Đề tài Quy trình quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông vận tải ở Việt Nam

Chương I LÝ LUẬN CHUNG I. TỔNG QUAN VỀ DỰ ÁN VÀ QUẢN LÝ DỰ ÁN 1. Tổng quan về dự án đầu tư: 1.1. Khái niệm về dự án Có rất nhiều cách định nghĩa dự án. Tùy thuộc theo mục đích mà nhấn mạnh một khía cạnh nào đó. Trên phương diện phát triển, có hai cách hiểu về dự án: Cách hiểu “tĩnh” và cách hiểu “động”. Theo cách hiểu “tĩnh” thì dự án là hình tượng về một tình huống (một trạng thái) mà ta muốn đạt tới. Theo cách hiểu thứ hai: “ Dự án là một lĩnh vực hoạt động đặc thù, một nhiệm vụ cần phải được thực hiện với phương pháp riêng, nguồn lực riêng và theo một kế hoạch tiến độ nhằm tạo ra một thực thể mới”. Trên phương diện quản lý: “Dự án là những nỗ lực có thời hạn nhằm tạo ra một sản phẩm hoặc dịch vụ duy nhất”. Định nghĩa này nhấn mạnh hai đặc tính: (1) Nỗ lực tạm thời, nghĩa là mọi dự án đầu tư đều có điểm bắt đầu và kết thúc xác định. Dự án kết thúc khi mục tiêu của dự án đã đạt được hoặc dự án bị loại bỏ, (2) Sản phẩm hoặc dịch vụ duy nhất. Sản phẩm hoặc dịch vụ duy nhất là sản phẩm hoặc dịch vụ khác biệt so với những sản phẩm tương tự đã có hoặc dự án khác. 1.2. Đặc trưng cơ bản của dự án. - Dự án có mục đích, kết quả xác định. Tất cả các dự án đều phải có kết quả được xác định rõ. Kết quả này có thể là một tòa nhà, một dây chuyền sản xuất hiện đại hay là chiến thắng của một chiến dịch vận động tranh cử vào một vị trí chính trị. Mỗi dự án lại bao gồm một tập hợp nhiều nhiệm vụ cần được thực hiện. Mỗi nhiệm vụ cụ thể lại có một kết quả riêng, độc lập. Tập hợp các kết quả cụ thể của các nhiệm vụ hình thành nên kết quả chung của dự án. Nói cách khác, dự án là một hệ thống phức tạp, được phân chia thành nhiều bộ phận, phân hệ khác nhau để thực hiệnvà quản lý nhưng đều phải thống nhất đảm bảo các mục tiêu chung về thời gian, chi phí và việc hoàn thành với chất lượng cao. - Dự án có chu kì phát triển riêng và có thời gian tồn tại hữu hạn. Dự án là một sự sáng tạo, giống như các thực thể sống, dự án cũng trải qua các giai đoạn: hình thành, phát triển, có thời điểm bắt đầu, kết thúc… Dự án không kéo dài mãi mãi. Mọi dự án đều có chu kì sống, nó bắt đầu khi một mong muốn hoặc một nhu cầu của người yêu cầu và nếu mọi việc tốt đẹp nó sẽ được kết thúc sau khi bàn giao cho người yêu cầu một sản phẩm hoặc dịch vụ như là một sự thỏa mãn cho nhu cầu của họ. Thực hiện dự án Kết thúc Nguồn lực Xác định dự án & chuẩn bị đầu tư Giai đoạn Hình 1.1. Mô hình chu kì dự án của một dự án đầu tư Theo mô hình này: mức độ sử dụng các nguồn lực (vật tư, máy móc thiết bị…) tăng dần và đạt cao nhất ở giai đoạn thực hiện dự án, nó tỷ lệ với chi phí của dự án. Chu kì sống của dự án được coi là biến động vì nó diễn ra theo các giai đoạn rất khác nhau, chúng được phân biệt bằng bản chất các hoạt động của chúng cũng như bằng số lượng và loại nguồn lực mà chúng đòi hỏi. Ví dụ: với các dự án đầu tư xây dựng CSHT GTVT giai đoạn xác định dự án và chuẩn bị đầu tư cần các nhà dự báo, lập quy hoạch, họ có các phiếu giao việc hoặc hợp đồng lập một quy hoạch tổng thể giao thông vận tải vùng hoặc quy hoạch chi tiết giao thông vận tải chuyên ngành. Giai đoạn chuẩn bị đầu tư: trước hết cần các tư vấn thiết kế, chuyên gia dự báo, chuyên gia phân tích kinh tế - xã hội… Còn giai đoạn thực hiện dự án đòi hỏi các nhà kế hoạch phải xây dựng kế hoạch chi tiết để thực hiện dự án, các nhà thiết kế kỹ thuật và một số lượng lớn các nguồn lực đặc biệt là vật tư thiết bị. - Sản phẩm của dự án mang tính chất đơn chiếc, độc đáo (mới lạ). Khác với quá trình sản xuất liên tục và gián đoạn, kết quả của dự án không phải là sản phẩm sản xuất hàng loạt, mà có tính khác biệt cao. Sản phẩm và dịch vụ do dự án đem lại là duy nhất, hầu như không lặp lại như Kim tự tháp Ai Cập hay đê chắn lũ Sông Thames ở London. Tuy nhiên, ở nhiều dự án khác, tính duy nhất ít rõ ràng hơn và dễ bị che đậy bởi tính tương tự giữa chúng. Nhưng điều khẳng định là chúng vẫn có thiết kế khác nhau, vị trí khác nhau, khách hàng khác… Điều ấy cũng tạo nên nét duy nhất, độc đáo, mới lạ của dự án. - Dự án liên quan đến nhiều bên và có sự tương tác phức tạp giữa các bộ phận quản lý chức năng với quản lý dự án. Dự án nào cũng có sự tham gia của nhiều bên hữu quan như chủ đầu tư, người hưởng thụ dự án, các nhà tư vấn, nhà thầu, các cơ quan quản lý nhà nước… Tùy theo tính chất của dự án và yêu cầu của chủ đầu tư mà sự tham gia của các thành phần trên cũng khác nhau. Giữa các bộ phận quản lý chức năng và bộ phận quản lý dự án thường xuyên có quan hệ với nhau và cùng phối hợp thực hiện nhiệm vụ nhưng mức độ tham gia của các bộ phận không giống nhau. Tính chất này của dự án dẫn đến hai hậu quả nghiêm trọng: (1) không dễ các bên tham gia có cùng quyền lợi, định hướng và mục tiêu; (2) khó khăn trong việc quản lý, điều phối nguồn lực… Để thực hiện thành công mục tiêu của dự án, các nhà quản lý dự án cần duy trì thường xuyên mối liên hệ với các bộ phận quản lý khác. - Môi trường hoạt động “va chạm”. Quan hệ giữa các dự án là quan hệ chia nhau cùng một nguồn lực khan hiếm của tổ chức. Dự án “cạnh tranh” lẫn nhau và với các hoạt động tổ chức sản xuất khác về tiền vốn, nhân lực, thiết bị… Trong đó có “hai thủ trưởng” nên không biết phải thực hiện mệnh lệnh của cấp trên trực tiếp nào nếu hai lệnh lại mâu thuẫn nhau… Do đó, môi trường quản lý dự án có nhiều quan hệ phức tạp nhưng năng động. - Tính bất định và rủi ro cao. Hầu hết các dự án đòi hỏi quy mô tiền vốn, vật tư và lao động rất lớn để thực hiên trong một khoảng thời gian nhất định. Mặt khác, thời gian đầu tư và vận hành kéo dài nên các dự án đầu tư phát triển thường có độ rủi ro cao. Tuy nhiên các dự án không chịu cùng một mức độ không chắc chắn, nó phụ thuộc vào: Tầm cỡ của dự án, mức độ hao mòn của dự án, công nghệ được sử dụng, mức độ đòi hỏi của các ràng buộc về chất lượng, thời gian, chi phí, tính phức tạp và tính không thể dự báo được của môi trường dự án… Ngoài các đặc trưng cơ bản trên, dự án còn có một số đặc trưng như: + Tính giới hạn về thời gian thực hiện. + Bị gò bó trong những ràng buộc nghiêm ngặt: yêu cầu về tính năng của sản phẩm dịch vụ, yêu cầu về chức năng của công trình, các chỉ tiêu kỹ thuật, các định mức về chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ, thời hạn bàn giao… Các ràng buộc trên phụ thuộc vào bối cảnh của dự án. Bối cảnh dự án Ràng buộc ưu tiên Bối cảnh khó khăn Chi phí dự án Thỏa mãn kế hoạch đảm bảo sự phát triển của doanh nghiệp Hiệu suất, chất lượng hoặc dịch vụ Yêu cầu khẩn cấp, tẩm quan trọng của cạnh tranh Thời gian Tầm quan trọng của an toàn Tiêu chuẩn kỹ thuật 2. Quản lý dự án Quá trình phát triển của quản lý dự án đã trải qua rất nhiều học thuyết và trường phái khác nhau: Trường phái cổ điển (Thế kỉ 19) với học thuyết khoa học (Gantt), học thuyết quản lý, trường phái quan hệ nhân văn với phép định lượng, trường phái hiện đại.... Có hai lực lượng cơ bản thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của phương pháp quản lý dự án là (1) nhu cầu ngày càng tăng về những hàng hóa và dịch vụ sản xuất phức tạp, chất lượng cao trong khi khách hàng càng “khó tính”; (2) kiến thức của con người (hiểu biết tự nhiên, xã hội, kinh tế, kỹ thuật…) ngày càng tăng. Các phương pháp quản lý mới hiện nay: Quản lý chất lượng tổng thể (Total quality management) Đúng thời gian (Just in time) Kỹ thuật cạnh tranh (Comcurent engineering) 2.1. Khái niệm quản lý dự án 2.1.1. Khái niệm Quản lý dự án là quá trình lập kế hoạch, điều phối thời gian, nguồn lực và giám sát quá trình phát triển của dự án nhằm đảm bảo cho dự án hoàn thành đúng thời hạn, trong phạm vi ngân sách được duyệt và đạt được các yêu cầu đã định về kỹ thuật và chất lượng sản phẩm dịch vụ, bằng những phương pháp và điều kiện tốt nhất cho phép. Quản lý dự án bao gồm ba giai đoạn chủ yếu. Đó là việc lập kế hoạch, điều phối thực hiện mà nội dung chủ yếu là quản lý tiến độ thời gian, chi phí và thực hiện giám sát các công việc dự án nhằm đạt được những mục tiêu xác định. Lập kế hoạch. Đây là giai đoạn xây dựng mục tiêu, xác định công việc, dự tính nguồn lực cần thiết để thực hiện dự án và là quá trình phát triển một kế hoạch hành động thống nhất, theo trình tự logic, có thể biểu diễn dưới dạng các sơ đồ hệ thống hoặc theo các phương pháp lập kế hoạch truyền thống. Điều phối thực hiện. Đây là quá trình phân phối nguồn lực bao gồm tiền vốn, lao động, thiết bị và đặc biệt quan trọng là điều phối và quản lý tiến độ thời gian. Giai đoạn này chi tiết hóa thời gian, lập lịch trình cho từng công việc và toàn bộ dự án (khi nào bắt đầu, khi nào kết thúc), trên cơ sở đó, bố trí tiền vốn, nhân lực và thiết bị phù hợp. Giám sát là quá trình theo dõi kiểm tra tiến trình dự án, phân tích tình hình thực hiện, báo cáo hiện trạng và đề xuất biện pháp giải quyết những vướng mắc trong quá trình thực hiện. Cùng với hoạt động giám sát, công tác đánh giá dự án giữa kỳ cuối và cuối kỳ cũng được thực hiện nhằm tổng kết rút kinh nghiệm, kiến nghị các pha sau của dự án. Lập kế hoạch Thiết lập mục tiêu Dự tính nguồn lực Xây dựng kế hoạch Các giai đoạn của quá trình quản lý dự án hình thành một chu trình năng động từ việc lập kế hoạch đến điều phối thực hiện và giám sát, sau đó phản hồi cho việc tái lập kế hoạch dự án như trình bày trong hình: Điều phối thực hiện Bố trí tiến độ thời gian Phân phối nguồn lực Phối hợp các hoạt động Khuyến khích động viên Giám sát Đo lường kết quả So sánh với mục tiêu Báo cáo Giải quyết các vấn đề Hình 1.2. Chu trình quản lý dự án 2.1.2. Mục tiêu của quản lý dự án Mục tiêu cơ bản của quản lý dự án nói chung là hoàn thành các công viẹc dự án theo đúng yêu cầu kỹ thuật và chất lượng, trong phạm vi ngân sách được duyệt và theo tiến độ thời gian cho phép. Về mặt toán học, ba mục tiêu này liên quan chặt chẽ với nhau và có thể biểu diễn theo công thưc sau: C = f(P, T, S) Trong đó: C: chi phí P: mức độ hoàn thành công việc (kết quả) T: yếu tố thời gian S: phạm vi dự án Phương trình trên cho thấy, chi phí là một hàm của các yếu tố: mức độ hoàn thành công việc, thời gian thực hiện và phạm vi dự án. Nói chung, chi phí của dự án tăng lên khi chất lượng hoàn thiện công việc tốt hơn, thời gian kéo dài thêm và phạm vi dự án được mở rộng. Nếu thời gian thực hiện dự án bị kéo dài, gặp trường hợp giá nguyên vật liệu tăng cao sẽ phát sinh tăng chi phí một số khoản mục nguyên vật liệu. Mặt khác, thời gian kéo dài dẫn đến tình trạng làm việc kém hiệu quả do công nhân mệt mỏi, do chờ đợi và thời gian máy chết tăng theo… làm phát sinh tăng một số khoản mục chi phí. Thời gian thực hiện dự án kéo dài, chi phí lãi vay ngân hàng, chi phí gián tiếp cho bộ phận (chi phí hoạt động của văn phòng dự án) tăng theo thời gian và nhiều trường hợp, phát sinh tăng khoản tiền phạt do không hoàn thành đúng tiến độ ghi trong hợp đồng. Ba yếu tố: thời gian, chi phí và mức độ hoàn thiện công việc có quan hệ chặt chẽ với nhau. Tầm quan trọng của từng mục tiêu có thể khác nhau giữa các dự án, giữa các thời kỳ đối với cùng một dự án, nhưng nói chung, đạt được kết quả tốt đối với mục tiêu này thường phải “hy sinh” một hoặc hai mục tiêu kia. Trong quá trình quản lý dự án thường diễn ra hoạt động đánh đổi mục tiêu. Đánh đổi mục tiêu dự án là việc hy sinh một mục tiêu nào đó để thực hiện tốt hơn mục tiêu kia trong điều kiện thời gian và không gian cho phép, nhằm thực hiện tốt nhất tất cả các mục tiêu dài hạn của quá trình quản lý dự án. Nếu công việc dự án diễn ra theo đúng kế hoạch thì không phải đánh đổi mục tiêu. Tuy nhiên, kế hoạch thực thi công việc dự án thường có những thay đổi do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau nên đánh đổi là một kỹ năng quan trọng của nhà quản lý dự án. Việc đánh đổi mục tiêu diễn ra trong suốt quá trình quản lý, từ khi bắt đầu đến khi kết thúc dự án. Ở mỗi giai đoạn của quá trình quản lý dự án, có thể một mục tiêu nào đó trở thành yếu tố quan trọng nhất cần phải tuân thủ, trong khi các mục tiêu khác có thể thay đổi, do đó, việc đánh đổi mục tiêu đều có ảnh hưởng đến kết quả thực hiện các mục tiêu khác. Đánh đổi mục tiêu phải luôn dựa trên các điều kiện hay các ràng buộc nhất định. Bảng 1 trình bày các tình huống đánh đổi. Tình huống A và B là những tình huống đánh đổi thường gặp trong quản lý dự án. Theo tình huống A, tại một thời điểm chỉ có một trong ba mục tiêu cố định, trong tình huống B, có hai mục tiêu cố định còn các mục tiêu khác thay đổi. Tình huống C là trường hợp tuyệt đối. Cả ba mục tiêu đều cố định nên không thể đánh đổi hoặc cả ba mục tiêu cùng thay đổi nên cũng không cần phải đánh đổi. Loại tình huống Ký hiệu Thời gian Chi phí Hoàn thiện A1 Cố định Thay đổi Thay đổi A A2 Thay đổi Cố định Cố định A3 Thay đổi Thay đổi Cố định B1 Cố định Cố định Thay đổi B B2 Cố định Thay đổi Cố định B3 Thay đổi Cố định Cố định C C1 Cố định Cố định Cố định C2 Thay đổi Thay đổi Thay đổi Bảng 1: Các tình huống đánh đổi Trong quá trình quản lý dự án, các nhà quản lý mong muốn đạt được một cách tốt nhất tất cả các mục tiêu đặt ra. Tuy nhiên, thực tế không đơn giản. Dù phải đánh đổi hay không đánh đổi mục tiêu, các nhà quản lý hy vọng đạt được sự kết hợp tốt nhất giữa các mục tiêu của quản lý dự án như thể hiện trong hình 1.3. Kết quả Kết quả mong muốn Mục tiêu cộng hợp Chi phí Chi phí Thời gian cho phép cho phép Thời gian Hình 1.3. Mối quan hệ giữa ba mục tiêu: thời gian, chi phí và kết quả 2.1.3. Đặc điểm của quản lý dự án - Tổ chức quản lý dự án là một tổ chức tạm thời. Tổ chức quản lý dự án được hình thành để phục vụ dự án trong một thời gian hữu hạn. Trong thời gian tồn tại dự án, nhà quản lý dự án thường hoạt động độc lập với các phòng ban chức năng. Sau khi kết thúc dự án, cần phải tiến hành phân công lại lao động, bố trí lại máy móc thiết bị. - Quan hệ giữa chuyên viên quản lý dự án với phòng chức năng trong tổ chức. Công việc của dự án đòi hỏi có sự tham gia của nhiều phòng chức năng. Người đứng đầu dự án và những người tham gia quản lý dự án, là những người có trách nhiệm phối hợp mọi nguồn lực, mọi người từ các phòng chuyên môn nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu của dự án. Tuy nhiên, giữa họ thường nảy sinh mâu thuẫn về vấn đề nhân sự, chi phí, thời gian và mức độ thỏa mãn các yêu cầu kỹ thuật. 2.1.4. Một số điểm khác nhau cơ bản giữa quản lý dự án với quản lý quá trình sản xuất liên tục của doanh nghiệp Quản lý rủi ro một cách thường xuyên. Quản lý dự án thường phải đối phó với nhiều rủi ro có độ bất định cao trong công tác lập kế hoạch, dự tính chi phí, dự đoán sự thay đổi công nghê, sự thay đổi cơ cấu tổ chức… Do vậy, quản lý dự án nhất thiết phải đặc biệt chú trong công tác quản lý rủi ro, cần xây dựng các kế hoạch, triển khai thường xuyên các biện pháp phòng chống rủi ro. Quản lý sự thay đổi. Đối với quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh thường xuyên của doanh nghiệp, các nhà quản lý thường nhìn vào mục tiêu lâu dài của tổ chức để áp dụng các phương pháp, kỹ năng quản lý phù hợp. Ngược lại, trong quản lý dự án, vấn đề được đặc biệt quan tầm là quản lý thời gian và quản lý sự thay đổi. Môi trường của dự án là môi trường biến động do ảnh hưởng của nhiều nhân tố. Quản lý tốt sự thay đổi góp phần thực hiện tốt mục tiêu của dự án. Quản lý nhân sự. Chức năng tổ chức giữ vị trí quan trọng trong quản lý dự án. Lựa chọn mô hình tổ chức phù hợp sẽ có tác dụng phân rõ trách nhiệm và quyền lực trong quản lý dự án, do đó, đảm bảo thực hiện thành công dự án. Ngoài ra, giải quyết vấn đề “hậu dự án” cũng là điểm khác biết giữa hai lĩnh vực quản lý. Quá trình quản lý sản xuất theo dòng Nhiệm vụ có tính lặp lại, liên tục Tỷ lệ sử dụng nguồn lực thấp Một khối lượng lớn hàng hóa dịch vụ được sản xuất trong một thời kỳ (sản xuất hàng loạt) Thời gian tồn tại của các công ty, doanh nghiệp lâu dài Các số liệu thống kê sẵn có và hữu ích đối với việc ra quyết định Không quá tốn kém khi chuộc lại lỗi lầm Tổ chức theo tổ nhóm là hình thức phổ biến Trách nhiệm rõ ràng và được điều chỉnh qua thời gian Môi trường làm việc tương đối ổn định Quản lý dự án Nhiệm vụ không có tính lặp lại, liên tục mà có tính chất mới mẻ Tỷ lệ sử dụng nguồn lực cao Tập trung vào một loại hay một số lượng nhất định hàng hóa hoặc dich vụ (sản xuất đơn chiếc) Thời gian tồn tại của dự án có giới hạn Các số liệu thống kê ít có nên không được dùng nhiều trong các quyết định về dự án Phải trả giá đắt cho các quyết định sai lầm Nhân sự mới cho mỗi dự án Phân chia trách nhiệm thay đổi tùy thuộc vào tính chất của từng dự án Môi trường làm việc thường xuyên thay đổi Hình 1.4. Những khác nhau cơ bản giữa quản lý sản xuất theo dòng và hoạt động phát triển dự án 2.2. Nội dung của quản lý dự án Quản lý dự án Lập kế hoạch tổng quan Lập kế hoạch Thực hiện kế hoạch Quản lý những thay đổi Quản lý phạm vi Xác định phạm vi Lập kế hoạch Quản lý thay đổi phạm vi Quản lý thời gian Xác định công việc Dự tính thời gian Quản lý tiến độ Quản lý chi phí Lập kế hoạch nguồn lực Tính toán chi phí Lập dự toán Quản lý chi phí Quản lý chất lượng Lập kế hoạch chất lượng Đảm bảo chất lượng Quản lý chất lượng Quản lý nhân lực Lập kế hoạch nhân lực, tiền lương Tuyển dụng, đào tạo Phát triển nhóm Quản lý thông tin Lập kế hoạch quản lý thông tin Xây dựng kênh và phan phối thông tin Báo cáo tiến độ Quản lý hoạt động cung ứng, mua bán Kế hoạch cung ứng Lựa chọn nhà thầu, tổ chức đấu thầu Quản lý hợp đồng, tiến độ cung ứng Quản lý rủi ro dự án Xác định rủi ro Đánh giá rủi ro Xây dựng chương trình quản lý rủi ro đầu tư 2.2.1. Quản lý kế hoạch dự án Là một bộ phận của quản lý dự án, nó bao gồm các quy trình cần thiết để đảm bảo rằng các thành phần khác nhau của dự án được phối hợp hoàn toàn thích đáng. Nó đảm bảo dung hòa giữa các mục tiêu ( xung đột lẫn nhau) của dự án và các lựa chọn để thỏa mãn mong chờ của các bên liên quan đến dự án. Để dự án hoàn thành thắng lợi, cũng cần tập trung vào quản lý hòa nhập giữa các thành phần của dự án bao gồm các thành phần khác nhau của tổ chức dự án và các thành phần khác nhau của chu kỳ dự án. Phát triển kế hoạch 1. Đầu vào - Đầu ra của kế hoạch khác - Thông tin của các dự án tương tự - Chiến lược tổ chức thực hiện - Những yếu tố hạn chế - Những giả định 2. Công cụ, kỹ thuật - Phương pháp lập kế hoạch dự án - Kiến thức, kỹ năng của các bên liên quan - Hệ thống thông tin quản lý dự án 3. Đầu ra - Kế hoạch dự án - Tài liệu hỗ trợ Quản lý sự hòa nhập Thực hiện kế hoạch dự án 1. Đầu vào - Kế hoạch dự án - Tài liệu hỗ trợ - Chiến lược tổ chức thực hiện dự án - Chương trình hành động 2. Công cụ và kỹ thuật - Kỹ năng quản lý chugn -Kiến thức, kỹ năng và sản phẩm - Trình tự thực hiện các công việc dự án - Các thủ tục về mặt tổ chức 3. Đầu ra - Kết quả công việc - Những yêu cầu thay đổi Kiểm soát toàn bộ sự thay đổi 1. Đầu vào - Kế hoạch dự án - Báo cáo thực hiện - Yêu cầu thay đổi 2. Công cụ và kỹ thuật - Hệ thống kiểm soát thay đổi - Quản lý giám sát - Đánh giá thực hiện - Lập kế hoạch phụ trợ - Hệ thống thông tin dự án 3. Đầu ra - Cập nhật kế hoạch dự án - Chương trình hành động - Bài học kinh nghiệm 2.2.2. Quản lý phạm vi dự án Quản lý phạm vi dự án bao gồm các quy trình đòi hỏi để đảm bảo rằng dự án bao gồm tất cả các công việc yêu cầu để hoàn thành dự án một cách xuất sắc. - Phạm vi của sản phẩm: Các đặc tính và chức năng mà sản phẩm phải có. - Phạm vi dự án: Các công việc phải làm để bàn giao sản phẩm có các đặc tính và chức năng đã được xác định. Kiểm tra phạm vi 1. Đầu vào - Kết quả của công việc. - Hồ sơ sản phẩm. 2. Công cụ kỹ thuật - Thanh tra. 3. Đẩu ra - Chấp nhận chính thức. Khởi đẩu 1. Đầu vào - Mô tả sản phảm. - Hoạch định chiến lược. - Tiêu chuẩn lựa chọn dự án. - Thị trường của dự án. 2. Công cụ và kỹ thuật - Phương pháp lựa chọn dự án. - Đánh giá của chuyên gia. 3. Đầu ra - Quyết định thực hiện dự án. - Quyết định của giám đốc điều hành dự án. - Những yếu tố hạn chế. - Những giả định. Lập kế hoạch phạm vi 1. Đầu vào - Mô tả sản phẩm. - Quyết định thực hiện dự án. - Những yếu tố hạn chế. - Những giả định. 2. Công cụ và kỹ thuật - Phân tích sản phẩm. - Phân tích Chi phí/Lợi ích - Lựa chọn các phương án - Đánh giá của chuyên gia 3. Đầu ra - Báo cáo về phạm vi của dự án. - Tài liệu hỗ trợ dự án. - Kế hoạch quản lý phạm vi dự án. Xác định phạm vi 1. Đầu vào - Báo cáo về phạm vi dự án - Những yếu tố hạn chế - Những giả định - Đầu ra các kế hoạch khác - Các thông tin của dự án tương tự 2. Công cụ và kỹ thuật - Cấu trúc phân chia dự án tương tự trước đây - Phương pháp phân chia dự án 3. Đầu ra - Cấu trúc phân chia dự án Kiểm tra sự thay đổi phạm vi 1. Đầu vào - Cấu trúc phân chia dự án. - Những yêu cầu thay đổi, Báo cáo thực hiện - Kế hoạch quản lý phạm vi. 2. Công cụ kỹ thuật - Hệ thống quản lý những thay đổi về phạm vi của dự án. - Đánh giá thực hiện. - Lập kế hoạch phụ trợ. 3. Đầu ra - Những thay đổi về phạm vi của dự án. - Chương trình hoạt động . - Bài học kinh nghiệm. Quản lý phạm vi 2.2.3. Quản lý thời gian Quản lý thời gian bao gồm các quy trình cần thiết để đảm bảo dự án hoàn thành đúng lúc. Xây dựng lịch làm việc 1. Đầu vào - Sơ đồ mạng của dự án. - Ước tính thời gian thực hiện từng công việc, lịch chọn. - Yêu cầu về nguồn, Mô tả nguồn. - Những yếu tố hạn chế, giả định. 2. Công cụ và kỹ thuật - Phân tích toán học, giảm thời gian thực hiện dự án. - Phần mềm quản lý dự án. 3. Đầu ra - Lịch thực hiện, Kế hoạch quản lý thời gian, Cập nhật các nguồn lực đòi hỏi. Xác định các hoạt động 1. Đầu vào -Cấu trúc phân chia dự án -Báo cáo về phạm vi của dự án. -Các thông tin của dự án tương tự. - Những yếu tố ràng buộc. những giả định. 2. Công cụ và kỹ thuật - Phân chia dự án. - WBS của một số dự án tương tự. 3. Đầu ra - Danh sách hoạt động. -Tính toán chi tiết hỗ trợ. - Cập nhật cấu trúc phân chia dự án. Quản lý thời gian Sắp xếp các hoạt động 1. Đầu vào - Danh sách hoạt động. - Mô tả sản phẩm. - Trình tự thực hiện công việc dự án bắt buộc. - Các nhân tố tác động bên ngoài. -Các yếu tố ràng buộc, giả định 2. Công cụ và kỹ thuật -Phương pháp sơ đồ mạng nut (AON). -Phương pháp sơ đồ mạng AOA. 3. Đầu ra -Biểu đồ mạng của dự án. - Cập nhật danh mục hoạt đông. Ước tính thời gian thực hiện hoạt động 1. Đầu vào - Danh sách hoạt động. - Những giả định. Những yêu cầu về nguồn lực. -Khả năng sẵn sàng các nguồn lực. -Thông tin của dự án trước. 2. Công cụ và kỹ thuật - Đánh giá của chuyên gia. -Đánh giá tong thể. Phương pháp tính toán thời gian thực hiện. 3. Đầu ra -Ứoc tính thời gian thực hiện hoạt động. -Cập nhật danh mục hoạt động Kiểm soát lịch trình dự án 1. Đầu vào - Lịch thực hiện dự án, Các báo cáo tiến độ, yêu cầu thay đổi kế hoạch quản lý thời gian. 2. Công cụ và kỹ thuật - Hệ thống kiểm soát những thay đổi lịch thực hiện công việc. - Cách tính độ sai lệch thời gian, phần mềm quản lý dự án. 3. Đầu ra - Cập nhật lịch thực hiện công việc, điều chỉnh các hoạt động - Các bài học kinh nghiệm. 2.2.4. Quản lý chi phí Quản lý chi phí bào gồm các quy trình cần thiết để đảm bảo rằn dự án được hoàn thành với kinh phí đã đựợc phê duyệt. Chi phí của dự án quyết định bởi chi phí các nguồn cần thiết để hoàn thành tất cả các nhiệm vụ của dự án. Lập kế hoạch nhân lực 1. Đầu vào - Cấu trúc phân chia công việc. - Thông tin tương tự dự án trước. - Giới hạn phạm vi - Mô tả các nguồn lực đòi hỏi. - Chiến lược tổ chức thực hiện 2. Công cụ và kỹ thuật - Đánh giá của chuyên gia - Đề xuất nhiều phương án lựa chọn. 3. Đầu ra - Các nguồn lực đồi hỏi, số lượng Quản lý chi phí Ước tính chi phí 1. Đầu vào - Cấu trúc phân chia công việc - Các nguồn đòi hỏi. - Đơn giá, ước tính thời gian cho từng công việc. - Các thông tin từ các dự án tương tự, 2. Công cụ và kỹ thuật - Công thức toán học - Phần mềm Exel 3. Đầu ra - Ước tính chi phí - Các tính toán chi tiết bổ trợ - Kế hoạch quản lý chi phí Dự thảo ngân sách 1. Đầu vào - Ước tính chi phí. - Cấu trúc phân chia công việc. - Lịch thực hiện dự án. 2. Công cụ và kỹ thuật - Công cụ và kỹ thuật ước tính chi phí 3. Đầu ra - Chi phí cơ sở (chi phí kế hoạch ban đầu) Kiểm soát chi phí 1. Đầu vào - Chi phí kế hoạch, Các báo cáo tài chính - Các yêu cầu thay đổi - Kế hoạch quản lý chi phí 2. Công cụ và kỹ thuật - Hệ thống kiểm tra thay dổi chi phí - Phương pháp xác định độ lệch chi phí - Các kế hoạch bổ sung, tính toán nền móng 3. Đầu ra - Ước tính chi phí điều chỉnh - Tính toán lại ngân sách, - Uớc tính tổng chi phí dự án 2.2.5. Quản lý chất lượng Quản lý chất lượng bào gồm các quy trình cần thiết để đảm bảo rằng dự án sẽ thỏa mãn những sự cần thiết phải thực hiện dự án (lý do tồn tại). Nó bao gồm toàn bộ các hoạt động của chức năng quản lý chung như xác định chính sách chất lượng, mục tiêu về chất lượng và trách nhiệm quản lý thực hiện các mục tiêu này bằng cách lập kế hoạch chất lượng, kiểm soát chất lượng, đảm bảo chất lượng và cải tiến chất lượng với hệ thống chất lượng. Lập kế hoạch chất lượng 1. Đầu vào - Mô tả sản phẩm - Các tiêu chuẩn và quy định - Quy trình đầu ra khác 2. Công cụ và kỹ thuật - Phân tích chi phí/ lợi ích - Các tiêu chuẩn - Kinh nghiệm 3. Đầu ra - Kế hoạch quản lý chất lượng - Xác định các chỉ tiêu vận hành - Danh mục nghiệm thu - Đầu ra của các quy trình khác Quản lý chất lượng Đảm bảo chất lượng 1. Đầu vào - Kết quả của các biện pháp quản lý chất lượng - Các chỉ tiêu vận hành 2. Công cụ và kỹ thuật -Công cụ kỹ thuật quản lý kế hoạch chất lượng - Biêu mẫu kiểm tra chất lượng 3. Đầu ra Cải tiến chất lượng Kiểm tra chất lượng 1. Đầu vào - Kế hoạch quản lý chất lượng - Xác định các chỉ tiêu vận hành - Danh mục các tiêu chuẩn nghiệm thu 2. Công cụ kỹ thuật - Thanh tra, giám sát, kiểm tra. - Biểu đồ - Phân tích xu thế, phân tích nhân - quả 3. Đầu ra - Cải thiện chất lượng - Quy định nghiệm thu - Hoàn tất bảng nghiệm thu như trong danh mục 2.2.6. Quản lý nguồn nhân lực Quản lý nguồn nhân lực bao gồm các quy trình cần thiết để đạt được hiệu quả nhất việc sử dụng nhân lựuc tham gia dự án, bao gồm tất cả các bên tham gia dự án: Nhà tài trợ, khách hàng, nhà thầu, cá nhân tham gia… Kế hoạch tổ chức 1. Đầu vào - Các mặt phân giới của dự án - Nhu cầu nhân lực - Các ràng buộc 2. Công cụ và kỹ thuật - Các dự án tương tự - Tài liệu hướng dẫn - Lý thuyết tổ chức - Phân tích của các bên liên quan 3. Đẩu ra - Kế hoạch quản lý nhân lực - Sơ đồ chi tiết - Bổ trợ chi tiêt Quản lý nguồn nhân lực Tuyển nhân viên 1. Đầu vào - Mô tả nhóm nhân lực - Các tài liệu hướng dẫn tuyên mộ nhân lực 2. Công cụ và kỹ thuật - Thỏa thuận - Thử việc - Tuyển dụng 3. Đầu ra - Phân công nhân lực dự án - Hướng dẫn nhóm dự án Phát triển đội ngũ 1. Đầu vào - Nhân lực của dự án - Kế hoạch dự án - Kế hoạch quản lý nhân lực - Các báo cáo sử dụng nhân lực - Ý kiến nhận xét từ bên ngoài 2. Công cụ và kỹ thuật - Kỹ năng quản lý tổng hợp - Sắp xếp, đào tạo 3. Đầu ra - Cải thiện các chỉ tiêu sử dụng nhân lực - Đầu vào của các đánh giá hiệu suất sử dụng lao động 2.2.7. Quản lý thông tin Quản lý thông tin bao gồm các quá trình cần thiết để đảm bảo tính kịp thời từ việc phất thông tin, phổ biến thông tin, thu thập thông tin, lưu trữ thông tin và việc sẵng sang cung cấp thông tin của dự án. Nó cung cấp những liên kết giữa mọi người. Tất cả mọi người có liên quan đến dự án đều phải được chuẩn bị để giữ và hận thông tin của dự án , phải hiểu được những thông tin nào liên quan đến họ Quản lý thông tin Kế hoạch liên quan của dự án 1. Đầu vào - Nhu cầu thị trường đòi hỏi - Công nghệ thông tin, các ràng buộc - Các giả định 2. Công cụ và kỹ thuật - Phân tích các bên liên quan 3. Đầu ra - Kế hoạch quản lý Tổ chức phân phối thông tin 1. Đầu ra - Kết quả công việc - Kế hoạch quản lý thông tin 2. Công cụ và kỹ thuật - Kỹ năng thông tin - Hệ thống thu nhận thông tin - Hệ thống phân phối thông tin 3. Đầu ra - Hồ sơ của dự án Báo cáo đánh giá 1. Đầu vào - Kế hoạch dự án, kết quả công việc - Các biên bản khác của dự án 2. Công cụ và kỹ thuật - Tổng quan toàn bộ việc tổ chức dự án - Phân tích độ lệch, - Phân tích xu thế - Phân tích giá trị tăng thêm - Công cụ và kỹ thuật phân phối thông tin 3. Đầu ra - Các báo cáo đánh giá - Đề nghị thay đổi Kết thúc dự án về mặt hành chính 1. Đầu vào - Các tài liệu đánh giá dự án - Tài liệu về sản phẩm dự án 2. Công cụ và kỹ thuật - Công cụ, kỹ thuật báo cáo đánh giá thực hiệ dự án 3. Đầu ra - Biên bản nghiệm thu thực hiện - Bài học kinh nghiệm 2.2.8. Quản lý rủi ro Quản lý rủi ro bao gồm các quy trình liên quan đến việc xây dựng, phân tích đối phó lại rủi ro của dự án. Nó bao gồm việc làm tăng lên đên tột độ các kết quả của những sự kiện có tác động tốt đến dự án và làm giảm tối thiểu hậu quả của những sự kiện có ảnh hưởng xấu đên dự án Biện pháp đối phó rủi ro 1. Đầu vào - Các cơ hội rủi ro, chống lại rủi ro -Các cơ hội chấp nhận, bỏ qua rủi ro 2. Công cụ và kỹ thuật - Mua hàng hóa dịch vụ - Kế hạch hạn mức - Phòng ngừa, mua bảo hiểm 3. Đầu ra - Kế hoạch quản lý rủi ro - Đầu vào các quyết định - Kế hoạch hạn chế rủi ro - Hợp đồng cam kết Nhận diện 1. Đầu vào - Các đầu ra kế hoạch khác - Thông tin của dự án tương tự 2. Công cụ và kỹ thuật - Kỹ thuật nảy ý nghĩ (Brainstomy) - Phân tích nhân - quả - Phỏng vấn 3. Đầu ra - Các nguồn rủi ro - Các sự kiện sinh ra rủi ro - Đầu vào của các quy trình khác Quản lý rủi ro Định lượng rủi ro 1. Đầu vào - sự chấp nhận rủi ro của các bên - Các nguồn rủi ro, các sụ kiên sinh ra rủi ro - Ước tính chi phí, ước tính thời gian 2. Công cụ và kỹ thuật - Giá trị tiền tệ mong đợi - Tổng kết thống kê - Cây quyết định - Đánh giá của chuyên gia 3. Đầu ra - Các cơ hội đe dọa, chống lại rủi ro - Các cơ hội chấp nhận, bỏ qua rủi ro Kiểm soát việc đối phó rủi ro 1. Đầu vào - Kế hoạch quản lý rủi ro - Các sự kiện rủi ro đã co - Các sự kiện rủi ro đã xác định 2. Công cụ và kỹ thuật - Phát triển thêm các biện pháp chống rủi ro 3. Đẩu ra - Hoạt động hiệu chỉnh - Cập nhật bổ sung kế hoạch quản lý 2.2.9. Quản lý đấu thầu Quản lý đấu thầu bào gồm các quy trình cần thiết để được cung cấp các hàng hóa và dịch vụ từ bên ngoài tổ chức thực hiện dự án. Lựa chọn nguồn hàng 1. Đầu vào - Kế hoạch đã đề xuất - Các chỉ tiêu đánh giá - Chiến lược tổ chức thực hiện dự án 2. Công cụ và kỹ thuật - Thương thảo hợp đồng - Hệ thống thanh toán - Các tính toán độc lập 3. Đẩu ra - Hợp đồng Kế hoạch mua hàng 1. Đầu vào - Mổ tả sản phẩm - Các nguồn mua - Các điều kiện mua hàng - Các ràng buộc, giả định 2. Công cụ và kỹ thuật - Phân tích đánh giá của chuyên gia - Lựa chọn dạng hợp đồng 3. Đẩu ra - Kế hoạch mua hàng - Bản kê công việc Quản lý đấu thầu Kế hoạch tìm kiếm nguồn hàng 1. Đầu vào - Bản kê công việc - Các kế hoạch đàu ra khác 2. Công cụ và kỹ thuật - Các tiêu chuẩn - Đánh giá của chuyên gia 3. Đẩu ra - Tài liệu mua hàng - Các chỉ tiêu đánh giá - Cập nhật lại bảng kê công việc Phân tích các nhà bán hàng 1. Đẩu vào - Tài liệu hàng mua - Danh mục các nhà bán hàng 2. Công cụ và kỹ thuật - Đấu thầu - Quảng cáo mua hàng 3. Đầu ra - Kế hoạch đề xuất Quản lý hợp đồng 1. Đầu vào - Kết quả công việc - Các yêu cầu thay đổi - Hóa đơn bán hàng 2. Công cụ và kỹ thuật -Hệ thống kiểm tra thay đổi - Báo cáo bán hàng - Hệ thống thanh toán 3. Đẩu ra - Các thay đổi hợp đồng - Yêu cầu thanh toán, trao đổi tiền hàng Kết thúc hợp đồng 1. Đầu vào - Tài liệu hợp đồng 2. Công cụ và kỹ thuật - Kiểm kê, kế toán mua hàng 3. Đầu ra - Dữ liệu hợp đồng - Biên bản nghiệm thu thanh lý hợp đồng II. QUẢN LÝ DỰ ÁN XÂY DỰNG 1. Tổng quan về dự án xây dựng 1.1. Khái niệm Sản phẩm đầu tư xây dựng là các công trình xây dựng đã hoàn thành (bao gồm cả việc lắp đặt thiết bị công nghệ ở bên trong). Sản phẩm xây dựng là kết tinh của các thành quả khoa học - công nghệ và tổ chức sản xuất của toàn xã hội ở một thời kỳ nhất đinh. Nó là một sản phẩm có tính chất liên ngành, trong đó những lực lượng tham gia chế tạo sản phảm chủ yếu: các chủ đầu tư, các doanh nghiệp nhận thầu xây lắp, các doanh nghiệp tư vấn xây dựng, các doanh nghiệp sản xuất thiết bị công nghệ, vật tư thiết bị xây dựng, các doanh nghiệp cung ứng, các tổ chức dịch vụ ngân hàng và tài chính, các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan. 1.2. Bản chất của các dự án xây dựng Dự án xây dựng hàm chứa bản chất lưỡng tính: một mặt dự án xây dựng là tập hợp các hồ sơ và bản vẽ thiết kế, trong đó bao gồm các tài liệu pháp lý, quy hoạch tổng thể, kiến trúc, kết cấu, công nghệ tổ chức thi công v.v… được giải quyết đối với công trình xây dựng; mặt khác, đây là môi trường hoạt động phù hợp với những mục đính đã được đặt ra, nghĩa là một quá trình xây dựng có định hướng đối với các công trình mới hoặc cải tạo đối với các công trình hiện hữu đang sản xuất. Tóm lại, dự án xây dựng được hiểu như một phạm vi hoạt động sáng tạo hoặc thay đổi cả những chức năng hoạt động của công trình, hệ thống sản xuất, công nghệ kỹ thuật, môi truờng… cũng như sự hình thành toàn thể từ quan điểm thống nhất của các mục tiêu, địa điểm và thời gian thực hiện. Loại dự án xây dựng được xác định bởi quy mô, thời hạn thực hiện, chất lượng, mục tiêu, sự hạn chế tài nguyên… và quản lý dự án xây dựng đòi hỏi phải có một tổ chức năng động, các thành viên thông thạo công việc, biết phối hợp hoạt động với nhau một cách hiệu quả. Xuất phát từ tầm quan trọng của yếu tố thời gian, nhiều dự án xây dựng có vốn đầu tư không lớn, nhưng thời điểm giành cơ hội cạnh tranh bán sản phẩm của chủ đầu tư ra ngoài thị trường lại cấp bách, do vậy, mà công tác quản lý dự án xây dựng đảm bảo đưa công trình vào hoạt động đúng hạn có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong kinh doanh. Về chất lượng dự án xây dựng có thể không sai sót, nhưng điểm chủ yếu đối với chất lượng công trình là độ tin cậy và bền vững cao. Những dự án như vậy chúng ta thường gặp ở những nhà máy hóa chất, khí gas hoặc điện nguyên tử. Dự án xây dựng không phải tồn tại một cách ổn định cứng. Hàng loạt những phần tử của nó đều có thể thay đổi trong quá trình thực thi do nhiều nguyên nhân, chẳng hạn các tác nhân từ bên trong như nguồn nhân lực, tài chính, các hoạt động sản xuất… và bên ngoài như môi trường chính trị, kinh tế, công nghệ, kỹ thuật, thậm chí cả các điều kiện tự nhiên - xã hội v.v… Những phần tử riêng của dự án có thể được sử dụng vừa như các yếu tố thuộc thành phần bên trong, vừa như bên ngoài của chính nó, chẳng hạn, một đơn vị xây lắp chuyên ngành đồng thời có thể thực hiện công việc của một vài dự án khác nhau. Khởi đầu dự án xây dựng có thể được tính từ thời điểm xuất vốn đầu tư để thực hiện công trình. Tuy nhiên trước đó người ta có thể còn phải chờ đợi, cân nhắc các phương án và lựa chọn chúng, nhưng dù sao thì dự án vẫn tồn tại một cách trừu tượng cho đến khi hiện diện một quá trình thực thi thực tế. Kết thúc dự án xây dựng được tính vào thời điểm bàn giao công tình đưa vào sử dụng và vận hành sản xuất ra sản phẩm đạt công suất thiết kế. Trong điều kiện thị trường, chủ đầu tư kỳ vọng không chỉ ở công trình đang xây dựng, mà điều chính yếu là kết quả từ công trình xây dựng mang lại nguồn thu và lợi nhuận như thế nào sau khi đưa công trình vào sản xuất kinh doanh. Bởi vậy, chủ đầu tư xem sự vận hành của công trình trong tương quan với những mục đích kinh doanh của mình. Chính vì thế mà chủ đầu tư hết sức thận trọng xem xét các yếu tố chi phí trong toàn bộ dự án. Thật vậy, khoản chi phí trực tiếp cho quá trình vận hành công trình có thể giảm đáng kể do việc tăng chi phí ban đầu ở giai đoạn xây dựng. Thí dụ: Khi sử dụng vật liệu bao che công trình cách nhiệt tốt, mặc dù có thể làm tăng chi phí ban đầu, nhưng lại giảm đáng kể mức độ tiêu hao năng lượng để điều hòa nhiệt độ trong suốt quá trình sản xuất. Trong thành phần của bước thực hiện dự án, việc lựa chọn công ty tư vấn và nhà thầu xây dựng có một ý nghĩa rất quan trọng. Thật vậy, trong bước thực hiện các dự án xây dựng luôn luôn tiềm ẩn và nẩy sinh nhiều yếu tố rủi ro cả trong kỹ thuật lẫn tài chính và có thể làm sai lệch tiến độ. Kinh nghiệm đã chỉ ra rằng, biện pháp cơ bản để rút ngắn thời gian thực hiện các dự án, chính là khả năng phối hợp tốt giữa những con người cụ thể với toàn bộ các công việc ngay từ thời điểm đầu tiên đến khi kết thúc công trình. Những dự án được xem là thành công, chỉ khi tổng các chi phí không vượt quá tổng dự toán hoặc tổng mức đầu tư (trong dự án khả thi) và thời gian thực hiện phải tương úng với hạn định trong kế hoạch. 1.3. Những đặc điểm kinh tế kỹ thuật của dự án xây dựng Ngành xây dựng có những đặc thù nếu được xem xét riêng thì cũng có ở các ngành khác, nhưng khi kết hợp chúng lại thì chỉ xuất hiện trong ngành xây dựng, vì thế cần được nghiên cứu riêng. Các đặc thù ở đây chia làm bốn nhóm: bản chất tự nhiên của sản phẩm, cơ cấu của ngành cùng với tổ chức quá trình xây dựng; những nhân tố quyết định nhu cầu; phương thức xác định giá cả. Những đặc điểm sản phẩm xây dựng có ảnh hưởng lớn đến phương thức tổ chức sản xuất và quản lý kinh tế trong ngành xây dựng, làm cho việc thi công xây lắp công trình xây dựng có nhiều điểm khác biệt so với việc thi công các sản phẩm của các ngành khác. Sản phẩm xây dựng với tư cách là các công trình xây dựng hoàn chỉnh thường có đặc điểm sau: Sản phẩm mang nhiều tính cá biệt, đa dạng về công dụng, cấu tạo và cả về phương pháp chế tạo. Sản phẩm mang tính đơn chiếc vì phụ thuộc vào đơn đặt hàng của chủ đầu tư, điều kiện địa lý, địa chất công trình nơi xây dựng. Sản phẩm là những công trình được xây dựng và sử dụng tại chỗ. Vốn đầu tư xây dựng lớn, thời gian kiến tạo và thời gian sử dụng lâu dài. Do đó, khi tiến hành xây dựng phải chú ý ngay từ khi lập dự án để chọn địa điểm xây dựng, khảo sát thiết kế và tổ chức thi công xây lắp công trình sao cho hợp lý, tránh phá đi làm lại, hoặc sửa chữa gây thiệt hại vốn đầu tư và giảm tuổi thọ của công trình. Sản phẩm thường có kích thước lớn, trọng lượng lớn. Số lượng, chủng loại vật tư, thiết bị xe máy thi công và lao động phục vụ cho mỗi công trình cũng rất khác nhau, lại luôn thay đổi theo tiến độ thi công. Bởi vậy giá thành sản phẩm rất phức tạp thường xuyên thay đổi theo từng khu vực, từng thời kỳ. Sản phẩm có liên quan đến nhiều ngành cả về phương diện cung cấp các yếu tố đầu vào, thiết kế và chế tạo sản phẩm, cả về phương diện sử dụng công trình. Sản phẩm xây dựng liên quan đến nhiều cảnh quan và môi trường tự nhiên, do đó liên quan đến lợi ích của cộng đồng, nhất là đến dân cư của địa phương nơi đặt công trình. Sản phẩm mang tính tổng hợp về kỹ thuật, kinh tế, xã hội, văn hóa - nghệ thuật và quốc phòng. Sản phẩm chịu nhiều ảnh hưởng của nhân tố thượng tầng kiến trúc, mang bản sắc truyền thống dân tộc, thói quen tập quán sinh hoạt… Có thể nói sản phẩm xây dựng phản ánh trình độ kinh tế khoa học - kỹ thuật và văn hóa trong từng giai đoạn phát triển một đất nước. Sản phẩm xây dựng thuộc phần kết cấu nâng đỡ bao che không trực tiếp tác động tới đối tượng lao động trong quá trình sản xuất sản phẩm. Đặc điểm này đòi hỏi người thiết kế phải chọn những giải pháp kết cấu, giải pháp bố cục mặt bằng hợp lý, tiết kiệm. 2. Quản lý dự án xây dựng 2.1. Khái niệm Quản lý đầu tư trong xây dựng là tập hợp những tác động của nhà nước, chủ đầu tư đến toàn bộ quá trình đầu tư xây dựng kể từ bước xác định dự án đầu tư xây dựng đến khi thực hiện dự án tạo ra công trình bàn giao đưa vào sử dụng để đạt được mục tiêu đầu tư đã xác định. 2.2. Nội dung quản lý dự án xây dựng. - Quản lý lập báo cáo đầu tư để xin phép đầu tư - Quản lý lập, thẩm định, quyết định đầu tư cho các dự án hoặc báo cáo kinh tế kỹ thuật xây dựng công trình. - Quản lý việc điều chỉnh dự án đẩu tư xây dựng công trình. - Quản lý lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán, tổng dự toán xây dựng công trình. - Quản lý về cấp phép xây dựng công trình - Quản lý lựa chọn nhà thầu trong hoạt động xây dựng - Quản lý thi công xây dựng công trình - Quản lý khối lượng thi công xây dựng - Quản lý môi trường xây dựng - Quản lý bảo hành công trình xây dựng. 3. Nguyên tắc quản lý dự án đầu tư xây dựng Đầu tư xây dựng công trình phải phù hợp với quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội, quy hoạch phát triển ngành, quy hoạch xây dựng. Đầu tư xây dựng công trình phải đảm bảo an ninh, an toàn xã hội và an toàn môi trường. Đầu tư xây dựng công trình phải phù hợp vói các quy định của pháp luật về đất đai và pháp luật khác có liên quan. Ngoài những nguyên tắc trên thì tùy thuôc theo từng nguồn vốn sử dụng cho dự án mà quản lý nhà nước đối với dự án còn phải theo nguyên tắc sau: - Đối với dự án sử dụng vốn ngân sách: Nhà nước quản lý toàn diện quá trình đầu tư xây dựng từ việc xác định chủ trương đầu tư, lập dự án, quyết định đầu tư, lập thiết kế, tổng dự toán, lựa chọn nhà thầu, thi công xây dựng đến khi nghiệm thu, bàn giao đưa công trình vào khai thác sử dụng. - Đối với dự án sử dụng vốn tín dụng nhà nước bảo lãnh, vốn tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước và vốn đầu tư phát triển của doanh nghiệp nhà nước: Nhà nước chỉ quản lý về chủ trương và quy mô đầu tư. Doanh nghiệp có dự án đầu tư tự chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện và quản lý dự án theo quy định của pháp luật. - Đối với dự án sử dụng vốn khác kể cả vốn tư nhân: Chủ đầu tư quyết định hình thức đầu tư và nội dung quản lý dự án. Riêng trường hợp dự án sử dụng vốn hỗn hợp từ nhiều nguồn vốn thì các bên góp vốn thỏa thuận về phương thức quản lý hoặc quản lý theo quy định đối với loại nguồn vốn có tỷ trọng lớn nhất trong tổng mức đầu tư của dự án. Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DƯ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CSHT GIAO THÔNG VẬN TẢI Ở VIỆT NAM I. ĐÁNH GIÁ TỔNG QUAN CÔNG TÁC ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CSHT GTVT 5 NĂM 2001-2005 1. Đặc điểm tình hình: Nền kinh tế nước ta vẫn giữ được nhịp độ tăng trưởng cao, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư xây dựng CSHT GTVT phát triển. Nhà nước ban hành nhiều cơ chế chính sách tạo tiền đề cho việc tăng cường công tác quản lý tổ chức lại bộ máy, giải phóng năng lực sản xuất và mở rộng các hình thức huy động vốn. Chính phủ tiếp tục ưu tiên đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông vận tải nhằm làm tăng năng lực và chất lượng dịch vụ vận tải. Ngoài việc tập trung tăng thêm vốn đầu tư cho giao thông vận tải từ các nguồn đặc biệt, vay tín dụng ưu đãi, phát hành trái phiếu chính phủ, chính phủ đặc biệt quan tâm chỉ đạo, giải quyết kịp thời những khó khăn vướng mắc lớn như trả nợ khối lượng hoàn thành, ứng trước vốn kế hoạch, tháo gỡ khó khăn về tài chính cho các doanh nghiệp… giao trách nhiệm đến cho các địa phương trong công tác bảo vệ hành lang đường bộ, an toàn giao thông, giải phóng mặt bằng… Quốc hội, Chính phủ đã có các nghị quyết về chống đầu tư dàn trải, chống thất thoát, nợ đọng trong xây dựng cơ bản. Tuy vậy thời gian qua ngành giao thông vận tải cũng gặp nhiều khó khăn. Mặc dù nhà nước tăng vốn đầu tư nhưng các dự án trong nước vẫn thiếu vốn nghiêm trọng. Nhiều dự án dở dang phải tạm đình hoãn, các dự án quan trọng, cấp bách không có vốn để triển khai. 2. Thành tựu đạt được trong 5 năm - Vốn đầu tư thực hiện: Trong 5 năm tổng vốn đầu tư xây dựng cơ bản của ngành giao thông vận tải được giao 65.028 tỷ đồng trong đó: + Bộ giao thông vận tải được giao trực tiếp 61.734 tỷ gồm: vốn ngân sách 13.190 tỷ; vốn ODA 15.777 tỷ; vốn tín dụng ưu đãi 7.062 tỷ; vốn đặc biệt 5.122 tỷ; vốn trái phiếu chính phủ 18.619 tỷ; vốn doanh nghiệp từ các hình thức đầu tư BT, BOT 2.001 tỷ. - Khối lượng chủ yếu hoàn thành + Đường bộ: Cơ bản đã nâng cấp cải tạo xong hệ thống trục dọc gồm Quốc lộ 1 từ Lạng Sơn à Cần Thơ cùng với các cầu lớn và hầm Hải Vân, đường Hồ Chí Minh. Hệ thống Quốc lộ hướng tâm tới các đô thị lớn Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh cũng đã được hoàn thành gồm: Quốc lộ 5, Quốc lộ 10, Quốc lộ 2, đoạn Quốc lộ 18 đường Xuyên Á, Quốc lộ 51, Quốc lộ 13, các dự án, đoạn tuyến trên các vành đai các tuyến ngang nối Quốc lộ 1 với đường Hồ Chí Minh, Tây Nguyên, các tuyến Quốc lộ khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long và các Quốc lộ khác trên phạm vi cả nước. + Đường sắt: Cơ bản hoàn thành chương trình cơ khí hóa bảo trì, bảo dưỡng đường sắt, khôi phục 19 cầu trên tuyến đường sắt Thống Nhất, 4 hầm qua đèo Hải Vân và từng bước nâng cấp các tuyến đường sắt chủ yếu, nâng cao năng lực, đảm bảo an toàn và đã rút ngắn thời gian chạy tàu trên những tuyến đường quan trọng: tuyến Hà Nội - Hồ Chí Minh từ 32h xuống còn 29h, Hà Nội - Hải Phòng từ 3h xuống 2h, Hà Nội - Lào Cai từ 10h - 5h, Hà Nội - Đồng Đăng từ 7h - 5h. + Cảng biển: Đã ký hiệp định và triển khai xây dựng cảng lớn Cái Mép - Thị Vải phục vụ di dời cảng Sải Gòn. Hoàn thành nâng cấp cảng Cần Thơ để phát triển giao thông vận tải phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đồng bằng Sông Cửu Long. Hoàn thành nâng cấp các cảng Đà Nẵng giai đoạn 1, Hải Phòng giai đoạn 1, Vũng Áng giai đoạn 1, Cửa Lò giai đoạn 1. Xây dựng mới cầu tầu cảng Quy Nhơn, cầu tầu 2 vạn tấn cảng Nha Trang, cầu cảng bến số 5, 6, 7. Cảng Cái Lân, Cầu Lìn ke, cảng Ninh Phúc, đài thông tin Duyên Hải Việt Nam, nâng cấp hệ thống đèn biển… Nâng lượng hàng hóa thông qua cảng tăng từ 92.5 triệu tấn (năm 2001) lên 140.4 triệu tấn (năm 2005) + Đường sông: Hoàn thành cơ bản việc nâng cấp 2 tuyến đường thủy phía Nam, tuyến Quảng Ninh - Cô Tô, nâng cấp nhà máy đóng mới và sửa chữa phương tiện thủy, cảng Việt trì, Thanh thải chướng ngại vật trên sông . Trung ương quản lý, xây dựng cảng Ninh Phúc, xây dựng cảng Long Bình, nâng cáp mở rộng bến Xà Lan 1.000DWT, tuyến vận tải thủy Đổng Tháp Mười và tứ giác Long Xuyên + Hàng không: Hoàn thành nhà ga T1, đường cất hạ cánh 1B (Nội bài). Cải tạo hệ thống cảng hạ cánh, đường lăn cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, nhà ga cảng hàng không Cam Ranh, nhà ga Cảng hàng không Phú Bài…, đường cất hạ cánh cảng hàng không Côn Sơn( Bà Rịa - Vũng Tàu), nhà ga và đường cất hạ cánh các cảng hàng không Vinh, Điện Biên Phủ, Pleiku… + Năng lực tăng thêm: Trong 5 năm qua có 10.080km đường bộ được nâng cấp cải tạo và xây dựng mới, xây dựng mới 112.148md cầu và 7.21md hầm đường + Giao thông đô thị: Hoàn thành các nút giao thông Nam Thăng Long, Chương Dương, Ngã Tư Vọng, Ngã Tư Sở, triển khai dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội, cầu hầm Thủ Thiêm và đường Đông - Tây thành phố Hồ Chí Minh, triển khai xây dựng một số cầu qua sông Sài Gòn, Sông Đồng Nai; Cầu Vĩnh Tuy, Cầu Thanh trì qua sông Hồng. + Giao thông nông thôn: Đã huy động được 17.901,847 tỷ xây dựng giao thông nông thôn, từ nhiều nguồn : dân đóng góp, địa phương đầu tư, trung ương hỗ trợ… Đã xây dựng mới được 15834km đường, sửa chữa, nâng cấp 88.105km đường các loại. 150.306 md cầu bê tông cốt thép, 15.327md ngầm tràn các loại. Với những nỗ lực trong thời gian qua, hệ thống CSHT GTVT được nâng cấp một bước đáng kể, kể cả vùng núi, vùng sâu vùng xa. Nhiều tuyến giao thông quan trọng, nhiều cầu lớn, bên cảng, sân bay được hoàn thành đưa vào khai thác sử dụng phát huy tốt hiệu quả. Diện mạo CSHT GTVT đất nước, nhất là ở một số đầu mối giao thông quan trọng như Hà Nội, Hồ Chí Minh, Hải phòng, Quảng Ninh, Đà Nẵng đã mang dáng dấp của một hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông hiện đại. II. NHỮNG TỒN TẠI TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CSHT GTVT Ở NƯỚC TA HIỆN NAY. 1. Những tồn tại: 1,5 % lµ con sè mµ c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng ®­a ra vÒ thÊt tho¸t vµ l·ng phÝ trong XDCB; 10% lµ con sè c¸c chuyªn gia kinh tÕ ®­a ra; 14 % lµ con sè cña kÕt qu¶ c¸c ®ît thanh tra ChÝnh phñ thùc hiÖn trong n¨m 2003; 30% lµ con sè mµ mét ®¹i biÓu Quèc héi ®­a ra vµ cho lµ cã c¬ së ch¾c ch¾n. Theo sè liÖu thèng kª cña ®oµn gi¸m s¸t Quèc héi vÒ XDCB , trong sè 1.505 dù ¸n ®­îc kiÓm tra cã 176 dù ¸n vi ph¹m thÈm ®Þnh dù ¸n, 198 dù ¸n c«ng tr×nh vi ph¹m qui chÕ ®Êu thÇu, 802 dù ¸n, c«ng tr×nh thi c«ng sai thiÕt kÕ, sai chñng lo¹i vËt t­, thiÕt bÞ; kh«ng phª duyÖt khèi l­îng ph¸t sinh, vi ph¹m c¸c qui chÕ vÒ tr×nh tù, thñ tôc trong qu¶n lý ®Çu t­ x©y dùng. VÒ chÊt l­îng nghiÖm thu, thanh to¸n c«ng tr×nh: 145 dù ¸n c«ng tr×nh vi ph¹m vÒ thiÕt kÕ, kh¶o s¸t; 720 dù ¸n, c«ng tr×nh vi ph¹m qui ®Þnh khi ®­a c«ng tr×nh vµo khai th¸c sö dông. T×nh h×nh thÊt tho¸t vµ l·ng phÝ cô thÓ nh­ sau: 1.1. Tån t¹i trong kh©u qui ho¹ch, kh¶o s¸t thiÕt kÕ , lËp dù ¸n kh¶ thi thÊp: - Mét sè dù ¸n kh«ng cã qui ho¹ch hoÆc qui ho¹ch chÊt l­îng thÊp, kh¶o s¸t thiÕt kÕ kh«ng tèt, sai sãt vÒ khèi l­îng c«ng tr×nh lín, trong qu¸ tr×nh thi c«ng ph¶i söa ®æi, bæ sung nhiÒu lÇn lµm ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é vµ chÊt l­îng c«ng tr×nh. ë ®©y cßn ch­a nãi ®Õn viÖc quy ho¹ch vÜ m« chËm trÔ h¬n so víi ®µ ph¸t triÓn cña c¶ n­íc hoÆc quy ho¹ch vÜ m« bÞ sai h­íng kh«ng phï hîp hoÆc thay ®æi liªn tôc. B»ng chøng lµ viÖc x©y dùng nhµ h¸t chÌo Kim M· ®· x¶y ra nhiÒu ®iÒu kú l¹. §· 10 n¨m nay mét c«ng tr×nh v¨n ho¸ víi mét b¶n thiÕt kế kh«ng hîp lý l¹i chi mét kho¶n kinh phÝ ®Çu t­ lín, nh­ng l¹i sËp sÖ mµ vÉn nghiÖm thu vµ quyÕt to¸n ch×m trong im lÆng, ®Õn giê nµy vÉn kh«ng thÊy ai chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc nh÷ng sai sãt cña c«ng tr×nh; l¹i cßn nhiÒu c«ng tr×nh nh­ ®Çu t­ x©y mét sè c¶ng quy ho¹ch kh«ng hîp lý dÉn ®Õn hiÖu qu¶ sö dông kh«ng cao nh­ nh÷ng c¶ng ®­îc x©y dùng chØ c¸ch nhau tõ 10 ®Õn 30 km nh­ c¶ng Hßn La (Qu¶ng B×nh) c¸ch c¶ng Vòng ¸ng 25km, C¶ng Ch©n M©y (Thõa Thiªn HuÕ) c¸ch c¶ng Tiªn Sa (§µ N½ng) 30 km; c¶ng Dung QuÊt c¸ch c¶ng Kú Hµ 10 km vµ kÕt qu¶ lµ c«ng suÊt khai th¸c so víi thiÕt kÕ chØ ®¹t 10 - 15%, n¬i cao chØ ®¹t 40%. Sù thÊt tho¸t vµ l·ng phÝ nµy kh«ng thÓ tÝnh hÕt ®­îc nh­ chuyÖn mét sè nhµ m¸y ®­êng liªn tôc lµm ¨n thua lç ph¶i di chuyÓn nhµ m¸y. Nguyªn nh©n lµ do qui ho¹ch kh«ng tho¶ ®¸ng dÉn ®Õn kh«ng cã vïng nguyªn liÖu nh­ ch­¬ng tr×nh x©y dùng 44 nhµ m¸y mÝa ®­êng cã tæng sè vèn x©y dùng lµ 10.050 tû ®ång nh­ng cã tíi 25 nhµ m¸y thua lç, ph¸t sinh d­ nî trªn 6.000 tØ ®ång. Nh÷ng sai sãt nµy trong qui ho¹ch lµ do kh«ng cã mét c¬ quan nµo, kÓ c¶ Bé KÕ ho¹ch §Çu t­ (KH§T) ®­a ra mét kÕ ho¹ch tæng thÓ, ®a ngµnh. Bé C«ng nghiÖp kh«ng cã tiÕng nãi lín ®èi víi quy ho¹ch c¸c khu c«ng nghiÖp ®Þa ph­¬ng v× nã l¹i thuéc Bé KH§T. Sù kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng trong qui ho¹ch vµ lËp kÕ ho¹ch c¬ b¶n lµ do cã mét vßng khÐp kÝn bao quanh. Nh÷ng dù ¸n h¹n chÕ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t tõ kh©u qui ho¹ch ®Õn kh©u kÕ thõa bè trÝ thuéc mét Bé, ngµnh ®Õn khi cã dù ¸n vµ ph©n cÊp theo chÝnh phñ th× bé Tr­ëng ®­îc quyÒn quyÕt ®Þnh nh÷ng dù ¸n kÓ c¶ nhãm A, nhãm B, nhãm C tõ viÕt dù ¸n ®Õn thÈm ®Þnh dù ¸n, t­ vÊn thiÕt kÕ kü thuËt, tæng dù ¸n, t­ vÊn gi¸m s¸t c«ng tr×nh ®Õu ë Bé ®ã. Kh©u thiÕt kÕ hiÖn nay cã ®iÓm yÕu lµ tÝnh chuyªn nghiÖp kh«ng cao, tr×nh ®é nh©n viªn thÊp tõ ®ã dÉn ®Õn c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt thiÕt kÕ kh«ng ®óng, kh«ng hîp lý lµm ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn chÊt l­îng cña c«ng tr×nh, nh÷ng gi¶i ph¸p cho tæng c«ng tr×nh thiÕu cô thÓ, thiÕt kÕ s¬ sµi, kh«ng s¸t víi thùc tÕ nªn gi¸ thµnh c«ng tr×nh nhiÒu khi kh«ng kiÓm so¸t ®­îc vµ rÊt cao. §©y lµ tiÒn ®Ò cho ®¬n vÞ thi c«ng ¨n vµo khèi l­îng, chÊt l­îng c«ng tr×nh sau nµy dÉn tíi thÊt tho¸t kh«ng kiÓm so¸t ®­îc. NhiÒu c¬ quan t­ vÊn thiÕt kÕ kh«ng cã nh©n lùc chuyªn m«n, chuyªn ngµnh ch­a nãi ®Õn c¸c chuyªn gia cã kiÕn thøc vµ tr×nh ®é cao nh­ng vÉn ®­îc nhËn vµ thùc hiÖn thiÕt kÕ c¸c c«ng tr×nh, lÜnh vùc ®ã. Mét vµi c«ng tr×nh kh«ng ®¹t chÊt l­îng vµ h­ háng ngay sau khi thi c«ng xong, thËm chÝ ch­a kÞp ®­a vµo sö dông nh­ cÇu V¨n Th¸nh. Thùc ra nÕu rµ so¸t kü th× rÊt nhiÒu c«ng tr×nh nh­ vËy nh­ng tr¸ch nhiÖm cña thiÕt kÕ kh«ng nãi ®Õn mµ chØ ®æ lçi cho thi c«ng. Nªn nhí gi¶i ph¸p thiÕt kÕ sai th× thi c«ng thùc hiÖn ®óng s¬ ®å thiÕt kÕ, kh«ng cßn bít xÐn vËt t­ th× c«ng tr×nh vÉn bÞ h­ h¹i nh­ th­êng, tr¸ch nhiÖm cña thiÕt kÕ hÇu nh­ ®­îc xem rÊt nhÑ hoÆc kh«ng cã. Cã dù ¸n lËp thiÕt kÕ kü thuËt vµ thi c«ng c«ng tr×nh trªn ®Êt ®· ®­îc qui ho¹ch, bè trÝ dù ¸n kh¸c nh­ dù ¸n Hoãc M«n - B¾c B×nh Ch¸nh thuéc dù ¸n thuû lîi miÒn trung vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh, g©y thÊt tho¸t vµ l·ng phÝ 630 triÖu ®ång. Dù ¸n c¶i t¹o vµ n©ng cÊp quèc lé 51 (®o¹n km 0 - km 5) vµ ®o¹n km 5 - km 73 + 600 trong qu¸ tr×nh thi c«ng ph¶i bæ sung, ®iÒu chØnh nhiÒu lÇn c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh do kh«ng tÝnh to¸n, ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ yªu cÇu, kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña khu vùc, t¨ng chi phÝ 41,7 tû ®ång. Dù ¸n kh«i phôc vµ hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng, nghÒ c¸ khèi l­îng ph¸t sinh ë 6 c¶ng c¸ ®­îc kiÓm to¸n lªn ®Õn 11,8 tû ®ång b»ng 10,3% gi¸ trÞ quyÕt to¸n. Nh÷ng c«ng tr×nh nót giao th«ng T©y Phó L­¬ng, cÇu Thanh Tr× do ph¹m lçi ë kh©u t­ vÊn thiÕt kÕ nªn khi thi c«ng ph¸t sinh khèi l­îng rÊt lín, chÊt l­îng kh«ng ®¶m b¶o. §¸ng lÏ dù ¸n kh¶ thi ph¶i ®­îc xem xÐt víi nhiÒu ph­¬ng ¸n kh¸c nhau, ph©n tÝch kü l­ìng c¸i lîi c¸i h¹i vµ t×m ra ph­¬ng ¸n tèi ­u cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vÒ tæng thÓ. Thùc tÕ, nhiÒu dù ¸n kh¶ thi ®­îc lËp lªn cho gäi lµ cã vµ ®Çy ®ñ thñ tôc, mÆt kh¸c dù ¸n kh¶ thi chØ ®­îc lËp lªn hîp thøc ho¸ ý ®å cña chñ ®Çu t­. Do ®ã, ý nghÜa cña dù ¸n kh¶ thi thùc tÕ kh«n cßn cho nªn nhiÒu dù ¸n kh¶ thi chØ nªu lªn 1 ph­¬ng ¸n cho gäi lµ cã vµ hÕt søc s¬ sµi kh«ng cã ph©n tÝch so s¸nh g×. 1.2. Tån t¹i trong viÖc x¸c ®Þnh chñ tr­¬ng ®Çu t­: §Þnh h­íng ®Çu t­, x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng hiÖu qu¶ ®Çu t­, tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n x©y dùng. §©y lµ c«ng ®o¹n ¶nh h­ëng lín nhÊt. Chñ tr­¬ng ®Çu t­ sai chiÕm tíi 60-70% sè thÊt tho¸t vµ l·ng phÝ trong ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n. Cã thÓ mÊt tr¾ng toµn bé vèn vµ g©y hËu qu¶ l©u dµi cho khu vùc vµ x· héi cã thÓ lín h¬n rÊt nhiÒu lÇn so víi vèn trùc tiÕp ®Çu t­ cho c«ng tr×nh ban ®Çu. Riªng phÇn nµy b¸o chÝ tr­íc ®©y hÇu nh­ kh«ng ®Ò cËp tíi, thêi gian gÇn ®©y míi cã nãi ®Õn nh­ng kh«ng nhiÒu vµ kh«ng ®i vµo gèc rÔ vÊn ®Ò. NÕu tæng kÕt th× con sè lín khñng khiÕp. Lµ mét n­íc kh«ng lín nh­ng ®· cã trªn 100 c¶ng biÓn ë 24 tØnh, thµnh phè (mét sè c¶ng biÓn chØ c¸ch nhau 130 km); 80 c¶ng hµng kh«ng vµ s©n bay chuyªn dïng, chi phÝ ®Çu t­ cho mét s©n bay lªn ®Õn hµng tû ®« la Mü. VÝ dô: chi phÝ ­íc tÝnh cho s©n bay Long Thµnh (§ång Nai) lµ 8 tû USD. ViÖc bè trÝ nhiÒu bÕn c¶ng ë c¸c vïng, ®Þa ph­¬ng qu¸ gÇn nhau mµ ch­a tÝnh ®Õn sù liªn kÕt trong viÖc khai th¸c cã hiÖu qu¶ h¹ tÇng kü thuËt hiÖn cã, ch­a phï hîp víi kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ: c¶ng Hßn La (Qu¶ng B×nh) c¸ch c¶ng Vòng ¸ng 25km, C¶ng Ch©n M©y (Thõa Thiªn HuÕ) c¸ch c¶ng Tiªn Sa (§µ N½ng) 30 km; c¶ng Dung QuÊt c¸ch c¶ng Kú Hµ 10 km. Dù ¸n x©y dùng hÖ thèng tho¸t n­íc ®­êng T©n Kú - T©n Quý, theo kÕt luËn cña thanh tra nhµ n­íc do kh«ng g¾n viÖc x©y dùng dù ¸n víi qui ho¹ch giao th«ng nªn khi dù ¸n x©y xong ph¶i ph¸ bá toµn bé hÖ thèng gåm 216 hÇm tho¸t hè ga vµ 711 cèng phi 400, sè tiÒn thÊt tho¸t vµ l·ng phÝ chiÕm 3% tæng møc ®Çu t­ cña c«ng tr×nh. Hay nh­ ®Çu t­ dù ¸n kh«ng tÝnh ®Õn nguån cung cÊp nguyªn liÖu s¶n xuÊt t­¬ng øng víi qui m« cña nhµ m¸y dÉn ®Õn thiÕu nguyªn liÖu nh­ c«ng tr×nh nhµ m¸y ®­êng Linh C¶m (Hµ TÜnh), nhµ m¸y s¶n xuÊt bét giÊy Kon Tum ch­¬ng tr×nh x©y dùng 44 nhµ m¸y mÝa ®­êng cã tæng sè vèn x©y dùng lµ 10.050 tØ ®ång nh­ng cã tíi 25 nhµ m¸y thua lç, ph¸t sinh d­ nî trªn 6.000 tØ ®ång. ViÖc ®Çu t­ theo phong trµo dÉn ®Õn hiÖu øng xi m¨ng lß đøng vµ c¸c nhµ m¸y ®­êng mäc lªn ë kh¾p mäi n¬i. V× vËy khi x©y dùng xong mét sè nhµ m¸y kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn vµ nguyªn liÖu ®Ó ho¹t ®éng, mét sè nhµ m¸y ph¶i di dêi ®Õn c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c g©y thÊt tho¸t vµ l·ng phÝ vÒ tiÒn cña. Ch¼ng h¹n, c«ng ty ®­êng Linh C¶m (Hµ TÜnh) khi x©y dùng xong ®· ph¶i vay 70 tØ ®ång ®Ó di chuyÓn qua c¶ ngh×n c©y sè vµo Trµ Vinh; nhµ m¸y ®­êng Thõa Thiªn HuÕ còng ph¶i di chuyÓn vÒ Phó Yªn. Mét sè Nhµ m¸y ®­êng lµm ¨n thua lç do kh«ng tÝnh to¸n hÕt c¸c ®iÒu kiÖn khi x©y dùng nh­ nhµ m¸y ®­êng Qu¶ng B×nh ®Õn hÕt n¨m 2002 lç kho¶ng 136 tØ ®ång ch­a kÓ kho¶n vay khã tr¶ ®Ó x©y dùng nhµ m¸y lµ trªn 170 tØ ®ång. - ThÊt tho¸t vµ l·ng phÝ trong kh©u quyÕt ®Þnh ®Çu t­ th­êng b¾t nguån tõ viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu ®Çu t­ dù ¸n do kh«ng ®­îc chñ ®Çu t­ c©n nh¾c, tÝnh to¸n tr­íc khi x©y dùng nªn khi c«ng tr×nh hoµn thµnh ®­a vµo sö dông, chñ ®Çu t­ míi nhËn thÊy c«ng tr×nh ph¸t huy kh«ng hiÖu qu¶. VÝ dô: T¹i mét sè ®Þa ph­¬ng ®· ®Çu t­ hµnh tr¨m tØ ®ång ®Ó c¶i thiÖn vµ x©y dùng míi mét lo¹t chî nh­ chî ®Çu mèi §Òn Lõ víi sè vèn ®Çu t­ h¬n 10 tØ ®ång, chî ®Çu mèi Xu©n §Ønh, chî xe m¸y Qu¶ng An (T©y Hå) ®Çu t­ h¬n 6 tØ ®ång, chî ®Çu mèi H¶i B¸ (§«ng Anh) ®Çu t­ 13 tØ ®ång, + Trong n«ng nghiÖp cßn nÆng ®Çu t­ vµo c¸c c«ng tr×nh thuû lîi (chiÕm h¬n 70% vèn ®Çu t­ cña nghµnh), chñ yÕu lµ c¸c c«ng tr×nh thuû lîi phôc vô c©y lóa, viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi t­íi cho c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp cßn Ýt, cßn coi nhÑ ®Çu t­ thuû lîi cÊp n­íc cho c«ng nghiÖp vµ d©n sinh, cho nu«i trång thuû s¶n. Vèn cho c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc, chuyÓn giao c«ng nghÖ, c«ng t¸c nghiªn cøu ph¸t triÓn gièng, khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m, khuyÕn ng­ thêi gian ®Çu ch­a ®­îc quan t©m tho¶ ®¸ng (nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®­îc ®iÒu chØnh). + C¬ cÊu ®Çu t­ cßn nhiÒu ®iÓm ch­a hîp lý nh­ ®Çu t­ ng©n s¸ch cho mét sè nghµnh vµ s¶n phÈm ®­îc b¶o hé; ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ c¬ së h¹ tÇng cßn thÊp, ViÖc ®Çu t­ phôc vô viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cßn Ýt, nÆng vÒ ®Çu t­ quèc doanh, ch­a cã chÝnh s¸ch tèt ®Ó thu hót c¸c nguån vèn ngoµi ng©n s¸ch, ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. + Míi quan t©m ®Çu t­ “®Çu vµo” nh»m ph¸t triÓn n¨ng lùc s¶n xuÊt, ch­a quan t©m ®Õn ®Çu ra cña s¶n xuÊt, ®Çu t­ cho c¬ së hạ tÇng phôc vô l­u th«ng hµng ho¸, ®Çu t­ cho c«ng t¸c b¶o qu¶n chÕ biÕn sau thu ho¹ch, ®Çu t­ th«ng tin thÞ tr­êng ch­a t­¬ng xøng. Míi quan t©m ®Çu t­ theo chiÒu réng, lÊy sè l­îng lµm chÝnh, do vËy mét sè hµng ho¸ n«ng s¶n lµm ra th­êng chÊt l­îng kh«ng cao, chñng lo¹i, mÉu m· kÐm, kh«ng phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng, gi¸ thµnh cao h¬n c¸c nø¬c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, kh¶ n¨ng c¹nh tranh khã kh¨n; tû lÖ n«ng s¶n qua chÕ biÕn thÊp, phÇn lín xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n cña ta vÉn lµ s¶n phÈm th«. + Do kh¶ n¨ng ng©n s¸ch cßn h¹n chÕ, nªn bè trÝ ®Çu t­ cña nhµ n­íc cho lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n chØ ®¸p øng ®­îc kho¶ng 55 - 60% yªu cÇu ph¸t triÓn cña nghµnh, ch­a t­¬ng xøng víi vai trß vµ vÞ trÝ cña khu vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. + Trong c«ng nghiÖp vµ c¸c nghµnh kinh tÕ, hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh ®Çu t­ ®· qu¸ chó träng vµo viÖc ®Çu t­ ®Ó t¨ng c«ng suÊt s¶n xuÊt mµ ch­a chó ý ®óng møc ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh cña ®Çu ra tiªu thô s¶n phÈm ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn ®Õn møc nµo; tuy cã quy ho¹ch nh­ng cßn rÊt lóng tóng trong viÖc t¹o ra mét hÖ thèng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p phï hîp ®Ó thùc hiÖn quy ho¹ch g¾n víi thÞ tr­êng, nªn ®· dÉn tíi viÖc ®Çu t­ qu¸ møc trong mét sè ngµnh, lµm cho mét sè s¶n phÈm cung v­ît qu¸ cÇu; ch­a tËp trung ®æi míi c«ng nghÖ theo h­íng hiÖn ®¹i nªn chÊt luîng s¶n phÈm ch­a cao, gi¸ thµnh ch­a h¹; ch­a ®Çu t­ ®óng møc cho c«ng nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu, c«ng nghiÖp chÕ t¹o, c«ng nghiÖp c«ng nghÖ cao ®Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng chñ ®éng cña nÒn kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp ngµy cµng s©u. Mét sè dù ¸n, ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®· ®Ò ra trong mçi kú kÕ ho¹ch 5 n¨m ch­a ®­îc triÓn khai hoÆc triÓn khai chËm do ch­a tÝnh hÕt c¸c yÕu tè kh¸ch quan tõ phÝa ®èi t¸c vµ c¶ yÕu tè chñ quan, trong ®ã cã yÕu tè thiÕu nguån vèn. 1.3. Tån t¹i trong kh©u thÈm ®Þnh, phª duyÖt dù ¸n ®Çu t­, tæng dù to¸n: - T×nh tr¹ng phª duyÖt l¹i nhiÒu lÇn lµ kh¸ phæ biÕn hiÖn nay. ThËm chÝ mét sè dù ¸n ®­îc phª duyÖt, ®iÒu chØnh sau khi ®· hoµn thµnh qu¸ tr×nh x©y l¾p, thùc chÊt lµ hîp ph¸p ho¸ c¸c thñ tôc thanh quyÕt to¸n khèi l­îng ph¸t sinh, ®iÒu chØnh. Dù ¸n më réng nhµ m¸y ®­êng Qu¶ng Ng·i kh«ng thùc hiÖn kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, lËp dù to¸n tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt mµ sau khi bµn giao ®­a vµo sö dông míi xin phª duyÖt, vi ph¹m nghiªm träng qui chÕ qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng. Tæng møc ®Çu t­ cña dù ¸n cÇu S«ng Danh ph¶i ®iÒu chØnh 3 lÇn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn (n¨m 1995 lµ 186 tØ ®ång, n¨m 1998 lµ 239 ti ®ång vµ n¨m 2000 lµ 257 tØ ®ång). Dù ¸n toµ nhµ 11 tÇng §¹i häc S­ ph¹m Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®ang thi c«ng ph¶i phª duyÖt l¹i, dù ¸n ký tóc x¸ 5 tÇng §¹i häc T©y Nguyªn phª duyÖt 2 lÇn, ChÊt l­îng c«ng t¸c thÈm ®Þnh thiÕt kÕ, dù to¸n cã nhiÒu sai sãt, cã n¬i bÞ xem nhÑ, dÉn ®Õn ë mét vµi dù ¸n gi¸ trÞ tróng thÇu cao h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ do tÝnh to¸n sai khèi l­îng (Dù ¸n §¹i häc Quèc gia Hµ néi, Häc viÖn Hµnh chÝnh quèc gia), t¹i dù ¸n kh«i phôc c¶i t¹o quèc lé 1 ®o¹n Hµ Néi - L¹ng S¬n do phª duyÖt kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng nªn ph¶i phª duyÖt l¹i lµm t¨ng chi phÝ kh¶o s¸t hµng tØ ®ång, dù ¸n nhµ m¸y xi m¨ng Tam §iÖp trong qu¸ tr×nh kh¶o s¸t ®· ph¸t hiÖn cã sù cè nh­ng kh«ng kh¶o s¸t vµ xö lý hiÖn t­îng caster g©y tèn kÐm chi phÝ, viÖc phª duyÖt l¹i lµm t¨ng chi phÝ cßn x¶y ra ®èi víi nhiÒu dù ¸n kh¸c nh­ dù ¸n cÇu Non N­íc (Ninh B×nh), cÇu T©n ĐÖ (Th¸i B×nh). Dù ¸n x©y dùng quèc lé 5 sö dông vèn JBIC NhËt B¶n do bµn giao mÆt b»ng chËm nªn Nhµ n­íc ®· ph¶i båi th­êng cho nhµ thÇu 570.595.797 Yªn nhËt. 1.4. Tån t¹i trong kh©u kÕ ho¹ch ho¸ ®Çu t­: - Trong nh÷ng n¨m qua, mÆc dï ®· cã mét sè tiÕn bé nh­ng t×nh tr¹ng ®Çu t­ dµn tr¶i trong bè trÝ kÕ ho¹ch cña c¸c Bé, ngµnh vµ c¸c tØnh, thµnh phè vÉn ch­a ®­îc kh¾c phôc triÖt ®Ó. T×nh tr¹ng nµy ®­îc tÝch tô tõ nhiÒu n¨m, g©y thÊt tho¸t vµ l·ng phÝ lín vµ dÉn ®Õn hiÖu qu¶ ®Çu t­ thÊp nh­ng chËm ®­îc kh¾c phôc. N¨m 2004, chóng ta cã 1200 dù ¸n t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 2001. Tuy nhiªn tèc ®é t¨ng dù ¸n kh«ng t­¬ng øng víi tèc ®é t¨ng cña vèn ®Çu t­ vµ kh«ng khíp víi kÕ ho¹ch vèn, dÉn ®Õn v­ît qu¸ kh¶ n¨ng qu¶n lÝ, chØ sè vÒ ®Çu t­ gi¶m râ rÖt. Th«ng th­êng, ®Ó t¹o ra 1 ®ång t¨ng tr­ëng GDP cÇn ®Çu t­ 3 ®ång th× ë n­íc ta cÇn tíi 5 ®ång. - ViÖc bè trÝ vèn ®Çu t­ thuéc ng©n s¸ch Nhµ n­íc cßn dµn tr¶i thiÕu tËp trung, sè l­îng c¸c dù ¸n n¨m sau lín h¬n n¨m tr­íc lµ ®iÓm yÕu vµ lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu n¨m nay. Do ®ã sè dù ¸n tÝch tô l¹i qu¸ lín, v­ît qua kh¶ n¨ng c©n ®èi vèn cña ng©n s¸ch vµ cña nÒn kinh tÕ nãi chung. Ch¼ng h¹n, tæng dù to¸n cña c¸c c«ng tr×nh giao th«ng ®­îc ®­a vµo kÕ ho¹ch n¨m 2004 gÊp h¬n 10 lÇn sè vèn bè trÝ trong kÕ ho¹ch. Do ®ã chØ mét sè Ýt c«ng tr×nh cã thÓ tËp trung vèn ®Ó hoµn thµnh sím, t×nh tr¹ng ®Çu t­ kÐo dµi lµ phæ biÕn. - ViÖc bè trÝ c¸c dù ¸n dµn tr¶i cßn thÓ hiÖn ë b×nh qu©n vèn bè trÝ cho 1 dù ¸n qua c¸c n¨m cã xu h­íng gi¶m dÇn; n¨m 2001 lµ 5,33 tØ ®ång/1 dù ¸n ; n¨m 2002 lµ 5,3 tØ ®ång/1 dù ¸n; n¨m 2003 lµ 4,43 tØ ®ång/ 1 dù ¸n. Mét sè Bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng vÉn ch­a chÊp hµnh ®óng qui ®Þnh vÒ qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng, bè trÝ vèn cho c¸c dù ¸n nhãm B qu¸ 4 n¨m, nhãm C qu¸ 2 n¨m. Tæng hîp chung c¸c Bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng vÉn cßn kho¶ng 141.430 dù ¸n (kho¶ng 13%) thuéc nhãm B vµ C bè trÝ qu¸ thêi gian qui ®Þnh, trong ®ã cã kho¶ng 250 dù ¸n nhãm B (14,2%) bè trÝ vèn kÐo dµi qu¸ 4 n¨m (c¸c Bé ngµnh kho¶ng 119 dù ¸n, ®Þa ph­¬ng kho¶ng 140 dù ¸n) cã 1.180 dù ¸n nhãm C ( 12,9%) bè trÝ vèn kÐo dµi qu¸ 2 n¨m (c¸c Bé ngµnh lµ 145 dù ¸n, ®Þa ph­¬ng lµ 1035 dù ¸n). - ViÖc ph©n cÊp qu¶n lý trong qu¶n lý ®Çu t­ lµ phï hîp nh­ng viÖc gi¸m s¸t ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng ®Ó ®Çu t­ tËp trung cã träng ®iÓm ch­a cã kÕt qu¶ râ rÖt.Tæng sè dù ¸n trong c¶ n­íc n¨m 2001 cã 6.942 dù ¸n; n¨m 2002 cã 7.614 dù ¸n t¨ng h¬n 672 dù ¸n so víi n¨m 2002; n¨m 2003 cã 10.596 dù ¸n t¨ng 2.982 dù ¸n so víi n¨m 2002; n¨m 2004 cã 12.355 dù ¸n, t¨ng 1.759 dù ¸n so víi n¨m 2003. Sè dù ¸n t¨ng trong c¸c n¨m chñ yÕu lµ c¸c dù ¸n thuéc nhãm A,B,C (do c¸c Bé, tØnh, thµnh phè lùa chän vµ bè trÝ vèn); n¨m 2002 t¨ng 648 dù ¸n, n¨m 2003 t¨ng 2.969 dù ¸n, n¨m 2004 cã tiÕn bé h¬n chØ t¨ng 1.708 dù ¸n (thÊp h¬n sè t¨ng cña n¨m 2003 chñ yÕu lµ c¸c dù ¸n thuéc lÜnh vùc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo do c¸c ®Þa ph­¬ng qu¶n lý, ®©y lµ lÜnh vùc ®­îc chó träng ®Çu t­ nhiÒu trong thêi gian gÇn ®©y th«ng qua nhiÒu ch­¬ng tr×nh môc tiªu, sè dù ¸n th­êng cã qui m« nhá). Sè dù ¸n (c¶ nhãm A,B,C) dù kiÕn kÕt thóc ®­a vµo sö dông trong kú t¨ng lªn dÇn tõ 19,2 ®Õn 19,9%. Tuy nhiªn, sè dù ¸n cã quyÕt ®Þnh ®Çu t­ míi trong kú vÉn tiÕp tôc t¨ng lªn tõ 18,4 ®Õn 30%. Ngoµi ra, qua kiÓm to¸n, mét sè ®Þa ph­¬ng ®· phª duyÖt kÕ ho¹ch ®Çu t­ nh­ng kh«ng cã nguån ®Ó thùc hiÖn, trong khi ®Þa ph­¬ng kh¸c l¹i ph©n bè vèn khi ch­a cã quyÕt ®Þnh ®Çu t­, do ®ã hÇu hÕt c¸c ®Þa ph­¬ng ®Òu ph¶i bæ sung, ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch vèn ®Çu t­ nhiÒu lÇn. N¨m 2002 trong kÕ ho¹ch ®Çu n¨m cña thµnh phè Hµ Néi cã 89/329 dù ¸n ch­a ®ñ thñ tôc nh­ thiÕu thiÕt kÕ kü thuËt vµ tæng dù to¸n, ch­a cã quyÕt ®Þnh ®Çu t­ nh­ng vÉn ®­îc giao kÕ ho¹ch víi 392 tØ ®ång. Trong n¨m UBND thµnh phè ®· giao kÕ ho¹ch bæ sung nh­ng cßn 23 dù ¸n ch­a ®ñ thñ tôc 12 dù ¸n ch­a cã quyÕt ®Þnh ®Çu t­, 11 dù ¸n ch­a cã thiÕt kÕ kü thuËt, tæng dù to¸n) vÉn ®­îc giao kÕ ho¹ch vèn 30 tØ ®ång, trong khi ®ã l¹i cã 26/253 dù ¸n ®Çu t­ dë dang tõ c¸c n¨m tr­íc víi tæng sè vèn cÊp ph¸t luü kÕ ®Õn 31 th¸ng 12 n¨m 2001 lµ 8 tØ ®ång chuyÓn sang n¨m 2002 nh­ng kh«ng ®­îc UBND thµnh phè ghi kÕ ho¹ch n¨m 2002. N¨m 2002, tØnh Kh¸nh Hoµ cã 40/151 dù ¸n ch­a cã quyÕt ®Þnh ®Çu t­, nh­ng ®Çu n¨m ®· ghi kÕ ho¹ch vèn lµ 59,1 tØ ®ång, cuèi n¨m kh«ng triÓn khai ®­îc. TØnh Hµ TÜnh cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ lín h¬n kÕ ho¹ch vèn trªn 35,84 tØ ®ång; Thµnh phè Hå ChÝ Minh giao kÕ ho¹ch vèn ®Çu t­ gÊp 5 lÇn dù to¸n Trung ­¬ng giao, c¬ cÊu ®Çu t­ theo ngµnh kinh tÕ kh«ng phï hîp víi tØ lÖ c¬ cÊu ®Çu t­ ®­îc Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ th«ng b¸o. §ång thêi, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hiÖn t­îng vay vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n ®ang cã chiÒu h­íng gia t¨ng ë c¸c tØnh, thµnh phè vµ mét sè dÞa ph­¬ng, v­ît kh¶ n¨ng c©n ®èi cña ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng vµ cao h¬n so víi qui ®Þnh cña Ph¸p luËt. Qua kiÓm to¸n 17 tØnh, thµnh phè ®· vay 3.280,8 tØ ®ång; trong ®ã ®­a vµo c©n ®èi ng©n s¸ch 1.731,8 tØ ®ång (An Giang 515 tØ ®ång, CÇn Th¬ 248 tØ ®ång, Hµ Néi 400 tØ ®ång) cã t×nh tr¹ng vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n kh«ng gi¶i ng©n hÕt, cø vay ®Ó ®Çu t­ vµ bè trÝ vèn cho c¸c dù ¸n ch­a cã ph­¬ng ¸n ®Çu t­, ch­a cã luËn chøng kinh tÕ kü thuËt 1.5. Tån t¹i trong công tác ®Êu thÇu x©y dùng : - HiÖn t­îng chia nhá gãi thÇu ®Ó chØ ®Þnh thÇu kh¸ phæ biÕn ®èi víi c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¸c dù ¸n nhãm B,C; NhiÒu dù ¸n ®Êu thÇu nh­ng hiÖu qu¶ kh«ng cao, tØ lÖ gi¶m thÇu kh«ng ®¸ng kÓ. N¨m 2002, Thµnh phè Hµ Néi cã nhiÒu dù ¸n ®Êu thÇu gi¶m 0,3% so víi gi¸ trÞ dù to¸n ®­îc duyÖt. T­¬ng tù, n¨m 2003 tØnh Hoµ B×nh cã mét sè dù ¸n ®Êu thÇu cã tØ lÖ lµ 0,1% ; 11 dù ¸n thuéc ch­¬ng tr×nh kªnh Nhiªu Léc - ThÞ NghÌ ®· cã 6 dù ¸n ®­îc chØ ®Þnh thÇu - Kh©u ®Êu thÇu thÓ hiÖn tÝnh côc bé cña qu¸ tr×nh ®Çu t­. NhiÒu c«ng tr×nh dïng chØ ®Þnh thÇu nh­ trªn nh­ng còng cã c«ng tr×nh ®Êu thÇu mét c¸ch h×nh thøc ®Ó t¹o “c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi trong nhµ”, “Phæ biÕn viÖc ®i ®ªm” gi÷a nhµ thÇu víi chñ ®Çu t­, th«ng ®ång gi÷a c¸c nhµ thÇu víi nhau. Qui chÕ ®Êu thÇu thiÕu chÆt chÏ, kh«ng c«ng khai, minh b¹ch ®· dÉn ®Õn viÖc mét nhµ thÇu tróng sau ®ã chia phÇn cho c¸c nhµ thÇu cßn l¹i hay giµnh giËt gãi thÇu b»ng gi¸ thÊp giËt m×nh chØ b»ng 28,9% gi¸ gãi thÇu (gãi 2B hÇm ®Ìo H¶i V©n) hoÆc chªnh lÖch lªn tíi 400 tØ ®ång (Gãi thÇu x©y dùng c¶ng C¸i L©n) dÉn ®Õn c«ng tr×nh kÐm chÊt l­îng, thêi gian thi c«ng kÐo dµi, chi phÝ ph¸t sinh lín vÉn ®­îc quyÕt to¸n. 1.6. Tån t¹i trong c«ng t¸c chuÈn bÞ x©y dùng : - C«ng t¸c ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng ch­a chÊp hµnh ®óng c¸c qui ®Þnh cña Nhµ N­íc ë mét sè dù ¸n nh­ dù ¸n kh«i phôc vµ ph¸t triÓn hÖ thèng thuû lîi khu vùc miÒn Trung vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh, c¸c hå s¬ ®Òn bï thiÕu vµ kh«ng ®¶m b¶o so víi qui ®Þnh (kh«ng cã b¶n ®å hiÖn tr¹ng, kh«ng cã b¶n ®å ®Þnh vÞ mèc giíi, b¶n ®å gi¶i thöa, giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt) nh­ng ®· chi phÝ ®Òn bï 39 tØ ®ång. Ban qu¶n lý cho tiÕn hµnh x©y dùng trong khi c«ng t¸c ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng ch­a hoµn thµnh nªn khi d©n khiÕu kiÖn ph¶i dõng thi c«ng g©y thiÖt h¹i gÇn 400 triÖu ®ång. - Theo c¸c chi côc thuÕ, ®Õn thêi ®iÓm thanh tra (th¸ng 10-2004) nhiÒu ®¬n vÞ cßn nî tiÒn sö dông ®Êt nh­ c«ng ty §Çu t­ vµ X©y dùng TNXP Cinc« nî h¬n 60 tØ ®ång, C«ng ty X©y dùng vµ Kinh doanh nhµ Phó NhuËn nî trªn 26 tØ ®ång, c«ng ty TNHH vµ X©y dùng - Th­¬ng M¹i vµ Kinh doanh nhµ Trung S¬n H¶i 10 tØ ®ång, C«ng ty TNHH Him Lam trªn 7 tØ (Thµnh phè Hå ChÝ Minh). Tæng sè tiÒn sö dông ®Êt ch­a nép cña c¸c c«ng ty h¬n 140 tØ ®ång. Ngoµi ra, c¬ quan thuÕ x¸c ®Þnh gi¸ tiÒn sö dông ®Êt ch­a cã sù thèng nhÊt vÒ ®¬n gi¸ vµ diÖn tÝch ®Êt tÝnh thuÕ. Nh­ diÖn tÝch ®Ó tÝnh tiÒn sö dông ®Êt dù ¸n Thanh Mü Lîi lµ 733.200 m2 trong khi diÖn tÝch ph¶i tÝnh lµ h¬n 1 triÖu m2. Sè tiÒn chªnh lÖch do x¸c ®Þnh sai diÖn tÝch ë dù ¸n nµy lµ h¬n 11 tØ ®ång. ViÖc c¸c chi côc chÊp thuËn tiÒn ®Òn bï do chñ ®Çu t­ thùc tÕ chi tr¶ (tiÒn ®Êt vµ tiÒn hå s¬) v­ît gi¸ trÞ ®Êt tÝnh thuÕ ®Ó cho c¸c chñ ®Çu t­ chØ ph¶i nép tiÒn sö dông ®Êt tèi thiÓu 10% lµ kh«ng ®óng qui ®Þnh. Nh­ dù ¸n Phó H÷u do c«ng ty TNHH §Çu t­ vµ X©y dùng Minh S¬n lµm chñ ®Çu t­ thùc tÕ chi tr¶ lµ 617.435 ®ång/ m2 cao h¬n gi¸ ®Òn bï do Së Tµi chÝnh x¸c ®Þnh (100.000/®ång m2) nªn tiÒn sö dông ®Êt chi nép 10%. ChØ riªng dù ¸n nµy lµm thÊt tho¸t tiÒn sö dông ®Êt h¬n 8,7 TØ ®ång. T×nh tr¹ng nhËn chuyÓn nh­îng ®Êt ®ai, tho¶ thuËn ®Òn bï b»ng h×nh thøc ®æi lÊy ®Êt nÒn kh«ng h¹n chÕ sè l­îng diÔn ra kh¸ phæ biÕn, t¹o c¬ héi cho nhiÒu c¸ nh©n bu«n b¸n bÊt ®éng s¶n vµ trèn thuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt - ë nhiÒu dù ¸n, chñ ®Çu t­ ®· ®Òn bï, chuyÓn nh­îng ®Êt tr­íc khi cã qui ®Þnh hay qui ho¹ch, ch­a cã ph­¬ng ¸n ®Òn bï ®­îc duyÖt vµ ch­a cã quyÕt ®Þnh giao ®Êt. §iÒu nµy dÉn ®Õn viÖc nhiÒu tæ chøc, c¸ nh©n ®øng ra chuyÓn nh­îng ®Êt trao tay trùc tiÕp víi d©n, mua ®i b¸n l¹i nhiÒu lÇn, lµm t¨ng gi¸ ®Êt mét c¸ch gi¶ t¹o, ph¸t sinh khiÕu kiÖn. - L¹i cã nh÷ng dù ¸n, sau khi gi¶i phãng mÆt b»ng xong th× l¹i bá kh«ng, ch¼ng thÊy ®Çu t­, x©y dùng g×. Ch¼ng h¹n nh­ dù ¸n ®Çu t­ côm kh¸ch s¹n 5 sao- Trung t©m héi nghÞ quèc tÕ vµ cao cè v¨n phßng ë ng· s¸u ®­êng Lý Th­êng KiÖt, NguyÔn Tri Ph­¬ng, TØnh Thõa Thiªn HuÕ. §©y lµ dù ¸n ®­îc UBND tØnh Thõa Thiªn HuÕ thu håi ®Êt cÊp cho c«ng ty bÊt ®éng s¶n S«ng §µ ®Ó ®Çu t­ x©y dùng. Sau khi ®­îc giao ®Êt, c«ng ty nµy ®· san lÊp mÆt b»ng vµ rµo ch¾n b»ng mét hÖ thèng t«n bao che. Bªn trong, tiÕn ®é tiÕn ®é x©y dùng ban ®Çu cã triÓn khai mét c¸ch chËm ch¹p vµ ®Õn nay th× dõng h¼n, ch¼ng thÊy bãng d¸ng mét c«ng nh©n hay m¸y mãc thiÕt bÞ nµo. T­¬ng tù, Trung t©m th­¬ng m¹i PLAZA, t¹i ng· t­ NguyÔn HuÖ, Bµ TriÖu, Hïng V­¬ng cÊp ®Êt cho c«ng ty dÖt Phong Phó (Hå ChÝ Minh) sau khi khëi c«ng ®· ®Ó trèng kh«ng thùc hiÖn g©y thÊt tho¸t vµ l·ng phÝ rÊt lín trong c«ng t¸c ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng 1.7. Tån t¹i trong kh©u tæ chøc thùc hiÖn - Kh©u thi c«ng ®­îc coi lµ ®ôc khoÐt kinh phÝ ®· ®­îc nãi ®Õn nhiÒu. ViÖc cßn bít nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh x©y dùng x¶y ra ë hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh x©y dùng lµm cho c«ng tr×nh kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng khi ®­a vµo sö dông. Mét vµi c«ng tr×nh h­ háng ngay sau khi thi c«ng xong thËm chÝ ch­a kÞp ®­a vµo sö dông nh­ cÇu V¨n Th¸nh - TiÕn ®é x©y dùng c«ng tr×nh chËm diÔn ra phæ biÕn ë rÊt nhiÒu dù ¸n. Theo thanh tra Nhµ n­íc th× cã tíi mét nöa c¸c dù ¸n thanh tra kiÓm tra chËm tiÕn ®é. Dù ¸n tuyÕn èng kho c¶ng LPG ThÞ V¶i do kÐo dµi thêi gian thªm 24 th¸ng lµm t¨ng phÝ nhiÒu tØ ®ång. Dù ¸n Ba Zan siªu máng thuéc tæng c«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam do kÐo dµi thêi gian lµm ph¸t sinh chi phÝ h¬n 7 tØ ®ång. Dù ¸n x©y dùng quèc lé 5 sö dông vèn JBIC NhËt B¶n do bµn giao mÆt b»ng chËm nªn nhµ n­íc ®· ph¶i båi th­êng cho nhµ thÇu 570.595.797 Yªn NhËt.C«ng tr×nh bÞ chËm tiÕn ®é còng ph¶i coi lµ sù l·ng phÝ lín . V× tiÕn ®é c«ng tr×nh bÞ chËm sÏ dÉn ®Õn nguyªn vËt liÖu bÞ tr­ît gi¸, råi t¸c ®éng ®èi víi l­u th«ng, vËn chuyÓn cña nhiÒu nghµnh. ChØ riªng dù ¸n ®­êng vµnh ®ai III ë Hµ Néi, viÖc chËm tiÕn ®é ®· lµm ph¸t sinh thªm kho¶ng trªn 1000 tû ®ång ®Çu t­. 1.8. Tån t¹i trong kh©u nghiÖm thu thanh to¸n - C«ng t¸c nghiÖm thu thanh to¸n th­êng c¨n cø theo thiÕt kÕ dù to¸n ®­îc duyÖt, hoµn toµn lµ b¶n sao cña thiÕt kÕ, trong nhiÒu tr­êng hîp b¶n vÏ hoµn c«ng chØ mang tÝnh chÊt thñ tôc, h×nh thøc dÉn ®Õn khèi l­îng nghiÖm thu kh«ng ®óng víi thùc tÕ thi c«ng. KÕt qu¶ qua10 n¨m tiÕn hµnh kiÓm to¸n trong lÜnh vùc ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n. KiÓm to¸n nhµ n­íc ®· kiÕn nghÞ gi¶m trõ gi¸ trÞ quyÕt to¸n c«ng tr×nh, gi¶m cÊp ph¸t vµ thu håi tõ c¸c ®¬n vÞ thi c«ng h¬n 500 tØ ®ång. 2. Phân tích nguyên nhân 2.1. Nguyên nhân thể chế - Tập trung trách nhiệm và quyền lực quản lý đầu tư xây dựng vào bộ giao thông vận tải dẫn đến quá trình đưa ra quyết định quá tập trung là nguyên nhân của tệ quan liêu. Các thủ tục quan liêu làm chậm quá trình ra quyết định phê duyệt. Đối với hầu hết các dự án đầu tư CSHT GTVT đều do bộ Giao thông vận tải trực tiếp quản lý. Đối với mỗi dự án vốn ngân sách nhà nước, bộ quyết định chủ đầu tư là một ban quản lý dự án nào đố thuộc bộ chịu trách nhiệm quản lý điều hành dự án. Như vậy cục quản lý chuyên ngành là cơ quan thay mặt nhà nước sở hữu sản phẩm của dự án lại đứng ngoài hoạt động đầu tư này, sẽ không hợp lý. - Hiệu lực pháp lý của các văn bản pháp luật yếu. Nhiều dự án không tuân thủ các quy định như trình tự lập, thẩm tra, thẩm định, phê duyệt dự án và sự phù hợp với chính sách, quy hoạch, kế hoạch của nhà nước trong việc ra quyết định đầu tư, tổ chức này cũng chưa hoàn toàn tuân thủ các quy trình, quy phạm và tính khách quan khi đưa ra quyết định. - Chỉ đạo của trung ương đối với các địa phương trong công tác quản lý CSHT GTVT còn yếu kém. Mặc dù đã có sự phân cấp quản lý giữa trung ương và đia phương về quản lý cũng như xây dựng quy hoạch. Trung ương và địa phương nhiều khi không thống nhất, phân cấp quản lý còn nhập nhằng, sử dụng nguồn vốn của trung ương và địa phương không hiệu quả. - Chưa có được cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các bên tham gia dự án do thiếu các quy định pháp lý có tính hiệu lực cao cũng như các cơ chế hòa nhập hiệu quả đẻ quản lý các mặt phân giới này. - Thiếu cơ sỏ pháp lý cho việc hình thành cơ chế kiểm tra giám sát, đánh giá tổng kết công tác đầu tư xây dựng CSHT GTVT một cách thường xuyên và thực hiện đánh giá hiệu quả kinh tế sau dự án. Các quy định chưa cụ thể quy trách nhiệm không rõ ràng làm cho công tác báo cáo thực hiện giám sát đầu tư chất lượng không đảm bảo còn mang tính hình thức đối phó. Chỉ nêu ra các hiện tượng mà thiếu phân tích nguyên nhân. - Các doanh nghiệp xây dựng thiếu sự cạnh tranh để phát triển. Các công ty tư vấn và công ty xây dựng chủ yếu là các doanh nghiệp nhà nước phần nào vẫn được nhà nước ưu tiên và phân chia công việc đẻ thực hiện, các thành phần kinh tế khác rất nhỏ, yếu vì vậy tính cạnh tranh lành mạnh để phát triển tiến tới hội nhập rất kém. Tiến trình cổ phần hóa các công ty tư vấn và xây dựng đang được tiến hành song còn chậm. 2.2. Nguyên nhân về trình độ quản lý - Năng lực của các tổ chức, các cán bộ lập quy hoạch, quản lý quy hoạch còn yếu nhất là ở các Cục chuyên ngành và các địa phương. - Năng lực tư vấn còn yếu nhất là khả năng phân tích thị trường (dự báo nhu cầu vận tải), phân tích tài chính, kinh tế của dự án, phân tích tác động môi trường, Năng lực của tư vấn giám sát rất yếu, chưa có tổ chức tư vấn giám sát riêng. - Năng lực của các cục quản lý chuyên ngành về quản lý hoạt động đầu tư xây dựng CSHT GTVT rất yếu kém vì vậy gặp khó khăn khi đứng ra chịu trách nhiệm quản lý các dự án lớn của ngành mình. - Năng lực của một số ban điều hành dự án trong việc quản lý mặt phân giới giữa các tổ chức tham gia dự án còn hạn chế. Một dự án quản lý đồng thời nhiều dự án thậm chí một đơn vị của ban quản lý dự án phải quan lý nhiều gói thàu của các dự án khác nhau, chưa thể hiện được vai trò của Giám đốc điều hành dự án là quản lý, điều phối các bộ phận khác nhau của dự án để đảm bảo dự án đạt các mục tiêu và thỏa mãn các giới hạn về thời gian, chi phí; trực tiếp kiểm tra, kiếm soát việc thực hiện dự án về tiến độ, thời gian, chất lượng… mà chỉ như một cơ quản kiểm tra giám sát các nhà thầu. - Năng lực của nhà thầu yếu về tài chính, thiết bị, phòng thí nghiệm hiện trường. Tình trạng thi công các công trình ngoài ngành không có kế hoạch vốn, đặc biệt là những công trình do địa phương làm chủ đầu tư dẫn đến tình trạng nợ đọng kéo dài, doanh nghiệp bi thua lỗ và trong nhiều trường hợp là nguyên nhân trực tiếp ảnh hưởng đển tiến độ, chất lượng thi công. 2.3. Nguyên nhân về kỹ thuật và công cụ quản lý - Công cụ và kỹ thuật đánh giá tác động của môi trường của dự án và các bên tham gia dự án đến dự án còn lạc hậu. Trong việc đánh giá căn cư tồn tại dự án và các rủi ro của dự án để xác định dự án cần tính đến tác động của các yếu tố môi trường của dự án và tính đến tác động của những mong chờ của các bên tham gia dự án hiện tại cũng như trong tương lai một cách đầy đủ. - Khung logic của dự án chưa được sử dụng như một công cụ quản lý dự án hữu hiệu. Khung logic là một công cụ quản lý nhằm đạt được các mục tiêu của dự án hiện chưa được sử dụng. - Chưa vận dụng các kỹ thuật và công cụ quản lý mặt phân giới giữa các bên tham gia dự án một cách hiệu quả. Có một số công cụ quản lý dự án có thể hỗ trợ phối hợp hoạt động của các tổ chức này như khung logic của dự án và WBS của dự án kết hợp với bảng phân công trách nhiệm quản lý nhưng chưa được sử dụng phổ biến. - Chưa ứng dụng phổ biến các công cụ quản lý dự án tiên tiến vào việc quản lý thời gian và quản lý chi phí của dự án như: Sử dựng các phần mềm quản lý dự án để tối ưu hòa việc lập kế hoạch thực hiện dự án và bổ sung nguồn lực, lập báo cáo tiến độ và điều chỉnh kế hoạch. Chương III MỘT SỐ KIẾN NGHỊ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ DỰ ÁN XÂY DỰNG CSHT GTVT Ở VIỆT NAM. Các giải pháp đề xuất Một số giải pháp tăng cường thể chế quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng Sử dụng các kỹ thuật và công cụ quản lý dự án nhằm góp phần hoàn thiện công tác quản lý dự án Sử dụng các kỹ thuật và công cụ quản lý chi phí của dự án Phát triển và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý Một số giải pháp cải tiến tổ chức quản lý dự án đầu tư xây dựng CSHT GTVT Sử dụng kỹ thuật phân tích ảnh hưởng của môi trường và ảnh hưởng của các bên tham gia đến dự án Sử dụng khung logic của dự án Sử dụng cấu trúc phân chia công việc của dự án Sử dụng các kỹ thuật và công cụ quản lý thời gian của dự án Ứng dụng phần mềm QLDA MS Project để xây dựng cấu trúc phân chia công việc của dự án, quản lý thời gian, quản lý chi phi của dự án I. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THỂ CHẾ QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CSHT GTVT Ở VIỆT NAM 1. Phát triển và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý 1.1. Bổ sung quy định trách nhiệm pháp lý trong khâu lập quy hoạch - Nội dung Quy hoạch: Bộ Giao thông vận tải cần đưa ra quy định pháp lý về yêu cầu nội dung quy hoạch tổng thể và quy hoạch chi tiết. Phát triển Giao thông vận tải toàn quốc và vùng lãnh thổ cũng như quy hoạch phát triển giao thông vận tải chuyên ngành, cần quy định rõ các tổ chức có chức năng làm quy hoạch các cấp, quy định rõ trách nhiệm của các tổ chức này đối với chất lượng quy hoạch do họ thiết kế, nghiên cứu; quy định chế độ cập nhật, sửa đổi các quy hoạch nhằm mục đích nâng cao chất lượng của quy hoạch, tăng tính thống nhất giữa các quy hoạch các cấp; hạn chế tình trạng quy hoạch treo, quy hoạch phải đáp ứng được yêu cầu đòi hỏi phát triển CSHT GTVT phục vụ phát triển các ngành kinh tế từng thời kỳ. - Trách nhiệm lập, thẩm định phê duyệt quy hoạch: Cần tăng cường hiệu lực pháp lý của các quy định về trách nhiệm và nghĩa vụ của các tổ chức liên quan đến công tác lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch để tránh tình trạng thời gian phê duyệt dự toán và giao nhiệm vụ quá kéo dài làm rút ngắn thời gian nghiên cứu thời gian lập quy hoạch, ảnh hưởng lớn đến chất lượng của quy hoạch hoặc có những quy hoạch đã hoàn thành song thời gian chờ thẩm định, phê duyệt kéo dài mà không ai chịu trách nhiệm. - Trách nhiệm quản lý: Xác định rõ trách nhiệm quảy lý và kiểm soát thực hiện quy hoạch để tránh có những đầu tư trái với quy hoạch. Quy định kỳ rà soát, kiểm tra tiến trình thực hiện quy hoạch và điều chỉnh quy hoạch để đảm bảo tính thời sự của quy hoạch. 1.2. Nâng cao chất lượng các công việc trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư - Bổ sung một số yêu cầu trong nội dung lập dự án đầu tư xây dựng công trình Phân tích ảnh hưởng của môi trường của dự án đến thành công của dự án. Môi trường trong đó dự án tồn tại bao gồm môi trường địa lý tự nhiên, môi trường kinh tế, môi trường xã hội, môi trường pháp lý môi trường tổ chức, môi trường công nghệ… của dự án hiện tại và tương lai. Phân tích ảnh hưởng của các bên liên quan đến thành công của sự án. Phân tích mục đích, mong đợi cũng như quyền lực của họ đối với dự án, các tác động mà họ có thể thực hiện cho dự án. Phân tích rủi ro của dự án bao gồm các dự kiến rủi ro có thể xảy ra, ước tính tần suất có thể xảy ra rủi ro, đánh giá tác động của rủi ro đến dự án, đề xuất các biện pháp có thể thực hiện để giảm rủi ro. Xác định rõ các cơ chế, nguyên tắc chuyển giao kết quả giữa các giai đoạn của dự án để đảm bảo có được tất cả những hỗ trợ cần thiết cho đơn vị thực hiện giai đoạn tiếp theo của dự án. Trên cơ sở phân tích như vậy mới thấy được toàn diện những khó khăn và thuận lợi khi thực hiện dự án để có những sự chuẩn bị trước đảm bảo cho sự thành công của dự án. - Tăng cường dự báo nhu cầu vận tải, nghiên cứu đánh giá tác động của dự án đến môi trường, phân tích tài chính, phân tích kinh tế dự án và xây dựng mới các đơn giá định mức cho các hạng mục công việc này (% giá trị trong tổng giá trị của lập dự án đầu tư xây dựng công trình) nhằm nâng cao chất lượng của dự án đầu tư. - Coi trọng quá trình lập, thẩm định và phê duyệt dự án đầu tư nhằm khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải không hiệu quả góp phần chống thất thoát lãng phí ngay từ chủ trương đầu tư. Cần phải phân tích, so sánh đánh giá hiệu quả của các dự án thuộc danh mục đề nghị đầu tư để tập trung đầu tư vào một số dự án đem lại hiệu quả cao nhất và khả thi về nguồn vốn đầu tư, có như vậy công trình đầu tư mới nhanh kết thúc đưa vào khai thác, đem lại hiệu quả kinh tế cao. 1.3. Xác định rõ cơ chế phối hợp và kiểm tra giữa các bên liên quan trong thực hiện đầu tư Lý thuyết quản lý dự án chỉ ra rằng khâu yếu nhất trong một hệ thống là nơi giáp ranh hay còn gọi là mặt phân giới giữa các cấp, giữa các chức năng, giữa các chủ thể, giữa các thành phần của hệ thống. Thực hiện đầu tư là một giai đoạn quan trọng của quá trình đầu tư xây dựng mà trong đó có sự tham gia của nhiều bên hữu quan với những quan hệ rất phức tạp. Xuất phát từ thực tiễn quản lý dự án xây dựng giao thông ở nước ta và lý thuyết quản lý dự án dưới đây là một số đề xuất về cơ chế phối hợp và kiểm tra giữa các bên - Xác định cơ chế hòa nhập hiệu quả ở các mặt phân giới: Để tạo ra một sự phối hợp tốt nhất là nhân tố quan trọng quyết định thành công của dự án. Để có sự phối hợp cần thiết thì phải có các quy định pháp lý có hiệu lực cao về trách nhiệm của môi bên, phải xây dựng các định mức, tieu chuẩn, thiết lập các quy trình phối hợp làm cơ sở cho việc xây dựng cơ chế hòa nhập tại ranh giới giữa các bên, các mặt phân giới quan trọng là: Mặt phân giới động giữa khâu giải phóng mặt bằng và khâu thực hiện xây dựng, các bên liên quan là chủ đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu và chính quyền địa phương nơi dự án thi công. Để giải quyết tốt công tác giải phóng mặt bằng đối với địa phương cần đẩy nhanh chương trình tái định cư và giải phóng mặt bằng, thực hiện các quy hoạch vùng, quy hoạch chi tiết về lãnh thổ. Các dự án đề xuất của các quy hoạch phát triển giao thông vận tải cần được phổ biến rõ cho chính quyền địa phương các cấp để có kế hoạch chuẩn bị trước. Công tác tuyên truyền, thuyết phục nhân dân là rất quan trọng. Các địa phương cần nẳm rõ các quy hoạch phát triển giao thông vận tải trên địa bàn mình nhất là quy hoạch đất đâi cho phát triển giao thông vận tải và công bố cho toàn dân được biết phải tuân theo các quy định về sử dụng đất trong phạm vi quy hoạch. Các địa phương cần có kế hoạch dài hạn thu hồi các vùng đất đã quy hoạch này để đảm bảo có mặt bằng sẵn sang khi bắt đầu thực hiện dự án. Khi dự án có quyết định đầu tư, giữa giám đốc điều hành dự án và chính quyền địa phương cần xây dựng chương trình tái định cư và giải phóng mặt bằng cụ thể và khả thi. Giám đợc điều hành dự án cần thường xuyên kiểm tra giám sát việc thực hiện chương trình này như vậy mới đảm bảo đúng tiến độ. Mặt phân giới tĩnh giữa các tổ chức tư vấn thiết kế, nhà thầu, cục giám định và quản lý chất lượng công trình và tư vấn giám sát. Trong đó nổi bật lên là vấn đề tuân thủ các quy định pháp lý trong đấu thầu và hợp đồng tư vấn. - Tuân thủ ngiêm ngặt quá trình đấu thầu Quá trình đấu thầu thường diễn ra rất khốc liệt giữa các nhà thầu với nhau. Mỗi công ty có một quan điểm lợi ích khác nhau, mặt khác còn bị ràng buộc bởi các điều kiện của tổ chức cho vay vốn và phải tuân thủ theo pháp luật. Thêm vào đó các mối quan hệ xã hội phức tạp điều này đòi hỏi những người thực hiện công tác quản lý dự án phải tuân thủ nghiêm túc những quy định về mặt pháp lý của quá trình đấu thầu. Mọi thủ tục cần thiết phải được đúng cấp có thẩm quyền phê duyệt, không đi tắt, đốt cháy giai đoạn làm sai quy định. Việc bảo mật hồ sơ, tài liệu và mọi thông tin trong quy trình đấu thầu là rất quan trọng, nhân tố con người là quyết định. Phải chú trọng những người đủ tư cách đạo đức nghề nghiệp và điều kiện làm việc cũng ảnh hưởng đến việc bảo mật hồ sơ. Nếu có sự tiết lộ thông tin ra ngoài có thể dẫn tới khiếu kiện gay cản trỏ rất lớn đến quá trình thực hiện. Sử dụng trình duyệt việc bảo mật thông tin luôn phải được chú ý. Hồ sơ mới thầu phải rõ ràng, chặt chẽ: hồ sơ phải chi tiết đầy đủ phù hợp với các nội dung của hồ sơ mời thầu và phải được phê duyệt trước ngày mở thầu để làm cơ sở đánh giá và lựa chọn ứng thầu thắng cuộc. - Sử dụng tư vấn: Giai đoạn thiết kế: Lựa chọn tư vấn thiết kế phải có đủ năng lực, kinh nghiệm với một đội ngũ kỹ sư giỏi theo đúng chuyên ngành, trong quá trình thực hiện cần tăng cường công tác kiểm tra theo dõi việc tuân thủ các điều khoản đã ký kết trong hợp đồng về chất lượng nhân sự… Theo dõi, giám sát phẩm chất con người. Các số liệu khảo sát địa chất, địa hình, thủy văn, số liệu điều tra, dự báo lưu lượng giao thông… là đầu vào quan trọng cho khâu thiết kế. Phần kinh phí cho công tác này nằm trong hợp đồng tư vấn và thường bị cắt giảm nên trong quá trình thương thảo hợp đồng, chủ đầu tư phải yêu cầu tư vấn giải trình cụ thể và chi tiết để đảm bảo những tài liệu này được cung cấp đầy đủ. - Xây dựng cơ chế Cần tăng cường hiệu lực quản lý về điều kiện hành nghề của tư vấn giám sát, quy định, kiểm tra, giám sát của cục giám định và quản lý chất lượng công trình. Nghiên cứu có thêm chế tài mạnh mẽ hơn nữa để các chủ đầu tư thực hiện nghiêm túc công tác giám sát đánh giá đầu tư, gắn báo cáo với giám sát tại chỗ. Báo cáo giám sát đầu tư phải thực chất đi sâu vào phân tích nguyên nhân của các vướng mắc, tránh tình trạng báo cáo hinh thức, đối phó cho qua truyện. 1.4. Hoàn tất các thủ tục yêu cầu đối với giai đoạn kết thúc đầu tư Đơn giản hóa các hồ sơ phải hòan tất, ứng dụng tin học trong quản lý lưu trũ hồ sơ. Cải cách công tác nghiệm thu đảm bảo sự nghiêm minh và sản phẩm nghiệm thu phải đảm bảo yêu cầu theo các tiêu chuẩn quy định. Cần đưa ra các quy định đối với việc phân tích đánh giá sau dự án trên quan điểm mức độ thỏa mãn các mục tiêu tổng quát và mục tiêu cụ thể của dự án. Mức độ đáp ứng yêu cầu của khách hàng là người sử dụng sản phẩm của dự án và phân tích hiệu quả kinh tế sau dự án. 2. Một số giải pháp cải tiến tổ chức quản lý dự án đầu tư xây dựng CSHT GTVT 2.1. Thúc đẩy quá trình phân cấp quản lý trong công tác lập quy hoạch và quản lý dự án đầu tư - Đối với công tác lập quy hoạch: Phân định rõ nhiệm vụlập quy hoạch: Bộ giao thông vận tải chịu trách nhiệm lập quy hoạch tổng thể phát triển giao thông vận tải toàn quốc và vùng, các cục chuyên ngành chịu trách nhiệm lập quy hoạch chuyên ngành, quy hoạch chuyên ngành phải phù hợp với quy hoạch tổng thể, các địa phương lập quy hoạch phát triển giao thông vận tải địa phương, quy hoạch này phải phù hợp với quy hoạch tổng thể và quy hoạch chuyên ngành. Bộ giao thông vận tải chịu trách nhiệm hướng dẫn, kiểm tra, ra soát quy hoạch của các chuyên ngành và địa phương để đảm bảo quy hoạch đạt chất lượng và đảm bảo tính thống nhất giữa các quy hoạch. - Đối với công tác quản lý: Phân cấp các trách nhiệm và quyền lực quản lý nhà nước cho các cục chuyên ngành thuộc bộ. Xóa bỏ hoặc thu hẹp tối đa mô hình các Ban QLDA trực thuộc bộ giao thông vận tải như hiện tại, chuyển trách nhiệm quản lý đầu tư CSHT GTVT cho các cục chuyên ngành. Xác định rõ lại việc phân cấp quản lý cho các tỉnh huyện: Các tỉnh huyện sẽ chịu trách nhiệm xây dựng các quy hoạch giao thông vận tải địa phương dựa trên những đường lối chỉ đạo của Quốc gia và đệ trình các quy hoạch này lên bộ. Quản lý trực tiếp CSHT GTVT địa phương bao gồm cả việc bảo trì Cơ sở hạ tầng và quản lý các dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng ở địa phương, quản lý vốn cho Cơ sở hạ tầng theo các tiêu chuẩn rõ ràng, cần tăng cường vai trò kiểm tra của bộ giao thông vận tải đối với các sở giao thông vận tải để đảm bảo tính thống nhất của các quy hoạch và đảm bảo các tiêu chuẩn của quy hoạch, chất lượng quy hoạch. 2.2. Có chính sách khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia hoạt động đầu tư xây dựng CSHT GTVT Ưu tiên hàng đầu cho việc cổ phần hóa các doanh nghiệp xây dựng giao thông của nhà nước và các doanh nghiệp tư vấn để các doanh nghiệp này chuyển sang hoạt động theo luật doanh nghiệp. Bổ sung, sửa đổi luật khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng . Xác định các tiêu chuẩn và những hướng dẫn, định mức, đơn giá xây dựng cơ bản để bảo vệ lợi ích các nhà đầu tư. Nâng cao các tiêu chuẩn và chất lượng của các công việc được ký kết hợp đồng để tăng giá trị của kinh phí được chính phủ đầu tư cho Cơ sở hạ tầng, tránh tình trạng do thiếu kinh phí ảnh hưởng đến chất lượng công trình hoặc kinh phí đầu tư phải thay đổi, điều chỉnh nhiều ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng. 2.3. Mở rộng cạnh tranh trong hoạt động bảo trì CSHT GTVT Hoàn thiện hệ thống quản lý khai thác sửa chữa công trình giao thông: Các doanh nghiệp bảo trì cơ sở hạ tầng giao thông sẽ hoạt động như các doanh nghiệp kinh doanh của nhà nước để tăng các biện pháp khuyến khích cũng như quyền tự chủ đối với việc quản lý. Tiến tới đấu thầu quyền quản lý khai thác, thu phí và ký kết hợp đồng phụ đối với các công việc bảo trì trong những lĩnh vực thích hợp với nguồn kinh phí hợp lý. Nhiệm vụ sửa chữa lớn công trình cần được xác định rõ ràng và được kiểm soát thông qua cơ chế đấu thầu được tiến hành trong điều kiện cạnh tranh nhiều hơn, khuyến khích nhiều thành phần kinh tế tham gia đấu thầu. Từng bước nâng cao các chỉ tiêu chất lượng về bảo trì, tăng chi phí cho công tác bảo trì, tăng cường các biện pháp huy động vốn, bảo trì Cơ sở hạ tầng. 2.4. Chính sách và biện pháp phát triển nguồn nhân lực. Bộ giao thông vận tải công bố rõ ràng về chính sách khuyến khích đào tạo, nâng chuẩn về trình độ tối thiểu đối với đội ngũ cán bộ của Bộ, chuẩn về trình độ đối với các nhà thầu, tư vấn, đặc biệt là các tiêu chuẩn về học vị và ngoại ngữ đối với cán bộ được đề bạt. Tạo ra nhiều cơ hội đào tạo thông qua việc định hướng lại cho các viên nghiên cứu, các trường về nhiệm vụ đào tạo và nâng cao các chương trình đào tạo để đáp ứng nhu cầu thực tế. Nâng cao năng lực tổ chức cán bộ lao động của Bộ giao thông vận tải trong việc đánh giá nhu cầu nguồn nhân lực và xây dựng các chính sách và chiến lược cụ thể bao gồm cả kế hoạch đào tạo cho ngành giao thông vận tải, đưa ra những ưu tiên rõ ràng cho việc đào tạo. Tìm kiếm sự hỗ trợ từ nguồn vốn ODA cho những lĩnh vực mà đặc biệt còn thiếu những chuyên gia trong nước đồng thời cần phải nâng cao trình độ và tiêu chuẩn đào tạo phù hợp với thế giới như: Hoạt động chiếược, dự báo nhu cầu vận tải bằng phương pháp hiện đại, lập quy hoạch bằng phương pháp hiện đại, phân tích tài chính, kinh tế cho dự án, thiết kế thi công… tổ chức đào tạo trong nước hoặc đào tạo nước ngoài. II.SỬ DỤNG CÁC KỸ THUẬT VÀ CÔNG CỤ QUẢN LÝ DỰ ÁN 1. Sử dụng kỹ thuật phân tích ảnh hưởng của môi trường và ảnh hưởng của các bên tham gia đến dự án Các bước phân tích đánh giá tác động của môi trường đến dự án: Xác định các biên số môi trường ảnh hưởng đén thành công của dự án Xác định trình trạng hiện tại của các biến số Dự báo tình trạng tương lai có thể của các biến số Đánh giá tác động tốt hoặc tác động xấu của các thông tin về các biên số Các thành phần môi trường của dự án Dự án Công nghệ -Khả năng sẵn sàng -Mức độ phức tạp Địa lý - Địa chất, khí hậu - Thủy văn CSHT - Thông tin liên lạc - Mạng lưới giao thông - Dịch vụ Kinh tế Lãi suất Tỷ giá GDP, GDP/ng Chính trị Luật phải tuân theo Cơ chế, chính sách Thủ tục Tổ chức Phân cấp quản lý chỉ đạo Hệ thống ra quyết định Các đòi hỏi hợp tác Các đơn vị bổ trợ Các bước đánh giá tác động của các bên liên quan đến dự án Xác định các bên tham gia chính của dự án. Xác định các mục đích của họ, các mong chờ của họ hoặc quyền lợi của họ đối với dự án. Đánh giá tầm quan trọng của quyền lực của các bên tham gia tức là đánh giá khả năng của họ gây ảnh hưởng tốt hoặc xấu đến thành công của dự án. Xác định các hoạt động cụ thể mà các bên tham gia dự án có thể thực hiện để giúp đỡ ủng hộ hoặc gây thiệt hại cho dự án. Phân tích ảnh hưởng của các bên tham gia dự án Các bên tham gia Mục đich, quyền lợi của họ Điểm mạnh, yếu của họ, quyền lực của họ Chiến lược hoạt động có thể có của họ Khách hàng - Cải tiến chất lượng vận tải dịch vụ vận tải. - Giá vận chuyển hợp lý - Quyền lựa chọn dịch vụ - Lựa chọn phương thực vận tải khác Nhà cung ứng - Lợi nhuận bán hàng. - Tăng nhu cầu mua sản phẩm. - Quyết định thời điểm bàn giao hàng. - Quyết định giá cả. - Quyết định chất lượng hàng hóa. - Không bàn giao hàng đủ số lượng, đúng chất lượng và đúng thời hạn. Tư vấn - Tiết kiệm chi phí để tăng lợi nhuận - Quyết định chất lượng, nhu cầu và thiết kế - Cung cầu dịch vụ vận tải không đảm bảo chất lượng, kéo dài thời gian. Các doanh nghiệp vận tải cạnh tranh - Tăng thị trường vận tải đảm nhiệm của họ Cung cấp dịch vụ vận tải chất lượng tốt hơn, giá đắt hơn - Cung cấp dịch vụ vận tải thỏa mãn khách hàng hơn. Nhà thầu Thực hiện hợp đồng với chi phí thấp Quy định chất lượng thi công công trình - Không tuân thủ các quy định về chất lượng công trình. - Tạo điều kiện cho thực hiện dự án. Dân cư Được hưởng lợi từ dự án Ủng hộ dự án - Quy định chiến lược thực hiện dự án Chủ đầu tư Thực hiện dự án đạt được các mục tiêu đề ra và thỏa mãn các ràng buộc về chi phí và thời gian - Quyền lựa chọn nhà thầu 2. Sử dụng khung logic của dự án Khung logic của dự án là công cụ Quản lý dự án hữu hiệu quản lý việc thực hiện mục tiêu đề ra cũng chính là lý do hình thành dự án, khung logic còn là công cụ quản lý mặt phận giới giữa các bên them gia dự án nó là khung tham chiếu cho các bên tạo dễ dàng cho việc hòa nhập. Khung logic của dự án Các tham số của dự án Các chỉ tiêu Phương pháp kiểm tra Các giả thiết quyết định Mục tiêu tổng quan của dự án Các mục tiêu cụ thể của dự án Đầu ra của dự án Đầu vào của dự án Trong điều kiện các dự án khác của cùng một chương trình cùng đóng góp thực hiện mục tiêu tổng quát Mục tiêu tổng quát của dự án Trong chừng mực mà một số điều kiện quyết định bên ngoài dự án không chồng chéo với việc thực hiện mục tiêu Mục tiêu cụ thể của dự án Trong chừng mực mà một số điều kiện quyết định bên ngoài dự án không cản trở việc thực hiện dự án Đầu ra của dự án Điều kiện quyết định cơ bản để bắt đầu dự án thỏa mãn Đầu vào của dự án Được Được Được Được Sơ đồ minh họa logic theo chiều ngang Mục tiêu tổng quát của dự án Mục tiêu của dự án Đầu ra của dự án Đầu vào của dự án Mức độ thực hiện mục tiêu tông quát Nguồn thông tin các biện pháp sue rdụng Tình trạng khi kết thúc dự án Nguồn thông tin Các biện pháp sử dụng Đặc tính, kích cỡ của sản phẩm đầu ra của dự án Thời gian hoàn thành dự kiến Nguồn thông tin Các biện pháp sử dụng Tính chất và số lượng của các nguồn lực dụ án Chi phí của dự án Thời gian huy động dự kiến Nguồn thông tin Tóm tắt dự án Các chỉ tiêu khách quan có thể kiểm tra được Phương pháp kiểm tra Sơ đồ minh họa logic theo chiều thẳng đứng 3. Cấu trúc phân chia công việc của dự án (WBS) Là việc phân chia theo cấp bậc một dự án thành các nhóm nhiệm vụ và những công việc cụ thể, là việc xác định, liệt kê và lập bảng giải thích cho tùng công việc cần thực hiện của dự án. Cấu trúc phân chia công việc là một công cụ đặc biệt có lợi trong việc tổ chức thực hiện dự án nó giúp nhà quản lý dễ dàng phân chia công việc một cách hiệu quả các trách nhiệm quản lý, giám sát và thực hiện, cung cấp một cái nhìn tổng quan để tổ chức các công việc, phân chia các công việc. Cấu trúc phân chia công việc kết hợp với sơ đồ GANTT và với bảng phân công trách nhiệm quản lý trở thành công cụ quản lý mặt phân giới, tạo dễ dàng hòa nhập các bộ phận của dự án. Cơ cầu phân tách công việc Phương pháp Thứ bậc Thể hiện Phân tích hệ thống Chu kỳ Tổ chức 1. Mức độ tổng quát (chương trình) Toàn bộ dự án (nhóm dự án) Toàn bộ dự án (nhóm dự án) Toàn bộ dự án (nhóm dự án) 2. Mức độ dự án Hệ thống lớn Những giai đoạn chính(các chu kỳ) Các bộ phận cấu thành chính 3. Các nhóm nhiệm vụ chính Các phân hệ Các hệ thống lớn Các phòng, ban, các đơn vị thành viên 4. Nhiệm vụ bộ phận Nhiệm vụ bộ phận Các phân hệ Tổ đội 5. Nhóm công việc Nhóm công việc Nhóm công việc Nhóm công việc 6. Công việc cụ thể Công việc cụ thể Công việc cụ thể Công việc cụ thẻ 4. Sử dụng các kỹ thuật và công cụ quản lý khác - Quản lý thời gian và tiến độ dự án. - Phân phối các nguồn lực dự án. - Dự toán ngân sách và quản lý chi phí dự án. - Quản lý chất lượng dự án. 5. Sử dụng MS Project để quản lý dự án - Sử dụng MS Project để xây dựng WBS: MS Project cho phép thiết lập cấu trúc phân chia công việc dưới dạng mục phân cấp các nhiệm vụ và cho phép kết hợp cấu trúc phân chia công việc với sơ đồ Gantt trỏ thành một công cụ quan trọng giúp cho các nhà quản lý dễ dàng phân chia nhiệm vụ, tổ chức, quản lý quá trình thực hiện dự án. - Sử dụng MS Project trong việc quản lý thời gian của dự án: MS Project được sử dụng trong hai quá trình của quản lý thời gian là xây dựng lịch trình thực hiện công việc và kiểm soát thời gian thực hiện dự án. MS Project sử dụng kỹ thuật lập kế hoạch mạng, cho phép tự động hóa lập kế hoạch thực hiện dự án trong điều kiện hạn chế nhân lực, thiết bị và thời gian, đảm bảo kế hoạch lập ra tối ưu hóa giữa thời gian và tổng chi phí thực hiện dự án và khả thi về các nguồn lực của dự án. - Sử dụng MS Project quản lý chi phí của dự án: MS Project được sử dụng trong cả 4 quá trình của quản lý chi phí dự án, cho phép lập kế hoạch sử dụng các nguồn lực một cách hiệu quả, tối ưu hóa giữa thời gian thực hiện dự án và tổng chi phí của dự án vị mỗi một lần thay đổi phương án bổ dụng nguồn máy sẽ tự động tính toán lại tổng chi phí cho dự án. MS Project cho phép ghi lại kế hoạch tối ưu đã lập chính là ngân sách kế hoạch gốc của dự án dùng trong kiểm tra giám sát dự án lập báo cáo tiến độ thực hiên dự án, nó xác định rõ nhiệm vụ nào vượt chi hoặc chậm tiến độ ước tính được mức độ ảnh hưởng đến tổng chi phí của dự án và thời hạn hoàn thành dự án và nó cho phép điều chỉnh kế hoạch thực hiện các công việc còn lại, thay đổi sử dụng nguồn để đáp ứng được mục tiêu của dự án. LỜI MỞ ĐẦU CSHT GTVT đóng vai trò rất quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội của một nước. Nó là điều kiện tiền đề cho việc phát triển kinh tế và thu hút các nguồn vốn đầu tư vào trong nước. Ở Việt nam những năm qua do sự quan tâm và chỉ đạo của chính phủ, hoạt động đầu tư xây dựng CSHT GTVT đã đạt được một số thành tựu nhất định tuy nhiên bên cạnh đó vẫn tồn tại một số hạn chế, bất cập đặc biệt là vấn đề thất thoát lãng phí, Một nguyên nhân không thể không kể đến đó là hoạt động quản lý dự án còn nhiều yếu kém, một số cán bộ bị biến chất, một số cán bộ không đủ chuyên môn… gây thất thoat lãng phí hàng chục tỷ đồng trong khi đất nước đang còn rất khó khăn. Chính vì lý do đó mà em chọn đề tài: “Quản lý dự án đầu tư xây dựng CSHT GTVT ở Việt Nam” Trên cơ sở nghiên cứu và phát triển lý luận chung về quản lý dự án và quản lý dự án xây dựng, sẽ áp dụng vào phân tích tình hình đầu tư xây dựng CSHT GTVT ở Việt nam để làm rõ một số tồn tại và có một số kiến nghị, giải pháp góp phần hoàn thiện lý luận và nâng cao chất lượng quản lý đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng ở Việt Nam. Nội dung đề tài gồm 3 chương: Chương 1: lý luận chung về dự án và quản lý dự