Đề tài Phân tích tình hình sử dụng lao động trong các trang trại ở Thanh Hoá

Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ kinh tÕ trang tr¹i vµ sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. 5 I. Kh¸i niÖm, ®Æc tr­ng, tiªu chÝ cña kinh tÕ trang tr¹i. 5 1. Kh¸i niÖm. 5 2. §Æc tr­ng cña kinh tÕ trang tr¹i 6 3. Tiªu chÝ vÒ kinh tÕ trang tr¹i 8 II. Lao ®éng vµ sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. 9 1. Lao ®éng cña kinh tÕ trang tr¹i. 9 2. Sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. 11 3.¶nh h­ëng cña sö dông lao ®éng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp 12 4. ý nghÜa cña sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. 13 PhÇn II: Ph©n tÝch thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ 15 I. §Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi cña Thanh Ho¸ 15 1. §Æc ®iÓm tù nhiªn cña tØnh. 15 2. §Æc ®iÓm vÒ kinh tÕ. 18 3. Nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ x· héi. 20 II. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong nh÷ng n¨m qua 21 1. Lo¹i h×nh c¸c trang tr¹i. 21 2. §Êt ®ai cña trang tr¹i. 22 3. Vèn ®Çu t­ cña trang tr¹i. 23 III. Ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i 25 1. Sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng. 25 1.1. Sè l­îng lao ®éng. 25 1.2. ChÊt l­îng lao ®éng. 27 2. Sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i. 29 2.1. Sö dông lao ®éng theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt. 29 2.2. Sö dông lao ®éng theo thêi gian. 31 2.3. Sö dông lao ®éng theo tr×nh ®é, chuyªn m«n. 32 3. HiÖu qu¶ sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i. 33 3.1. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ 33 3.2. VÒ mÆt x· héi 35 IV. Mét sè nh©n tè h¹n chÕ sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh ho¸ ho¸ ho¸ ho¸ ho¸ ho¸ ho¸ ho¸ ho¸ ho¸ ho¸ ho¸ Ho¸ 37 1. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. 37 2. §Êt ®ai. 38 3. Quy m« vèn ®Çu t­. 39 4. H¹ tÇng, c¬ së vËt chÊt kü thuËt. 39 5. ThÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. 40 PhÇn III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót vµ sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ trong c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸. 41 I. §Þnh h­íng chung cho thu hót vµ sö dông lao ®éng. 41 1. §èi víi c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt. 41 2. §èi víi c¸c vïng kinh tÕ. 42 II. Nh÷ng gi¶i ph¸p thu hót vµ sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ 43 1. Gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. 43 1.1.ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai. 43 1.2. Nguån vèn ®Çu t­. 45 1.3. ChÝnh s¸ch vÒ thÞ tr­êng. 47 1.4. T¨ng c­êng øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt. 48 2. Gi¶i ph¸p vÒ lao ®éng. 48 2.1. Nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ lao ®éng. 49 2.2. §èi víi lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. 51 2.3.T¨ng c­êng sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. 53 KÕt luËn 55 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 56 Lêi nãi ®Çu Kinh tÕ trang tr¹i khi míi ra ®êi ë c¸c n­íc ph­¬ng t©y ®· ®­îc xem lµ biÓu hiÖn cña sù v¨n minh kinh tÕ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng-l©m-ng­ nghiÖp vµo thêi kú kinh tÕ hµng ho¸ b¾t ®Çu ®­îc vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Nã ®· ph¸ bá tÝnh khÐp kÝn trong s¶n xuÊt vµ ngµy cµng trë thµnh nh©n tè tÝch cùc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. ë ViÖt Nam ®ang trong thêi kú CNH-H§H, Kinh tÕ trang tr¹i ra ®êi lµ mét tÊt yÕu. Nã ®· chøng tá lîi thÕ vµ vai trß tÝch cùc trªn mét sè mÆt, gãp phÇn chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n theo h­íng CNH-H§H, t¹o thªm viÖc lµm vµ thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, gãp phÇn tÝch cùc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®æi míi bé mÆt n«ng th«n, b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng sinh th¸i. Kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ ra ®êi tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990 còng mang trong nã nh÷ng yÕu tè tÝch cùc ®ã. Tuy nhiªn sù ph¸t triÓn Kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña ®Þa ph­¬ng vµ ®ang béc lé nh÷ng mÆt h¹n chÕ, trong ®ã cã vÊn ®Ò thu hót vµ sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ®· vµ ®ang lµ vÊn ®Ò cÇn ®­îc quan t©m vµ gi¶i quyÕt, liªn quan chÆt chÏ víi lao ®éng ë n«ng th«n. §Ò tµi: “Ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸” lµ mét ®Ò tµi míi nh­ng nã mang tÝnh thùc tiÔn vµ øng dông cao ®èi víi c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸./. §Ò tµi gåm ba phÇn: PhÇn I. C¬ së lý luËn vÒ kinh tÕ trang tr¹i vµ sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. PhÇn II. Ph©n tÝch thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸. PhÇn III. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót vµ sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ PhÇn I C¬ së lý luËn vÒ Kinh tÕ trang tr¹i vµ sö dông lao ®éng trong Kinh tÕ trang tr¹i Kh¸i niÖm, ®Æc tr­ng, tiªu chÝ cña kinh tÕ trang tr¹i. 1. Kh¸i niÖm. Trang tr¹i: Trang tr¹i nãi chung lµ c¬ së s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ë ®©y nãi vÒ trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ lµ víi kh¸i niÖm cô thÓ sau ®©y: - Trang tr¹i lµ tæ chøc s¶n xuÊt c¬ së cña nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ . - Trang tr¹i lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh (SXKD) n«ng nghiÖp g¾n víi thÞ tr­êng . - Trang tr¹i lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®éc lËp tù chñ. - Trang tr¹i cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Ó ®¶m b¶o s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã tæ chøc lao ®éng SXKD cã qu¶n lý kiÓu doanh nghiÖp . - Trang tr¹i lµ tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã vÞ trÝ trung t©m thu hót c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c tæ chøc s¶n xuÊt TLSX, c¸c häat ®éng dÞch vô vµ c¸c tæ chøc chÕ biÕn tiªi thô n«ng s¶n. - Trang tr¹i lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®a d¹ng vµ linh ho¹t vÒ tæ chøc ho¹t ®éng SXKD n«ng nghiÖp (Tõ c¸c h×nh thøc së h÷u TLSX vµ PTSX kh¸c nhau cã trang tr¹i gia ®×nh, trang tr¹i t­ b¶n chñ nghÜa). - Trang tr¹i th­êng cã quy m« kh¸c nhau (nhá, võa vµ lín). 1.2. Kinh tÕ trang tr¹i: Kinh tÕ trang tr¹i lµ nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ cho nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng tù cÊp tù tóc ®­îc biÓu hiÖn: - Kinh tÕ trang tr¹i lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ kinh tÕ cña c¸c tæ chøc ho¹t ®éng SXKD n«ng nghiÖp bao gåm c¸c ho¹t ®éng tr­íc, trong vµ sau s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ . - Lµ s¶n phÈm cña thêi kú CNH- H§H, bëi qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh CNH tõ thÊp ®Õn cao. - Ph¸t triÓn trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ phôc vô nhu cÇu n«ng s¶n hµng ho¸ lµ phï hîp víi quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ vµ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch tõ s¶n xuÊt tù cÊp lªn s¶n xuÊt hµng ho¸. - Lµ lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp míi cã tÝnh ­u viÖt h¬n h¼n c¸c lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh¸c nh­ kinh tÕ n«ng nghiÖp tËp thÓ, ®ån ®iÒn, tiÓu n«ng T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ sè 258. ... 2. §Æc tr­ng cña kinh tÕ trang tr¹i: Trªn c¬ së kh¸i niÖm vÒ Kinh tÕ trang tr¹i ®· nªu, chóng ta ®i vµo t×m hiÓu ®Æc tr­ng cña kinh tÕ trang tr¹i víi nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt so víi c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt n«ng nghÖp kh¸c. 2.1. Kinh tÕ trang tr¹i mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸: §©y lµ ®Æc tr­ng c¬ b¶n kh¸c víi kinh tÕ tiÓu n«ng lµ s¶n xuÊt tù tóc theo nhu cÇu cña gia ®×nh n«ng d©n. Ngay tõ khi kinh tÕ trang tr¹i míi h×nh thµnh ë mét sè n­íc CNH T©y ©u, C.M¸c lµ ng­êi ®Çu tiªn ®­a ra nhËn xÐt chØ râ ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña Kinh tÕ trang tr¹i kh¸c víi kinh tÕ tiÓu n«ng lµ ng­êi chñ trang tr¹i s¶n xuÊt vµ b¸n tÊt c¶ s¶n phÈm hä lµm ra vµ mua tÊt c¶ kÓ c¶ thãc gièng. 2.2. Quy m« diÖn tÝch tuú thuéc vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt: Quy m« diÖn tÝch cña trang tr¹i kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lín, diÖn tÝch nhiÒu. Th«ng th­êng nh÷ng trang tr¹i trång trät cã quy m« t­¬ng ®èi lín, nhÊt lµ c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp cÇn cã diÖn tÝch rÊt lín. Ng­îc l¹i trang tr¹i ch¨n nu«i gia cÇm th­êng cã diÖn tÝch sö dông nhá nh­ng l¹i cÇn quy m« ®Çu t­ lín. H¬n n÷a, do tÝnh chÊt s¶n xuÊt hµng ho¸ chi phèi ®ßi hái ph¶i t¹o ra ­u thÕ trong c¹nh tranh s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó thùc hiÖn yªu cÇu t¸i s¶n xuÊt më réng, ho¹t ®éng cña kinh tÕ trang tr¹i ®­îc thùc hiÖn theo xu thÕ tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt ngµy cµng cao, tiÕn ®Õn quy m« s¶n xuÊt tèi ­u cña trang tr¹i, phï hîp víi tõng ngµnh s¶n xuÊt, tõng vïng kinh tÕ, tõng thêi kú CNH. Cïng víi viÖc tËp trung n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña t­ng trang tr¹i cßn diÔn ra xu thÕ tËp trung c¸c trang tr¹i thµnh nh÷ng vïng chuyªn m«n ho¸ tõng lo¹i s¶n phÈm. 2.3. Chñ trang tr¹i lµ chñ gia ®×nh ®ång thêi lµ mét nhµ kinh doanh: Chñ trang tr¹i lµ ng­êi cã ý chÝ, cã n¨ng lùc tæ chøc vµ qu¶n lý, cã kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng nh­ kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Th«ng th­êng trang tr¹i lµ mét doanh nghiªp do chÝnh ng­êi n«ng d©n lµm chñ. §a sè chñ trang tr¹i lµ lao ®éng chÝnh, nhiÖm vô cña hä lµ ®iÒu hµnh s¶n xuÊt vµ tham gia trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña trang tr¹i. 2.4. Kinh tÕ trang tr¹i lµ m« h×nh xuÊt n«ng nghiÖp hiÖu qu¶ vµ tiªn tiÕn: Kinh tÕ trang tr¹i cã kh¶ n¨ng dung n¹p nhiÒu tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ tõ th« s¬ ®Õn hiÖn ®¹i, phï hîp víi tõng lo¹i c¬ së t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. Kinh tÕ trang tr¹i t¹o ra nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸, khèi l­îng hµng ho¸ nhiÒu, chÊt l­îng tèt vµ gi¸ thµnh h¹. Kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, lµm gi¶m bÊt c«ng b»ng trong x· héi, ®i tiªn phong trong qu¸ tr×nh CNH-H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n. 2.5. Kinh tÕ trang tr¹i cã nhiÒu lo¹i h×nh kh¸c nhau. Tuú theo h×nh thøc së h÷u vµ tæ chøc qu¶n lý mµ ta cã thÓ ph©n lµm c¸c lo¹i sau: + Trang tr¹i gia ®×nh: (lo¹i h×nh trang tr¹i nµy chiÕm phÇn lín) Trang tr¹i gia ®×nh cã tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh thÝch hîp, tiÕn bé, sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c TLSX (®Êt, lao ®éng, vèn..) chän vµ øng dông cã hiÖu qu¶ c¸c thµnh tùu khoa häc-c«ng nghÖ tiªn tiÕn. + Trang tr¹i uû th¸c: ng­êi chñ trang tr¹i kh«ng tham gia trùc tiÕp vµo qu¶n lý vµ s¶n xuÊt mµ thuª ng­êi kh¸c lµm nh÷ng viÖc ®ã. + Trang tr¹i h¬p doanh theo cæ phÇn: lo¹i nµy cã nhiÒu chñ së h÷u vµ qu¶n lý. NÕu ph©n theo ngµnh s¶n xuÊt th× cã: trang tr¹i n«ng nghiÖp,trang tr¹i l©m nghiÖp, trang tr¹i ng­ nghiÖp. 3. Tiªu chÝ vÒ kinh tÕ trang tr¹i. 3.1. VÒ ®Þnh tÝnh: Tiªu chÝ trang tr¹i biÓu hiÖn ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña trang tr¹i lµ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸. 3.2. VÒ ®Þnh l­îng: Tiªu chÝ trang tr¹i thÓ hiÖn th«ng qua c¸c chØ sè cô thÓ nh»m ®Ó nhËn d¹ng, ph©n biÖt lo¹i c¬ së s¶n xuÊt nµo ®­îc coi lµ trang tr¹i, lo¹i c¬ së nµo kh«ng ph¶i lµ trang tr¹i vµ ®Ó ph©n lo¹i gi÷a c¸c trang tr¹i víi nhau vÒ quy m« gióp chóng ta cã c¬ së ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ sau khoi ®· thu thËp ®­îc sè liÖu. Theo th«ng t­ 69/2000 ngµy 23/6/2000 cña liªn bé NN-PTNT vµ Tæng côc Thèng kª quy ®Þnh c¸c tiªu chuÈn: - Mét lµ: Ph¶i cã gi¸ trÞ hµng ho¸ ®¹t 40 triÖu ®ång mét n¨m trë lªn. - Hai lµ: Cã møc sö dông ®Êt ®ai, mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n tèi thiÓu: + Tõ 2 ha trë lªn ®èi víi trang tr¹i c©y hµng n¨m vµ nu«i tr«ng thuû s¶n. + Tõ 3 ha trë lªn ®èi víi trang tr¹i c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶. + Tõ 10 ha trë lªn ®èi víi trang tr¹i c©y l©m nghiÖp. + Ch¨n nu«i tõ 50 con tr©u bß, 1000 con lîn, dª trë lªn. + kinh doanh tæng hîp trong c¸c chØ tiªu trªn ph¶i cã Ýt nhÊt hai chØ tiªu, mçi chØ tiªu ph¶i b»ng 1/2 quy ®Þnh. + Lo¹i kh¸c kh«ng ®¹t vÒ chØ tiªu quy m« ë trªn nh­ng cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t tõ 400000 ®ång ®èi víi miÒn xu«i vµ 300000 ®ång trë lªn ®èi víi miÒn nói. -Ba lµ: Cã sö dông lao ®éng lµm thuª th­êng xuyªn hoÆc lao ®éng lµm thuª thêi vô. - Bèn lµ: Chñ trang tr¹i lµ ng­êi trùc tiÕp ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. - N¨m lµ: LÊy s¶n xuÊt hµng ho¸ lµm h­íng chÝnh vµ cã thu nhËp v­ît tréi. Lao ®éng vµ sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. 1. Lao ®éng. Lao ®éng lµ ho¹t ®éng cã Ých cña con ng­êi kh«ng bÞ ph¸p luËt ng¨n cÊm vµ mang l¹i thu nhËp cho con ng­êi. theo C. M¸c: “Lao ®éng lµ qu¸ tr×nh diÔn ra gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn, lµ qu¸ tr×nh trong ®ã, b»ng ho¹t ®éng cña m×nh con 0ng­êi lµm trung gian ®iÒu tiÕt vµ kiÓm tra sù trao ®æi chÊt gi÷a hä vµ tù nhiªn” C. M¸c- T­ b¶n quyÓn I TËp I- Nhµ xuÊt b¶n sù thËt Hµ néi . Trong qu¸ tr×nh lao ®éng con ng­êi vËn dông søc lùc tiÒm n¨ng trong c¬ thÓ m×nh sö dông c«ng cô lao ®éng ®Ó t¸c ®éng vµo tù nhiªn mét c¸ch cã môc ®Ých, cã ý thøc nh»m biÕn ®æi nh÷ng vËt thÓ tù nhiªn cho phï hîp víi nhu cÇu cña m×nh. Trong bÊt kú nÒn s¶n xuÊt nµo, kÓ c¶ nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, lao ®éng bao giê còng lµ yÕu tè c¬ b¶n, ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi. Trong c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lao ®éng lµ yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh ®ã. Khi kinh tÕ trang tr¹i ra ®êi vµ ph¸t triÓn nã sÏ thu hót vµ sö dông mét sè l­îng lao ®éng trong n«ng nghiÖp, sè lao ®éng nµy ngoµi lao ®éng trong gia ®×nh cßn mét bé phËn kh«ng nhá lao ®éng d«i d­, kh«ng cã ®ñ viÖc lµm ph¶i ®i lµm thuª cho c¸c chñ trang tr¹i (bao gåm c¶ lao ®éng thuª th­êng xuyªn vµ lao ®éng thuª thêi vô). - Lao ®éng thuª thêi vô lµ lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng ®­îc thuª theo thêi vô cña s¶n xuÊt, thêi gian ng¾n hay dµi tuú thuéc vµo s¶n xuÊt vµ sù thuª m­ín cña chñ trang tr¹i do vËy hä thuéc sè nh÷ng ng­êi thiÕu viÖc lµm (thiÕu viÖc lµm lµ t¹ng th¸i ng­êi lao ®éng kh«ng ®­îc sö dông hÕt thêi gian lµm viÖc theo quy ®Þnh vµ møc thu nhËp d­íi møc tèi thiÓu, cã nhu cÇu t×m viÖc lµm). - Lao ®éng thuª th­êng xuyªn lµ nh÷ng lao ®éng ®ñ 15 tuæi trë lªn cã kh¶ n¨ng lao ®éng ®­îc chñ trang tr¹i thuª Ýt nhÊt tõ 1 n¨m trë lªn. - Lao ®éng gia ®×nh lµ nh÷ng nh©n khÈu 15 tuæi trë lªn cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ tham gia vµo s¶n xuÊt trong trang tr¹i. Lao ®éng trong gia ®×nh cïng víi lao ®éng thuª th­êng xuyªn gäi lµ lao ®éng th­êng xuyªn - lao ®éng cã viÖc lµm ®Çy ®ñ (lao ®éng cã viÖc lµm ®Çy ®ñ lµ sù tho¶ m·n nhu cÇu vÒ viÖc lµm ®èi víi bÊt cø ai cã kh¶ n¨ng lao ®éng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n). Khi sè lao ®éng th­êng xuyªn vµ lao ®éng thuª thêi vô ®­îc kinh tÕ trang tr¹i thu hót vµ sö dông sÏ n©ng cao ®­îc hÖ sè sö dông thêi gian lµm viÖc trong n«ng th«n. Tuy nhiªn vÒ mÆt chÊt l­îng lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i ®ang lµ vÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i bëi v× tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é tay nghÒ .. cña lao ®éng cßn qu¸ thÊp ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. 2. Sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸. 2.1. Sö dông lao ®éng theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh: Lµ sù thu hót vµ sö dông lao ®éng (lao ®éng th­êng xuyªn vµ lao ®éng thuª thêi vô) vµo c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt. §èi víi kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ bao gåm 6 lo¹i h×nh s¶n xuÊt c¬ b¶n: Trång c©y hµng n¨m, Trång c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶, Ch¨n nu«i, L©m nghiÖp, Nu«i trång thuû s¶n, N«ng-l©m-thuû s¶n kÕt hîp. viÖc thu hót vµ sö dông lao ®éng ®èi víi mçi lo¹i h×nh s¶n xuÊt lµ kh¸c nhau tuú theo ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt. 2.2. Sö dông lao ®éng theo thêi gian: Thêi gian lao ®éng lµ sè giê, sè ngµy c«ng mµ ng­ê lao ®éng ®ãng gãp cho kinh tÕ trang tr¹i (lµm viÖc cho chñ trang tr¹i) dùa trªn sù tho¶ thuËn gi÷a ng­êi lao ®éng víi ng­êi chñ trang tr¹i, trªn c¬ së ®ã ng­êi chñ trang tr¹i c¨n cø vµo ®ã tr¶ c«ng cho ng­êi lao ®éng vµ c¸c phô cÊp (nÕu cã). §èi víi c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ th× thêi gian lao ®éng ®a sè tÝnh theo ngµy c«ng lao ®éng (c¶ ®èi víi lao ®éng thuª th­êng xuyªn vµ lao ®éng thuª thêi vô). Tuy nhiªn c¸c trang tr¹i thuª d­íi 500 c«ng (®èi víi lao ®éng thuª thêi vô) chiÕm tû lÖ cao lµm h¹n chÕ viÖc n©ng cao hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng . 2.3. Sö dông lao ®éng theo tr×nh ®é ng­êi lao ®éng: Tr×nh ®é ng­êi lao ®éng liªn quan ®Õn chÊt l­îng lao ®éng trong c¸c trang tr¹i. §èi víi lao ®éng trong c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ ®ang cã tr×nh ®é rÊt thÊp (tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é tay nghÒ) lµm ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i. HiÖn nay trong sè c¸c trang tr¹i hiÖn cã cña tØnh cã trªn 90% chñ trang tr¹i vµ ng­êi lao ®éng trong trang tr¹i ch­a qua ®µo t¹o båi d­ìng. §©y lµ mét sù c¶n trë rÊt lín cho viÖc n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña trang tr¹i, kinh tÕ trang tr¹i sÏ t¹o ra nhiÒu c¬ héi viÖc lµm nh­ng ®ång thêi còng ®ßi hái mét lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é, cã tay nghÒ. 3. ¶nh h­ëng cña sö dông lao ®éng tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp. Khi ph©n tÝch hiÖu qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chóng ta thÊy tæng thu nhËp (Aa) cña n«ng nghiÖp chñ yÕu phô thuéc vµo n¨ng suÊt ®Êt ®ai (NPa) vµ sè lao ®éng ®­îc sö dông (La), nã tu©n theo quy luËt lîi nhuËn gi¶m dÇn. Cã thÓ biÓu diÔn hµm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh­ sau: Aa =F(NPa,La) Sè lao ®éng ®­îc sö dông (La) ho¹t ®éng theo quy luËt “s¶n phÈm cËn biªn”O §ã lµ møc thay ®æi trong tæng s¶n phÈm cã ®­îc nhê sö dông thªm mét ®¬n vÞ vµo biÕn ®æi (lao ®éng), trong khi tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµo kh¸c lµ kh«ng ®æi hoÆc cè ®Þnh. cña lao ®éng cã xu h­íng gi¶m dÇn. §iÒu nµy cã nghÜa lµ nÕu nh©n tè s¶n xuÊt kh¸c (®Êt ®ai, c«ng cô...) lµ nh÷ng ®Çu vµo cè ®Þnh, th× sù t¨ng thªm mçi mét lao ®éng n«ng nghiÖp (La) sÏ lµm tæng s¶n phÈm n«ng nghiÖp t¨ng lªn, nh­ng cµng ngµy tèc ®é t¨ng cµng chËm h¬n vµ ®Õn mét ®iÓm nµo ®ã th× mÆc dï lao ®éng vÉn t¨ng nh­ng tæng s¶n phÈm n«ng nghiÖp kh«ng t¨ng. §©y chÝnh lµ ngyªn t¾c lîi nhuËn gi¶m dÇn - mét nguyªn t¾c rÊt quan träng trong kinh tÕ häc. Nã gi¶i thÝch sù t¨ng lªn rÊt chËm ch¹p (hoÆc kh«ng t¨ng) cña n¨ng suÊt lao ®éng cña n«ng nghiÖp ViÖt Nam trong thêi gian qua lµ do sè lao ®éng trong khu vùc nµy tiÕp tôc t¨ng lªn, trong khi c¸c nguån lùc kh¸c (®Êt ®ai, vèn) l¹i rÊt h¹n hÑp. Nh­ vËy mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng n¨ng suÊt lao ®éng n«ng nghiÖp thÊp lµ do lao ®éng tËp trung qu¸ nhiÒu trong khu vùc nµy, kh«ng c©n ®èi víi c¸c nguån lùc s¶n xuÊt kh¸c (dÊt ®ai, vèn...). Nguyªn t¾c vÒ lîi nhuËn gi¶m dÇn ®èi víi mét nh©n tè s¶n xuÊt biÕn ®æi sÏ cho phÐp ta ph©n tÝch mét c©u hái quan träng lµ vËy cÇn sö dông bao nhiªu lao ®éng trong n«ng n«ng nghiÖp ®Ó ®¹t tíi mét møc nsld ®ñ cao trong khu vùc nµy, cho phÐp t¹o ra “®iÓm ngoÆt” cho sù di chuyÓn lao ®éng sang c¸c lÜnh vùc kh¸c cña nÒn kinh tÕ. MÆt kh¸c, n¨ng suÊt lao ®éng n«ng nghiÖp cßn phô thuéc vµ chÊt l­îng cña lùc l­îng lao ®éng trong khu vùc nµy. C¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n cho thÊy: n¨ng suÊt lao ®éng sÏ t¨ng 7% nÕu chñ hé cã häc vÊnë møc ®é nµo ®ã, vµ t¨ng lªn ®Õn 11% nÕu tèt nghiÖp phæ th«ng c¬ së.O Ng©n hµng ThÕ giíi “ViÖt Nam - ®¸nh gi¸ sù nghÌo ®ãi vµ chiÕn l­îc” – 1995, tr 59. Tr×nh ®é häc vÊn cña ng­êi lao ®éng sÏ cho phÐp hä dÔ dµng lÜnh héi ®­îc nh÷ng kiÕn thøc tõ c¸c ch­¬ng tr×nh khuyÕn n«ng - lµ c¬ së lµm t¨ng gÇn gÊp ®«i s¶n l­îng n«ng vô. N¨ng suÊt lao ®éng n«ng nghiÖp thÊp kh«ng nh÷ng chØ do viÖc sö dông thêi gian lao ®éng rÊt h¹n chÕ mµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chñ yÕu vÉn dùa vµo lao ®éng thñ c«ng víi n¨ng suÊt lao ®éng cßn thÊp 4. ý nghÜa cña thu hót, sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. §èi víi x· héi: - Sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i gióp gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng (lµm gi¶m ¸p lùc vÒ viÖc lµm trong khu vùc n«ng th«n). NÕu sö dông vµ ph¸t huy tèt kh¶ n¨ng lao ®éng cña con ng­êi sÏ t¹o kh¶ n¨ng to lín ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. - Sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn tÝch cùc xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, ®æi míi bé mÆy n«ng th«n, b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng sinh th¸i t¹o ra sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. - Sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i lµm gi¶m t×nh tr¹ng di d©n tõ n«ng th«n lªn thµnh thÞ, ph©n bè l¹i lao trong c¸c vïng, lµm gi¶m tÖ n¹n x· héi ë n«ng th«n. - Sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn n©ng cao hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n. §èi víi c¸ nh©n: - Sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, n©ng cao thu nhËp, n©ng cao møc sèng cña lao ®éng n«ng nghiÖp. - NÕu bè trÝ lao ®éng hîp lý, phï hîp víi ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt c«ng viÖc sÏ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cña c¸c c¸ nh©n, gióp hä ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng, sù s¸ng t¹o cña m×nh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. PhÇn II Ph©n tÝch thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ I. §Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi cña tØnh Thanh Ho¸ 1. §Æc ®iÓm tù nhiªn cña tØnh. 1.1. VÞ trÝ ®Þa lý vµ khÝ hËu: Thanh Ho¸ lµ mét tØnh lín, cã vÞ trÝ ®Þa lý quan träng, n»m gi÷a B¾c Bé vµ Trung Bé. PhÝa B¾c Thanh Ho¸ gi¸p víi ba tØnh cña B¾c Bé lµ S¬n La, Hoµ B×nh vµ Ninh B×nh. PhÝa Nam vµ T©y Nam n»m liÒn kÒ víi NghÖ An. PhÝa t©y nèi liÒn s«ng nói víi tØnh Hña Ph¨n cña Lµo cã ®­êng biªn giíi kÐo dµi 192 km. PhÝa §«ng lµ biÓn §«ng, ®­êng biÓn dµi 102km thuéc VÞnh B¾c Bé lµ mét thÒm lôc ®Þa kh¸ réng. Thanh Ho¸ n»m ë 19018’ ®Õn 200 vÜ ®é B¾c vµ 105045’ ®Õn 1070 kinh ®é T©y. Lµ cöa ngâ nèi liÒn Trung Bé víi Nam Bé vµ B¾c Bé, ®­êng quèc lé ch¹y song song víi ®­êng s¾t suèt chiÒu dµi cña tØnh. Víi vÞ trÝ ®Þa lý nh­ vËy nªn vÒ mÆt khÝ hËu Thanh Ho¸ mang nh÷ng ®Æc ®iÓm cña khÝ hËu B¾c Bé cã mïa ®«ng tuy ng¾n nh­ng l¹nh vµ kh« c¸c ngµy ®Çu xu©n Èm ­ít ,©m u, thiÕu n¾ng do m­a phïn vµ x­¬ng mï kÐo dµi, ®ång thêi Thanh Ho¸ còng mang nh÷ng tÝnh chÊt riªng biÖt cña khÝ hËu miÒn Trung Bé. KhÝ hËu Thanh Ho¸ lµ vïng khÝ hËu chuyÓn tiÕp cña khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa ¶nh h­ëng cña giã T©y, m­a vµ b·o lôt nhiÒu. tuy cã sù thuËn lîi cho ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y trång, vËt nu«i song th­êng bÞ h¹n h¸n vµ lò lôt g©y khã kh¨n lín vµ lµm h¹n chÕ ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi vµ ph¸t triÓn ngµnh trång trät, ch¨n nu«i. 1.2. §Þa giíi hµnh chÝnh vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn: Tõ ®Æc ®iÓm vÒ ®Þa h×nh vµ tù nhiªn, Thanh Ho¸ h×nh thµnh ba vïng kinh tÕ lµ: vïng ®ång b»ng vµ ®« thÞ, vïng ven biÓn vµ h¶i ®¶o, vïng trung du- miÒn nói. - Vïng ®ång b»ng vµ ®« thÞ: gåm 10 ®în vÞ (Tp Thanh Ho¸, thÞ x· BØm S¬n, Hµ Trung, VÜnh Léc, Yªn §Þnh, ThiÖu Ho¸, §«ng S¬n, N«ng Cèng, Thä Xu©n vµ TriÖu S¬n). DiÖn tÝch tù nhiªn cña toµn vïng lµ 1794,2 km2 chiÕm 16% diÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh. ®Þa h×nh t­¬ng ®èi b»ng ph¼ng, gåm ®Êt cã ®é ph× nhiªu cao nhÊt, ®­îc h×nh thµnh do s¶n phÈm l¾ng ®äng phï sa cña c¸c hÖ thèng s«ng M·, s«ng Yªnvµ mét sè s«ng kh¸c. C©y trång chñ yÕu lµ c©y l­¬ng thùc nh­ lóa, rau, mµu, trång c©y ¨n qu¶, c©y c«ng nghiÖp hµng n¨m. Ngoµi ra vïng ®ång b»ng cßn cã rÊt nhiÒu ao hå, s«ng ngßi, ®ång ruéng tròng lµ n¬i thÝch nghi ®Ó c¸c lo¹i thuû s¶n n­íc ngät sinh sèng vµ ph¸t triÓn. - Vïng ven biÓn vµ h¶i ®¶o: gåm 6 ®¬n vÞ (thÞ x· SÇm S¬n, Nga S¬n, HËu Léc, Ho»ng Ho¸ vµ TÜnh Gia). Cã diÖn tÝch tù nhiªnlµ 1186,4 km2 chiÕm 10,62% diÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh, víi bê biÓn dµi 102km, diÖn tÝch vïng l·nh h¶i 17000 km2. Däc bê biÓn cã 7 cöa l¹ch lín nhá. ë vïng cña c¸c cöa l¹ch lµ nh÷ng b·i bïn , c¸t réng hµng ngµn ha thuËn lîi cho nu«i trång thuû s¶n, trång cãi, c©y ch¾n sãng vµ s¶n xuÊt muèi.. Bê biÓn Thanh Ho¸ l¹i cã chÕ ®é nhËt triÒu víi biªn ®é lín, c¸c dßng h¶i l­u t¸c hîp víi c¸c dßng n­¬c tõ c¸c cöa s«ng ch¶y ra mang theo mét l­îng phï sa lín, t¹o thµnh nh÷ng b·i triÒn trªn 8000 ha n¬i nhiÒu lo¹i thuû h¶i s¶n sinh sèng vµ ph¸t triÓn. - Vïng trung du vµ miÒn nói: Toµn vïng cã diÖn tÝch kho¶ng 8188km2. chiÕm 73,3% diÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh. Lµ vïng cã diÖn tÝch lín nhÊt nh­ng cung lµ vïng cã ®Þa h×nh phøc t¹p, chñ yÕu lµ ®åi nói vµ rõng, ®é dèc lín. Vïng nµy gåm 11 ®¬n vÞ (Th¹ch Thµnh, CÈm Thuû, Ngäc L¹c, Quan Ho¸, B¸ th­íc, M­êng L¸t, Lang Ch¸nh, Nh­ Thanh, Nh­ Xu©n vµ Th­êng Xu©n. Do vïng ®Êt chñ yÕu lµ ®åi nói, cã ®é dèc lín dÔ bÞ röa tr«i, sãi mßn nªn thµnh phÇn ®Êt nghÌo chÊt dinh d­ìng chñ yÕu ph¸t triÓn c©y l©m nghiÖp, c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, dµi ngµy (cao su, cµ phª, chÌ), c©y ¨n qu¶ (cam døa, nh·n..), kÕt hîp víi c©y trång lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm. Tµi nguyªn thiªn nhiªn cña tØnh t­¬ng ®èi ®a d¹ng: + Tµi nguyªn ®Êt §Êt ®ång b»ng s«ng M· lµ ®ång b»ng réng thø ba trong c¶ n­íc, mÇu mì thuËn lîi cho viÖc trång c©y n«ng nghiÖp. §Êt ®åi vµ trung du thuéc nhãm thuËn lîi cho viÖc trång c©y c«ng nghiÖp nh­ mÝa, chÌ, cao su, cµfª, c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶. C¬ cÊu ®Êt ®ai cña tØnh gåm: §Êt n«ng nghiÖp: 36.740 ha. §Êt l©m ngiÖp: 375.440 ha. §Êt ch­a sö dông(1995): 429.084 ha. §Êt h¶i ®¶o: 810 ha . + Tµi nguyªn rõng §é phñ rõng cßn 29,7% (cao h¬n møc b×nh qu©n c¶ n­íc) víi diÖn tÝch 375.440 ha trong ®ã rõng trång chiÕm 22%, rõng tù nhiªn 78%. tr÷ l­îng gç 15 triÖu m3, tre luång víi hµng chôc tû c©y lµ nguyªn liÖu dåi dµo cho c¸c nhµ m¸y giÊy. + Tµi nguyªn n­íc N­íc ®¹t 10 tû m3 song chªnh lÖch lín theo thêi vô vµ kh«ng gian, nÕu cã ®ñ c¸c c«ng tr×nh ®iÒu hoµ tèt th× ®ñ tho¶ m·n nhu cÇu s¶n xuÊt, sinh ho¹t, h¹n chÕ thiªn tai. N­íc ngÇm kho¶ng 400.000m2/ngµy song ch­a ®­îc nghiªn cøu ®Çy ®ñ. + Tµi nguyªn kho¸ng s¶n Kho¸ng s¶n trong tØnh cã kho¶ng trªn 40 lo¹i, 250 má vµ ®iÓm má nh­ng ph©n bè kh«ng ®Òu, kho¸ng s¶n chñ yÕu lµ nguyª liÖu cho s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, ph©n bãn nh­ ®¸ v«i, ®Êt sÐt, cr«m, secpentin, ®«l«mit... + Tµi nguyªn biÓn N»m trong vïng bÓ trÇm tÝch cã chøa dÇu khÝ, tr÷ l­îng c¸ kho¶ng 100-120 ngµn tÊn, míi khai th¸c kho¶ng 30% tuy nhiªn ®ang gi¶m sót m¹nh vÒ s¶n l­îng nÕu kh«ng ®¸nh b¾t xa bê. Vïng ®Êt triÒu lî kho¶ng 8000 ha, 1000 ha ngËp mÆn cã kh¶ n¨ng nu«i trång thuû s¶n. Nh­ vËy Thanh Ho¸ lµ mét tØnh cã vÞ trÝ ®Þa lý rÊt thuËn lîi, ®Þa h×nh tuy phøc t¹p nh­ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®a d¹ng, vïng ®åi nói réng lín, vïng ®ång b»ng ®Êt ®ai mµu mì, vïng ven biÓn kÐo dµi vµ trï phó. HÖ thèng s«ng kh«ng nhiÒu nh­ng cã nh÷ng con s«ng lín cã nhiÒu nh¸nh rÊt thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghÖp nhÊt lµ sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i vÒ n«ng-l©m-thuû s¶n. 2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n vÒ kinh tÕ. Trong nh÷ng n¨m qua, nhÞp ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n GDP cña Thanh Ho¸ kho¶ng 6,5%, thÊp h¬n møc trung b×nh cña c¶ n­íc. Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n vÒ n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp cña Thanh Ho¸ ®Òu ë d­íi møc cña c¶ n­íc. C¬ cÊu kinh tÕ cña Thanh Ho¸ ch­a theo kÞp so víi nÒn kinh tÕ c¶ n­íc nhÊt lµ tØnh thuéc vïng kinh tÕ träng ®iÓm BiÓu 1: C¸c chØ tiªu kinh tÕ c¬ b¶n ChØ tiªu §V 1995 1996 1997 1998 1999 2000 I-C¬ cÊu ngµnh % 100 100 100 100 100 100 N«ng-l©m-ng­ % 46,0 44,0 42,0 40,5 39,8 40 C«ng nghiÖp- x©y dùng % 21,1 21,9 24,1 25,1 25,4 26,4 Th­¬ng m¹i-dÞch vô % 33,9 34,1 33,9 34,4 34,8 33,6 II-GDP/ ng­êi $ 212 218,7 236,1 250 269 291 (Nguån: Côc thèng kª-Niªn gi¸m thèng kª) Sè liÖu ë b¶ng trªn ph¶n ¸nh mét c¬ cÊu kinh tÕ l¹c hËu khi ngµnh n«ng-l©m-ng­ vÉn cßn chiÕm tû träng lín, trong giai ®o¹n 1995-1999 c¬ cÊu kinh tÕ cã chuyÓn biÕn theo chiÒu h­íng tÝch cùc, tû träng ngµnh n«ng-l©m-ng­ ®· gi¶m dÇn, tû träng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp - x©y dùng, th­¬ng m¹i-dÞch vô cã t¨ng lªn song tèc ®é t¨ng gi¶m cña c¸c ngµnh nµy cßn rÊt chËm. Trong c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh n«ng-l©m-thuû s¶n chiÕm tíi 40%, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm 26,4%, dÞch vô chiÕm 33,6%. Ngµnh n«ng nghiÖp ë Thanh Ho¸ lµ cã tû träng lín nhÊt (n¨m 1999 gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng-l©m-ng­ nghiÖp t¨ng 6,4% (kÕ ho¹ch lµ 2%), s¶n lùng quy ra thãc lµ 1.263.500 tÊn ®¹t 105,3% kÕ ho¹ch). C¸c doanh nghiÖp chñ chèt lµ : C«ng ty mÝa ®­êng Lam S¬n,C«ng ty xi m¨ng,C«ng ty bia Thanh Ho¸, C«ng ty giÊy Lam S¬n, Môc S¬n. Møc thu nhËp cña ng­êi d©n t­¬ng ®èi thÊp ®Õn n¨m 2000 míi ®¹t 291 USD/ ng­êi. Møc t¨ng tr­ëng GDP còng kh«ng cao, trong giai ®o¹n 1995-2000 møc t¨ng tr­ëng trung b×nh chØ ®¹t 6,5%, ®iÒu nµy cã thÓ gi¶i thÝch lµ do c¬ cÊu n«ng nghiÖp chiÕm tû träng lín trong GDP mµ gi¸ trÞ mµ ngµnh n«ng nghiÖp mang l¹i kh«ng cao, s¶n phÈm cña n«ng nghiÖp chñ yÕu lµ s¶n phÈm th«. Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, dÞch vô cã nhiÒu cè g¾ng ®¸p øng yªu cÇu cho s¶n xuÊt vµ phôc vô ®êi sèng nh©n d©n. Hµng ho¸ l­u th«ng thuËn lîi, phong phó, ®a d¹ng; dÞch vô ®iÖn, b­u ®iÖn b¸o chÝ truyÒn h×nh cã nhiÒu chuyÓn biÕn tiÕn bé gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng tinh thÇn cho nh©n d©n. 3. Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ x· héi. Thanh Ho¸ ho¸ lµ mét tØnh ®«ng d©n, d©n sè ®øng thø hai c¶ n­íc. Tæng d©n sè n¨m 2000 lµ 3.515.000 ng­êi. Lùc l­îng lao ®éng ë Thanh Ho¸ rÊt lín chiÕm 51% d©n sè, n¨m 1999 sè ng­êi ®ñ 15 tuæi trë lªn ho¹t ®éng kinh tÕ th­êng xuyªn(LLL§) ®· cã tíi 1.793.396 g­êi. Víi tr×nh ®é v¨n ho¸ nh­ sau: + Sè ng­êi ch­a biÕt ch÷ : 30.792 ng­êi chiÕm 0.87%. + Sè ng­êi ch­a tèt nghiÖp cÊp I : 160.550 ng­êi chiÕm 4,56%. + Sè ng­êi ®· tèt nghiÖp cÊp I : 458.477 ng­êi chiÕm 13,02%. + Sè ng­êi ®· tèt nghiÖp cÊp II : 777.435 ng­êi chiÕm 22,09%. + Sè ng­êi ®· tèt nghiÖp cÊp III : 336.115 chiÕm 10,4%. Qua ®ã cho ta thÊy sè lao ®éng cã tr×nh ®é v¨n ho¸ cÊp III chØ chiÕm 10,4%. N¨m 1999 sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o lµ 16,8%. N¨m 2000 sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o t¨ng lªn 19% song vÉn cßn thÊp phÇn ®«ng lµ lao ®éng kh«ng cã nghÒ. Lao ®éng trong ngµnh n«ng-l©m-thuû s¶n chiÕm 83% trong tæng sè lao ®éng ®ang lµm viÖc. HÖ sè sö dông quü thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n n¨m 1998 lµ 72,6%, n¨m 1999 lµ 73%, n¨m 2000 lµ 74,3%. II. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong nh÷ng n¨m qua. Còng nh­ c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c trong c¶ n­íc, kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét c¸ch tù ph¸t, b¾t nguån tõ kinh tÕ hé gia ®×nh lµ chñ yÕu vµ ®Õn nay ®· lan réng ra ph¹m vi toµn tØnh. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra trùc tiÕp vµ toµn bé ®Õn ngµy 1/8/1998 Thanh Ho¸ cã 1867 trang tr¹i theo tiªu chuÈn cña trung ­¬ng vµ sè liÖu c«ng bè míi nhÊt cña Côc Thèng kª Thanh Ho¸, ®Õn ngµy 1/7/2000 Thanh Ho¸ cã 1874 trang tr¹i. HuyÖn cã nhiÒu trang tr¹i nhÊt lµ ThÞ x· BØm S¬n (176), Thä Xu©n (162), Hoµng Ho¸ (152), Ngäc L¹c (157), Yªn §Þnh(132), Th¹ch Thµnh (101)...C¸c huyÖn kh¸c cã tõ 15-65 trang tr¹i . 1.Lo¹i h×nh c¸c trang tr¹i. Trang tr¹i ë Thanh Ho¸ cã 6 lo¹i h×nh kinh doanh chÝnh: - Trang tr¹i trång c©y hµng n¨m lµ lo¹i h×nh trang tr¹i cã nhiÒu nhÊt ë Thanh Ho¸ víi 807 trang tr¹i chiÕm 43,2%. Lo¹i trang tr¹i nµy chñ yÕu trång c¸c lo¹i c©y nh­ mÝa, l¹c, ®Ëu t­¬ng, cãi, lóa kÕt hîp víi ch¨n nu«i. TËp trung nhiÒu ë c¸c huyÖn Thä Xu©n, Th¹ch Thµnh, BØm s¬n, Ngäc L¹c...Lo¹i hinh trang tr¹i nµy ®ang ph¸t triÓn m¹nh vµ sö dông nhiÒu lao ®éng trong n«ng nghiÖp. - Trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶ lµ lo¹i míi ®­îc h×nh thµnh tËp trung ë c¸c huyÖn trung du miÒn nói vµ mét sè huyÖn ®ång b»ng: Nh­ Thanh Ho¸, Nh­ Xu©n, BØm S¬n. C©y trång chÝnh cµfª, chÌ, cao su, døa, nh·n, v¶i ... - Trang tr¹i ch¨n nu«i lo¹i trang tr¹i nµy cã rÊt Ýt (9 trang tr¹i ) ®ßi hái chñ trang tr¹i ph¶i cã kü thuËt, vèn, kinh nghiÖm, ®ång cá...Nh­ trang tr¹i «ng Lª §×nh Rì (V¨n s¬n-TriÖu s¬n) cã 395 con bß. BiÓu 2 Sè trang tr¹i ph©n theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt n¨m 1998. STT Lo¹i hinh s¶n xuÊt Tæng sè trang tr¹i Tû lÖ % 1 Trång c©y hµng n¨m 807 43,2 2 Trång c©y CN l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶ 147 7,9 3 Ch¨n nu«i 9 0,5 4 L©m nghiÖp 358 19,2 5 Nu«i trång thuû s¶n 324 17,3 6 N«ng-l©m-thuû s¶n kÕt hîp 222 17,1 (Nguån: Côc thèng kª Thanh Ho¸ ) - Trang tr¹i nu«i tr«ng thuû s¶n tËp trung chñ yÕu ë c¸c huyÖn ®ång b»ng ven biÓn nh­ TÜnh Gia, SÇm S¬n, Qu¶ng X­¬ng, HËu Léc. HÇu hÕt c¸c trang tr¹i ®­îc thµnh lËp tõ n¨m 1993-1994 nhê dù ¸n 773 cña nhµ n­íc. §· cã nh÷ng trang tr¹i cã diÖn tÝch h¬n 20 ha nh­ trang tr¹i cña «ng Hoµng v¨n T©n( Qu¶ng C­-SÇm S¬n) cã 31 ha nu«i trång thuû s¶n. Lo¹i h×nh nµy sö dông nhiÒu lao ®éng gia ®×nh vµ lao ®éng lµm thuª th­êng xuyªn (lao ®éng th­êng xuyªn) cã tr×nh ®é, cã kinh nghiÖm còng nh­ kiÕn thøc trong nu«i trång thuû s¶n. - Trang tr¹i l©m nghiÖp tËp trung ë c¸c huyÖn miÒn nói, ®©y lµ lo¹i h×nh th­êng gÆp khã kh¨n ban ®Çu vÒ c¬ së vËt chÊt, ®ßi hái ®µu t­ nhiÒu, thêi gian thu håi vèn l©u, ®a sè c¸c trang tr¹i ®­îc tiÕn hµnh theo kiÓu n«ng-l©m kÕt hîp, lÊy ng¾n nu«i dµi. 2. §Êt ®ai cña c¸c trang tr¹i. Tæng diÖn tÝch ®Êt ®ai mµ c¸c trang tr¹i sö dông lµ 18.208 ha b»ng 1,6% diÖn tÝch toµn tØnh vµ b»ng 2,8% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp. Trong toµn tØnh c¸c trang tr¹i cã diÖn tÝch 1-2ha chiÕm phÇn lín (506 trang tr¹i). C¸c trang tr¹i cã diÖn tÝch lín kh«ng nhiÒu, trõ c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp th× chØ cã 23 trang tr¹i cã diÖn tÝch h¬n 10ha. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do m« h×nh trang tr¹i míi xuÊt hiÖn, cßn cã nhiÒu bÊt cËp trong viÖc quy ho¹ch, giao ®Êt cho c¸c hé ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt. TÝnh b×nh qu©n mét trang tr¹i sö dông 9,75 ha, so víi c¶ n­íc th× con sè ®ã chØ ë møc trung b×nh nh­ng so víi c¸c trang tr¹i ë T©y nguyªn, NgÖ An th× vÉn cßn thÊp ®ã còng lµ do diÖn tÝch ®Êt ch­a ®­îc giao vÉn cßn cao chiÕm 53,6% nhÊt lµ c¸c huyÖn cã tiÒm n¨ng ®Êt ®Êt ch­a ®­îc sö dông cßn lín nh­ TÜnh Gia, B¸ Th­íc, VÜnh Léc... BiÓu 3 DiÖn tÝch ®Êt b×nh qu©n mét trang tr¹i theo lo¹i hinh s¶n xuÊt §¬n vÞ: ha STT Lo¹i h×nh s¶n xuÊt DiÖn tÝch bq/trang tr¹i 1 Trång c©y hµng n¨m 5,75 2 Trång c©y CN l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶ 8,82 3 Ch¨n nu«i 12,74 4 L©m nghiÖp 19,81 5 Nu«i trång thuû s¶n 8,55 6 N«ng-l©m-thuû s¶n kÕt hîp 11,8 7 Lo¹i kh¸c 2,47 (Nguån: Côc Thèng kª Thanh Ho¸ ) C¸c trang tr¹i l©m nghiÖp sö dông nhiÒu ®Êt nhÊt b×nh qu©n mét trang tr¹i lµ 19,81 ha, trång c¸c lo¹i c©y nh­: Luång, B¹ch ®µn, QuÕ vµ c¸c lo¹i c©y nguyªn liÖu giÊy. Lo¹i h×nh nµy phÇn lín tËp trung ë c¸c huyÖn miÒn nói phÝa T©y n¬i cã diÖn tÝch ®Êt ®åi nói nhiªï C¸c trang tr¹i n«ng-l©m-thuû s¶n kÕt hîp sö dông diÖn tÝch kh¸ lín, b×nh qu©n 11,8 ha/trang tr¹i do c¸c trang tr¹i nµy tËn dông c¶ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp vµ c¶ nh÷ng ao, hå, ®ång tròng.. C¸c trang tr¹i trång c©y hµng n¨m (trung b×nh 5,75ha/trang tr¹i) vµ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n (8,55ha/trang tr¹i) sö dông diÖn tÝch ®Êt kh«ng lín l¾m nh­ng ®ang cã xu h­íng t¨ng lªn. 3. Vèn ®Çu t­. TÝnh theo møc b×nh qu©n th× vèn ®Çu t­ cho mçi trang tr¹i lµ 40,5 triÖu ®ång (1997) t¨ng lªn 59,5 triÖu ®ång(2000). Nguån vèn cña trang tr¹i chñ yÕu lµ vèn tù cã chiÕm 73,2% ,vèn vay chiÕm 26,8%. Nguån vèn vay ng©n hµng còng kh«ng nhiÒu so víi tæng sè vèn vay( chØ chiÕm 29%). BiÓu 4 Sè vèn hiÖn cã b×nh qu©n mét trang tr¹i §¬n vÞ: triÖu ®ång/ trang tr¹i Lo¹i h×nh s¶n xuÊt Sè vèn b×nh qu©n/trang tr¹i Trång c©y hµng n¨m 36,495 Trång c©y cn l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ 32,430 Ch¨n nu«i 260 L©m nghiÖp 32,095 Nu«i trång thuû s¶n 55,899 N«ng-l©m-thuû s¶n kÕt hîp 40,297 Lo¹i kh¸c 58,057 (Nguån : Côc Thèng kª Thanh Ho¸) Tõ b¶ng sè liÖu ta thÊy trang tr¹i ch¨n nu«i cã sè vèn ®Çu t­ lín nhÊt kho¶ng 260 triÖu ®ång/ trang tr¹i, gÊp h¬n 6 lÇn møc b×nh qu©n chung, trang tr¹i ch¨n nu«i tuy sè l­îng kh«ng nhiÒu nh­ng cã sè vèn ®Çu t­ lín do chi phÝ vÒ gièng cho s¶n xuÊt lín, ®ång thêi nhµ x­ëng, chuång tr¹i ®ßi hái ph¶i cã sù ®Çu t­ tho¶ ®¸ng. C¸c trang tr¹i nu«i trång thñ s¶n chñ yÕu ë cac huyÖn ®ång b»ng ven biÓn còng ®ßi hái sè vèn ®Çu t­ kh¸ lín (55,899 triÖu ®ång/trang tr¹i) vµ còng lµ lo¹i trang tr¹i mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nÕu ®iÒu kiÖn vÒ thêi tiÕt, ch¨m sãc, thÞ tr­êng tiªu thô thuËn lîi. C¸c trang tr¹i trång c©y ®a sè cã sè vèn ®Çu t­ kh«ng lín mét phÇn do chi phÝ vÒ gièng c©y trång kh«ng qu¸ cao nh­ gièng vËt nu«i ®ång thêi chi phÝ ch¨m sãc nhá, chu kú s¶n xuÊt ng¾n Nh×n chung møc vèn ®Çu t­ trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ cßn rÊt hÊp so víi l­îng vèn b×nh qu©n chung mét trang tr¹i (tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®iÒu tra c¸c trang tr¹i cña 15 tØnh thuéc c¸c vïng trªn c¶ n­íc) lµ 291,43 triÖu ®ång. Ta biÕt r»ng vèn lµ mét yÕu tè quan träng, ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®ßi hái c¸c chñ trang tr¹i cÇn ph¶i tÝch tô mét l­îng vèn tù cã nhÊt ®Þnh ®Ó cã thÓ thuª, mua ®Êt ®ai, lao ®éng...ë Thanh Ho¸ møc vèn ®Çu t­ cho kinh tÕ trang tr¹i ®· thÊp, nh­ng vèn ®­îc vay tõ ng©n hµng l¹i chiÕm tû lÖ thÊp, nguån hç trî tõ nhµ n­íc Ýt, nhá dät ®iÒu nµy ®· ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i, ch­a t¹o ra sù kÝch thÝch kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn. III. Ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i 1. Sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng. 1.1. Sè l­îng: TÝnh ®Õn ngµy 1/7/2000 sè lao ®éng ®ang lµm viÖc trong 1874 trang tr¹i (theo tiªu chuÈn cña trung ­¬ng) lµ 13210 ng­êi. Trong ®ã lao ®éng tù cã cña trang tr¹i lµ 4514 ng­êi chiÕm 34,17% Sè lao ®éng thuª ngoµi (bao gåm c¶ lao ®éng thuª th­êng xuyªn vµ lao ®éng thuª thêi vô) lµ 8696 ng­êi chiÕm 65,83% so víi tæng sè lao ®éng ®ang lµm viÖc trong c¸c trang tr¹i. Trong sè lao ®éng thuª ngoµi th× lao ®éng thuª th­êng xuyªn chØ cã 1958 ng­êi chiÕm 22,52%. Cßn lao ®éng thuª thêi vô lµ chñ yÕu víi 6035 ng­êi chiÕm 77,48%. Tõ nh÷ng con sè ë trªn cho ta thÊy r»ng tæng sè lao ®éng mµ c¸c trang tr¹i thu hót vµ sö dông lµ ch­a nhiÒu so víi sè lao ®éng trong n«ng nghiÖp (n¬i mµ lùc l­îng lao ®éng cña Thanh Ho¸ cßn chiÕm tíi h¬n 80%, sè lao ®éng d«i d­ nhiÒu vµ hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng míi chØ ®¹t 74%). BiÓu 5 Sè l­îng lao ®éng trong c¸c trang tr¹i §¬n vÞ: ng­êi C¸c ®¬n vÞ Tæng sè trang tr¹i Tæng sè lao ®éng Chñ hé Thuª ngoµi §· qua ®µo t¹o Thuª tx Thuª tv Tæng sè: I. Quèc doanh II. Khèi huyÖn 1.Thä xu©n 2. N«ng cèng 3. TriÖu s¬n 4. Qu¶ng x­¬ng 5. Hµ trung 6. Nga s¬n 7. BØm s¬n 8. Yªn ®Þnh 9. Hoµng ho¸ 10. HËu léc 11. Th¹ch thµnh 12. Ngäc l¹c 13. Nh­ xu©n 14. TÜnh gia .................. 1874 321 1553 162 62 44 65 49 27 176 132 152 29 101 157 98 3 ...... 13210 1380 11830 1038 337 530 596 261 214 2004 1065 1866 172 525 814 701 13 ...... 4514 677 3837 409 185 92 258 114 41 400 307 400 73 260 362 260 9 .... 2170 212 1958 235 55 160 165 0 130 304 127 225 16 60 127 147 3 ..... 6526 491 6035 394 97 278 173 147 43 1300 622 1241 83 205 325 294 1 .... 14 3 2 3 2 ..... (Nguån : B¸o c¸o cña Ph¹m §×nh §¾c-Phã gi¸m ®èc Côc Thèng kª Thanh Ho¸ th¸ng 7 n¨m 2000) Trong tæng sè 1874 trang tr¹i, trang tr¹i quèc doanh (321 trang tr¹i chiÕm 17,1%sè trang tr¹i) thu hót ®­îc 1380 lao ®éng chiÕm 10,45% tæng sè lao ®éng ®­îc thu hót, trong sè ®ã lao ®éng lµ chñ hé víi 677 ng­êi chiÕm gÇn 50%, ®iÒu ®ã cho thÊy trang tr¹i quèc doanh sö dông Ýt lao ®éng ®ång thêi còng thuª Ýt lao ®éng h¬n, nã chñ yÕu sö dông lao ®éng cña hé (lao ®éng gia ®×nh). C¸c trang tr¹i khèi huyÖn sö dông 11830 lao ®éng chiÕm tíi gÇn 90% tæng sè lao ®éng, trong ®ã c¸c trang tr¹i ë BØm s¬n thu hót nhiÒu lao ®éng nhÊt víi 2004 ng­êi chiÕm gÇn 17% tæng sè lao ®éng ë c¸c trang tr¹i khèi huyÖn. Ngoµi ra c¸c trang tr¹i ë Hoµng ho¸, Yªn ®Þnh, Thä xu©n, Ngäc l¹c còng sö dông nhiÒu lao ®éng, nh×n chung sè lao ®éng ®­îc sö dông trong c¸c trang tr¹i ë c¸c huyÖn còng kh«ng ®ång ®Òu do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau nh­ ®iÒu kiÖn vÒ ®Êt ®ai, vèn, lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i ... TÝnh chung, trung b×nh mçi trang tr¹i trªn toµn tØnh sö dông trªn 7 lao ®éng(7,1 ng­êi) trong ®ã 2,5 lao ®éng lµ cña trang tr¹i vµ 4,6 lao ®éng lµm thuª. Tuy nhiªn c¸c trang tr¹i thuª tõ mét ®Õn 2 lao ®éng cßn chiÕm tû lÖ lín (65%), thuª tõ 3-5 l® chiÕm 25,6% thuª 6-10 lao ®éng chiÕm 5,9% vµ thuª tõ 21 lao ®éng trë lªn chØ chiÕm 0,1%. §iÒu nµy cho thÊy quy m« cña c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ vÉn cßn nhá, sö dông Ýt lao ®éng. BiÓu: 6 Sè lao ®éng ®­îc thuª trong c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ ChØ tiªu Sè trang tr¹i Tû lÖ% Thuª tõ 1-2 lao ®éng 1227 66,5 Thuª tõ 3-5 lao ®éng 472 25,6 Thuª tõ 6-10 lao ®éng 110 5,9 Thuª tõ 11-20 lao ®éng 35 1,9 Thuª tõ 21 lao ®éng trë lªn 1 0.1 (Nguån: Së NN-PTNT Thanh Ho¸-1998) Nh­ng so víi c¶ n­íc th× sè lao ®éng sö dông trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ cßn Ýt ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vÒ lao ®éng cña tØnh. 1.2. ChÊt l­îng lao ®éng trong c¸c trang tr¹i: MÆt nµy ®­îc thÓ hiÖn chñ yÕu lµ tr×nh ®é, n¨ng lùc cña thµnh viªn trong trang tr¹i (trong ®ã cã chñ trang tr¹i vµ ng­êi lao ®éng lµm thuª). 1.2.1. §èi víi chñ trang tr¹i: §©y lµ nh÷ng ng­êi cã trong tay t­ liÖu s¶n xuÊt, tù ®øng ra tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh t¹o ra n«ng s¶n hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu cña thÞ tr­êng. Theo sè liÖu ®iÒu tra cña Côc Thèng kª Thanh Ho¸: - Thµnh phÇn cña chñ trang tr¹i: + Lµ C¸n bé-CNVC: 395 ng­êi, chiÕm 21,2%. + Lµ n«ng d©n: 1283 ng­êi, chiÕm 68,7%. + Lµ thµnh phÇn kh¸c: 189 ng­êi, chiÕm 10,1%. - Tr×nh ®é chÝnh trÞ cña chñ trang tr¹i: + Lµ ®¶ng viªn: 580ng­êi, chiÕm 31%. + Lµ quÇn chóng: 1287 ng­êi chiÕm 69%. - Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña chñ trang tr¹i: + CÊp I: 275 ng­êi, chiÕm 14,7%. + CÊp II: 1012 ng­êi, chiÕm 54,2%. + CÊp III: 580 ng­êi, chiÕm 31,1%. Sè liÖu ®iÒu tra ë trªn ph¶n ¸nh mét thùc tÕ lµ tr×nh ®ä cña c¸c chñ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ vÉn cßn thÊp: sè ng­êi tèt nghiÖp cÊp III cßn Ýt, phÇn lín chñ trang tr¹i lµ n«ng d©n. Ta biÕt r»ng kinh tÕ trang tr¹i lµ nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng, lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ kinh tÕ cña c¸c tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp bao gåm c¸c ho¹t ®éng tr­íc, trong vµ sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸, nã tiªn tiÕn h¬n c¸c lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt tr­íc ®©y. V× vËy mµ ng­êi chñ trang tr¹i ph¶i ®­îc trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt vÒ qu¶n lý, vÒ khoa häc kü thuËt... ngµy cµng cao h¬n ®Ó cã thÓ n¾m b¾t, ph©n tÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ph©n tÝch nhu cÇu thÞ tr­êng, lùa chän thÝch hîp c¸c yÕu tè ®Çu vµo, ¸p dông nh÷ng kü thu©t míi, c«ng nghÖ míi vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh t¹o ra nhiÒu n«ng s¶n hµng ho¸. Kh«ng nh÷ng thÕ hä cßn ph¶i cã kiÕn thøc vÒ luËt ph¸p nh»m vËn dông trong qu¸ tr×nh ký kÕt c¸c hîp ®ång vÒ mua b¸n, cung øng vËt t­, hµng ho¸; thuª m­ín lao ®éng (ký kÕt hîp ®ång lao ®éng), kiÕn thøc vÒ ph¸p luËt ®Êt ®ai trong viÖc mua, chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt...Nh÷ng kiÕn thøc ®o hiÖn nay c¸c chñ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ ®ang cßn thiÕu cÇn ®­îc trang bÞ båi d­ìng. 1.2.2.§èi víi ng­êi lao ®éng lµm thuª. MÆc dï kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ tuy cßn nhá bÐ vµ míi b­íc ®Çu h×nh thµnh, ph¸t triÓn. nh­ng tuú theo quy m« vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh phÇn lín kinh tÕ trang tr¹i ®Òu sö dông lao ®éng lµm thuª (cã ®Õn 98% sè trang tr¹i lµ sö dông lao ®éng lµm thuª). Lao ®éng lµm thuª (th­êng xuyªn, thêi vô) lµ nh÷ng ng­êi lµm c«ng, s¶n xuÊt thuª cho c¸c chñ trang tr¹i vµ ®­îc chñ trang tr¹i tr¶ cho phÇn thï lao nhÊt ®Þnh. Víi 8696 lao ®éng lµm thuª trong c¸c trang tr¹i, mét con sè qu¸ Ýt trong sè 2,9 triÖu ng­êi lao ®éng trong c¸c ngµnh n«ng-l©m-ng­ nghiÖp. Sè lao ®éng nµy mang tÝnh thêi vô cao nªn sè lao ®éng d«i d­ trong n«ng nghiÖp nhiÒu, chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng, kh«ng cã nghÒ. Cïng víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i th× mét phÇn lao ®éng d«i d­ trong n«ng nghiÖp sÏ ®­îc c¸c chue trang tr¹i thuª m­ín, sö dông. 2. Sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i. 2.1. Sö dông lao ®éng theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Theo ®iÒu tra sè lao ®éng trung b×nh trong mçi trang tr¹i lµ 7,1 lao ®éng (2,5 lao ®éng gia ®×nh vµ 4,6 lao ®éng lµ thuª). Nh­ng sè lao ®éng ®­îc sö dông trong trang tr¹i cßn biÕn ®éng theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh. BiÓu 7 Sè lao ®éng ®­îc sö dông b×nh qu©n mét trang tr¹i theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt §¬n vÞ: ng­êi/trang tr¹i ChØ tiªu Lao ®éng gia ®×nh Lao ®éng thuª t. xuyªn Lao ®éng thuª thêi vô Tæng sè lao ®éng ®· quy ®æi Trång c©y hµng n¨m 2,52 0,9 8 7,42 Trång c©y CNH-H§H-c©y ¨n qu¶ 2,6 0,88 5 5,98 Ch¨n nu«i 2,4 1,7 1,2 4,7 L©m nghiÖp 2,35 0,8 7 6,65 Nu«i trång thuû s¶n 3,6 1,8 6,6 8,7 N«ng-l©m- thuû s¶n kÕt hîp 2,75 1,6 5,8 7,25 Lo¹i kh¸c 2,2 1,3 3,2 5,1 ( Nguån : Côc Thèng kª - Së NN-PTNT) Tõ b¶ng sè liÖu trªn cho ta thÊy c¸c trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n sö dông nhiÒu lao ®éng nhÊt, trung b×nh 8,7 lao ®éng (sö dông 3,6 lao ®éng gia ®×nh vµ 1,8 lao ®éng thuª th­êng xuyªn - cao nhÊt trong c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt) nhê cã lîi thÕ lµ cã bê biÓn dµi cã nhiÒu vòng vÞnh, hÖ thèng s«ng nhá dÉn n­íc mÆn, ®ång tròng ao, hå. §iÒu nµy cã thÓ ®­îc gi¶i thÝch lµ c¸c trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n ®­îc ®Çu t­ mét l­îng vèn t­¬ng ®èi lín céng víi kü thuËt ch¨n nu«i khã kh¨n h¬n, chÕ ®é ch¨m sãc vµ nu«i ¨n ®ßi hái ph¶i th­êng xuyªn v× thÕ nã sÏ thÝch hîp víi nh÷ng hé gia ®×nh ®«ng ng­êi, cã nhiÒu vèn vµ ®Æc biÖt lµ cã kinh nghiÖm trong chän gièng, nu«i trång, thu ho¹ch tõ ®ã còng ®ßi hái chñ trang tr¹i ph¶i thuª lao ®éng th­êng xuyªn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc: tõ n¹o vÐt, khoanh bê, diÖt trõ mÇm bÖnh tíi chän gièng nu«i ¨n vµ thu ho¹ch. V× lµ sö dông nhiÒu lao ®éng th­êng xuyªn nªn trong qu¸ tr×nh sö dông lao ®éng chñ trang tr¹i còng cÇn ký kÕt hîp ®ång lao ®éng víi ng­êi lao ®éng lµm thuª trªn c¬ së ®ã ®Ò ra thêi h¹n lµm viÖc, tiÒn c«ng, còng nh­ kÕ ho¹ch båi d­ìng, ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng. Do tÝnh chÊt nh­ vËy nªn c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i còng sö dông nhiÒu lao ®éng gia ®×nh vµ lao ®éng thuª th­êng xuyªn (trung b×nh cã 4,7 lao ®éng ®· quy ®æi trong ®ã lao ®éng gia ®×nh vµ lao ®éng thuª th­êng xuyªn lµ 4,1 ng­êi, chØ thuª 0,6 lao ®éng thêi vô ®· quy ®æi) Bªn c¹nh ®ã c¸c trang tr¹i trång c©y hµng n¨m còng sö dông nhiÒu lao ®éng (7,2 lao ®éng ®· quy ®æi, chñ yÕu lµ lao ®éng gia ®×nh vµ lao ®éng thuª thêi vô). Sè trang tr¹i nµy l¹i chiÕm ®a sè vµ cã xu h­íng ph¸t triÓn m¹nh, vßng quay vèn ng¾n, gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc n©ng cao hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng cña lao ®éng n«ng th«n. C¸c trang tr¹i l©m nghiÖp ë Thanh Ho¸ cã lîi thÕ lµ ®Êt ®ai ®åi nói nhiÒu còng ®ang ngµy cµng sö dông nhiÒu lao ®éng thuª thêi vô ( 3,5 lao ®éng ®· quy ®æi trong sè 6,65 lao ®éng cña trang tr¹i). §©y lµ m« h×nh s¶n xuÊt thùc hiªn tèt ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ trång míi 5 triÖu ha rõng, ngoµi ra nã cßn gióp nh©n d©n vïng cao ®Þnh canh, ®Þnh ®Þnh c­ æn ®Þnh ph¸t triÓn s¶n xuÊt. §èi víi lo¹i h×nh nµy nhµ n­íc vµ c¸c chñ trang tr¹i nªn cã kÕ ho¹ch tËp huÊn cho lao ®éng trong viÖc trång vµ b¶o vÖ rõng trång. 2.2. Sö dông lao ®éng theo thêi gian. HiÖn nay hÇu hÕt c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ sö dông lao ®éng theo ngµy c«ng lao ®éng (®­îc ¸p dông c¶ ®èi víi lao ®éng thuª th­êng xuyªn vµ lao ®éng thuª thêi vô). §èi víi lao ®éng thuª thêi vô ®¸nh gi¸ th«ng qua sè ngµy c«ng lao ®éng, theo ®iÒu tra chän mÉu n¨m 1999 trong 268 hé ta cã: BiÓu 8 Sö dông ngµy c«ng lao ®éng cña lao ®éng thuª thêi vô ChØ tiªu Sè trang tr¹i Tû lÖ(%) Thuª d­íi 500 c«ng lao ®éng 143 53.36 Thuª tõ 500-900c«ng lao ®éng 75 29.78 Thuª h¬n 1000 c«ng lao ®éng 46 18.66 (Nguån : B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ cña tr­êng §H Kinh TÕ Quèc D©n) Ta thÊy sè trang tr¹i thuª d­íi 500 c«ng lao ®éng ®· chiÕm tíi 53,36%(TÝnh ra toµn tØnh cã kho¶ng 1000 trang tr¹i). Thùc tÕ nµy lµ mét h¹n chÕ cho viÖc n©ng cao hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n, trong khi c¸c trang tr¹i thuª lao ®éng thêi vô víi h¬n 1000 ngµy c«ng lao ®éng ch­a b»ng 1/3 so víi c¸c trang tr¹i thuª d­íi 500 c«ng lao ®éng. V× thÕ tØnh cÇn cã chÝnh s¸ch t¨ng sè trang tr¹i sö dông lao ®éng thêi vô nhiÒu h¬n, nhÊt lµ viÖc quy ho¹ch ®Êt ®ai, khuyÕn khÝch h×nh thµnh c¸c trang tr¹i trång c©y hµng n¨m ë vïng ®ång b»ng vµ ven biÓn. Mét vÊn ®Ò trong sö dông lao ®éng theo thêi gian ®ã lµ hiÖn nay ë Thanh Ho¸ cã mét sè trang tr¹i ®· sö dông thêi gian lao ®éng kÐo dµi lµm ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông thêi gian lao ®éng. Ngµy c«ng lao ®éng dùa trªn khèi l­îng c«ng viÖc nh­ng ph¶i tr¸nh t×nh tr¹ng kÐo dµi ngµy c«ng lao ®éng. NÕu cã lµm thªm giê th× còng ph¶i cã sù tho¶ thuËn gi÷a chñ trang tr¹i vµ ng­êi lao ®éng lµm thuª vÒ sè giê lµm thªm vµ tiÒn c«ng mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc khi lµm thªm giê. 2.3. Sö dông lao ®éng theo tr×nh ®é, chuyªn m«n. Mét thùc tr¹ng hiÖn nay lµ lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ phÇn lín lµ lao ®éng phæ th«ng kh«ng cã tr×nh ®é, tay nghÒ, chuyªn m«n. Qua biÓu 5 cho ta thÊy sè l­îng lao ®éng ®­îc ®µo t¹o lµ rÊt Ýt (14 ng­êi qua ®µo t¹o n»m r¶i r¸c ë mét sè huyÖn). Do sè lao ®éng cña trang tr¹i ®­îc thu hót trong n«ng nghiÖp cã tr×nh ®é thÊp (tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é tay nghÒ), ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn n¨ng suÊt cña lao ®éng trong trang tr¹i. Khi ®­îc sö dông trong trang tr¹i th× chØ mét bé phËn nhá lao ®éng th­êng xuyªn lµ ®¹t ®­îc ®é thµnh th¹o, cã kinh nghiÖm ®­îc chñ trang tr¹i thuª lµm viÖc th­êng xuyªn. VÝ dô: C¸c trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n ®ßi hái sö dông nhiÒu lao ®éng th­êng xuyªn th× ng­êi chñ th­êng thuª nh÷ng ng­êi cã kinh nghiÖm, cã kiÕn thøc chuyªn vÒ nu«i ¨n, ch¨m sãc, thu ho¹ch s¶n phÈm cho trang tr¹i. Cßn ®èi víi c¸c trang tr¹i kh¸c phÇn nhiÒu còng kh«ng yªu cÇu nh÷ng lao ®éng cã tr×nh ®é cao, mµ chØ cÇn cã ®é thµnh th¹o nhÊt ®Þnh. §iÒu nµy còng cã thÓ gi¶i thÝch ®­îc lµ do kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ nãi chung vµ n­íc ta nãi riªng míi chØ ph¸t triÓn trong giai ®o¹n ®Çu (quy m«, tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt, c¬ giíi ho¸ ...cßn thÊp) nªn ®ßi hái vÒ tr×nh ®é cña ng­êi lµm thuª lµ ch­a cao. Kh«ng nh­ trang tr¹i ë c¸c n­íc ®· CNH ®­îc ®Çu t­ vÒ c¬ së h¹ tÇng, kü thuËt, trang bÞ s¶n xuÊt tiªn tiÕn nªn lao ®éng trong c¸c trang tr¹i cña hä cÇn ph¶i cã mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, ph¶i qua ®µo t¹o th× míi lµm ®­îc. Cã thÓ chóng ta khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®Ó thu hót nhiÒu lao ®éng trong n«ng nghiÖp nh­ng kinh tÕ trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vÉn ph¶i t¹o ra nhiÒu n«ng s¶n hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng ®ång thêi còng ph¶i t¨ng søc c¹nh tranh cho n«ng s¶n hµng ho¸ bëi hiÖn nay cã rÊt nhiÒu c¸c lo¹i n«ng s¶n hµng ho¸ cña c¸c n­íc trong khu vùc trµn ngËp thÞ tr­êng ViÖt nam nh­ mÝa ®­êng, dÇu ¨n, hoa qu¶ v.v.. §iÒu nµy buéc chóng ta ph¶i xem xÐt l¹i ®ã lµ cÇn cã sù ®Çu t­ lín cho ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i (®Çu t­ vÒ vèn, c¬ së h¹ tÇng, KHCN vµ ®Çu t­ cho ®µo t¹o, båi d­ìng lao ®éng trong trang tr¹i) cã nh­ vËy míi n©ng cao ®­îc n¨ng lùc s¶n xuÊt cña kinh tÕ trang tr¹i ®¸p øng yªu cÇu CNH-H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n. 3. HiÖu qu¶ sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i. HiÖu qu¶ sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i thÓ hiÖn ë c¸c chØ tiªu: - KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i (Tæng doanh thu, tæng lîi nhuËn, tiÒn c«ng b×nh qu©n ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc) - Sè lao ®éng mµ kinh tÕ trang tr¹i thu hót vµ sö dông trong kinh tÕ trang tr¹i - Sù thay ®æi hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n. 3.1. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña kinh tÕ trang tr¹i Thanh Ho¸. Tuy míi ra ®êi vµ ph¸t triÓn nh­ng kinh tÕ trang tr¹i ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ cao vÒ mÆt kinh tÕ. N¨m 1997 b×nh qu©n mét trang tr¹i cã doanh thu lµ 46,898 triÖu ®ång t¨ng 34,5% so víi n¨m 1995. Lîi nhuËn cña mçi trang tr¹i ®¹t 22,4 triÖu ®ång/n¨m t¨ng 41% so víi n¨m 1995. BiÓu hiÖn râ nhÊt ë c¸c trang tr¹i trång mÝa, cãi, døa gai cã thÞ tr­êng tiªu thô æn ®Þnh. Trong c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt th× c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i vµ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n lµ c¸c trang tr¹i mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. BiÓu 9 Thu nhËp cña trang tr¹i theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt §¬n vÞ: 1000 ®ång Lo¹i h×nh s¶n xuÊt Tæng thu bq trang tr¹i/n¨m Thu nhËp bq trang tr¹i/n¨m Thu nhËp bq nh©n khÈu/n¨m Thu nhËp bq lao ®éng chñ trang tr¹i/n¨m TÝnh chung Trong ®ã: - C©y hµng n¨m - C©y CN, c©y ¨n qu¶ - Ch¨n nu«i - L©m nghiÖp - Nu«i trång thuû s¶n - N-T-S kÕt hîp - Lo¹i kh¸c 46.896 49.823 29.081 74.411 28.719 66.755 47.623 49.024 22.381 23.092 16.321 39.254 17.434 28.846 21.377 24.164 4.010 4.319 2.836 6.1938 2.938 5.212 3.608 4.946 9.840 9.517 6.739 13.888 6.424 12.494 8.314 10.648 (Nguån: Tµi liÖu ®iÒu tra cña Côc thèng kª Thanh Ho¸ n¨m 1998) Trang tr¹i ch¨n nu«i ®¹t 74,411 triÖu ®ång/n¨m. Trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n ®¹t gi¸ trÞ tæng thu 66,775 triÖu ®ång/n¨m, tiÕp theo lµ c¸c trang tr¹i C©y hµng n¨m, N«ng-l©m-thuû s¶n kÕt hîp vµ trang tr¹i L©m nghiÖp cã møc tæng thu thÊp nhÊt ®¹t 28,719 triÖu ®ång/n¨m. Theo ®ã lîi nhuËn, thu nhËp b×nh qu©n nh©n khÈu vµ thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng lµ chñ trang tr¹i cña hai lo¹i h×nh s¶n xuÊt nµy(Ch¨n nu«i vµ Nu«i trång thuû s¶n) còng ®¹t møc cao nhÊt, thu nhËp b×nh qu©n mét lao ®éng cña chñ trang tr¹i ch¨n nu«i ®¹t gÇn 14 triÖu ®ång/n¨m vµ thu nhËp b×nh qu©n cña nh©n khÈu trang tr¹i ch¨n nu«i ®¹t 6,194triÖu ®ång/n¨m, thu nh©p b×nh qu©n cña lao ®éng lµ chñ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n ®¹t gÇn 12,5 triÖu vµ cña nh©n khÈu trong trang tr¹i nµy lµ 5,212 triÖu. Trong khi trang tr¹i trång c©y hµng n¨m còng ®¹t møc t­¬ng ®èi cao víi thu nhËp b×nh qu©n ®¹t 49,823 triÖu, thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng lµ chñ trang tr¹i vµ cña nh©n khÈu ®¹t 9,517 vµ 4,319 triÖu ®ång/n¨m. NÕu so s¸nh thu nhËp b×nh qu©n gi÷a c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i ta thÊy: thu nhËp b×nh qu©n mét nh©n khÈu cña hé trong trang tr¹i trång c©y hµng n¨m gÊp 1,03 lÇn møc b×nh qu©n chung, trang tr¹i ch¨n nu«i gÊp 1,55 lÇn, trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n gÊp 1,3 lÇn møc thu hËp b×nh qu©n chung mét nh©n khÈu cña hé. Trong khi thu nhËp b×nh qu©n lao ®éng cña chñ hé ë c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i vµ nu«i trång thuû s¶n gÊp 1,4 vµ 1,3 lÇn so víi møc b×nh qu©n chung. So víi thu nhËp b×nh qu©n chung cña x· héi th× nh÷ng lao ®éng nµy cã møc thu nhËp cao h¬n nhiÒu c¸c ngµnh nghÒ trong x· héi ch­a kÓ ®Õn so víi lao ®éng n«ng th«n. §Ó so s¸nh thu nhËp b×nh qu©n lao ®éng, vµ nh©n khÈu cña c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ víi trang tr¹i ë c¸c tØnh kh¸c th«ng qua BiÓu 10. BiÓu 10 Møc thu nhËp b×nh qu©n lao ®éng trong ®é tuæi vµ nh©n khÈu cña c¸c trang tr¹i ®iÒu tra §¬n vÞ : 1000 ®ång ChØ tiªu Tr¹i c¸c tØnh TN cña mét lao ®éng TN cña mét nh©n khÈu bq 1 n¨m bq 1 th¸ng bq 1 n¨m bq 1 th¸ng B×nh qu©n chung Trong ®ã: Yªn B¸i Hµ Néi Thanh Ho¸ NghÖ An Gia Lai §¾k L¾k Kh¸nh Hoµ §ång Nai Long An Cµ Mau 16.120 7.762 14.315 21.113 7.230 15.233 26.073 30.220 22.004 13.978 12.737 1.343 647 1.193 1.759 602 1.269 2.173 2.518 1.834 1.165 1.061 7.920 4.012 7.817 9.974 3.347 7.185 11.055 15.434 11.099 7.818 7.672 660 334 651 831 279 599 921 1.286 925 652 639 Nguån: T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 257, th¸ng 10/1999 Ta thÊy c¶ thu nhËp cña lao ®éng (bq 21.113 triÖu/n¨m) vµ thu nhËp (9,974 triÖu/n¨m) cña mét nh©n khÈu trong c¸c trang tr¹i cña Thanh Ho¸ ®Òu cao h¬n thu nhËp cña lao ®éng vµ nh©n khÈu trong c¸c trang tr¹i ë c¸c tØnh phÝa b¾c kÓ c¶ Hµ Néi. Thu nhËp cña lao ®éng vµ nh©n khÈu trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ ®¹t gÇn b»ng víi c¸c trang tr¹i ë T©y Nguyªn. §iÒu nµy cho thÊy c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ cã quy m« nhá h¬n, vèn ®Çu t­ Ýt h¬n nh­ng l¹i cã møc thu nhËp t­¬ng ®èi cao chøng tá hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng cña c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ lµ t­¬ng ®èi cao. 3.2. VÒ mÆt x· héi (sè lao ®éng mµ kinh tÕ trang tr¹i thu hót vµ sö dông). Tõ khi lo¹i h×nh kinh tÕ trang tr¹i xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn ®Õn nay nã ®· thu hót vµ sö dông h¬n 20.000 lao ®éng gãp phÇn kh«ng nhá vµo t¹o viÖc lµm vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho gÇn 5000 hé. Mét sè n«ng d©n ®· giµu lªn nhanh chãng, møc sèng cña ng­êi d©n ®­îc n©ng cao h¬n tr­íc BiÓu 11 KÕt qu¶ gi¶i quyÕt viÖc lµm §¬n vÞ: ng­êi N¨m ChØ tiªu 1996 1997 1998 1999 2000 Tæng sè Sèlao®éng ®­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm 26702 32731 32963 33000 35000 160396 Trong ®ã: n«ng-l©m nghiÖp 21940 24101 19455 19850 20011 105357 Ng­ nghiÖp 3009 631 2053 2100 2681 10474 C«ng nghiÖp- x©y dùng- giao th«ng -375 2633 4145 4500 5788 16691 Th­¬ng m¹i- du lÞch- dÞch vô 137 948 2536 2750 3520 9891 Qu¶n lý nhµ n­íc- §¶ng, ®oµn thÓ 1991 4418 4774 3800 3000 17983 Kinh tÕ trang tr¹i 3725 1800 (Nguån: B¸o c¸o ch­¬ng tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm tõ 1996-2000 cña Së L§-TBXH Thanh Ho¸) Nh×n trªn b¶ng sè liÖu ë trªn ta thÊy sè lao ®éng mµ kinh tÕ trang tr¹i thu hót vµ sö dông trong n¨m 1998 ®· nhiÒu h¬n sè lao ®éng ®­îc thu hót vµo c¸c ngµnh th­¬ng m¹i - du lÞch - dÞch vô, ng­ nghiÖp vµ gÇn b»ng sè lao ®éng mµ ngµnh c«ng nghiÖp - x©y dùng vµ giao th«ng t¹o ra. §iÒu nµy cho thÊy ®­îc hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i lµ thu hót vµ t¹o ra chç lµm viÖc m¬Ý cho ng­êi lao ®éng. Tuy ®Õn n¨m 2000 sè lao ®éng ®­îc kinh tÕ trang tr¹i thu hót cã gi¶m ®i do sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i bÞ chËm l¹i (sè trang tr¹i t¨ng lªn kh«ng nhiÒu tõ n¨m 1999-2000 sè trang tr¹i chØ t¨ng tõ 1867 lªn 1874 trang tr¹i mÆt kh¸c do quy m« cña trang tr¹i kh«ng ®­îc më réng nhiÒu do cßn cã nh÷ng v­íng m¾c, bÊt cËp trong viÖc giao ®Êt cho n«ng d©n, c¬ chÕ cho vay vèn cña ng©n hµng, thÞ tr­êng tiªu thô n«ng s¶n phÈm kh«ng æn ®Þnh...).V× thÕ mµ sè lao ®éng ®­îc thu hót vµ sö dông trong kinh tÕ trang tr¹i gi¶m ®i cßn 1800 lao ®éng (n¨m 2000). Nh­ng nh×n chung viÖc sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i vÉn mang l¹i hiÖu qu¶ cao kh«ng chØ vÒ kinh tÕ mµ cßn gi¶i quyÕt ®­îc viÖc lµm cho mét bé phËn kh«ng nhá ng­êi lao ®éng vµ n©ng cao hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng trong n«ng nghiÖp. Tõ n¨m 1996 - 2000 hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n kh«ng ngõng t¨ng lªn N¨m 1996 (66,7%), n¨m 1997(69,4%), n¨m 1998 (72,6%), n¨m 1999(73%), n¨m 2000 (74,3%).(Theo b¸o c¸o kÕt qu¶ gi¶i quyÕt viÖc lµm 1996-2000 cña Së L§-TBXH Thanh Ho¸ ). Trong khi tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n chung cho c¶ n­íc lµ 72,11% (1996), 72,9% (1997), 70,88% (1998), 73,28% (1999)(®iÒu tra cña Bé L§-TBXH)O Thùc tr¹ng lao ®éng - viÖc lµm ë ViÖt Nam qua c¸c n¨m 1996,1997,1998,1999. . Ta thÊy tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng n«ng th«n ë Thanh Ho¸ T¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m nh­ng ®Õn n¨m 1999 míi ®at møc b×nh qu©n chung cña c¶ n­íc Cßn giai ®o¹n tr­íc th× tû lÖ ®ã thÊp h¬n. IV. Mét sè nh©n tè h¹n chÕ sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸. Ta biÕt r»ng t×nh h×nh sö dông lao ®éng ë c¸c trang tr¹i phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i. Mét khi kinh tÕ trang tr¹i ®· ph¸t triÓn nã sÏ thu hót vµ sö dông mét l­îng lín lao ®éng trong n«ng nghiÖp. ThÕ nh­ng kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn l¹i phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè nh­ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i, ®Êt ®ai, vèn, h¹ tÇng c¬ së vËt chÊt, thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm... 1. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. Kinh tÕ trang tr¹i lµ m« h×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë Thanh Ho¸ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990 vµ ®Õn nh÷ng n¨m gÇn ®©y tØnh míi cã sù quan t©m nghiªn cøu. N¨m 1998 tiÕn hµnh ®iÒu tra vµ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p t¹m thêi nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i. ChÝnh v× thÕ sau h¬n 10 n¨m kinh tÕ trang tr¹i ra ®êi tØnh míi cã v¨n b¶n ®­a ra ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®ã lµ NghÞ quyÕt 07 cña Ban th­êng vô TØnh uû (2-6-1999) vµ triÓn khai NghÞ quyÕt sè 05/2000/NQ-CP cña ChÝnh phñ (02-2-2000) nh­ng cho ®Õn nay vÉn ch­a cã nh÷ng v¨n b¶n tiÕp theo nh»m cô thÓ ho¸ vµ thùc hiÖn ë tuyÕn c¬ së. MÆt kh¸c chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ nghiªn cøu kinh tÕ trang tr¹i ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc, chÝnh s¸ch vÒ khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m, khuyÕn ng­ ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ, chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai, cho vay vèn cßn nhiÒu bÊt cËp. Nh­ vËy trong 10 n¨m m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i cña tØnh ph¸t triÓn mét c¸ch tù ph¸t theo nhu cÇu lµm kinh tÕ cña nh©n d©n, c¸c ®Þa ph­¬ng ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý còng chØ lµ nh÷ng chÝnh s¸ch chung cña nhµ n­íc, kh«ng cã sù ph©n biÖt tuú theo ®Æc ®iÓm riªng cña tõng vïng. 2. §Êt ®ai. B×nh qu©n mét trang tr¹i Thanh Ho¸ sö dông 9,75 ha ®Êt lµ mét con sè t­¬ng ®èi lín nh­ng so víi tiÒm n¨ng th× cã thÓ më réng ®­îc n÷a. §Êt ®­îc giao l©u dµi chiÕm 46,4%, ®Êt ch­a ®­îc giao chiÕm 53,6% víi nguån gèc rÊt ®a d¹ng nh­ nhËn thÇu cña x·, nhËn kho¸n cña c¸c n«ng, l©m tr­êng v.v.. Thùc hiÖn theo luËt ®Êt ®ai vµ c¸c NghÞ quyÕt, QuyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ ®ã lµ khuyÕn khÝch hîp t¸c, chuyÓn nh­îng, tËp trung quü ®Êt, giao quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi, cÊp giÊy phÐp sö dông ®Êt. ThÕ nh­ng møc h¹n ®iÒn cßn h¹n chÕ, ch­a phï hîp ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i víi quy m« lín, §iÒu 44 luËt ®Êt ®ai quy ®Þnh h¹n ®iÒn trång c©y hµng n¨m kh«ng qu¸ 3 ha/hé, so víi thùc tr¹ng diÖn tÝch ®Êt b×nh qu©n lµ 5,57 ha/ hé. nh­ vËy so víi thùc tr¹ng nhu cÇu th× quy ®Þnh cßn kh¸ xa. Theo QuyÕt ®Þnh ban hµnh kÌm theo NghÞ quyÕt sè 64-CP ngµy 27/9/1993 cña chÝnh phñ th× ®Êt n«ng nghiÖp ®Ó trång c©y l©u n¨m mçi hé kh«ng qu¸ 10 ha ë ®ång b»ng vµ 30 ha ë miÒn nói, nh­ vËy sÏ kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc viÖc ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i cã quy m« lín còng nh­ khuyÕn khÝch ®Çu t­ lªn vïng cao, miÒn nói. QuyÕt ®Þnh 773-TTg ngµy 2/12/1994 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ: “H¹n møc chung tõ 1-3 ha ®Êt ®èi víi dù ¸n n«ng-l©m nghiÖp, Dù ¸n n«ng-l©m-thuû s¶n th× tõ 2-10 ha trong ®ã nu«i trång thuû s¶n lµ 10-20%, n«ng-l©m nghiÖp lµ 70-80%, phÇn thæ c­ lµm kinh tÕ v­ên tõ 0,5-2 ha. So víi thùc tr¹ng th× h¹n møc nµy th­êng bÞ vi ph¹m do nhu cÇu ®Çu t­, më réng s¶n xuÊt. H¹n møc nµy sÏ lµ mét h¹n chÕ kh«ng nhá ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i n«ng-l©m-thuû s¶n, trong khi ®è lo¹i h×nh nµy ®ang cã chiÒu h­íng t¨ng lªn do s¶n xuÊt hiÖu qña, t¹o ra thu nhËp cao, tù t¹o ®ùc nguån vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ thu hót, sö dông mét sè l­îng lao ®éng kh«ng nhá. H¬n n÷a thêi gian vµ thñ tôc ký hîp ®ång vÒ ®Êt cßn chËm, c¸c h×nh thøc chuyÓn nh­îng, chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt hay cÊp giÊy phÐp sö dông ®Êt cßn nhiÒu bÊt cËp. 3. Nguån vèn. HiÖn nay quy m« vèn ®Çu t­ cho c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ cßn nhá, sè trang tr¹i cã vèn ®Çu t­ lín cßn Ýt, theo kÕt qu¶ ®iÒu tra pháng vÊn trùc tiÕp (1998) th× cã tíi 82,2% chñ trang tr¹i hiÖn ®ang thiÕu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh, cÇn sù hç trî vÒ vèn cña nhµ n­íc. Nhu cÇu vèn cÇn vay cña mét chñ trang tr¹i ngµy cµng lín, so víi yªu cÇu nguån vèn cña ng©n hµng cho vay cßn qu¸ Ýt, thêi h¹n cho vay l¹i ng¾n, thñ tôc ®i vay cßn nhiÒu v­íng m¾c vÒ tµi s¶n thÕ chÊp, nhiÒu chñ trang tr¹i quan t©m tíi viÖc thÕ chÊp g× cho hîp lý? VÒ nhµ vµ tµi s¶n th× gi¸ trÞ nhá, cßn ®Êt th× nhiÒu chñ trang tr¹i ch­a cã b×a ®á, míi cã giÊy chøng nhËn cña UBND x·, thÕ chÊp c©y con th× ch­a cã chñ tr­¬ng cña ng©n hµng. MÆt kh¸c nguån vèn tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc, nÒn t¶ng cho viÖc ®Çu t­ vµo n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n nãi chung, trang tr¹i nãi riªng cßn Ýt vµ nhá dät. 4. H¹ tÇng c¬ së vËt chÊt kü thuËt. C¬ së h¹ tÇng ë Thanh Ho¸ hiÖn nay cßn yÕu kÐm, tuy ®· cã nhiÒu tuyÕn ®­êng liªn huyÖn nh­ng chÊt l­îng cßn thÊp vµ nhá hÑp, rÊt khã kh¨n cho vËn chuyÓn hµng ho¸. Nguån n¨ng l­îng, th«ng tin, tuyªn truyÒn ch­a ®ñ réng kh¾p ®Õn c¸c vïng trong tØnh. HÇu hÕt c¸c trang tr¹i vïng s©u, vïng xa kh«ng sö dông ®iÖn n¨ng trong s¶n xuÊt. C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ ho¸ cßn qu¸ nghÌo nµn, l¹c hËu. ViÖc sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ, ¸p dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt kh«ng nhiÒu. Mét phÇn lµ do gi¸ c¶ m¸y mãc, thiÕt bÞ ®Õn tay ng­êi tiªu dïng ch­a hîp lý, m¹ng l­íi cung cÊp cßn h¹n chÕ, dÞch vô cho thuª ch­a nhiÒu. chi phÝ mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ ®ßi hái l­îng vèn qu¸ lín trong tæng sè vèn ®Çu t­. 5. ThÞ tr­êng tiªu tô s¶n phÈm. Tuy s¶n phÈm hµng ho¸ cña c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ lµm ra nhiÒu, nh­ng thÞ tr­êng tiªu thô mét sè lo¹i s¶n phÈm cßn khã kh¨n. Cã tíi 33,4% trang tr¹i tiªu thô s¶n phÈm qua t­ th­¬ng, 61% chñ trang tr¹i cho r»ng gi¸ hµng ho¸ ch­a hîp lý. MÆt kh¸c s¶n phÈm b¸n ra hÇu hÕt ë d¹ng th« (98%) do c¬ së chÕ biÕn Ýt, tËp trung ë mét sè vïng ®ång b»ng, gÇn ®­êng giao th«ng nªn gi¸ trÞ cña n«ng s¶n hµng ho¸ do trang tr¹i lµm ra cßn thÊp.  PhÇn III Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót vµ sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ I. §Þnh h­íng chung cho thu hót vµ sö dông lao ®éng. Tõ quan ®iÓm vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo nghÞ quyÕt 07NQ/T¦ cña ban th­êng vô tØnh uû Thanh Ho¸ lµ: TËp trung ®Çu t­, n©ng cao quy m«, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ cña c¸c trang tr¹i hiÖn cã, khuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i sö dông nh÷ng lîi Ých chÝnh ®¸ng do ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®em l¹i ®Ó ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt kinh doanh, c¶i thiÖn cuéc sèng t¹o thªm viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng ...Cïng víi viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ ®Ó cã thÓ ®i vµo nh÷ng ®Þnh h­íng cô thÓ sau: 1. §èi víi c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt. Qua so s¸nh vÒ vÊn ®Ò sö dông lao ®éng trong c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt, tèc ®é vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ta thÊy c¸c trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n lµ c¸c trang tr¹i thu hót vµ sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ cao. NÕu so s¸nh sè trang tr¹i theo hai tiªu chuÈn cña trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng th× sè trang tr¹i theo tiªu chuÈn cña ®Þa ph­¬ng th× sè trang tr¹i theo tiªu chuÈn cña ®Þa ph­¬ng lín gÊp hai lÇn. §iÒu nµy chøng tá tiÒm n¨ng ph¸t triÓn më réng s¶n xuÊt kinh doanh cña lo¹i h×nh nµy lµ rÊt lín cã thÓ cßn thu hót ®­îc mét l­îng lao ®éng lín trong x· héi. ChÝnh v× thÕ cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch kÞp thêi ®Ó khuyÕn khÝch lo¹i h×nh nµy ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n n÷a. TËn dông mäi diÖn tÝch mÆt n­íc cã thÓ ®Ó ®­a vµo s¶n xuÊt b»ng c¸c chÝnh s¸ch nh­: quy ho¹ch cho thuª, cho vay vèn ­u ®·i, thuÕ hîp lý, nghiªn cøu t¹o ra nh÷ng gièng míi cho n¨ng suÊt cao, c¶i t¹o mÆt n­íc vµ t¨ng diÖn tÝch th©m canh ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. HiÖu qu¶ nhÊt trong vÊn ®Ò thu hót vµ sö dông lao ®éng trong n«ng nghiÖp ph¶i nãi ®Õn c¸c trang tr¹i trång c©y hµng n¨m: vèn ®Çu t­ nhá, thu hót ®­îc l­îng lao ®éng lín trong khi diÖn tÝch sö dông kh«ng qu¸ lín. nhÊt lµ trong vÊn ®Ò n©ng cao hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n. chÝnh v× thÕ cÇn cã sù ­u tiªn ®Çu t­ x©y dùng c¸c m« h×nh nµy d­íi c¸c h×nh thøc hç trî vÒ vèn, quy ho¹ch nhanh chãng l¹i c¸c vïng, m¶nh ®­a ra ®Êu thÇu ®Ó nhanh chãng ®­a vµo s¶n xuÊt. Cã sù ®iÒu chØnh trong h¹n ®iÒn ®Ó t¹o diÒu kiÖn cho sù ra ®êi cña c¸c ®µn ®¹i gia sóc vµ c¸c trang tr¹i n«ng-l©m-thuû s¶n kÕt hîp. §©y lµ nh÷ng trang tr¹i kh«ng nh÷ng thu hót, sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ mµ cßn lµ nh÷ng trang tr¹i mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao trong s¶n xuÊt hµng ho¸ C¸c trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶ cÇn cã sù gióp ®ì trong vÊn ®Ò chän gièng, quy ho¹ch thiÕt kÕ s¶n xuÊt, chó ý ®Õn vÊn ®Ò kÕt hîp c©y trång vËt nu«i trong diÖn tÝch hiÖn cã ®Ó tËn dông hÕt tiÒm n¨ng cu¶ trang tr¹i, cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng­êi n«ng d©n tiÕp tôc trång c©y c«ng nghiÖp nh­ chÌ, cao su. Tr¸nh t×nh tr¹ng ph¸ bá c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp nµy do kh«ng cã kh¶ n¨ng tiªu thô tèt nªn hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi víi c¸c hé kh«ng cao. chÝnh v× thÕ cÇn t¹o lËp m¹ng l­íi thu mua réng kh¾p, cñng cè c¸c c¬ së chÕ biÕn ®Çu ra cho lo¹i s¶n phÈm nµy ®Ó tiÕp tôc khuyÕn khÝch lo¹i h×nh nµy tån t¹i vµ ph¸t triÓn. 2. §èi víi c¸c vïng kinh tÕ. Víi tiÒm n¨ng vµ ­u thÕ vÒ s¶n xuÊt n«ng-l©m-ng­ nghiÖp dÉn ®Õn sè l­îng trang tr¹i kh¸c nhau th× gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng còng kh«ng gièng nhau: - §èi víi vïng ®ång b»ng: §Êt ®ai Ýt, d©n sè ®«ng. Do ®ã cÇn khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña KTTT ®Ó gi¶i quyÕt mét l­îng lao ®éng lín ®ang cã nhu c©ï vÒ viÖc lµm, nhÊt lµ c¸c trang tr¹i trång c©y hµng n¨m. KhuyÕn khÝch dån ®iÒn, dån thöa ®Ó cã ®ñ diÖn tÝch h×nh thµnh c¸c trang tr¹i míi. KhuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c trang tr¹i ®Çu t­ ph¸t triÓn theo chiÒu s©u: th©m canh, c¶i t¹o ®Êt, ¸p dông gièng míi, n©ng cao hÖ sè sö dông ®Êt, tËn dông mÆt n­íc ao hå ®Ó nu«i trång thuû s¶n .. - §èi víi khu vùc ven biÓn cã sè lao ®éng b×nh qu©n trong mçi trang tr¹i lín, bê biÓn dµi, nhiÒu cöa l¹ch. do vËy cÇn cã sù khuyÕn khÝch vµ hç trî ®Çu t­ thÝch ®¸ng h×nh thµnh nh÷ng trang tr¹i phï hîp, khuyÕn khÝch nh÷ng trang tr¹i ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®Ó c¶i t¹o, më réng diÖn tÝchnu«i trång vµ n©ng cao n¨ng suÊt, t¹o nguån nguyªnliÖu cho xuÊt khÈu. - §èi víi vïng trung du, miÒn nói: TiÕp tôc thùc hiÖn giao ®Êt, giao rõng, kÕt hîp trång rõng phßng hé vµ rõng kinh tÕ . Quy ho¹ch vïng trång c©y nguyªn liÖu phôc vô cho mét sè nghµnh c«ng nghiÖp trong tØnh nh­: mÝa, thuèc l¸, cãi, chÌ, giÊy.. . Ph¸t triÓn ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm, nhÊt lµ h×nh thµnh ®µn ®¹i gia sóc. N©ng cÊp hÖ thèng giao th«ng, ®iÖn, Th«ng tin liªn l¹c ...nh»m khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói nãi chung vµ kinh tÕ trang tr¹i nãi riªng, thu hót lao ®éng tõ ®ång b»ng-®« thÞ lªn khai th¸c tiÒm n¨ng cña vïng. II.Nh÷ng gi¶i ph¸p thu hót vµ sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸. Thanh Ho¸ lµ mét tØnh cã ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ - x· héi vµ nhÊt lµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i mét c¸ch ®a d¹ng, hiÖu qu¶. Tuy míi h×nh thµnh nh­ng ®· ph¸t triÓn nhanh, mang l¹i hiªu qu¶ cao. Lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ n«ng th«n, gãp phÇn kh«ng nhá vµo c«ng t¸c gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, n©ng cao hÖ sè sö dông thêi gian lao ®éng trong n«ng th«n. §Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i mét c¸ch v÷ng ch¾c nh»m thu hót vµ sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ th× tr­íc tiªn ph¶i d­¹ vµo tiÒm lùc néi sinh s½n cã qua hai gi¶i ph¸p chÝnh ®ã lµ: gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ gi¶i ph¸p vÒ lao ®éng. 1. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. 1.1. ChÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai. TÝch tô, tËp trung ®Êt ®ai cña phÇn lín c¸c trang tr¹i trong thêi gian qua chñ yÕu th«ng qua sù ®iÒu tiÕt tõ c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc, song tíi ®©y viÖc ®iÒu tiÕt ®ã sÏ Ýt ®i vµ thay b»ng h×nh thøc thuª m­ín, mua b¸n, chuyÓn nh­îng. Do vËy TØnh cÇn: - Hoµn thiÖn quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c vïng, c¸c huyÖn, tËp trung vµo vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Æc biÖt lµ c¸c vïng cung cÊp nguyªn liÖu cho c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung vµ hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu. - §èi víi nh÷ng trang tr¹i lµm ¨n cã hiÖu qu¶, cÇn xem xÐt kh¶ n¨ng cho phÐp qu¶n lý ®Êt ®ai v­ît møc h¹n ®iÒn theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh phï hîp víi tõng vïng, tõng lo¹i c©y. §èi víi c¸c trang tr¹i hiÖn ®ang qu¶n lý sè ruéng ®Êt qu¸ møc h¹n ®iÒn, nÕu lµm ¨n cã hiÖu qu¶ cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho hä ph¸t triÓn vµ ®iÒu tiÕt th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch kh¸c nh­ thuª... - Nghiªn cøu bæ sung cho phÐp ng­êi lao ®éng kÐo dµi thêi h¹n sö dông ®Êt ®ai nÕu xÐt thÊy cÇn thiÕt. Thêi gian kÐo dµi c¨n cø vµo tõng lo¹i c©y trång, tõng vïng vµ ®Æc biÖt lµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i. §a phÇn c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ sö dông diÖn tÝch ®Êt vµ mÆt n­íc cßn nhá, quy m« trang tr¹i kh«ng lín. Sè trang tr¹i cã diÖn tÝch h¬n 10 ha ch­a nhiÒu (trõ c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp). ChÝnh v× thÕ cÇn ph¶i x©y dùng vµ ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ ®Êt ®ai ®Ó khuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i më réng quy m« s¶n xuÊt nh­: - Thùc hiÖn chÝnh s¸ch giao quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi cho c¸c hé. §èi víi nh÷ng gia ®×nh cã kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu sö dông ®Êt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cÇn ®­îc nhµ n­íc giao ®Êt hoÆc cho thuª vµ ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. PhÊn ®Êu hoµn thµnh viÖc giao ®Êt vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®Õn tõng «, thöa cho c¸c hé, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c quyÒn vÒ chuyÓn ®æi, chuyÓn nh­îng, cho thuª, thõa kÕ vµ thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt. T¹o ®iÒu kiÖn ®i ®«i víi yªu cÇu h­íng dÉn c¸c hé ®­a ®Êt vµo canh t¸c ®¹t hiÖu qu¶ cao. KhuyÕn khÝch nh÷ng hé cã ®Êt nh­ng kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng lao ®éng hoÆc ®· cã ngµnh nghÒ vµ thu nhËp æn ®Þnh chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông cho c¸c hé kh¸c ph¸t triÓn trang tr¹i. MÆt kh¸c, ph¶i ng¨n chÆn viÖc lîi dông ®Ó chiÕm ®Êt, mua b¸n ®Êt kiÕm lêi bÊt chÝnh, ®Èy nh÷ng hé khã kh¨n ®Õn t×nh tr¹ng ph¶i b¸n quyÒn sö dông ®Êt. - CÇn cã sù thay ®æi trong quy ®Þnh vÒ h¹n ®iÒn sö dông ®Êt n«ng-l©m nghiÖp còng nh­ sö dông mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n nh»m khuyÕn khÝch c¸c trang tr¹i cã quy m« lín ra ®êi, t¨ng h¹n ®iÒn ®èi víi ®Êt trång c©y hµng n¨m. §èi víi nh÷ng vïng cã nhiÒu ao hå, kÓ c¶ nh÷ng vïng n­íc lî, cÇn t¨ng h¹n ®iÒn vÒ ®Êt v­ên vµ ®Êt trßng c©y n«ng nghiÖp ®Ó khuyÕn khÝch c¸c trang tr¹i n«ng-l©m-thuû s¶n kÕt hîp ph¸t triÓn. Cã nh­ vËy míi tËn dông hÕt tiÒm n¨ng cña diÖn tÝch ®Êt vµ mÆt n­íc, c¸c trang tr¹i kh«ng cã ®ñ vèn míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn theo h­íng lÊy ng¾n nu«i dµi. - Kh«ng h¹n chÕ diÖn tÝch ®Êt ®èi víi nh÷ng vïng ®Êt trèng ®åi nói träc kh«ng thuËn tiÖn Ýt ng­êi muèn khai th¸c. - TiÕp tôc ®Çu t­ quy ho¹chl¹i c¸c vïng s¶n xuÊt hµng ho¸, c¸c vïng cã s¶n phÈm lµ nguyªn liÖu cho c¸c khu c«ng nghiÖp chÕ biÕn (nh­ nguyªn liÖu mÝa cho khu c«ng nghiÖp mÝa ®­êng Lam S¬n, N«ng Cèng, Th¹ch Thµnh; nguyªn liÖu gç, tre, luång cho c«ng nghiÖp giÊy Lam S¬n, Môc S¬n... ), vïng cã s¶n phÈm lµ hµng ho¸ xuÊt khÈu nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ niÒm tin cho c¸c chñ trang tr¹i m¹nh d¹n ®Çu t­ víi kÕ ho¹ch dµi h¹n, më réng quy m«, diÖn tÝch s¶n xuÊt. - KÕt hîp gi÷a c¸c dù ¸n ph¸t triÓn cña tØnh víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i nh»m ®Èy nhanh viÖc giao ®Êt, quy ho¹ch ph¸t triÓn cho tõng vïng, gióp c¸c chñ trang tr¹i ®Þnh h­íng dÔ dµng trong kh©u dÞnh h­íng s¶n xuÊt. 1.2. Nguån vèn ®Çu t­. Tõ thùc tr¹ng nguån vèn ®Çu t­ cho c¸c trang tr¹i rÊt h¹n hÑp, nhá lÎ, ®a sè c¸c chñ trang tr¹i cã nguån vèn ®Çu t­ kh«ng ®ñ lín. V× vËy: - CÇn cã sù t¨ng c­êng nguån vãn hç trî tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ nguån vèn vay tõ c¸c ng©n hµng NN-PTNT, ng©n hµng th­¬ng m¹i. So víi l­îng vèn ®Çu t­ th× l­îng vèn hç trî vµ cho vay cßn qu¸ nhá, thêi h¹n cho vay kh«ng ®ñ dµi. §a sè c¸c chñ trang tr¹i cã ý kiÕn cÇn kÐo dµi thêi gian cho vay, nhÊt lµ nguån vèn cho vay trung vµ dµi h¹n víi l·i suÊt tõ 0,5-0,7%. Nhµ n­íc cÇn t¹o hµnh lang ph¸p lý, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc vay vèn cña c¸c chñ trang tr¹i th«ng qua viÖc thÕ chÊp tµi s¶n ®¶m b¶o b»ng ®Êt ®ai, c©y con. TËp trung nguån vèn ng©n s¸ch x©y dùng c«ng tr×nh h¹ tÇng thuû lîi, giao th«ng, c¬ së thu mua, chÕ biÕn, tiªu thô n«ng s¶n ë nh÷ng vïng cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. - Tæ chøc c¸c quü tÝn dông nh©n d©n cã sù tham gia cña c¸c chñ trang tr¹i nh»m huy ®éng nguån vèn trong d©n, khuyÕn khÝch ng­êi cã vèn vµ chñ trang tr¹i hç trî nhau trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ s¶n xuÊt. - CÇn ph©n lo¹i ®èi t­îng trang tr¹i ®Ó cho vay vèn ­u tiªn nh÷ng trang tr¹i lµm ¨n cã hiÖu qu¶ hoÆc ®Çu t­ ban ®Çu lín, cho vay víi khèi l­îng lín h¬n vµ thêi gian phï hîp ®Ó ng­êi chñ trang tr¹i cã thÓ yªn t©m ®Çu t­. - ¦u tiªn cho vay vèn ®èi víi c¸c hé nghÌo, hé d©n téc gióp hä tù t¹o viÖc lµm vµ t¹o ra thu nhËp, ®ång thêi cã sù kÕt hîp gi÷a hai nguån vèn tõ ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ ch­¬ng tr×nh t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. - §¬n gi¶n thñ tôc cho vay nh­ v¬is tµi s¶n thÕ chÊp, ngoµi phÇn thÕ chÊp tµi s¶n b»ng quyÒn sö dông ®Êt cÇn cho phÐp thÕ chÊp tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt nh­ v­ên c©y, c«ng tr×nh kiÕn tróc hoÆc ®µn gia sóc hiÖn cã. - Huy ®éng nguån vèn tõ c¸c h×nh thøc hîp t¸c gi÷a c¸c hé cã ®Êt vµ hé cã vèn, sù liªn doanh, liªn kÕt gi÷a c¸c trang tr¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trang tr¹i cã s¶n phÈm ®Çu ra lµ nguyªn kiÖu cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn, cÇn cã sù ký kÕt hîp ®ång ®Ó vay ®ñ vèn víi thêi h¹n phï hîp. HoÆc sù liªn doanh liªn kÕt gi÷a c¸c trang tr¹i víi c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn cã thÓ h×nh thµnh th«ng qua viÖc tham gia cña c¸c chñ trang tr¹i th«ng qua cæ phÇn ®ãng gãp (gièng nh­ h×nh thøc liªn kÕt ë c«ng ty cæ phÇn mÝa ®­êng Lam S¬n). Cæ phÇn ®ãng gãp ë ®©y cã thÓ b»ng tiÒn mÆt hoÆc b»ng chÝnh s¶n phÈm cña trang tr¹i m×nh lµm nguyªn liÖu cho nhµ m¸y. §©y lµ c¬ héi thuËn lîi cho c¶ ®«i bªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt 1.3. ChÝnh s¸ch vÒ thÞ tr­êng. C¸c phÇn trªn ®· nªu ®Êt lµ “cèt lâi”, vèn lµ “tiÒn ®Ò” cña viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. Gi¶i quyÕt 2 vÊn ®Ò trªn lµ bµi to¸n khã. Tuy nhiªn c¸i khã h¬n lµ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. HiÖn nay s¶n phÈm n«ng s¶n hµng ho¸ cña c¸c trang tr¹i Thanh Ho¸ lµm ra ngµy mét t¨ng v× vËy vÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm ®ang rÊt ®­îc quan t©m. Cã tíi 61% chñ trang tr¹i cho r»ng gi¸ s¶n phÈm ch­a hîp lý, h¬n 30% c¸c trang tr¹i b¸n s¶n phÈm ra bÞ t­ th­¬ng Ðp gi¸. V× vËy : - TØnh nªn tæ chøc tèt viÖc cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng, khuyÕn c¸o khoa häc kü thuËt, gióp cho c¸c chñ trang tr¹i ®Þnh h­íng s¶n xuÊt phï hîp víi nhu cÇu vÒ hµng ho¸ trong, ngoµi tØnh vµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. - TØnh cÇn cã chiÕn l­îc thÞ tr­êng nãi chung vµ thÞ tr­êng n«ng-l©m-thuû s¶n nãi riªng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh “®Çu vµo” vµ “®Çu ra” cho s¶n xuÊt VÝ dô nh­ thÞ tr­êng Gièng, Ph©n bãn, m¸y mãc thiÕt bÞ...Vµ thÞ tr­êng lao ®éng thÞ tr­êng nµy cÇn cã sù quan t©m cña tÊt c¶ c¸c ngµnh cã liªn quan, ®iÒu chØnh cung vµ cÇu thÞ tr­êng lao ®éng n«ng th«n. Trong c¸c n¨m tíi cÇn cñng cè l¹i c¸c ®Çu mèi cung øng vËt t­ vµ tiªu thu s¶n phÈm. T¨ng c­êng qu¶n lý ®Ó c¹nh tranh lµnh m¹nh, h¹n chÕ tranh mua, tranh b¸n, Ðp gi¸ vµ Ðp phÈm cÊp s¶n phÈm nh­ mÝa, thuèc l¸ ë Thach Thµnh, Hµ Trung, t«m ë Ho»ng Ho¸, Qu¶ng X­¬ng, TÜnh Gia. -H­íng dÉn vµ gióp ®ì c¸c chñ trang tr¹i tù t×m kiÕm thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, nhÊt lµ xuÊt khÈu s¶n phÈm ra n­íc ngoµi. Qua mÊy n¨m ph¸t triÓn, tíi nay c¸c s¶n phÈm c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m, c©y ¨n qu¶, c¸c s¶n phÈm tõ ®Êt rõng ®· tíi kú thu ho¹ch. TØnh cÇn cã chñ tr­¬ng cho c¸c x· t×m kiÕm thi tr­êng, liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi tØnh, c¸c ngµnh ë tØnh liªn kÕt víi thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, ®­a c«ng nghÖ s¬ chÕ s¶n phÈm n«ng-l©m-thuû s¶n ®Ó tiªu dïng vµ xuÊt khÈu 1.4. T¨ng c­êng øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt. §Èy nhanh viÖc nghiªn cøu vµ øng dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn nh»m ®¶m b¶o an toµn s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång, vËt nu«i vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cÇn thùc hiÖn: TËp trung vµ c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ chÕ biÕ vµ b¶o qu¶n, Sù øng ùng c«ng cña khoa häc c«ng nghÖ sÏ gióp c¸c trang tr¹i ®a d¹ng ho¸ c©y trång, vËt nu«i, t¨ng n¨ng suÊt. C«ng nghÖ chÕ biÕn b¶o qu¶n lµm t¨ng gi¸ tri hµng ho¸ n«ng-l©m-thuû s¶n, h¹n chÕ s¶n phÈm th«, t¨ng gi¸ trÞ hµng ho¸ , t¹o ra hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. - Ph¸t triÓn nhanh nguån nh©n lùc khoa häc c«ng nghÖ b»ng chÝnh s¸ch ®µo t¹o, ®·i ngé thÝch ®¸ng víi lùc l­îng lao ®éng nghiªn cøu, ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn nhanh c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. - T¹o ®iÒu kiÖn vµ khuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i trang bÞ m¸y mãc, thiÕt bÞ vÒ chÕ biÕn( chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc..chÕ biÕn n«ng s¶n phÈm ngay t¹i c¸c trang tr¹i). 2. Gi¶i ph¸p vÒ lao ®éng. Tõ nghÞ quyÕt 05/2000/NQ-CP vÒ kinh tÕ trang tr¹i trong ®ã chÝnh s¸ch vÒ lao ®éng ®­îc ®­a ra lµ: - Nhµ n­íc khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn hç trî ®Ó c¸c chñ trang tr¹i më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o ®­îc nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n, ­u tiªn sö dông lao ®éng cña hé n«ng d©n kh«ng ®Êt, thiÕu ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, hé nghÌo thiÕu viÖc lµm. Chñ lao ®éng ®­îc thuª lao ®éng kh«ng h¹n chÕ vÒ sè l­îng, tr¶ c«ng lao ®éng trªn c¬ së tho¶ thuËn víi ng­êi lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ. Chñ trang tr¹i ph¶i trang bÞ ®å gia dông b¶o hé lao ®éng theo tõng lo¹i nghÒ cho ng­êi lao ®éng vµ cã tr¸ch nhiÖm v¬Ý ng­êi lao ®éng khi gÆp rñi ro, tai n¹n èm ®au trong thêi gian lµm viÖc theo hîp ®ång. - §èi víi ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ ®Æc biÖt khã kh¨n, chñ trang tr¹i ®­îc ­u tiªn vay vèn thuéc ch­¬ng tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®Ó t¹o viÖc lµm cho lao ®éng t¹i chç, thu hót lao ®éng ë c¸c vïng ®«ng d©n c­ ®Õn ph¸t triÓn s¶n xuÊt. - Nhµ n­íc cã kÕ ho¹ch hç trî ®µo t¹o nghÒ nghiÖp cho lao ®éng trong trang tr¹i b»ng nhiÒu h×nh thøc tËp huÊn, båi d­ìng ng¾n h¹n. 2.1. Nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ lao ®éng : XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm vµ thùc tr¹ng cña kinh tÕ trang tr¹i Thanh Ho¸ hiÖn nay. Tuy kinh tÕ trang tr¹i ®· thu hót vµ sö dông nhiÒu lao ®éng trong n«ng nghiÖp nh­ng viÖc thiÕt lËp quan hÖ lao ®éng l¹i ch­a ®Æt trong mét c¬ së ph¸p lý nµo hay ch­a cã v¨n b¶n ph¸p lý nµo ®­îc ¸p dông cho lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i Thanh Ho¸. V× vËy tØnh ph¶i kiÕn nghÞ víi trung ­¬ng ®Ó ®Ò ra ph¸p luËt hoÆc nh÷ng v¨n b¶n cã liªn quan ®Õn thuª loa ®éng trong n«ng nghiÖp. §©y lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt cÇn ph¶i gi¶i quyÕt. hiÖn nay ®a sè ng­êi lao ®éng lµm thuª ®Òu chØ cã tho¶ thuËn b»ng miÖng víi chñ trang tr¹i, kh«ng chØ víi lao ®éng thuª thêi vô mµ c¶ víi lao ®éng thuª th­êng xuyªn, kh«ng cã tho¶ thuËn râ rµng vÒ quyÒn lîi cña c¸c bªn, nhÊt lµ quyªn lîi cua ng­êi lao ®éng. hoÆc tØnh cã thÓ ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n quy ®Þnh t¹m thêi vÒ vÊn ®Ò nµy nh»m ®¶m b¶o kÞp thêi cho quyÒn lîi cña chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh qu¶n lý s¶n xuÊt còng nh­ cho ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh lµm thuª: - Tr­íc tiªn lµ vÊn ®Ò hîp ®ång lao ®éng: tØnh cã thÓ ¸p dông quy ®Þnh vÒ hîp ®ång lao ®éng trong bé luËt hiÖn hµnh ®èi víi lao ®éng lµm thuª trong c¸c trang tr¹i hiÖn nay. T¹m thêi cã thÓ h­íng d·n vµ b¾t buéc c¸c chñ trang tr¹i ký kÕt c¸c hîp ®ång víi ng­êi lao ®éng lµm thuª th­êng xuyªn víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n nh­: thêi h¹n ký kÕt hîp ®ång lao ®éng; thêi gian lµm viÖc vµ nghØ ng¬i; nh÷ng c«ng viÖc c¬ b¶n mµ ng­êi lao ®éng ph¶i thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh lao ®éng; tiÒn c«ng tiÒn l­¬ng ng­êi lao ®éng ®­îc nhËn , h×nh thøc tr¶ c«ng (tiÒn mÆt hay s¶n phÈm...); c¸c chÕ ®é phô cÊp nh­ èm ®au, tai n¹n, lµm qu¸ giê, b¶o hé lao ®éng, ®ãng b¶o hiÓm x· héi (nÕu cã). Cã nh­ vËy th× míi b¶o vÖ ®­îc quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh­ cña ng­êi chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh qu¶n lý kinh doanh. §èi víi lao ®éng thuª thêi vô cã thÓ cã sù thay ®æi kh«ng nhiÒu vÒ néi dung theo tÝnh chÊt cña thuª lao ®éng thêi vô kh¸c víi thuª lao ®éng th­êng xuyªn: thêi h¹n lao ®éng trong mét mïa vô (chñ trang tr¹i cã thÓ ký kÕt víi ng­êi lao ®éng trong thêi gian 1 ®Õn 2 n¨m hoÆc dµi h¬n n÷a, mçi n¨m thuª vµo thêi ®iÓm nµo, bao nhiªu vô mçi vô lµ bao l©u). Víi c¸h ký hîp ®ång nh­ vËy sÏ æn ®Þnh ®­îc viÖc lµm thêi vô cho ng­êi lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng sÏ cã tr¸ch nhiÖm cao h¬n trong qu¸ tr×nh lao ®éng, ®ång thêi chñ trang tr¹i còng dÔ dµng trong viÖc thuª m­ín lao ®éng thêi vô, kh«ng ph¶i cø mçi vô l¹i ký hîp ®ång mét lÇn; trong hîp ®ång còng ph¶i ®Ò cËp ®Õn thêi gian lµm viÖc trong ngµy (thêi gian b¾t ®Çu vµ kÕt thóc); tiÒn c«ng ng­êi lao ®éng ®­îc nhËn (theo giê c«ng hay theo ngµy c«ng, b»ng tÒn mÆt hay s¶n phÈm); c¸c chÕ ®é lµm qu¸ giê, b¶o hiÓm .. - CÇn thiÕt ph¶i ®­a vÊn ®Ò b¶o hé lao ®éng, b¶o hiÓm th©n thÓ vµ nhu cÇu vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng lµm thuª, chÕ ®é b¶o hé lao ®éng lµ mét viÖc hÕt søc cÇn thiÕt mµ ®a phÇn c¸c chñ trang tr¹i ch­a hoÆc Ýt quan t©m ®Õn. Lao ®éng n«ng-l©m-ng­ nghiÖp còng nh­ mäi lao ®éng kh¸c, trong qu¸ tr×nh lao ®éng còng cÇn cã nh÷ng chÕ ®é b¶o hé nhÊt ®Þnh, nhÊt lµ b¶o hiÓm th©n thÓ: trang bÞ dµy, ñng, quÇn ¸o b¶o hé lµ trang bÞ cÇn thiÕt nhÊt (vÝ dô ®èi víi lao ®éng trong trang tr¹i trång mÝa khi thu ho¹ch cÇn trang bÞ giµy, quÇn ¸o lao ®éng v¶i dµy, g¨ng tay..HoÆc lao ®éng trong trang tr¹i l©m nghiÖp cÇn cã giµy, ñng, g¨ng tay..) Trong h­íng dÉn ký kÕt hîp ®ång lao ®éng, tØnh cÇn cã quy ®Þnh râ vÒ vÊn ®Ò b¶o hé lao ®éng nh­ trªn tuú thuéc theo tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt mµ cã sù quy ®Þnh kh¸c nhau. §ång thêi ph¶i cã sù kiÓm tra giÊm s¸t th­êng xuyªn viÖc thùchiÖn hîp ®ång lao ®éng cña c¸c chñ trang tr¹i. - C¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn cã kÕ ho¹ch kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc thuª m­ín vµ tr¶ c«ng lao ®éng cho ng­êi lµm thuª trong c¸c trang tr¹i b»ng c¸ch lËp c¸c sæ theo dâi, qu¶n lý lao ®éng yªu cÇu chñ trang tr¹i ph¶i ghi ®Çy ®ñ lµm c¬ së kiÓm tra, ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng. bëi trªn thùc tÕ cã chñ trang tr¹i sö dngj thêi gian lao ®éng kÐo dµi, c­êng ®é lao ®éng lín nh­ng tr¶ c«ng l¹i kh«ng hîp lý - Nhµ n­íc vµ tØnh cÇn bá quy ®Þnh sè ng­êi lao ®éng ®­îc thuª cña mét chñ trang tr¹i. NÕu quy ®Þnh sè ng­êi ®­îc thuª sÏ h¹n chÕ sù ph¸t triÓn quy m« s¶n xuÊt còng nh­ thu hót vµ sö dông lao ®éng trong n«ng th«n (bëi v× thuª nhiÒu lao ®éng, s¶n xuÊt víi quy m« lín buéc hä ph¶i thµnh lËp c«ng ty t­ nh©n, ®ãng b¶o hiÓm x· héi b¶o hiÓm th©n thÓ cho ng­êi lao ®éng). NhÊt lµ ®èi víi chñ trang tr¹i lµ ®¶ng viªn mµ ®¶ng viªn lµ nh÷ng ng­êi cã kiÕn thøc, cã ý chÝ lµm giµu vµ g­¬ng mÉu. ChÝnh v× thÕ cã ý kiÕn cho r»ng ®¶ng vµ nhµ n­íc cÇn ph¶i c«ng nhËn vµ cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m thay ®æi quan niÖm thuª lao ®éng cña nh÷ng ®Èng viªn lµ chñ trang tr¹i ®Ó hä cã thÓ b×nh ®¼ng víi c¸c chñ trang tr¹i kh¸c trong qu¸ tr×nh ®Çu, t­ thuª m­ín nh©n c«ng vµ tiÕn hµnh qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖn nay cã mèt sè trang tr¹i ®ang x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt víi quy m« lín, l­¬ng lao ®éng thuª h¬n 20 ng­êi. nh­ng viÖc quy ®Þnh sè ng­êi ®­îc thuª m­ín ®· h¹n chÕ hä. NÕu muèn s¶n xuÊt víi quy m« lín buéc hä ph¶i thµnh lËp c«ng ty t­ nh©n ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi ®Çy ®ñ quyÒn lîi cho b¶n th©n còng nh­ ng­êi lµm thuª cho chÝnh m×nh. Nh­ vËy cÇn cã sù ®iÒu chØnh vµ cã nh÷ng quy ®Þnh riªng ®èi víinh÷ng hé thuª m­ín nhiÒu lao ®éng, gi¶m thuÕ vµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch kh¸c ®Ó khuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. 2.2. §èi víi lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. - §èi víi chñ trang tr¹i: tõ thùc tr¹ng ta thÊy tr×nh ®é v¨ ho¸ cña chñ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ cßn rÊt thÊp, ®a sè chØ cã tr×nh ®é cÊp I vµ II. NÕu cã tr×nh ®é v¨n hãa cao th× ®a sè lµ c¸n bé ®ang lµm trong c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp hoÆc ®· nghØ h­u, cßn l¹i lµ n«ng d©n cã tr×nh ®é thÊp. §iÒu nµy cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh tiÕp thu vµ vËn dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt, n¨ng lùc qu¶n lý kinh doanh còng bÞ h¹n chÕ rÊt lín, dÉn ®Õn chØ s¶n xuÊt theo kinh nghiÖm vµ c©y trång vËt nu«i ph¸t triÓn phô thuéc vµo tù nhiªn, chÝnh v× thÕ ®Ó n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý s¶n xuÊt, ¸p dông khoa häc kü thuËt cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o, båi d­ìng ®éi ngò c¸c chñ trang tr¹i nh­: + Tæ chøc c¸c líp häc ng¾n vµ trung h¹n ®èi víi c¸c chñ trang tr¹i ®Ò cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò nh­: ®Æc tÝnh c©y trång vËt nu«i, ®Êt ®ai, quy ho¹ch s¶n xuÊt, canh t¸c, sö dông lao ®éng s½n cã... Nguån kinh phÝ ®µo t¹o cã thÓ do chñ trang tr¹i ®ãng gãp hoµn toµn hay nhµ n­íc hç trî mét phÇn (cã thÓ xem tæ chøc líp häc miÔn phÝ lµ h×nh thøc hoâ trî vÒ vèn cho c¸c chñ trang tr¹i . + KhuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i tù thµnh lËp, tæ chøc c¸c líp häc. §èi víi c¸c chñ trang tr¹i cã ®ñ tr×nh ®é khuyÕn khÝch hä tham gia c¸c líp ®µo t¹o chÝnh kho¸ hoÆc kh«ng chÝnh kho¸ t¹i c¸c tr­êng n«ng-l©m-thuû s¶n. + Thµnh lËp c¸c héi, nhãm, tæ chøc ®Ó c¸c chñ trang tr¹i cã thÓ gÆp gì trao ®æi kinh nghiÖm, kiÕn thøc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt + H­íng dÉn lý thuyÕt vµ khuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i trùc tiÕp tham gia nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò vÒ gièng c©y trång vËt nu«i .. - §èi víi ®éi ngò lao ®éng : §éi ngò lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸ chñ yÕu lµ n«ng d©n, lao ®éng gi¶n ®¬n, tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp. ChÝnh v× thÕ cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt cho ng­êi lao ®éng: + Thùc hiÖn phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc ®èi víi mäi c«ng d©n trong x· héi, nhÊt lµ nh÷ng lao ®éng n«ng th«n nh»m n©ng cao d©n trÝ, gióp ng­êi lao ®éng biÕt ®äc, viÕt ®Ó cã kh¶ n¨ng tiÕp thu kiÕn thøc s¶n xuÊt. + §èi víi lao ®éng thuª th­êng xuyªn chñ trang tr¹i cã thÓ ký hîp ®ång l©u dµi vµ cã sù ®Çu t­ ®µo t¹o kü thuËt cho ng­êi lao ®éng (nÕu trang tr¹i cÇn) tuú theo sù tho¶ thuËn cña hai bªn tr¸nh thiÖt thßi cho chñ trang tr¹i khi bá chi phÝ ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng. + Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chñ trang tr¹i cã thÓ truyÒn ®¹t kiÕn thøc,kinh nghiÖm s¶n xuÊt cho ng­êi lao ®éng. NhÊt lµ khi nhËp vµ sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ míi, ¸p dông gièng c©y trång, vËt nu«i míi. 2.3.T¨ng c­êng sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i. Víi d©n sè n¨m 2000 lµ 3.515.000 ng­êi trong ®ã l­c l­êng lao ®éng chiÕm 51% d©n sè. Thanh Ho¸ lµ mét tØnh ®«ng d©n, nguån lao ®éng dåi dµo, tËp trung chñ yÕu ë n«ng th«n ®©y lµ mét lîi thÕ lín ®Ó ph©n tÝch kinh tÕ nÕu sè lao ®éng trªn ®­îc sö dông. Kinh tÕ trang tr¹i Thanh Ho¸ tõ khi ra ®êi vµ ph©n tÝch ®· thu hót mét l­îng lao ®éng t­¬ng ®èi lín (víi 13210 ng­êi- ®iÒu tra cña Côc Thèng kª Thanh Ho¸) con sè nµy so víi lùc l­îng lao ®éng trong n«ng nghiÖp th× cßn rÊt nhá. Bëi vËy ®Æt ra vÊn ®Ò lµ ph¶i: - KhuyÕn khÝch c¸c chñ trang tr¹i sö dông nhiÒu lao ®éng sèng trong kh©u canh t¸c, khai hoang. VÝ dô nh­ trong kh©u lµm ®Êt: nÕu khai hoang víi diÖn tÝch lín th× nªn t¨ng hÖ sè sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ, nh­ng ®èi víi nh÷ng vïng ®Êt khã kh¨n cho viÖc vËn chuyÓn m¸y mãc thiÕt bÞ hoÆc chi phÝ m¸y mãc qu¸ cao th× nªn thuª lao ®éng trong viÖc khai ph¸ ®Êt ®ai ®Ó s¶n xuÊt. - Sö dông lao ®éng ®Ó quai ®ª lÊn biÓn, khai th¸c tiÒm n¨ng vïng ven biÓn kÕt hîp víi ®Çu t­, th©m canh vµ b¸n th©m canh trong c¸c trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n. - Sö dông nhiÒu lao ®éng ®Ó khai th¸c vïng gß ®åi ë vïng trung du miÒn nói b»ng c¸ch thµnh lËp vµ ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i trång c©y c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m, c©y ¨n qu¶, c©y c«ng nghiÖp hµng n¨m vµ trång rõng. - Sö dông lao ®éng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo chiÒu réng: th«ng qua x©y dùng vïng kinh tÕ míi, khuyÕn khÝch lao ®éng tõ ®ång b»ng - ®« thÞ ®Çu t­ lªn nh÷ng vïng cã tiÒm n¨ng h×nh thµnh nhiÒu lo¹i h×nh trang tr¹i thÝch hîp. - Sö dông vµ bè trÝ lao ®éng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo chiÒu s©u: ¸p dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng còng nh­ t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, vËt nu«i. NghÜa lµ cÇn cã sù ®µo t¹o lao ®éng mét c¸ch tho¶ ®¸ng ®Ó cã thÓ ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt ®ång thêi t¹o ra nh÷ng viÖc lµm míi trong mçi trang tr¹i KÕt luËn Ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸ nh»m ®¸nh gi¸ t×nh h×nh còng nh­ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thu hót vµ sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ lµ mét ®Ò tµi míi, nhay c¶ ®èi víi nghiªn cøu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò trong kinh tÕ trang tr¹i nh÷ng n¨m gÇn ®©y. tõ thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña nã tíi kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n nh­ chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp theo h­íng CNH-H§H, t¹o thªm viÖc lµm vµ thunhËp cho ng­êi lao ®éng, gãp phÇn tÝch cùc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng sinh th¸i. Qua ®Ò tµi: “Ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng trong kinh tÕ trang tr¹i ë Thanh Ho¸” em ®· ®i s©u vµo t×m hiÓu t×nh h×nh sö dông lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ë Thanh Ho¸, th«ng qua sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng, t×nh h×nh sö dông lao ®éng theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt, theo thêi gian, theo tr×nh ®é chuyªn m«n cña ng­êi lao ®éng. Vµ cho r»ng kinh tÕ trang tr¹i lµ lo¹i h×nh thu hót vµ sö dông lao ®éng cã hiÖu qu¶ trong n«ng nghiÖp - n«ng th«n. Do thêi gian cã h¹n còng nh­ tr×nh ®é, kinh nghiÖm thùc tÕ ch­a nhiÒu vµ sè liÖu ®iÒu tra cßn h¹n chÕ nªn viÖc ph©n tÝch trong ®Ò tµi nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, t¸c gi¶ mong ®­îc sù quan t©m, gãp ý cña ng­êi ®äc. Trong qu¸ t×nh nghiªn cøu ®Ò tµi nµy em ®· nhËn ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c B¸c, c¸c C« Chó ë Së L§-TBXH, Së NN-PTNT, Côc Thèng kª Thanh Ho¸ vµ sù h­íng dÉn chi tiÕt, tËn t×nh cña thÇy: TrÇn Xu©n CÇu ®Ó hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n vÒ sù gióp ®ì quý b¸u ®ã. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Kinh tÕ trang tr¹i Thanh Ho¸ -Tµi liÖu ®iÒu tra thèng kª 1998 - Côc Thèng kª Thanh Ho¸ thùc hiÖn - N¨m1999 2. B¸o c¸o t×nh h×nh kinh tÕ trang tr¹i Thanh Ho¸ trong nh÷ng n¨m qua vµ nh÷ng chñ tr­¬ng biÖn ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña Së NN-PTNT-2000. 3. B¸o c¸o vÒ lao ®éng viÖc lµm ë Thanh Ho¸ trong nh÷ng n¨m qua cña Së L§-TBXH Thanh Ho¸- N¨m 2001 4. NghÞ quyÕt 05/2000NQ-CP vÒ kinh tÕ trang tr¹i -T¹p chÝ Ngiªn cøu kinh tÕ sè 260-1999. 5. NghÞ quyÕt 07NQ/TU Cña Ban th­êng vô TØnh uû Thanh Ho¸ -N¨m 1999 6. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 258,260(N¨m 1999) Sè 262,265, 271 (N¨m2000).