm C: 2021 ƒ Nhãm D: tuú theo quy ®Þnh vµ tho¶ thuËn cña tõng n−íc ƒ Nhãm E: kh«ng thùc hiÖn c¾t gi¶m, lo¹i bá thuÕ quan ƒ Nhãm A: 2024 ƒ Nhãm B: 2024 ƒ Nhãm C: 2024 ƒ Nhãm D: tuú theo quy ®Þnh vµ tho¶ thuËn cña tõng n−íc ƒ Nhãm E: kh«ng thùc hiÖn c¾t gi¶m, lo¹i bá thuÕ quan 36 Nguån: ñy ban quèc gia vÒ Hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ Thêi ®iÓm gi¶m thuÕ AKFTA cña ViÖt Nam cã lé tr×nh dµi h¬n. Trong ®ã, c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt trªn 60% cña n¨m 2006 ®−îc gi¶m cßn 50% n¨m nay, sau ®ã cø gi¶m tiÕp 10% mçi n¨m cho ®Õn 2016 cßn 0%. ThuÕ suÊt hiÖn t¹i ë møc 40-60% sÏ ®−îc c¾t gi¶m cßn 35% n¨m tíi, 25% cho 2009, 20 råi 15 vµ 10% lÇn l−ît vµo c¸c n¨m 2011, 2013 vµ 2015. Vµo n¨m 2015, ViÖt Nam sÏ c¾t gi¶m hÇu hÕt danh môc thuÕ quan AKFTA xuèng cßn 0-5%. Nh− vËy, theo lé tr×nh thùc hiÖn AKFTA, cã tíi 8.900 dßng thuÕ n»m trong danh môc th«ng th−êng (NT), t−¬ng øng víi 90% dßng thuÕ sÏ ®−îc c¾t gi¶m ngay tõ ngµy 1/6/2007. Cô thÓ, ®èi víi c¸c n−íc ASEAN 6 (trõ Th¸i Lan), møc thuÕ suÊt hiÖn hµnh (MFN) sÏ ®−îc gi¶m m¹nh b×nh qu©n tõ 5% - 7% trong giai ®o¹n tõ n¨m 2007 ®Õn n¨m 2009. §Õn n¨m 2010, danh môc NT sÏ gi¶m xuèng cßn 0%. Riªng víi ViÖt Nam, do tham gia vµo khèi ASEAN muén h¬n, ®Ó tiÕn tíi viÖc dì bá hoµn toµn thuÕ quan gi÷a 2 n−íc ViÖt Nam - Hµn Quèc vµo n¨m 2016, ViÖt Nam còng sÏ thùc hiÖn theo lé tr×nh 10 n¨m. Theo ®ã, ®èi víi nh÷ng dßng thuÕ trªn 60% theo thuÕ suÊt MFN sÏ cßn 50% n¨m 2007, 40% n¨m 2008, 20% n¨m 2011 vµ 10% vµo n¨m 2015. §èi víi dßng thuÕ 35% - 40% sÏ c¾t gi¶m xuèng cßn 30% n¨m 2008, 15% n¨m 2011 vµ 0% - 5% n¨m 2015. Cßn nh÷ng dßng thuÕ tõ 15% - 20% sÏ gi¶m xuèng cßn 10% vµo 2009, 5% n¨m 2013. Riªng c¸c mÆt hµng n»m trong danh môc nh¹y c¶m (SL), møc thuÕ sÏ gi¶m xuèng cßn 20% vµo n¨m 2017 vµ tiÕp tôc gi¶m xuèng cßn tõ 0% - 5% ®Õn n¨m 2021. ViÖc c¾t gi¶m thuÕ quan ®èi víi c¸c dßng thuÕ thuéc danh môc nh¹y c¶m cao ®−îc thùc hiÖn theo 5 nhãm: C¾t gi¶m xuèng møc thuÕ suÊt kh«ng qu¸ 50% (nhãm A), mçi n−íc chØ ®−îc ®Ó 5 mÆt hµng cã thuÕ MFN thÊp h¬n hoÆc b»ng 50%; c¾t gi¶m 20% møc thuÕ suÊt hiÖn hµnh (nhãm B); c¾t gi¶m 50% møc thuÕ suÊt hiÖn hµnh (nhãm C); h¹n ng¹ch thuÕ quan ®−îc tho¶ thuËn song ph−¬ng (nhãm D); lo¹i trõ 40 dßng thuÕ HS 6 sè kh«ng thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ quan (nhãm E). BiÓu thuÕ AKFTA cña ViÖt Nam bao gåm toµn bé c¸c mÆt hµng cßn l¹i sau khi trõ ®i c¸c mÆt hµng thuéc Danh môc ST (gåm 2.137 mÆt hµng ë cÊp ®é HS 10 sè, chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm nh− trøng gia cÇm, ®−êng, thuèc l¸, ®éng c¬, ph−¬ng 37 tiÖn vËn t¶i, x¨ng dÇu, s¾t thÐp, vËt liÖu x©y dùng, s¶n phÈm ®iÖn tö ®iÖn l¹nh, giÊy, dÖt may...) vµ c¸c mÆt hµng lo¹i trõ theo ®óng quy ®Þnh cña WTO. (2) C¸c h¹n chÕ ®Þnh l−îng, biÖn ph¸p phi thuÕ quan vµ biÖn ph¸p vÖ sinh vµ kiÓm dÞch C¸c bªn cam kÕt ngay tõ khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc sÏ kh«ng ¸p dông hoÆc duy tr× bÊt cø h¹n chÕ ®Þnh l−îng nµo nh− giÊy phÐp, h¹n ng¹ch, v.v. ®èi víi viÖc nhËp khÈu bÊt kú mÆt hµng nµo cña c¸c bªn kh¸c hoÆc ®èi víi viÖc xuÊt khÈu bÊt kú mÆt hµng nµo ®−îc xuÊt sang l·nh thæ cña c¸c bªn kh¸c. Riªng ViÖt Nam vµ Lµo sÏ lo¹i bá c¸c h¹n chÕ ®Þnh l−îng theo c¸c cam kÕt khi gia nhËp WTO. ASEAN vµ Hµn Quèc sÏ thµnh lËp Tæ c«ng t¸c vÒ c¸c biÖn ph¸p vÖ sinh vµ kiÓm dÞch (SPS) vµ c¸c hµng rµo kü thuËt ®èi víi th−¬ng m¹i (TBT) ®Ó hîp t¸c vµ x¸c ®Þnh nh÷ng biÖn ph¸p nµo lµ hµng rµo phi thuÕ ph¶i lo¹i bá vµ sÏ ®µm ph¸n lÞch tr×nh c¾t gi¶m c¸c hµng rµo phi thuÕ ®ã ngay sau khi HiÖp ®Þnh nµy cã hiÖu lùc. (3) Quy t¾c xuÊt xø hµng ho¸ Quy t¾c xuÊt xø (ROO) quy ®Þnh chi tiÕt tiªu chÝ xuÊt xø chung, tiªu chÝ xuÊt xø riªng ®èi víi s¶n phÈm cô thÓ, tiªu chÝ xuÊt xø mét sè s¶n phÈm ®Æc biÖt vµ mét sè quy ®Þnh kh¸c cã liªn quan trùc tiÕp, gi¸n tiÕp ®Õn viÖc x¸c ®Þnh xuÊt xø cña hµng hãa còng nh− quy ®Þnh vÒ GiÊy chøng nhËn xuÊt xø (®−îc viÕt t¾t lµ C/O MÉu AK) ®Ó ®−îc h−ëng −u ®·i thuÕ quan AKFTA. Nh÷ng tiªu chÝ c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh xuÊt xø bao gåm quy t¾c XuÊt xø thuÇn tóy (WO), XuÊt xø thuÇn tóy tõ bÊt k× mét n−íc AKFTA nµo (WOA), ChuyÓn ®æi dßng thuÕ (CTC) vµ tiªu chÝ Hµm l−îng gi¸ trÞ khu vùc (RVC). (4) C¬ chÕ tù vÖ khÈn cÊp Do tiÕn tr×nh tù do ho¸ th−¬ng m¹i hµng ho¸ trong khu«n khæ AKFTA cã thÓ g©y t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn mét sè ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa, ASEAN vµ Hµn Quèc thèng nhÊt thiÕt lËp c¬ chÕ tù vÖ trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi cña AKFTA (Transition Safeguard). C¬ chÕ nµy cã môc ®Ých ng¨n chÆn c¸c t¸c ®éng tiªu cùc ng¾n h¹n tõ lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan cña AKFTA. So víi viÖc ¸p dông c¬ chÕ tù vÖ khÈn cÊp cña WTO th× c¬ chÕ tù vÖ chuyÓn ®æi trong AKFTA ®−îc ¸p dông ®¬n 38 gi¶n h¬n ®Ó ng¨n chÆn hoÆc gi¶m t¸c ®éng tiªu cùc trùc tiÕp cña qu¸ tr×nh tù do ho¸ th−¬ng m¹i trong khu«n khæ AKFTA. Cô thÓ nh− sau: - C¬ chÕ nµy chØ cã tÝnh chÊt t¹m thêi, ¸p dông trong kho¶ng thêi gian tõ khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc ®Õn thêi ®iÓm 7 n¨m sau khi thuÕ cña mét mÆt hµng ®−îc lo¹i bá; - BiÖn ph¸p tù vÖ sÏ ®−îc ¸p dông d−íi h×nh thøc t¨ng thuÕ lªn b»ng møc MFN t¹i thêi ®iÓm ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ; - Mét biÖn ph¸p tù vÖ ®−îc ¸p dông trong giai ®o¹n ban ®Çu kh«ng qu¸ ba (3) n¨m vµ cã thÓ ®−îc gia h¹n thªm mét (1) n¨m; - BiÖn ph¸p tù vÖ sÏ kh«ng ¸p dông víi hµng nhËp khÈu tõ mét n−íc mµ tû lÖ nhËp khÈu mÆt hµng tõ n−íc ®ã kh«ng qu¸ 3% tæng nhËp khÈu mÆt hµng ®ã; Khi biÖn ph¸p tù vÖ chÊm døt, thuÕ suÊt ¸p dông sÏ lµ møc thuÕ theo lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ ®· thèng nhÊt t¹i thêi ®iÓm biÖn ph¸p tù vÖ chÊm døt. 2.1.4. So s¸nh møc cam kÕt cña HiÖp ®Þnh AKFTA víi c¸c HiÖp ®Þnh thÕ giíi vµ khu vùc kh¸c ViÖt Nam tham gia Nh− ta ®· biÕt, tham gia WTO, AFTA, khu vùc th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Trung Quèc, ASEAN - Hµn Quèc…, ViÖt Nam cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. Víi ViÖt Nam, do Lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan theo AKFTA chËm h¬n Lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan theo CEPT/AFTA trong ASEAN nªn vÒ c¬ b¶n AKFTA kh«ng lµm thay ®æi nghÜa vô cña ViÖt Nam víi c¸c n−íc ASEAN. Theo CEPT/AFTA, ViÖt Nam sÏ hoµn thµnh nghÜa vô c¾t gi¶m thuÕ xuèng 0-5% vµo n¨m 2007 ®èi víi c¸c mÆt hµng n»m trong Danh môc Th«ng th−êng, trong khi thêi h¹n nµy trong AKFTA lµ 2016, víi mét sè dßng thuÕ ®−îc linh ho¹t ®Õn n¨m 2018. Ngoµi ra, víi HiÖp ®Þnh nµy, ViÖt Nam vÉn b¶o hé ®−îc tÊt c¶ c¸c mÆt hµng ®−îc xem lµ nh¹y c¶m ®èi víi ViÖt Nam trong AKFTA hiÖn nay. §èi víi c¸c HiÖp ®Þnh kh¸c, møc ®é cam kÕt vµ do ®ã lµ ph¹m vi ¶nh h−ëng ®Õn quan hÖ th−¬ng m¹i cña ViÖt Nam còng kh¸c nhau. B¶ng 2.4 m« t¶ nh÷ng cam kÕt trong khu«n khæ WTO, AFTA, khu vùc th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Trung Quèc, ASEAN - Hµn Quèc. 39 B¶ng 2.4. Ph¹m vi c¸c HiÖp ®Þnh khu vùc ViÖt Nam tham gia (tÝnh ®Õn 1/1/2008) LÜnh vùc WTO AFTA ASEAN/ TQ ASEAN/ HQ C¾t gi¶m vµ lo¹i bá thuÕ quan 3* 3 3 3 Quy t¾c xuÊt xø 3 3 3 3 Quy tr×nh h¶i quan 3 3 3 3 C¸c biÖn ph¸p vÖ sinh dÞch tÕ 3 3 3 3 C¸c rµo c¶n ®èi víi th−¬ng m¹i 3 3 3 3 C¸c bÞªn ph¸p kh¾c phôc th−¬ng m¹i 3** 3 3 3 QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ 3 3 3 3 Gi¶i quyÕt tranh chÊp 3 3 3 3 C¸c qui ®Þnh vÒ HC vµ thÓ chÕ 3 3 3 ThuËn lîi ho¸ th−¬ng m¹i 3 3 3 §Çu t− 3 BC BC Th−¬ng m¹i dÞch vô 3 3 3 3 Ghi chó: 3 Cã cam kÕt. BC (Being considered) §ang ®µm ph¸n. *: ThuÕ quan rµng buéc trong WTO 3**: Cã thÒ bao gåm trî cÊp trong WTO Nguån: ñy ban quèc gia vÒ Hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ Tr−íc m¾t, møc thuÕ trung b×nh ¸p dông trong WTO (cña ViÖt Nam) thÊp h¬n møc thuÕ cam kÕt vµ ¸p dông tõ n¨m 2007 trong khu vùc th−¬ng m¹i tù do víi Trung Quèc vµ Hµn Quèc. Do ®ã nh÷ng −u ®·i/1îi Ých (mµ c¸c khu vùc th−¬ng m¹i tù do nµy) mang l¹i (cho ViÖt Nam) kh¸ h¹n chÕ hoÆc ch−a mang l¹i gi¸ trÞ nh− mong muèn. Tuy nhiªn, vÒ l©u dµi, khi viÖc gi¶m thuÕ trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh Khu vùc th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Trung Quèc, ASEAN - Hµn Quèc ®−îc thùc 40 hiÖn ®Çy ®ñ, vÒ tæng thÓ møc thuÕ quan sÏ thÊp h¬n nhiÒu so víi møc hiÖn ®ang ¸p dông trong WTO. B¶ng 2.5. Tæng quan vÒ møc thuÕ trung b×nh ViÖt Nam cam kÕt trong c¸c HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i khu vùc vµ quèc tÕ WTO AFTA ASEAN/TQ ASEAN/HQ LÜnh vùc/N¨m MFN 2006 MFN 2014 2007 2018 2007 2020 2007 2021 N«ng nghiÖp 23,5 21,0 4,4 0,8 17,3 1,2 23,1 3,3 Thuû s¶n 29,3 18,0 4,7 0,0 9,9 0,0 29,3 0,0 DÇu khÝ 3,6 3,6 5,6 5,6 15,2 11,7 8,4 1,4 Gç, giÊy 15,6 10,5 2,1 0,0 12,9 0,3 15,7 1,1 DÖt may 37,3 13,7 4,3 0,0 27,3 0,6 33,4 0,3 Da giÇy, cao su 18,6 14,6 5,2 3,1 12,5 1,0 17,6 3,6 ¤t«/ThiÕt bÞ GT 35,3 35,3 29,2 3,8 41,9 19,6 43,0 36,1 M¸y mãc 7,1 7,1 1,2 0,0 6,6 1,4 7,4 2,0 M.mãc/TB®iÖntö 12,4 9,5 2,5 0,0 11,1 0,8 13,2 2,3 C¸c SP chÕ biÕn 14,0 10,2 2,0 0,3 11,1 0,0 13,8 0,4 Trung b×nh 17,4 13,4 4,5 0,6 14,4 2,3 17,0 4,1 Ghi chó: MFN 2014 lµ møc ViÖt Nam sÏ ¸p dông dùa trªn c¬ së MFN vµ møc thuÕ rµng buéc cuèi cïng. Nguån: ñy ban quèc gia vÒ Hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ vµ tÝnh to¸n cña nhãm t¸c gi¶ 2.2.T¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do ASEAN - Hµn Quèc ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ViÖt - Hµn 2.2.1. Nh÷ng cam kÕt thùc hiÖn AKFTA cña ViÖt Nam vµ cña Hµn Quèc §Ó tháa thuËn ®−îc HiÖp ®Þnh vÒ Th−¬ng m¹i hµng hãa, Hµn Quèc ®· cã nh÷ng nh−îng bé quan träng, theo ®ã Hµn Quèc sÏ hoµn tÊt Danh môc th«ng th−êng (NT) nhanh h¬n 2 n¨m so víi ASEAN 6 vµ lo¹i bá ngay 70% tæng sè dßng thuÕ ngay trong n¨m 2006. C¸c n−íc CLM (Campuchia, Lµo vµ Myanmar) ®−îc 41 c¾t gi¶m thuÕ quan chËm h¬n 8 n¨m so víi ASEAN 6, kÓ c¶ ®èi víi Danh môc Nh¹y c¶m (ST). MÆt kh¸c, Hµn Quèc ®· ®ång ý dµnh cho ViÖt Nam thêi h¹n thùc hiÖn Danh môc NT chËm h¬n 6 n¨m so víi ASEAN 6 (theo ACFTA lµ 5 n¨m), thùc hiÖn Danh môc ST chËm h¬n 5 n¨m so víi ASEAN 6 (theo ACFTA lµ 3 n¨m) vµ ®−îc giíi h¹n c¸c mÆt hµng nh¹y c¶m b»ng 2 tiªu chÝ 10% tæng sè c¸c dßng thuÕ vµ 25% gi¸ trÞ nhËp khÈu theo sè liÖu n¨m 2004. §Ó ViÖt Nam chÊp nhËn ph−¬ng thøc c¾t gi¶m thuÕ quan cã Nhãm E gåm 40 mÆt hµng ®−îc lo¹i trõ c¾t gi¶m thuÕ quan, Hµn Quèc ®· chän ®−a 50 trong tæng sè 90 mÆt hµng mµ ViÖt Nam quan t©m xuÊt khÈu sang Hµn Quèc vµo Danh môc Th«ng th−êng (NT) lµ Danh môc sÏ lo¹i bá thuÕ quan vµo n¨m 2010. Ngoµi ra, Hµn Quèc ®· ®iÒu chØnh Danh môc Nh¹y c¶m (ST) b»ng c¸ch ®−a mét sè mÆt hµng n«ng s¶n, h¶i s¶n, dÖt may, ®iÖn tö, hãa chÊt...mµ ViÖt Nam ®ang xuÊt khÈu sang Hµn Quèc vµo Danh môc NT vµ do ®ã ®· gi¶m gi¸ trÞ nhËp khÈu tõ ViÖt Nam trong Danh môc ST cña Hµn Quèc tõ 25% xuèng cßn kho¶ng 15,2%. Do gi¸ trÞ nhËp khÈu tõ ViÖt Nam trong Danh môc ST cña Hµn Quèc vÉn cßn cao (15,2% so víi tiªu chÝ chung cho c¶ 10 n−íc ASEAN lµ 10%) nªn theo yªu cÇu cña ViÖt Nam, Hµn Quèc ®· chÊp nhËn chuyÓn 4 dßng thuÕ m· HS 6 sè mÆt hµng thÞt lîn tõ Nhãm E (lo¹i trõ) sang Nhãm B (gi¶m 20% møc thuÕ MFN) vµ bæ sung h¹n ng¹ch thuÕ quan (TRQs) riªng cho c¸c n−íc ASEAN nh− sau: - T«m ®«ng l¹nh (HS 0306131000, 0306139000): 5.000 tÊn miÔn thuÕ; - T«m t−¬i (HS 0306231000): 300 tÊn miÔn thuÕ; - Mùc nang (HS 0307491010): 2.000 tÊn miÔn thuÕ; - T«m luéc (HS 1605209090): 2.000 tÊn miÔn thuÕ; - S¾n (HS 0714101000, 0714102010, 0714102090, 0714103000, 0714104000): 25.000 tÊn víi thuÕ suÊt 20%; - Tinh bét s¾n (HS 1108140000): 9.600 tÊn víi thuÕ suÊt 9%. H¹n ng¹ch nµy ®−îc ¸p dông ngay khi HiÖp ®Þnh vÒ Th−¬ng m¹i hµng hãa cã hiÖu lùc vµ Hµn Quèc ®· x¸c nhËn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt 42 Nam tËn dông c¸c TRQs vÒ t«m vµ mùc, ®ång thêi cam kÕt hµng n¨m sÏ ®µm ph¸n l¹i víi ViÖt Nam vÒ møc TRQs theo t×nh h×nh xuÊt khÈu thùc tÕ cña ViÖt Nam. TRQs ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr−êng ngay trong n¨m 2006 ®èi víi mét sè l−îng nhÊt ®Þnh hµng ho¸ cña ViÖt Nam (kh«ng thÊp h¬n møc xuÊt khÈu hiÖn nay), trong khi nÕu ®−îc ®−a vµo Danh môc Th«ng th−êng (NT) th× thuÕ quan ®èi víi c¸c mÆt hµng nµy còng chØ ®−îc c¾t gi¶m vµo n¨m 2010. Nh− vËy, nÕu tËn dông ®−îc TRQs, ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi tiÕp cËn thÞ tr−êng kh«ng kÐm thuËn lîi h¬n so víi Danh môc NT. Do c¸c mÆt hµng s¾n, t«m vµ mùc chiÕm kho¶ng trªn 6% gi¸ trÞ nhËp khÈu cña Hµn Quèc tõ ViÖt Nam nªn tuy Danh môc ST cña Hµn Quèc chiÕm 15,2% gi¸ trÞ nhËp khÈu tõ ViÖt Nam nh−ng sù b¶o hé c¸c mÆt hµng nh¹y c¶m cña Hµn Quèc ®èi víi ViÖt Nam trong thùc tÕ cã thÓ coi lµ kh«ng qu¸ 10%. Danh môc ST cña ViÖt Nam ®· ®¸p øng ®−îc c¸c tiªu chÝ cña Ph−¬ng thøc c¾t gi¶m vµ lo¹i bá thuÕ quan ®· ®−îc tháa thuËn, ®ång thêi ®¶m b¶o ®−îc sù b¶o hé cÇn thiÕt ®èi víi mét sè ngµnh s¶n xuÊt trong n−íc. §èi víi Hµn Quèc, viÖc b¶o hé ngµnh n«ng nghiÖp lµ vÊn ®Ò chÝnh trÞ hÕt søc nh¹y c¶m nªn ViÖt Nam ®· ph¶i ®ång thuËn cïng c¸c n−íc ASEAN chÊp nhËn cho Hµn Quèc ®−îc lo¹i trõ 40 mÆt hµng, trong ®ã cã mÆt hµng g¹o. §æi l¹i, ViÖt Nam còng cã Danh môc lo¹i trõ vµ Nh¹y c¶m cao (HSL) t−¬ng øng. ViÖt Nam ®· ®¶m b¶o ®−îc ®iÒu kiÖn cã thÓ b¶o hé s¶n xuÊt trong n−íc, kÓ c¶ ®èi víi c¸c mÆt hµng Hµn Quèc rÊt quan t©m nh− s¾t thÐp, m¸y mãc thiÕt bÞ, « t«... trong khi ®· yªu cÇu ®−îc Hµn Quèc ph¶i më cöa thÞ tr−êng ë møc hîp lý cho mét sè hµng hãa ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ n«ng s¶n vµ h¶i s¶n. Hµn Quèc ®· nh−îng bé rÊt lín trong vÊn ®Ò kiÓm dÞch ®éng thùc vËt (SPS) lµ chÊp nhËn (i) §−a néi dung hîp t¸c ®èi víi c¸c tháa thuËn c«ng nhËn lÉn nhau vÒ SPS vµo Phô lôc cña HiÖp ®Þnh khung; (ii) Cã ®iÒu kho¶n vÒ TBT vµ SPS trong HiÖp ®Þnh vÒ Th−¬ng m¹i hµng hãa; (iii) Thµnh lËp Tæ c«ng t¸c vÒ TBT vµ SPS ®Ó xem xÐt c¸c vÊn ®Ò thùc thi. Nh− vËy c¸c yªu cÇu c¬ b¶n cña ViÖt Nam ®èi víi AKFTA vÒ lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan vµ yªu cÇu Hµn Quèc “më cöa” cho hµng hãa ViÖt Nam (c¾t gi¶m thuÕ quan vµ dì bá c¸c rµo c¶n phi thuÕ quan, ®Æc biÖt lµ SPS) ®· ®¹t ®−îc yªu cÇu ë møc cao. 43 VÒ quy t¾c xuÊt xø, ViÖt Nam ®· kÕt hîp ®µm ph¸n vÒ Danh môc ST víi ®µm ph¸n tiªu chÝ xuÊt xø ®èi víi c¸c nhãm hµng cô thÓ (product specific rule - PSR) mµ ViÖt Nam quan t©m nªn ®· ®¹t ®−îc kÕt qu¶ tèt vÒ PSR, t¹o ®−îc thuËn lîi cho viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu mét sè hµng h¶i s¶n vµ c«ng nghiÖp sang thÞ tr−êng Hµn Quèc. §Æc biÖt, hai mÆt hµng t«m, cua chÕ biÕn (HS 160510, 160520) ®· ®¹t ®−îc PSR quy ®Þnh hµm l−îng néi ®Þa lµ 35% (møc chung lµ 40%) rÊt cã lîi cho xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Nh− vËy, tõ ngµy 1/6/2007, AKFTA chÝnh thøc cã hiÖu lùc ®èi víi Hµn Quèc vµ 5 n−íc ASEAN. Tuy nhiªn, ®Õn th¸ng 6/2007, míi chØ cã 4 n−íc (Hµn Quèc, Malaysia, Singapore vµ ViÖt Nam) ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý trong n−íc vÒ c¾t gi¶m thuÕ. Riªng ViÖt Nam chØ ban hµnh møc thuÕ suÊt AKFTA cho tõng n¨m mét, cßn Hµn Quèc ban hµnh møc thuÕ suÊt AKFTA theo lé tr×nh1 (theo ®ã Hµn Quèc miÔn thuÕ cho gÇn 8.000 dßng thuÕ tõ ASEAN vµ ASEAN còng sÏ gi¶m thuÕ cßn 0-5% cho 45% danh môc hµng hãa cã xuÊt xø tõ Hµn Quèc). §Ó thùc hiÖn AKFTA, Bé Tµi chÝnh ®· cã QuyÕt ®Þnh sè 41/2007/Q§-BTC vÒ viÖc ban hµnh Danh môc hµng ho¸ vµ thuÕ suÊt nhËp khÈu −u ®·i ®Æc biÖt cña ViÖt Nam cho n¨m 2007 (BiÓu thuÕ AKFTA 2007 cña ViÖt Nam). Lé tr×nh gi¶m thuÕ tõ n¨m 2008 trë ®i sÏ ®−îc x©y dùng trªn c¬ së Danh môc hµi hoµ thuÕ quan ASEAN phiªn b¶n 2007. Bé Th−¬ng m¹i (nay lµ Bé C«ng Th−¬ng) ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 02/2007/Q§-BTM vÒ Quy chÕ cÊp GiÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng ho¸ mÉu AK. Hµng ho¸ nhËp khÈu vµo AKFTA sÏ ®−îc cÊp chøng nhËn xuÊt xø vµ ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®−îc h−ëng −u ®·i thuÕ quan theo C/O mÉu AK ph¶i ®¸p øng mét trong ba tiªu chÝ sau ®©y: 1 HiÖp ®Þnh nµy sÏ cã hiÖu lùc ®èi víi c¸c n−íc Brunei, Campuchia, Lµo vµ Philippines khi c¸c n−íc nµy hoµn tÊt c¸c thñ tôc phª duyÖt trong n−íc vµ b¾t ®Çu thùc thi c¸c cam kÕt. 44 Thø nhÊt: “S¶n phÈm thuÇn tuý cã xuÊt xø hoÆc ®−îc s¶n xuÊt toµn bé t¹i l·nh thæ cña mét n−íc thµnh viªn. C¸c s¶n phÈm nµy hoµn toµn ®−îc trång, ch¨n nu«i, ®¸nh b¾t, khai kho¸ng...theo quy ®Þnh Quy t¾c c¸c s¶n phÈm thuÇn tuý; Thø hai: Tiªu chÝ vÒ hµm l−îng. Theo tiªu chÝ nµy, tæng gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu cã xuÊt xø ngoµi AKFTA hoÆc kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc xuÊt xø kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 60%. Tr−êng hîp nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu tõ mét hoÆc nhiÒu n−íc thuéc AKFTA th× ®−îc céng gép toµn bé gi¸ trÞ cña nguyªn vËt liÖu nÕu hµm l−îng AKFTA cña nguyªn vËt liÖu ®ã b»ng hoÆc lín h¬n 40% (khi céng gép kh«ng ®−îc tÝnh phÇn xuÊt xø Th¸i Lan v× Th¸i Lan ch−a ph¶i lµ thµnh viªn cña AKFTA); Thø ba: Tiªu chÝ s¶n phÈm cô thÓ (®−îc sö dông bæ sung cho hai tiªu chÝ trªn). §©y lµ quy t¾c c¸c bªn ®µm ph¸n vµ thèng nhÊt cho tõng mÆt hµng cô thÓ vµ ®−îc coi lµ ®· qua qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ b¶n nªn cã xuÊt xø AKFTA. ë ViÖt Nam, ngµy 05 th¸ng 05 n¨m 2008, Bé Tµi chÝnh ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 21/2008/Q§-BTC vÒ viÖc ban hµnh BiÓu thuÕ nhËp khÈu −u ®·i ®Æc biÖt cña ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn AKFTA. Khi QuyÕt ®Þnh nµy cã hiÖu lùc thi hµnh sÏ thay thÕ QuyÕt ®Þnh sè 41/2007/Q§-BTC ngµy 31/5/2007 cña Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh vÒ viÖc ban hµnh BiÓu thuÕ nhËp khÈu −u ®·i ®Æc biÖt cña ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn Khu vùc MËu dÞch Tù do ASEAN - Hµn Quèc. BiÓu thuÕ nµy ®−îc ¸p dông cho c¸c tê khai hµng ho¸ nhËp khÈu tõ khu vùc AKFTA ®¨ng ký víi c¬ quan h¶i quan kÓ tõ ngµy 1/1/2008 vµ ph¶i ®¸p øng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn: (1) §−îc nhËp khÈu vµo ViÖt Nam tõ c¸c n−íc ASEAN hoÆc Hµn Quèc; (2) §−îc vËn chuyÓn th¼ng tõ n−íc xuÊt khÈu ®Õn ViÖt Nam; (3) Tho¶ m·n yªu cÇu xuÊt xø hµng hãa ASEAN - Hµn Quèc (®−îc x¸c nhËn b»ng GiÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng ho¸ ASEAN - Hµn Quèc theo mÉu AK do c¬ quan cã thÈm quyÒn cña c¸c n−íc thuéc khu vùc AKFTA cÊp). 2.2.2. T¸c ®éng cña viÖc thùc hiÖn AKFTA ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i cña ViÖt Nam víi Hµn Quèc - T¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng c¶i thiÖn c¸n c©n th−¬ng m¹i Tõ sau khi thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao (1992), quan hÖ th−¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Hµn Quèc ®· ph¸t triÓn nhanh chãng. Quy m« th−¬ng m¹i gi÷a hai n−íc ®· 45 thùc sù cã b−íc t¨ng tr−ëng ®¸ng kÓ nh−ng trong nhiÒu n¨m qua, nhËp siªu cña ViÖt Nam víi Hµn Quèc vÉn ë møc cao. Nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò nªu trªn lµ do c¸c nhµ ®Çu t− Hµn Quèc nhËp thiÕt bÞ m¸y mãc ®Ó h×nh thµnh c¬ së vËt chÊt phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ®Çu t− t¹i ViÖt Nam. Ngoµi ra, ngµy cµng cã nhiÒu c¸c doanh nghiÖp Hµn Quèc ®Æt c¬ së s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam råi b¸n s¶n phÈm trªn thÞ tr−êng ViÖt Nam hoÆc xuÊt ®i c¸c n−íc thø 3, chØ mét phÇn nhá c¸c s¶n phÈm nµy ®−îc xuÊt khÈu trë l¹i Hµn Quèc. C¸c mÆt hµng Hµn Quèc xuÊt khÈu sang ViÖt Nam chñ yÕu lµ x¨ng dÇu, s¾t thÐp, «t«, m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn phô liÖu cã sè l−îng lín vµ gi¸ trÞ cao, chiÕm kho¶ng 40% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc. Trong khi ®ã, c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc chñ yÕu lµ hµng n«ng, l©m, thñy s¶n...ch−a ®−îc chÕ biÕn s©u, cã gi¸ trÞ nhá, sè l−îng kh«ng lín. Víi xu h−íng ®Çu t− cña Hµn Quèc vµo ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng vµ c¸c nhµ m¸y ®· ®Çu t− t¹i ViÖt Nam ®ang më réng s¶n xuÊt th× nhu cÇu nhËp khÈu sÏ kh«ng gi¶m mµ cã nhiÒu kh¶ n¨ng t¨ng m¹nh trong c¸c n¨m tíi do t×nh h×nh gia t¨ng ®Çu t− cña Hµn Quèc vµo ViÖt Nam. Do vËy, ®Ó c¶i thiÖn c¸n c©n th−¬ng m¹i, ViÖt Nam kh«ng chñ tr−¬ng h¹n chÕ nhËp khÈu mµ cÇn t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó t¨ng c−êng vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng Hµn Quèc. Víi c¬ cÊu kinh tÕ gi÷a hai n−íc mang tÝnh bæ sung nhiÒu h¬n lµ c¹nh tranh, AKFTA sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy h¬n n÷a quan hÖ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− gi÷a ViÖt Nam vµ Hµn Quèc, gióp ViÖt Nam tõng b−íc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nhËp siªu tõ thÞ tr−êng nµy nhê ®Èy m¹nh ®−îc xuÊt khÈu. Theo c¸c cam kÕt AKFTA, mét sè mÆt hµng ViÖt Nam cã lîi thÕ nh− c¸c mÆt hµng thuéc HS 03, HS 06, HS 11, HS 14, HS 15, HS 35…®· ®−îc chuyÓn tõ danh môc ST sang danh môc NT víi lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan ®−îc thùc hiÖn ngay tõ n¨m 2007 hoÆc ®−îc bæ sung TQRs, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho xuÊt khÈu nh÷ng nhãm hµng nµy cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc khi thùc hiÖn AKFTA. Hµn Quèc ®· c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu tõ ViÖt Nam theo lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan víi HS 01 tõ 18% (thuÕ MFN) xuèng 0%, HS 03 tõ 10% (thuÕ MFN) 46 xuèng 5% - 0%, HS 61 tõ 35% (thuÕ MFN) xuèng 5%...Nh− vËy, xuÊt khÈu c¸c nhãm hµng nµy cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng Hµn Quèc ®· trë nªn thuËn lîi h¬n tõ n¨m 2007. B¶ng 2.6. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc 2007 theo m· HS KNXK (1000 USD) Tèc ®é t¨ng (%) M· HS M« t¶ s¶n phÈm 2006 2007 Bq 02-06 2007/06 IPT* Tæng kim ng¹ch 924.856 1.391.588 18 50,47 01 §éng vËt sèng 0 14 - 10.987 02 ThÞt vµ phô phÈm d¹ng thÞt ¨n ®−îc 0 6 - 11.017 03 Thñy h¶i s¶n 163.708 220.196 17 34,51 549.017 04 S÷a; trøng; mËt ong; s¶n phÈm gèc ®éng vËt, ch−a ®−îc chi tiÕt hoÆc ghi ë n¬i kh¸c 127 143 12,60 5.045 05 C¸c s¶n phÈm gèc ®éng vËt, ch−a ®−îc chi tiÕt hoÆc ghi ë c¸c ch−¬ng kh¸c 110 199 -50 80,91 8.409 06 C©y sèng,hoa rêi vµ c¸c lo¹i cµnh l¸ trang trÝ 80 202 31 152,50 3.586 07 Rau vµ mét sè lo¹i cñ, th©n cñ, rÔ ¨n ®−îc 15.685 10.394 6 -33,73 43.870 08 Rau vµ qu¶ h¹ch ¨n ®−îc, vá qu¶ thuéc chi cam quýt hoÆc c¸c lo¹i d−a 6.429 4.651 177 -27,66 38.400 09 Cµ phª, chÌ, chÌ Paragoay vµ c¸c lo¹i gia vÞ 52.431 68.333 30 30,33 117.743 10 Ngò cèc 0 0 - 51.397 11 C¸c s¶n phÈm xay x¸t; malt; tinh bét; inulin;gluten lóa m× 1.948 4.122 29 111,60 12.113 12 H¹t vµ qu¶ cã dÇu; c¸c lo¹i ngò cèc, h¹t vµ qu¶ kh¸c 3.002 3.145 -2 4,76 10.067 13 Nhùa c¸nh kiÕn ®á; g«m, nhùa c©y, nhùa g«m, nhùa dÇu 0 62 - 1.653 14 Nguyªn liÖu thùc vËt dïng ®Ó tÕt bÖn 166 488 8 193,98 1.207 15 Mì vµ dÇu ®éng vËt hoÆc thùc vËt 30 187 523,33 6.123 16 C¸c chÕ phÈm tõ thÞt, c¸ 42.674 47.524 5 11,37 137.806 17 §−íng vµ c¸c lo¹i kÑo ®−êng 359 618 -1 72,14 10.389 18 Cacao vµ c¸c chÕ phÈm tõ cacao 47 75 -5 59,57 814 47 19 ChÕ phÈm tõ ngò cèc, bét, tinh bét hoÆc s÷a; c¸c lo¹i b¸nh 3.535 4.567 27 29,19 59.294 20 ChÕ phÈm tõ rau, qu¶, qu¶ h¹ch hoÆc c¸c phÇn kh¸c cña c©y 1.908 1.989 20 4,25 77.804 21 C¸c chÕ phÈm ¨n ®−îc kh¸c 263 417 6 58,56 36.433 22 §å uèng, r−îu vµ dÊm 70 1.175 91 1578,57 16.982 23 PhÕ liÖu vµ phÕ th¶i tõ ngµnh c«ng nghiÖp thùc phÈm; thøc ¨n gia sóc ®· chÕ biÕn 1.058 2.459 30 132,42 16.899 24 Thuèc l¸ vµ nguyªn liÖu thay thÕ thuèc l¸ l¸ ®· chÕ biÕn 196 4 -97,96 12.301 25 Muèi; l−u huúnh; ®Êt vµ ®¸; th¹ch cao, v«i vµ xi m¨ng 11.879 17.876 71 50,48 25.637 26 QuÆng, xi vµ tro 2.391 2.424 105 1,38 156.515 27 Nhiªn liÖu kho¸ng, dÇu kho¸ng 46.511 197.576 26 324,79 8.428.315 28 Ho¸ chÊt v« c¬, c¸c hîp chÊt v« c¬ hay h÷u c¬ 4.269 330 369 -92,27 23.754 29 Ho¸ chÊt h÷u c¬ 1.012 1.885 7 86,26 39.340 30 D−îc phÈm 1.143 572 10 -49,96 13.001 31 Ph©n bãn 0 2.589 - 3.695 32 C¸c chÊt chiÕt suÊt lµm thuèc nhuém hoÆc thuéc da vµ c¸c chÊt dÉn xuÊt 284 158 74 -44,37 8.268 33 Tinh dÇu, c¸c chÊt tùa nhùa; n−íc hoa, mü phÈm hoÆc c¸c chÕ phÈm dïng cho vÖ sinh 5.350 10.054 73 87,92 29.627 34 Xµ phßng, c¸c chÊt h÷u c¬ ho¹t ®éng bÒ mÆt 145 161 66 11,03 43.848 35 C¸c chÊt chøa anbumin, c¸c d¹ng tinh bét biÕn tÝnh; keo hå; enzim 267 1.413 60 429,21 14.319 36 ChÊt næ; c¸c s¶n phÈm ph¸o; diªm; c¸c hîp kim tù ch¸y, c¸c chÕ phÈm dÔ ch¸y kh¸c 31 20 16 -35,48 685 37 VËt liÖu ¶nh hoÆc ®iÖn ¶nh 0 0 - 6.247 38 C¸c s¶n phÈm ho¸ chÊt kh¸c 4.639 4.478 92 -3,47 51.660 39 Plastic vµ c¸c s¶n phÈm b»ng plastic; cao su vµ c¸c s¶n phÈm b»ng cao su 8.994 7.323 20 -18,58 337.923 40 Cao su vµ c¸c s¶n phÈm b»ng cao su 52.360 69.031 31 31,84 447.875 41 Da sèng, da thuéc, da l«ng vµ c¸c s¶n phÈm tõ da 1.905 2.419 24 26,98 28.811 42 C¸c s¶n phÈm b»ng da thuéc; c¸c mÆt hµng du lÞch, tói x¸ch 15.343 17.828 12 16,20 249.917 43 Da l«ng vµ da l«ng nh©n t¹o; c¸c s¶n phÈm lµm tõ da l«ng vµ da l«ng nh©n t¹o 129 122 42 -5,43 3.259 48 44 Gç vµ c¸c mÆt hµng b»ng gç; than tõ gç 20.729 32.306 41 55,85 237.178 45 Than cèc 1 3 200,00 470 46 C¸c lo¹i vËt liÖu tÕt bÖn, s¶n phÈm b»ng liÔu gai vµ song m©y 4.400 4.254 3 -3,32 29.105 47 Bét giÊy tõ gç hoÆc tõ vËt liÖu x¬ sîi xenlulo kh¸c; giÊy lo¹i hoÆc c¸ct«ng 0 0 0 - 48 GiÊy vµ c¸ct«ng; c¸c s¶n phÈm lµm b»ngbét giÊy,giÊyhoÆc b»ng c¸ct«ng 539 790 74 46,57 81.375 49 S¸ch, b¸o, tranh ¶nh vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c cña c«ng nghiÖp in 87 113 75 29,89 5.865 50 T¬ t»m 7.235 6.848 107 -5,35 14.607 51 L«ng cõu, l«ng ®éng vËt lo¹i mÞn hoÆc lo¹i th« 2.956 7.106 320 140,39 689 52 B«ng 30.894 35.341 22 14,39 37.958 53 X¬ dÖt tõ gèc thùc vËt kh¸c, sîi giÊy vµ v¶i dÖt thoi tõ sîi giÊy 1.358 2.780 220 104,71 1.527 54 Sîi filament nh©n t¹o 17.452 18.158 109 4,05 73.340 55 X¬, sîi staple nh©n t¹o 35.709 59.463 46 66,52 57.229 56 MÒn x¬, phít vµ c¸c s¶n phÈm kh«ng dÖt; c¸c lo¹i sîi ®Æc biÖt, sîi xe 4.435 6.188 7 39,53 23.876 57 Th¶m vµ c¸c lo¹i hµng dÖt tr¶i sµn kh¸c 71 103 9 45,07 11.502 58 C¸c lo¹i v¶i dÖt thoi ®Æc biÖt, c¸c lo¹i v¶i dÖt chÈn sîi vßng 2.524 1.122 -6 -55,55 10.894 59 C¸c lo¹i v¶i dÖt ®· ®−îc ng©m tÈm, tr¸ng, phñ hoÆc Ðp lín 3.566 4.307 97 20,78 8.525 60 C¸c lo¹i hµng dÖt kim hoÆc mãc 1.476 2.014 53 36,45 11.686 61 QuÇn ¸o vµ hµng may mÆc phô trî, dÖt kim hoÆc mãc 7.474 16.404 1 119,48 700.178 62 QuÇn ¸o vµ hµng may mÆc phô trî, kh«ng dÖt kim hoÆc mãc 48.665 50.762 3 4,31 1.756.050 63 C¸c mÆt hµng dÖt ®· hoµn thiÖn kh¸c 16.746 28.818 33 72,09 178.907 64 Giµy, dÐp, mò vµ c¸c vËt ®éi ®Çu kh¸c, «, dï, ba toong 74.913 102.303 37 36,56 677.790 65 Mò vµ c¸c vËt ®éi ®Çu kh¸c vµ c¸c bé phËn cña chóng 2.387 3.010 23 26,10 44.009 66 «, dï che, ba toong, gËy tay cÇm cã thÓ chuyÓn thµnh ghÕ 14 6 -57,14 1.844 67 L«ng vò vµ l«ng t¬ chÕ biÕn, c¸c s¶n phÈm b»ng l«ng vò 1.253 1.503 4 19,95 2.959 68 S¶n phÈm lµm b»ng ®¸, th¹ch cao, xi m¨ng, ami¨ng, mica 1.056 685 5 -35,13 35.478 69 §å gèm, sø 10.971 10.728 15 -2,21 96.764 49 70 Thuû tinh vµ c¸c s¶n phÈm b»ng thuû tinh 833 1.459 -2 75,15 114.635 71 Ngäc trai tù nhiªn hoÆc nu«i cÊy, ®¸ quý hoÆc ®¸ b¸n quý 7.654 5.821 40 -23,95 193.250 72 Gang vµ thÐp 4.447 17.270 73 288,35 44.047 73 C¸c s¶n phÈm b»ng s¾t hoÆc thÐp 5.247 12.293 78 134,29 268.103 74 §ång vµ c¸c s¶n phÈm b»ng ®ång 578 366 97 -36,68 24.555 75 Niken vµ c¸c s¶n phÈm b»ng niken 0 0 - 68 76 Nh«m vµ c¸c s¶n phÈm b»ng nh«m 3.898 10.502 75 169,42 43.611 78 Ch× vµ c¸c s¶n phÈm b»ng ch× 1 1.035 1.035,0 0 4.602 79 KÏm vµ c¸c s¶n phÈm b»ng kÏm 243 570 150 134,57 6.765 80 ThiÕc vµ c¸c s¶n phÈm b»ng thiÕc 137 0 5 - 28.499 81 Kim lo¹i c¬ b¶n kh¸c; gåm kim lo¹i, c¸c s¶n phÈm cña chóng 108 41 65 -62,04 22.660 82 Dông cô, ®å nghÒ, dao, kÐo vµ c¸c bé ®å ¨n lµm tõ kim lo¹i c¬ b¶n 920 2.075 4 125,54 47.856 83 Hµng t¹p ho¸ lµm tõ kim lo¹i c¬ b¶n 396 824 52 108,08 25.194 84 Lß ph¶n øng h¹t nh©n, nåi h¬i, m¸y vµ trang thiÕt bÞ c¬ khÝ, c¸c bé phËn cña chóng 20.811 37.462 42 80,01 1.508.368 85 M¸y ®iÖn vµ thiÕt bÞ ®iÖn vµ c¸c bé phËn cña chóng; m¸y ghi sao ©m thanh 60.766 113.946 -9 87,52 2.164.422 86 §Çu m¸y xe löa hoÆc xe ®iÖn vµ thiÕt bÞ 0 0 - 1.276 87 Xe cé trõ thiÕt bÞ ch¹y trªn ®−êng xe löa hoÆc xe ®iÖn 609 1.295 3 112,64 244.868 88 Ph−¬ng tiÖn bay, tµu vò trô vµ c¸c bé phËn cña chóng 55 56 20 1,82 21.152 89 Tµu thuû, thuyÒn vµ c¸c kÕt cÊu nèi 103 233 -39 126,21 37.131 90 Dông cô, thiÕt bÞ vµ m¸y quang häc, nhiÕp ¶nh, ®iÖn ¶nh, ®o l−êng, kiÓm tra 2.625 7.139 24 171,96 218.446 91 §ång hå c¸ nh©n vµ ®ång hå thêi gian kh¸c vµ c¸c bé phËn cña chóng 34 12 -15 -64,71 14.477 92 Nh¹c cô vµ c¸c bé phËn vµ phô tïng 136 418 27 207,35 7.354 93 Vò khÝ vµ ®¹n; c¸c bé phËn vµ phô tïng cña chóng 0 0 - 421 94 §å néi thÊt (gi−êng, tñ, bµn ghÕ…); bé ®å gi−êng, ®Öm, khung ®Öm 57.181 67.804 28 18,58 850.701 95 §å ch¬i cã b¸nh xe ®−îc thiÕt kÕ dïng cho trÎ em ®iÒu khiÓn 7.778 5.744 6 -26,15 167.438 96 C¸c s¶n phÈm chÕ t¹o kh¸c 2.868 2.802 -1 -2,30 76.297 50 97 C¸c t¸c phÈm nghÖ thuËt, ®å s−u tÇm vµ ®å cæ 22 69 25 213,64 3.495 99 C¸c mÆt hµng kh¸c 0 4 - 1.597 Ghi chó: ChØ sè tiÒm n¨ng th−¬ng m¹i (Indicative potential trade) x¸c ®Þnh tiÒm n¨ng ph¸t triÓn xuÊt khÈu mét mÆt hµng (nhãm hµng) cô thÓ gi÷a 2 n−íc trªn c¬ së so s¸nh kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu thùc tÕ gi÷a 2 n−íc víi kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña n−íc xuÊt khÈu (tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n−íc ®ã ra thÞ tr−êng thÕ giíi) vµ kh¶ n¨ng hÊp thô nguån hµng nhËp khÈu (tæng kim ng¹ch nhËp khÈu mÆt hµng ®ã tõ thÞ tr−êng thÕ giíi cña n−íc nhËp khÈu). IPT ijk = min (Xik, Xjk) - Xijk Trong ®ã: - Xik lµ tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng X cña n−íc i ra thÞ tr−êng thÕ giíi; - Xjk lµ tæng kim ng¹ch nhËp khÈu mÆt hµng X cña n−íc j tõ thÞ tr−êng thÕ giíi vµ - Xijk lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng X cña n−íc i sang n−íc j. Nguån: Trung t©m Th−¬ng m¹i quèc tÕ, 2008 Kh¸c víi xuÊt khÈu, trong c¬ cÊu hµng ViÖt Nam nhËp khÈu tõ Hµn Quèc Ýt cã mÆt hµng cã tèc ®é t¨ng ®ét biÕn trong n¨m 2007. ViÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt AKFTA còng Ýt cã thÓ t¸c ®éng ®Õn kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc trong n¨m 2007 do ViÖt Nam míi thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ quan nhËp khÈu th¸ng 7/2007 víi lé tr×nh chËm h¬n Hµn Quèc vµ c¸c n−íc ASEAN 6. B¶ng d−íi ®©y thÓ hiÖn t¸c ®éng cña viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan nhËp khÈu theo AKFTA cña c¸c mÆt hµng nhËp khÈu (theo m· HS) cña ViÖt Nam sau 1,5 n¨m HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc. B¶ng 2.7. Kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc 2007 theo m· HS KNXK (1000 USD) Tèc ®é t¨ng (%) M· HS M« t¶ s¶n phÈm KNNK 2006 KNNK 2007 Bq 2002-06 2007/06 IPT Tæng kim ng¹ch 3.927.476 5.760.054 15 46,66 51 01 §éng vËt sèng 0 0 - 430 02 ThÞt vµ phô phÈm d¹ng thÞt ¨n ®−îc 23 4.253 18391,30 24.332 03 Thñy h¶i s¶n 1.494 2.208 46 47,79 87.167 04 S÷a; trøng; mËt ong; s¶n phÈm gèc ®éng vËt, ch−a ®−îc chi tiÕt hoÆc ghi ë n¬i kh¸c 0 29 - 5.491 05 C¸c s¶n phÈm gèc ®éng vËt, ch−a ®−îc chi tiÕt hoÆc ghi ë c¸c ch−¬ng kh¸c 4.384 3.411 28 -22,19 8.753 06 C©y sèng,hoa rêi vµ c¸c lo¹i cµnh l¸ trang trÝ 0 7 - 1.427 07 Rau vµ mét sè lo¹i cñ, th©n cñ, rÔ ¨n ®−îc 220 320 -6 45,45 6.141 08 Rau vµ qu¶ h¹ch ¨n ®−îc, vá qu¶ thuéc chi cam quýt hoÆc c¸c lo¹i d−a 79 103 85 30,38 23.797 09 Cµ phª, chÌ, chÌ Paragoay vµ c¸c lo¹i gia vÞ 30 41 -41 36,67 3.648 10 Ngò cèc 0 0 - 286 11 C¸c s¶n phÈm xay x¸t; malt; tinh bét; inulin;gluten lóa m× 224 1.280 -4 471,43 16.624 12 H¹t vµ qu¶ cã dÇu; c¸c lo¹i ngò cèc, h¹t vµ qu¶ kh¸c 1.947 2.911 28 49,51 17.698 13 Nhùa c¸nh kiÕn ®á; g«m, nhùa c©y, nhùa g«m, nhùa dÇu 949 2.524 32 165,96 2.138 14 Nguyªn liÖu thùc vËt dïng ®Ó tÕt bÖn 0 4 - 109 15 Mì vµ dÇu ®éng vËt hoÆc thùc vËt 1.444 3.984 30 175,90 5.403 16 C¸c chÕ phÈm tõ thÞt, c¸ 79 166 76 110,13 10.423 17 §−íng vµ c¸c lo¹i kÑo ®−êng 1.650 1.490 52 -9,70 51.743 18 Cacao vµ c¸c chÕ phÈm tõ cacao 0 105 - 7.359 19 ChÕ phÈm tõ ngò cèc, bét, tinh bét hoÆc s÷a; 5.698 8.606 48 51,04 48.495 20 ChÕ phÈm tõ rau, qu¶, qu¶ h¹ch hoÆc c¸c phÇn kh¸c cña c©y 106 197 96 85,85 10.268 21 C¸c chÕ phÈm ¨n ®−îc kh¸c 4.658 7.881 22 69,19 92.167 22 §å uèng, r−îu vµ dÊm 1.053 1.462 21 38,84 106.627 23 PhÕ liÖu vµ phÕ th¶i tõ ngµnh c«ng nghiÖp thùc phÈm; thøc ¨n gia sóc ®· chÕ biÕn 4.622 6.603 22 42,86 40.851 24 Thuèc l¸ vµ nguyªn liÖu thay thÕ thuèc l¸ ®· chÕ biÕn 685 1.231 28 79,71 194.813 25 Muèi; l−u huúnh; ®Êt vµ ®¸; th¹ch cao, v«i vµ xi m¨ng 1.083 2.049 -8 89,20 79.124 26 QuÆng, xi vµ tro 5.603 2.461 66 -56,08 5.907 27 Nhiªn liÖu kho¸ng, dÇu kho¸ng 527.477 1.294.326 67 145,38 181.329 28 Ho¸ chÊt v« c¬, c¸c hîp chÊt v« c¬ hay h÷u c¬ 15.155 22.105 13 45,86 110.283 29 Ho¸ chÊt h÷u c¬ 49.813 68.583 27 37,68 455.231 30 D−îc phÈm 60.611 72.170 9 19,07 228.701 31 Ph©n bãn 24.722 32.918 21 33,15 115.688 32 C¸c chÊt chiÕt suÊt lµm thuèc nhuém hoÆc thuéc da vµ c¸c chÊt dÉn xuÊt 35.594 46.806 22 31,50 232.990 33 Tinh dÇu, c¸c chÊt tùa nhùa; n−íc hoa, mü phÈm hoÆc c¸c chÕ phÈm dïng cho vÖ sinh 11.069 11.448 16 3,42 77.780 34 Xµ phßng, c¸c chÊt h÷u c¬ ho¹t ®éng bÒ mÆt 8.800 10.518 19 19,52 82.400 35 C¸c chÊt chøa anbumin, c¸c d¹ng tinh bét biÕn tÝnh; keo hå; enzim 11.488 10.676 16 -7,07 42.110 52 36 ChÊt næ; c¸c s¶n phÈm ph¸o; diªm; c¸c hîp kim tù ch¸y, c¸c chÕ phÈm dÔ ch¸y kh¸c 0 20 - 3.437 37 VËt liÖu ¶nh hoÆc ®iÖn ¶nh 675 1.792 -2 165,48 32.378 38 C¸c s¶n phÈm ho¸ chÊt kh¸c 40.460 51.047 15 26,17 269.705 39 Plastic vµ c¸c s¶n phÈm b»ng plastic; 311.774 402.140 19 28,98 1.447.044 40 Cao su vµ c¸c s¶n phÈm b»ng cao su 35.228 56.087 24 59,21 228.778 41 Da sèng, da thuéc, da l«ng vµ c¸c s¶n phÈm tõ da 93.361 93.899 4 0,58 312.829 42 C¸c s¶n phÈm b»ng da thuéc; c¸c mÆt hµng du lÞch, tói x¸ch 2.128 2.259 34 6,16 17.375 43 Da l«ng vµ da l«ng nh©n t¹o; c¸c s¶n phÈm lµm tõ da l«ng vµ da l«ng nh©n t¹o 1.108 1.237 20 11,64 8.604 44 Gç vµ c¸c mÆt hµng b»ng gç; than tõ gç 1.687 983 35 -41,73 35.599 45 Than cèc 0 1 - 127 46 C¸c lo¹i vËt liÖu tÕt bÖn, s¶n phÈm b»ng liÔu gai vµ song m©y 5 12 140,00 1.434 47 Bét giÊy tõ gç hoÆc tõ vËt liÖu x¬ sîi xenlulo kh¸c; giÊy lo¹i hoÆc c¸ct«ng 1.254 5.817 164 363,88 12.727 48 GiÊy vµ c¸ct«ng; c¸c s¶n phÈm lµm b»ng bét giÊy, b»ng giÊy hoÆc b»ng c¸ct«ng 59.988 64.422 10 7,39 305.273 49 S¸ch, b¸o, tranh ¶nh vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c cña c«ng nghiÖp in 510 789 21 54,71 22.916 50 T¬ t»m 854 656 39 -23,19 74.199 51 L«ng cõu, l«ng ®éng vËt lo¹i mÞn hoÆc lo¹i th« 4.782 7.125 14 49,00 57.001 52 B«ng 43.352 52.547 1 21,21 279.078 53 X¬ dÖt tõ gèc thùc vËt kh¸c, sîi giÊy vµ v¶i dÖt thoi tõ sîi giÊy 648 1.014 -2 56,48 12.465 54 Sîi filament nh©n t¹o 153.473 167.678 1 9,26 349.434 55 X¬, sîi staple nh©n t¹o 75.228 83.729 10 11,30 219.371 56 MÒn x¬, phít vµ c¸c s¶n phÈm kh«ng dÖt; c¸c lo¹i sîi ®Æc biÖt, sîi xe 62.565 64.721 13 3,45 108.772 57 Th¶m vµ c¸c lo¹i hµng dÖt tr¶i sµn kh¸c 97 37 67 -61,86 6.118 58 C¸c lo¹i v¶i dÖt thoi ®Æc biÖt, c¸c lo¹i v¶i dÖt chÈn sîi vßng 57.105 63.883 6 11,87 104.546 59 C¸c lo¹i v¶i dÖt ®· ®−îc ng©m tÈm, tr¸ng, phñ hoÆc Ðp lín 123.658 136.232 4 10,17 113.903 60 C¸c lo¹i hµng dÖt kim hoÆc mãc 260.942 412.177 21 57,96 434.121 61 QuÇn ¸o vµ hµng may mÆc phô trî, dÖt kim hoÆc mãc 5.040 4.187 26 -16,92 51.091 62 QuÇn ¸o vµ hµng may mÆc phô trî, kh«ng dÖt kim hoÆc mãc 44.329 49.355 19 11,34 46.152 63 C¸c mÆt hµng dÖt ®· hoµn thiÖn kh¸c 12.419 17.213 16 38,60 15.512 64 Giµy, dÐp, mò vµ c¸c vËt ®éi ®Çu kh¸c, «, dï, ba toong 77.003 72.612 11 -5,70 103.268 65 Mò vµ c¸c vËt ®éi ®Çu kh¸c vµ c¸c bé phËn cña chóng 3.949 5.309 3 34,44 1.183 66 «, dï che, ba toong, gËy tay cÇm cã thÓ chuyÓn thµnh g