Đề tài Phân tích chi phí lợi ích của việc áp dụng ISO 14001 trong một số doanh nghiệp

Chöông 1 - MÔÛ ÑAÀU ÑAËT VAÁN ÑEÀ Baûo veä moâi tröôøng vaø söùc khoeû con ngöôøi ngaøy caøng ñöôïc quan taâm thì taát caû caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï … caøng phaûi chuù yù ñeán caùc taùc ñoäng moâi tröôøng, nhaèm haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát caùc aûnh höôûng coù theå xaûy ra. Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu naøy caùc toå chöùc caàn phaûi tìm kieám caùc giaûi phaùp khaû thi ñeå kieåm soaùt oâ nhieãm trong nhaø maùy, xí nghieäp saûn xuaát coâng nghieäp. Vaán ñeà naøy ñang trôû thaønh moái quan taâm chung vaø haøng ñaàu cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc veà moâi tröôøng vaø cuõng laø cuûa taát caû caùc doanh nghieäp. Hoaø nhaäp vôùi tieán trình Baûo veä moâi tröôøng treân theá giôùi, Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc thaønh quaû trong coâng taùc kieåm soaùt vaø ngaên ngöøa oâ nhieãm töø söï coá gaéng cuûa caû hai phía: cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc vaø doanh nghieäp. Trong thöïc teá vaãn coøn toàn taïi nhieàu baát caäp do cô cheá kieåm soaùt oâ nhieãm khoâng hieäu quaû, nhöõng quy ñònh luaät phaùp chöa ñöôïc phoå bieán, cô sôû haï taàng chöa ñaûm baûo cho vieäc thöïc hieän kieåm soaùt moâi tröôøng, nhöõng taùc ñoäng baát lôïi tieàm aån do khoâng tuaân thuû nhöõng quy ñònh veà ngaên ngöøa oâ nhieãm vaø baûo veä moâi tröôøng chöa ñöôïc nhaän dieän,… Treân cô sôû naøy, hình thaønh yù töôûng cho khoaù luaän toát nghieäp: “Phaân tích chi phí lôïi ích cuûa vieäc thöïc hieän tieâu chuaån ISO 14001 trong moät soá doanh nghieäp”. Khoùa luaän naøy seõ ñi vaøo nghieân cöùu caùc vaán ñeà moâi tröôøng chuû yeáu phaùt sinh trong hoaït ñoäng, saûn phaåm vaø dòch vuï cuûa doanh nghieäp vaø lôïi ích cuûa hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm ñang ñöôïc aùp duïng taïi caùc doanh nghieäp. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU Ñieàu tra tình hình aùp duïng tieâu chuaån ISO 14001 taïi caùc doanh nghieäp. Phaân tích chi phí vaø lôïi ích thöïc cuûa vieäc aùp duïng tieâu chuaån ISO 14001. Ñeà xuaát giaûi phaùp cuï theå giuùp doanh nghieäp naâng cao ñöôïc lôïi ích cuûa chöông trình kieåm soaùt oâ nhieãm theo ISO 14001. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU Giôùi thieäu veà Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng. Toång quan veà oâ nhieãm coâng nghieäp ôû Vieät Nam. Ñieàu tra tình hình thöïc hieän Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng taïi caùc doanh nghieäp. Phaân tích chi phí vaø lôïi ích kieåm soaùt oâ nhieãm theo ISO 14001. Giaûi phaùp ñeà xuaát. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU Ñoái töôïng nghieân cöùu laø: Caùc doanh nghieäp ñang aùp duïng ISO 14001 taïi Vieät Nam. Caùc doanh nghieäp ñieàu tra ñöôïc choïn löïa theo caùch ngaãu nhieân theo töøng ngaønh saûn phaåm. Caùc toå chöùc ñöôïc ñieàu tra laø caùc ngaønh saûn phaåm töông öùng vôùi caùc kí hieäu soá cho töøng doanh nghieäp nhö sau: Baûng 1.1. Caùc doanh nghieäp ñöôïc ñieàu tra Doanh nghieäp Kí hieäu soá töông öùng Ñaëc ñieåm cuûa doanh nghieäp Cheá taïo bôm, quaït vaø caùc dòch vuï kyõ thuaät 1 Chuyeân saûn xuaát bôm, quaït tieâu thuï thò tröôøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu. Cty kinh doanh caùc dòch vuï hoùa chaát 2 Pha cheá vaø cung caáp hoaù chaát. May quaàn aùo thun xuaát khaåu 3 May gia coâng aùo thun xuaát khaåu. Saûn xuaát, cheá taïo oâ toâ 4 Cheá taïo vaø laép raùp oâ toâ, saûn phaåm tieâu thuï trong nöôùc vaø thò tröôøng xuaát khaåu. Gia coâng saûn phaåm nhöïa cao caáp 5 Gia coâng saûn phaåm nhöïa cao caáp cho coâng nghieäp saûn xuaát xe maùy, ñieän töû. Saûn xuaát vaø laép raùp xe gaén maùy 2 baùnh 6 Cheá taïo vaø laép raùp xe gaén maùy 2 baùnh, saûn phaåm tieâu thuï trong nöôùc vaø thò tröôøng xuaát khaåu. Cheá taïo phuï tuøng cho ñoäng cô xe hôi 7 Cung öùng phuï tuøng cho caùc coâng ty xe hôi lôùn. Kinh doanh caùc dòch vuï KCN 8 Chuyeân xaây döng cô sôû haï taàng KCN, cho thueâ nhaø ñaát xaây döïng, cho thueâ vaø vaø caùc dòch vuï tieän ích khaùc coù lieân quan ñeán phaùt trieån coâng nghieäp. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ñieàu tra khaûo saùt Quan saùt tröïc tieáp taïi moät vaøi cô sô.û Phoûng vaán chuyeân gia. Söu taàm vaø keá thöøa coù choïn loïc caùc taøi lieäu coù saún cuûa cô quan quaûn lyù, cuûa caùc coâng ty vaø caùc chuyeân ngaønh coù lieân quan. Phöông phaùp xöû lyù soá lieäu Duøng phaàn meàm Excel ñeå xöû lyù caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc. Phöông phaùp phaân tích chi phí vaø lôïi ích Laø moät phöông phaùp phaân tích, so saùnh nhöõng lôïi ích thu ñöôïc vôùi nhöõng chi phí cho vieäc thöïc hieän caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm theo ISO 14001. Phöông phaùp ñaùnh giaù – döï baùo Phöông phaùp ñaùnh giaù chuû yeáu döïa vaøo caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc vaø caùc tieâu chuaån cuûa kieåm soaùt oâ nhieãm ñaùnh giaù caùc hoaït ñoäng. Phöông phaùp döï ñoaùn döïa vaøo vieäc phaân tích soá lieäu laøm cô sôû döï ñoaùn khaû naêng aùp duïng trong töông lai vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp ñeà xuaát. Cô sôû lyù thuyeát cuûa ñeà taøi YÙ nghóa cuûa vieäc phaân tích chi phí - lôïi ích Phaân tích chi phí - lôïi ích cuûa vieäc aùp duïng ISO 14001 laø quaù trình ñaùnh giaù hieäu quaû baûo veä moâi tröôøng theo ISO 14001. Keát quaû cuûa phaân tích laø cô sôû cho vieäc hoaïch ñònh caùc bieän phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm. Phaân tích chi phí – lôïi ích coù yù nghóa ñònh ra giaù trò thöïc teá töø caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm, laøm cô sôû ñieàu tieát caùc keá hoaïch kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Laø cô sôû so saùnh caùc lôïi ích thu ñöôïc vôùi caùc chi phí cho caùc hoaït ñoäng BVMT theo ISO 14001. Ñaëc ñieåm trong phaân tích Baûng 1.2 Ñaëc ñieåm trong phaân tích Ñeà muïc Dieån giaûi Quan ñieåm phaân tích Laø lôïi ích vaø chi phí cuûa caùc doanh nghieäp ñang aùp duïng ISO 14001. Khoâng gian phaân tích Trong phaïm vi caû nöôùc treân quy moâ ña ngaønh coâng nghieäp. Tính chaát cuûa lôïi ích Döïa treân lôïi ích thöïc cuûa hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm theo ISO 14001 Tính chaát cuûa chi phí Döïa treân caùc chi phí thöïc cuûa hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm theo ISO 14001. Ñôn vò ño löôøng Giaù trò taøi chính. Baûn chaát lôïi ích Hieäu quaû söû duïng taøi nguyeân vaø taøi saûn ñaàu tö cho moâi tröôøng Hieäu quaû cô baûn Phaùt trieån kinh teá vaø baûo veä moâi tröôøng cuûa töøng doanh nghieäp Lôïi ích thu ñöôïc töø hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng theo ISO 14001 Cô sôû tính toaùn Lôïi ích ñöôïc tính toaùn ñôn giaûn theo giaù taøi chính töø caùc khoaûn lôïi thu ñöôïc. Lôïi ích toång quaùt ñöôïc öôùc löôïng hoaëc quy ñoåi theo giaù trò cuûa caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán caùc khoaûn lôïi cuûa ISO 14001. Toång lôïi ích chæ tính toaùn treân caùc khoaûn lôïi thu ñöôïc töø caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm theo ISO 14001 cuûa doanh nghieäp. Caùc lôïi ích thu ñöôïc Phaân tích lôïi ích thu ñöôïc cuûa caùc quaù trình kieåm soaùt oâ nhieãm bao goàm: Thu töø baùn pheá lieäu. Giaûm phaït vi phaïm haønh chaùnh veà baûo veä moâi tröôøng . Giaûm caùc chi phí coù lieân quan ñeán ngöôøi lao ñoäng. Giaûm caùc chi phí söû duïng nguyeân vaät lieäu. Giaûm caùc chi phí söû duïng naêng löôïng ñieän nöôùc. Giaûm hao huït thaát thoaùt trong baûo quaûn vaän chuyeån. Phaân tích caùc lôïi ích toång quaùt cuûa vieäc aùp duïng ISO 14001 laø: Hoå trôï cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh, gôõ boû caùc raøo caûn thöông maïi ñeå taêng doanh soá baùn ra. Caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng. Taïo caùi nhìn toát cho doanh nghieäp. Caùc khoaûn thu khaùc töø chöông trình naøy. Tính chaát lôïi ích Lôïi ích coù theå ño löôøng ñöôïc vaø thu ñöôïc töø caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm theo caùc khoaûn thu taøi chính coù löu laïi trong caùc hoaït ñoäng BVMT cuûa doanh nghieäp. Lôïi ích toång quaùt töø vieäc aùp duïng ISO 14001 raát khoù coù theå ño löôøng ñöôïc. Tuy nhieân, ñeå xaùc ñònh ñöôïc caùc khoaûn lôïi naøy phaûi tieán haønh phaân tích taøi chính vaø caùc vaán ñeà lieân quan trong suoát quaù trình phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. Chi phí cho caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng theo ISO14001 Cô sôû tính toaùn Chi phí ñöôïc tính toaùn treân caùc khoaûn chi theo giaù trò taøi chính phaùt sinh bình quaân trong naêm cuûa doanh nghieäp cho caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm. Caùc thaønh phaàn cuûa chi phí Chi phí ñaàu tö cho vieäc xaây döïng caùc coâng trình xöû lyù chaát thaûi. Chi phí vaän haønh caùc coâng trình xöû lyù chaát thaûi. Chi phí quan traéc vaø baûo veä moâi tröôøng. Chi phí thöïc thi tieâu chuaån ISO 14001. Caùc chi phí khaùc coù lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng BVMT cuûa doanh nghieäp. Tính chaát chi phí Chi phí laø caùc khoaûn chi taøi chính xaùc ñònh ñöôïc qua caùc hoaït ñoäng BVMT cuûa doanh nghieäp. GIÔÙI HAÏN CUÛA ÑEÀ TAØI Noäi dung neâu trong khoùa luaän toát nghieäp ñöôïc keát hôïp töø keát quaû ñieàu tra, khaûo saùt, thu thaäp vaø phaân tích döõ lieäu veà vieäc xaây döïng vaø aùp duïng ISO 14001. Tuy nhieân, noäi dung phaân tích trong ñeà taøi nghieân cöùu bò haïn cheá do: Soá lieäu thoáng keâ veà moâi tröôøng. Do thôøi gian vaø ñieàu kieän khoâng cho pheùp. Neân keát quaû ñeà taøi chæ tieán haønh moät vaøi doanh nghieäp ñöôïc chöùng nhaän ñaït ISO 14001 vaø neâu leân caùc vaán ñeà moâi tröôøng vôùi caùc bieän phaùp ngaên ngöøa - kieåm soaùt oâ nhieãm. Lôïi ích – chi phí trong phaân tích seõ khoâng tính ñeán yeáu toá thôøi gian, caùc chi phí cô hoäi vaø caùc yeáu toá lieân quan khaùc. Chöông 2 - TOÅNG QUAN VEÀ OÂ NHIEÃM COÂNG NGHIEÄP COÂNG NGIEÄP HOAÙ VAØ MOÂI TRÖÔØNG Töø naêm 1990 ñeán nay, cuøng vôùi söï ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc vaø quaûn lyù trong saûn xuaát kinh doanh, coâng nghieäp ñaõ thöïc söï trôû thaønh ñoäng löïc thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån. Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp naêm 2003 cuûa caû nöôùc ñaït 302.990 tyû ñoàng taêng 16% so vôùi naêm 2002. Nhoùm ngaønh coâng nghieäp cô baûn coù toác ñoä taêng tröôûng nhanh nhaát bao goàm: Ngaønh cheá bieán thöïc phaåm, ngaønh deät may, ngaønh ñieän töû vaø coâng ngheä thoâng tin, ngaønh cô khí vaø ngaønh hoaù chaát. Tieáp sau ñoù laø ngaønh khai thaùc khoaùng saûn, ñieän, nöôùc.v.v… Ñònh höôùng ñeán naêm 2010, Boä coâng nghieäp seõ taäp trung phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp coù khaû naêng phaùt huy lôïi theá caïnh tranh, chieám lónh thò tröôøng trong nöôùc vaø ñaåy maïnh xuaát khaåu nhö: Cheá bieán noâng - laâm - thuyû saûn, may maëc, giaày da, ñieän töû, tin hoïc, saûn phaåm cô khí vaø tieâu duøng. Moät soá ngaønh coâng nghieäp naëng cuõng seõ ñöôïc xaây döïng moät caùch coù choïn loïc bao goàm: Daàu khí, luyeän kim, ñieän, cô khí cheá taïo, hoaù chaát cô baûn, phaân boùn, vaät lieäu xaây döïng. Baûng 2.1 Möùc taêng tröôûng cuûa moät soá ngaønh coâng nghieäp trong giai ñoaïn 1995 – 2000 vaø muïc tieâu ñeán naêm 2020 (%/naêm) Teân ngaønh Taêng tröôûng giai ñoaïn 1995 - 2000 Muïc tieâu taêng tröôûng 2001 - 2010 Muïc tieâu taêng tröôûng 2011 – 2020 Khai thaùc 13.73 13.48 6.91 Vaät lieäu xaây döïng 13.96 13.40 8.51 Cô khí 21.35 18.47 18.90 Luyeän kim 10.97 10.67 18.73 Hoaù chaát 19.6 14.57 12.71 Ñieän töû - tin hoïc - 20.97 16.92 Cheá bieán noâng laâm thuyû saûn 8.3 9.04 8.72 Deät may- giaày da 12.17 14.14 13.82 Ñieän, khí gaz vaø nöôùc 14.33 13.78 10.07 Toaøn ngaønh 12.74 13.67 12.16 Nguoàn: Quy hoaïch toång theå phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam theo caùc vuøng laõnh thoå ñeán naêm 2010 Coâng nghieäp hoaù vaø oâ nhieãm moâi tröôøng ñang laø thaùch thöùc lôùn cuûa caùc ñoä thò Vieät Nam. Ñaëc bieät laø caùc ñoâ thò naèm trong vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam vaø phía Baéc. Ngoaøi caùc taùc ñoäng giao thoâng, dòch vuï, thöông maïi, xaây döïng, caùc hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp ñaõ goùp phaàn ñaùng keå laøm oâ nhieãm moâi tröôøng. Caùc loaïi hình coâng nghieäp phaùt trieån töông ñoái ña daïng trong ñoù coù caùc ngaønh coâng nghieäp gaây oâ nhieãm nhö: Giaáy, cheá bieán thöïc phaåm töôi soáng, cheá bieán goã, hoaù chaát, xi maï, luyeän kim … caùc chaát thaûi cuûa nhöõng ngaønh naøy laøm cho chaát löôïng moâi tröôøng xaáu ñi vaø ngaøy moät phöùc taïp. Vôùi caùc coâng ngheä saûn xuaát noùi chung coøn laïc haäu vaø möùc ñaàu tö cho bảo vệ moâi trường thaáp, caùc hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp tieáp tuïc sinh ra moät löôïng lôùn caùc chaát thaûi thuoäc nhieàu daïng vôùi nhieàu thaønh phaàn khaùc nhau, coù khaû naêng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng. OÂ NHIEÃM KHOÂNG KHÍ DO SAÛN XUAÁT COÂNG NGHIEÄP OÂ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí ñang laø moät vaán ñeà böùc xuùc ñoái vôùi moâi tröôøng ñoâ thò, KCN vaø caùc laøng ngheà saûn xuaát ôû nöôùc ta hieän nay. OÂ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí coù taùc ñoäng xaáu ñoái vôùi söùc khoeû con ngöôøi, aûnh höôûng ñeán caùc heä sinh thaùi vaø bieán ñoåi khí haäu… Coâng nghieäp hoaù caøng maïnh, ñoâ thò hoaù caøng phaùt trieån thì nguoàn thaûi gaây oâ nhieãm khoâng khí caøng nhieàu, aùp löïc laøm bieán ñoåi chaát löôïng khoâng khí theo chieàu höôùng xaáu caøng lôùn, yeâu caàu bảo vệ moâi trường khoâng khí caøng quan troïng. Hoaït ñoäng coâng nghieäp gaây oâ nhieãm khoâng khí phaùt sinh töø caùc khu, cuïm coâng nghieäp cuõ vaø KCN môùi thaønh laäp nhö: Caùc KCN ôû vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, phía Baéc vaø caùc KCN ôû Mieàn Trung gaàn ñaây. OÂ nhieãm khoâng khí cuïc boä thöôøng xaûy ra ôû xung quanh caùc xí nghieäp, caùc nhaø maùy xi maêng, caùc loø nung gaïch ngoùi, caùc nhaø maùy luyeän kim, saûn xuaát phaân hoaù hoïc…khaù nghieâm troïng. Caùc chaát oâ nhieãm khoâng khí chính thaûi ra trong hoaït ñoäng coâng nghieäp laø buïi, khí SO2, NO2 , CO, vaø hôi cuûa moät soá hoaù chaát khaùc. Hieän nay, caùc cô sôû coâng nghieäp môùi ñöôïc ñaàu tö ñeàu phaûi tieán haønh “Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng”, neáu toå chöùc thöïc hieän ñaày ñuû caùc giaûi phaùp BVMT nhö ñaõ trình baøy trong baùo caùo ÑTM thì chaát löôïng moâi tröôøng khoâng khí seõ ñöôïc baûo veä toát hôn. OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG DO NÖÔÙC THAÛI COÂNG NGHIEÄP Söï taäp trung coâng nghieäp vaø ñoâ thò hoaù nhanh gaây taùc ñoäng lôùn ñoái vôùi moâi tröôøng trong ñoù coù moâi tröôøng nöôùc. Caùc doøng xaû thaûi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc maët, nöôùc ngaàm, gaây oâ nhieãm ñaát... Caùc nguoàn thaûi chính cuûa saûn xuaát coâng nghieäp hieän nay laø: Nöôùc thaûi sinh hoaït thaûi ra töø quaù trình sinh hoaït cuûa coâng nhaân vieân taïi caùc nhaø maùy. Hieän nay, ôû nöôùc ta nöôùc thaûi naøy ñöôïc xaû thaûi tröïc tieáp ra nguoàn tieáp nhaän maø khoâng coù baát kyø moät bieän phaùp xöû lyù naøo. Nöôùc thaûi saûn xuaát vaø nöôùc röûa thieát bò: sinh ra töø caùc cô sôû coâng nghieäp raát ña daïng tuyø theo loaïi hình saûn xuaát vaø kinh doanh maø thaønh phaàn nöôùc thaûi coù caû chaát höõu cô, daàu môõ, kim loaïi naëng… Noàng ñoä COD, BOD, DO, Coliform ñeàu khoâng ñaûm baûo tieâu chuaån cho pheùp ñoái vôùi nöôùc thaûi xaû ra nguoàn. Nöôùc möa chaûy traøn. Trong soá caùc doanh nghieäp ôû Vieät Nam ñaõ khaûo saùt naêm 2002 coù tôùi 90% soá doanh nghieäp khoâng ñaït yeâu caàu veà tieâu chuaån chaát löôïng doøng xaû nöôùc thaûi xaû ra moâi tröôøng. 73% soá doanh nghieäp xaû nöôùc thaûi khoâng ñaït tieâu chuaån do khoâng coù caùc coâng trình vaø thieát bò xöû lyù nöôùc thaûi. Coù 60% soá coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi hoaït ñoäng vaän haønh khoâng ñaït yeâu caàu. Trong soá 82 khu coâng nghieäp môùi, chæ khoaûng 20 khu coâng nghieäp coù traïm xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung. Caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung naøy hoaït ñoäng vaø quaûn lyù doøng xaû nöôùc thaûi cuûa caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng trong KCN ñaõ goùp phaàn quaûn lyù doøng xaû nöôùc thaûi toát hôn. Trong töông lai gaàn, caùc vaên baûn luaät phaùp veà baûo veä moâi tröôøng ñöôïc chaët cheõ hôn thì yeâu caàu xaây döïng vaø XLNT coâng nghieäp phaûi thöïc hieän nghieâm tuùc hôn. Do ñoù, doanh nghieäp vaø cô quan quaûn lyù moâi tröôøng caàn phaûi cuï theå hoaù caùc phöông phaùp caûi taïo heä thoáng XLNT cuõng nhö heä thoáng thoaùt nöôùc sao cho phuø hôïp vaø kinh teá nhaát, ñaây laø moät ñoøi hoûi caáp baùch ñöôïc ñaëc ra. CHAÁT THAÛI RAÉN COÂNG NGHIEÄP – CHAÁT THAÛI RAÉN NGUY HAÏI. Coâng taùc quaûn lyù CTCN/CTNH ñöôïc baét ñaàu thöïc hieän töø naêm 1999 töø sau khi Quy cheá quaûn lyù CTNH ban haønh keøm theo quyeát ñònh 155/1999/QÑ – TTg coù hieäu löïc. Tuy nhieân, cho ñeán nay coâng taùc quaûn lyù naøy chöa chaët cheõ, do nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau gaây ra moái nguy haïi ñoái vôùi moâi tröôøng. Löôïng CTNH phaùt sinh trong quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp laø khaù lôùn, theo ñieàu tra cuûa Nguyeãn Hoaøng Huøng – Sôû KHCN vaø Moâi Tröôøng Ñoàng Nai vaøo naêm 2002, cho caùc ngaønh coâng nghieäp ñang hoaït ñoäng treân ñòa baøng. Thôøi ñieåm naøy, tænh Ñoàng Nai quy hoaïch ñöôïc 17 KCN vaø ñaõ ñöôïc Chính phuû pheâ duyeät 10 KCN taäp trung. Baûng2.2. Löôïng chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi taïi Ñoàng Nai Ngaønh coâng nghieäp Quy moâ (L/V/N) Loaïi chaát thaûi nguy haïi Möùc phaùt thaûi (taán/naêm) Saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng – giaáy L Buùn thaûi chöùa Amiang 1746,3 Ñieän – ñieän töû L Buøn thaûi chöùa kim loaïi naêng, daàu môû, dung moâi höõu cô caùc loaïi, bao bì thuøng chöùa dung moâi, gieû lau nhieãm daàu, … 292,362 Cô khí cheá taïo maùy L Buøn thaûi chöùa kim loaïi naêng, daàu môû, dung moâi höõu cô caùc loaïi, bao bì thuøng chöùa dung moâi, gieû lau nhieãm daàu, … 970,788 Saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät, thuoác thuù y V Nöôùc thaûi nhieãm thuoác BVTV, bao bì nhieãm thuoác BVTV. 208,106 Saûn xuaát, gia coâng giaøy xuaát khaåu L Daàu môû, dung moâi höõu cô caùc loaïi, bao bì thuøng chöùa dung moâi, gieû lau nhieãm daàu, hoùa chaát 85,52 Hoùa chaát, thöïc phaåm Daàu môû, dung moâi höõu cô caùc loaïi, bao bì thuøng chöùa dung moâi, gieû lau nhieãm daàu, hoùa chaát 30,00 Ngaønh khaùc (Saûn xuaát bao bì, cheá bieán goã…) L Daàu môû, dung moâi höõu cô caùc loaïi, bao bì thuøng chöùa dung moâi, gieû lau nhieãm daàu, hoùa chaát 2,456 Nguoàn: Baùo caùo cuûa Sôû Khoa hoïc, Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng tænh Ñoàng Nai, 2002  XÖÛ LYÙ CAÙC CÔ SÔÛ SAÛN XUAÁT COÂNG NGHIEÄP GAÂY OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG Trong thôøi gian qua, Phoøng quaûn lyù Moâi tröôøng vaø Sôû Taøi nguyeân – Moâi tröôøng caùc ñòa phöông ñaõ tieán haønh ñaùnh giaù, xaùc ñònh caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng. Cô quan quaûn lyù moâi tröôøng naøy ñaõ tieán haønh xöû phaït haønh chính vaø buoäc caùc cô sôû naøy phaûi xöû lyù hoaëc di dôøi oâ nhieãm. Nhö chöông trình di oâ nhieãm cuûa TP Hoà Chí Minh ñaõ di chuyeån ñöôïc moät soá cô sôû saûn xuaát gaây oâ nhieãm nghieâm troïng ra ngoaïi thaønh vaø quy hoaïch KCN cho caùc ngaønh oâ nhieãm. BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG VAØ MUÏC TIEÂU CUÛA DOANH NGHIEÄP Vieäc ñöa muïc tieâu moâi tröôøng vaøo heä thoáng muïc tieâu doanh nghieäp ngaøy caøng ñöôïc xem xeùt nhö laø cô hoäi ñeå caûi thieän khaû naêng ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu kinh teá. Ñieàu ñoù theå hieän ôù hai khía caïnh: Caûi thieän doanh thu thoâng qua :Thò tröôøng môùi vaø saûn phaåm môùi. Giaûm bôùt chi phí thoâng qua: Tieát kieäm vaät tö (khoái löôïng ít hôn, giaù caû phuø hôïp hôn), naêng löôïng. Tieát kieäm phuï lieäu. Caûi tieán caùc qui trình thao taùc Pheá lieäu vaø phaùt thaûi, noäi dung naøy ñaït ñöôïc thoâng qua: Chu trình caét giaûm. Söï thay theá nguyeân vaät lieäu. Phöông phaùp vaø coâng ngheä môùi. Chöông 3 - GIÔÙI THIEÄU VEÀ BOÄ TIEÂU CHUAÅN QUOÁC TEÁ ISO 14000 SÔ LÖÔÏC VEÀ BOÄ TIEÂU CHUAÅN QUOÁC TEÁ ISO 14000 Boä Tieâu chuaån ñöôïc xaây döïng treân cô sôû thoûa thuaän quoác teá bao goàm caùc yeâu caàu ñoái vôùi caùc yeáu toá cô baûn coù theå ñieàu chænh ñöôïc. Nhaèm thieát laäp neân heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng coù khaû naêng caûi thieän moät caùch lieân tuïc. Boä Tieâu chuaån ISO 14000 ñem ñeán caùch tieáp caän heä thoáng cho vieäc quaûn lyù moâi tröôøng nhaèm thieát laäp heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng vaø cung caáp caùc coâng cuï hoã trôï coù lieân quan nhö: Kieåm toaùn moâi tröôøng, nhaõn moâi tröôøng, phaân tích voøng ñôøi saûn phaåm, v.v…, cho caùc doanh nghieäp vaø caùc toå chöùc cô sôû khaùc, ñeå quaûn lyù taùc ñoäng cuûa hoï ñoái vôùi moâi tröôøng. Nhaèm ngaên ngöøa oâ nhieãm vaø lieân tuïc caûi thieän moâi tröôøng vôùi söï cam keát cuûa laõnh ñaïo vaø söï tham gia coù yù thöùc cuûa moïi thaønh vieân. Boä Tieâu chuaån ISO 14000 ñeà caäp ñeán 6 lónh vöïc sau: Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng (EMS). Kieåm toaùn moâi tröôøng (EA ). Ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng (EPE ). Ghi nhaõn moâi tröôøng ( EL ), Ñaùnh giaù voøng ñôøi cuûa saûn phaåm (LCA ). Caùc khía caïnh moâi tröôøng veà tieâu chuaån saûn phaåm (EAPS ) Theo caùch tieáp caän cuûa Ban kyõ thuaät TC207, Boä Tieâu chuaån ISO 14000 vôùi noäi dung treân ñöôïc caáu truùc thaønh 3 maûng chính sau: Heä thoáng quaûn lyù: bao goàm 2 tieâu chuaån chính laø: ISO 14001 :1996 töông ñöông TCVN ISO 14001 :1998 Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng – Quy ñònh vaø höôùng daãn söû duïng. ISO 14004: 1996 töông ñöông vôùi TCVN 14004 : 1998 Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng – Höôùng daãn chung veà nguyeân taéc, heä thoáng vaø kyõ thuaät hoã trôï. ISO 14001: 2004 Enviromenttal Managerment Systems – Requirements with guidance for use. Caùc coâng cuï ñaùnh giaù vaø kieåm toaùn goàm 4 tieâu chuaån veà Ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng vaø Kieåm toaùn moâi tröôøng . Caùc coâng cuï hoã trôï ñònh höôùng saûn phaåm bao goàm 9 tieâu chuaån veà Ñaùnh giaù chu trình soáng vaø Nhaõn moâi tröôøng. Boä Tieâu chuaån naøy ñöôïc ban haønh ñeå aùp duïng cho caùc nhaø saûn xuaát, dòch vuï, caùc toå chöùc cô sôû lôùn vaø nhoû treân phaïm vi toaøn caàu, coù xem xeùt ñeán caùc yeáu toá veà moâi tröôøng cuûa khu vöïc phaùt trieån vaø ñang phaùt trieån cuûa theá giôùi moät caùch thích hôïp vaø chaáp nhaän ñöôïc ñoái vôùi baát kyø toå chöùc cô sôû naøo, khoâng caàn phaân bieät loaïi, hình thöùc hoaït ñoäng hoaëc vò trí. Boä Tieâu chuaån naøy cuõng xem xeùt ñeán caùc ñieàu kieän ñòa phöông vaø phaùt trieån kinh teá trong toaøn boä quaù trình phaùt trieån. Heä thoáng luaät quoác gia cuûa caùc nöôùc cuõng ñöôïc xem xeùt, nhö nghóa vuï baét buoäc cuûa luaät phaùp vaø cuûa toaø aùn veà caùc vaán ñeà coù lieân quan, v. v … Hình 3.1: Boä Tieâu chuaån ISO 14000 ISO 14000 Caùc tieâu chuaån veà quaûn lyù moâi tröôøng Ñaùnh giaù toå chöùc Ñaùnh giaù saûn phaåm Caùc khía caïnh moâi tröôøng veà tieâu chuaån Saûn phaåm Ghi nhaõn moâi tröôøng Ñaùnh giaù chu trình soáng cuûa saûn phaåm Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng Kieåm toaùn moâi tröôøng Ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng HEÄ THOÁNG QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG – ISO 14001 Tieâu chuaån ISO 14001 quy ñònh caùc yeâu caàu ñoái vôùi heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho moät toå chöùc ñeà ra chính saùch vaø muïc tieâu, coù tính ñeán caùc yeâu caàu luaät phaùp vaø thoâng tin veà caùc taùc ñoäng moâi tröôøng ñaùng keå. Tieâu chuaån naøy aùp duïng cho caùc khía caïnh moâi tröôøng maø toå chöùc coù theå kieåm soaùt vaø coù aûnh höôûng, nhöng khoâng neâu leân caùc chöùng cöù veà keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng cuï theå. Tieâu chuaån aùp duïng cho baát kì toå chöùc naøo mong muoán: Thöïc hieän, duy trì vaø caûi tieán moät heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng. Töï ñaûm baûo söï phuø hôïp cuûa mình vôùi chính saùch moâi tröôøng ñaõ coâng boá. Chöùng minh söï phuø hôïp ñoù cho toå chöùc khaùc. Ñöôïc chöùng nhaän phuø hôïp cho heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa mình do moät soá toå chöùc beân ngoaøi caáp. Töï xaùc ñònh vaø tuyeân boá phuø hôïp vôùi tieâu chuaån naøy. MOÂ HÌNH ISO 14001 Moâ hình Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo quan ñieåm cô baûn cuûa toå chöùc, döïa treân caùc nguyeân taéc sau: Chính saùch moâi tröôøng : Toå chöùc caàn phaûi ñònh ra chính saùch moâi tröôøng vaø töï ñaûm baûo söï cam keát veà Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa mình. Laäp keá hoaïch: Toå chöùc phaûi ñeà ra keá hoaïch ñeå thöïc hieän chính saùch moâi tröôøng cuûa mình. Thöïc hieän vaø ñieàu haønh: Ñeå thöïc hieän coù hieäu quaû, toå chöùc phaûi phaùt trieån khaû naêng vaø cô cheá hoã trôï caàn thieát ñeå ñaït ñöôïc chính saùch, muïc tieâu, vaø chæ tieâu moâi tröôøng cuûa mình. Kieåm tra vaø haønh ñoäng khaéc phuïc: Toå chöùc caàn phaûi ño, giaùm saùt vaø ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng cuûa mình. Xem xeùt cuûa laõnh ñaïo: Toå chöùc phaûi xem xeùt laïi vaø caûi tieán lieân tuïc Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng nhaèm caûi thieän keát quaû hoaït ñoäng toång theå veà moâi tröôøng cuûa mình. Hình 3.2: Moâ hình heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng Caûi tieán lieân tuïc Chính saùch moâi tröôøng Xem xeùt cuûa laõnh ñaïo Laäp keá hoaïch Thöïc hieän vaø ñieàu haønh Kieåm tra vaø haønh ñoäng khaéc phuïc LÔÏI ÍCH VAØ NHÖÕNG BAÁT CAÄP CUÛA VIEÄC AÙP DUÏNG ISO 14001 Tieâu chuaån ISO 14000 laø nhaân toá quan troïng trong quaù trình phaùt trieån vaø thöông maïi, coù nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau laøm neân ñaëc tính quan troïng cuûa Boä Tieâu chuaån ISO 14001 naøy, trong ñoù coù ba nguyeân nhaân maáu choát laø: Thöù nhaát: Baûn thaân caùc Tieâu chuaån quoác teá ñöôïc ban haønh ñeå hoå trôï cho thöông maïi vaø gôõ boû caùc haøng raøo thöông maïi. Thöù hai: Vieäc xaây döïng caùc tieâu chuaån naøy seõ caûi thieän keát quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng treân phaïm vi toaøn caàu. Thöù ba: Caùc Tieâu chuaån naøy ñöôïc xaây döïng treân cô sôû nhaát trí toaøn caàu veà quaûn lyù moâi tröôøng baèng moät Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng chung. Caùc lôïi ích cô baûn cuûa vieäc aùp duïng ISO 14000 nhö sau : Thöù nhaát: Caûi tieán quaù trình saûn xuaát, giaûm thieåu chaát thaûi vaø chi phí. Thöù hai: Giaûm oâ nhieãm moâi tröôøng, giaûm ruûi ro. Thö ba: Ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa phaùp luaät Thöù tö: Giaûm caùc phaøn naøn töø caùc beân höõu quan. Thöù naêm: Naâng cao hình aûnh cuûa doanh nghieäp. Thöù saùu: Ñaït lôïi theá caïnh tranh. Thöù baûy: Naâng cao lôïi nhuaän. Khi tham gia aùp duïng ISO 14001, ñoái vôùi caùc nhaø saûn xuaát ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån neáu aùp duïng quaù chaët cheõ caùc yeâu caàu cuûa Tieâu chuaån thì coù theå gaây caûn trôû trong haøng raøo thöông maïi vì khoù khaên vaø haïn cheá veà khoa hoïc kyõ thuaät cuûa nöôùc ho, Ñaây laø moät yeáu ñieåm ñoái vôùi nhieàu nhaø saûn xuaát trong vieäc thích öùng vôùi tieâu chuaån naøy. Chöông 4 - TÌNH HÌNH AÙP DUÏNG HEÄ THOÁNG QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG TAÏI VIEÄT NAM CAÙC TOÅ CHÖÙC ÑÖÔÏC CHÖÙNG NHAÄN ÑAÏT TIEÂU CHUAÅN ISO 14001 Hieän nay, nöôùc ta coù hôn 100 doanh nghieäp ñöôïc chöùng nhaän ñaït Tieâu chuaån ISO 14001 con soá naøy raát nhoû so vôùi hôn 100.000 doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng. Söï cheânh leäch naøy noùi leân ISO 14001 chæ môùi baét ñaàu aùp duïng taïi Vieät Nam. Qua soá lieäu thu thaäp ñöôïc cho thaáy caùc doanh nghieäp aùp duïng Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng taêng nhanh trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Hình 4.1 Bieåu ñoà theå hieän toác ñoä gia taêng caùc toå chöùc ñöôïc chöùng nhaän ISO 14001 Nguoàn: Thoáng keâ töø baûng phuï luïc 2 Theo hình 4.1 cho thaáy töø naêm 1999 ñeán 2001, soá caùc doanh nghieäp ñöôïc chöùng nhaän ñaït ISO 14001 taêng daàn. Nhöng naêm 2002 ñeán 2004 caùc toå chöùc ñöôïc chöùng nhaän ñaït ISO 14001 coù bieán ñoäng, söï thay ñoåi naøy ñöôïc giaûi thích theo caùc yeáu toá kinh teá nhö: Toác ñoä taêng tröôûng giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp, voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø kim ngaïch xuaát khaåu. Qua so saùnh ñoái chieáu ta thaáy caùc soá lieäu naøy bieán ñoåi theo töøng naêm vaø töông quan vôùi söï thay ñoåi vôùi soá lieäu ôû baûng 4.1. Baûng 4.1 Soá lieäu veà thoáng keâ kinh teá Noäi dung Naêm 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Toác ñoä taêng tröoûng giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp(%) Toaøn ngaønh 12,5 11,6 17,5 14,6 14,8 16 Khu vöïc kinh teá trong nöôùc 7,2 15,2 15,7 14,7 14,9 16,2 Doanh nghieäp ngoaøi nöôùc 5,4 13,2 12,7 12,1 12,7 11,8 Doanh nghieäp quoác doanh 10,9 19,2 21,5 19,4 187 22,8 Khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 21,0 21,8 12,6 15,1 18,1 15,7 Voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (trieäu USD) 1,568 2.018 2.592 1.621 1.953 2.200 Kim ngaïch xuaát khaåu (trieäu USD) 11.541,4 14.482,7 15.027 16.705,8 20.176 26.003 Nguoàn: Thoáng keâ kinh teá naêm 2004 -2005, Toång cuïc thoáng keâ Tình hình kieåm soaùt oâ nhieãm ôû caùc doanh nghieäp ñaït ISO 14001 Möùc ñoä oâ nhieãm vaø vieäc xöû lyù chaát thaûi Khí thaûi Hieän traïng oâ nhieãm khí thaûi ôû caùc doanh nghieäp Treân cô sôû thoáng keâ veà hieän traïng oâ nhieãm khoâng khí taïi caùc doanh nghieäp ta thaáy chaát löôïng khoâng khí taïi caùc doanh nghieäp . Baûng 4.2. Hieän traïng oâ nhieãm khoâng khi taïi caùc doanh nghieäp Doanh nghieäp Thôøi gian ño Nhieät ñoä OC Pb mg/m3 SO2 mg/m3 CO2 mg/m3 CO mg/m3 NO2 mg/m3 Buïi mg/m3 VOC mg/m3 THC mg/m3 Oàn dB 1 8/2004 31.2 KÑ 0.02 6.65 4.54 0.08 1.0 KÑ 26.76 81 2 6/2004 30.3 .- 0.106 -. 3.0 0.08 0.26 - - 57.9 3 15/05/05 24.1-30.6 - 0.1- 0.12 - 0.5-5.5 0.04- 0.05 0.35-0.75 1.8- 9.2 - 47- 73 4 10/2004 31 - 0.124 0.40 4.45 0.241 0.358 80 - 73.7 5 03/2004 KÑ 0.04 KÑ 1.1 0.03 0.26 KÑ 0.5 82.9 - 6 30/11/04 - 0.17 34.86 6.25 16.92 107.7 1.91 1.43 - 7 12/04 ~35.3 - - ~9.6 - ~2.7 ~0.3 ~1.8 - 95.7 8 12/04 0.005 0.06 - 1.2 0.01 0.26 1.0 54 - 58 Nguoàn:Phaân tích toång hôïp keát quaû quan traéc oâ nhieãm khoâng khí taïi caùc doanh nghieäp ñieàu tra Theo Baûng 4.2 ta thaáy chaát löôïng khoâng khí taïi caùc doanh nghieäp coù bieán ñoåi vaø theå hieän nhö sau: Chaát löôïng khoâng khí thay ñoåi tuyø theo töøng ngaønh saûn phaåm. Ña soá caùc doanh nghieäp coù ñoä oàn cao vöôïc quaù tieâu chuaån cho pheùp. Noàng ñoä caùc khí CO, SO2, NO2 ñöôïc phaùt hieän cao nhöng naèm trong tieâu chuaån cho pheùp neân chöa aûnh höôûng ñaùng keå ñeán moâi tröôøng . Noàng ñoä buïi ôû xung quanh khu vöïc saûn xuaát cuûa nhaø maùy khaù cao, vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp. Taïi haàu heát caùc doanh nghieäp coù phaùt sinh ra hôi dung moâi vôùi noàng ñoä bieán ñoåi theo töøng loaïi hình saûn xuaát, nhöng noàng ñoä vaãn naèm trong TCCP. Caùc chæ tieâu caàn kieåm soaùt Theo keát quaû ñieàu tra chæ tieâu phaùt hieän vaø kieåm soaùt oâ nhieãm khoâng khí ñöôïc theå hieän ôû baûng 4.3. Baûng 4.3. Caùc chæ tieâu oâ nhieãm khoâng khí ñöôïc kieåm soaùt vaø phaùt hieän ñaùng keå Doanh nghieäp Caùc chæ tieâu kieåm soaùt Caùc chæ tieâu phaùt hieän ñaùng keå 1 toC, SO2, CO2, CO, NO2, Buïi, THC, Tieáng oàn toC, Tieáng oàn 2 toC, SO2, CO, NO2, Buïi, Tieáng oàn SO2 3 toC, SO2, CO2, CO, NO2, Buïi, VOC, Tieáng oàn Buïi, toC, Tieáng oàn 4 toC, SO2, CO2, CO, NO2, Buïi, THC, Tieáng oàn NO2, Buïi, toC, Tieáng oàn, VOC 5 toC, SO2, CO, NO2, Buïi, THC, Tieáng oàn Tieáng oàn 6 toC, SO2, CO, NO2, Buïi, THC, VOC, Tieáng oàn SO2, CO, NO2,Buïi, VOC, THC 7 toC, SO2, CO, NO2, Buïi NO2, Buïi, VOC, Tieáng oàn 8 Pb, SO2, CO, NO2, Buïi, Tieáng oàn Buïi Nguoàn: Toång hôïp keát quaû quan traéc oâ nhieãm khoâng khí taïi caùc doanh nghieäp ñieàu tra Theo baûng 4.3, caùc chæ tieâu kieåm soaùt so vôùi phaùt hieän ñaùng coøn quaù thaáp, ñieàu naøy noùi leân möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí taïi caùc doanh nghieäp naøy chöa cao. Qua caùc chæ tieâu kieåm soaùt ta thaáy ñöôïc möùc ñoä oâ nhieãm bieán ñoåi töông öùng vôùi hình thöùc xöû lyù khaùc nhau vaø phuï thuoäc vaøo töøng ngaønh saûn phaåm. Caùc chæ tieâu oâ nhieãm khoâng khí ñöôïc kieåm soaùt ña phaàn taäp trung vaøo caùc chæ tieâu oâ nhieãm khoâng khí sau: Buïi, SO2, t0C, tieáng oàn. Caùc chæ tieâu: SO2, VOC, THC, NO2 ñöôïc kieåm soaùt ôû caùc doanh nghieäp 4 vaø 6, ñieàu naøy theå hieän möùc ñoä oâ nhieãm, söï quan taâm ñeán moâi tröôøng vaø khaû naêng tuaân thuû luaät phaùp cuûa doanh nghieäp. Caùc bieän phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm khí thaûi Tuy theo, möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí ôû töøng doanh nghieäp maø coù caùc hình thöùc xöû lyù khaùc nhau ñöôïc theå hieän qua baûng sau: Baûng 4.4. Heä thoáng xöû lyù khí thaûi Doanh nghieäp 1 2 3 4 5 6 7 8 Heä thoáng xöû lyù khí (C/K) K C K C K C K K Naêm xaây döïng 1998 1995 1997 Nguoàn: Phaân tích toång hôïp keát quaû quan traéc oâ nhieãm khoâng khí taïi caùc doanh nghieäp ñieàu tra Theo baûng 4.4 cho thaáy, chæ coù ba trong soá taùm doanh nghieäp ñöôïc ñieàu tra coù heä thoáng xöû lyù khí thaûi, con soá naøy coøn thaáp so vôùi quy moâ vaø möùc ñoä oâ nhieãm khoâng khí taïi ñaây gaây ra. Trong ba HTXL khí thaûi ñöôïc xaây döïng taäp trung vaøo caùc doanh nghieäp lôùn coù noàng ñoä oâ nhieãm cao vaø coù khaû naêng phaùt sinh caùc khí thaûi ñoäc haïi nhö: SO2, NO2, buïi vaø hôi dung moâi höõu cô. Tuy nhieân, vieäc xöû lyù naøy phuï thuoäc vaøo loaïi hình saûn xuaát, quy moâ, khaû naêng tuaân thuû caùc quy ñònh luaät phaùp vaø yù thöùc BVMT cuûa doanh nghieäp. Nöôùc thaûi Hieän traïng oâ nhieãm nöôùc thaûi ôû caùc doanh nghieäp Baûng 4.5. Hieän traïng oâ nhieãm nöôùc thaûi taïi caùc doanh nghieäp Doanh nghieäp Thôøi gian ño pH SS (mg/L) BOD5 (mg/L) COD (mg/L) Toång P (mg/L) Nitô (mg/L) Coliform Kim loaïi naëng (C/K) ∑ NH3 1 8/04 6.5 - 23.8 39 - 3.85 1.55 9.150 C 2 12/04 6.8 47 98 153 2.89 20.5 4.21 8.500 C 3 5/05 6.68 - 89 202 4.7 0.18 - 850 C 4 04 7.38 56 22,8 38.3 0.26 - 2.400 C 5 9/04 7.2 57.5 23.2 45.5 0.66 - 18 930 K 6 7/04 6.9 36.4 11 44.8 0.87 3.98 3.000 C 7 10/04 7.46 6 1 9 - - - - K 8 12/04 7.22 26 39 98 0.2 18.2 7.400 C TCVN 5945 - 1995 5.5 - 9 100 50 100 6 60 1 10.000 - Nguoàn:Phaân tích toång hôïp keát quaû quan traéc oâ nhieãm nöôùc thaûi taïi caùc doanh nghieäp ñieàu tra Theo baûng 4.5 cho thaáy chaát löôïng nöôùc thaûi cuûa caùc doanh nghieäp coù möùc ñoä oâ nhieãm khoâng ñaùng keå vaø khoâng vöôït cao hôn tieâu chuaån cho pheùp. Söï thay ñoåi khaùc nhau giöõa caùc thoâng soá oâ nhieãm nöôùc thaûi phuï thuoäc vaøo töøng ngaønh saûn phaåm töông öùng. Trong keát quaû naøy chæ cho thaáy söï khaùc nhau naøy theå hieän nhö sau: COD trong nöôùc thaûi taïi caùc doanh nghieäp naøy thay ñoåi raát khaùc nhau dao ñoäng töø 9 – 202mg/L. Chæ coù doanh nghieäp 2 vaø 3 coù caùc thoâng soá cao hôn tieâu chuaån thaûi nhöng vaãn naèm trong tieâu chuaån thaûi cho pheùp vaøo traïm XLNT taäp trung cuûa KCN. Caùc chæ tieâu khaùc khoâng vöôït quaù tieâu chuaån thaûi cho pheùp. Chæ tieâu kim loaïi naëng phaùt sinh trong nöôùc thaûi cuûa haàu heát caùc doanh nghieäp vaø thay ñoåi theo töøng ngaønh nhöng khoâng vöôït tieâu chuaån thaûi cho pheùp. Ñaây laø chæ tieâu coù khaû naêng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng cao, möùc ñoä oâ nhieãm kim loaïi naëng ôû caùc doanh nghieäp nhö baûng 4.6. Baûng 4.6. Thaønh phaàn kim loaïi naëng trong nöôùc thaûi taïi caùc doanh nghieäp Doanh nghieäp Thôøi gian ño Fe Zn Pb Hg AS Ni 1 8/2004 0.6 1.2 0.08 0.0003 - - 2 12/2004 < 0.01 < 0.01 < 0.2 - - - 3 10/2004 - - - - - 0.0048 4 2004 1.9 - - 0.0003 0.001 - 6 7/2004 - 0.01 0.0007 - - - Nguoàn:Phaân tích toång hôïp keát quaû quan traéc oâ nhieãm nöôùc thaûi taïi caùc doanh nghieäp ñieàu tra Caùc chæ tieâu vaø bieän phaùp kieåm soaùt Theo baûng 4.7 caùc chæ tieâu phaùt hieän ñaùng keå ôû caùc doanh nghieäp raát khaùc nhau theå hieän möùc ñoä oâ nhieãm nöôùc thaûi cuûa doanh nghieäp nhö sau: Doanh nghieäp 1 thaûi ra chuû yeáu laø nöôùc thaûi sinh hoaït coù moät phaàn raát ít nöôùc thaûi saûn xuaát. Nöôùc thaûi khoâng coù caùc chæ tieâu naøo phaùt hieän ñaùng keå vaø noàng ñoä ño ñöôïc ñeàu khoâng vöôït TCCP neân khoâng xaây döïng heä thoáng XLNT. Tuy nhieân, vôùi loaïi hình saûn xuaát maùy bôm – quaït thì nöôùc thaûi sinh ra coù caùc chæ tieâu oâ nhieãm kim loaïi naëng, ñaây laø ñieåm khoâng phuø hôïp trong vaán ñeà kieåm soaùt oâ nhieãm cuûa doanh nghieäp. Doanh nghieäp 2 vaø 3 caùc chæ tieâu phaùt hieän ñaùng keå coù khaû naêng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng laø BOD, COD cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït, coù noàng ñoä oâ nhieãm vöôït TCCP nhöng vaãn naèm trong tieâu chuaån thaûi cuûa KCN. Doanh nghieäp ñaõ döøng laïi ôû vieäc xaùc ñònh chæ tieâu phaùt hieän ñaùng keå khoâng xaây döïng heä thoáng xöû lyù vaø ñaõ xaû nöôùc thaûi vaøo traïm XLNT cuûa KCN. Doanh nghieäp 4, 6 caùc chæ tieâu oâ nhieãm nöôùc thaûi ñöôïc phaùt hieän ôû möùc ñoä cao vaø ñöôïc kieåm soaùt chaët cheõ thoâng qua vieäc ñaêng kyù ñaït tieâu chuaån thaûi loaïi A cuûa doanh nghieäp 6 vaø loaïi B theo TCVN 5945 – 1995 cuûa doanh nghieäp 4 . Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu naøy, doanh nghieäp ñaõ xaây döïng heä thoáng XLNT vôùi khaû naêng kieåm soaùt ñöôïc caùc chæ tieâu: pH, COD, BOD, SS, Toång Nitô, Toång Photpho, Coliform, Ni, Zn, Pb, daàu môõ khoaùng,… Theo ñieàu tra thì HTXL nöôùc thaûi naøy ñöôïc xaây döïng naêm 1995 ôû doanh nghieäp 4 vaø 1996 ôû doanh nghieäp 6, ñaây laø nhöõng coâng trình ñöôïc xaây döïng trong thôøi gian ñaàu cuûa coâng taùc BVMT quy ñònh trong Luaät moâi tröôøng (naêm 1993) vaø ñaûm baûo taát caû caùc chæ tieâu naøy ñaït tieâu chuaån thaûi laø moät vieäc laøm tích cöïc goùp phaàn vaøo vieäc baûo veä moâi tröôøng. Doanh nghieäp 5 caùc chæ tieâu phaùt hieän ñaùng keå chuû yeáu laø BOD, COD, Coliform cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït coù chaát löôïng nöôùc thaûi naèm trong tieâu chuaån thaûi cho pheùp neân khoâng xaây döïng heä thoáng XLNT. Nöôùc thaûi ñöôïc xaõ thaúng ra ruoäng cho duø caùc chæ tieâu oâ nhieãm trong nöôùc thaûi saûn xuaát coù khaû naêng bieán ñoåi seõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc. Doanh nghieäp 7 nöôùc thaûi sinh hoaït laø chuû yeáu vaø khoâng coù chæ tieâu oâ nhieãm ñaùng keå vaø caùc chæ tieâu ño ñöôïc ñeàu naèm trong TCCP neân möùc ñoä oâ nhieãm nöôùc thaûi khoâng cao. Tuy nhieân, theo ngaønh ngheà saûn xuaát phuï tuøng xe hôi neân nöôùc thaûi cuûa doanh nghieäp coù khaû naêng oâ nhieãm cao neân vieäc xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi laø ñieàu caàn thieát. Theá nhöng, doanh nghieäp khoâng xöû lyù nöôùc thaûi maø cho ñoå veà traïm XLNT taäp trung cuûa KCN ñaây laø ñieåm noùi leân khaû naêng tuaân thuû luaät phaùp cuûa toå chöùc naøy. Doanh nghieäp 8 laø doanh nghieäp hoaït ñoäng kinh doanh dòch vuï KCN laø nôi taäp hôïp nhieàu loaïi hình saûn xuaát khaùc nhau neân nöôùc thaûi taäp trung veà traïm XLNT raát phöùc taïp. Thöïc teá keát quaû ñieàu tra cho thaáy caùc chæ tieâu oâ nhieãm nöôùc thaûi ñöôïc kieåm soaùt laø: pH, TSS, BOD, COD, Toång Nitô, Toång Photpho vaø Coliform, nhöng chæ coù hai chæ tieâu COD, BOD laø chæ tieâu oâ nhieãm ñaùng keå. Ñaây laø ñieåm khoâng phuø hôïp trong vieäc kieåm soaùt oâ nhieãm nöôùc thaûi, Vôùi hình thöùc kinh doanh naøy toå chöùc phaûi ñeà ra caùc khaû naêng oâ nhieãm kim loaïi naëng vaø caùc chæ tieâu oâ nhieãm khaùc, nhaèm haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát caùc nguy cô oâ nhieãm nöôùc thaûi cho nguoàn tieáp nhaän. Hieân nay, doanh nghieäp ñang caûi taïo heä thoàng XLNT vaø caân nhaéc ñeå höôùng ñeán quaûn lyù nöôùc thaûi cuûa caùc doanh nghieäp theo möùc thu phí nöôùc thaûi. Baûng 4.7 Caùc chæ tieâu moâi tröôøng ñaùng keå vaø caùc bieän phaùp kieåm soaùt Doanh nghieäp Caùc chæ tieâu kieåm soaùt Caùc chæ tieâu phaùt hieän ñaùng keå Tieâu chuaån thaûi HTXLNT Nguoàn tieáp nhaän (C/K) Naêm xaây döïng 1 pH, COD, BOD, SS, Toång Nitô, Toång Photpho, NH3, Fe3+, Zn2+, Pb2+ Coliform, daàu môõ khoaùng, nöôùc möa, nöôùc thaûi sinh hoaït Khoâng C K Coáng thoaùt nöôùc chung 2 pH, COD, BOD, TSS, Toång Nitô, Toång Photpho, Coliform, NH3, Kim loaïi naëng Coliform, BOD5, COD B K KCN Loteco 3 pH, COD, BOD, TSS, Toång Nitô, Toång Photpho, Coliform, Kim loaïi naëng COD C K KCN VSIP 4 pH, COD, BOD, TSS, Toång Photpho, Coliform, Hg, Fe, As pH, COD, BOD, TSS, Toång Photpho, Coliform, Hg, Fe, As B C 1997 Soâng 5 pH, COD, BOD, TSS,Toång Photpho, Coliform, NH3 Coliform, BOD5, COD(nöôùc thaûi sinh hoaït) B K Ruoäng 6 pH, COD, BOD, TSS, Toång Nitô, Toång Photpho, Coliform, Pb, Ni, Zn pH, COD, BOD, SS, Toång Nitô, Toång Photpho, Coliform, Ni, Zn, Pb, daàu môõ khoaùng A C 1996 Soâng 7 pH, TSS, BOD, COD C K KCN 8 pH, TSS, BOD, COD, Toång Nitô, Toång Photpho, Coliform BOD, COD B C 2003 Keânh Nguoàn:Phaân tích toång hôïp keát quaû quan traéc oâ nhieãm nöôùc thaûi taïi caùc doanh nghieäp ñieàu tra Chaát thaûi raén Phaân loaïi Chaát thaûi raén cuûa caùc doanh nghieäp ñieàu tra ñöôïc phaân thaønh 4 loaïi cô baûn sau: Chaát thaûi coâng nghieäp coù theå taùi söû duïng hoaëc taùi cheá. Chaát thaûi raén sinh hoaït. Chaát thaûi nguy haïi. Caùc chaát thaûi khaùc. Thaønh phaàn Tuy theo ngaønh ngheà maø moãi doanh nghieäp coù caùc thaønh phaàn raùc thaûi khaùc nhau. Baûng 4.8 Thaønh phaàn chaát thaûi vaø hình thöùc xöû lyù cuûa doanh nghieäp Doanh nghieäp Phaân loaïi (C/ K) Chaát thaûi sinh hoaït Chaát thaûi coâng nghieäp coù theå taùi söû duïng (% CTR) CTNH Chaát thaûi khaùc (% CTR) (% CTR) Hình thöùc xöû lyù (% CTR) Hình thöùc xöû lyù 1 C 3 - 50 0,5 Chöa coù 46,5 2 K 70 Chung 20 5 Cho cty xöû lyù chuyeân nghieäp 5 3 K Chung - Cho cty xöû lyù chuyeân nghieäp - 4 C 5 - 80 13 Ñoát moät phaàn, coøn laïi cho cty xöû lyù chuyeân nghieäp 2 5 C 3 Ñoát 90 7 Cho cty xöû lyù chuyeân nghieäp 0 6 C 7 - 60 30 20% Cho cty xöû lyù chuyeân nghieäp 3 7 K 4 - 43 43 Cho cty xöû lyù chuyeân nghieäp 10 8 c 0 - 0 0 0 Nguoàn: Phaân tích toång hôïp keát quaû giaùm saùt CTR taïi caùc doanh nghieäp ñieàu tra Ghi chuù: “Chung” Laø hình thöùc xöû lyù maø ñòa phöông ñang aùp duïng caùc bieän phaùp quaûn lyù CTR. “ - ”: Khoâng xaùc ñònh ñöôïc. Qua keát quaû treân cho thaáy: Chaát thaûi coâng nghieäp coù theå taùi söû duïng hoaëc taùi cheá chieám khoaûng 60 – 90% chaát thaûi cuûa doanh nghieäp. Chaát thaûi naøy coù theå taän duïng vaøo muïc ñích taùi söû duïng nhö laø nguyeân lieäu hoaëc coù theå baùn cho caùc ñôn vò thu mua, ñaây laø moät khoaûn lôïi raát lôùn cho doanh nghieäp. Chaát thaûi raén sinh hoaït cuûa caùc doanh nghieäp dao ñoäng khoaûng 5 -20% CTR. Rieâng doanh nghieäp 2 löôïng chaát thaûi naøy chieám khoaûng 70% CTR, thaønh phaàn naøy khaù cao nhöng veà löôïng raùc thaûi thì thaáp hôn so vôùi chaát thaûi cuûa doanh nghieäp khaùc ñieàu naøy coù theå ñöôïc hieåu do loaïi hình dòch vuï doanh nghieäp kinh doanh dòch vuï hoaù chaát khoâng tröïc tieáp saûn xuaát neân löôïng chaát thaûi naøy sinh ra khoâng lôùn. CTNH chieám thaønh phaàn töø 0,25 – 30% CTR, thaønh phaàn vaø löôïng chaát thaûi sinh ra khoâng lôùn, nhöng laø buoäc caùc doanh nghieäp phaûi coù caùc hình thöùc xöû lyù thích hôïp. Rieâng doanh nghieäp 7 löôïng chaát thaûi nguy haïi chieám 43%, tuy coù thaønh phaàn CTNH cao hôn caùc toå chöùc khaùc nhöng löôïng phaùt sinh thì thaáp nhaát. Raùc thaûi khaùc: phaùt sinh trong doanh nghieäp khaùc vôùi caùc chaát thaûi ñöôïc neâu ôû treân laø caùc chaát thaûi nhö :xaø baàn, voû ruoät xe, …vôùi tyû leä chieám khoaûng 0 – 5% chaát thaûi cuûa doanh nghieäp vôùi thaønh phaàn chaát thaûi thay ñoåi phuï thuoäc vaøo ngaønh ngheà saûn xuaát. Rieâng doanh nghieäp 1 löôïng chaát thaûi naøy thay ñoåi chieám 46.5% chaát thaûi cuûa doanh nghieäp naøy. Chaát thaûi coâng nghieäp coù theå taùi söû duïng/ taùi cheá Vieäc xaùc ñònh ñuùng löôïng chaát thaûi naøy laø moät vieäc quan troïng giuùp xaùc ñònh ñöôïc caùc lôïi ích cuûa chöông trình kieåm soaùt oâ nhieãm mang laïi. Löôïng chaát thaûi naøy thay ñoåi vaø phuï thuoäc vaøo ngaønh ngheà, ñieàu kieän saûn xuaát, trình ñoä coâng ngheä vaø caùc yeáu toá coù lieân quan ñeán doanh nghieäp ñieàu tra. Baûng 4.9 Chaát thaûi raén coâng nghieäp coù theå taùi söû duïng hoaëc taùi cheá Doanh nghieäp Nhöïa, plastic (kg/ naêm) Kim loaïi (kg/ naêm) Giaáy, Carton (kg/ naêm) Daàu nhôøn (L/ naêm) Hoaù chaát vaø dung moâi (L/ naêm) Vaûi vaø thuyû tinh saïch (kg/ naêm) 1 0 167.500 42,5 100 0 0 2 325 0 0 0 30 0 3 24.803 1.096.298 37.214 53.117 0 0 4 4.625 47.000 43.000 0 0 0 5 14.975 0 3.875 0 3.450 0 6 1.440 780 0 0 0 42.000 7 0 0 0 0 0 0 8 0 0 0 0 0 0 Nguoàn:Phaân tích toång hôïp keát quaû giaùm saùt CTR taïi caùc doanh nghieäp ñieàu tra Qua ñieàu tra cho thaáy löôïng chaát thaûi raén coâng nghieäp coù theå taùi söû duïng theå hieän ôû baûng 4.9 nhö sau: Löôïng chaát thaûi naøy phaùt sinh haøng naêm raát lôùn. Ña soá chaát thaûi sinh ra laø kim loaïi, nhöïa, giaáy – carton. Caùc doanh nghieäp coù löôïng chaát thaûi lôùn laø doanh nghieäp 4, 6. Doanh nghieäp 2 coù löôïng chaát thaûi khoâng lôùn chuû yeáu taäp trung vaøo dung moâi, daàu nhôùt thaûi vaø nhöa - plastic. Do doanh nghieäp khoâng tröïc tieáp saûn suaát maø chæ kinh doanh caùc dòch vuï hoaù chaát neân löôïng chaát thaûi sinh ra ít laø phuø hôïp. Doanh nghieäp 7 vaø 8 chaát thaûi khoâng ñònh löôïng ñöôïc nhöng qua keát quaû sô boä thì löôïng vaø thaønh phaàn chaát thaûi naøy chæ chieám khoaûng 5% tyû leä naøy thaáp hôn caùc toå chöùc khaùc. Rieâng ôû doanh nghieäp 8 chaát thaûi daïng naøy sinh ra laø giaáy nhöng vôùi soá löôïng khoâng ñaùng keå. Caùc bieän phaùp kieåm soaùt chaát thaûi raén Theo keát quaû ñieàu tra ta thaáy phaàn lôùn caùc doanh nghieäp thöïc hieän kieåm soaùt CTR baèng caùch phaân loaïi raùc taïi nguoàn thaûi. Tuy theo löôïng chaát thaûi sinh ra maø doanh nghieäp ñaõ coù caùc hình thöùc kieåm soaùt vaø xöû lyù nhö keát quaû ñieàu tra trong baûng 4.8. Rieâng doanh nghieäp 8 khoâng neâu leân ñöôïc caùc bieän phaùp kieåm soaùt do chaát thaûi sinh ra raát ít. Treân thöïc teá, chaát thaûi sinh hoaït vaø chaát thaûi khaùc cuûa caùc doanh nghieäp ñöôïc thu gom vaø xöû lyù bôûi caùc hình thöùc quaûn lyù CTR cuûa ñòa phöông thoâng qua cty Moâi tröôøng ñoâ thò. Chaát thaûi nguy haïi Loaïi chaát thaûi nguy haïi Tuy theo loaïi hình saûn xuaát thì thaønh phaàn vaø löôïng CTNH thaûi ra khaùc nhau. Theo keát quaû thu thaäp ñöôïc löôïng chaát thaûi naøy phaùt sinh haøng naêm nhö sau: Chaát thaûi thay ñoåi tuy theo doanh nghieäp. CTNH ñöôïc xaùc ñònh nhieàu nhaát trong caùc doanh nghieäp laø bao bì vaø thuøng chöùa chaát thaûi nguy haïi. Baûng 4.10 Chaát thaûi nguy haïi sinh ra ôû caùc doanh nghieäp Doanh nghieäp A1010 (kg /naêm) A1160 (kg /naêm) A2010 (kg/ naêm) A3020 (L/ naêm) A3050 (kg /naêm) A3070 (kg/naêm) A3150 A3140 (kg/naêm) A4020 (kg/ naêm) A4090 (L/ naêm) A4130 (kg/ naêm) 1 0 0 0 0 4.5 0 0 0 0 105 2 0 0 0 – 5 0 0 – 50 0 – 2 3.5 – 5 0 2400 0 3 1.2 0 39.6 400 0 0 0 5 96 – 144 11160 4 41643 0 0 0 0 0 1875 67.5 0 18575 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 563 6 0 162.5 37214 0 0 53117 0 26485 0 0 7 0 0 0 0.08 – 1800 6 – 800 0.84 – 800 0 0 0.08 0.19 - 500 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Nguoàn: Phaân tích toång hôïp keát quaû giaùm saùt CTR taïi caùc doanh nghieäp ñieàu tra Caùc bieän phaùp kieåm soaùt chaát thaûi nguy haïi Tuy theo löôïng vaø loaïi CTNH phaùt sinh ôû töøng doanh nghieäp maø coù caùc hình thöùc kieåm soaùt khaùc nhau. Theo keát quaû ñieàu tra cho thaáy: Chaát thaûi nguy haïi ñöôïc caùc doanh nghieäp kieåm soaùt raát chaët cheõ qua coâng taùc thu gom, löu tröû, vaân chuyeån vaø xöû lyù. Vieäc kieåm soaùt CTNH ñöôïc caùc doanh nghieäp quaûn lyù theo quyeát ñònh 155 veà quy cheá quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi cuûa Boä Taøi Nguyeân – Moâi tröôøng. Chaát thaûi nguy haïi ñöôïc xöû lyù bôûi caùc coâng ty xöû lyù chuyeân nghieäp thoâng qua caùc hôïp ñoàng kyù keát vôùi doanh nghieäp. Rieâng doanh nghieäp 6 coù theâm loø ñoát raùc taïi choå ñaõ laøm giaûm ñöôïc 20% CTNH. Caùc söï coá moâi tröôøng Caùc söï coá moâi tröôøng thöôøng gaëp ôû caùc doanh nghieäp laø: Söï coá veà an toaøn ñieän. Chaùy noå. Roø ró hoaù chaát vaø traøn daàu. Caùc söï coá moâi tröôøng coù nguy cô gaây nguy haïi ñeán moâi tröôøng, aûnh höôûng ñeán söùc khoeû cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø taøi saûn cuûa doanh nghieäp. Qua keát quaû ñieàu tra cho thaáy caùc söï coá moâi tröôøng xaûy ra laø roø ró vaø ñoå traøn hoaù chaát, söï coá naøy ñaõ xaûy ra ôû doanh nghieäp 2 vaø 3 khoâng gaây thieät haïi gì ñaùng keå vaø söï coá gaõy caønh caây ñaõ xaûy ra ôû doanh nghieäp 8 khoâng gaây thieät haïi veà taøi saûn. Caùc doanh nghieäp naøy xaûy ra söï coá naøy tuy khoâng coù thieät haïi lôùn veà taøi saûn nhöng cuõng cho thaáy söï coá moâi tröôøng coù theå xaûy ra ngay khi ñaõ coù bieän phaùp ñeà phoøng khaéc phuïc söï coá . Ñaây laø baøi hoïc kinh nghieäm quyù baùu ñeå tieáp tuïc caûi tieán vaø duy trì heä thoâng quaûn lyù moâi tröôøng. Möùc ñoä tuaân thuû caùc quy ñònh luaät phaùp Theo yeâu caàu cuûa luaät phaùp Vieät Nam veà baûo veä moâi tröôøng, caùc doanh nghieäp ñieàu tra tuaân thuû khaù nghieâm tuùc caùc quy ñònh thoâng qua vieäc thöïc hieän nghieâm tuùc Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng (ÑTM) vaø ñaêng kyù ñaït chaát löôïng moâi tröôøng theo quy ñònh cuûa Boä Taøi nguyeân – Moâi tröôøng. Möùc ñoä tuaân thuû quy ñònh luaät phaùp theå hieän theo keát quaû ñieàu tra cho thaáy: Ña soá caùc doanh nghieäp thöïc hieän ÑTM ngay töø nhöõng naêm ñaàu thaønh laäp. Ñaõ ñeà ra keá hoaïch quan traéc cuï theå vaø tuaân thuû caùc quy ñònh cuûa luaät phaùp veà baûo veä moâi tröôøng. Coù caùc keá hoaïch ñoái phoù vôùi caùc tình traïng khaån caáp vaø caùc söï coá moâi tröôøng. Quaù trình môû roäng cuûa doanh nghieäp cuõng thöïc hieän ñaày ñuû quy ñònh BVMT nhö ÑTM cho laàn môû roäng vaø caùc yeâu caàu khaùc coù lieân quan. Caùc toå chöùc tuaân thuû nghieâm caùc tieâu chuaån thaûi ñaëc bieät ôû doanh nghieäp 6 ñaõ ñaêng kyù tieâu chuaån thaûi ñaït loaïi A cuûa TCVN 5945 – 1995. Tieâu chuaån thaûi naøy raát cao vaø khoù xöû lyù caùc chæ tieâu trong nöôùc thaûi cuûa ngaønh cô khí cheá taïo xe maùy. Nhôø tuaân thuû caùc quy ñònh cuûa luaät phaùp neân chaát moâi tröôøng taïi khu vöïc cuûa doanh nghieäp ñöôïc ñaûm baûo vaø tieát kieäm ñöôïc caùc khoaûng chi phí cho vieäc giaûm phaït veà vi phaïm BVMT. Caùc khieáu naïi _ than phieàn töø caùc bieân lieân quan Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc doanh nghieäp cho nghieäp cho bieát khoâng coù caùc khieáu naïi than phieàn naøo. Vieäc khoâng coù khieáu naïi than phieàn naøo ñaõ noùi leân caùc doanh nghieäp naøy tuaân thuû nghieâm caùc quy ñònh luaät phaùp cuûng nhö caùc tieâu chuaån thaûi. Ñoàng thôøi, doanh nghieäp coù quan taâm ñeán veä sinh moâi tröôøng xung quanh vaø naâng cao taàm nhìn cuûa doanh nghieäp mình neân khoâng coù khieáu naïi thaøn phieàn naøo. Chöông 5 - PHAÂN TÍCH LÔÏI ÍCH - CHI PHÍ TÖØ VIEÄC AÙP DUÏNG ISO 14001 TRONG MOÄT SOÁ DOANH NGHIEÄP LÔÏI ÍCH Caên cöù vaøo keát quaû hoaït ñoäng BVMT cuûa doanh nghieäp maø lôïi ích thu ñöôïc töø vieäc aùp duïng ISO 14001 ñöôïc chia thaønh hai lôïi ích chính sau ñaây: Lôïi ích töø caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm. Lôïi ích toång quaùt töø vieäc aùp duïng ISO 14001. Hình 5.1 Bieåu ñoà tyû leä % lôïi ích thu ñöôïc Lôïi ích cuûa quaù trình kieåm soaùt oâ nhieãm Theo keát quaû ñieàu tra ta thaáy lôïi thu ñöôïc töø quaù trình kieåm soaùt oâ nhieãm cuûa caùc doanh nghieäp nhö sau: Lôïi ích thu ñöôïc chuû yeáu töø vieäc mua baùn pheá thaûi, söû duïng naêng löôïng ñieän nöôùc vaø nguyeân lieäu. Lôïi ích thu ñöôïc töø baûo quaûn vaän chuyeån chæ xaûy ra ôû nhöõng doanh nghieäp 2 vì ngaønh naøy coù lieân quan ñeán vieäc vaän chuyeån vaø baûo quaûn hoùa chaát. Caùc doanh nghieäp haàu nhö khoâng xaùc ñònh ñöôïc caùc khoaûn phaït veà vi phaïm haønh chính veà BVMT vaø giaûm caùc chi phí coù lieân quan ñeán ngöôøi lao ñoäng. Caùc doanh nghieäp chöa chuù yù ñeán caùc lôïi ích khaùc töø quaù trình kieåm soaùt oâ nhieãm naøy. Töø baûng 5.1, lôïi ích thu ñöôïc cuûa vieäc kieåm soaùt oâ nhieãm theo ISO 14001 ta thaáy raèng: Baûng 5.2 Lôïi ích (ÑVT: Trieäu ñoàng) Haïng muïc 1 2 3 4 5 6 7 8 Lôïi % Lôïi % Lôïi % Lôïi % Lôïi % Lôïi % Lôïi % Lôïi % Thu mua töø baùn pheá lieäu 419 54,49 0,52 0,37 96 33,45 3.000 92,31 13 100 3.442 91,98 0 0 0 Giaûm phaït vi phaïm haønh chaùnh 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Giaûm caùc chi phí coù lieân quan ñeán ngöôøi lao ñoäng. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Söû duïng nguyeân vaät lieäu. 300 39,01 10 7,12 0 0 50 1,54 0 0 50 1,34 0 0 0 0 Söû duïng naêng löôïng ñieän nöôùc. 50 6,50 80 56,93 60 20,91 150 4,62 0 0 150 4,01 0 0 0 0 Trong baûo quaûn vaän chuyeån. 0 0 50 35,58 0 0 50 1,54 0 0 100 2,67 0 0 0 0 Hoå trôï cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Taïo caùi nhìn toát cho doanh nghieäp. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Caùc khoaûn thu khaùc töø chöông trình naøy 0 0 0 0 35 45,64 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Toång 769 100 141 100 191 100 3.250 100 13 100 3742 100 0 0 0 0 Nguoàn :Phaân tích toång hôïp keát quaû ñieàu tra Lôïi ích thu töø vieäc baùn pheá lieäu nhö sau Hình 5.2 Bieåu ñoà lôïi ích thu ñöôïc töø baùn pheá lieäu Theo hình 5.2 ta thaáy lôïi ích thu ñöôïc töø baùn pheá lieäu nhö sau: Caùc doanh nghieäp tham gia saûn xuaát thì lôïi ích thu ñöôïc töø vieäc baùn pheá lieäu raát cao chieám töø 33.45 – 100% tieàn lôøi thu ñöôïc. Tieàn lôïi thu ñöôïc phuï thuoäc vaøo loaïi hình saûn xuaát cuûa doanh nghieäp, ñaëc bieät laø doanh nghieäp cô khí nhö doanh nghieäp 1, 4 vaø 6 Lôïi ích thu ñöôïc töø vieäc söû duïng nguyeân vaät lieäu vaø söû duïng naêng löôïng ñieän nöôùc. Lôïi ích naøy ñöôïc caùc doanh nghieäp chuù troïng thöôøng taäp trung vaøo vieäc tieát kieäm hay caét giaûm thoâng qua caùc chæ tieâu cuï theå. Hình 5.3 Bieåu ñoà lôïi ích thu ñöôïc töø söû duïng nguyeân lieäu naêng löôïng ñieän nöôùc Theo hình 5.3 ta thaáy lôïi ích thu ñöôïc töø tieát kieäm naêng löôïng ñieän nöôùc vaø söû duïng nguyeân vaät lieäu thay ñoåi giöõa caùc ngaønh saûn phaåm. Lôïi ích thu ñöôïc töø naêng löôïng ñieän nöôùc laø raát lôùn doanh nghieäp tieát kieäm cao nhaát laø doanh nghieäp 4 vaø 6 vôùi tieàn lôïi thu ñöôïc laø 150 trieäu ñoàng/ naêm vaø thu töø söû duïng nguyeân vaät lieäu laø 300 trieäu ñoàng/naêm ôû doanh nghieäp 1. Khaûo saùt töøng doanh nghieäp cuï theå ta thaáy söï thay ñoåi lôïi ích thu ñöôïc nhö sau: Doanh nghieäp 1 vôùi loaïi hình saûn xuaát Maùy bôm – Maùy quaït, lôïi ích thu ñöôïc töø vieäc tieát kieäm nguyeân lieäu söû duïng laø 300 trieäu ñoàng/naêm nguyeân vaät lieäu vaø 50 trieäu ñoàng/naêm töø naêng löôïng söû duïng. Tieàn lôïi thu ñöôïc töø baùn pheá lieäu lôùn nhaát laø 419 trieäu ñoàng/naêm chieám 54,49% lôïi nhuaän thu ñöôïc töø kieåm soaùt oâ nhieãm. Ñaây laø nhöõng nguoàn thu thöïc goùp phaàp ñaùng keå vaøo lôïi ích kieåm soaùt oâ nhieãm cuûa doanh nghieäp. Doanh nghieäp 2 hoaït ñoäng trong lónh vöïc kinh doanh dòch vuï hoaù chaát vôùi ñaëc ñieåm naøy lôïi ích thu ñöôïc chæ taäp trung vaøo söû duïng nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng ñieän nöôùc. Tuy toång lôïi thu ñöôc töø kieåm soaùt oâ nhieãm khoâng lôùn nhöng ñaây laø cô sôû ñeå noùi leân raèng: Vôùi caùc doanh nghieäp khoâng hoaëc raát ít chaát thaûi, khi aùp duïng caùc bieän phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm thì cuõng thu ñöôïc lôïi vaø möùc lôïi naøy phuï thuoäc vaøo trình ñoä saûn xuaát cuûa doanh nghieäp. Doanh nghieäp 3 lôïi ích thu ñöôïc chæ taäp trung vaøo mua baùn pheá lieäu vôùi 33.45% vaø 20.9% lôïi ích cuûa vieäc söû duïng nguyeân lieäu. Vôùi tyû leä nhö vaäy nhöng soá tieàn lôïi thu ñöôïc khoâng lôùn ñieàu naøy coù theå giaûi thích bôûi caùc nguyeân nhaân sau: Ñaëc ñieåm cuûa coâng ngheä saûn xuaát. Pheá lieäu ñöôïc thu mua coù giaù trò thaáp (chuû yeáu laø vaûi vuïn vaø chæ thöøa). Khoâng taän duïng laïi ñöôïc nguyeân lieäu thöøa. Löôïng pheá thaûi sinh ra ít vì ñaõø thöïc hieän vieäc tieát kieäm nguyeân lieäu toái ña. Quy moâ saûn xuaát khoâng lôùn. Doanh nghieäp 4, 6 tieàn lôïi thu ñöôïc töø vieäc tieát kieäm naêng löôïng cuõng raát cao gaàn 150 trieäu ñoàng/naêm chieám gaàn 1.54%. Cao nhaát laø tieàn lôøi thu ñöôïc töø tieát kieäm thu hoài vaø mua baùn pheá lieäu chieám hôn 91.98%. Doanh nghieäp thu ñöôïc lôïi nhuaän lôùn naøy laø do: Pheá lieäu baùn ñöôïc chuû yeáu laø kim loaïi, nhöïa, giaáy Caton vaø caùc pheá lieäu naøy coù giaù thu mua cao hôn caùc thöù khaùc. Saûn löôïng thaûi phaùt sinh ra raát lôùn töông öùng vôùi quy moâ saûn xuaát cuûa caùc doanh nghieäp. Doanh nghieäp 5 vaø 7 tuy khoâng xaùc ñònh ñöôïc lôïi ích thu ñöôïc töø vieäc kieåm soaùt oâ nhieãm do chöa ñònh löôïng ñöôïc möùc ñoä oâ nhieãm. Nhöng trong quaù trình hoaït ñoäng BVMT cuûa doanh nghieäp naøy cuõng coù thu ñöôïc caùc khoaûn lôïi cuï theå töø vieäc tieát kieäm naêng löôïng ñieän nöôùc,… Doanh nghieäp 8 hoaït ñoäng trong lónh vöïc dòch vuï KCN ngoaøi caùc lôïi ích keå treân thì vieäc kieåm soaùt oâ nhieãm mang laïi cho doanh nghieäp naøy nguoàn lôïi ích ñaùng keå töø vieäc thu phí XLNT töø phía caùc doanh nghieäp naèm trong KCN (neáu traïm XLNT taäp trung ñi vaøo hoaït ñoäng ) Caùc lôïi ích treân chöa ñöôïc doanh nghieäp 8 khai thaùc ñeå mang laïi caùc khoaûn lôïi thieát thöïc giuùp cho doanh nghieäp coù theå hoaøn voán vaø sinh ra lôïi nhuaän. Vieäc khoâng ñònh löôïng ñöôïc lôïi ích naøy laø do caùc nguyeân nhaân sau: Doanh nghieäp ñang trong giai ñoaïn xaây döïng cô sôû. Traïm xöû lyù nöôùc thaûi hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû. Doanh nghieäp 8 ñaõ boû qua lôïi ích moâi tröôøng naøy ñeå thu huùt ñaàu tö. Chöa coù nguoàn nhaân löïc laøm vieäc vaø nghieân cöùu trong lónh vöïc naøy. Lôïi ích toång quaùt töø vieäc aùp duïng ISO 14001 Lôïi ích toång quaùt töø vieäc aùp duïng ISO 14001 cuûa caùc doanh nghieäp nhö sau: Hoå trôï cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh. Caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng. Taïo caùi nhìn toát cho caùc doanh nghieäp OÅn ñònh caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Lôïi ích naøy thu ñöôïc ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh laø raát lôùn, nhöng raát khoù öôùc löôïng bôûi mang tính phöùc taïp cuûa caùc vaán ñeà lieân ngaønh, coù lieân quan vieäc mieâu taû, döï tính, phaân tích vaø ñònh giaù cuûa caùc saûn phaåm haøng hoaù vaø caùc vaán ñeà moâi tröôøng coù lieân quan. Theo soá lieäu ñieàu tra cho thaáy haàu heát caùc doanh nghieäp ôû VN chöa tính ñöôïc lôïi ích toång quaùt töø vieäc aùp dung ISO 14001. Nhöng theo phöông phaùp ñaùnh giaù vaø phaân tích coù theå ñöa ra caùc lôïi ích thieát thöïc töø lôïi ích toång quaùt naøy taïi caùc doanh nghieäp ñieàu tra nhö sau: Baûng 5.2 Lôïi ích toång quaùt thu ñöôïc töø vieäc aùp duïng ISO 14001 Lôïi ích toång quaùt Keát quaû Hoå trôï cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh Coù caùc nguoàn voán töø ngaân haøng theá giôùi ñeå ñaàu tö cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh Môõ roäng thò tröôøng tieâu thuï nhö doanh nghieäp 5, 7 seõ kyù ñöôïc caùc hôïp ñoàng cung caáp phuï tuøng cho caùc coâng ty lôùn (ñaõ coù ISO 14001) Doanh nghieäp 2 seõ kyù ñöôïc caùc hôïp ñoàng cung caáp hoùa chaát cho caùc coâng ty (ñaõ ñöôïc chuaán nhaän ñaït ISO 14001) Thu huùt ñoái taùc ñaàu tö nhö doanh nghieäp 8. Coù cô hoäi tieáp caän thò tröôøng thöông maïi theá giôùi vôùi caùc maët haøng xuaát khaåu cuûa caùc doanh nghieäp 1, 3, 4 vaø 6. Caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng Moâi tröôøng saïch hôn(caùc bieän phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm ñöôïc thaét chaët hôn) Thay ñoåi thaùi ñoä cuûa coâng nhaân trong doanh nghieäp veà baûo veä moâi tröôøng. OÅn ñònh caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Nguoàn voán ñaûm baûo töø ngaân haøng theá giôùi ñeå ñaàu tö cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh Söï coá moâi tröôøng ñöôïc kieåm soaùt thoâng qua caùc bieän phaùp khaéc phuïc phoøng ngöøa -> yeân taâm saûn xuaát kinh doanh. Caùc cô sôû vaät chaát ñöôïc chænh trang toát hôn. Söùc khoeû cuûa coâng nhaân lao ñoäng ñöôïc ñaûm baûo. Taïo caùi nhìn toát cho caùc doanh nghieäp Khaùch haøng coù theå yeân taâm khi söû duïng saûn phaåm vaø giaûm ñöôïc caùc hoaït ñoäng taåy chay saûn phaåm vì khoâng BVMT. Taám göông ñieån hình cho caùc doanh nghieäp veà vieäc BVMT. Nguoàn :Phaân tích toång hôïp keát quaû ñieàu tra Chi phí Chi phí xöû lyù chaát thaûi Chi phí xöû lyù chaát thaûi naøy thöôøng gaëp trong caùc doanh nghieäp laøø: nöôùc thaûi, khí thaûi, CTR, CTNH, vôùi caùc hình thöùc xöû lyù naøy taïo ra cho doanh nghieäp chi phí lôùn veà voán ñaàu tö vaø vaän haønh. Theo keát quaû ñieàu tra cho thaáy chi phí cho caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm taïi caùc doanh nghieäp theå hieän ôû baûng 5.3 vaø thay ñoåi theo loaïi hình saûn phaåm - dòch vuï cuï theå öùng vôùi töøng haïng muïc chi. Xöû lyù nöôùc thaûi Doanh nghieäp 1 vaø 5 chöa xaây döïng heä thoáng XLNT neân khoâng toán chi phí cho vieäc xöû lyù naøy. Tuy nhieân theo yeâu caàu cuûa luaät Baûo veä moâi tröôøng thì caùc doanh nghieäp naøy phaûi xaây döïng heä thoáng xöû lyù neân chi phí naøy seõ taêng leân ñaùng keå trong töông lai. Caùc doanh nghieäp 2, 3 vaø 7 khoâng xaây döïng heä thoáng XLNT vôùi hình thöùc naøy doanh nghieäp khoâng toán tieàn ñaàu tö vaø vaän haønh. Nhöng theo yeâu caàu luaät phaùp vaø quaûn lyù moâi tröôøng taïi KCN, nöôùc thaûi chöa xöû lyù naøy ñöôïc taäp trung xöû lyù taïi Traïm XLNT taäp trung. Vôùi hình thöùc treân doanh nghieäp phaûi ñoùng phí xöû lyù nöôùc thaûi cho KCN nhöng do Traïm xöû lyù naøy hoaït ñoäng chöa oån ñònh neân chöa thu phí xöû lyù nöôùc thaûi do ñoù doanh nghieäp chöa phaûi toán tieàn chi cho hình thöùc xöû lyù naøy. Ôû caùc doanh nghieäp 4, 6, 8 chi phí xöû lyù nöôùc thaûi chieám treân 75% cho ñaàu tö coá ñònh haøng naêm (ñaõ tính theo khaáu hao cuûa doanh nghieäp) vaø vaän haønh chieám khoaûng 2 – 5% toång chi phí. Nhö vaäy moãi naêm nhöõng doanh nghieäp naøy phaûi boû ra khoaûng 300 – 960 trieäu ñoàng cho vieäc vaän haønh, ñaây laø khoaûn tieàn raát lôùn maø doanh nghieäp phaûi boû ra cho vieäc xöû lyù oâ nhieãm nöôùc thaûi vôùi soá tieàn naøy ñaõ laøm gia taêng chi phí kieãm soaùt oâ nhieãm moâi tröôøng. Xöû lyù khí thaûi Doanh nghieäp 1, 3, 5, 7 vaø 8 khoâng xaây döïng traïm xöû lyù khí thaûi do möùc ñoä oâ nhieãm khoâng ñaùng keå neân khoâng toán chi phí cho vieäc xaây döïng heä thoáng xöû lyù. Tuy nhieân, ñeå chöùng minh laø möùc ñoä oâ nhieãm cuûa doanh nghieäp ñaït tieâu chuaån thaûi tröïc tieáp thì caùc toå chöùc naøy phaûi toán theâm caùc chi phí cho caùc vieäc sau: Caùc chi phí coù lieân quan ñeán quan traéc oâ nhieãm khoâng khí. Chi phí cho vieäc thay ñoåi nguyeân vaät lieäu(duøng nguyeân lieäu saïch ít gaây oâ nhieãm). Chi phí cho caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeá vieäc haïn cheá oâ nhieãm naøy. Doanh nghieäp 2 vôùi ngaønh ngheà kinh doanh hoaù chaát, taïi ñaây hôi dung moâi vaø caùc khí thaûi ra coù khaû naêng oâ nhieãm khoâng khí cao vôùi noàng ñoä ño vöôït TCCP neân ñaõ xaây döïng HTXL khí thaûi, ñaõ taïo ra chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh vieâc xöû lyù naøy. Chi phí xaây döïng chieám moät phaàn khaù cao trong toång chi phí cuûa doanh nghieäp laø 27% gaàn 59 trieäu ñoàng/naêm (ñaõ tính theo khaáu hao cuûa doanh nghieäp), tính theâm chi phí vaän haønh thì moãi naêm phaûi toán moät khoaûn tieàn raát lôùn. Chi phí xöû lyù khí thaûi laø chi phí lôùn nhaát trong caùc khoaûn chi maø doanh nghieäp ñaàu tö vaøo vieäc kieåm soaùt oâ nhieãm. Ôû caùc doanh nghieäp 4, 6 do ñaëc thuø cuûa ngaønh ngheà, quy moâ vaø möùc ñoä oâ nhieãm khí thaûi phaùt sinh taïi caùc doanh nghieäp, hai doanh nghieäp naøy ñaõ ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù khí thaûi. Chi phí ñaàu tö chieám 11% gaàn 133,333 trieäu ñoàng ( ñaõ tính theo khaáu hao cuûa döï aùn) vaø chi phí vaän haønh chieám khoaûng 2 – 3%. Tuy tyû leä naøy thaáp nhöng chi phí phaûi boû ra haèng naêm khoaûng 300 – 400 trieäu ñoàng ñaõ laøm gia taêng ñaùng keå toång chi phí kieãm soaùt oâ nhieãm cho doanh nghieäp. Ñaëc ñieåm cuûa xöû lyù CTR: Ña phaàn caùc doanh nghieäp khoâng ñaàu tö cho vieäc xöû lyù CTR thueâ caùc ñôn vò thu gom vaø xöû lyù raùc theo hình thöùc quaûn lyù CTR cuûa ñòa phöông (choân laáp). Chi phí cho vieäc xöû lyù raùc thaûi khoâng cao bieán ñoäng khoaûng 0 – 10 trieäu ñoàng/naêm, nhoû hôn 7% chi phí cuûa doanh nghieäp. Rieâng doanh nghieäp 1, 4, 6 coù xaây döïng theâm loø ñoát raùc. Vôùi hình thöùc naøy, doanh nghieäp laøm giaûm ñöôïc moät phaàn chaát thaûi vaø giaûm khoaûn chi cho ñôn vò xöû lyù. Tuy nhieân, xaây döïng loø ñoát laøm taêng coù theâm chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh, vôùi caùch laøm naøy doanh nghieäp ñaõ töï so saùnh lôïi ích cuûa hai phöông aùn vaø ñaõ löïa choïn loø ñoát ñeå xöû lyù caùc chaát deã chaùy. Ñaëc ñieåm cuûa xöû lyù CTNH: Caùc doanh nghieäp thu gom vaø hôïp ñoàng vôùi ñôn vò xöû lyù chuyeân nghieäp ñeå xöû lyù CTNH. Chi phí cho vieäc xöû lyù coù thay ñoåi phuï thuoäc vaøo töøng loaïi chaát thaûi vaø ñaëc ñieåm cuûa doanh nghieäp laøm cho doanh nghieäp boû ra moät khoaûn lôùn chieám khoaûng 0 – 28%. Rieâng doanh nghieäp 3 do caùc chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm khoâng xaùc ñònh ñöôïc neân chi phí xöû lyù CTNH laø cao nhaát chieám 81% chi phí kieåm soaùt oâ nhieãm cuûa doanh nghieäp, Tuy tyû leä cao nhöng toång chi phí cho kieåm soaùt oâ nhieãm laïi thaáp hôn caùc doanh nghieäp khaùc. Haïng muïc 1 2 3 4 5 6 7 8 Chi % Chi % Chi % Chi % Chi % Chi % Chi % Chi % Nöôùc thaûi Ñaàu tö 0 0 54 33,29 0 0 1.000 33,08 0 0 800 75 0 0 815 68,03 Vaän haønh 0 0 5 3,08 0 0 960 31,75 0 0 400 3 0 0 300 25,04 Khí thaûi Ñaàu tö 0 0 40 24,66 0 0 133,333 4,41 0 0 133.333 15 0 0 0 0 Vaän haønh 0 0 4 2,47 0 0 360 11,91 0 0 360 3 0 0 0 0 CTR Ñaàu tö 8 6,20 0 0 0 0 20 0,66 0 0 20 1 0 0 0 0 Vaän haønh 11 8,53 4 2,47 10 3 4 0,13 0,386 0,68 5 0,23 0 0 0 0 CTNH Ñaàu tö 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Vaän haønh 45 34,88 5 3,21 34,435 81 450 14,88 15 26,60 312.480 14,66 8 14 0 0 Chi phí quan traéc 10 7.75 24 14,80 7 2 60 1,98 5 8,87 50 2,35 2,160 2,92 53 4,42 Chi phí khaéc phuïc söï coá 0 0 8 4,93 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 chi phí aùp duïng vaø thöïc thi ISO 14001 50 38,76 18 11,10 74 14 36 1,19 36 63,85 50 2,35 63,868 86,28 30 2,50 Caùc chi phí khaùc 5 3,88 0 0 3 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Toång 129 100 162 100 128,435 100 3.023,333 100 56,386 100 2.130,813 100 74,028 100 1198 100 Baûng 5.2 Chi phí cho caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm theo ISO 14001 (ÑVT: Trieäu ñoàng) Nguoàn:Phaân tích toång hôïp keát quaû ñieàu tra Chi phí thöïc hieän caùc bieän phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm khaùc Caùc chi phí sinh ra töø caùc bieän phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm khaùc nhö: Chi phí quan traéc Chi phí khaéc phuïc söï coá. Chi phí aùp duïng vaø thöïc thi ISO 14001. Caùc chi phí phaùt sinh töø caùc bieän phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm. Theo keát quaû ñieàu tra cho thaáy, caùc chi phí khaùc taäp trung chuû yeáu vaøo chi phí quan traéc moâi tröôøng vaø chi phí aùp duïng ISO 14001, nhöng khoaûn chi naøy thay ñoåi theo quy moâ vaø loaïi hình saûn xuaát cuûa doanh nghieäp. Chi phí quan traéc cuûa doanh nghieäp coù thay ñoåi theo soá laàn quan traéc vaø möùc ñoä oâ nhieãm cuûa doanh nghieäp. Chi phí cho khaéc phuïc söï coá trong nhöõng naêm gaàn ñaây khoâng coù do khoâng coù söï coá naøo xaûy ra. Rieâng doanh nghieäp 2 söï coá traøn hoaù chaát ra coû gaây thieät haïi gaàn 8 trieäu ñoàng chieám 4,93% toång chi phí . Khoâng coù caùc chi phí naøo phaùt naøo sinh khaùc trong kieåm soaùt oâ nhieãm, chæ coù doanh nghieäp 1 vaø 3 coù theâm chi phí naøy nhöng khoâng lôùn chieám 1 – 3,88% toång chi phí. Nhaän xeùt: Ña phaàn caùc chi phí ñeàu taäp trung vaøo vieäc xöû lyù chaát thaûi, trong ñoù chi phí ñaàu tö cho vieäc xöû lyù nöôùc thaûi laø raát cao. Caùc chi phí quan traéc laø caùc chi phí chuû yeáu buoäc caùc doanh nghieäp phaûi thöïc hieän ñeå ñaûm baûo tuaân thuû caùc quy ñònh cuûa luaät phaùp veà baûo veä moâi tröôøng. Chi phí thöïc thi vaø aùp duïng ISO 14001 khoâng lôùn nhöng nhôø coù theâm chi phí naøy maø doanh nghieäp ñaït ñöôïc chöùng nhaän vaø thu ñöôïc nhieàu lôïi ích lôùn ñeå phaùt trieån coâng ty vaø kinh teá cuûa ñaát nöôùc. SO SAÙNH LÔÏI ÍCH - CHI PHÍ TÖØ VIEÄC AÙP DUÏNG ISO 14001 TRONG MOÄT SOÁ DOANH NGHIEÄP ÑIEÅN HÌNH VAØ MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP ÑEÀ XUAÁT Tieán haønh so saùnh chi phí lôïi ích baèng caùch: lôïi ích – chi phí = +/- + : Doanh nghieäp coù lôïi töø vieäc aùp duïng ISO 14001 - : Doanh nghieäp khoâng coù lôïi töø vieäc aùp duïng ISO 14001 Baûng 5.3 So saùnh lôïi ích – chi phí (ÑVT:Trieäu ñoàng) Tieàn Doanh nghieäp 1 2 3 4 5 6 7 8 Toång lôïi ích 769 141,520 191 3250 13 3742 0 0 Toång chi phí 129 162 128,435 3.023,333 56,386 2130,813 74,028 1198 So saùnh 640 -21,480 62,565 226,667 -43,386 1610,187 -74,028 -1198 Nguoàn:Phaân tích toång hôïp keát quaû ñieàu tra Theo keát quaû tính toaùn cho thaáy coù boán doanh nghieäp lôïi vaø boán doanh nghieäp khoâng coù lôïi. Tyû leä caùc doanh nghieäp lôïi vaø caùc doanh nghieäp khoâng coù lôïi laø ngang nhau. Keát quaû so saùnh ôû töøng doanh nghieäp ta thaáy coù caùc ñaëc ñieåm sau: Phaân tích trong 4 doanh nghieäp coù lôïi ta thaáy: Doanh nghieäp 4 vaø 6 coù chi phí cho caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm moâi tröôøng theo ISO 14001 vaø lôïi ích thu ñöôïc töø caùc hoaït ñoäng naøy cuõng raát lôùn. Vieäc thu ñöôïc lôïi naøy coù theå giaûi thích nhö sau: Khai thaùc toái ña hieäu quaû söû duïng caùc thieát bò, coâng trình hoaït ñoäng trong lónh vöïc moâi tröôøng nhö HTXLNT, heä thoáng xöû lyù khí thaûi, loø ñoát raùc… Taän duïng ñöôïc caùc pheá thaûi vaø khai thaùc toái ña lôïi ích töø caùc hoaït ñoäng naøy mang laïi nhö ñaõ phaân tích trong phaàn lôïi ích(pheá lieäu coù giaù trò, soá löôïng lôùn..). Thöïc hieän toát coâng taùc kieåm soaùt thoâng qua tieát kieäm, caét giaûm nguyeân lieäu vaø naêng löôïng. Doanh nghieäp 1 vaø 3 coù lôïi ích thöïc thu ñöôïc töø caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm theo ISO 14001 do chi phí boû ra ít maø caùc khoaûn lôïi thu ñöôïc vöøa ñuû ñeå thaáy doanh nghieäp coù lôïi thöïc. Lôïi ích thu ñöôïc cuûa doanh nghieäp naøy ñaõ khoâng tính ñeán caùc lôïi ích toång quaùt töø maø ISO 14001 mang laïi. Neáu keát hôïp ñöôïc caùc lôïi ích kinh teá vaø ISO 14001 cuûa doanh nghieäp thì nguoàn lôïi naøy seõ taêng leân ñaùng keå. Nhaän xeùt: Vôùi chöông trình kieåm soaùt chaët cheõ theo ISO 14001, doanh nghieäp khai thoaùt toát caùc lôïi ích cuûa vieäc kieåm soaùt oâ nhieãm mang laïi vaø ñaõ thu ñöôïc caùc khoaûn lôïi ñaùng keå. Tuy chöa ñònh löôïng ñöôïc lôïi ích toång quaùt cuûa ISO 14001 mang laïi nhöng keát qua phaân tích ôû boán doanh nghieäp naøy cho thaáy doanh nghieäp coù theå thu ñöôïc lôïi nhuaän neáu bieát khai thaùc nguoàn voán ñaàu tö cho vieäc BVMT. Phaân tích trong 4 doanh nghieäp khoâng coù lôïi ta thaáy: Doanh nghieäp 2: vôùi ngaønh ngheà laø kinh doanh hoùa chaát neân khi tham gia ISO 14001 doanh nghieäp naøy khoâng thu ñöôïc lôïi, nhöng vieäc loã 22 trieäu ñoàng/naêm laø con soá nhoû vaø coù theå buø ñaép laïi ñöôïc caùc thoâng qua caùc lôïi ích khaùc trong kinh doanh maø ISO 14001 mang laïi. Tuy nhieân vieäc loã naøy cuõng caàn phaûi ñöôïc khaéc phuïc ñeå thaáy ñöôïc laø ñaàu tö cho caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm theo ISO 14001. Sau ñaây xin ñeà ra giaûi phaùp ñeå thu laïi lôïi ích : Baûng 5.4 Giaûi phaùp ñeà xuaát cho doanh nghieäp 2 Nguyeân nhaân Giaûi phaùp khaéc phuïc Khoâng thu ñöôïc lôïi töø caùc thieát bò xöû lyù khí thaûi, caùc thieát bò coù lieân quan ñeán kieåm soaùt oâ nhieãm. Khai thaùc toái ña hieäu quaû söû duïng thieát bò.(taêng thôøi gian söû duïng, naâng cao coâng suaát hoaït ñoäng). Tieán haønh tính toaùn caân ñoái nguyeân lieäu vaø naêng löôïng söû duïng ñeå xaùc ñònh ñöôïc caùc toån thaát laøm cô sôû cho vieäc xaùc ñònh caùc khoaûn lôïi. Caùc söï coá thöôøng gaëp trong kinh doanh hoaù chaát (baûo quaûn vaø vaän chuyeån hoaù chaát). Döïa treân caùc nguy cô ñöôïc xaùc ñònh trong chöông trình cuûa HTQLMT ñang aùp duïng boå xung nguyeân nhaân xaûy ra söï coá gaàn ñaây ñeå xaùc ñònh laïi chöông trình kieåm soaùt. Thoáng keâ ñaày ñuû caùc soá lieäu vaø chi phí coù lieân quan ñeå tính toaùn caùc lôïi ích mang laïi cuûa chöông trình kieåm soaùt oâ nhieãm. Khoâng xaùc ñònh ñöôïc caùc lôïi ích toång quaùt cuûa ISO 14001 Taêng cöôøng khai thaùc toái ña caùc lôïi theá caïnh tranh cuõng nhö caùc lôïi ích khaùc cuûa ISO 14001 ñeå buø cho caùc khoaûn chi kieåm soaùt oâ nhieãm. Keát hôïp kieåm soaùt oâ nhieãm vôùi chieán löôïc kinh doanh. Trình ñoä vaø nhaân löïc quaûn lyù Naâng cao naêng löïc laøm vieäc vaø quaûn lyù cuûa caùn boä nhaân vieân baèng caùch taäp trung ñaøo taïo hoaëc tuyeån duïng nhöõng ngöôøi coù chuyeân moân vaø coù cheá ñoä ñaõi ngoä thích hôïp. Doanh nghieäp 5 vaø 7 theo so saùnh laø khoâng coù lôïi nhöng thöïc teä thì vieäc aùp duïng ISO 14001 mang laïi cho doanh nghieäp caùc hôïp ñoàng kinh teá vaø caùc thò tröôøng laø aên lôùn. Nhöõng khoaûn loã naøy chæ laø caáp thôøi do vieäc kieåm soaùt oâ nhieãm toán keùm maø lôïi ích thu ñöôïc laïi khoâng ñònh löôïng ñöôïc. Khoaûn loã naøy, coù khaû naêng thay ñoåi vaø phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö: quy moâ, loaïi hình saûn phaåm vaø trình ñoä saûn xuaát…ñaây laø cô sôû ñeå ñöa ra caùc giaûi phaùp chung ñeå caûi thieän nhö sau: Baûng 5.5 Giaûi phaùp ñeà xuaát cho doanh nghieäp 5 vaø 7 Nguyeân nhaân Giaûi phaùp khaéc phuïc Khoâng tìm ra caùc lôïi ích Taêng cöôøng khai thaùc caùc lôïi theá trong saûn xuaát vaø thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm. Ghi cheùp ñaày ñuû caùc soá lieäu vaø chi phí coù lieân quan. Taêng cöôøng nhaän löïc hoaït ñoäng vaø nghieân cöùu chi phí vaø lôïi ích naøy. Khoâng thu ñöôïc lôïi cuûa vieäc tieát kieäm vaø caét giaûm trong vieäc söû duïng nguyeän vaät lieäu vaø naêng löôïng Tieán haønh tính toaùn caân ñoái nguyeân lieäu vaø naêng löôïng söû duïng ñeå xaùc ñònh ñöôïc caùc toån thaát laøm cô sôû cho vieäc xaùc ñònh caùc khoaûn lôïi. Khai thaùc toái ña hieäu quaû söû duïng thieát bò (taêng thôøi gian söû duïng, naâng cao coâng suaát hoaït ñoäng ) Khoâng xaùc ñònh ñöôïc caùc lôïi ích toång quaùt cuûa ISO 14001 Taêng cöôøng khai thaùc toái ña caùc lôïi theá caïnh tranh vaø caùc lôïi ích khaùc cuûa ISO 14001 ñeå buø cho caùc khoaûn chi kieåm soaùt oâ nhieãm. Keát hôïp kieåm soaùt oâ nhieãm vôùi chieán löôïc kinh doanh. Trình ñoä vaø nhaân löïc quaûn lyù Naâng cao naêng löïc laøm vieäc vaø quaûn lyù cuûa caùn boä nhaân vieân baèng caùch taäp trung ñaøo taïo hoaëc tuyeån duïng nhöõng ngöôøi coù chuyeân moân vaø coù cheá ñoä ñaõi ngoä thích hôïp. Doanh nghieäp 8 hoaït ñoäng trong lónh vöïc dòch vuï KCN seõ coù nhieàu lôïi theá trong vieäc khai thaùc caùc lôïi ích thu ñöôïc töø vieäc kieåm soaùt oâ nhieãm. Tuy nhieân, doanh nghieäp naøy vaãn bò loã do caùc nguyeân nhaân nhö ñaõ phaân tích trong phaàn lôïi ích vaø cuï theå laø chöa khai thaùc ñöôïc lôïi ích cuûa ISO 14001. Döïa treân caùc nguyeân nhaân naøy laøm cô sôû ñeå ñeà ra giaûi phaùp sau coù theå mang laïi ñöôïc lôïi cho chöông trình kieåm soaùt oâ nhieãm. Baûng 5.6 Giaûi phaùp ñeà xuaát cho doanh nghieäp 8 Nguyeân nhaân Giaûi phaùp khaéc phuïc Khoâng tìm ra caùc lôïi ích Taêng cöôøng khai thaùc caùc lôïi theá trong cho thueâ ñaát. Söû duïng nguoàn voán vay ñöôïc cuûa chöông trình naøy ñeå xaây döïng, naâng caáp vaø môû roäng ñeå thu huùt voán ñaàu tö vaøo KCN. Ghi cheùp ñaày ñuû caùc soá lieäu vaø chi phí coù lieân quan. Taêng cöông nhaän löïc hoaït ñoäng vaø nghieân cöùu chi phí vaø lôïi ích naøy. Khoâng thu ñöôïc lôïi cuûa taùi söû duïng tieát kieäm vaø caét giaûm trong söû duïng nguyeän vaät lieäu vaø naêng löôïng Tieán haønh tính toaùn caân ñoái nguyeân lieäu vaø naêng löôïng söû duïng ñeå xaùc ñònh ñöôïc caùc toån thaát laøm cô sôû cho vieäc xaùc ñònh caùc khoaûn lôïi. Khai thaùc toái ña hieäu quaû söû duïng thieát bò (taêng thôøi gian söû duïng, naâng cao coâng suaát hoaït ñoäng ). Thöïc hieän tieát kieäm vôùi caùc noäi dung cuï theå sau: Taän duïng nöôùc röûa loïc vaø nöôùc veä sinh töø heä thoáng caáp nöôùc ñeå töôùi caây. Tieát kieäm nöôùc töôùi caây, töôùi ñöôøng. Tieát kieäm ñieän söû duïng (haïn cheá söû duïng maùy laïnh). Tieát kieäm thu hoài vaø taùi xöû duïng giaáy vaên phoøng(söû duïng giaáy hai maët, thu hoài vaø baùn pheá lieäu). Tieát kieäm hoaù chaát söû duïng cho caáp nöôùc (voâi vaø Clorua) vaø hoaù chaát trong xöû lyù nöôùc thaûi nhö: polyme trong chaâm vaøo ñeå eùp buøn, hoaù chaát phoøng thí nghieäm. Thu hoài caùc hoaù chaát thöøa trong phoøng thí nghieäm. Khoâng thu ñöôïc phí XLNT. Nghieân cöùu vaø khaéc phuïc heä thoáng XLNT taäp trung ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng . Nhanh choùng hoaøn taát ñeå ñöa traïm XLNT vaøo hoaït ñoäng. Ñònh ra möùc phí xöû lyù nöôùc thaûi phuø hôïp thoâng qua caùc cuoäc hoïp baøn giöõa ba beân ( doanh nghieäp, KCN vaø cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc veà moâi tröôøng). Khuyeán khích caùc doanh nghieäp xaây döïng heä thoáng XLNT nhaèm giaûm nguy cô quaù taûi cho traïm xöû lyù Khoâng xaùc ñònh ñöôïc caùc lôïi ích toång quaùt cuûa ISO 14001 Taêng cöôøng khai thaùc toái ña caùc lôïi theá caïnh tranh vaø nhö caùc lôïi ích khaùc cuûa ISO 14001 ñeå buø cho caùc khoaûn chi kieåm soaùt oâ nhieãm. Keát hôïp kieåm soaùt oâ nhieãm vôùi chieán löôïc kinh doanh. Trình ñoä vaø nhaân löïc quaûn lyù Naâng cao naêng löïc laøm vieäc vaø quaûn lyù cuûa caùn boä nhaân vieân baèng caùch taäp trung ñaøo taïo hoaëc tuyeån duïng nhöõng ngöôøi coù chuyeân moân vaø coù cheá ñoä thích hôïp. Chöông 6 - KEÁT LUAÄN - KIEÁN NGHÒ KEÁT LUAÄN Trong tieán trình hoäi nhaäp theá giôùi, Vieät Nam ñang chuaån bò gia nhaäp WTO neân caùc doanh nghieäp phaûi ñoái maët vôùi söï caïnh tranh. Ñeå ñöùng vöõng treân thò tröôøng vaø naâng cao söùc caïnh tranh cuûa caùc coâng ty treân thò tröôøng theá giôùi buoäc caùc doanh nghieäp phaûi töï hoaøn thieän vaø ñieàu chænh chieán löôïc kinh doanh cho phuø hôïp vôùi vieäc BVMT. Neân doanh nghieäp aùp duïng ISO 14001 laø moät nhu caàu caàn thieát ñeå phaùt trieån kinh doanh ñoàng thôøi thöïc hieän traùch nhieäm BVMT. Töø Keát quaû phaân tích coù ñöôïc toâi xin ñöa ra caùc keát luaän sau ñaây: Aùp duïng caùc bieän phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm theo ISO 14001 ñaõ caûi thieän ñöôïc chaát löôïng moâi tröôøng trong vaø xung quanh doanh nghieäp. Haïn cheá ñöôïc khaû naêng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng baèng caùc bieän phaùp kieåm soaùt cuï theå. Giaûm caùc söï coá moâi tröôøng trong doanh nghieäp thoâng qua caùc phöông aùn phoøng ngöøa vaø khaéc phuïc söï coá. Ñaûm baûo ñöôïc söï tuaân thuû luaät phaùp nhôø ñoù maø giaûm ñöôïc caùc khoaûn phaït vi phaïm moâi tröôøng. Taïo ra caûi nhìn môùi veà vieäc BVMT vaø taám göông ñieån hình cho caùc doanh nghieäp khaùc trong coâng taùc kieãm soaùt oâ nhieãm. Caùc chi phí cho kieåm soaùt oâ nhieãm theo theo ISO 14001 thay ñoåi tuy thuoäc vaøo töøng loaïi hình saûn phaåm vaø quy moâ saûn xuaát. Caùc lôïi ích thu ñöôïc töø kieåm soaùt oâ nhieãm theo theo ISO 14001 coù khaùc nhau tuy thuoäc vaøo töøng loaïi hình saûn phaåm vaø quy moâ saûn xuaát. Caùc doanh nghieäp khoâng xaùc ñònh ñöôïc caùc lôïi ích toång quaùt töø ISO 14001 mang laïi. Coù hôn 50% doanh nghieäp ñieàu tra aùp duïng ISO 14001 coù lôïi ích töø caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm. KIEÁN NGHÒ Theo keát quaû nghieân cöùu vaø nhöng haïn cheá cuûa ñeà taøi laøm cô sôû ñöa ra caùc kieán nghò sau ñaây: Doanh nghieäp Khi aùp duïng ISO 14001 neân xem xeùt laïi caùc lôïi ích thöïc cuûa vieäc kieåm soaùt oâ nhieãm. Coâng taùc kieåm tra giaùm saùt vieäc thöïc hieän ISO 14001 phaûi ñöôïc thöïc hieän ngay trong caùc caáp cuûa doanh nghieäp. Thoâng keâ laïi caùc soá lieäu coù lieân quan ñeán caùc khía caïnh moâi tröôøng laøm cô sôû ñaùnh giaù lôïi ích aùp duïng. Tieán haønh caân ñoái laïi nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng söû duïng ñeå ñaùnh giaù caùc hao huït vaø thaát thoaùt laøm cô sôû ñeà ra caùc giaûi phaùp ñeå khaéc phuïc ngay. Doanh nghieäp caàn keát hôïp caùc muïc tieâu kinh teá cuûa doanh nghieäp vôùi muïc tieâu cuï theå cuûa ISO 14001. Cô quan quaûn lyù moâi tröôøng Khuyeán khích aùp duïng ISO 14001 trong caùc doanh nghieäp. Xem xeùt vaø ñaùnh giaù laïi vieäc tuaân thuû caùc quy ñònh luaät phaùp cuûa doanh nghieäp trong vieäc baûo veä moâi tröôøng theo ISO 14001. Kieåm tra baát thöôøng veà möùc ñoä tuaân thuû tieâu chuaån ISO 14001. Neân thaønh laäp moät cô quan nhaø nöôùc coù theå kieåm tra vieäc tuaân thuû vaø hoå trôï cho doanh nghieäp khi aùp duïng ISO 14001. Caàn coù moät cô quan thaåm ñònh hieäu quaû cuûa chöông trình kieåm soaùt oâ nhieãm theo ISO 14001. Caùc nhaø nghieân cöùu Tieáp tuïc nghieân cöùu lôïi ích toång quaùt töø vieäc aùp duïng ISO 14001 trong doanh nghieäp. Môû roäng nghieân cöùu naøy vôùi caùc yeáu toá thôøi gian vaø caùc chi phí cô hoäi cuûa töøng doanh nghieäp cuï theå. ---o0o---TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PGS. TS. Nguyeàn Theá Chinh. 2003, Giaùo trình kinh teá vaø Quaûn lyù moâi tröôøng. NXB. Thoáng keâ Haø Noäi. GS. TSKH. Phaïm Ngoïc Ñaêng. 2000. Quaûn lyù moâi tröôøng ñoâ thò vaø KCN. NXB Xaây döïng Haø Noäi. Chuyeân vieân Traàn Vaên Hoïc, 1998. ISO 14000 – Quaûn lyù moâi tröôøng vaø vieäc aùp duïng tai Vieät Nam. Toång cuïc Tieâu chuaån – Ño löôøng – Chaát löôïng . TS. Huyønh Maïnh Huøng. 2004. Kinh teá - Xaõ hoäi Vieät Nam höôùng tôùi taêng tröôûng, hoäi nhaäp vaø phaùt trieån beàn vöõng. NXB Thoáng Keâ. nguyeãn chí quang.2002. cô sôû hoaùch toaùn moâi tröôøng doanh nghieäp. NXB Khoa hoïc & kyõ thuaät. Haø Noäi Vuõ Coâng Tuaán. 1998. Thaåm ñònh döï aùn ñaàu tö, NXB Tp Hoà Chí Minh. Nathan Sage, Nguyeãn Cöõ.2001. Phaân tích caùc trôû ngaïi vaø caùc yeáu toá hoå trôï ñoái vôùi phaùt trieån (ICDP) ôû Vieän Nam. Nhoùm coâng taùc veà caùc döï aùn keát hôïp baûo toàn vôùi phaùt trieån. Toång cuïc Tieâu chuaån – Ño löôøng – Chaát löôïng, TCVN ISO 14001: 1998 Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng – Quy ñònh vaø höôùng daãn söû duïng. Toång cuïc Tieâu chuaån – Ño löôøng – Chaát löôïng. TCVN ISO 14004: 1998 Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng – Höôùng daãn chung veà nguyeân taéc, heä thoáng vaø hoã trôï. Toång cuïc Tieâu chuaån – Ño löôøng – Chaát löôïng, TCVN ISO 14010: 1998 Höôùng daãn ñaùnh giaù moâi tröôøng – Nguyeân taéc chung. Toång cuïc Tieâu chuaån – Ño löôøng – Chaát löôïng. TCVN 14011:1998 Höôùng daãn ñaùnh giaù moâi tröôøng – Thuû tuïc ñaùnh giaù Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng. International Standard. 2004. ISO 14001: 2004 Enviromenttal Managerment Systems – Requirements with guidance for use. Toång cuïc Thoáng keâ. Nieân giaùm thoáng keâ 2003. NXB Thoáng keâ. Boä moân kinh teá Taøi Nguyeân vaø Moâi tröôøng – Khoa Kinh Teá phaùt trieån. 2003. Nhaäp moân phaân tích Lôïi ích – Chi phí. Tröôøng ÑH Kinh teá – ÑHQG TP Hoà Chí Minh. Boä KH CN – MT – Cuïc moâi tröôøng. 1998. Caåm nang phaân tích chi phí – lôïi ích Thôøi Baùo kinh teá SG. soá 733. ra ngaøy 30/12/2004. Hoäi thaûo veà thieân nhieân vaø Moâi tröôøng Vieät Nam. 2004.Vieât Nam moâi tröôøng vaø cuoäc soáng. NXB. Chính trò quoác Gia Haø Noäi. Toång cuïc tieâu chuaån. www.tcvn.gov.vn PHUÏ LUÏC Phuï luïc 1 - PHIEÁU THU THAÄP THOÂNG TIN Phieáu thu thaäp thoâng tin ñöôïc söû duïng nhö laø moät phaàn cuûa ñeà taøi nghieân cöùu “Phaân tích chi phí – hieäu quaû töø vieäc aùp duïng ISO 14000 ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp”. Vôùi quan ñieåm ñaåy maïnh hôn nöõa coâng taùc ngaên ngöøa oâ nhieãm vaø baûo veä moâi tröôøng, nhöõng thoâng tin töø keát quaû thöïc hieän moâi tröôøng ñöôïc cung caáp trong phieáu naøy seõ laø cô sôû döõ lieäu ñeå xaùc ñònh hieäu quaû mang laïi töø vieäc aùp duïng ISO 14000 trong phaïm vi töøng doanh nghieäp treân toaøn quoác. MUÏC A: THOÂNG TIN VEÀ DOANH NGHIEÄP Teân doanh nghieäp: Ñòa chæ: Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. Naêm thaønh laäp: Loaïi hình saûn phaåm vaø dòch vuï: Nguyeân nhieân vaät lieäu söû duïng trong naêm. STT Nguyeân nhieân vaät lieäu Khoái löôïng söû duïng ( /naêm) Coâng ngheä saûn xuaát (xin cung caáp sô ñoà coâng ngheä, neáu coù theå) MUÏC B: TÌNH HÌNH THÖÏC HIEÄN KIEÅM SOAÙT OÂ NHIEÃM Tình hình thöïc hieän ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng (thoâng tin trích töø ÑTM hoaëc ÑKÑTCMT) Naêm & cô quan thaåm ñònh Taàn suaát quan traéc theo ÑTM hoaëc ÑKÑTCMT (maáy laàn/naêm) Caùc chæ tieâu quan traéc baét buoäc theo ÑTM hoaëc ÑKÑTCMT Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng (ÑTM) Ñaêng kyù ñaït tieâu chuaån chaát löôïng moâi tröôøng (ÑKÑTCMT) Ñaùnh giaù laàn ñaàu (tröôùc khi thaønh laäp) Ñaùnh giaù môùi/môû roäng (gaàn ñaây nhaát) Loaïi chaát thaûi vaø möùc ñoä oâ nhieãm. + Khí thaûi: Hieän traïng oâ nhieãm khoâng khí:(theo keát quaû quan traéc cuûa 6 kyø gaàn nhaát, neáu coù theå ) Thaùng hoaëc naêm Nhieät ñoä OC Pb mg/m3 SO2 mg/m3 CO2 mg/m3 CO mg/m3 NO2 mg/m3 Buïi mg/m3 VOC mg/m3 THC mg/m3 Oàn dB Töø keát quaû, xin cho bieát chæ tieâu oâ nhieãm naøo naèm trong khía caïnh moâi tröôøng ñaùng keå: Heä thoáng xöû lyù khí thaûi: ⃞ Ñaõ xaây döïng ⃞ Ñang xaây döïng ⃞ Chöa xaây döïng Naêm xaây döïng neáu coù: Bieän phaùp kieåm soaùt khaùc : + Nöôùc thaûi: Nguoàn tieáp nhaän nöôùc thaûi cuûa doanh nghieäp ⃞ soâng ⃞ suoái ⃞ keânh raïch ⃞ khu CN ⃞ khaùc Xin ghi roõ teân nguoàn tieáp nhaän : Tieâu chuaån xaû thaûi (theo quy hoaïch cuûa nguoàn tieáp nhaän nöôùc thaûi) ⃞ Loaïi A ⃞ Loaïi B ⃞ Loaïi C Caùc chæ tieâu oâ nhieãm trong nöôùc thaûi (theo keát quaû quan traéc cuûa 6 kyø gaàn nhaát,neáu coù theå ) Thaùng hoaëc naêm pH TSS (mg/l) BOD5 (mg/l) COD (mg/l) Toång P (mg/l) Nitô (mg/l) Caùc chæ tieâu vi sinh (MNP) Kim loaïi naëng (neáu coù) (mg/l) ∑ NH3 Coliform E.Coli Töø keát quaû, xin cho bieát caùc chæ tieâu oâ nhieãm naøo naèm trong khía caïnh moâi tröôøng ñaùng keå: Caùc bieän phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm do nöôùc thaûi Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi: ⃞ Ñaõ xaây döïng ⃞ Ñang xaây döïng ⃞ Chöa xaây döïng Naêm xaây döïng neáu coù: Bieän phaùp kieåm soaùt khaùc : + Chaát thaûi raén vaø chaát thaûi nguy haïi Phaân loaïi vaø ñònh löôïng chaát thaûi raén: 1 Coù 1 Khoâng Chaát thaûi nguy haïi: 1 Coù 1 Khoâng Thaønh phaàn raùc thaûi phaùt sinh trong toå chöùc % Raùc thaûi sinh hoaït % Raùc thaûi coâng nghieäp coù theå taän duïng % Raùc thaûi khaùc % Chaát thaûi raén nguy haïi Caùc bieän phaùp xöû lyù chaát thaûi sinh hoaït (xin ghi roõ ñôn vò thu gom/xöû lyù). Caùc loaïi chaát thaûi chuû yeáu ñöôïc taùi söû duïng/ taùi cheá (phaùt sinh bình quaân trong 3 naêm qua) Nhöïa, plastic ( / naêm) Kim loaïi ( / naêm). Giaáy, carton ( / naêm). Daàu nhôùt thaûi ( / naêm). Hoaù chaát & dung moâi thaûi ( / naêm). Thuûy tinh saïch ( / naêm). Caùc loaïi chaát thaûi nguy haïi ñöôïc xöû lyù theo quyeát ñònh 155/1999/QÑ-TTg Loaïi chaát thaûi Maõ CTNH (kg) Caùc chaát thaûi kim loaïi vaø hôïp kim cuûa caùc kim loaïi naëng:Arsenic, Chì, Thuyû ngaân, Cadmium, Antimony, Beryllium, … A1010 Buøn ñieän phaân A1050 Aéc qui axit chì thaûi, nguyeân hoaëc beïp vôõ A1160 Chaát thaûi thuyû tinh töø caùc ñeøn catoát vaø thuyû tinh hoaït tính khaùc A2010 Daàu khoaùng thaûi khoâng phuø hôïp vôùi muïc ñích söû duïng ban ñaàu A3020 Caùc chaát thaûi töø saûn xuaát, ñoùng goùi vaø söû duïng nhöïa, muû, hoaù chaát deûo , keo, vaø chaát keát dính A3050 Phenol, hôïp chaát chaát coù phenol A3070 Dung moâi thaûi A3140 A3150 Chaát thaûi y teá vaø chaát thaûi töø caùc hoaït ñoäng nghieân cöùu coù lieân quan A4020 Caùc dung dòch axit hoaëc kieàm thaûi (ngoaïi tröø nhöõng chaát thuoäc danh muïc B 2120) A4090 Caùc bao bì vaø thuøng chöùa chaát nguy haïi hoaëc chaát thaûi nguy haïi A4130 Caùc hình thöùc xöû lyù chaát thaûi nguy haïi (CTNH) ñöôïc aùp duïng. Xöû lyù taïi choã baèng phöông phaùp ⃞ Ñoát ngoaøi trôøi ⃞ Ñoát baèng loø ñoát thoâng thöôøng ⃞ Ñoát coù xöû lyù khí thaûi ⃞ Choân laáp ⃞ Taän duïng (khoâng qua taùi cheá) ⃞ Taùi cheá Giao cho ñôn vò xöû lyù chuyeân nghieäp ⃞ Toaøn boä ⃞ Moät phaàn, khoaûng % Hình thöùc xöû lyù khaùc, neáu coù ñeà nghò ghi roõ: Coâng ty naøo xöû lyù chaát thaûi nguy haïi cho doanh nghieäp: ⃞: Cty Moâi Tröôøng Xanh ⃞: Cty Vieät Uùc ⃞: Cty Taân Phaùt Taøi ⃞: Cty ThaûoThuaän Xin ghi roõ caùc Coâng ty xöû lyù chaát thaûi nguy haïi khaùc (neáu coù) : MUÏC C: SÖÏ COÁ MOÂI TRÖÔØNG – KHIEÁU NAÏI /THAN PHIEÀN TÖØ CAÙC BEÂN COÙ LIEÂN QUAN Caùc söï coá moâi tröôøng xaûy ra trong hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp (bao goàm taát caû caùc quaù trình: saûn xuaát, vaän chuyeån, giao nhaän vaø baûo quaûn) ⃞ Söï coá an toaøn ñieän ⃞ Chaùy noå ⃞ Roø ró , ñoå traøn hoaù chaát ⃞ Caùc söï coá khaùc : Neáu coù, möùc ñoä phaùt sinh caùc söï coá (coù theå ñính keøm danh muïc) -Ñaõ xaûy ra bao nhieâu laàn: -Thôøi gian : 1/ , 2/ , 3/ -Thieät haïi do söï coá: 1/ , 2/ , 3/ trieäu ñoàng 20) Khieáu naïi /than phieàn töø caùc beân coù lieân quan dung khieáu naïi/than phieàn Thôøi gian (thaùng, naêm) Ñöôïc ghi nhaän töø Nguyeân nhaân Caùch giaûi quyeát hoaëc haønh ñoäng khaéc phuïc phoøng ngöøa Toång chi phí giaûi quyeát khieáu naïi (trieäu ñoàng) Möùc ñoä thoaû maõn sau khi giaûi quyeát MUÏC D: CHI PHÍ VAØ LÔÏI ÍCH * Chi phí phaùt sinh bình quaân trong 3 naêm qua (coù theå öôùc löôïng neáu khoâng coù soá lieäu chính xaùc) Chi phí cuûa vieäc xöû lyù nöôùc thaûi: Chi phí ñaàu tö trieäu ñoàng – Khaáu hao döï kieán naêm Chi phí vaän haønh trieäu ñoàng /naêm Chi phí cuûa xöû lyù khí thaûi Chi phí ñaàu tö trieäu ñoàng – Khaáu hao döï kieán naêm Chi phí vaän haønh trieäu ñoàng /naêm Chi phí cuûa vieäc xöû lyù raùc thaûi. Chi phí ñaàu tö trieäu ñoàng – Khaáu hao döï kieán naêm Chi phí vaän haønh trieäu ñoàng /naêm Chi phí cuûa vieäc xöû lyù raùc thaûi nguy haïi Chi phí ñaàu tö trieäu ñoàng – Khaáu hao döï kieán naêm Chi phí vaän haønh öôùc löôïng, trieäu ñoàng /naêm Chi phí quan traéc moâi tröôøng trieäu ñoàng /naêm Chi phí khaéc phuïc söï coá trieäu ñoàng /naêm Chi phí thöïc thi tieâu chuaån ISO 14001 trieäu ñoàng /naêm Caùc chi phí khaùc cho moâi tröôøng : trieäu ñoàng /naêm Ñeà nghò ghi roõ chi phí gì: * Lôïi ích bình quaân trong 3 naêm qua (coù theå öôùc löôïng neáu khoâng coù soá lieäu chính xaùc) Lôïi ích cuûa quaù trình kieåm soaùt oâ nhieãm mang laïi STT Nguoàn sinh lôïi Thaønh tieàn (trieäu ñoàng/naêm) 1 Thu töø baùn pheá lieäu 2 Giaûm phaït vi phaïm haønh chaùnh veà baûo veä moâi tröôøng 3 Giaûm caùc chi phí coù lieân quan ñeán ngöôøi lao ñoäng 4 Giaûm chi phí söû duïng nguyeân vaät lieäu 5 Giaûm chi phí söû duïng naêng löôïng, ñieän, nöôùc 6 Giaûm hao huït thaát thoaùt trong baûo quaûn, vaän chuyeån 7 Caùc khoaûn thu khaùc Toång soá Ghi roõ caùc khoaûn khaùc neáu coù: Lôïi ích toång quaùt töø vieäc aùp duïng ISO 14001 (coù theå öôùc tính thaønh tieàn). STT Noäi dung cuûa lôïi ích Thaønh tieàn (trieäu ñoàng /naêm) 1 Hoå trôï cho hoaït ñoäng kinh doanh vaø gôõ boû caùc raøo caûn thöông maïi è taêng doanh soá baùn ra 2 Caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng 3 Oån ñònh hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh 4 Taïo ra caùi nhìn toát cho doanh nghieäp 5 Caùc khoaûn khaùc Toång soá - Ghi roõ caùc lôïi ích khaùc neáu coù: So saùnh Chi phí – Lôïi ích (löu yù raèng keát quaû so saùnh coù theå +/-) Lôïi ích - Chi phí = trieäu ñoàng/naêm MUÏC E: YÙ KIEÁN CUÛA DOANH NGHIEÄP Ñònh höôùng duy trì vaø caûi tieán heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa doanh nghieäp Nhaän ñònh veà vieäc aùp duïng ISO 14001 cuûa doanh nghieäp : Giaûi phaùp môû roäng vieäc aùp duïng ISO 14001 cho doanh nghieäp: Chaân thaønh caùm ôn quyù doanh nghieäp ñaõ daønh thôøi gian quyù baùu ñeå cung caáp ñaày ñuû caùc thoâng tin coù giaù trò. Phuï luïc 2 – CAÙC TOÅ CHÖÙC ÑÖÔÏC CHÖÙNG NHAÄN ÑAÏT ISO 14001 ÔÛ VIEÄT NAM STT Tổ chức được chứng nhận Tổ chức chứng nhận Ngày chứng nhận 1 Foster DaNang BVQI 2004 2 Liên doanh Bia Phú Yên Quacert 2004 2 Thuốc trừ sâu Cân Thơ Quacert 2004 4 May 28 2004 5 Khoáng sản Hà Tỉnh BVQI 2004 6 Daewon BVQI 2004 7 Takamichi BVQI 2004 8 GS Battery DNV 2004 9 Công ty xi măng Hoàng mai (14K) Quacert 20/08/2004 10 Công ty cổ phần Thăng Long Quacert 15/07/2004 11 BCCI - Binh Chanh Construction Investment Share Holding Co. - Le Minh Xuan Industrial Zone ... SGS 01/05/2004 12 Công ty TNHH sản xuất thương mại dịch vụ Nhất trí Quacert 28/04/2004 13 Công ty cổ phần Đường Bình Định Quacert 29/03/2004 14 Công ty TNHH Điện tử Việt Tường Quacert 20/02/2004 15 Công ty I.S.A interlining (Korea) TUV 01/02/2004 16 Công ty liên doanh thiết bị viễn thông VNPT SIEMENS (TELEQ) TUV 01/02/2004 17 Công ty LG-VINA Chemicals TUV 01/02/2004 18 Công ty cổ phần nước giải khát Thăng Long (14K) Quacert 01/02/2004 19 Công ty Đường Bình Định (14K) Quacert 01/02/2004 20 Công ty TNHH Thương mại Nhất Trí (14K) Quacert 01/02/2004 21 Viện nghiên cứu mỏ luyện kim (14K) Quacert 01/02/2004 22 Công ty TNHH Thương mại Nhất Trí Quacert 01/02/2004 23 Viện nghiên cứu mỏ Luyện Kim Quacert 01/02/2004 24 Trung tâm Tam Hiệp - Viện nghiên cứu mỏ và luyện kim Quacert 12/01/2004 25 Công ty PENTAX Việt Nam Quacert 02/01/2004 26 Bristish Petroluem DNV 31/12/2003 27 BP Exploration Operating Company Limited DNV 31/12/2003 28 Pomina Steel co. DNV 31/12/2003 29 Rhone Poulenc DNV 31/12/2003 30 Minh Dung Company Công Ty TNHH Minh Dũng DNV 31/12/2003 31 Chinfon company QUACERT 01/09/2003 32 Công ty TNHH Chang Shin Vietnam SGS 01/08/2003 33 Công ty TNHH Dona Chang International SGS 01/08/2003 34 Công ty Rorze Robotech Inc. SGS 01/08/2003 35 Công ty TNHH Sika VIệt Nam SGS 01/08/2003 36 Công ty Dệt Việt Thắng( ISO 14000) SGS 01/08/2003 37 DONA VICTOR BVQI 01/08/2003 38 Công ty Giấy Tân Mai BVQI 01/08/2003 39 BAYER company BVQI 01/08/2003 40 MATSUSHITA Việt nam BVQI 01/07/2003 41 Công ty Thép Việt Nhật TUV 01/07/2003 42 KYOSHIN Vietnam Co.LTD BVQI 01/07/2003 43 Liên doanh Nhà máy Bia Việt Nam 01/06/2003 44 Công ty TNHH GUNZE (Vietnam) 01/06/2003 45 Công ty ESQUEL BVQI 03/05/2003 46 Công ty TNHH Nestlé Việt Nam SGS 01/05/2003 47 Nhà máy sản xuất máy tính FPT ELEAD - Công ty FPT BVQI 23/03/2003 48 Takanichi Vietnam Co.ltd 14K BVQI 01/03/2003 49 YAZAKI VN BVQi 01/03/2003 50 ITACO 14K BVQI 01/03/2003 51 KYOSIN Japan 14K BVQI 01/03/2003 52 MITANI AUREOLE BVQI 01/03/2003 53 Công ty Pentax Quacert 26/02/2003 54 Công ty TNHH Vietubes Quacert 26/02/2003 55 Công ty Xuân Hòa Quacert 26/02/2003 56 Công ty TNHH NITTO Denko Vietnam BVQi 15/01/2003 57 Công ty Sơn NIPPON TUV Reiland 01/01/2003 58 Công ty liên doanh mỹ phẩm LG VINA 01/01/2003 59 Công ty liên doanh xi măng hà tiên 2 – Cần Thơ Quacert 01/12/200 60 Công ty sứ Vệ sinh INAX Giảng Võ Quacert 01/12/2002 61 Hai Duong Pump Manufacturing Company BVQI 29/11/2002 62 Công ty may 10 BVQI 04/11/2002 63 Công ty xi măng Hoàng Thạch Quacert 01/09/2002 64 Công ty liên doanh Bia Sài Gòn Quacert 01/09/2002 65 Công ty giày Thụy Khuê Quacert 01/09/2002 66 CTLD thép Việt úc – Vinausteel BVQI 04/04/2002 67 HARADA BVQI 01/04/2002 68 Tổng công ty SATIMEX BVQi 13/03/2002 69 Công ty COATS Phong phú - chi nhánh Hà Nội BVQI 08/02/2002 70 Công ty TNHH Nông dược Điên Bàn, Chi nhánh tại TP Hồ Chí Minh Quacert 01/01/2002 71 Công ty TNHH điện STANLEY BVQI 25/12/2001 72 Công ty TNHH MUTO Việt Nam BVQi 21/12/2001 73 Công ty See Well SGS 18/12/2001 74 Công ty TNHH Duy Hưng SGS 18/12/2001 75 Pou Yuen Intenartional Group Việt Nam SGS 18/12/2001 76 Trung tâm sản xuất sạch Việt Nam SGS 18/12/2001 77 Công ty Hữu hạn LUSK Xi măng Thừa Thiên Huế (Luksvaxi) Quacert 18/12/2001 78 Nhà máy pha chế dầu nhờn Castrol Việt Nam BVQI 24/11/2001 79 Công ty xi măng Sài Sơn Quacert 17/10/2001 80 Công ty Nidex Tosok Việt Nam BVQI 20/09/2001 81 Công ty Hon đa Việt Nam BVQI 06/09/2001 82 Công ty Unilever Bestfoods Việt Nam (Wall’s Vietnam) BVQI 19/06/2001 83 Công ty sản xuất Phanh Nissin Việt Nam BVQI 29/05/2001 84 Công ty Vật tư bảo vệ thực vật 1 Quacert 09/05/2001 85 Công ty JVC - Việt Nam TUV - Đức 01/05/2001 86 CTLD ô tô Ford Việt Nam BVQI 16/04/2001 87 Công ty AJINOMOTO Việt Nam BVQI 22/03/2001 88 CTLD Lever Việt Nam BVQI 17/03/2001 89 Mabuchi Motors (14K) DNV 16/03/2001 90 Công ty Elida P/S BVQI 28/02/2001 91 Công ty TNHH NIDEC COPAL Việt Nam BVQI 29/01/2001 92 Công ty Coats Phong Phu BVQI 31/10/2000 93 Công ty Điện maý gia dụng SANYO Việt nam Quacert 24/04/2000 94 CTLD Lever – Haso 01/04/2000 95 Thang Long Industrial Zone BVQI 28/02/2000 96 SONY Vietnam Company BVQI 18/02/2000 97 Daeaha Trade Centre TUV 26/01/2000 98 Phong Phu Guston Molinel Garment BVQI 01/01/2000 99 Vietnam Fujitsu Computer Products Company BVQI 01/11/1999 100 TEA KWANG VINA Company 01/01/1999 101 TOYOTA Việt nam Company BVQI/QUACERT 01/01/1999 TOÙM TAÉT LUAÄN VAÊN ISO 14001 ngaøy caøng chöùng toû laø moät coâng cuï Baûo veä moâi tröôøng höõu hieäu treân theá giôùi thì vieäc xaùc ñònh laïi khaû naêng naøy ôû Vieät Nam laø moät söï caàn thieát ñeå cuï theå hoùa vaø ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng treân côû sôû naøy hình thaønh ñeà taøi “ Phaân tích lôïi ích chi phí cuûa vieäc aùp duïng ISO 14001 trong moät soá doanh nghieäp”. Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän döïa treân nhöõng phöông phaùp ñieàu tra khaûo saùt, phaân tích, ñaùnh giaù vaø döï baùo theo caùc muïc tieâu ñeà ra vôùi nhöõng giôùi haïn coøn toàn taïi. Ñeàø taøi ñaõ noùi leân ñöôïc caùc noâi dung chính cuï theå qua töøng chöông nhö sau: Chöông I : Giôùi thieäu ñeà taøi vôùi caùc muïc tieâu nghyieân cöùu ñaët ra vaø thöïc hieän theo phöông phaùp, cô sôû lyù thuyeát vaø caùc giôùi haïn. Chöông II: Toång quan veà oâ nhieãm moâi tröôøng do caùc hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp gaây ra. Chöông III : Giôùi thieäu veà boä tieâu chuaån ISO 14000 vaø ISO 14001 vôùi caùc lôïi ích mang laïi cho doanh nghieäp. Caùc chöông treân laøm cô sôû ñaùnh giaù chaát löôïng moâi tröôøng cuõng nhö phaân tích phaàn sau: Chöông IV : Tình hình aùp duïng heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo ISO 14001 nhö : caùc toå chöùc ñöôïc chöùng nhaän ñaït tieâu chuaån ISO 14001 ôû Vieät Nam, tình hình kieåm soaùt oâ nhieãm ôû caùc doanh nghieäp, möùc ñoä oâ nhieãm vaø caùc bieän phaùp xöû lyù, caùc söï coá moâi tröôøng vaø möùc ñoä tuaân thuû caùc quy ñònh cuûa luaät phaùp…laø cô sôû cho vieäc phaân tích ôû chöông sau. Chöông V : Phaân tích lôïi ích vaø chi phí cuûa vieäc thöïc thi ISO 14001. Chöông VI : Keát luaän vaø kieán nghò ñöôïc ñöa ra töø caùc vaán ñeà ñöôïc phaân tích trong khoùa luaän. Muïc luïc DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Baûng 1.1. Caùc doanh nghieäp ñöôïc ñieàu tra 2 Baûng 1.2 Ñaëc ñieåm trong phaân tích 3 Baûng 2.1 Möùc taêng tröôûng cuûa moät soá ngaønh coâng nghieäp trong giai ñoaïn 5 1995 – 2000 vaø muïc tieâu ñeán naêm 2020 5 Baûng2.2. Löôïng chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi taïi Ñoàng Nai 7 Baûng 4.1 Soá lieäu veà thoáng keâ kinh teá 12 Baûng 4.2. Hieän traïng oâ nhieãm khoâng khi taïi caùc doanh nghieäp 13 Baûng 4.3. Caùc chæ tieâu oâ nhieãm khoâng khí ñöôïc kieåm soaùt vaø phaùt hieän ñaùng keå 14 Baûng 4.4. Heä thoáng xöû lyù khí thaûi 14 Baûng 4.5. Hieän traïng oâ nhieãm nöôùc thaûi taïi caùc doanh nghieäp 15 Baûng 4.6. Thaønh phaàn kim loaïi naëng trong nöôùc thaûi taïi caùc doanh nghieäp 15 Baûng 4.7 Caùc chæ tieâu moâi tröôøng ñaùng keå vaø caùc bieän phaùp kieåm soaùt 17 Baûng 4.8 Thaønh phaàn chaát thaûi vaø hình thöùc xöû lyù cuûa doanh nghieäp 18 Baûng 4.9 Chaát thaûi raén coâng nghieäp coù theå taùi söû duïng hoaëc taùi cheá 19 Baûng 4.10 Chaát thaûi nguy haïi sinh ra ôû caùc doanh nghieäp 20 Baûng 5.2 Lôïi ích 23 Baûng 5.2 Lôïi ích toång quaùt thu ñöôïc töø vieäc aùp duïng ISO 14001 26 Baûng 5.2 Chi phí cho caùc hoaït ñoäng kieåm soaùt oâ nhieãm theo ISO 14001 29 Baûng 5.3 So saùnh lôïi ích – chi phí 30 Baûng 5.4 Giaûi phaùp ñeà xuaát cho doanh nghieäp 2 31 Baûng 5.5 Giaûi phaùp ñeà xuaát cho doanh nghieäp 5 vaø 7 32 DANH MUÏC CAÙC HÌNH Hình 3.1 Boä Tieâu chuaån ISO 14000 10 Hình 3.2 Moâ hình heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng 11 Hình 4.1 Bieåu ñoà theå hieän toác ñoä gia taêng caùc toå chöùc ñöôïc chöùng nhaän ISO 14001 12 Hình 5.1 Bieåu ñoà tyû leä % lôïi ích thu ñöôïc 22 Hình 5.2 Bieåu ñoà lôïi ích thu ñöôïc töø baùn pheá lieäu 24 Hình 5.3 Bieåu ñoà lôïi ích thu ñöôïc töø söû duïng nguyeân lieäu naêng l