Đề tài Rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Thực trạng và giải pháp phòng ngừa

Trang 1/ 82 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi: Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät nam coù truyeàn thoáng phuïc vuï ñaàu tö phaùt trieån, thöïc hieän nhieäm vuï huy ñoäng moïi nguoàn voán ñeå ñaàu tö vaø phaùt tireån, goùp phaàn thöïc hieän coâng nghieäp hoaù vaø hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. Hieän nay, hoaït ñoäng tín duïng vaãn chieám tyû troïng lôùn trong hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät nam vaø ñaây laø hoaït ñoäng tieàm aån nhieàu ruûi ro, nôï quaù haïn coù xu höôùng ngaøy caøng gia taêng, coù nguy cô daãn ñeán maát voán. Tröôùc söùc eùp taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá, nhu caàu ñaàu tö xaõ hoäi vaãn coøn raát lôùn vöøa laø cô hoäi ñeå môû roäng tín duïng, ñoàng thôøi cuõng taïo aùp löïc vay voán ñeán caùc ngaân haøng thöông maïi noùi chung vaø cuûa Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät nam noùi rieâng. Vieäc chuyeån ñoåi caùc Doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø giaûi quyeát nôï ñoïng trong xaây döïng cô baûn dieãn ra raát chaäm, moät soá doanh nghieäp nhaø nöôùc laøm aên keùm hieäu quaû, maát khaû naêng thanh toaùn, moät soá doanh nghieäp nhaø nöôùc ñang toàn taïi nhöng chöùa döïng nhieàu ruûi ro, ñieàu naøy aûnh höôùng ñeán hoaït ñoäng tín duïng vaø chaát löôïng tín duïng cuûa Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät nam. Nhaèm cô caáu laïi hoaït ñoäng vaø laønh maïnh hoaù tình hình taøi chính ñeå hoäi nhaäp vaø phaùt trieån, ñieàu quan troïng laø Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam phaûi chuû ñoäng kieåm soaùt taêng tröôûng tín duïng, naâng cao chaát löôïng tín duïng vaø ñaûm baûo an toaøn trong hoaït ñoäng tín duïng trong thôøi gian tôùi. Ñeå ñaït ñöôïc muïa tieâu naøy, Ngaân haøng ñaàu tö vaø phaùt trieån Vieät Nam caàn phaûi ñöa ra nhöõng giaûi phaùp thích hôïp nhaèm haïn cheá ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng. Ñoù laø lyù do Toâi choïn ñeà taøi nghieân cöùu “Ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam - thöïc traïng vaø giaûi phaùp phoøng ngöøa” . 2. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi: Trang 2/ 82 Muïc tieâu cuûa ñeà taøi laøm saùng toû nhöõng vaán ñeà sau: - Laøm roõ vaø goùp phaàn hoaøn thieän lyù luaän veà ruûi ro tín duïng. - Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng tín duïng, nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro vaø caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam. - Treân cô sôû lyù luaän vaø phaân tích thöïc traïng ruûi ro tín duïng, töø ñoù ñöa ra moät soá bieän phaùp phoøng ngöøa nhaèm haïn cheá ruûi ro cho hoaït ñoäng tín duïng taïi Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø: nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro vaø ñeà ra caùc bieän phaùp nhaèm haïn cheá ruûi ro. Phaïm vi nghieân cöùu : Nghieân cöùu giöõa lyù luaän vaø thöïc teá nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro tín duïng trong thôøi gian qua taïi Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam, töø ñoù ñöa ra caùc giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: Söû duïng caùc phöông phaùp : thoáng keâ, phöông phaùp toång hôïp, phöông phaùp so saùnh … 5. Caáu truùc noäi dung nghieân cöùu Chöông 1 : Cô sôû lyù luaän veà ngaân haøng thöông maïi vaø ruûi ro tín duïng taïi ngaân haøng thöông maïi. Chöông 2 : Thöïc traïng veà hoïat ñoäng tín duïng vaø ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñaàu tö vöøa Phaùt trieån Vieät nam. Chöông 3 : Nhöõng bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät nam. Trang 3/ 82 CHÖÔNG 1 NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VAØ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1 KHAÙI NIEÄM VEÀ NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI Luaät tín duïng do Quoác hoäi khoùa X thoäng qua vaøo ngaøy 12 thaùng 12 naêm 1997 ñònh nghóa : Ngaân haøng thöông maïi laø moät loaïi hình toå chöùc tín duïng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng khaùc coù lieân quan. Luaät naøy coøn ñònh nghóa : Toå chöùc tín duïng laø loaïi hình doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp theo quy ñònh cuûa Luaät naøy vaø caùc quy ñònh khaùc cuûa phaùp luaät ñeå hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä vaø dòch vuï ngaân haøng vôùi noäi dung nhaän tieàn göûi vaø söû duïng tieàn göûi ñeå caáp tín duïng, cung öùng caùc dòch vuï thanh toaùn . Luaät Toå chöùc tín duïng khoâng coù ñònh nghóa hoaït ñoäng ngaân haøng vì khaùi nieäm naøy ñaõ ñöôïc ñònh nghóa trong luaät Ngaân haøng Nhaø Nöôùc, cuõng do Quoác hoäi khoùa X thoâng qua cuøng ngaøy, Luaät Ngaân haøng nhaø nöôùc ñònh nghóa : Hoaït ñoäng ngaân haøng laø hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä vaø dòch vuï ngaân haøng vôùi noäi dung thöôøng xuyeân laø nhaän tieàn göûi vaø söû duïng soá tieàn naøy ñeå caáp tín duïng, cung öùng dòch vuï thanh toaùn. Nhö vaäy, xeùt veà baûn chaát thì ngaân haøng thöông maïi laø moät doanh nghieäp ñaëc bieät treân thò tröôøng. Noù laø doanh nghieäp vì cuõng coù voán rieâng, mua vaøo baùn ra, chi phí, lôïi nhuaän....Noù laø doanh nghieäp ñaëc bieät vì kinh doanh haøng hoùa ñaëc bieät laø tieàn teä, vaøng baïc, chöùng khoaùn ..., laøm dòch vuï ngaân haøng theo quy ñònh cuûa phaùp luaät 1.2 CAÙC NGHIEÄP VUÏ CHUÛ YEÁU CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI: 1.2.1 Nghieäp vuï nguoàn voán (nghieäp vuï nôï): Laø nghieäp vuï hình thaønh neân caùc nguoàn voán hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng Trang 4/ 82 1.2.1.1 Voán ñieàu leä vaø caùc quyõ: - Voán ñieàu leä: laø nguoàn voán ban ñaàu khi ngaân haøng môùi baét ñaàu ñi vaøo hoaït ñoäng vaø ñöôïc ghi vaøo baûn ñieàu leä hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Voán ñieàu phaûi ñaït möùc toái thieåu theo quy ñònh cuûa phaùp luaät (ôû caùc nöôùc vaø Vieät Nam ñeàu coù quy ñònh möùc voán phaùp ñònh cho moãi loaïi hình ngaân haøng). Voán ñieàu leä ñöôïc ngaân saùch nhaø nöôùc caáp phaùt neáu ñoù laø ngaân haøng coâng, do caùc coå ñoâng goùp theo coå phaàn neáu laø ngaân haøng coå phaàn. Voán ñieàu leä coù theå ñöôïc thay ñoåi theo xu höôùng taêng leân nhôø ñöôïc caáp boå sung, hoaëc phaùt haønh coå phieáu boå sung, hoaëc ñöôïc keát chuyeån töø quyõ döï tröõ boå sung voán ñieàu leä theo quy ñònh cuûa phaùp luaät moãi nöôùc. Voán ñieàu leä ñöôïc söû duïng tröôùc heát ñeå xaây döïng, mua saém taøi saûn coá ñònh, caùc phöông tieän laøm vieäc vaø quaûn lyù, töùc laø taïo ra cô sôû vaät chaát ban ñaàu cho hoaït ñoäng ngaân haøng. Ngoaøi ra caùc ngaân haøng thöông maïi coøn ñöôïc pheùp söû duïng voán ñieàu leä ñeå huøn voán, lieân doanh, caáp voán cho caùc coâng ty tröïc thuoäc vaø thöïc hieän caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc. - Caùc quyõ cuûa ngaân haøng: ñöôïc hình thaønh khi ngaân haøng ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng, bao goàm caùc quyõ trích töø laõi roøng haøng naêm cuûa ngaân haøng nhö: quyõ döï tröõ boå sung voán ñieàu leä, caùc quyõ döï phoøng (taøi chính, trôï caáp maát vieäc laøm), quyõ ñaàu tö vaø phaùt trieån, quyõ khaùc (khen thöôûng, phuùc lôïi)…. Ngoaøi ra, coøn coù caùc quyõ ñöôïc hình thaønh baèng caùch trích vaø tính vaøo chi phí hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng nhö: quyõ khaáu hao cô baûn, söõa chöõa taøi saûn, döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro…. 1.2.1.2 Voán huy ñoäng: Ñaây laø nguoàn voán chuû yeáu söû duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng, noù chieám tyû troïng raát lôùn trong toång nguoàn voán kinh doanh cuûa ngaân haøng thöông maïi. Nguoàn voán huy ñoäng goàm coù: - Tieàn göûi khoâng kyø haïn cuûa khaùch haøng. - Tieàn göûi coù kyø haïn cuûa toå chöùc vaø caù nhaân. Trang 5/ 82 - Tieàn göûi tieát kieäm cuûa daân cö. - Nguoàn voán huy ñoäng qua phaùt haønh kyø phieáu. Traùi phieáu ngaân haøng, chöùng chæ tieàn göûi…. 1.2.1.3 Nguoàn voán ñi vay: Trong tröôøng hôïp voán töï coù vaø voán huy ñoäng khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu kinh doanh, NHTM coù theå vay voán cuûa caùc chuû theå sau : - Vay cuûa NHNN döôùi hình thöùc chieát khaáu, taùi chieát khaáu caùc chöùng töø coù giaù, caàm coá, taùi caàm coá caùc thöông phieáu, vay laïi theo hôïp ñoàng tín duïng…. - Vay cuûa caùc NHTM khaùc qua thò tröôøng lieân ngaân haøng … - Vay cuûa caùc toå chöùc taøi chính, tín duïng quoác teá… 1.2.1.4 Nguoàn voán khaùc: Voán tieáp nhaän töø ngaân saùch nhaø nöôùc ñeå thöïc hieän caùc chöông trình, döï aùn theo keá hoaïch taäp trung cuûa nhaø nöôùc, voán chieám duïng cuûa khaùch haøng trong quaù trình thöïc hieän thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët. 1.2.2 Nghieäp vuï söû duïng voán: Vôùi nguoàn voán coù ñöôïc, ngaân haøng söû duïng caùc hoaït ñoäng nhö sau: 1.2.2.1 Thieát laäp döï tröõ: Caùc NHTM khoâng söû duïng toaøn boä nguoàn voán cho hoaït ñoäng kinh doanh, maø phaûi daønh moät phaàn döï tröõ thích hôïp nhaèm ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu sau: - Thöïc hieän döï tröõ baét buoäc theo quy ñònh cuûa NHNN. - Thöïc hieän caùc leänh ruùt tieàn vaø thanh toaùn chuyeån khoaûn cuûa khaùch haøng. - Chi traû caùc khoaûn tieàn göûi ñeán haïn, chi traû laõi. - Ñaùp öùng nhu caàu vay voán hôïp lyù trong ngaøy cuûa khaùch haøng. - Thöïc hieän caùc khoaûn chi tieâu haøng ngaøy taïi ngaân haøng… Trang 6/ 82 - Döï tröõ cuûa ngaân haøng coù theå toàn taïi döôùi hình thöùc tieàn maët, tieàn göûi taïi ngaân haøng khaùc vaø caùc chöùng khoaùn coù tính thanh khoaûn cao. 1.2.2.2 Caáp tín duïng: Bao goàm cho vay ngaén haïn, trung vaø daøi haïn, chieát khaáu thöông phieáu vaø caùc chöùng töø coù giaù, cho thueâ taøi chính, baûo laõnh. 1.2.2.3 Ñaàu tö: Ngaân haøng thöông maïi söû duïng caùc nguoàn voán oån ñònh ñeå thöïc hieän caùc hình thöùc ñaàu tö nhaèm kieám lôøi vaø chia seû ruûi ro vôùi nghieäp vuï tín duïng. Caùc hình thöùc ñaàu tö bao goàm : - Goùp voán, lieân doanh, mua coå phaàn cuûa caùc coâng ty, xí nghieäp vaø caùc TCTD khaùc. - Mua chöùng khoaùn vaø caùc giaáy tôø coù giaù trò ñeå höôûng lôïi töùc vaø cheânh leäch giaù. - Söû duïng voán cho caùc muïc ñích khaùc nhö : mua saém thieát bò, duïng cuï phuïc vuï cho hoaït kinh doanh, xaây döïng truï sôû ngaân haøng, heä thoáng kho baõi vaø caùc chi phí khaùc. 1.2.3 Dòch vuï ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc: Ñaây laø caùc dòch vuï maø ngaân haøng cung caáp cho khaùch haøng seõ nhaän ñöôïc caùc khoaûn hoa hoàng vaø leä phí nhö: Dòch vuï ngaân quyõ, dòch vuï uûy thaùc, toå chöùc thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët cho khaùch haøng, nhaän quaûn lyù taøi saûn quyù giaù theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng, kinh doanh vaøng baïc ñaù quyù, ngoaïi teä, mua baùn hoä chöùng khoaùn, phaùt haønh hoä coå phieáu, traùi phieáu cho caùc coâng ty xí nghieäp, tö vaán veà taøi chính, ñaàu tö. Caùc nghieäp vuï treân cuûa NHTM khoâng theå taùch rôøi, ñoäc laäp nhau maø chuùng coù moái quan heä hoã töông vôùi nhau trong quaù trình kinh doanh cuûa ngaân haøng. Trang 7/ 82 1.3 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ VEÀ RUÛI RO TÍN DUÏNG: 1.3.1 Ruûi ro tín duïng laø gì? Ruûi ro tín duïng phaùt sinh trong tröôøng hôïp ngaân haøng khoâng thu ñöôïc ñaày ñuû caû goác vaø laõi cuûa khoaûn vay, hoaëc vieäc thanh toaùn nôï goác vaø laõi khoâng ñuùng kyø haïn. Neáu taát caû caùc khoaûn ñaàu tö cuûa Ngaân haøng ñöôïc thanh toaùn ñaày ñuû caû laõi vaø goác ñuùng haïn thì ngaân haøng khoâng chòu baát cöù ruûi ro tín duïng naøo. Trong tröôøng hôïp ngöôøi vay tieàn phaù saûn , thì vieäc thu hoài goác vaø laõi tín duïng ñaày ñuû laø khoâng chaéc chaén, do ñoù ngaân haøng coù theå gaëp ruûi ro tín duïng 1.3.2 Nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro tín duïng: 1.3.2.1 Nhöõng nguyeân nhaân thuoäc veà naêng löïc quaûn trò cuûa ngaân haøng: - Do khoâng quaûn lyù chaët cheõ thanh khoaûn daãn ñeán thieáu khaû naêng chi traû. - Cho vay vaø ñaàu tö quaù lieàu lónh, cuï theå trong cho vay caùc ngaân haøng taäp trung nguoàn voán quaù nhieàu vaøo moät doanh nghieäp hoaëc moät ngaønh kinh teá naøo ñoù hoaëc trong ñaàu tö ngaân haøng chæ chuù troïng ñaàu tö vaøo moät loaïi chöùng khoaùn coù ruûi ro cao. - Do thieáu am hieåu thò tröôøng, thieáu thoâng tin hoaëc phaân tích thoâng tin khoâng ñaày ñuû, daãn ñaàu tö hoaëc cho vay khoâng hôïp lyù. - Do hoaït ñoäng kinh traùi phaùp luaät hoaëc tham oâ. - Do caùn boä Ngaân haøng thieáu ñaïo ñöùc ngheà nghieäp, yeáu keùm veà trình ñoä nghieäp vuï. 1.3.2.2 Nhöõng nguyeân nhaân thuoäc veà khaùch haøng: - Do khaùch haøng thieáu naêng löïc phaùp lyù: nguôøi vay phaûi coù ñuû naêng löïc haønh vi vaø naêng löïc phaùp lyù ñeå kyù keát hôïp ñoàng tín duïng. Ví duï ôû haàu heát caùc nöôùc ñeàu quy ñònh ngöôøi döôùi 18 tuoåi khoâng ñuû tö caùch phaùp lyù ñeå kyù keát hôïp ñoàng tín duïng vaø ngöôøi ñaïi dieän cho coâng ty kyù keát hôïp ñoàng tín duïng phaûi laø ngöôøi ñöôïc uûy quyeàn hôïp phaùp cuûa coâng ty. Trang 8/ 82 - Söû duïng voán vay sai muïc ñích keùm hieäu quaû. - Do kinh doanh thua loã lieân tuïc, haøng hoùa khoâng tieâu thuï ñöôïc. - Quaûn lyù voán vay khoâng hôïp lyù daãn ñeán thieáu khaû naêng thanh khoaûn. - Chuû doanh nghieäp vay voán thieáu naêng löïc ñieàu haønh, tham oâ löøa ñaûo. - Do maát ñoaøn keát trong noäi boä Hoäi Ñoàng Quaûn Trò, Ban Giaùm Ñoác. 1.3.2.3 Nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan coù lieân quan ñeán moâi tröôøng hoïat ñoäng kinh doanh: - Do thieân tai hoûa hoaïn. - Do khuûng hoaûng hoaëc suy thoaùi kinh teá, laïm phaùt, maát caân baèng caùn caân thanh toaùn quoác teá daãn ñeán tyû giaù hoái ñoaùi bieán ñoäng baát thöôøng. - Moâi tröôøng phaùp lyù khoâng thuaän lôïi, loûng leûo trong quaûn lyù vó moâ. 1.3.3 Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro tín duïng: 1.3.3.1 Xaây döïng moät chính saùch tín duïng hieäu quaû. Muïc ñích: cung caáp ñöôøng loái cuï theå cuûa ngaân haøng cho nhaân vieân tín duïng vaø caùc nhaø quaûn trò khi ñöa ra quyeát ñònh cho vay ñoái vôùi khaùch haøng. Hoã trôï cho ngaân haøng höôùng tôùi moät danh muïc cho vay coù theå keát hôïp nhieàu muïc tieâu khaùc nhau (taêng lôïi nhuaän, kieåm soaùt ruûi ro, thoûa maõn caùc yeâu caàu veà maët phaùp lyù…) Noäi dung : phaûi xaùc ñònh ñöôïc quy moâ tín duïng, ñoù chính laø tyû troïng cuûa khoaûn muïc tín duïng trong danh muïc taøi saûn coù. - Caùc thaønh phaàn cuûa moät khoaûn tín duïng: haïn möùc tín duïng, thôøi haïn cho vay, thôøi gian öu ñaõi tín duïng, thôøi gian traû nôï, kyø haïn traû nôï…. - Quyeàn phaùn quyeát vaø möùc phaùn quyeát: quyeàn phaùn quyeát thuoäc veà thaønh vieân cuûa ban ñieàu haønh nhö: Giaùm ñoác, phoù giaùm ñoác Chi nhaùnh, Toång Giaùm giaùm ñoác, phoù Toång giaùm ñoác. Trang 9/ 82 - Xaùc ñònh xem nhöõng vaên kieän naøo cuûa khaùch haøng ñoøi hoûi phaûi ñi keøm vôùi ñôn xin vay vaø caàn ñöôïc baûo quaûn taïi ngaân haøng. - Nhöõng nguyeân taéc tieáp nhaän, ñaùnh giaù vaø quaûn lyù taøi saûn theá chaáp caàm coá. - Nhöõng tieâu chuaån chaát löôïng toái thieåu aùp duïng vôùi taát caû caùc khoaûn cho vay. - Trình töï, thuû tuïc giaûi quyeát moät hoà sô vay voán cuûa ngaân haøng. - Xaùc ñònh laõi suaát cho vay phuø hôïp. 1.3.3.2 Kieåm tra vaø giaùm saùt tín duïng nhaèm hoã trôï cho vieäc nhaän bieát ruûi ro. Giaùm saùt töøng khoaûn vay moät caùch thöôøng xuyeân nhaèm phaùt hieän “daáu hieäu caûnh baùo sôùm” ñeå coù haønh ñoäng khaéc phuïc kòp thôøi: Khi Ngaân haøng tieán haønh cho vay, khoaûn cho vay caàn phaûi ñöôïc quaûn lyù moät caùch chuû ñoäng ñeå ñaûm baûo seõ ñöôïc hoaøn traû. Theo doõi nôï laø moät trong nhöõng traùch nhieäm quan troïng nhaát cuûa caùn boä tín duïng. Caùc caùn boä tín duïng theo doõi hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng vay chuû yeáu nhaèm ñaûm baûo raèng caùc khaùch haøng vay vaãn tieáp tuïc tuaân thuû caùc ñieàu khoaûn ñeà ra trong kheá öôùc vay nôï vaø nhaèm tìm ra nhöõng cô hoäi kinh doanh môùi vaø môû roäng quan heä kinh doanh. Vieäc giaùm saùt nôï vay phaûi tuaân thuû caùc nguyeân taéc sau: • Nguyeân taéc 1: thöïc hieän vieäc kieåm tra theo nhöõng kyø haïn nhaát ñònh. Thoâng thöôøng, ñònh kyø 30 ngaøy, 60 ngaøy hoaëc 90 ngaøy ngaân haøng seõ tieán haønh kieåm tra caùc khoaûn vay lôùn. Ñoái vôùi caùc khoaûn vay nhoû do soá löôïng quaù nhieàu neân coù theå duøng phöông phaùp choïn maãu, phaân nhoùm ñeå tieán haønh kieåm tra. • Nguyeân taéc 2: khi kieåm tra ñaùnh giaù thaåm ñònh caàn xem xeùt moät caùch caån thaän nhöõng ñaëc ñieåm quan troïng cuûa moãi khoaûn vay. Cuï theå : - Thaønh tích cuûa ngöôøi ñi vay: vieäc traû nôï caû goác vaø laõi ñuùng thôøi haïn. Trang 10/ 82 - Chaát löôïng vaø tình traïng cuûa taøi saûn ñaûm baûo. - Quyeàn chi phoái cuûa ngaân haøng ñoái vôùi taøi saûn ñaûm baûo: ngaân haøng coù ñuû tö caùch veà maët phaùp lyù trong tröôøng hôïp phaùt maõi taøi saûn khi ngöôøi ñi vay khoâng traû ñöôïc nôï. - Ñaùnh giaù tình traïng taøi chính vaø nhöõng döï baùo veà naêng löïc traû nôï cuûa ngöôøi vay xem coù thay ñoåi so vôùi tröôùc ñaây hay khoâng. - Ñaùnh giaù xem khoaûn vay naøy coù phuø hôïp vôùi chính saùch tín duïng cuûa ngaân haøng hay khoâng. • Nguyeân taéc 3: Ngaân haøng phaûi luoân theo doõi tình traïng cuûa caùc khoaûn vay lôùn nhaát. • Nguyeân taéc 4: Nhaän dieän vaø xöû lyù kòp thôøi ñoái vôùi caùc khoaûn vay coù vaán ñeà töø ñoù ñöa ra caùc bieän phaùp nhaèm giaûm tình traïng phöùc taïp vaø nôï khoù ñoøi. • Nguyeân taéc 5: Taêng cöôøng lòch trình giaùm saùt theo doõi khi neàn kinh teá laâm vaøo tình traïng suy thoùai, khuûng hoaûng hoaëc phaàn lôùn caùc khoaûn vay cuûa ngaân haøng phaùt sinh nhieàu vaán ñeà ñaùng chuù yù. 1.3.3.3 Xöû lyù caùc khoaûn nôï vay coù vaán ñeà: ™ Daáu hieäu: - Ngöôøi vay coù nhöõng trì hoaõn khoâng bình thöôøng hoaëc khoâng giaûi thích ñöôïc trong vieäc chaäm noäp caùc baùo caùo taøi chính, traû nôï hoaëc khoâng lieân laïc vôùi nhaân vieân tín duïng cuûa ngaân haøng. - Ñoái vôùi nhöõng khoaûn cho vay cuûa doanh nghieäp: coù nhöõng daáu hieäu ñaùng ngôø veà phöông dieän tính khaáu hao, phaân phoái hay trích laäp caùc quyõ, xaùc ñònh giaù trò haøng toàn kho… - Coù nhöõng thay ñoåi baát hôïp lyù veà giaù caû chöùng khoaùn cuûa khaùch haøng doanh nghieäp ñang vay. Trang 11/ 82 - Lôïi nhuaän roøng cuûa naêm sau nhoû hôn naêm tröôùc. - Coù söï thay ñoåi veà doanh thu hoaëc löôïng tieàn maët thöïc teá so vôùi döï kieán ban ñaàu. - Coù nhöõng bieán ñoäng lôùn veà soá dö tieàn göûi taïi ngaân haøng. ™ Phaân tích nguyeân nhaân: - Ngaân haøng ra quyeát ñònh cho vay trong ñieàu kieän thoâng tin tín duïng khoâng ñaày ñuû. - Yeáu keùm veà trình ñoä nghieäp vuï: khoâng coù khaû naêng phaân tích baùo caùo taøi chính neân khoâng ñaùnh giaù ñuùng veà khaùch haøng. - Quaù chuù troïng ñeán lôïi nhuaän daãn ñeán moät chính saùch tín duïng quaù maïo hieåm cho ngaân haøng. - Noùng voäi trong caïnh tranh: mong muoán coù thò phaàn cho vay nhieàu hôn caùc ñoái thuû caïnh tranh neân haï thaáp caùc tieâu chuaån ñaùnh giaù tín duïng. Thu hoài nôï: Sau khi ñaõ phaùt hieän ñöôïc khoaûn cho vay coù vaán ñeà, coâng vieäc caàn thieát keá tieáp laø ngaân haøng seõ duøng bieän phaùp naøo ñeå thu hoài voán . Vieäc thu nôï bao goàm caùc nguyeân taéc sau: - Phaûi luoân naém vöõng muïc tieâu toái ña hoaù caùc cô hoäi ñeå thu hoài voán cho ngaân haøng. - Phaûi taùch chöùc naêng xöû lyù nôï vay ra khoûi chöùc naêng cho vay ñeå ñaûm baûo ñöôïc tính voâ tö, khaùch quan (ngöôøi xöû lyù nôï vay khoâng ñöôïc laø ngöôøi ñaõ phaùn quyeát cho vay ñoái vôùi khoaûn cho vay ñoù). - Caùc nhaân vieân xöû lyù nôï vay cuûa ngaân haøng phaûi öôùc löôïng ñöôïc nhöõng nguoàn löïc saün coù cuûa ngöôøi ñi vay ñeå thu hoài phaàn naøo soá nôï vay. Ví duï: giaù thanh lyù taøi saûn öôùc tính, taøi khoaûn tieàn göûi cuûa khaùch haøng, taøi saûn ñaûm baûo. Trang 12/ 82 - Söû duïng nhöõng phöông aùn hôïp lyù ñeå laøm saïch nhöõng khoaûn vay coù vaán ñeà, bao goàm nhöõng bieän phaùp töø nheï nhaøng ñeán kieân quyeát tuyø theo tình traïng cuûa khoaûn vay. ™ Ñoái vôùi nhöõng khoaûn nôï khoù ñoøi coù hai phöông phaùp xöû lyù: Thöù nhaát : Laø quaù trình laøm vieäc vôùi ngöôøi ñi vay cho ñeán khi naøo thu hoài ñöôïc moät phaàn hoaëc toaøn boä khoaûn tín duïng maø ngaân haøng khoâng caàn söû duïng ñeán moät coâng cuï phaùp lyù naøo ( chæ aùp duïng ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng trung thöïc, coù traùch nhieäm vaø mong muoán traû nôï vay cho ngaân haøng), chaúng haïn nhö: * Xem xeùt giuùp ñôõ doanh nghieäp traû nôï: Caùn boä Ngaân haøng coù theå ñeà nghò doanh nghieäp baùn saûn phaåm, thu nôï, tieáp tuïc saûn xuaát kinh doanh … ñeå coù nguoàn giaûi quyeát nôï vay. Ñeà nghò ngöôøi vay giaûm bôùt keá hoaïch phaùt trieån daøi haïn ñeå taêng cöôøng voán saûn xuaát kinh doanh. Giuùp doanh nghieäp thu hoài caùc khoaûn nôï, xöû lyù haøng toàn kho… * Neáu caùc giaûi phaùp treân khoâng theå caûi thieän ñöôïc tình hình traû nôï cuûa doanh nghieäp, Ngaân haøng seõ phaûi giaûi quyeát töø phía mình, nhö: Caáp theâm voán tín duïng : Ñaây laø giaûi phaùp taïo ñieàu kieän cho doanh nghieäp coù khaû naêng taêng naêng suaát, taêng khaû naêng caïnh tranh ñeå caûi thieän tình hình taøi chính. Song, neáu choïn giaûi phaùp naøy ngaân haøng caàn phaûi xem xeùt laïi, phaûi nhìn thaáy ñöôïc khaû naêng caûi thieän thì môùi quyeát ñònh caáp theâm voán. Gia haïn khoaûn vay: Ñaây laø giaûi phaùp ñôn giaûn nhaát, vì coù theå do bieán ñoäng thò tröôøng, bieán ñoäng chu kyø saûn xuaát neân khaùch haøng khoâng theå traû nôï vay ñuùng haïn. Trang 13/ 82 Chuyeån nôï quaù haïn : Neáu khaùch haøng khoâng ñuû ñieàu kieän ñeå gia haïn nôï, Ngaân haøng seõ phaûi chuyeån nôï quaù haïn ñeå buoäc doanh nghieäp lo thu xeáp traû nôï vì laõi suaát cuûa nôï quaù haïn thöôøng cao hôn nôï trong haïn. Thay ñoåi nhaân söï : Tröôøng hôïp nôï coù vaán ñeà xaûy ra do quaûn lyù ñieàu haønh keùm hoaëc ngöôøi ñieàu haønh coù bieåu hieän gian doái, quan heä maäp môø trong kinh doanh daãn ñeán ruûi ro veà ñaïo ñöùc, thì ngaân haøng - neáu coù theå – seõ chuyeån phaàn voán cho vay thaønh coå phaàn ñeå giaønh quyeàn ñöôïc kieåm soaùt, ñieàu haønh moät soá khaâu nhö taøi chính, tieâu thuï saûn phaåm… nhaèm khaéc phuïc nhöõng khoù khaên cuûa doanh nghieäp. Thöù hai : Thanh lyù Buoäc ngöôøi ñi vay phaûi thöïc hieän theo nhöõng ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng tín duïng baèng vieäc söû duïng nhöõng coâng cuï phaùp lyù ñeå thu hoài nôï duø chi phí cho giaûi phaùp naøy khaù lôùn. Coù theå laø : Phaùt maõi taøi saûn theá chaáp, caàm coá: ñaây laø nguoàn thu nôï thöù hai cuûa ngaân haøng. Tuyø theo thoaû thuaän, beân baùn taøi saûn theá chaáp, caàm coá coù theå laø ngaân haøng, khaùch haøng hay beân baûo laõnh, hoaëc phoái hôïp cuøng baùn, uyû quyeàn cho beân thöù ba baùn tröïc tieáp hay baùn ñaáu giaù, …. Nhaän hay mua laïi taøi saûn ñaûm baûo :ñeå thay theá cho nghóa vuï traû nôï cuûa khaùch haøng, ngaân haøng coù theå nhaän hay mua laïi taøi saûn ñaûm baûo. Ñoái vôùi taøi saûn laø caùc loaïi giaáy tôø coù giaù, soå tieát kieäm, caùc khoaûn tieàn göûi coù kyø haïn… ngaân haøng döïa treân caùc cam keát uûy quyeàn trong hôïp ñoàng tín duïng ñeå tieán haønh thu hoài nôï. Ñoái vôùi caùc taøi saûn khaùc, neáu mua laïi phaûi theo giaù thò tröôøng vaø ñöôïc ñoàng yù cuûa khaùch haøng. Tuy nhieân, ñoái vôùi caùc taøi saûn khoâng caàn thieát cho hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình, vieäc nhaän hay mua roài baùn laïi caùc taøi saûn treân seõ laøm taêng chi phí cho ngaân haøng. Trang 14/ 82 Nhaän caùc khoaûn tieàn hay taøi saûn töø beân thöù ba: trong tröôøng hôïp khaùch haøng vay coù baûo laõnh thì ngaân haøng coù theå nhaän tieàn hay xöû lyù taøi saûn töø beân baûo laõnh ñeå tröø nôï. Khai thaùc, söû duïng taøi saûn ñaûm baûo: neáu taøi saûn ñaûm baûo chöa theå xöû lyù, TCTD coù theå khai thaùc, söû duïng taøi saûn ñaûm baûo. Soá tieàn thu ñöôïc töø vieäc söû duïng, khai thaùc taøi saûn naøy ñöôïc tröø vaøo nghóa vuï traû nôï sau khi tröø caùc chi phí caàn thieát. Xöû lyù theo phaùp luaät: neáu doanh nghieäp phaù saûn, maát khaû naêng thanh toaùn hay coá yù löøa ñaûo thì ngaân haøng seõ yeâu caàu toaø aùn xöû lyù theo luaät ñònh. Xöû lyù baèng quyõ döï phoøng ruûi ro: Veà nguyeân taéc, bieän phaùp naøy chæ ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc khoaûn nôï xaáu: sau khi ngaân haøng ñaõ aùp duïng heát caùc bieän phaùp khaéc phuïc vaø xöû lyù maø vaãn khoâng theå thu hoài ñöôïc nôï; hoaêc caùc khoaûn nôï ñaõ phaùt maïi heát taøi saûn nhöng vaãn coøn cheânh leäch aâm (caû goác vaø laõi); hoaëc caùc khoaûn vay bò ruûi ro do nguyeân nhaân khaùch quan maø khoâng theå khaéc phuïc ñöôïc. Söû duïng quyõ döï phoøng ñeå buø ñaép nhöõng khoaûn ruûi ro tín duïng xaûy ra laøm laønh maïnh hoaù taøi chính cuûa ngaân haøng chöù khoâng coù nghóa laø xoaù hoaøn toaøn nôï vay cho khaùch haøng. Ñoái vôùi caùc khoaûn nôï ñöôïc xöû lyù baèng quyõ döï phoøng ruûi ro (chuyeån theo doõi ngoaïi baûng). Nhöõng khoaûn vay coù ruûi ro sau khi ñöôïc buø ñaép baèng quyõ döï phoøng ruûi ro seõ ñöôïc chuyeån ra ngoaïi baûng ñeå theo doõi taän thu, Ngaân haøng vaãn phaûi duøng caùc bieän phaùp khaéc phuïc vaø xöû lyù ñeå thu hoài nôï. Vieäc phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa caùc TCTD phaûi tuaân thuû theo quyeát ñònh 493/2005/ QÑ-NHNN ngaøy 22 thaùng 04 naêm 2005, vieäc phaân loaïi nôï vaø tyû leä trích laäp döï phoøng cuï theå nhö sau : - Nhoùm 1: ( Nôï ñuû tieâu chuaån) 0%. Trang 15/ 82 - Nhoùm 2 : ( Nôï caàn chuù yù) 5%. - Nhoùm 3 : ( Nôï döôùi tieâu chuaån) 20%. - Nhoùm 4: ( Nôï nghi ngôø) 50%. - Nhoùm 5 : ( Nôï coù khaû naêng maát voán) 100%. Soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích tính theo coâng thöùc : R= max{0, A- C}x r trong ñoù: R: soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích, A: giaù trò khoaûn nôï, C: giaù trò cuûa taøi saûn ñaûm baûo, r: tyû leä trích laäp döï phoøng cuï theå. Qua coâng thöùc treân ta thaáy, neáu caùc TCTD cho vay coù taøi saûn ñaûm baûo, khi trích laäp döï phoøng ruûi ro soá tieàn phaûi trích seõ ít hôn ñoái vôùi caùc TCTD cho vay khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo. - Xoaù nôï: Ngaân haøng seõ thöïc hieän xoaù nôï ñoái vôùi caùc khoaûn tín duïng “ ñoùng baêng “ hoäi ñuû ñieàu kieän ñeå xöû lyù ruûi ro, hoaëc theo söï chæ ñònh cuûa Chính phuû, ñeå nhaèm laønh maïnh hoaù hoaït ñoäng tín duïng cuûa mình. Ngaân haøng coù theå xoaù caùc khoaûn nôï baèng caùch giaûm lôïi nhuaän hoaëc buø ñaép baèng quyõ döï phoøng ruûi ro . 1.4 KINH NGHIEÄM QUOÁC TEÁ TRONG QUAÛN LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG : ™ Ño löôøng ruûi ro tín duïng: Ñeå ñaùnh giaù möùc ruûi ro tín duïng trong caùc quyeát ñònh cho vay vaø ñaàu tö, caùc ngaân haøng söû duïng caùc moâ hình ñeå ñaùnh giaù nhö: moâ hình phaûn aùnh veà maët soá löôïng, moâ hình phaûn aùnh veà maët chaát löôïng cuûa ruûi ro tín duïng. Moät toå chöùc tín duïng coù theå söû duïng nhieàu moâ hình ñeå phaûn aùnh ruûi ro tín duïng töø nhieàu goùc ñoä khaùc nhau. 1.4.1 Moâ hình chaát löôïng: Trong tröôøng hôïp caùc thoâng tin coù lieân quan ñeán chaát löôïng cuûa ngöôøi vay voán khoâng ñöôïc coâng boá roäng raõi, caùc toå chöùc tín duïng phaûi thu thaäp thoâng tin töø caùc nguoàn ñôn leû nhö caùc hoà sô veà tín duïng vaø tieàn göûi hoaëc mua thoâng tin töø caùc nguoàn beân ngoaøi nhö caùc toå chöùc phaân loaïi vaø ñaùnh giaù khaùch haøng. Nhöõng Trang 16/ 82 thoâng tin naøy giuùp caùc toå chöùc tín duïng ñaùnh giaù xaùc suaát ruûi ro cuûa ngöôøi vay vaø treân cô sôû ñoù ñònh giaù caùc khoaûn vay hoaëc caùc khoaûn nôï moät caùch chính xaùc. Noùi chung soá löôïng thoâng tin caàn thu thaäp cho moãi khoaûn ñaàu tö phuï thuoäc vaøo quy moâ cuûa khoaûn ñaàu tö ñoù vaø chi phí thu thaäp thoâng tin. Tuy nhieân, caùc yeáu toá chuû yeáu lieân quan ñeán quyeát ñònh ñaàu tö ñöôïc chia thaønh hai nhoùm: Nhoùm yeáu toá lieân quan ñeán caù nhaân ngöôøi vay voán vaø nhoùm yeáu toá lieân quan ñeán thò tröôøng aûnh höôûng ñeán taát caû nhöõng ngöôøi vay voán vaøo thôøi ñieåm quyeát ñònh cho vay. 1.4.2 Moâ hình tính ñieåm tín duïng: moâ hình ñieåm soá Z Moâ hình naøy coù taùc duïng phaân loaïi nhöõng ngöôøi vay caên cöù vaøo möùc ñoä ruûi ro coù lieân quan ñeán caùc chæ tieâu (Xj) phaûn aùnh caùc ñaëc ñieåm taøi chính vaø kinh doanh cuûa hoï. Ví duï: moâ hình Altman daønh cho caùc coâng ty saûn xuaát cuûa Myõ. Z= 1.2X1 + 1.4X2 + 3,3X3 + 0.6X4 + 1.0X5 Trong ñoù: X1 = tyû leä giöõa voán löu ñoäng vaø toång taøi saûn coù X2 = tyû leä giöõa lôïi nhuaän tích luõy vaø toång taøi saûn coù X3 = tyû leä giöõa lôïi nhuaän tröôùc thueá vaø laõi suaát treân toång taøi saûn coù X4 = tyû leä giöõa giaù thò tröôøng cuûa coå phieáu vaø giaù keá toaùn cuûa caùc khoaûn nôï daøi haïn X5 = tyû leä giöõa doanh thu vaø toång taøi saûn coù Theo moâ hình naøy, baát kyø khaùch haøng naøo coù ñieåm soá Z nhoû hôn 1,81 seõ bò xeáp vaøo khu vöïc coù ruûi ro cao. Trong tröôøng hôïp cuï theå naøy caùc toå chöùc tín duïng khoâng neân caáp tín duïng cho ñeán khi khaùch haøng caûi thieän ñöôïc chæ soá thu nhaäp cuûa hoï. Moâ hình naøy ñôn giaûn nhöng coù 1 soá nhöôïc ñieåm sau: Trang 17/ 82 - Moâ hình naøy cho pheùp phaân loaïi 2 nhoùm ngöôøi vay coù ruûi ro vaø khoâng coù ruûi ro. Trong thöïc teá möùc ñoä ruûi ro tín duïng tieàm naêng cuûa moãi khaùch haøng khaùc nhau töø möùc thaáp nhö chaäm traû laõi, khoâng traû ñöôïc laõi cho ñeán möùc maát hoaøn toaøn caû voán vaø laõi cuûa khoaûn vay. Ñieàu naøy chæ ra raèng vieäc phaân loaïi caùc khaùch haøng coù ruûi ro neân chi tieát hôn ñeå kyõ thuaät naøy trôû neân chính xaùc hôn. - Khoâng coù lyù do thuyeát phuïc ñeå chöùng minh raèng caùc thoâng soá phaûn aùnh taàm quan troïng cuûa caùc chæ soá trong coâng thöùc Altman laø baát bieán, duø trong thôøi gian ngaén. - Khoâng tính ñeán moät soá nhaân toá khoù ñònh löôïng nhö danh tieáng cuûa khaùch haøng hoaëc moái quan heä laâu daøi giöõa ngaân haøng vaø khaùch haøng . - Toùm laïi : chöông moät ñaõ neâu ra cô sôû lyù luaän veà nguyeân nhaân ruûi ro tín duïng vaø caùc bieän phaùp xöû lyù caùc khoaûn vay coù vaán ñeà, ñeå laøm roõ cô sôû lyù luaän, sau ñaây chuùng ta haõy xem xeùt nhöõng nguyeân nhaân ruûi ro tín duïng taïi BIDV trong thôøi gian qua ñeå töø ñoù coù bieän phaùp nhaèm naâng cao chaát löôïng tín duïng taïi Ngaân haøng. Trang 18/ 82 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG VEÀ HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG VAØ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑAÀU TÖ PHAÙT TRIEÅN VIEÄT NAM. 2.1 GIÔÙI THIEÄU SÔ LÖÔÏC VEÀ NGAÂN HAØNG ÑAÀU TÖ VAØ PHAÙT TRIEÅN VIEÄT NAM. BIDV laø moät trong boán ngaân haøng thöông maïi quoác doanh lôùn nhaát ôû Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp vaøo ngaøy 26 thaùng 4 naêm 1957 theo Quyeát ñònh soá 177/TTG cuûa Thuû töôùng Chính phuû laáy teân laø Ngaân haøng Kieán Thieát Vieät Nam. - Naêm 1981 Ngaân haøng Kieán Thieát Vieät Nam ñöôïc ñoåi teân laø Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Xaây döïng Vieät Nam. Ñeán naêm 1991 ñoåi teân laø Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam. - Naêm 1996, Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam baét ñaàu hoaït ñoäng theo moâ hình Toång Coâng ty Nhaø nöôùc vaø laø doanh nghieäp nhaø nöôùc haïng ñaëc bieät. Ngay töø khi ñöôïc thaønh laäp, vôùi vai troø laø ngaân haøng chuyeân ngaønh phuïc vuï trong lónh vöïc xaây döïng cô baûn, Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån ñaõ söû duïng caùc nghieäp vuï Ngaân haøng nhö: cho vay voán löu ñoäng thi coâng xaây laép, saûn xuaát, cung öùng vaät lieäu xaây döïng, thanh toaùn trong xaây döïng cô baûn ñeå chuyeån taûi toaøn boä voán Ngaân saùch Nhaø nöôùc giaønh cho xaây döïng cô baûn, goùp phaàn hình thaønh neân cô sôû vaät chaát kyõ thuaät ban ñaàu cho ñaát nöôùc, goùp phaàn thöïc hieän caùc nhieäm vuï chieán löôïc trong töøng thôøi kyø. Thöïc hieän ñöôøng loái ñoåi môùi cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, nhaát laø töø naêm 1996 ñeán nay, Ngaân Haøng Ñaàu Tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam ñaõ coù böôùc phaùt trieån maïnh meõ caû veà soá löôïng, chaát löôïng veà quy moâ vaø phaïm vi hoaït ñoäng, coù toác ñoä taêng tröôûng cao veà kinh doanh tieàn teä vôùi naêng suaát, chaát löôïng, hieäu quaû, ñuùng phaùp luaät, an toaøn, tích cöïc ñoùng goùp cho ngaân Trang 19/ 82 saùch Nhaø Nöôùc, phaùt trieån caû beà roäng vaø beà saâu toå chöùc caùn boä, quaûn lyù ñieàu haønh, taêng naêng löïc taøi chiùnh, naâng cao trình ñoä coâng ngheä, uy tín vaø tín nhieäm. Töø moät Ngaân haøng chuyeân doanh tröïc thuoäc Boä Taøi Chính, Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt Trieån ñaõ trôû thaønh moät heä thoáng ngaân haøng lôùn maïnh vaø laø moät trong boán ngaân haøng thöông maïi quoác doanh haøng ñaàu ôû Vieät Nam. Töø 8 chi nhaùnh vaø 200 caùn boä ñaàu tieân khi môùi thaønh laäp, traûi qua nhieàu giai ñoaïn phaùt trieån thaêng traàm, ñieàu chænh chöùc naêng, nhieäm vuï, Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam ñaõ tieán moät böôùc daøi trong quaù trình phaùt trieån. Ñeán nay, heä thoáng Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt Trieån Vieät Nam coù 77 Chi nhaùnh caáp 1, 51 Chi nhaùnh caáp 2, 92 Phoøng giao dòch treân toaøn quoác, Vaên phoøng ñaïi dieän taïi TP.Hoà Chí Minh, 2 trung taâm laø Ñaøo taïo vaø coâng ngheä thoâng tin vaø coù 3 coâng ty: Cho thueâ taøi chíùnh, chöùng khoaùn vaø coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn, 3 ñôn vò lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi (QBE, VLB, VID Public Bank) vaø huøn voán vôùi nhieàu toå chöùc tín duïng trong nöôùc. 2.2 Tình hình hoïat ñoäng kinh doanh cuûa BIDV töø naêm 2000-2004 2.2.1 Ñaùnh giaù moâi tröôøng hoaït ñoäng kinh doanh qua caùc naêm: Hoaït ñoäng cuûa ngaønh ngaân haøng noùi chung vaø cuûa heä thoáng Ngaân haøng Ñaàu Tö vaø Phaùt Trieån noùi rieâng qua caùc naêm töø 2000-2004 dieãn ra trong ñieàu kieän moâi tröôøng vöøa thuaän lôïi laïi vöøa phaûi ñoái maët vôùi nhieàu thaùch thöùc, khoù khaên vaø baát caäp. Thuaän lôïi : Neàn kinh teá nöôùc ta duy trì ñöôïc toác ñoä phaùt trieån cao, taêng tröôûng GDP haøng naêm bình quaân ñaït 7%, cô caáu kinh teá töøng böôùc ñöôïc chuyeån dòch theo höôùng taêng tyû troïng saûn xuaát coâng nghieäp, thöông maïi, xuaát nhaäp khaåu vaø dòch vuï. Qui cheá cho vay, quy ñònh veà baûo ñaûm tieàn vay ñaõ töøng böôùc taïo cho caùc Ngaân haøng thöông maïi chuû ñoäng, thoâng thoaùng hôn trong hoaït ñoäng tín duïng. Vieäc xöû lyù nôï xaáu, nôï toàn ñoïng taïo ñöôïc böôùc ñoät phaù. Hoaït ñoäng ngaân haøng coù Trang 20/ 82 nhöõng böôùc tieán boä ñaùng keå, oån ñònh tieàn teä, kieàm cheá vaø kieåm soaùt ñöôïc laïm phaùt, taïo ñieàu kieän vaø cô hoäi toát hôn cho caùc doanh nghieäp tieáp caän vôùi nguoàn voán tín duïng ngaân haøng, ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc giöõ vöõng nhòp ñoä taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá… Khoù khaên: Beân caïnh nhöõng thuaän lôïi cô baûn, hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam trong nhöõng naêm qua cuõng gaëp khoâng ít khoù khaên töø khaùch quan ñeán chuû quan. Moâi tröôøng phaùp lyù, cô cheá chính saùch chöa ñöôïc hoaøn thieän, loä trình gia nhaäp AFTA vaø thöïc hieän Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Myõ laø thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp trong nöôùc vaø hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc ngaân haøng. Giaù moät soá maët haøng noâng saûn giaûm maïnh ñaëc bieät laø maët haøng caø pheâ, thò tröôøng xuaát khaåu bò thu heïp, daãn tôùi tình traïng caùc doanh nghieäp kinh doanh thua loã buoäc caùc ngaân haøng phaûi gia haïn nôï, khoanh nôï vaø coù nguy cô maát voán. Trong lónh vöïc xaây döïng cô baûn, tình traïng moät soá Boä ngaønh, ñòa phöông ñaàu tö traøn lan khoâng coù keá hoaïch, voán xaây döïng cô baûn thanh toaùn chaäm, nôï ñoïng haøng ngaøn tyû ñoàng daãn ñeán tình hình taøi chiùnh cuûa nhieàu doanh nghieäp trôû neân khoù khaên, tyû leä caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc hoaït ñoäng kinh doanh coù laõi khoâng nhieàu, söùc caïnh tranh thaáp trong khi tieán trình ñoåi môùi saép xeáp laïi caùc doanh nghieäp naøy dieãn ra chaäm, do ñoù aûnh höôûng tôùi hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng. 2.2.2 Keát quaû hoïat ñoäng kinh doanh taïi Ngaân haøng Ñaàu tö vaø phaùt trieån Vieät Nam. Nhaän thöùc ñöôïc ñaày ñuû khoù khaên thaùch thöùc trong giai ñoaïn môùi, BIDV ñaõ tranh thuû thôøi cô, khaéc phuïc khoù khaên vaø ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu quan troïng nhö: taêng tröôûng an toaøn, hieäu quaû, taïo laäp tieàn ñeà ñeå hoäi nhaäp vaø phaùt trieån theo höôùng xaây döïng taäp ñoaøn taøi chính ña naêng vaø hoäi nhaäp quoác teá. Qua Trang 21/ 82 caùc naêm toaøn heä thoáng ñaõ ñaït ñöôïc moät soá keát quaû khaû quan treân nhieàu maët nhö sau: ™ Giöõ vöõng toác ñoä taêng tröôûng cao, toång taøi saûn taêng daàn qua caùc naêm, cuoái naêm 2004 ñaït 103.941 tyû ñoàng taêng 14,5% soá tuyeät ñoái 13.116 tyû ñoàng so vôùi naêm 2003 vaø taêng 120% so vôùi naêm 2000 soá tuyeät ñoái 56.678 tyû ñoàng cuï theå : Baûng 1 : Taêng tröôûng taøi saûn cuûa BIDV töø naêm 2000-2004 ÑVT : Tyû ñoàng Chæ tieâu Naêm 2000 Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Toång taøi saûn 47.263 59.949 70.802 90.825 103.941 (Nguoàn : baùo caùo toång keát BIDV qua caùc naêm) ™ Veà huy ñoäng voán : nguoàn voán huy ñoäng taêng tröôûng lieân tuïc qua nhieàu naêm do BIDV môû roäng vaø phaùt trieån maïng löôùi huy ñoäng voán cuøng vôùi vieäc trieån khai nhieàu hình thöùc huy ñoäng voán nhö: chöùng chæ tieàn göûi, tieát kieäm coù quaø taëng vaø nhöõng bieän phaùp khuyeán maõi haáp daãn, laõi suaát ñöôïc ñieàu chænh linh hoaït, cuï theå tyû leä taêng tröôûng huy ñoäng voán töø daân cö vaø toå chöùc kinh teá nhö sau : Baûng 2: Huy ñoäng voán cuûa BIDV töø naêm 2000-2004 ÑVT : tyû ñoàng Chæ tieâu 2000 2001 2002 2003 2004 Toång nguoàn huy ñoäng 30.888 39.049 46.189 60.024 67.938 Trong ñoù : daân cö 60.7% 61% 56% 52% 54% Caùc toå chöùc kinh teá 39.3% 39% 44% 48% 46% (Nguoàn : baùo caùo toång keát BIDV qua caùc naêm) ™ Hoaït ñoäng tín duïng : BIDV ñaõ noã löïc ñaùp öùng voán kòp thôøi cho muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá, dö nôï tín duïng taêng daàn qua caùc naêm. Naêm 2004 taêng 33.927 tyû ñoàng toác ñoä taêng gaàn 100 % so vôùi naêm 2000, trong ñoù cô caáu dö nôï trung daøi haïn chuyeån dòch vôùi tyû leä dö nôï trung daøi haïn cuoái naêm 2004 ñaït Trang 22/ 82 45,6% phuø hôïp vôùi cô caáu ñaõ ñaët ra laø 47% . Vôùi muïc tieâu tieáp tuïc kieåm soaùt taêng tröôûng tín duïng gaén lieàn vôùi naâng cao chaát löôïng tín duïng cuûa caùc Chi nhaùnh böôùc ñaàu ñaõ ñöôïc kieåm soaùt chaët cheõ naêm 2004 taêng 8.746 trñ tyû leä taêng 14,8% so vôùi cuoái naêm 2003. Toång dö nôï tín duïng (khoâng keå nôï khoanh, nôï chôø xöû lyù, uûy thaùc) chieám 65,32% treân toång taøi saûn coù, dö nôï tín duïng qua caùc naêm nhö sau : Baûng 3 : Dö nôï tín duïng cuûa BIDV töø naêm 2000-2004 ÑVT : tyû ñoàng Chæ tieâu 2000 2001 2002 2003 2004 Toång dö nôï 33.976 41.494 51.634 59.157 67.903 - Dö nôï ngaén haïn 16.824 20.404 26.916 30.551 36.899 - Dö nôï TDH 17.152 21.090 24.718 28.606 31.004 0 1 0 0 0 0 2 0 0 0 0 3 0 0 0 0 4 0 0 0 0 5 0 0 0 0 6 0 0 0 0 7 0 0 0 0 8 0 0 0 0 n ă m 2 0 0 0 n ă m 2 0 0 1 n ă m 2 0 0 2 n ă m 2 0 0 3 n ă m 2 0 0 4 t ỷ đ ồ n g T o ån g d ö n ô ï - D ö n ô ï n g a én h a ïn - D ö n ô ï T D H (Nguoàn : baùo caùo toång keát BIDV qua caùc naêm) 2.2.3 Tình hình dö nôï tín duïng vaø nôï quaù haïn qua caùc naêm cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi quoác doanh khaùc: Trang 23/ 82 Baûng 4: Dö nôï tín duïng cuûa 3 NHTM quoác doanh ÑVT : tyû ñoàng Ngaân haøng 2001 2002 2003 2004 Ñaàu tö 41.434 51.634 59.157 67.903 Coâng thöông 39.594 47.120 51.779 66.516 Noâng nghieäp 60.030 81.357 120.687 142.294 (Nguoàn : baùo caùo thöôøng nieân cuûa caùc ngaân haøng qua caùc naêm) Qua soá lieäu treân ta thaáy möùc taêng tröôûng tín duïng cuûa 3 Ngaân haøng thöông maïi quoác doanh ngaøy caøng taêng, trong ñoù Ngaân haøng noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân Vieät Nam coù soá dö nôï cao nhaát trong taát caû caùc Ngaân haøng, keá ñeán laø Ngaân haøng Ñaàu tö. - Hieän nay, theo cô cheá thò tröôøng, caùc NHTM cho vay ña lónh vöïc ngaønh ngheà, khoâng coøn cho vay chuyeân bieät nhö teân goïi voán coù cuûa noù ñieån hình nhö Ngaân haøng noâng nghieäp hieän nay cho vay caû khaùch haøng thöông maïi, xaây döïng, saûn xuaát, hoaëc Ngaân haøng ñaàu tö khoâng coøn chuyeân cho vay caùc doanh nghieäp xaây laép. Ñieàu naøy ñaõ ñaùp öùng kòp thôøi voán cho muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá, taïo ra moâi tröôøng hoaït ñoäng caïnh tranh giöõa caùc ngaân haøng. Beân caïnh ñoù vieäc cho vay cuõng boäc loä nhieàu ruûi ro, nôï quaù haïn coù nguy cô taêng cao. Baûng 5 : Dö nôï quaù haïn cuûa 3 NHTM quoác doanh ÑVT: tyû ñoàng Ngaân haøng Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Ñaàu tö 420 1.193 1.652 2.434 Coâng thöông - 1.434 1.989 1.342 Noâng nghieäp 421 1.871 1.690 2.418 Trang 24/ 82 0 5 0 0 1 0 0 0 1 5 0 0 2 0 0 0 2 5 0 0 3 0 0 0 N a êm 2 0 0 1 N a êm 2 0 0 2 N a êm 2 0 0 3 N a êm 2 0 0 4 T ỷ đ ồ n g Ñ a àu t ö C o ân g t h ö ô n g N o ân g n g h i e äp (Nguoàn : baùo caùo thöôøng nieân cuûa caùc ngaân haøng qua caùc naêm) - So saùnh soá lieäu ôû baûng treân ta thaáy : cuoái naêm 2004 nôï quaù haïn taïi Ngaân haøng Coâng Thöông Vieät Nam giaûm so vôùi naêm 2003 soá tuyeät ñoái giaûm 647 tyû ñoàng, ñieàu naøy theå hieän Ngaân haøng Coâng Thöông ñaõ tích cöïc thu hoài nôï quaù haïn ñeå laønh maïnh hoaù taøi chính töøng böôùc cuõng coá vaø phaùt trieån trong khi ñoù Ngaân haøng noâng nghieäp vaø BIDV nôï quaù haïn coù xu höôùng taêng daàn qua caùc naêm, soá lieäu naøy phaûn aùnh chaát löôïng tín duïng cuûa caùc ngaân haøng naøy ñaõ chöùa ñöïng ruûi ro, do ñoù caàn phaûi coù giaûi phaùp höõu hieäu ñeå haïn cheá nôï quaù haïn. 2.3 NGUYEÂN NHAÂN PHAÙT SINH RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑAÀU TÖ VAØ PHAÙT TRIEÅN VIEÄT NAM - Ngaân haøng laø ngöôøi cung caáp tín duïng cho caùc toå chöùc, doanh nghieäp vaø caù nhaân trong xaõ hoäi. Neàn kinh teá caøng phaùt trieån quan heä tín duïng caøng trôû neân ña daïng, vieäc phaùt sinh nôï quaù haïn khoù ñoøi laø yeáu toá taát nhieân trong hoaït ñoäng kinh doanh, tình traïng nôï daây döa trong thôøi gian gaàn ñaây ñaõ ñöôïc caûnh baùo, nhöng cho ñeán nay vaãn chöa coù giaûi phaùp höõu hieäu ñeå khaéc phuïc, do ñoù ngaân haøng phaûi ñoái maët vôùi ruûi ro raát cao, ñaây laø vaán ñeà caàn ñöôïc quan taâm. Hoaït ñoäng tín duïng taïi BIDV cuõng khoâng theå traùnh khoûi nhöõng ruûi ro naøy, hieän nay taïi BIDV hoaït ñoäng tín duïng vaãn laø hoaït ñoäng chính taïo ra lôïi nhuaän nhieàu nhaát vaø cuõng chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro khoâng chæ veà tieàn voán, taøi saûn maø caû veà con ngöôøi Trang 25/ 82 laãn uy tín cuûa ngaân haøng. Chaát löôïng tín duïng trong nhöõng naêm qua taïi BIDV ñaõ töøng böôùc boäc loä roõ neùt, nôï quaù haïn coù xu höôùng gia taêng qua caùc naêm: naêm 2004 taêng 782 tyû toác ñoä taêng 42,2% so vôùi naêm 2003 vaø taêng 2.014 tyû, tyû leä taêng 479% so vôùi naêm 2000, ñaëc bieät 06 thaùng ñaàu naêm 2005 toång soá nôï quaù haïn laø 4.224 tyû ñoàng taêng 1.790 tyû ñoàng so vôùi cuoái naêm 2004, chieám : 4.224 tyû/ 74.700 tyû= 5,7% treân toång dö nôï, tyû leä naøy ñaõ vöôït keá hoaïch nôï quaù haïn ñaõ ñaët ra laø : <= 4%. Baûng 6: Nôï quaù haïn cuûa BIDV töø naêm 2001- 06 thaùng /2005 ÑVT :tyû ñoàng Chæ tieâu 2001 2002 2003 2004 6 thaùng /2005 Nôï quaù haïn 420 1.193 1.652 2.434 4.224 Tyû leä NQH / dö nôï 1% 2,3% 2,8% 3,58% 5,7% (Nguoàn baùo thöôøng nieân, baùo caùo toång keát naêm 2004 vaø 06 thaùng/2005 cuûa BIDV) 0 1 0 0 0 2 0 0 0 3 0 0 0 4 0 0 0 5 0 0 0 N ă m 2 0 0 1 N ă m 2 0 0 2 N ă m 2 0 0 3 N ă m 2 0 0 4 6 t h a ùn g / 2 0 0 5 t ỷ đ ồ n g N ô ï q u a ù h a ïn - Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu naêm 2005 ñaët ra cuõng nhö thöïc hieän chæ ñaïo cuûa Thoáng ñoác Ngaân haøng nhaø nöôùc veà vieäc naâng cao chaát löôïng tín duïng, taêng tröôûng tín duïng phuø hôïp vôùi khaû naêng huy ñoäng voán vaø kieåm soaùt ruûi ro, baûo ñaûm an toaøn heä thoáng (Chæ thò 02/2005/CT-NHNN ngaøy 20/04/2005) vaø treân cô sôû thöïc traïng hoaït ñoäng tín duïng toaøn heä thoáng 06 thaùng ñaàu naêm 2005, ñeå tieáp tuïc chuû ñoäng kieåm soaùt taêng tröôûng, gaén taêng tröôûng vôùi vieäc naâng cao chaát Trang 26/ 82 löôïng vaø ñaûm baûo an toaøn trong hoaït ñoäng tín duïng. BIDV khoâng nhöõng phaûi kieåm soaùt ñöôïc hoaït ñoäng tín duïng moät caùch hieäu quaû maø coøn phaûi hieåu roõ nguyeân nhaân phaùt sinh nôï quaù haïn töø ñoù ñöa ra nhöõng giaûi phaùp phuø hôïp ñeå phoøng ngöøa cuõng nhö haïn cheá ruûi ro xaûy ra, coù theå khaùi quaùt nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu sau: 2.3.1 Nguyeân nhaân khaùch quan : 2.3.1.1 Söï thay ñoåi cuûa moâi tröôøng töï nhieân : Vieät Nam laø nöôùc noâng nghieäp haøng naêm phaûi höùng chòu nhieàu thieân tai nhö haïn haùn, baûo luït… Ñaây laø nhöõng ruûi ro baát khaû khaùng, khoâng ño löôøng ñöôïc heát ruûi ro, nguyeân nhaân naøy aûnh höôûng khoâng lôùn ñeán nôï quaù haïn cuûa BIDV, nhöng ñoái vôùi moät soá Ngaân haøng khaùc thì ruûi ro naøy aûnh höôûng nhieàu ñeán khaû naêng thanh toaùn nôï cuûa khaùch haøng, (theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 13%, trung bình : 22%, ít : 68%). 2.3.1.2 Moâi tröôøng kinh teá phaùp lyù: Neàn kinh teá nöôùc ta ñang trong quaù trình chuyeån ñoåi cô cheá quaûn lyù kinh teá neân hoaït ñoäng tín duïng coøn gaëp nhieàu khoù khaên nhö : • Cô cheá quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc ñang trong quaù trình hoaøn thieän, NHNN cho pheùp moät doanh nghieäp ñöôïc môû taøi khoûan tieàn göûi, cuõng nhö vay voán taïi nhieàu toå chöùc tín duïng maëc duø taïo ñieàu kieän môû roäng kinh doanh cuûa khaùch haøng, nhöng ngöôïc laïi Ngaân haøng seõ khoù kieåm soaùt daãn ñeán ruûi ro. • Ñeå phuø hôïp vôùi yeâu caàu thöïc tieãn ngaøy 31/12/2001 Thoáng ñoác Ngaân haøng nhaø nöôùc coù quyeát ñònh soá 1627/2001/QÑ-NHNN veà vieäc ban haønh quy cheá cho vay cuûa TCTD ñoái vôùi khaùch haøng vaø caùc TCTD ñaõ coù vaên baûn höôùng daãn cuï theå veà quy cheá cho vay ñoái vôùi khaùch haøng phuø hôïp vôùi chöùc naêng nhieäm vuï cuûa mình. Taïi ñieàu 7 cuûa QÑ 1627 coù quy ñònh TCTD khi xem xeùt vaø quyeát ñònh cho vay khi khaùch haøng coù caùc ñieàu kieän : Trang 27/ 82 - Phaùp nhaân coù naêng löïc phaùp luaät daân söï . - Coù khaû naêng taøi chính ñaûm baûo traû nôï trong thôøi gian cam keát. - Muïc ñích söû duïng voán vay hôïp phaùp. - Coù döï aùn ñaàu tö, phöông aùn saûn xuaát kinh doanh hieäu quaû. - Thöïc hieän caùc quy ñònh veà ñaûm baûo tieàn vay theo quy ñònh cuûa Chính Phuû vaø höôùng daãn cuûa Thoáng Ñoác NHNN. Nhö vaäy, khaùch haøng khoâng keå ñaõ vay voán taïi moät Ngaân haøng naøo hay chöa, neáu thoõa maõn caùc ñieàu kieän treân ñeàu ñöôïc vay voán ôû baát cöù Ngaân haøng naøo.Chính nhôø cô cheá tín duïng thoâng thoaùng taïo ñieàu kieän cho caùc DN tieáp caän voán deã daøng vaø ngaân haøng chuû ñoäng cung öùng voán cho DN. Trong thôøi gian caùc NHTM nhaø nöôùc öu aùi cho caùc DNNN, nhieàu TCTD cho vay cuøng moät doanh nghieäp, nhöng vieäc cho vay vaø quaûn lyù voán cuûa caùc ngaân haøng khi ñaàu tö voán cho cuøng moät DNNN thöïc teá khoù khaên daãn ñeán ruûi ro cho ngaân haøng. Thöïc teá vieäc phoái hôïp giöõa caùc Ngaân haøng khi thöïc hieän cho vay cuøng moät DN khi xem xeùt cho vay, kieåm tra söû duïng voán vay cuûa DN cuõng nhö naém baét thoâng tin veà tình hình saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp raát khoù khaên , caùc Ngaân haøng thöôøng giöõ bí maät khoâng cung caáp thoâng tin cho nhau. Thöïc teá taïi BIDV trong thôøi gian qua caùc Chi nhaùnh khi thöïc hieän bieän phaùp haïn cheá cung caáp tín duïng ñaõ xaûy ra tình traïng caùc Doanh nghieäp khoâng chuyeån doanh thu veà, gaây khoù khaên trong vieäc thu hoài nôï cho caùc Chi nhaùnh. 2.3.1.3 Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao - Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá khaù cao (bình quaân treân 7%/ naêm) gaây söùc eùp cho nhu caàu phaùt trieån kinh teá noùi chung, ñaëc bieät trong boái caûnh tyû leä tieát kieäm töø noäi boä kinh teá thaáp, do ñoù nhu caàu vay voán ñeå phaùt trieån saûn xuaát cuûa caùc doanh nghieäp heát söùc caàn thieát, trong khi ñoù thò tröôøng voán phaùt trieån chaäm chaïp, Trang 28/ 82 ñang taïo aùp löïc vaø thuùc ñaåy tín duïng ngaân haøng taêng tröôûng ôû möùc ñoä khaù noùng, ñaùng lo ngaïi. - Theo Ngaân haøng phaùt trieån Chaâu AÙ (ADB), hieän nay caùc Ngaân haøng thöông maïi quoác doanh cuûa Vieät Nam vaãn ñang chi phoái caùc Ngaân haøng thuông maïi,thò tröôøng trong nöôùc chieám hôn 70%(1)(Nguoàn134.53.0.4/ bantinkinhte/btkt.htm) laø nguoàn cung caáp tín duïng chuû yeáu cho caùc DN nhaø nöôùc, nhöng caùc DNNN ñoái maët vôùi caïnh tranh töø beân ngoaøi cuõng nhö söï giaûm bôùt caùc hoã trôï töø Chính phuû ñaõ thöïc söï boäc loä yeáu keùm, laøm aên khoâng hieäu quaû. Nhö vaäy, neáu toác ñoä tín duïng taêng nhanh seõ daãn ñeán tyû leä nôï khoù ñoøi ngaøy caøng cao. Do cô cheá nhaø nöôùc daønh quaù nhieàu ñaëc aân cho DNNN neân töø tröôùc tôùi nay thaønh phaàn kinh teá naøy ñöôïc vay voán cuûa caùc NHTM quoác doanh maø khoâng caàn phaûi theá chaáp taøi saûn. Hieän nay caùc DNNN laøm aên keùm hieäu quaû neân soá nôï toàn ñoïng cuûa thaønh phaàn kinh teá naøy chieám haàu heát trong toång soá nôï khoù ñoøi cuûa BIDV, tính ñeán cuoái naêm 2004 dö nôï cuûa caùc DNNN taïi BIDV chieám tyû leä 65% töông ñöông 44.137 tyû ñoàng so vôùi toång dö nôï, quaù haïn taäp trung nhoùm khaùch haøng DNNN. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 59%, trung bình : 32%, ít : 9%). 2.3.1.4 Thò tröôøng taøi chính tieàn teä chöa phaùt trieån, thò tröôøng chöùng khoùan chöa phaûi laø keânh huy ñoäng voán phuïc vuï ñaàu tö phaùt trieån. Hieän nay, nöôùc ta thò tröôøng taøi chính vaãn coøn phaùt trieån ôû trình ñoä thaáp. Thò tröôøng voán chöa phaûi laø keânh phaân boå voán ña daïng vaø coù hieäu quaû cuûa neàn kinh teá, trong ñoù thò tröôøng coå phieáu vaø thò tröôøng traùi phieáu (nhaát laø traùi phieáu coâng ty) coøn quaù nhoû beù, chöa ñuû haøng hoaù caàn thieát ñeå taïo moät thò tröôøng voán, thò tröôøng chöùng khoaùn soâi ñoäng, haáp daãn. Voán ñaàu tö cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa neàn kinh teá vaãn döïa quaù möùc vaøo nguoàn voán tín duïng ngaân haøng cung öùng. Caùc TCTD nhaát laø TCTD nhaø nöôùc vaãn ñang laø chuû löïc chính cung Trang 29/ 82 öùng voán do ñoù deã daãn ñeán ruûi ro. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 48%, trung bình : 42%, ít : 10%). 2.3.1.5 Caïnh tranh giöõa caùc toå chöùc tín duïng chöa thöïc söï laønh maïnh, vieäc chaïy theo quy moâ, boû qua caùc tieâu chuaån, ñieàu kieän trong cho vay, thieáu quan taâm ñeán chaát löôïng khoaûn vay. Söï gia taêng nhanh choùng caùc loaïi hình TCTD laø ñieàu caàn thieát ñeå thò tröôøng tín duïng phaùt trieån. Tuy nhieân, khi caøng coù nhieàu TCTD thì söï caïnh tranh treân thò tröôøng ngaøy caøng trôû neân gay gaét. Caùc TCTD ñang coù xu höôùng môû roäng ñòa baøn hoaït ñoäng baèng vieäc thaønh laäp vaø phaùt trieån theâm nhieàu Chi nhaùnh, thaäm chí treân cuøng moät ñòa baøn coù 2-3 Chi nhaùnh ñöôïc thaønh laäp coù tính ñoäc laäp kinh doanh vôùi nhau. Ñieàu naøy khoâng chæ taïo ra söï caïnh tranh giöõa TCTD naøy vôùi TCTD khaùc maø coøn laø söï caïnh tranh gay gaét khoâng ñaùng coù cuûa caùc Chi nhaùnh trong cuøng moät TCTD. Haäu quaû cuûa vieäc môû roäng quaù möùc maïng löôùi Chi nhaùnh do thieáu söï tính toaùn vaø phaân chia hôïp lyù ñòa baøn hoaït ñoäng, ñang laø moät caûnh baùo cho söï tranh giaønh khaùch haøng, caïnh tranh thieáu bình ñaúng, maát ñi tính hôïp taùc giöõa caùc Chi nhaùnh trong cuøng moät TCTD. Taâm lyù sôï maát khaùch haøng daãn ñeán khoâng ít tröôøng hôïp TCTD söû duïng nhieàu bieän phaùp nhö :thöïc teá coù moät soá khaùch haøng khaû naêng taøi chính yeáu keùm, tình hình saûn xuaát kinh doanh caàm chöøng, keát quaû kinh doanh coù laõi thaáp hoaëc loã, nguoàn voán kinh doanh aâm, khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng yeáu… nhöng caùc Chi nhaùnh cuûa caùc TCTD vaãn cho vay, thaäm chí coù nhieàu Chi nhaùnh buoâng loûng trong khaâu xeùt duyeät cho vay nhö ñaùnh giaù sô saøi veà hieäu quaû döï aùn, phöông aùn saûn xuaát kinh doanh, khoâng thöôøng xuyeân giaùm saùt voán vay, ñaëc bieät laø nhöõng khaùch haøng coù truï sôû giao dòch ngoaøi ñòa baøn hoaït ñoäng vaø coù quan heä vôùi nhieàu TCTD. Töø ñoù, aûnh höôûng ñeán chaát löôïng cuûa caùc TCTD. Moät vaøi chi nhaùnh trong heä thoáng BIDV sau moät thôøi gian thaønh laäp ñaõ boäc loä nôï quaù haïn cao trong Trang 30/ 82 toaøn heä thoáng nhö Sôû Giao dòch 2: 264,2 tyû, Haø noäi: 120 tyû… (1) (nguoàn baùo caùo sô keát 06 thaùng 2005) (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 45%, trung bình : 45%, ít : 10%). 2.2.1.6 Caùc quy ñònh veà taøi saûn, giao dòch ñaûm baûo, coâng chöùng thieáu ñoàng boä, chaäm söûa ñoåi boå sung, thieáu höôùng daãn, ngoaøi ra vieäc phaùt maïi taøi saûn ñeå thu hoài nôï quaù phöùc taïp, qua nhieàu khaâu, lieân quan ñeán nhieàu cô quan , thöôøng keùo daøi raát laâu. • Nghò ñònh 178/1999/NÑ-CP vaø nghò ñònh 85/2002/NÑ-CP veà baûo ñaûm tieàn vay cuûa caùc TCTD cuûa Chính phuû quy ñònh: taøi saûn ñaûm baûo tieàn vay phaûi ñöôïc xaùc ñònh giaù trò taïi thôøi ñieåm kyù keát HÑ baûo ñaûm. Ñieàu naøy chæ aùp duïng ñöôïc ñoái vôùi taøi saûn theá chaáp caàm coá maø khaùch haøng ñang sôõ höuõ, rieâng ñoái vôùi taøi saûn hình thaønh trong töông lai thì khoâng theå xaùc ñònh giaù trò taøi saûn taïi thôøi ñieåm kyù keát hôïp ñoàng baûo ñaûm, vì khi ñoù taøi saûn chöa hình thaønh chöa bieát giaù trò. Do ñoù, caùc Chi nhaùnh trong heä thoáng BIDV khi kyù keát caùc HÑ baûo ñaûm baèng taøi saûn hình thaønh voán vay thöôøng taïm tính giaù trò taøi saûn trong töông lai, khi taøi saûn ñaõ hoaøn thaønh thì kyù phuï luïc boå sung. Do taøi saûn chöa hình thaønh neân chöa ñaêng kyù giao dònh ñaûm baûo ñöôïc. Vöøa qua moät soá Chi nhaùnh khi cho doanh nghieäp vay trung daøi haïn ñeå xaây döïng nhaø xöôûng vaø mua maùy moùc thieát bò, khi taøi saûn ñaõ hình thaønh Doanh nghieäp laïi ñem taøi saûn caàm coá theá chaáp cho Ngaân haøng khaùc. Taïi khoaûn 3 ñieàu 110 - luaät ñaát ñai quy ñònh: Toå chöùc kinh teá ñöôïc nhaø nöôùc giao ñaát coù thu tieàn söû duïng ñaát maø tieàn söû duïng ñaát ñaõ traû coù nguoàn goác töø ngaân saùch nhaø nöôùc thì khoâng coù quyeàn chuyeån ñoåi, chuyeån nhöôïng, cho thueâ, theá chaáp, baûo laõnh goùp voán baèng quyeàn söû duïng ñaát. Quy ñònh naøy hoaøn toaøn phuø hôïp. Nhöng thöïc teá, caùc DNNN ñang sôû höõu moät soá taøi saûn laø baát ñoäng saûn hoaëc quyeàn söû duïng ñaát, taøi saûn naøy ñöôïc doanh nghieäp mua töø nguoàn lôïi nhuaän Trang 31/ 82 ñeå laïi qua nhieàu naêm, khoâng phaûi laø nguoàn voán ngaân saùch, khi ñaêng kyù theá chaáp taøi saûn cho BIDV Phoøng coâng chöùng nhaø nöôùc yeâu caàu phaûi xaùc nhaän taøi saûn treân khoâng thuoäc voán ngaân saùch. Caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc khoâng xaùc nhaän ñöôïc, khoâng coù cô quan naøo chòu xaùc nhaän, do ñoù, thöïc teá khoâng thöïc hieän ñöôïc. Ñeå traùnh tröôøng hôïp khaùch haøng ñem taøi saûn caàm coá TCTD khaùc, caùc Chi nhaùnh taïm giöõ giaáy tôø, khoâng ñònh giaù, ñieàu naøy chæ naâng cao traùch nhieäm cuûa khaùch haøng, xeùt veà phaùp lyù chöa ñuùng thuû tuïc, vì vaäy neáu coù tranh chaáp xaûy ra BIDV seõ phaûi chòu ruûi ro. • Trong thöïc teá coù nhöõng tröôøng hôïp xaûy ra maëc duø trong quaù trình thaåm ñònh cho vay Ngaân haøng nhaän taøi saûn theá chaáp, caàm coá ñuùng thuû tuïc phaùp lyù, nhöng khi xaûy ra tranh chaáp daãn ñeán phaûi xöû lyù taøi saûn ñaûm baûo vaãn khoâng theå tieán haønh ñöôïc nhö : ngöôøi vay boû troán khoâng ra haàu toaø, hoaëc ngöôøi vay theá chaáp taøi saûn coù mang yeáu toá löøa ñaûo, Ngaân haøng hoaøn toaøn phaûi chòu thieät, chôø toaø aùn ñieàu tra, sau khi ñieàu tra xong, neáu taøi saûn khoâng vi phaïm toaø seõ traû cho Ngaân haøng ñeå xöû lyù. • Ngoaøi ra, coøn coù nhöõng tröôøng hôïp khaùc: sau khi toaø aùn ñaõ tuyeân aùn, ngöôøi thaéng kieän thuoäc veà Ngaân haøng, nhöng ngöôøi vay coá tình khoâng thi haønh aùn, khoâng chòu giao taøi saûn ñaõ theá chaáp cho Ngaân haøng, hoaëc ngöôøi vay ñaõ taåu taùn taøi saûn tröôùc khi toaø aùn aùp duïng bieän phaùp khaån caáp, gaây nhieàu thieät haïi cho ngaân haøng caû veà thôøi gian, tieàn voán vaø coâng söùc. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 39%, trung bình : 48%, ít : 13%). 2.3.1.7 Do thay ñoåi caùc chuû tröông chính saùch cuûa nhaø nöôùc hoaëc vieäc saép xeáp laïi DNNN chöa thöïc söï trieät ñeå, DNNN laøm aên keùm hieäu quaû khoâng coù khaû naêng hoøan traû nôï cho Ngaân haøng daãn ñeán ruûi ro . Chính saùch cuûa nhaø nöôùc khoâng hieäu quaû hoaëc thay ñoåi laøm taùc ñoäng ñeán moät soá ngaønh, moät soá doanh nghieäp nhö chính saùch ñoùng cöûa röøng vaøo cuoái Trang 32/ 82 nhöõng naêm 90 ñaõ aûnh höôûng ñeán caùc doanh nghieäp cheá bieán khai thaùc laâm saûn, chính saùch xaây döïng nhaø maùy ñöôøng, chính saùch döï tröõ caø pheâ… khoâng phaùt huy hieäu quaû, töø ñoù doanh nghieäp khoâng coù khaû naêng hoaøn traû goác vaø laõi vay ngaân haøng, vì vaäy ngaân haøng gaëp ruûi ro. Tính ñeán heát naêm 2004 BIDV phaûi xöû lyù 554 tyû ñoàng cho chöông trình mía ñöôøng. Theo öôùc tính Vieät Nam hieän nay coù khoaûng 5.500 doanh nghieäp Nhaø nöôùc, ñeán nay ñaõ coå phaàn hoaù treân 2.240 doanh nghieäp.Theo keá hoaïch ñaët ra trong naêm 2005 phaûi thöïc hieän coå phaàn hoaù naêm 2005 khoaûng hôn 700 DNNN (trong ñoù coù 340 DN töø naêm 2003 vaø 2004 chuyeån sang). Tuy nhieân so vôùi yeâu caàu ñaët ra, coå phaàn hoaù DNNN vaãn chöa ñaït keát quaû nhö mong muoán, veà quy moâ voán, caùc DNNN ñaõ thöïc hieän CPH coù tôùi 81% doanh nghieäp nhoû döôùi 10 tyû, chæ coù khoaûng 19% coù voán treân 10 tyû ñoàng, haàu heát caùc doanh nghieäp thuoäc toång coâng ty 90, 91 tröïc thuoäc caùc Boä: thöông maïi, xaây döïng, giao thoâng vaän taûi, coâng nghieäp. Coå phaàn hoaù chöïng laïi do vöôùng maéc lieân quan ñeán vieäc xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp, höôûng öu ñaõi sau khi CPH, (ví duï vieäc vay voán ngaân haøng khoâng caàn taøi saûn ñaûm baûo)……(1) (nguoàn www.mof.gov.vn/). Ñeå ñaåy maïnh tieán trình saép xeáp laïi DNNN, goùp phaàn laønh maïnh hoaù taøi chính cuûa doanh nghieäp, Chính phuû ñaõ ban haønh caùc quy ñònh veà xöû lyù nôï toàn ñoïng cho caùc DNNN thöïc hieän chuyeån ñoåi, cuï theå nhöõng khoaûn nôï toàn ñoïng khoâng coù khaû naêng thu hoài sau khi doanh nghieäp duøng quyõ döï phoøng nôï phaûi thu khoù ñoøi ñeå buø ñaép, neáu khoâng ñuû thì phaàn cheânh leäch ñöôïc xöû lyù baèng caùch haïch toaùn chi phí hoaït ñoäng kinh doanh trong kyø, neáu bò loã ñöôïc nhaø nöôùc giaûm voán nhaø nöôùc taïi doanh nghieäp tröôùc khi chuyeån ñoåi. Nhö vaäy, ñoái vôùi doanh nghieäp thöïc hieän chuyeån ñoåi tình hình taøi chính seõ laønh maïnh hôn, vaø vôùi cô caáu toå chöùc môùi doanh nghieäp hoaït ñoäng hieäu quaû hôn vaø coù khaû naêng traû nôï Ngaân haøng, ngöôïc laïi nhöõng doanh nghieäp chaäm chuyeån ñoåi laøm aên khoâng hieäu quaû khoâng coù khaû naêng traû nôï cho ngaân Trang 33/ 82 haøng, ruûi ro cho Ngaân haøng raát lôùn, rieâng ñoái vôùi BIDV ñeán heát thaùng 06/2005, dö nôï cho vay caùc Toång coâng ty 90-91 khoaûng 31.450 tyû ñoàng (chieám khoaûng 42% toång dö nôï, tyû leä naøy khoâng thay ñoåi nhieàu so vôùi ñaàu naêm), vì vaäy neáu BIDV khoâng coù bieän phaùp giaûm dö nôï ñoái vôùi caùc DN naøy trong töông lai seõ gaëp nhieàu ruûi ro. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 50%, trung bình : 42%, ít : 8%). 2.2.1.8 Thay ñoåi veà laõi suaát, tyû giaù hoái ñoaùi, laïm phaùt, chæ soá giaù caû taêng, nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo taêng aûnh höôûng ñeán keát quaû kinh doanh cuûa khaùch haøng, khoù khaên taøi chính daãn ñeán khoâng coù khaû naêng traû nôï Dieãn bieán giaù xaêng daàu naêm 2004 taêng, taùc ñoäng maïnh ñeán chi phí ñaàu vaøo cuûa haøng loaït caùc lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh, dòch vuï vaø ñôøi soáng trong nöôùc, ñaëc bieät trong naêm 2004 giaù saét theùp taêng cao, taùc ñoäng ñeán ñeán ngaønh xaây döïng, cô khí, cheá taïo ñoùng taøu… nghóa laø laøm taêng chi phí voán ñaàu tö cuûa taát caû caùc döï aùn, aûnh höôûng nhieàu nhaát ñoái vôùi caùc nhaø thaàu khi kyù hôïp ñoàng khoâng ñieàu chænh giaù vaät tö khi coù bieán ñoäng, haøng loaït caùc coâng ty xaây döïng bò loã vì ñaõ kyù hôïp ñoàng thi coâng, gaây khoù khaên cho caùc doanh nghieâp xaây laép. Trong naêm 2005 nhaø nöôùc ñieàu chænh giaù xaêng daàu, vieäc taêng giaù ñoàng nghóa vôùi chi phí taêng, lôïi nhuaän giaûm, nhaát laø caùc doanh nghieäp thuoäc ngaønh ñieän, than, xi maêng khoâng ñöôïc taêng giaù baùn. Toång coâng ty ñieän löïc VN cho bieát ñôït taêng giaù xaêng daàu laàn naøy laøm chi phí saûn xuaát ñieän trong 06 thaùng cuoái naêm 2005 taêng theâm 209,5 tyû ñoàng, Toång coâng ty than VN döï kieán chi phí taêng 103 tyû ñoàng, ngaønh xi maêng döï kieán chi phí taêng 10%, vieäc taêng giaù xaêng daàu naøy cuõng aûnh höôûng ñeán ngaønh giao thoâng vaän taûi döï kieán taêng 2,82-5,72% giaù thaønh, 0.1-1% ñoái vôùi saûn xuaát noâng nghieäp, nuoâi troàng thuûy saûn, ñaùnh baét xa bôø 9%. Ñieàu naøy laøm cho caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng keùm hieäu quaû, aûnh höôûng ñeán lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp. Vaø ñieàu taát yeáu aûnh höôûng ñeán ngaân haøng (1) (nguoàn TBKTSG 7-7-2005). Trang 34/ 82 (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 50%, trung bình : 42%, ít : 8%). 2.2.1.9 Vaán ñeà thoâng tin: • Heä thoáng thoâng tin vaø thò tröôøng thoâng tin chöa thöïc söï phaùt trieån, soá nguoàn vaø keânh thoâng tin bò haïn cheá, trong khi ñoù ñoä chính xaùc, tính coâng khai minh baïch cuûa thoâng tin chöa ñöôïc ñaûm baûo. • Heä thoáng thoâng tin coøn nhieàu haïn cheá, baát caäp aûnh höôûng tôùi coâng taùc quaûn trò ñieàu haønh vaø vieäc caäp nhaät thoâng tin phuïc vuï cho coâng taùc thaåm ñònh ñaùnh giaù khaùch haøng, döï baùo tình hình tín duïng coøn yeáu. • Naém baét thoâng tin toát, ñaëc bieät thoâng tin veà doanh nghieäp seõ taïo ñieàu kieän cho TCTD coù quyeát ñònh cho vay ñuùng, giaûm thieåu moät phaàn ruûi ro, giuùp cho ngaân haøng bieát ñöôïc nhöõng khoaûn vay coù vaán ñeà ñeå ñaùnh giaù ñuùng möùc ñoä ruûi ro. Moät trong nhöõng yeáu toá thaønh coâng hay thaát baïi trong kinh doanh chuùng ta phaûi keå ñeán vieäc : do baát caân xöùng veà thoâng tin, trong thöïc teá ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam ñaõ ban haønh quyeát ñònh soá 1117/2004/ QÑ-NHNN ngaøy 08/09/2004 veà vieäc quy cheá hoaït ñoäng thoâng tin tín duïng vôùi muïc ñích cung caáp thoâng tin lieân quan ñeán khaùch haøng veà tình hình quan heä vay voán vaø baûo laõnh, nhöng nhöõng thoâng tin caùc TCTD nhaän ñöôïc töø ngaân haøng nhaø nöôùc quaù sô saøi chæ cho bieát hieän khaùch haøng ñang coù dö nôï taïi caùc TCTD, tình traïng nôï trong haïn hoaëc quaù haïn, ngoaøi ra khoâng bieáât theâm thoâng tin gì khaùc, phaïm vi cung caáp thoâng tin veà khaùch haøng chæ trong phaïm vi cuøng ñòa baøn, khaùc ñòa baøn khoâng cung caáp ñöôïc. Nguyeân nhaân toaøn boä döõ lieäu ñaàu vaøo cuûa khaùch haøng do caùc TCTD khai baùo, neáu khoâng khai baùo khoâng coù soá lieäu cung caáp, vì vaäy soá lieäu thöôøng loãi thôøi, khoâng caäp nhaät thöôøng xuyeân. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 56%, trung bình : 36%, ít : 8%). Trang 35/ 82 2.3.2 Nguyeân nhaân töø phía khaùch haøng vaø ñoái taùc cuûa khaùch haøng: 2.3.2.1 Naêng löïc quaûn lyù, naêng löïc taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc thuoäc caùc Toång coâng ty coøn yeáu, khaû naêng sinh lôøi ôû möùc thaáp, söùc caïnh tranh haøng hoùa dòch vuï chöa cao, vieäc chieám duïng voán laãn nhau dieãn ra phoå bieán, khoâng tuaân thuû cuûa phaùp luaät daãn ñeán gia taêng nôï xaáu. • Caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû, thua loã keùo daøi khoâng theå thanh toaùn caùc khoaûn coâng nôï, nhaát laø nôï vay ngaân haøng. Theo soá lieäu thoáng keâ Vieät Nam ñeán cuoái naêm 2003 cuûa caùc DNNN thì toång soá nôï phaûi thu, phaûi traû gaàn 300.000 tyû ñoàng, trong ñoù khoaûn phaûi traû laø 207.789 tyû ñoàng, khoaûn phaûi traû chuû yeáu laø nôï vay Ngaân haøng (chieám 76%), tyû leä lôïi nhuaän treân voán 10.8%. Soá doanh nghieäp kinh doanh coù laõi 77%, vaø 13.5% DN kinh doanh thua loã, trong soá DN laøm aên coù laõi chæ khoaûng 40% DN coù möùc laõi cao hôn laõi suaát huy ñoäng cuûa caùc TCTD. Nhö vaäy caùc DN kinh doanh keùm hieäu quaû seõ gaëp khoù khaên trong vieäc traû nôï Ngaân haøng . • Töø cuoái naêm 1999 ñeán heát naêm 2002, giaù caø pheâ trong vaø ngoaøi nöôùc lieân tuïc giaûm laøm caùc ñôn vò saûn xuaát vaø kinh doanh xuaát nhaäp khaåu maët haøng caø pheâ cuûa Toång coâng ty caø pheâ thua loã lôùn. Khoâng coù khaû naêng thanh toaùn, voán löu ñoäng ñeå saûn xuaát kinh doanh thöôøng xuyeân thieáu huït, ñeå buø ñaép caùc khoaûn thieáu huït naøy caùc ñôn vò phaûi vay ngaân haøng. Soá loã luyõ keá cuûa toaøn Toång coâng ty ñeán 31/12/2003 leân tôùi gaàn 600 tyû ñoàng. Ñieàu naøy aûnh höôûng ñeán nôï vay cuûa BIDV ñeán cuoái naêm 2003 nôï quaù haïn cuûa ngaønh caø pheâ laø : 239 tyû chieám 14% toång dö nôï quaù haïn cuûa BIDV (nguoàn xöû lyù nôï xaáu ôû VN- chöông trình giaûng daïy Fullbright). • Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa Boä Giao Thoâng Vaän taûi tính ñeán heát thaùng 6/2004 toång soá loã luyõ keá cuûa caùc Doanh nghieäp thuoäc Boä ñaõ leân tôùi treân 1.000 tyû Trang 36/ 82 ñoàng vaø khoaûn nôï khoù ñoøi vaøo khoaûng 400 – 500 tyû ñoàng. Taát nhieân, soá lieäu naøy chöa phaûn aùnh chính xaùc taøi chính cuûa caùc Doanh nghieäp. Nhöng töø nhöõng con soá naøy ñaõ cho chuùng ta thaáy ñöôïc böùc tranh veà taøi chính yeáu keùm cuûa caùc Doanh nghieäp nhaø nöôùc thuoäc Boä Giao Thoâng Vaän Taûi. Tình traïng thua loã, nôï naàn cuûa caùc Doanh nghieäp nguyeân nhaân chính vaãn thuoäc veà yeáu toá chuû quan cuûa cô quan quaûn lyù vaø ngöôøi ñieàu haønh DN. Töùc laø coù haøng loaït döï aùn caùc Doanh nghieäp bieát tröôùc laø loã do boû thaàu giaù thaáp hoaëc ñaàu tö daøn traûi maø vaãn laøm do ñoù daãn ñeán hieäu quaû thaáp, laõng phí … Keát quaû treân cuõng phaûn aùnh tình traïng naêng löïc quaûn lyù, ñieàu haønh saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc Doanh nghieäp nhaø nöôùc raát yeáu keùm (3) (nguoàn thôøi baùo kinh teá saøi goøn soá 81 ngaøy 25/04/2005). BIDV thieät haïi nhieàu nhaát khi cho vay caùc doanh nghieäp thuoäc Boä giao thoâng vaän taûi ví duï : Cien co 5, Cien co 8, Toång coâng ty Ñöôøng Thuûy, Toång coâng ty CT 6, Toång coâng ty coâng trình giao thoâng1… caùc doanh nghieäp naøy ñaõ thaät söï khoù khaên, khaû naêng traû nôï Ngaân haøng raát thaáp. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 70%, trung bình : 26%, ít : 4%). 2.3.2.2 Chöa thöïc söï thay ñoåi quan ñieåm : hoï xem voán Ngaân haøng laø voán nhaø nöôùc, neáu doanh nghieäp laøm aên khoâng hieäu quaû thì Ngaân haøng chòu vaø Ngaân haøng coù thua loã thì nhaø nöôùc chòu. • Caùch laøm vieäc cuûa caùc nhaø thaàu trong thôøi gian qua laø saün saøng nhaän thaàu vaø thi coâng caùc coâng trình chöa ñöôïc pheâ duyeät. Ñaây laø tình traïng raát phoå bieán maø baûn chaát laø cô cheá xin - cho vaø naïn tham nhuõng. Phoå bieán nhaát laø vieäc laõnh ñaïo caùc ñòa phöông, caùc boä, ngaønh môøi caùc nhaø thaàu thaân thieát ñeán, thuyeát phuïc hoï nhaän thaàu caùc coâng trình treân ñòa baøn mình, caùc Chuû ñaàu tö thuyeát phuïc raèng coâng trình naøy roài seõ ñöôïc giaûi ngaân sôùm. Ñeå coù voán thi coâng, nhaø thaàu phaûi vay tieàn ngaân haøng vôùi hy voïng seõ ñöôïc chuû ñaàu tö thanh toaùn, nhöng khi Trang 37/ 82 coâng trình hoaøn taát, Chuû ñaàu tö khoâng coù nguoàn voán thanh toaùn, aûnh höôûng ñeán vieäc traû nôï Ngaân haøng. • Theo baùo caùo cuûa Kho baïc Nhaø nöôùc, tính ñeán heát ngaøy 31-12-2003, coù tôùi 241 döï aùn nhoùm A, B chöa ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn pheâ duyeät thieát keá kyõ thuaät vaø toång döï toaùn, nhöng chuû ñaàu tö vaãn toå chöùc khôûi coâng vaø ñaây laø tình traïng phoå bieán trong nhieàu naêm qua. Trong naêm 2005 noåi coäm laø “Ñaïi coâng tröôøng ôû Haø Giang” gaàn 200 DN xaây döïng cô baûn laâm vaøo tình traïng phaù saûn do thöïc hieän cô cheá xin cho vaø chæ ñònh thaàu maø chöa caên cöù vaøo nguoàn voán ñòa phöông huy ñoäng ñöôïc. Chæ caàn xin ñöôïc coâng trình laø caùc doanh nghieäp saün saøng öùng voán tröôùc keå caû baèng caùch vay ngaân haøng. Chính do cô cheá naøy khoâng ít döï aùn môùi ñöôïc thoâng qua chuû tröông chöa coù thieát keá kyõ thuaät, DN saün saøng trieån khai xaây döïng tröôùc, hoaøn thaønh thuû tuïc sau. Trong nhöõng tröôøng hôïp naøy ñaùng leû Ngaân haøng töø choái khoâng cho vay, nhöng Ngaân haøng nghó raèng tænh seõ coù nguoàn thanh toaùn neân ñoàng yù cho caùc doanh nghieäp vay. Theá nhöng cô cheá xin cho khoâng thöïc hieän ñöôïc, ngaân saùch Chính phuû roùt veà cho ñòa phöông ít khoâng ñuû thanh toaùn cho Doanh nghieäp. Haäu quaû Chi nhaùnh Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt Trieån tænh Haø Giang bò nôï quaù haïn toaøn boä ñoái vôùi caùc doanh nghieäp xaây laép treân ñòa baøn. 2.3.2.3 Ñaàu tö nhieàu lónh vöïc vöôït quaù khaû naêng quaûn lyù cuûa mình (nhaát laø caùc Toång coâng ty), caùc doanh nghieäp tìm moïi caùch ñeå chaïy voán - xin voán (nhaát laø voán ñaàu tö), nhöng ñaàu tö keùm hieäu quaû, cuï theå laø mua thieát bò cuõ, keùm phaåm chaát, coâng ngheä laïc haäu … daãn ñeán ruûi ro cho Ngaân haøng. • Ñoái vôùi caùc Toång Coâng Ty nhaø nöôùc, nhu caàu ñaàu tö vaø ñoåi môùi coâng ngheä ñeå thích öùng vôùi söï caïnh tranh trong ñieàu kieän hoäi nhaäp, ñoøi hoûi phaûi coù moät löôïng voán raát lôùn ñeå nhaäp maùy moùc thieát bò vaø coâng ngheä cuõng nhö môû roäng caùc hoaït ñoäng kinh doanh hieän taïi. Trong khi Vieät Nam chöa phaùt trieån ñöôïc moät Trang 38/ 82 thò tröôøng voán thì döôøng nhö ngaân haøng laø nôi duy nhaát ñeå caùc Toång Coâng Ty Nhaø nöôùc tìm kieám caùc nguoàn voán ñaàu tö, neáu caùc Doanh Nghieäp treân vay nôï ñeå ñaàu tö moät caùch ñuùng höôùng, coù nghieân cöùu thò tröôøng taát nhieân seõ coù khaû naêng traû nôï ngaân haøng. Tuy nhieân, nôï quaù haïn taïi BIDV do moät soá DNNN khi truùng thaàu thi coâng caùc coâng trình laäp töùc tìm caùch vay voán ñeå mua thieát bò thi coâng maø khoâng tính toaùn ñeán hieäu quaû cuûa döï aùn khi thi coâng xong coâng trình thieát bò caát vaøo kho, vì khoâng coù coâng trình ñeå thi coâng hoaëc nhieàu doanh nghieäp treân thöïc teá ñaõ tieán haønh ñaàu tö treân cô sôû löïa choïn nhöõng coâng ngheä lac haäu, thieát bò maùy moùc cuõ kyõ khoâng phuø hôïp, khieán voán vay söû duïng khoâng hieäu quaû, khaû naêng traû nôï thaáp, thaäm chí khoâng coù khaû naêng traû nôï nhö nhieàu doanh nghieäp cuûa Toång Coâng Ty cheø, mía ñöôøng, xi maêng, daâu taèm tô – ñang laø nhöõng vaán ñeà böùc xuùc ñoái vôùi caùc ngaân haøng khi tieán haønh cho vay. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 70%, trung bình : 26%, ít : 4%). 2.3.2.4 Cung caáp baùo caùo quyeát toaùn haøng naêm chaäm, khoâng chính xaùc, thöôøng che daáu nhöõng khoaûn loã ñeå Ngaân haøng tieáp tuïc cho vay, thaäm chí coù nhieàu doanh nghieäp cung caáp baùo caùo quyeát toaùn naêm moãi Ngaân haøng laø moät soá lieäu khaùc, ñieàu naøy chæ phaùt hieän ra khi kieåm tra cuûa Hoäi sôû chính. Söï thieáu trung thöïc cuûa khaùch haøng theå hieän trong baùo caùo taøi chính, baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, ñaây laø vaán ñeà phöùc taïp ñoøi hoûi Ngaân haøng phaûi thu thaäp caùc thoâng tin, naém kyõ khaû naêng taøi chính vaø ñaùnh giaù chaéc chaén hieäu quaû cuûa döï aùn hoaëc phöông aùn vay voán, thöïc teá taïi BIDV tình traïng naøy dieãn ra raát phoå bieán, ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp naøy khi phaùt sinh nôï khoù ñoøi, khoâng coù khaû naêng traû nôï vaø khi Hoäi sôû Chính tieán haønh kieåm tra thì pjaùt hieän baùo caùo quyeát toaùn cuûa DN khoâng trung thöïc. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 47%, trung bình : 37%, ít : 16%). Trang 39/ 82 2.3.2.5 Ñoái taùc cuûa khaùch haøng haøng vay khoâng coù khaû naêng taøi chính . Caùc Boä ngaønh, ñòa phöông chöa naâng cao traùch nhieäm trong vieäc pheâ duyeät caùc döï aùn ñaàu tö vôùi vieäc ñaûm baûo voán cho döï aùn ñöôïc pheâ duyeät. Beân caïnh ñoù laø tình traïng maát caân ñoái ngay töø khi xaây döïng keá hoaïch veà nguoàn voán ñaàu tö vaø phaùt trieån, buoâng loûng coâng taùc quaûn lyù ñaàu tö vaø xaây döïng, taïm öùng voán traøn lan trong khi caùc tænh thaønh phoá coøn buoâng loûng coâng taùc quaûn lyù ñaàu tö vaø xaây döïng, coâng taùc thanh tra veà ñaàu tö cuûa caùc ñòa phöông cuõng chöa ñöôïc chuù yù ñuùng möùc daãn ñeán nhieàu coâng trình thi coâng vöôït döï toaùn, coâng trình hoaøn thaønh nhöng khoâng coù voán thanh toaùn cho nhaø thaàu, daãn ñeán ruûi ro cho ngaân haøng. Chieám duïng voán, nôï quaù haïn ngaân haøng ngaøy caøng gay gaét aûnh höôûng nghieâm troïng tôùi ñaàu tö phaùt trieån cuõng nhö khaû naêng caân ñoái ngaân saùch. Tính ñeán naêm 2004 coù gaàn 11.000 tyû ñoàng nôï ñoïng trong xaây döïng cô baûn khoaûng 66% tieàn nôï naèm ngoaøi keá hoaïch hoaëc vöôït döï toaùn, coøn 34% soá nôï ñoïng coøn laïi khoaûng 3.744 tyû ñoàng trong ñoù do caùc Tænh thaønh nôï 2.844 tyû ñoàngï, caùc Boä ngaønh trung öông khoaûng 790 tyû ñoàng (Boä Giao thoâng vaän taûi nôï 604 tyû ñoàng, Boä Noâng Nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân 170 tyû ñoàng). Caùc ñòa phöông coù soá nôï nhieàu nhaát laø Haø Giang, Laïng Sôn, Thaùi nguyeân, Laøo Cai, Yeân Baùi, Bình Thuaän, Tieàn Giang, Beán Tre… Vì vaäy xaûy ra tình traïng caùc Chuû ñaàu tö nôï nhaø thaàu khoái löôïng xaây laép coâng trình hoaøn thaønh, nhaø thaàu nôï voán vay Ngaân haøng, nôï thueá, nôï tieàn vaät lieäu XD, nôï löông coâng nhaân, nhaø thaàu chính nôï nhaø thaàu phuï, caùc doanh nghieäp chieám duïng voán laãn nhau. Nguyeân nhaân tình traïng naøy do maát caân ñoái giöõa muïc tieâu ñaàu tö vaø khaû naêng nguoàn voán hoaøn traû. Cuï theå nhu caàu ñaàu tö cuûa caùc ñòa phöông raát lôùn, nhaát laø caùc coâng trình keát caáu haï taàng trong khi khaû naêng caân ñoái nguoàn voán töø ngaân saùch raát haïn heïp. Thöïc teá nôï taäp trung nhieàu nhaát laø caùc coâng trình döï aùn giao thoâng, thuûy lôïi. Moät maët, do söï caáp baùch phaûi Trang 40/ 82 thöïc hieän ngay tröôùc muøa möa luõ neân chuû ñaàu tö thuùc caùc nhaø thaàu khôûi coâng hoaëc ñaåy nhanh tieán ñoä thi coâng khi chöa boá trí ñöôïc voán, nguyeân nhaân khaùc do vieäc chaáp haønh kyõ cöông trong ñaàu tö xaây döïng cô baûn chöa nghieâm, khoâng ít caùn boä quaûn lyù ñieàu haønh thieáu traùch nhieäm, phaåm chaát ñaïo ñöùc yeáu keùm, bôùt xeùn tham nhuõng, traùch nhieäm cuûa töøng Boä ngaønh, caù nhaân chöa roõ raøng do ñoù khi bò phaùt hieän xöû lyù chöa nghieâm. Ñieàu naøy aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc Chi nhaùnh treân ñòa baøn naøy, theo baùo caùo toång keát 6 thaùng ñaàu naêm 2005 cuûa BIDV tyû leä nôï quaù haïn so vôùi toång dö nôï taïi caùc Chi nhaùnh laø : Haø Giang 80.5%, Laïng Sôn 33,9%... (1) (Nguoàn Vietnamnet04/12/2004) (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 44%, trung bình : 47%, ít : 9%). 2.3.3 Nguyeân nhaân chuû quan 2.3.3.1 Taâm lyù chæ cho vay Doanh nghieäp nhaø nöôùc, sôï doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh löøa ñaûo ngaân haøng khoâng kieåm soùat ñöôïc, chöa chuû ñoäng cô caáu laïi nhoùm khaùch haøng, haàu heát taäp trung cho vay doanh nghieäp nhaø nöôùc cho vay khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo, hieän nay ñaây laø nhoùm khaùch haøng chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro cho Ngaân haøng. Xuaát phaùt töø nôï xaáu cuûa Ngaân haøng Coâng thöông Chi nhaùnh TPHCM töø naêm 1997 trôû veà tröôùc phaàn lôùn lieân quan ñeán vuï aùn Epco – Minh phuïng nguyeân nhaân chuû yeáu xaûy ra do khaùch haøng coá tình löøa ñaûo, CB ngaân haøng vi phaïm nguyeân taéc cho vay, ñaây laø baøi hoïc quyù giaù veà ruûi ro tín duïng cuûa heä thoáng Ngaân haøng maët khaùc gaây taâm lyù hoang mang, dao ñoäng sôï traùch nhieäm cuûa caùc vò laõnh ñaïo Ngaân haøng cuõng nhö CBTD laøm coâng taùc tín duïng, hoï raát ngaïi khi cho vay caùc ñoái vôùi DN ngoaøi quoác doanh vì khaû naêng kieåm soaùt cuõng nhö baùo caùo taøi chính cuûa loaïi hình doanh nghieäp naøy khoâng minh baïch, thöôøng che daáu hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình, ngöôïc laïi DNNN coù cô quan chuû quaûn quaûn Trang 41/ 82 lyù, vuï vieäc lieân quan ñeán löøa ñaûo ít xaûy ra do taïi DN coù söï giaùm saùt cuûa caùc Ñoaøn theå (toå chöùc coâng ñoaøn, toå chöùc Ñaûng…) vì vaäy hoï caûm thaáy yeân taâm hôn. Vieäc thay ñoåi quan ñieåm nhaän thöùc trong vieäc cho vay ñoái vôùi DN ngoaøi quoác doanh trong thôøi gian qua taïi BIDV coù thay ñoåi, nhöng tyû leä cho vay ngoaøi quoác doanh vaãn coøn chieám tyû troïng nhoû trong toång dö nôï, so saùnh vôùi soá lieäu cuûa Ngaân haøng coâng thöông Vieät Nam thì BIDV caàn phaûi tích cöïc taêng daàn tyû troïng cho vay ngoaøi quoác doanh ñeå haïn cheá ruûi ro . (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 39%, trung bình : 46%, ít : 15%). Baûng 7: Tyû leä cho vay ngoaøi quoác doanh qua caùc naêm taïi Ngaân haøng Coâng thöông Vieät Nam vaø BIDV . Ngaân haøng 2000 2001 2002 2003 2004 Ñaàu tö vaø phaùt trieån VN 13% 20% 25% 30% 35% Coâng thöông Vieät nam 36% 39% 42% 44,5% 52% (Nguoàn baùo caùo thöôøng nieân vaø baùo caùo toång keát naêm 2004 cuûa BIDV vaø NHCT VN) 2.3.3.2 Do aùp löïc phaûi hoaøn thaønh chæ tieâu keá hoïach haøng naêm ñöôïc giao, coù nhöõng luùc taêng tröôûng quaù noùng, chöa thaät söï quan taâm ñeán chaát löôïng tín duïng. Moät soá Chi nhaùnh do chaïy theo thaønh tích muoán taêng nhanh dö nôï ñaõ haï thaáp laõi suaát cho vay, haï thaáp ñieàu kieän tín duïng ñeå thu huùt khaùch haøng, taïo ra vieäc caïnh tranh thieáu laønh maïnh giöõa caùc Chi nhaùnh, thaäm chí laøm giaûm lôïi nhuaän cuûa toaøn heä thoáng. Vieäc taêng tröôûng TD ôû moät soá Chi nhaùnh chöa phuø hôïp vôùi naêng löïc quaûn lyù vaø trình ñoä caùn boä TD cuûa Chi nhaùnh, thaåm ñònh döï aùn coøn sô saøi, buoâng loûng khaâu kieåm tra, giaùm saùt tröôùc, trong vaø sau khi cho vay, daãn ñeán nôï quaù haïn phaùt sinh qua caùc naêm ngaøy caøng taêng sau ñaây laø moät soá Chi nhaùnh do aùp löïc taêng tröôûng haäu quaû nôï quaù haïn taêng qua caùc naêm nhö sau : Trang 42/ 82 Baûng 8: Dö nôï tín duïng taïi moät soá Chi nhaùnh cuûa BIDV töø naêm 2000-2004 ÑVT : tyû ñoàng Chi nhaùnh 2000 2001 2002 2003 2004 Sôû GD II 2.076 2.338 2.602 3.538 4.243 Baéc Haø Noäi - - 1.071 1.093 1.449 Bình Döông 517 713 853 1.039 1.187 Beán Tre 218 314 428 498 629 Baéc Caïn 60 93 178 254 287 (Nguoàn baùo caùo toång keát haøng naêm cuûa BIDV) Dö nôï tín duïng cuûa caùc Chi nhaùnh taêng daàn qua caùc naêm, trong ñoù Chi nhaùnh Baéc Haø noäi ñöôïc thaønh laäp naêm 2002 cho ñeán naêm 2004 taêng 376 tyû. Baûng 9: Tyû leä quaù haïn taïi caùc Chi nhaùnh cuûa BIDV 2000-2004 Chi nhaùnh 2000 2001 2002 2003 2004 Sôû GD II 0.19% 0.85% 2.31% 2.5% 6.6% Baéc Haø Noäi - - 0% 0.82% 5.3% Bình Döông 0% 0.02% 0.47% 0.9% 5.6% Beán Tre 1.14% 0.48% 1.4% 2.34% 6.8% Baéc Caïn 0% 0% 0.17% 0.57% 28.5% (Nguoàn baùo caùo toång keát haøng naêm cuûa BIDV) 2.3.3.3 Vaán ñeà chaáp haønh kyõ luaät, kyõ cöông ñieàu haønh trong hoaït ñoäng tín duïng taïi nhieàu Chi nhaùnh ñaõ boäc loä nhöõng yeáu keùm, tình traïng cho vay vöôït möùc phaùn quyeát hoaëc thöïc hieän khoâng tuaân thuû ñieàu kieän uyû nhieäm cuûa Hoäi sôû chính coøn dieãn ra nhieàu nôi. Nghieâm troïng hôn coù nôi ñaõ xuaát hieän tình traïng cho vay sai nguyeân taéc, khoâng chaáp haønh caùc ñieàu kieän tín duïng, Trang 43/ 82 khoâng chuyeån nôï quaù haïn theo ñuùng quy ñònh, cho vay ñaûo nôï nhieàu laàn trong thôøi gian daøi. Thöïc teá trong thôøi gian qua coù moät soá Chi nhaùnh cho vay vöôït möùc uûy quyeàn cuûa Hoäi sôû chính hoaëc khoâng tuaân thuû nhöõng ñieàu kieän uûy nhieäm cuûa Hoäi sôû chính daãn ñeán nôï quaù haïn khoù ñoøi, ñieàu naøy Hoäi sôû chính chæ phaùt hieän ra sau khi kieåm tra, hoaëc haàu heát caùc khoaûn nôï quaù haïn khoù ñoøi phaùt sinh thöôøng ñöôïc caùc Chi nhaùnh cho gia haïn, ñieàu chænh kyø haïn traû nôï nhieàu laàn, tröôùc khi xeùt cho gia haïn, ñieàu chænh kyø haïn traû nôï CBTD khoâng kieåm tra thöïc söï khaùch haøng coù khoù khaên khoâng, thöôøng do sôï bò chuyeån nôï quaù haïn aûnh höôûng hoaït ñoäng ngaân haøng vaø traùch nhieäm cuûa caù nhaân do ñoù thöôøng gia haïn nhaèm haïn cheá nôï quaù haïn phaùt sinh, thaäm chí coù nhöõng Chi nhaùnh gia haïn hoaëc ñieàu chænh kyø haïn traû nôï khoâng coù giaáy ñeà nghò cuûa khaùch haøng, chính söï deã daõi trong vieäc thöïc hieän ñoái vôùi quy ñònh naøy thôøi gian qua ñaõ dieãn ra phoå bieán, daãn ñeán nhieàu khoaûn vay maëc duø coøn trong haïn nhöng thöïc chaát ñang chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro vaø seõ laø gaùnh naëng nôï khoâng thu hoài ñöôïc cuûa caùc Chi nhaùnh. Maët khaùc, gia haïn, ñieàu chænh kyø haïn traû nôï ñaõ taïo ra lôïi theá cho khoâng ít CBTD, vì caùi lôïi tröôùc maét coá tình laøm sai quy ñònh, coøn khaùch haøng lôïi duïng gia haïn nôï ñeå keùo daøi thôøi haïn khoaûn vay laøm cho tình traïng nôï dieãn bieán xaáu, thaäm chí coù nhöõng khoaûn nôï khi heát thôøi gian gia haïn nôï thì khoâng coù nguoàn ñeå thu. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 37%, trung bình : 46%, ít : 17%). 2.3.3.4 Vieäc chuyeån dòch cô caáu khaùch haøng theo ngaønh, lónh vöïc, saûn phaåm chöa thaät söï maïnh meõ, vaãn taäp trung chuù troïng phuïc vuï khaùch haøng truyeàn thoáng hoaït ñoäng trong lónh vöïc xaây laép, ñaõ vaø ñang chöùa ñöïng ruûi ro. - Caùc Chi nhaùnh chöa coù chuyeån höôùng maïnh theo höôùng cô caáu laïi vaøo caùc ngaønh kinh teá coù theá maïnh, coù khaû naêng phaùt trieån caùc dòch vuï ngaân haøng, vieäc cho vay vaãn höôùng vaøo phuïc vuï khaùch haøng truyeàn thoáng nhö: khaùch haøng Trang 44/ 82 laø doanh nghieäp nhaø nöôùc, khaùch thuoäc lónh vöïc xaây laép, cho vay taäp trung vaøo moät doanh nghieäp, moät nhoùm khaùch haøng coøn dieãn ra nhieàu, aùp löïc cho vay xaây laép coøn khaù naëng laøm cho tyû troïng cho vay trong xaây laép coøn khaù cao vaø tieàm aån nhieàu ruûi ro. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 26%, trung bình : 60%, ít : 14%). Baûng 10 : Tyû leä dö nôï cho vay ngaønh xaây laép taïi BIDV 2000-2004. Chæ tieâu 2000 2001 2002 2003 2004 Dö nôï (tyû ñoàng) 8.311 11.388 14.596 17.207 20.233 Tyû leä % so vôùi toång dö nôï 24.4% 27.48% 28.26% 29% 29.8% (Nguoàn baùo caùo toång keát haøng naêm cuûa BIDV) 2.3.3.5 Quyeát ñònh cho vay chöa chaët cheõ: Cho vay caên cöù vaøo khoái löôïng nghieäm thu do khaùch haøng cung caáp khoâng coù xaùc nhaän cuûa Chuû ñaàu tö, thaäm chí cho vay thi coâng ngay caû ñoái vôùi caùc hôïp ñoàng thi coâng ñaõ heát thôøi gian thi coâng nhöng khoâng coù phuï luïc boå sung hôïp ñoàng. Coâng taùc thaåm ñònh hieäu quaû döï aùn, khoaûn vay chöa chuù troïng ñuùng möùc, khoâng ít tröôøng hôïp caùc Chi nhaùnh quaù chuù troïng ñeán taøi saûn ñaûm baûo, coi taøi saûn ñaûm baûo laø cöùu caùnh duy nhaát trong cho vay vaø thu nôï maø chöa quan taâm ñeán tính khaû thi, hieäu quaû cuûa döï aùn/ phöông aùn cho vay. 2.3.3.6 Trong lónh vöïc cho vay xaây laép, khoâng naém ñöôïc thöïc chaát hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng, thoâng tin baùo caùo taøi chính theå hieän coù laõi nhöng thöïc chaát loã nghieâm troïng do haïch toaùn treo vaøo caùc taøi khoaûn phaûi thu, chi phí saûn xuaát kinh doanh dôû dang, chi phí chôø keát chuyeån hay taøi khoaûn taïm öùng. Trang 45/ 82 Ñoái vôùi caùc DNNN ñaëc bieät laø caùc DN hoaït ñoäng trong lónh vöïc xaây döïng baùo caùo quyeát toaùn toaùn thöôøng raát chaäm nguyeân nhaân coù raát nhieàu caùc ñôn vò phuï thuoäc phuï thuoäc naèm raûi raùc caùc tænh, khoâng theå taäp hôïp ñöôïc soá lieäu kòp thôøi, thöôøng quyù 2 naêm sau môùi coù baùo caùo quyeát toaùn naêm tröôùc, soá lieäu ñeå ñaùnh giaù so vôùi thôøi ñieåm xin vay khaù xa, vaø soá lieäu naøy haàu heát chöa ñöôïc kieåm toaùn neân ñoä tin caäy khoâng cao, ñeå coù theå vay voán ngaân haøng caùc DN haàu heát khai baùo kinh doanh coù laõi, nhöng thöïc chaát khi phaân tích chi tieát caùc khoaûn coâng nôï , saûn phaåm dôû dang... môùi phaùt hieän doanh nghieäp hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 58%, trung bình : 33%, ít : 9%). 2.3.3.7 Cho vay trong thi coâng xaây laép khoâng xaùc ñònh ñöôïc nguoàn voán thanh toaùn, cuõng nhö keá hoaïch phaân boå voán ngaân saùch haøng naêm daãn ñeán cho vay xong khaùch haøng khoâng coù khaû naêng traû nôï. Cho vay trong lónh vöïc xaây döïng cô baûn laø moät trong nhöõng hoaït ñoäng tín duïng chuû yeáu cuûa BIDV, trong thôøi gian qua ngaân haøng ñaàu tö ñaõ ñaùp öùng moät löôïng voán lôùn, ñoùng goùp moät phaàn quan troïng cho söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Tuy nhieân trong thôøi gian gaàn ñaây, tình hình cho vay thi coâng xaây laép coù nhieàu dieãn bieán phöùc taïp, xuaát hieän nhieàu khoaûn vay quaù haïn, nôï ñoïng khoâng coù khaû naêng thu hoài nguyeân nhaân do caùc ñôn vò thi coâng nhaän vôùi giaù thaáp hôn giaù thaønh coâng trình, thi coâng nhöõng coâng trình khoâng coù keá hoaïch voán hoaëc keá hoaïch voán keùo daøi trong nhieàu naêm, laõi chaäm thanh toaùn chuû ñaàu tö khoâng tính vaøo giaù trò hôïp ñoàng thi coâng, do ñoù aûnh höôûng ñeán keát quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng daãn ñeán khoâng coù khaû naêng traû nôï ngaân haøng. 2.3.3.8 Sai soùt trong vieäc kieåm tra vaø quaûn lyù nôï vay: Vieäc kieåm tra söû duïng voán vay chöa chaët cheõ, xaùc ñònh thôøi gian cho vay chöa phuø hôïp, thôøi gian cho vay thöôøng keùo daøi hôn so vôùi thôøi gian thu tieàn, do Trang 46/ 82 ñoù tieàn veà doanh nghieäp söû duïng vaøo vieäc khaùc, thaäm chí ñaàu tö vaøo taøi saûn coá ñònh. Ngoaøi ra vì cho vay theo haïn möùc tín duïng, khoâng kieåm soaùt ñöôïc ñeán töøng coâng trình, coù nhieàu tröôøng hôïp giaûi ngaân ñeå mua vaät tö, chi löông coâng trình naøy nhöng doanh nghieäp söû duïng tieàn vaøo caùc coâng trình khaùc, daãn ñeán ngaân haøng khoâng kieåm soaùt ñöôïc voán vay. • Trong thöïc teá, maëc duø caùc CBTD coù kieåm tra söû duïng voán vay nhöng vaãn chæ mang tính hình thöùc, chöa tuaân thuû ñuùng theo quy ñònh, ví duï coù nhöõng Doanh nghieäp muïc ñích vay voán laø chi tieàn löông hay traû tieàn vaät tö ñeå thi coâng caùc coâng trình, nhöng khi Doanh nghieäp nhaän tieàn vay veà, nôï Ngaân haøng khaùc ñeán haïn buoäc Doanh nghieäp phaûi söû duïng tieàn vay cuûa Ngaân haøng ñeå traû nôï ñeán haïn cho Ngaân haøng khaùc, sau ñoù duøng tieàn vay cuûa Ngaân haøng môùi ñeå chi cho nhu caàu ban ñaàu, hieän töôïng naøy dieãn ra khi caùc Chi nhaùnh cho vay baèng tieàn maët, hoaëc chuyeån khoaûn cho caùc ñôn vò xí nghieäp phuï thuoäc naèm raûi raùc khaép nôi, vieäc ñaûo nôï naøy thöôøng xaûy ra ñoái vôùi ñôn vò xaây laép do nhöõng Doanh nghieäp naøy thöôøng xuyeân bò chieám duïng voán töø caùc Chuû ñaàu tö vaø ñeå hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh bình thöôøng buoäc caùc Doanh nghieäp phaûi thöïc hieän bieän phaùp treân ñeå duy trì hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình. Ñoái vôùi caùc Chi nhaùnh, do kieåm tra sau neáu coù phaùt hieän ñôn vò söû duïng voán khoâng ñuùng muïc ñích, theo quy ñònh phaûi thu hoài nôï tröôùc haïn, nhöng Doanh nghieäp khoâng coù nguoàn ñeå thanh toaùn phaûi chôø, thöôøng CBTD boû qua vieäc naøy. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 49%, trung bình : 38%, ít : 13%). 2.3.3.9 Chöa coù bieän phaùp höõu hieäu ñeå ngaên chaën tình traïng moät khaùch haøng vay nhieàu caùc Chi nhaùnh khaùc nhau trong cuøng heä thoáng, khoâng kieåm soaùt ñöôïc moät caùch toaøn dieän ñeå caûnh baùo cho caùc Chi nhaùnh haïn cheá tín duïng nhöõng doanh nghieäp laøm aên khoâng hieäu quaû. Trang 47/ 82 • Thôøi gian qua hieän töôïng khaùch haøng khoâng vay ñöôïc taïi Chi nhaùnh naøy tìm caùch qua caùc Chi nhaùnh khaùc vay voán dieãn ra khaù phoå bieán trong heä thoáng BIDV cuï theå taïi ñòa baøn TPHCM Chi nhaùnh töø choái cho vay nhöng caùc Chi nhaùnh khaùc nhö Sôû GDII, Ñoàng nai, Bình Döông ñoàng yù cho vay haäu quaû nôï quaù haïn taïi caùc Chi nhaùnh naøy lôùn nhö : Sôû GDII 282 tyû, Bình Döông 120 tyû. • Nhieàu Chi nhaùnh cho vay khaùch haøng khoâng coù truï sôû chính ôû ñòa phöông, khoâng naém roõ thoâng tin veà khaùch haøng, hoaëc khaùch haøng ñaõ coù quan heä tín duïng taïi Chi nhaùnh khaùc trong cuøng heä thoáng, quan heä phoái hôïp giöõa caùc Chi nhaùnh trong vieäc cho vay ñoái vôùi moät khaùch haøng chöa toát daãn ñeán tình traïng khoâng kieåm soaùt ñöôïc toøan dieän hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp laø nguyeân nhaân chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro. Ñoái vôùi caùc DN coù nhieàu ñôn vò haïch toaùn phuï thuoäc, khi truùng thaàu thi coâng caùc coâng trình ôû ñòa baøn huyeän hoaëc tænh naøo ñoù ñeå thuaän tieän trong quaù trình thi coâng caùc ñôn vò haïch toaùn ñoäc laäp (caùc DN naøy thöôøng ôû Haø noäi , TP HCM, Haûi Phoøng) thöôøng uûy quyeàn cho caùc ñôn vò thaønh vieân ñi vay voán, khi soaùt xeùt cho caùc DN haïch toaùn phuï thuoäc vay, caùc Chi nhaùnh chöa phoái hôïp vôùi nhau ñeå naém baét tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuõng nhö taøi chính cuûa DN, daãn ñeán ruûi ro. 2.3.3.10 Chöa môû roäng ñoái töôïng cho vay, chöa ña daïng hoùa caùc saûn phaåm tín duïng ñeå ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa khaùch haøng. Ña daïng hoaù saûn phaåm laø chieán löôïc phaân taùn ruûi ro. Hieän nay BIDV soá dö nôï lôùn vaãn coøn taäp trung nhieàu ôû caùc Toång coâng ty 90-91, hieän thôøi caùc khaùch haøng naøy mang laïi lôïi nhuaän chuû yeáu cho BIDV nhöng ruûi ro xaûy ra vaø tieàm aån raát lôùn, ñaây laø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc thuoäc lónh vöïc saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng vaø xaây laép,… nhieàu naêm chuùng ta coøn naëng phuïc vuï, xem nheï hieäu quaû keát quaû chaát löôïng, maët khaùc caùc khaùch haøng naøy Trang 48/ 82 coøn yû laïi, naëng bao caáp vaø coøn troâng chôø vaøo nhaø nöôùc, chuû yeáu ñöôïc vay tín chaáp, khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo, voán chuû sôõ höõu nhoû, kinh doanh keùm hieäu quaû, nôï ñoïng khoâng thanh toaùn ñöôïc, nhaát laø khi caùc doanh nghieâp nhaø nöôùc ñang trong giai ñoaïn thöïc hieän cô caáu, saép xeáp laïi moät caùch toaøn dieän, aûnh höôûng nôï vay ngaân haøng, maët khaùc caùc saûn phaåm phuïc vuï cho caùc khaùch haøng caù nhaân nhö cho vay tieâu dung, cho vay du hoïc, cho vay hoä tö nhaân caù theå… haàu nhö chöa ñöôïc chuù troïng. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 26%, trung bình : 60%, ít : 14%). 2.3.3.11 Phaàn lôùn taøi saûn baûo ñaûm coøn thieáu thuû tuïc phaùp lyù chöa coù giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát hoaëc giaáy chöùng nhaän quyeàn sôõ höõu taøi saûn. Haàu heát khaùch haøng cuûa BIDV laø DNNN, taøi saûn cuûa caùc doanh nghieäp naøy thöôøng cuûa nhaø nöôùc giao, ñoái vôùi taøi saûn quyeàn söû duïng ñaát chæ coù quyeát ñònh giao ñaát, thöïc chaát chöa ñoùng thueá, hoaëc taøi saûn cuûa quaân ñoäi chæ coù quyeát ñònh giao ñaát cuûa quaân khu ñeå laøm vaên phoøng. Moät soá chi nhaùnh ñaõ nhaän taøi saûn caàm coá theá chaáp cuûa doanh nghieäp naøy khi phaùt sinh nôï quaù haïn, khoâng theå phaùt maõi ñöôïc, hoaëc moät soá Chi nhaùnh nhaän taøi saûn theá chaáp maø taøi saûn naøy ñoàng sôõ höõu maø chöa coù söï chaáp thuaän cuûa caùc ñoàng sôõ höõu. Vieäc thöïc hieän kyù hôïp ñoàng caàm coá khoâng qua coâng chöùng, khi tranh chaáp khoù phaùt maõi taøi saûn. 2.3.3.12 Veà con ngöôøi • Ñoäi nguõ caùn boä tín duïng coøn baát caäp, löïc löôïng treû nhieàu song thieáu kinh nghieäm, chöa ñi saâu tìm toøi nhöõng yeáu toá môùi veà döï aùn, khoaûn vay thò tröôøng… naêng löïc chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ñoøi hoûi ngaøy caøng cao, coâng taùc quaûn lyù coøn nhieàu haïn cheá. • Trình ñoä caùn boä tín duïng ôû moät soá Chi nhaùnh coøn thaáp, chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa coâng vieäc: trình ñoä thaåm ñònh khaùch haøng, phöông aùn , döï aùn kinh doanh coøn nhieàu baát caäp, khoâng naém vöõng cô cheá chính saùch, cho vay Trang 49/ 82 nhöõng khaùch haøng yeáu keùm veà taøi chính, saûn xuaát kinh doanh khoâng oån ñònh, thua loã, cho vay nhöõng phöông aùn, döï aùn kinh doanh khoâng hieäu quaû, khaû thi. Vì vaäy, chaát löôïng tín duïng ôû nhöõng chi nhaùnh coøn thaáp, nôï khoù ñoøi cao, nôï quaù haïn môùi phaùt sinh lôùn, laøm aûnh höôûng ñeán hieäu quaû kinh doanh cuûa toaøn heä thoáng. + Moät soá caùn boä tín duïng chöa thaät söï taâm huyeát, coù traùch nhieäm vôùi coâng vieäc ñöôïc giao, chöa naém vöõng caùc quy ñònh hieän haønh trong hoaït ñoäng tín duïng, vieäc thaåm ñònh khaùch haøng, khoaûn vay chöa ñaït yeâu caàu. + Caùn boä tín duïng chöa ñöôïc ñaøo taïo chuyeân saâu veà lónh vöïc thaåm ñònh - tín duïng. (Theo keát quaû ñieàu tra möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nguyeân nhaân naøy laø : nhieàu : 31%, trung bình : 54%, ít : 15%). Toùm laïi : Thöïc tieãn hoaït ñoäng tín duïng cuûa BIDV thôøi gian qua cho thaáy hoaït ñoäng tín duïng luoân tieàm aån ruûi ro, ruûi ro tín duïng cuûa toaøn heä thoáng chöa kieåm soaùt moät caùch hieäu quaû vaø ñang coù xu höôùng ngaøy caøng gia taêng. Chính vì vaäy, yeâu caàu caáp baùch ñaët ra laø ruûi ro tín duïng phaûi ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ vaø giaûm bôùt tyû leä toån thaát veà tín duïng, ñaûm baûo hoaït ñoäng tín ñöôïc an toaøn hieäu quaû, chuùng ta caàn coù nhöõng giaûi phaùp thích hôïp nhaèm haïn cheá toái ña ruûi ro phaùt sinh vaø töøng böùôc naâng cao chaát löôïng tín duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh. Trang 50/ 82 CHÖÔNG 3 NHÖÕNG BIEÄN PHAÙP PHOØNG NGÖØA RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑAÀU TÖ VAØ PHAÙT TRIEÅN VIEÄT NAM 3.1 ÑÒNH HÖÔÙNG HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑAÀU TÖ VAØ PHAÙT TRIEÅN VIET NAM GIAI ÑOAÏN 2005-2010. - Tín duïng laø hoaït ñoäng sinh lôøi chuû yeáu cuûa BIDV, lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng tín duïng chieám 80% toång thu nhaäp cuûa BIDV vaø ñaây laø lónh vöïc chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro. - Hoaït ñoäng tín duïng cuûa BIDV chieám phaàn lôùn laø taøi trôï cho caùc döï aùn, khaùch haøng quan heä tín duïng chuû yeáu laø caùc DNNN hoaït ñoäng trong lónh vöïc xaây laép vaø caùc doanh nghieäp naøy ñang daàn boäc loä nhöõng ruûi ro. - Trong thôøi gian qua BIDV thieáu moät chieán löôïc phaùt trieån toång theå cuõng nhö caùc chính saùch laøm ñònh höôùng cho hoaït ñoäng tín duïng trong töøng thôøi kyø. - Hieäu quaû kinh teá cuûa hoaït ñoäng tín duïng khoâng cao, chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu buø ñaép ruûi ro vaø ñaûm baûo coù tích luyõ theo thoâng leä. Chaát löôïng tín duïng khoâng cao, coâng taùc thaåm ñònh hieäu quaû döï aùn chöa ñöôïc coi troïng. Cheânh leäch laõi suaát ñaàu ra ñaàu vaøo thaáp. - Tieàm aån ruûi ro lôùn vaø ruûi ro tín duïng coù xu höôùng ngaøy caøng gia taêng. 3.1.1. Muïc tieâu ñònh höôùng cuûa BIDV giai ñoïan 2005-2010. - Môû roäng thò tröôøng hoaït ñoäng tín duïng tôùi moïi lónh vöïc, moïi ñoái töôïng khaùch haøng maø luaät phaùp Vieät nam cho pheùp, phaùt huy ngaønh ngheà truyeàn thoáng trong ñaàu tö phaùt trieån, ñieàu chænh laïi cô caáu tín duïng hôïp lyù vaø phuø hôïp vôùi thöïc teá; Trang 51/ 82 - Giöõ vöõng thò phaàn hoaït ñoäng tín duïng; - Chaát löôïng tín duïng: tyû leä nôï xaáu thaáp nhaát trong heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät nam. - Ñaåy maïnh caùc hoaït ñoäng ñaàu tö goùp voán, mua coå phaàn … ñöa hoaït ñoäng ñaàu tö goùp voán töông öùng vôùi vò theá cuõng nhö tieàm naêng cuûa BIDV. 3.1.2. Noäi dung - Ña daïng hoaù ñoái töôïng khaùch haøng tín duïng, cung caáp voán cho caùc thaønh phaàn kinh teá ñaëc bieät chuù troïng thaønh phaàn kinh teá ngoaøi quoác doanh; - Ña daïng hoaù saûn phaåm tín duïng ñeå phuø hôïp vôùi töøng ñoái töïông khaùch haøng, nhaèm thöïc hieän vieäc chuyeån dòch cô caáu hoaït ñoäng tín duïng. - Naâng cao chaát löôïng tín duïng, ño löôøng vaø quaûn trò ñöôïc ruûi ro trong hoaït ñoäng ñaàu tö, tín duïng. - Naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng tín duïng, taêng cheânh leäch laõi suaát ñaàu vaøo ñaàu ra trong hoaït ñoäng tín duïng. - Ñaåy maïnh cho vay caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh, caùc DN vöøa vaø nhoû, ñaåy maïnh baùn leû ñoái vôùi tö nhaân caù theå hoä gia ñình, caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, ñoâ thò, caùc chung cö vaø khu daân cö… - Ña daïng hoaù caùc hình thöùc ñaàu tö goùp voán lieân doanh tôùi caùc lónh vöïc vôùi caùc thaønh phaàn kinh teá. Ñaëc bieät chuù troïng vaøo caùc lónh vöïc BIDV coù kinh nghieäm vaø tieàm naêng nhö ñaàu tö phaùt trieån cô sôû haï taàng ñoâ thò, ñieän löïc, daàu khí, coâng ngheä vieãn thoâng… 3.1.3 Muïc tieâu cuï theå 3.1.3.1 Quy moâ - Toác ñoä taêng tröôûng dö nôï tín duïng bình quaân naêm: 15-17% - Tyû troïng dö nôï tín duïng trong toång taøi saûn ñeán naêm 2010: 57-60% - Thò phaàn tín duïng ñeán naêm 2010: 6% Trang 52/ 82 - Toác ñoä taêng tröôûng ñaàu tö phi tín duïng taêng bình quaân 30%/naêm. 3.1.3.2 Moät soá cô caáu tín duïng - Dö nôï cho vay trung daøi haïn /toång dö nôï : Naêm 2005: 45% Naêm 2010: 40% - Tyû leä dö nôï ngoaøi quoác doanh/ toång dö nôï: Naêm 2005: 40% Naêm 2010: 55% - Tyû leä nôï quaù haïn <5%, trong ñoù tyû leä nôï xaáu <1% toång dö nôï. 3.1.4 Muïc tieâu troïng taâm xuyeân suoát trong chieán löôïc chung: - Xaây döïng BIDV laø Ngaân haøng haøng ñaàu trong nöôùc vaø töông xöùng trong khu vöïc. Muoán vaäy caàn phaûi chuyeån ñoåi cô caáu hoaït ñoäng, ñoåi môùi caùch thöùc quaûn lyù, quaûn trò kinh doanh ñeå höôùng tôùi caùc chuaån möïc vaø thoâng leä quoác teá cuûa moät ngaân haøng thöông maïi hieän ñaïi. Tröôùc tieân laø ñoåi môùi cô caáu tyû troïng tín duïng vaø dòch vuï theo höôùng ñoät phaù ñeå ñaåy maïnh dòch vuï, taäp trung vaøo caùc dòch vuï phi tín duïng, dòch vuï taøi chính, ñöa vaøo khai thaùc caùc saûn phaåm dòch vuï môùi. - Ñeå thöïc hieän muïc tieâu phaùt trieån an toaøn – hieäu quaû – beàn vöõng, BIDV phaûi thieát laäp heä thoáng caùc coâng cuï quaûn lyù, tuaân thuû caùc giôùi haïn, caùc cô caáu theo chuaån möïc vaø thoâng leä, cuï theå laø: xaây döïng vaø hoaøn thieän caùc caåm nang - soå tay, caùc qui cheá qui trình, chính saùch cho caùc lónh vöïc hoaït ñoäng. Ñoåi môùi moâ hình toå chöùc vaø hoaït ñoäng theo höôùng ñoåi môùi heä thoáng coâng ngheä phuø hôïp vôùi caáu truùc phöông thöùc quaûn lyù cuûa moät ngaân haøng thöông maïi hieän ñaïi. - Troïng taâm xuyeân suoát laø quaûn trò toát caùc ruûi ro theo caùc chính saùch, caùc cô caáu hieäu quaû vaø hôïp lyù cho caùc hoaït ñoäng. Taêng tröôûng quy moâ phaûi phuø hôïp vôùi khaû naêng, naêng löïc taøi chính vaø voán töï coù, xöû lyù döùt ñieåm nôï xaáu, trích ñuû döï phoøng ruûi ro hoaït ñoäng vaø kieåm soaùt ñöôïc ruûi ro trong giôùi haïn vaø thoâng leä Trang 53/ 82 chung, quaûn lyù taøi saûn nôï –taøi saûn coù höõu hieäu ñeå ñaït ñöôïc hieäu quaû kinh doanh cao. - Muïc tieâu hoaït ñoäng cuûa BIDV laø hieäu quaû, hieäu quaû thieát thöïc cuoái cuøng laø lôïi nhuaän vaø lôïi nhuaän coù ñöôïc laø töø khaùch haøng, vì vaäy khaùch haøng laø muïc tieâu. Moïi hoaït ñoäng phaûi höôùng tôùi khaùch haøng, töùc laø phaûi phuïc vuï