Đề tài Những vấn đề khoa học - Công nghệ thủy lợi phục vụ công tác quy hoạch và phát triển đồng bằng sông Cửu Long

Vi
n Quy hoch Thy li min Nam T
P SAN KHOA HC VÀ CÔNG NGH QUY HOCH THU LI

NHNG VN  KHOA HC-CÔNG NGH THU LI PHC V CÔNG TÁC QUY HOCH VÀ PHÁT TRIN NG BNG SÔNG CU LONG Ths. Nguyn Ngc Anh Phó Vi
n trng Tóm tt: ng bng sông Cu Long có v trí r#t quan tr ng trong phát trin kinh t-xã h i ca c nc. Tuy nhiên, trong tin trình phát trin kinh t-xã h i, nhng hn ch v iu ki
n t nhiên là rào cn không nh', c bi
t $i vi sn xu#t nông nghi
p và sinh hot ca ngi dân  BSCL. Nh n rõ vai trò ca khoa h c và công ngh
trong phát trin thu li nói chung và quy hoch thu li nói riêng, c bi
t là trong qun lý tài nguyên nc và lu vc sông, trong quy hoch chin lc và quy hoch dài hn, Vi
n Quy hoch Thu li min Nam trong nhiu nm qua ã xem khoa h c-công ngh
là chìa khoá quan tr ng  gii quyt nhng v#n  ph!c tp và thi s nh#t qua t"ng thi k(, a khoa h c- công ngh
góp m t phn không nh' trong thành công chung ca ngành thu li $i vi phát trin kinh t-xã h i  BSCL. 1. Khoa hc-Công ngh trong quy ho ch thu! l"i ph#c v# c$p n%&c 1.1 Quy hoch cp nc phát trin ti Thông qua các d" án, nhiu công trình thu li ã 
c nghiên cu,  xut, u t
và xây d"ng trong 30 nm qua, giúp thu h4p dn din tích b! nh h
#ng mn xung còn 1,4 triu ha và din tích b! nh h
#ng chua d
i 200 nghìn ha. T$ nm 2000 n nay, din tích lúa ông-Xuân luôn # mc 1,35-1,45 triu ha và lúa Hè-Thu 1,50-1,55 triu ha. Trên nn c a phát trin thu li, v i vic chuyn mt v lúa dài ngày, nng sut thp thành hai v lúa ông-Xuân và Hè-Thu ngn ngày có nng sut cao trên din rng (ngoi tr$ nhng din tích mt v vùng ven bin chuyn sang nuôi trng thu sn), ã giúp nâng cao và %n !nh t%ng sn l
ng l
ng th"c toàn vùng BSCL, giúp n
c ta gii quyt nhanh và trit  bài toán l
ng th"c trong mt th i gian ngn. Tuy nhiên, hin nay, vào mùa kit, mc dù h thng kênh m
ng và b bao, cng bng ã ch ng t
i cho khong 1,3 triu ha, song, gp nhng nm hn, m
a ít, bt th
ng, dòng chy mùa kit thp, mn xâm nhp sâu, thiu n
c cho sn xut và  i sng v&n th
ng x*y ra.  phc v cho cp n
c t
i, mà c th là gii quyt bài toán cp n
c mùa cn, trong iu kin h thng sông rch, kênh m
ng an dày và rt phc tp, ngay t$ nhng ngày u sau gii phóng, công tác quy hoch thu li ã rt chú trng u t
, phát trin và ng dng mô hình thu l"c vùng nh h
#ng triu. Nhìn li 30 nm qua, n nay, bài toán quy hoch cp n
c ã tri qua mt chng 
ng dài. T$ 1994-1996,  tài “Cân b ng s dng n
c phc v phát trin kinh t-xã hi BSCL (Ch
ng trình nghiên cu khoa hc KC12,  tài KC12-06) 
c th"c hin và là c s# quan trng cho bài toán quy hoch cp n
c mùa cn v sau. Nhng ng dng khoa hc- công ngh m i trong  tài ã to b
c t phá trong công tác quy hoch thu li, nh
ng dng vi-n thám, phân tích a mc tiêu, phân tích ti
u, lp và qun lý ngân hàng d liu, phân vùng-phân khu thu li, kt ni kt qu mô hình thu l"c v i mô hình cân b ng n
c… Mô hình VRSAP (Vietnam River System And Plains) 
c c Pgs. Nguy-n Nh
Khuê và các cng s" # Vin xây d"ng và phát trin t$ nhng nm 80 th k tr
c, n nay tr# thành mt công c hiu qu trong quy hoch cp n
c # BSCL. Ngoài mô hình VRSAP, các mô hình SAL, SAL-BOD c a Gs.Ts. Nguy-n Tt c, KOD
SIWRP VIN QUY HOCH THU LI MI N NAM Vi
n Quy hoch Thy li min Nam T
P SAN KHOA HC VÀ CÔNG NGH QUY HOCH THU LI

c a Gs.Tskh. Nguy-n Ân Niên, HYBRIS c a Ts. Nguy-n Hu Nhân… cng 
c ng dng # nhng mc  và th i im khác nhau. Trong hp tác v i +y hi sông Mekong, Vin ã t$ng s dng mô hình MEKSAL c a Ban Th
ký và gn ây là mô hình ISIS 
c phát trin b#i s" liên kt gia Halcrow và Wallingford Software. Trong D" án nâng cao nng l"c các Vin ngành n
c c a DANIDA (an Mch), DHI cng ã chuyn giao các mô hình h MIKE, trong ó có mô hình MIKE 11 cng ã 
c Vin ng dng mô ph(ng các bài toán thu l"c cho vùng BSCL. Mô hình toán xây d"ng cho BSCL c a Vin hin nay có 6.500 mt ct ngang, 2.500 nhánh sông, gn 1.000 ô ng, gn 200 cu cng, 21 biên l
u l
ng và m"c n
c. Khi dùng SAL  chy c l và mn cho nm 2000 ch mt ch
a n 25 phút trên máy P5 tc  244 MHZ.  phc v cho quy hoch cp n
c t
i, nhiu thành t"u trong khoa hc-công ngh khác cng 
c ng dng  ánh giá hin trng và s" bin %i c a dòng chy kit th
ng l
u (ti Kratié) n BSCL nh
ng dng các mô hình SSARR (D&n tính dòng chy và iu tit h cha), MITSIM, MIKE BASIN, IQQM (Cân b ng n
c l
u v"c sông, tính toán nhu cu n
c t
i)…, mô hình phân tích thng kê HYMOS, STATIS… (qun lý d liu, tính toán các c tr
ng thng kê, tính toán trung bình tr
t…). 1.2 Quy hoch cp nc phát trin thu sn Nuôi trng thu sn BSCL trong nhng nm gn ây t tc  tng tr
#ng và phát trin nhanh c v din tích, k/ thut nuôi, sn l
ng và c cu thành ph*m, trong ó có s" óng góp không nh( c a ngành thu li.  phc v cho phát trin thu sn, ngành thu li ã nghiên cu quy hoch li vùng ven bin, c bit là vùng giáp ranh ngt-mn, phi hp v i các tnh và ngành nông nghip, thu sn, lâm nghip trong quy hoch chuyn %i t ai và cp n
c, chuyn %i hình thc cng nh
quy trình vn hành h thng cng t$ “ngn mn” sang “kim soát mn”, b trí li h thng kênh, c bit là kênh cp 2 và 3, b trí li các “tiu khu” và “ô thu sn”… cho phù hp v i nhu cu c a nuôi trng thu sn. Mô hình VRSAP và SAL ã 
c ci tin phù hp hn v i vn hành h thng công trình, mô ph(ng tt hn các tr
ng hp ly mn qua cng vào ng, khng ch ranh xâm nhp mn trên h thng sông kênh, phc v phân ranh mn-ngt… Mt in hình cho ng dng VSARP trong chuyn %i sn xut vùng ven bin là d" án hp tác khoa hc-công ngh gia Vin Lúa Quc t (IRRI), Vin Qun lý n
c Quc t (IWMI), Trung tâm cá Th gi i (WorldFish), i hc Newcastle (V
ng quc Anh), i hc Cn Th và Vin QHTLMN i v i vùng Qun L-Phng Hip t$ nm 2000 n nay. Ngoài ra, mô hình MIKE 11 và MIKE11-GIS cng ang 
c nghiên cu ng dng cho qun lý vn hành các h thng thu li Nam Mng Thít, Ô Môn-Xà No và Qun L-Phng Hip. Các mô hình nuôi trng thu sn chuyên canh, thâm canh, qung canh, kt hp lúa-/+tôm, lúa+cá… cng 
c xem xét áp dng trong tính toán nhu cu n
c, b trí và chuyn d!ch mùa v, b trí h
ng cp mn và thoát n
c thi ô nhi-m… trong vùng thu sn. Các mô hình trên cng ã 
c áp dng cho bài toán phân ranh mn- ngt và lp quy trình vn hành h thng công trình vùng Qun L-Phng Hip thuc 2 tnh Sóc Trng và Bc Liêu. 1.3 Quy hoch cp nc qun lý và phát trin rng Các h sinh thái r$ng ch yu # BSCL là r$ng ngp mn, r$ng tràm, các V
n Quc gia và các khu Bo tn thiên nhiên t ngp n
c v i h sinh cnh a dng c v th"c vt và ng vt. Các V
n Quc gia Tràm Chim, U Minh Th
ng... Vi
n Quy hoch Thy li min Nam T
P SAN KHOA HC VÀ CÔNG NGH QUY HOCH THU LI

có tính a dng sinh hc cao và rt c tr
ng cho BSCL. R$ng tràm # BSCL có c im là d- cháy, nht là vào mùa khô, khi m"c n
c trong r$ng h thp hn mt t t" nhiên, l p th"c bì d
i tán r$ng khô và dày, vùng c( nn, lác, lau sy… bao quanh các khonh r$ng tràm tr# thành vùng m y nguy c gây cháy. Nhng v cháy r$ng # U Minh Th
ng, U Minh H, Tràm Chim, k c nhng khu r$ng tràm sn xut trong nhng nm gn ây cho thy n
c cho phòng chng cháy r$ng rt quan trng. Vì th, mt s V
n Quc gia và Khu Bo tn thiên nhiên ã xây d"ng quy hoch qun lý n
c cho bo v a dng sinh hc cng nh
phòng chng cháy r$ng, nh
các V
n Quc gia Tràm Chim (1998), U Minh Th
ng (2003), U Minh H (2005) và Khu Bo tn Thiên nhiên Lung Ngc Hoàng (2001). Nhng mô hình cân b ng n
c theo chiu ngang (n
c trong r$ng-n
c trong kênh-n
c ngoài vùng m), theo chiu ng (m
a-n
c trong r$ng-n
c trong t- bc thoát hi-thm…), mô hình qun lý n
c theo phân khu chc nng, theo
u tiên có mc tiêu (tái sinh, phòng chng cháy, a dng sinh hc…) u 
c xem xét ng dng cho t$ng khu v"c c th, giúp công tác qun lý r$ng ngày mt tt hn. Mô hình qun lý n
c V
n Quc gia U Minh Th
ng hin 
c xem là mt mô hình tiêu biu cho phc v bo v, qun lý và phát trin r$ng # BSCL. 1.4 Quy hoch cp nc dân sinh-công nghip Dân s BSCL nm 2004 khong 17,11 triu ng
i, bao gm 13,65 triu ng
i # nông thôn (chim 79,7%) và 3,64 triu ng
i # thành th!.  phc v quy hoch cp n
c dân sinh và công nghip, ngoài ng dng nhng mô hình thu l"c và cân b ng n
c, các mô hình liên quan n cht l
ng n
c cng ang 
c nghiên cu nh m t$ng b
c gii bài toán cp n
c # mc cao hn, bao gm c l
ng và cht. Mô hình SAL và VRSAP ci tin (VRSAP-GIS) b
c u hình thành module cht l
ng n
c v i mt s thông s chính nh
BOD và DO. Ngoài ra, # nhng vùng phi khai thác n
c ngm cho sinh hot, vic ng dng các mô hình ánh giá tr l
ng n
c ngm và các thit b! khoa hc-công ngh giám sát cht l
ng n
c, c bit là hàm l
ng c t Arsen (thch tín) trong n
c ngm cng 
c th"c hin cht ch0 nh m 
a ra nhng kt lun chính xác và th"c t v kh nng s dng n
c ngm trong quy hoch cp n
c sinh hot và công nghip # BSCL. 1.5 Quy hoch cp nc bo v môi trng Môi tr
ng liên quan n ngun n
c nói chung # BSCL n m trong 3 vn  chính là (1) môi tr
ng n
c vùng ngp l và vùng ven bin; (2) bo v và qun lý t ngp n
c và a dng sinh hc; và (3) nhng tác ng xuyên biên gi i. Vic cp n
c  bo v và x lý môi tr
ng # vùng ngp l (ngay c trong mùa l # nhng vùng bao ê trit ) và vùng ven bin (c bit là vùng nuôi trng thu sn) là vn  c"c k, khó khn và phc tp hin nay # BSCL. t ngp n
c ven bin b! khai thác nuôi trng thu sn ang phc hi nh
ng còn lâu m i áp ng yêu cu. R$ng tràm ni !a ngày càng thu h4p và ch còn # nhng V
n Quc gia và Khu Bo tn thiên nhiên, v i nguy c cháy r$ng e do th
ng niên. Nhng tác ng xuyên biên gi i do phát trin th
ng l
u, c bit trên dòng chính sông Tin và sông Hu, có xu th tim cn v i nguy c xu cn nhng gii pháp c bn, lâu dài và bn vng hn  phòng ng$a và ng phó. Hin t
ng n
c bin dâng và triu c
ng cng là mi nguy mang tính th"c t hn… Tt c nhng vn  trên khin cho cp n
c bo v môi tr
ng ngày càng tr# nên quan trng. Trong bài toán cân b ng n
c toàn ng b ng, vic xác !nh Vi
n Quy hoch Thy li min Nam T
P SAN KHOA HC VÀ CÔNG NGH QUY HOCH THU LI

nhu cu n
c cho bo v môi tr
ng và duy trì dòng chy c bn  gi ranh gi i mn trên các sông chính, d" báo s" gia tng ngp do triu và mn do n
c bin dâng và nhng vn  xuyên biên gi i khác u 
c t$ng hoc cm  tài nghiên cu khoa hc-công ngh lý gii, giúp bài toán quy hoch cp n
c mang tính th"c t và d" báo hn. Hin nay, tr giúp cho bài toán s dng n
c a mc tiêu, trong quy hoch cp n
c còn s dng mô hình GAMS (H thng thit lp mô hình i s t%ng quát) v i l i gii cho các bài toán ti
u hoá tuyn tính, phi tuyn tính và s nguyên h1n hp nh m giúp ánh giá hiu qu và “ nhy” trong s dng n
c cho các mc ích khác nhau nh
t
i, sinh hot-công nghip, thu sn, thu in, t ngp n
c… 2. Khoa hc-Công ngh trong quy ho ch thu! l"i ph#c v# gi'm nh( thiên tai 2.1 Quy hoch gim nh thiên tai vùng ng p l! L và ngp lt là mt trong nhng thiên tai nghiêm trng nht # BSCL, nh h
#ng l n n  i sng kinh t-xã hi và phát trin sn xut nông nghip trên mt vùng rng l n và trong mt th i gian dài, v i mc  ngày càng nguy him. Trong qun lý và gim nh4 l trên quan im “chung sng v i l”, kim soát l # các mc  và th i gian khác nhau 
c xem là h
ng i quan trng  m bo cho vùng ngp l phát trin %n !nh, vng chc, có !nh h
ng và có mc tiêu. Khác v i bài toán cp n
c mùa cn, bài toán l còn có nhng vn  phc tp hn trong mô ph(ng hin trng l và d" báo di-n bin l ng v i các phát trin, ó là vn  tràn ng c a dòng chy l t$ biên gi i sang và t$ sông chính vào (ng v i các cao trình b bao, ê bao các cp khác nhau), là dòng l chy tràn qua các tuyn giao thông nông thôn và huyn l (nh
ng li b! khng ch b#i h thng cu, cng trên các tuyn giao thông tnh l và quc l), là tác ng c a các khu dân c
bao ê v
t l và nâng nn v
t l, là tác ng ng
c chiu c a thu triu t$ bin, c a m
a ni ng và nhng tác ng khác. Chính vì th,  gii quyt bài toán l, mô hình thu l"c ã 
c nâng cp và ci tin áng k. Tr
c ht,  thng nht kt qu trong tính toán l, mt  tài khoa hc-công ngh v xây d"ng c s# d liu thng nht cho mô hình l ã 
c trin khai t$ rt s m, ngay sau l 1996, nh m c bn hình thành b d liu v !a hình (sông rch, kênh m
ng, ô ng, h thng cao …), thu vn (m"c n
c, l
u l
ng, t%ng l
ng), c s# h tng (ê bao, b bao, 
ng giao thông, khu dân c
…), iu kin biên và các trm trung gian, cng nh
thng nht v s  thu l"c.  mô ph(ng l nm 2000 và xây d"ng các ph
ng án quy hoch kim soát l, Vin QHTLMN ã ci tin, nâng cp mô hình VRSAP b ng lp trình trong môi tr
ng WINDOW và liên kt v i GIS, ci tin thut toán, cho phép s dng s l
ng  l n các nút, on liên kt, công trình, ô rung (gi chung là “n v! thu l"c”). Mô hình l 2000 
c xây d"ng v i 7.258 n v! thu l"c và nay ã phát trin n 9.857 n v!. Ngoài ra, mô hình ISIS cng 
c áp dng cho bài toán l trong khuôn kh% các Ch
ng trình S dng n
c, Phát trin l
u v"c và Qun lý l. Bên cnh ó, mô hình MIKE 11, MIKE 11-GIS và MIKE 21 cng 
c ng dng  mô ph(ng l t%ng quát cho toàn ng b ng và chi tit hn cho t$ng vùng (TGLX và TM), thu 
c nhng kt qu kh quan, tng thêm l
ng thông tin và  tin cy cho ng dng mô hình trong qun lý l. Vi
n Quy hoch Thy li min Nam T
P SAN KHOA HC VÀ CÔNG NGH QUY HOCH THU LI

Trong  tài Nghiên cu khoa hc “Nghiên cu nhn dng toàn din v l, d" báo, kim soát và thoát l phc v yêu cu chung sng v i l # ng b ng sông Cu Long”, v i nhng kt qu t 
c t$  tài nh
nhn dng toàn din l BSCL; xây d"ng b s liu và các c tr
ng l BSCL; ánh giá h thng phân cp l, d" báo, cnh báo l; xây d"ng ph
ng pháp d" báo l hin trng và có h thng kim soát; ánh giá và  xut gii pháp t%ng th qun lý và kim soát l phc v yêu cu chung sng v i l # BSCL; c s#  xem xét, iu chnh các gii pháp và ph
ng án công trình kim soát l; nâng cao hiu qu phòng tránh l t$ h
ng tip cn qun lý l b ng gii pháp phi công trình; c s# ánh giá  tin cy và kh nng s dng các mô hình thu l"c, khuyn ngh! mô hình l thích hp, ã giúp công tác quy hoch l phát trin lên mt b
c m i có c s# khoa hc và th"c ti-n hn. Chính vì th, d" án quy hoch l BSCL xây d"ng trong giai on 1994-1998 ã 
c Chính ph phê duyt ngày 21/6/1999. c bit, trong nhng nm gn ây, trong qun lý l, gii pháp phi công trình 
c Vin quan tâm hn trong qun lý l nói chung nh có s" u t
nghiên cu sâu hn và toàn din hn v c s# khoa hc c a gii pháp phi công trình và 
c  ra nh
là mt gii pháp i ng v i gii pháp công trình, làm tng thêm hiu qu không ch c a gii pháp công trình mà còn cho c gii pháp qun lý l nói chung. Qun lý l b ng gii pháp phi công trình có th làm thay %i mc  nhy cm c a l, thông qua vic iu chnh c cu s dng t ai và các mô hình sn xut, các chính sách khai thác và tài tr cho các cá nhân b! t%n hi, làm thay %i môi tr
ng canh tác, gim thiu hu qu ngp lt. Th"c cht, gii pháp phi công trình là gii pháp t% chc và qun lý mt cách có khoa hc theo h
ng tích c"c nh
ng mm d3o, thu hiu cn k0 quy lut và di-n bin l  khôn khéo lun lách và né tránh thiên tai. Quan im c bn c a gii pháp qun lý l phi công trình là: Tt c các gii pháp công trình qun lý l u không th ngn chn 
c tt c các con l, c bit là các con l l n l!ch s. Nu tt c các con l u 
c gii quyt b ng gii pháp công trình thì s0 rt không hp lý v kinh t và ngun tài l"c c a quc gia cng không cho phép. Con ng
i không th ngn ng$a 
c tt c các con l # mt vùng nào ó, cng không th ngn ng$a các con l c a tt c các vùng. i v i c
dân c a vùng ngp lt, nên làm cho h thích ng v i môi tr
ng l, sng chung v i l, ng th i nhn mnh vic khng ch thích hp i v i s" phát trin công, nông nghip # vùng ngp lt. Tr
c lúc l n, cn làm tt công tác chu*n b!, sau khi l qua, làm tt công tác khc phc hu qu. Bên cnh ó, Vin cng bt u nghiên cu tác ng c a nhng nm l nh( i v i sn xut nông nghip và môi tr
ng # vùng ngp l BSCL. Nhng nghiên cu ban u cho thy, nu ngoi tr$ nhng thit hi nng n do l rt l n (nh
l 1961, 1978, 2000) gây ra, thì chính nhng nm l nh( (l 1993, 1998, 2004, 2008) cng là tác nhân gây thit hi không nh( cho vùng ngp l BSCL do phát trin d!ch bnh, gim sn l
ng thu sn, gây ô nhi-m môi tr
ng và thiu n
c trong mùa khô nm sau... 2.2 Quy hoch gim nh thiên tai trong quy hoch vùng m n ven bin Trong my chc nm gn ây, BSCL ã t$ng xy ra nhng nm khô kit và mn lên cao, gây thit hi nng n cho kinh t-xã hi nh
1977, 1993, 1998, 2004 và 2005. Do n m # phn h l
u cui cùng trong l
u v"c Mekong nên các sông l n thông v i bin ch!u nh h
#ng mnh m0 c a thu triu bin ông, bin Tây. Ngoài ra, BSCL có mt mng l
i kênh rch t" nhiên và nhân to khá dày ni thông v i nhau Vi
n Quy hoch Thy li min Nam T
P SAN KHOA HC VÀ CÔNG NGH QUY HOCH THU LI

nên # vùng ca sông, ven bin th
ng xuyên b! n
c mn d- dàng xâm nhp. Hin t
ng xâm nhp mn không phi ch gây ra do yu t t" nhiên mà còn nh h
#ng b#i s" can thip c a con ng
i # c trong ng b ng và # các n
c ven sông phía th
ng l
u. Nghiên cu d" báo xâm nhp mn là vn  khá phc tp # BSCL, din tích t b! xâm nhp mn # BSCL vào khong 1,7 triu ha chim 42% din tích BSCL. T$ nhng nm c a thp niên 80 ã có rt nhiu nghiên cu v xâm nhp mn nh
nghiên cu trong khuôn kh% hp tác quc t c a U ban sông Mekong v i s" giúp . c a Chính ph Úc, nm 1985, nghiên cu trong các quy hoch thu li vùng, quy hoch t%ng th BSCL,… Trong th i k, 1980-1990, nhng ng dng khoa hc-công ngh trong các nghiên cu xâm nhp mn nh
k/ thut ly m&u mn phân tng, phân tích nêm mn và xác !nh h s phân tng, h s khuych tán mn, xác !nh chiu dài xâm nhp mn, quan h gia chiu dài xâm nhp mn cao nht và l
u l
ng kit trung bình th i on, nh h
#ng c a bin %i lòng d&n n xâm nhp mn, phân tích s" %n !nh c a m"c n
c ven bin và ni ng v i xâm nhp mn, nâng cao cht l
ng mô hình thu l"c-mn... là nhng c s# và tin  quan trng cho quy hoch cp n
c và ngn mn, kim soát xâm nhp mn vùng ca sông và ven bin, th"c hin các d" án quy hoch ngt hoá Ba Lai, Nam Mng Thít, Qun L-Phng Hip, U Minh Th
ng, ven bin Kiên Giang... trong nhng nm k tip. Nhng nghiên cu và ng dng khoa hc-công ngh trong xâm nhp mn cng là c s#  tip tc th"c hin hiu qu d" án quy hoch ê bin và ê ca sông BSCL 2000-2001, phc v vic hình thành các k!ch bn và ph
ng án phát trin do tác ng c a bin dâng và gim dòng chy kit trong rà soát quy hoch t%ng hp BSCL nm 2005 ã 
c Chính ph phê duyt ngày 19/4/2006 (Quyt !nh 84/2006/Q-TTg). 2.3 Quy hoch gim nh thiên tai vùng chua phèn t phèn # BSCL chim din tích khong 1,6 triu ha, phân b ch yu # vùng ng Tháp M
i, T giác Long Xuyên và Bán o Cà Mau. t phèn ã 
c chú ý t$ rt s m (1930) và bt u 
c nghiên cu mt cách bài bn t$ nhng nm u c a thp niên 70 do các chuyên gia Hà Lan khi tin hành kho sát kh nng phát trin nông nghip # BSCL (Quy hoch Châu th%, 1974). Sau nhiu nm nghiên cu, các chuyên gia Hà Lan ã có khuyn cáo i v i vùng phèn BSCL (c bit là t phèn vùng TM) là không nên khai thác cho sn xut nông nghip do e ngi s" hoá chua và các c t phèn s0 làm suy thoái môi tr
ng. Tuy nhiên, do áp l"c dân s nên ng
i dân ã phi s dng t phèn  áp ng nhu cu sn xut l
ng th"c và phát trin kinh t. Trong quá trình khai thác và s dng t phèn, mt trong nhng vn  nguy him luôn 
c cnh báo là khi tiêu thoát n
c chua t$ mt rung vào h thng kênh rch ã làm các c cht trong t phèn theo dòng n
c lan truyn ra nhng vùng rng l n nh h
#ng n môi tr
ng sinh thái trong vùng. Vì s" phát trin bn vng c a môi tr
ng t phèn, thông qua các d" án nghiên cu v t phèn nh
VH-10 (hp tác v i Hà Lan), Qun lý t chua phèn-MASS (hp tác v i Thu5 in và U ban Quc t sông Mekong), CASS (hp tác v i Hà Lan, CHLB c và Indonesia)..., các tin b v khoa hc-công ngh trong qun lý và khai thác t phèn trên th gi i ã 
c th"c hin, nâng cao trình  c a các nhà quy hoch thu li. Các d" án trên ã t 
c nhng thành t"u c bn rt quan trng trong tìm hiu bn cht và tác ng bt li c a t phèn, mô hình hoá các hin t
ng hoá-lý di-n ra trong t phèn, khuyn ngh! bin pháp s dng t phèn (nh
thau chua, ra Vi
n Quy hoch Thy li min Nam T
P SAN KHOA HC VÀ CÔNG NGH QUY HOCH THU LI

và *y phèn, lên lip, gi n
c ém phèn...). Trong nhng nm qua, nh vào h thng thu li 
c m# rng và áp dng nhng tin b khoa hc k/ thut mà din tích, nng sut lúa c a vùng t phèn BSCL ngày mt tng. Tuy nhiên, mt trong nhng tr# ngi chính cho quá trình khai hoang và canh tác lúa trên vùng t phèn nng là s" hin din v i hàm l
ng quá cao c a các c cht trong t và n
c, s" lan truyn, bin ng và nh h
#ng n sinh tr
#ng và nng sut lúa. S dng ti
u t phèn là mt vn  ã 
c t ra t$ lâu nh
ng  “chung sng cùng t phèn” mt cách %n !nh và bn vng, cn phi tìm hiu quy lut bin ng c a nó  tn dng và khc phc nhng vn  do t phèn và n
c phèn gây ra. Th"c t cuc sng òi h(i phi nghiên cu ci to và s dng ti
u t phèn # BSCL, và iu này không th tách r i s" óng góp ngày càng cao hn c a khoa hc và công ngh. 2.4 Quy hoch gim nh thiên tai  i vi xói l" b sông-b bin H thng sông Cu Long óng vai trò quan trng trong s" hình thành, phát trin và %n !nh BSCL. Tuy nhiên, hàng nm, song hành v i l lt, hn hán và xâm nhp mn, thì xói l# và mt %n !nh b sông cng là mt tr# ngi thiên nhiên, mt dng thiên tai nguy him i v i nhng di dân c
và ô th! hai bên dòng sông. Nhng nm gn ây, i ôi v i l lt, hn hán nghiêm trng, xói l# b cng xy ra ngày càng mnh m0 và nguy him hn, gây thit hi l n và tr"c tip tác ng lên s" phát trin kinh t-xã hi và %n !nh dân c
# BSCL.  quy hoch phòng chng xói l# và %n !nh b sông, b bin- nhng vn  rt phc tp trong ngành thu li, phc v phát trin kinh t-xã hi hai bên b sông, quy hoch h thng ê bin-ê ca sông, thì vic ng dng các tin b v khoa hc- công ngh trong nghiên cu, ánh giá, phân tích nguyên nhân,  xut gii pháp phòng chng, d" báo xu th bin %i lòng d&n (bi, xói b sông, hình thành và d!ch chuyn các lch sâu, xut hin và bin mt các cù lao...) là rt quan trng và cn thit. Trong quy hoch phát trin thu li BSCL, Vin QHTLMN luôn có s" phi hp cht ch0 v i Vin Khoa hc Thu li min Nam v nhng nghiên cu bin hình lòng sông và b bin liên quan, nh
ng dng các mô hình 2 chiu trong tính toán tr
ng vn tc trong sông, ven bin, dòng hi l
u..., tính toán %n !nh b , cung tr
t b sông... Ngoài ra, nhiu ph
ng pháp khoa hc và công ngh khác cng 
c xem xét áp dng  xác !nh chiu dài vùng ca sông, chiu cao sóng thit k, chiu cao sóng leo, chiu cao n
c dâng, phân tích di-n bin 
ng b qua nh v tinh... 2.5 Quy hoch gim nh thiên tai  i vi xu th khô hn và cn kit ngun nc Hn hán và cn kit ngun n
c th
ng xy ra sau mt nm/nhóm nm l nh( (th
ng l
u) và ít m
a (ti ng b ng), d&n n ngun n
c trên sông-kênh gim ch còn khong d
i 75% nm trung bình. Nhng nm gn ây, hn hán có di-n bin ngày càng gay gt và kéo dài hn, nh
hn 2002-2003, 2004-2005. Cn kit ngun n
c th
ng kéo theo gia tng xâm nhp mn. Trong quy hoch gim nh4 thiên tai do hn hán và cn kit ngun n
c, s" hp tác và trin khai khoa hc-công ngh trong các ch
ng trình và d" án c a U hi sông Mekong ã giúp chúng ta có nhng thông tin và c s# khoa hc tin cy hn, vng chc hn v hin trng và xu th bin %i c a khí hu và thu vn trên l
u v"c. Trong ch
ng trình s dng n
c (WUP), vic s dng công ngh tính toán cân b ng n
c l
u v"c sông b ng chu1i mô hình SWAT- IQQM-ISIS (t
ng t" nh
các chu1i mô hình TANK-MITSIM-VRSAP hoc NAM- MIKE BASIN-MIKE 11/MIKE 21...) s0 giúp cho vic xây d"ng các k!ch bn phát Vi
n Quy hoch Thy li min Nam T
P SAN KHOA HC VÀ CÔNG NGH QUY HOCH THU LI

trin và ph
ng án quy hoch thun li hn, khách quan hn và chính xác hn. Trong Ch
ng trình phát trin l
u v"c (BDP), vic ng dng công ngh “xây d"ng k!ch bn”  xác !nh và d" báo tác ng c a phát trin do U hi sông Mekong chuyn giao khi phân tích cho tiu vùng 10V (BSCL) ã giúp công tác quy hoch có tm nhìn toàn din và khách quan hn i v i các hin t
ng và s" vic ã, ang và s0 x*y ra trên l
u v"c sông. 2.6 Quy hoch gim nh thiên tai  i vi cháy rng Vùng BSCL hin có 280.484 ha r$ng, trong ó có gn 90 ngàn ha r$ng d- cháy thuc loi r$ng tràm, bch àn, keo và r$ng g1 t" nhiên, c bit là r$ng tràm trên l p than bùn. Trong nhng nm t$ 2001-2005, toàn vùng BSCL ã xy ra 367 v cháy làm thit hi hn 13 ngàn ha r$ng. Trung bình m1i nm cháy 2,6 ngàn ha, chim 30% din tích cháy r$ng c n
c. c bit v cháy r$ng U Minh Th
ng nm 2002 làm thit hi trên 5 ngàn ha r$ng tràm.  phi hp v i ngành lâm nghip trong qun lý và bo v r$ng, c bit là r$ng tràm tr
c nguy c cháy r$ng, quy hoch thu li ã ng dng nhng công ngh m i trong qun lý và giám sát r$ng nh
phân tích nh vi-n thám, xây d"ng quy trình qun lý r$ng t%ng hp, tính toán xây d"ng c ch qun lý và iu tit n
c hp lý cho r$ng tràm ng v i t$ng iu kin t" nhiên khác nhau nh
r$ng tràm trong vùng ngp l (Tràm Chim), r$ng tràm trong vùng m
a l n và nh h
#ng mn (U Minh Th
ng), r$ng tràm trong vùng m
a ít và nh h
#ng l yu (Lung Ngc Hoàng)... 2.7 Quy hoch gim nh thiên tai  i vi suy gim cht lng nc BSCL ang và s0 phi i phó v i s" thiu n
c nghiêm trng trong mùa khô, tác ng n sn xut, cp n
c sinh hot, bo v môi tr
ng... gây ra tranh chp gia ng
i s dng. Mt khi phía th
ng l
u Mekong không kim soát tt tình trng khai thác r$ng, qun lý hiu qu quá trình chuyn %i c cu s dng t, ng th i v i gia tng nhu cu ly n
c trong mùa khô # vùng ông-Bc Thái Lan, Lào và Campuchia, thì nguy c thiu n
c trong mùa kit s0 càng thêm nghiêm trng. Quá trình phát trin # BSCL cng gây nên nhng tác ng tiêu c"c i v i t ngp n
c, d&n n nhng t%n tht v a dng sinh hc, môi tr
ng sng thu sinh, h ng th"c vt t" nhiên và gia tng áp l"c i v i các loài ang có nguy c tuyt ch ng. Vic qun lý cht thi các khu dân c
, công nghip ch
a áp ng v i nhu cu phát trin và bo v môi tr
ng, nh h
#ng n cht l
ng n
c (n
c mt và n
c ngm), gây khó khn cho cp n
c sinh hot và các tin trình sinh thái ven sông. Các hot ng phát trin c a các n
c th
ng l
u, c bit là các n
c trong U hi sông Mekong, s0 có nhng nh h
#ng nht !nh n vùng BSCL, nh
làm suy gim ngun n
c, nht là vào mùa kit, và cht l
ng n
c, cng nh
các tác ng xuyên biên gi i và các tác ng tích lu/ khác. Phát trin phía th
ng l
u và ngay ti BSCL trong mùa khô/kit là nguy c tim tàng gia tng phm vi xâm nhp mn (sâu hn v phía th
ng l
u và lan rng hn vào ni ng), nh h
#ng n quá trình phát trin kinh t- xã hi. Tt c nhng hot ng và tác ng trên s0 tr"c tip/gián tip gây nên s" suy gim cht l
ng c a ngun n
c.  i phó v i suy gim cht l
ng ngun n
c, mt ni dung quan trng trong quy hoch qun lý tài nguyên n
c và l
u v"c sông, ngoài các ch
ng trình giám sát cht l
ng n
c trên dòng chính, vic giám sát cht l
ng n
c trong các ô Vi
n Quy hoch Thy li min Nam T
P SAN KHOA HC VÀ CÔNG NGH QUY HOCH THU LI

bao kim soát l, trong các d" án phát trin thu li luôn 
c coi trng. Các công ngh m i trong phân tích di-n bin cht l
ng n
c, ánh giá tác ng môi tr
ng, trong d" báo nguy c suy gim ngun n
c… 
c ng dng, ã mang li nhng kt qu tích c"c trong xây d"ng và qun lý quy hoch. c bit, s" tham gia tích c"c trong xây d"ng quy ch s dng n
c (dòng chy kit, dòng chy l, cht l
ng n
c) tuân th Hip !nh phát trin bn vng 1995 c a các chuyên gia quy hoch thu li v$a mang tính ng dng kin thc th"c ti-n, v$a mang tính ng dng kin thc khoa hc-công ngh trong àm phán v i các n
c, là kinh nghim và c s# tt cho th"c thi công tác quy hoch thu li và phát trin, c bit là quy hoch chin l
c và quy hoch gim thiu tác ng xuyên biên gi i. 3. Nhng v$n )* c+n quan tâm trong khoa hc và công ngh ph#c v# quy ho ch và phát tri,n th-i gian ).n 3.1 Công trình trên sông ln Ch  dòng chy mùa kit BSCL ch!u nh h
#ng sâu sc c a thu triu, là iu kin thun li cho tiêu và cp n
c, nh
ng biên  dao ng m"c n
c thu triu trong ngày gim nhanh t$ ca sông (2,3-2,8 m) n ni ng (0,3-0,5 m). S" phc tp c a ch  thu vn-thu l"c mùa kit # BSCL th hin qua hin t
ng giáp n
c và phân b c a chúng trên t$ng vùng. Nhng nm có dòng chy kit trên sông, mn xâm nhp sâu, cng v i m
a ni ng d
i trung bình, kt thúc s m, xut hin mun s0 xy ra tình trng hn-mn nghiêm trng. BSCL có ngun n
c ngm khá phong phú. Tuy nhiên,  phc v cho sn xut nông nghip và nuôi trng thu sn, ngun cung cp %n !nh v&n t$ n
c mt. Cn c vào yêu cu phát trin nông nghip và các ngành kinh t khác, yêu cu v s dng n
c trong mùa khô khong t$ 900-1.200 m3/s. Nhu cu này bao gm cho lúa, cây công nghip, cây n qu, cp n
c cho dân sinh, công nghip, nuôi trng thu sn. V i l
u l
ng mùa kit sông Mekong qua Tân Châu-Châu c vào khong 2.500- 4.000 m3/s, nu th
ng l
u li gia tng ly n
c trong mùa khô, cng v i s" bin ng dòng chy kit ngày càng cao do bin %i khí hu, thì tình hình cung cp n
c # BSCL trong t
ng lai s0 rt khó khn, và ng hành v i nó là ranh gi i xâm nhp mn ngày càng ln sâu hn. Dòng chy kit, hn hán và xâm nhp mn là nhng hin t
ng i lin v i nhau, cn tr# s" phát trin %n !nh và bn vng # BSCL, vì th, bo v và s dng hiu qu dòng chy kit 
c xem là chin l
c lâu dài và c bit quan trng.  ch ng i phó v i các tình hung bt li trong s dng n
c th
ng l
u và bin %i khí hu lên dòng chy kit # h l
u v"c Mekong, chúng ta cn nghiên cu và  xut các gii pháp khai thác, s dng hiu qu và bn vng dòng chy kit # BSCL. ây cng chính là c s#   xut h thng công trình quy mô l n vùng ca sông Cu Long. Nh
vy, có th nói r ng, quy hoch thu li không nhng phc v mc tiêu an ninh l
ng th"c và an ninh chính tr!-xã hi, mà còn h
ng n mc tiêu cao hn trong qun lý tài nguyên c a t n
c là “an ninh tài nguyên n
c”, mà tr
c mt là “an ninh dòng chy kit”.  làm 
c iu này, khoa hc-công ngh s0 luôn 
c xem là nhng công c quan trng nht  th"c thi nhim v. 3.2 Tác ng ca kim soát l! T$ nhng trn l l n các nm 1996, 2000, 2001 và 2002, nhng trn l nh( các Vi
n Quy hoch Thy li min Nam T
P SAN KHOA HC VÀ CÔNG NGH QUY HOCH THU LI

nm 1998, 2003, 2005 và 2008, nhìn li ni dung quy hoch kim soát l và nhng công trình ã th"c hin, chúng ta thy kim soát l th"c s" là mt bài toán l n và rt phc tp. Nu ch nhìn nhn và  xut gii pháp kim soát i v i nhng trn l l n không thôi là ch
a  , b#i 70% nhng nm còn li là nhng trn l trung bình và nh(, và m1i dng l, m1i cp l khi v n BSCL, ni ang và s0 phát trin # mc cao hn, u t ra nhng vn  không nh( trong “chung sng” và “kim soát”. Quy hoch nói chung và quy hoch kim soát l nói riêng, là s" th"c hin bài toán lp v i b
c th i gian  dài  tip nhn thêm thông tin # c hai phía- t$ các phát trin kinh t-xã hi và t$ nhng bin ng c a thiên nhiên, mà bin ng ó không ch là nhng trn l l!ch s, nhng trn l l n, mà còn là nhng trn l trung bình, nhng trn l nh( và c"c nh(. Th"c t cho thy thit hi v kinh t-xã hi, c bit là tính mng con ng
i trong l l n là rt cao, song, thit hi v môi tr
ng, ngun li thiên nhiên, sc kho3 cng ng... i v i l nh(, c"c nh(, cng không phi thp. Thiu mt trong hai ngun thông tin trên, quy hoch kim soát l s0 xa dn th"c t và không làm tròn nhim v phc v cho chin l
c phát trin kinh t-xã hi bn vng. Vì vy, iu chnh quy hoch kim soát l t$ các trn l l n 2000, 2001, 2002, các trn l trung bình 2003, 1997, 1999 và xem xét thêm các l c"c nh( 1993, 1998, 2008 là cn thit và là yêu cu khách quan hin nay. Quy hoch l là bài toán a mc tiêu, cn phi xét n tt c các yu t l, mn, phèn, cp n
c mùa cn và bo v môi tr
ng sinh thái. Mô hình toán l BSCL là công c ch yu  d" báo s" thay %i ch  thu vn sông Mekong và các vùng ngp lt # BSCL. Tuy ã 
c nghiên cu trong nhiu nm và 
c ci tin nâng cao dn t$ng b
c, nh
ng do iu kin t" nhiên # vùng ng Tháp M
i quá phc tp, trong khi tài liu thu vn và !a hình phía Campuchia li thiu nên kt qu tính toán còn ch
a 
c nh
mong mun. Vì vy, mt mt phi ci tin nâng cao cht l
ng mô hình, mt khác các công trình # vùng này cn 
c xem xét c*n trng hn c v khoa hc-công ngh l&n v kinh t, xã hi và môi tr
ng tr
c khi quyt !nh u t
cho h thng kim soát l vùng TM. 3.3 Tác ng ca phát trin thng lu và nc bin dâng Tuy các phát trin c a các n
c trong U hi sông Mekong u 
c cam kt tuân th theo Hip !nh 1995, song nhng tác ng c a phát trin t$ phía th
ng ngun cng là bài toán phc tp cho chúng ta trong t
ng lai. Nhng tác ng y nh h
#ng n BSCL b#i 3 vn : (i) Bin %i dòng chy l; (ii) Bin %i dòng chy kit; và (iii) Bin %i cht l
ng n
c. Nhng tác ng ó không nhng th hin trên dòng chính sông Mekong (qua sông Tin, sông Hu) mà còn qua h thng kênh rch và dòng l tràn dc theo biên gi i gia Vit Nam và Campuchia. Hn lúc nào ht, nhng tác ng xuyên biên gi i phi 
c xem xét, phân tích và ánh giá k/, làm c s# cho công tác i ngoi, th"c thi Hip !nh Mekong và  xut các gii pháp ng phó v i nhng bt li x*y ra.  xây d"ng chin l
c quy hoch phát trin thu li cho t
ng lai (2020 và xa hn), thì vic tham gia có kt qu (b ng kinh nghim th"c ti-n phong phú và kin thc khoa hc-công ngh cao) v i ch
ng trình s dng n
c (WUP), ch
ng trình qun lý và gim nh4 l (FMMP), ch
ng trình môi tr
ng (EP), c bit ch
ng trình phát trin l
u v"c (BDP) là rt quan trng i v i chúng ta t$ nay n 2010. Theo d" báo c a IPPC (+y ban Liên chính ph v bin %i khí hu) và WB (Ngân hàng Th gi i), do nhng tác ng t%ng hp t$ phát trin, m"c n
c bin trung Vi
n Quy hoch Thy li min Nam T
P SAN KHOA HC VÀ CÔNG NGH QUY HOCH THU LI

bình có th dâng cao 69 cm (IPPC) và 100 cm (WB) trong vòng 100 nm n. Tuy nhiên, nhng thông tin m i nht v BKH và n
c bin dâng trên th gi i gn ây cho thy hình nh
xu th di-n bin c a n
c bin dâng s0 nhanh hn so v i các d" báo tr
c ây. Hin t
ng n
c bin dâng là hin hu và không th tránh kh(i, vì th, nhng “toan tính” nh m ng phó tr
c các tác ng c a n
c bin dâng trong lúc này là th"c s" cp bách và rt k!p th i, òi h(i s" tham gia tích c"c hn na c a khoa hc và công ngh. Nhng kinh nghim v khoa hc và công ngh t$ các n
c trên th gi i trong ln bin, xây d"ng và qun lý h thng ê bin, phát trin vùng ven bin, phát trin vùng t thp…, c bit t$ Hà Lan, là rt quan trng. 3.4 Tác ng ca kinh t th trng Trong th i i hin nay, bài toán quy hoch luôn gn kt cht ch0 và phc v cho phát trin kinh t-xã hi d
i tác ng c a kinh t th! tr
ng. c im c bn nht c a kinh t th! tr
ng là s" bin ng không ng$ng. Bin ng c v giá c, v khi l
ng và cht l
ng sn ph*m, v th! phn tiêu th và v quy mô sn xut. Nhng bin ng khôn l
ng c a sn xut nông nghip-lâm nghip và thu sn # BSCL trong 20 nm %i m i cho thy rõ iu y. ó là th i k, u tng nhanh sn l
ng l
ng th"c (1985-1995) sau 10 trì tr (1975-1985), chuyn t$ lúa 1 v nng sut thp sang 2-3 v nng sut cao, các d" án cp n
c và ngt hoá 
c
u tiên. K n là th i k, ln dn lên vùng ngp l (1990-2000), phát trin h thng b bao các cp, kim soát l tháng 8 và l trit , v i các d" án
u tiên cho kim soát l. Trong th i k, này, vùng ven bin xut hin xu th khai thác r$ng ngp mn  nuôi tôm qung canh, tuy thu sn bt u 
c chú trng và gia tng sn l
ng song ã  li di chng rt nng n cho các di r$ng ngp mn ven bin n nay v&n ch
a th phc hi. T$ 2001 n nay, BSCL ang trong t chuyn mình ln 3 v i xu th chuyn %i sn xut, trong ó thu sn vùng n
c mn-l (tôm sú), vùng n
c ngt (cá ng, tôm càng xanh, cá da trn…) và v
n cây n qu có giá tr! kinh t cao, k c sn xut lúa theo h
ng nng sut cao, cht l
ng tt, áp ng nhu cu xut kh*u… cng phát trin v i tc  nhanh. Tuy nhiên, v i xu th áp ng chuyn %i sn xut theo h
ng kinh t th! tr
ng, ngành thu li nói chung và quy hoch thu li nói riêng ang phi i mt v i nhiu khó khn, thách thc m i, ó là làm sao chuyn %i linh hot h thng công trình thu li phc v nông nghip sang phc v thu sn và a ngành, quy hoch thu li a tiêu chí, quy hoch thu li trong qun lý vn hành h thng công trình, quy hoch thu li phc v mc tiêu qun lý tài nguyên n
c và l
u v"c sông, quy hoch thu li BSCL trong khuôn kh% phát trin l
u v"c sông Mekong… ây là bài toán khó, phc tp và nhiu khi không có l i gii chung, ch có l i gii theo dng “ánh %i”. Vn  quan trng # ây là cn “ánh” cái gì và phi “%i” cái gì. y chính là trách nhim c a nhng ng
i làm công tác quy hoch thu li, và  làm tt iu này, chúng ta phi luôn ý thc 
c tm quan trng sng còn c a ng dng khoa hc và công ngh trong m1i công vic. 4. K.t lun và ki.n ngh/ BSCL n m trong l
u v"c sông Mekong, ng th i cng là vùng phát trin kinh t quan trng c a c n
c. Do vy, quy hoch thu li BSCL không nhng phi phù hp v i !nh h
ng phát trin kinh t-xã hi chung c a t n
c, mà còn ng th i phi h
ng t i tm nhìn chung c a toàn l
u v"c sông Mekong. Quy hoch thu li BSCL là nn tng cho các quy hoch khác cùng phi hp th"c hin. ây là Vi
n Quy hoch Thy li min Nam T
P SAN KHOA HC VÀ CÔNG NGH QUY HOCH THU LI

mt quá trình h1 tr và b% sung cho nhau  tìm ra mt l i gii hp lý cho phát trin kinh t-xã hi bn vng # BSCL trên c s# phát trin tài nguyên n
c. Quy hoch thu li có liên quan n nhiu ngành, nhiu l'nh v"c và s" phát trin c a ngành này li là tin  c a s" phát trin ngành khác. Do vy, khi tin hành lp quy hoch thu li cn phi ng trên quan im t%ng th và toàn din  xem xét bài toán a mc tiêu, trong ó, nông nghip, thu sn, lâm nghip, dân sinh và bo v môi tr
ng 
c c bit chú ý.  th"c hin tt nhng vn  này không th không nhanh chóng ng dng nhng thành t"u m i v khoa hc và hoàn thin k/ nng áp dng nhng công ngh tiên tin trong phân tích, tính toán và ánh giá nhng hp phn và thành t quan trng trong quy hoch và phát trin. T$ quá trình th"c hin và ng dng khoa hc-công ngh, l"a chn ph
ng án phát trin thu li hp lý, m bo s" phát trin bn vng v môi tr
ng, hiu qu v kinh t và áp ng nhu cu xã hi. Quy hoch là bài toán phc tp, a kt qu nh
ng nhiu tham s và *n s, nên trong khi v$a ng dng nhng tin b trong khoa hc-công ngh  nâng cao cht l
ng và hàm l
ng cht xám trong quy hoch, v$a phi bám sát nhu cu th"c t  v$a làm v$a theo dõi và iu chnh k!p th i. Trong quá trình lp quy hoch thu li, các mc tiêu phát trin BSCL ã 
c chuyn thành các tiêu chu*n  s dng trong quy hoch. Cng t
ng t" nh
vy, tm nhìn chung c a toàn l
u v"c sông Mekong cng 
c chuyn thành các iu kin khi tin hành so chn các ph
ng án. S" phi hp v i U hi sông Mekong và các n
c th
ng l
u trong các ch
ng trình và d" án phát trin là rt quan trng, i thoi và hp tác  th"c hin nghiêm chnh Hip !nh Phát trin bn vng 1995, bo m s" %n !nh dòng chy kit, không làm gia tng bt li trong dòng chy l, gi cht l
ng ngun n
c trong lành i v i BSCL, là nhng iu mà công tác quy hoch thu li phi h
ng n  hoàn thành trng trách mà T% quc giao phó.