Đề tài Nguyên lý thiết kế kiến trúc dân dụng

1 NGUYEÂN LYÙ THIEÁT KEÁ KIEÁN TRUÙC DAÂN DUÏNG  PHAÀN MÔÛ ÑAÀU: MUÏC ÑÍCH VAØ YEÂU CAÀU CUÛA MOÂN HOÏC .  CHÖÔNG I : KHAÙI NIEÄM VEÀ KIEÁN TRUÙC VAØ PHAÂN LOAÏI KIEÁN TRUÙC .  CHÖÔNG II : CAÙC ÑAËC ÑIEÅM VAØ YEÂU CAÀU CUÛA KIEÁN TRUÙC .  CHÖÔNG III : PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN VAØ TÖ DUY TRONG THIEÁT KEÁ KIEÁN TRUÙC  CHÖÔNG IV : KHOÂNG GIAN COÂNG NAÊNG VAØ CAÙC NGUYEÂN TAÉC THIEÁT KEÁ .  CHÖÔNG V : CAÙC NGUYEÂN TAÉC TOÅ HÔÏP KHOÂNG GIAN MAËT BAÈNG VAØ CAÙC GIAÛI PHAÙP BOÁ CUÏC MAËT BAÈNG KIEÁN TRUÙC .  CHÖÔNG VI : CAÙC NGUYEÂN TAÉC THIEÁT KEÁ TOÅ CHÖÙC GIAO THOÂNG BEÂN TRONG VAØ BEÂN NGOAØI COÂNG TRÌNH .  CHÖÔNG VII : CAÙC NGUYEÂN TAÉC TOÅ HÔÏP HÌNH KHOÁI KHOÂNG GIAN VAØ THIEÁT KEÁ MAËT ÑÖÙNG KIEÁN TRUÙC .  CHÖÔNG VIII : CAÙC NGUYEÂN TAÉC THIEÁT KEÁ AN TOAØN THOAÙT NGÖÔØI TRONG COÂNG TRÌNH KIEÁN TRUÙC .  CHÖÔNG IX : CAÙC NGUYEÂN TAÉC THIEÁT KEÁ NEÀN DOÁC CHO PHOØNG KHAÙN GIAÛ VAØ KHAÙN ÑAØI COÂNG TRÌNH TDTT .  CHÖÔÙNG X : CAÙC VAÁN ÑEÀ KYÕ THUAÄT TRONG THIEÁT KEÁ KIEÁN TRUÙC . 2 CHÖÔNG I : NHÖÕNG KHAÙI NIEÄM VEÀ KIEÁN TRUÙC VAØ PHAÂN LOAÏI KIEÁN TRUÙC I. NHÖÕNG KHAÙI NIEÄM CHUNG I.1 Kieán truùc laø ngheä thuaät vaø khoa hoïc thieát keá , xaây döïng caùc coâng trình vaø caùc toå hôïp coâng trình theo nhöõng tieâu chuaån thaåm myõ vaø chöùc naêng , I.2 Thieát keá kieán truùc laø vieäc laäp caùc baûn veõ theå hieän keát quaû nghieân cöùu khoa hoïc kyõ thuaät vaø ngheä thuaät kieán truùc ñeå thöïc hieän vieäc xaây döïng coâng trình . I.3 Nguyeân lyù thieát keá kieán truùc laø nhöõng nguyeân taéc , lyù luaän cô baûn ñöôïc duøng laøm cô sôû ñeå thieát keá coâng trình kieán truùc . I.4 Moân hoïc nguyeân lyù thieát keá seõ cung caáp cho ngöôøi thieát keá nhöõng nguyeân taéc cô baûn ñeå saùng taùc kieán truùc , töùc laø nhöõng nguyeân taéc veà toå chöùc khoâng gian , boá cuïc quy hoaïch ,hình thöùc beân ngoaøi vaø beân trong cuûa noùtrong moái quan heä chaët cheõ vôùi keát caáu , vaät lyù kieán truùc vaø caùc heä thoáng kyõ thuaät coâng trình phuïc vuï cho nhu caàu söû duïng . I.5 Thieát keá kieán truùc laø moät hoaït ñoäng saùng taïo cuûa con ngöôøi ñeå taïo ra moâi tröôøng môùi nhaèm thoaû maõn nhöõng yeâu caàu cuûa ñôøi soáng con ngöôøi veà maët vaät chaát vaø tinh thaàn . - Moät taùc phaåm kieán truùc ñöôïc taïo neân bôûi söï keát hôïp chaët cheõ giöõa chöùc naêng söû duïng vaø taùc duïng thaåm myõ . Noù khoâng chæ ñôn thuaànlaø moät saûn phaåm öùng duïng KHKT. maø coøn laø moät saùng taïo ngheä thuaät - Taùc phaåm kieán truùc khoâng chæ laø nhöõng coâng trình rieâng leû , maø coøn coù theå laø moät taäp hôïp nhieàu coâng trình phoái hôïp vôùi nhau vaø vôùi moâi tröôøng xung quanh taïo neân moät toå hôïp , moät toång theå kieán truùc : ñöôøng phoá , laøng xoùm , trung taâm , ñoâ thò ... I.6 Kieán truùc sö : Theo Le Corbusier” Kieán truùc sö laø ngöôøi coù taâm hoàn cuûa nhaø thi só , coù ñoâi baøn tay cuûa ngöôøi ngheä si , vaø coù boä oùc cuûa nhaø khoa hoïc” . „ - Ngöôøi kieán truùc sö haønh ngheà thieát keá kieán truùc phaûi naém vöõng nhöõng nguyeân taéc , lyù luaän cô baûn ñöôïc duøng laøm cô sôû ñeå thieát keá coâng trình kieán truùc „ - Kieán truùc sö phaûi coù khaû naêng ñieàu hôïp ñöôïc caùc chuyeân gia cuûa caùc chuyeân ngaønh kyõ thuaät khaùc cuøng tham gia thieát keá vaø xaây döïng coâng trình . - Kieán truùc sö phaûi coù khaû naêng bao quaùt toaøn dieäncoâng vieäc töø luùc môùi baét ñaàu cho ñeán khi coâng trình ñöôïc ñöa vaøo söû duïng . II. PHAÂN LOAÏI KIEÁN TRUÙC : Caùc coâng trình kieán truùc ñöôïc phaân thaønh 3 loaïi : 1. KIEÁN TRUÙC CAÙC COÂNG TRÌNH DAÂN DUÏNG . . 2. KIEÁN TRUÙC CAÙC COÂNG TRÌNH COÂNG NGHIEÄP. 3. KIEÁN TRUÙC CAÙC COÂNG TRÌNH NOÂNG NGHIEÄP. KIEÁN TRUÙC CAÙC COÂNG TRÌNH DAÂN DUÏNG ÑÖÔÏC PHAÂN THAØNH 2 LOAÏI ‟ KIEÁN TRUÙC NHAØ ÔÛ & KIEÁN TRUÙC COÂNG TRÌNH COÂNG COÄNG A. Phaân loaïi theo chöùc naêng söû duïng .  Kieán truùc caùc coâng trình nhaø ôû : Nhaø ôû nhoû , chung cö thaáp & cao taàng , nhaø ôû taäp theå  Kieán truùc caùc coâng trình tröôøng hoïc : Tröôøng maàm non , tröôøng hoïc phoå thoâng .... 3  Kieán truùc caùc coâng trình tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp , daïy ngheà  Kieán truùc caùc coâng trình tröôøng ñaïi hoïc vaø caùc vieän nghieân cöùu  Kieán truùc caùc coâng trình y teá : Traïm xaù , trung taâm y teá , beänh vieän , nhaø ñieàu döôõng ,...  Kieán truùc caùc coâng trình thöông maïi dòch vuï : Chôï , sieâu thò , trung taâm mua baùn ...  Kieán truùc caùc coâng trình coâng sôû , haønh chính , vaên phoøng laøm vieäc .  Kieán truùc caùc coâng trình theå duïc theå thao : Nhaø thi ñaáu , hoà bôi , saân vaän ñoäng  Kieán truùc caùc coâng trình giao thoâng : Beán taøu , beán xe , nhaø ga caûng haøng khoâng , caûng bieån ...  Kieán truùc caùc coâng trình vaên hoaù : - Caâu laïc boä , nhaø vaên hoaù , cung vaên hoaù , thö vieän . - Caùc coâng trình bieåu dieãn : nhaø haùt , raïp chieáu phim , raïp xieác , - Caùc coâng trình tröng baøy : Nhaø truyeàn thoáng , tröng baøy , trieån laõm , baûo taøng ... - Caùc coâng trình kyû nieäm : Töôïng ñaøi quaûng tröôøng , coâng vieân , laêng moä ... - Caùc coâng trình toân giaùo : ñình , chuøa , nhaø thôø ... B. Phaân loaïi theo tuoåi thoï cuûa coâng trình : Coù 4 caáp ñoä .  Coâng trình caáp I : Raát kieân coá , tuoåi thoï ñaït töø 50 ‟ 70 naêm , coâng trình ñaëc bieät hôn 100 naêm  Coâng trình caáp II : Kieân coá , tuoåi thoï ñaït töø 25 ‟ 50 naêm  Coâng trình caáp III : Baùn kieân coá , tuoåi thoï töø 10 ‟ 25 naêm  Coâng trình caáp IV : Nhaø taïm , tuoåi thoï döôùi 10 naêm . C. Phaân loaïi theo quy moâ cuûa coâng trình  Coâng trình caáp Quaän Huyeän , Tænh thaønh phoá , Quoác gia ..  Coâng trình thaáp taàng , cao taàng , nhieàu taàng ...  Coâng trình coù söùc chöùa lôùn hoaëc nhoû . 4 CHÖÔNG II CAÙC ÑAËC ÑIEÅM VAØ YEÂU CAÀU CUÛA KIEÁN TRUÙC I. CAÙC ÑAËC ÑIEÅM CUÛA KIEÁN TRUÙC : 1. KIEÁN TRUÙC LAØ KEÁT QUAÛ CUÛA SÖÏ TOÅNG HÔÏP GIÖÕA KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT VAØ NGHEÄ THUAÄT . - Khoa hoïc kyõ thuaät vaø vaät chaát laø cô sôû , laø phöông tieän ñeå thöïc hieän muïc ñích cuûa kieán truùc , thoaû maõn yeâu caàu söû duïng vaø thaåm myõ cuûa con ngöôøi . Quaù trình taïo thaønh coâng trình kieán truùc laø quaù trình saûn sinh ra cuûa caûi vaät chaát , ñoàng thôøi cuõng laø saùng taïo ra taùc phaåm ngheä thuaät . - Moät taùc phaåm kieán truùc ra ñôøi , ñöôïc coâng nhaän laø coù giaù trò tröôùc heát noù phaûi ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu söû duïng cuûa con ngöôøi , tieáp ñeán laø phaûi öùng duïng ñöôïc toát caùc tieán boä cuûa khoa hoïc kyõ thuaät ñang ngaøy caøng phaùt trieån maïnh meõ , con ngöôøi ngaøy caøng coù möùc soáng cao hôn caøng ñoøi hoûi cao veà tieän nghi sinh hoaït vaø nhu caàu thaåm myõ . Vì vaäy , ñoøi hoûi ngöôøi kieán truùc sö phaûi töï mình trang bò kieán thöùc khoa hoïc ‟ kyõ thuaät , ngheä thuaät , ñoàng thôøi phaûi phoái hôïp chaët cheõ vôùi caùc chuyeân gia cuûa caùc boä moân kyõ thuaät khaùc cuøng phaùt huy trí tueä trong suoát quaù trình laøm vieäc töø khaâu thieát keá , cho ñeán khi thi coâng xaây döïng coâng trình , hoaøn thieän ñöa vaøo söû duïng . 2. KIEÁN TRUÙC PHAÛN AÙNH XAÕ HOÄI VAØ MANG TÍNH TÖ TÖÔÛNG . - Thoâng qua caùc taùc phaåm kieán truùc coù theå taïo neân moät hình töôïng khaùi quaùt , suùc tích veà moät xaõ hoäi qua töøng giai ñoaïn lòch söû, söùc bieåu hieän cuûa kieán truùc coù theå cho ta caûm nhaän ñöôïc : - Khaû naêng kinh teá, toác ñoä phaùt trieån cuûa xaõ hoäi . - Trình ñoä vaên minh, vaên hoaù cuûa xaõ hoäi . - Cô caáu toå chöùc, luaät phaùp cuûa nhaø nöôùc . - Neáp soáng, phong tuïc taäp quaùn cuûa daân toäc . - Phöông thöùc saûn xuaát cuûa xaõ hoäi . Vì vaäy, neàn kieán truùc cuûa moãi quoác gia ñeàu phaûn aùnh raát roõ neùt boä maët chung veà ñôøi soáng vaät chaát, vaên hoaù, tinh thaàn cuûa xaõ hoäi „ - Töông öùng vôùi lòch söû xaõ hoäi, moãi cheá ñoä ñeàu aûnh höôûng ñeán noäi dung vaø hình thöùc cuûa kieán truùc . Trong xaõ hoäi coù giai caáp do ñieàu kieän kinh teá, quyeàn löïc cuûa töøng ñaúng caáp maø caùc giai caáp coù heä tö töôûng rieâng , tö töôûng ñoù coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán suy nghó, yù töôûng saùng taùc cuûa kieán truùc sö . Cho neân kieán truùc cuõng mang tính tö töôûng vaø tính giai caáp . 3. KIEÁN TRUÙC CHÒU AÛNH HÖÔÛNG ROÕ REÄT CUÛA ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN VAØ MOÂI TRÖÔØNG . Bao goàm : - Moâi tröôøng ñòa lyù töï nhieân - Moâi tröôøng caûnh quan vaø kieán truùc a ‟ Moâi tröôøng ñòa lyù töï nhieân : Goàm khí haäu, thôøi tieát, naéng möa, gioù, ñoä aåm khoâng khí , ñòa hình, ñòa chaát, thuyû vaên nôi xaây döïng coâng trình ñeàu coù taùc ñoäng vaø aûnh höôûng raát lôùn ñeán vieäc nghieân cöùu caùc giaûi phaùp kieán truùc vaø kyõ thuaät cho coâng trình . „ - Cho neân tuyø thuoäc vaøo ñieàu kieän moâi tröôøng ñòa lyù töï nhieân cuûa töøng nôi töøng vuøng maø kieán truùc phaûi coù caùc giaûi phaùp phuø hôïp veà höôùng maët baèng , boá cuïc khoâng gian , vaät lieäu , trang thieát bò kyõ thuaät vaø trang trí maøu saéc . 5 b ‟ Moâi tröôøng caûnh quan vaø kieán truùc : Nôi coâng trình ñöôïc thieát keá vaø xaây döïng cuõng laø moät yeáu toá quan troïng coù taùc ñoäng vaø aûnh höôûng raát lôùn trong quaù trình nghieân cöùu löïa choïn giaûi phaùp kieán truùc sao cho kieán truùc môùi phaûi haøi hoaø vôùi toång theå caûnh quan cuûa khu vöïc, traùnh phoâ tröông, keäch côõm, hay laïc loõng kieåu caùch. 4. KIEÁN TRUÙC MANG TÍNH DAÂN TOÄC . Tính caùch daân toäc thöôøng ñöôïc phaûn aùnh raát roõ neùt qua coâng trình kieán truùc veà hình thöùc vaø noäi dung : a ‟ Veà hình thöùc : Phong caùch kieán truùc trong vieäc nghieân cöùu löïa choïn toå hôïp hình khoái, maët ñöùng, tyû leä , chi tieát trang trí, maøu saéc, vaät lieäu ñöôïc phoái hôïp nhuaàn nhuyeãn ñeå thoaû maõn yeâu caàu thaåm myõ cuûa daân toäc . b ‟ Veà noäi dung : Boá cuïc maët baèng phaûi phuø hôïp vôùi phong tuïc taäp quaùn, taâm lyù daân toäc ; + Kích thöôùc tyû leä cuûa kieán truùc vaø trang thieát bò söû duïng phaûi tyû leä vôùi con ngöôøi +Phaûi taän duïng ñöôïc caùc yeáu toá thieân nhieân ñeå phuïc vuï toát cho con ngöôøi . - Noäi dung vaø hình thöùc cuûa kieán truùc coù theå thay ñoåi theo töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa lòch söû, cuûa thôøi ñaïi, song vaãn coù tính truyeàn thoáng vaø keá thöøa saâu saéc cuûa daân toäc. - Moãi daân toäc ñeàu coù phong tuïc taäp quaùn sinh hoaït rieâng, truyeàn thoáng vaên hoaù rieâng cuõng nhö nhöõng kinh nghieäm veà caùc giaûi phaùp kieán truùc rieâng cuûa mình . Cho neân ngay caû trong thôøi kyø hieän ñaïi, kieán truùc deã bò pha taïp, tính daân toäc vaãn ñöôïc phaûn aùnh trong kieán truùc . - Kieán truùc trong moät nöôùc coù nhöõng neùt chung, nhöng töøng vuøng, töøng ñòa phöông, töøng daân toäc laïi coù nhöõng ñaëc ñieåm vaø tính caùch rieâng . II – CAÙC YEÂU CAÀU CUÛA KIEÁN TRUÙC Kieán truùc luoân gaén boù chaët cheõ vôùi dôøi soáng cuûa con ngöôøi vaø noù cuõng phaùt trieån theo tieán trình phaùt trieån lòch söû loaøi ngöôøi . Taùc phaåm kieán truùc ra ñôøi laø nhaèm ñaùp öùng nhu caàu caáp thieát cuûa con ngöôøi, cuûa xaõ hoäi . Vì vaäy kieán truùc coù caùc yeâu caàu chuû yeáu sau : 1 ‟ Yeâu caàu thích duïng .. 2 ‟ Yeâu caàu vöõng beàn . 3 ‟ Yeâu caàu myõ quan 4 ‟ Yeâu caàu kinh teá . 1 ‟ YEÂU CAÀU THÍCH DUÏNG : - Baát cöù moät coâng trình kieán truùc naøo cuõng phaûi ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu quan troïng nhaát laø thích duïng, töùc laø phaûi phuø hôïp, tieän lôïi cho vieäc söû duïng cuûa con ngöôøi . - Yeâu caàu thích duïng cuûa con ngöôøi thöôøng ña daïng bôûi nhu caàu hoaït ñoäng ña daïng : aên, ôû, hoïc taäp, ñi laïi, laøm vieäc , nghæ ngôi, vui chôi giaûi trí vv - Xaõ hoäi phaùt trieån thì nhu caàu cuoäc soáng ngaøy caøng cao hôn, tieän nghi hôn, ñoøi hoûi kieán truùc ngaøy caøng ña daïng veà theå loaïi vaø phong phuù veà hình thöùc . - yeâu caàu thích duïng phuï thuoäc vaøo phong tuïc taäp quaùn cuûa töøng daân toäc, toân giaùo, tín ngöôõng, töøng vuøng, töøng quoác gia, vaø phuï thuoäc vaøo löùa tuoåi, giôùi tính Ñeå ñaûm baûo ñöôïc yeâu caàu thích duïng, khi thieát keá coâng trình caàn chuù yù : - Boá cuïc maët baèng phaûi ñaûm baûo daây chuyeàn hoaït ñoäng hôïp lyù nhaát, giao thoâng ñi laïi hôïp lyù, ngaén goïn, khoâng choàng cheùo nhau . - Kích thöôùc caùc phoøng phuø hôïp vôùi îeâu caàu hoaït ñoäng ,thuaän tieän cho vieäc boá trí ñoà ñaïc , trang thieát bò beân trong goïn gaøng , ñeïp maét . - Tuyø theo möùc ñoä söû duïng cuûa töøng loaïi phoøng, caàn ñaûm baûo ñieàu kieän veä sinh: ñuû aùnh saùng, thoâng hôi, thoaùng gioù, choáng oàn, choáng noùng toát, traùnh ñöôïc nhöõng baát lôïi cuûa ñieàu kieän khí haäu. 6 - Ñaûm baûo moái quan heä vaø söï haøi hoaø cuûa coâng trình vôùi moâi tröôøng xung quanh. 2 – YEÂU CAÀU VÖÕNG BEÀN. Coâng trình kieán truùc phaûi an toaøn , laâu beàn vôùi moïi ñieàu kieän taùc ñoäng cuûa con ngöôøi vaø töï nhieân. Caùc taùc ñoäng ñeán coâng trình kieán truùc ñöôïc phaân thaønh hai loaïi: taùc ñoäng cuûa löïc vaø taùc ñoäng khoâng phaûi baèng löïc. a. Caùc taùc ñoäng cuûa löïc goàm: - Nhöõng taùc ñoäng thöôøng xuyeân: do troïng löôïng baûn thaân cuûa caùc boä phaän coâng trình. - Nhöõng taùc ñoäng laâu daøi do troïng löôïng cuûa trang thieát bò, haøng hoaù, ñoà duøng sinh hoaït. - Nhöõng taûi troïng ngaén haïn: do troïng löôïng cuûa thieát bò di ñoäng nhö caàn truïc trong nhaø xöôûng, do troïng löôïng cuûa ngöôøi vaø ñoà ñaïc trong nhaø, do taùc ñoäng cuûa gioù. - Nhöõng taûi troïng ñaëc bieät: (baát thöôøng) nhö ñoäng ñaát, taùc ñoäng do söï coá hö hoûng thieát bò b. Caùc taùc ñoäng khoâng phaûi baèng löïc goàm: - Taùc ñoäng cuûa nhieät laøm giaõn nôû vaät lieäu vaø keát caáu seõ gaây ra taùc ñoäng cuûa noäi löïc trong CT. - Taùc ñoäng cuûa nöôùc möa vaø nöôùc ngaàm, hôi nöôùc trong khoâng khí gaây ra söï thay ñoåi ñaëc tính kyõ thuaät cô lyù cuûa vaät lieäu . - Taùc ñoäng cuûa khoâng khí chuyeån ñoäng gaây ra taûi troïng gioù vaø söï xaâm nhaäp cuûa khoâng khí laøm thay ñoåi cheá ñoäï nhieät vaø cheá ñoä aåm trong coâng trình. - Taùc ñoäng cuûa naéng chieáu taïo ra taùc ñoäng nhieät laøm thay ñoåi ñaëc tính kyõ thuaät vaät lyù cuûa lôùp maët vaät lieäu keát caáu, laøm thay ñoåi cheá ñoä nhieät, quang trong coâng trình. - Taùc ñoäng cuûa caùc taïp chaát hoaù hoïc coù trong khoâng khí xaâm thöïc laøm hö haïi vaät lieäu keát caáu. - Taùc ñoäng sinh hoïc do moái, moït, coân truøng phaù huyû caùc vaät lieäu höõu cô . - Taùc ñoäng cuûa tieáng oàn, laøm aûnh höôûng ñeán cheá ñoä aâm thanh trong coâng trình. Toùm laïi, ñoä vöõng beàn cuûa coâng trình bao goàm : „ - Ñoä vöõng chaéc cuûa caáu kieän chòu löïc. „ - Ñoä oån ñònh cuûa keát caáu neàn moùng. „ - Ñoä beàn laâu cuûa coâng trình theo thôøi gian. 3- YEÂU CAÀU MYÕ QUAN. -Ngoaøi nhu caàu vaät chaát, con ngöôøi coøn khaùt khao ñoøi hoûi yeáu toá tinh thaàn hay myõ caûm: con ngöôøi trang ñieåm cho mình ñeïp, ngaém moät khung caûnh ñeïp, ôû trong ngoâi nhaø ñeïp Kieán truùc sö laø ngöôøi saùng taïo ra coâng trình hoaø vaøo khung caûnh aáy khoâng theå khoâng laøm ñeïp ñuùa con tinh thaàn cuûa mình. - Caùi ñeïp trong taùc phaåm kieán truùc cuõng nhö caùi ñeïp trong taùc phaåm ngheä thuaät khoâng phaûi laø caùi coá höõu, baát bieán, maø noù thay ñoåi theo söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi. - F.HEGEL ñaõ noùi: “Cuoäc soáng vöôn leân phía tröôùc vaø mang theo caùi ñeïp hieän thöïc cuûa noù nhö doøng soâng chaûy maõi”. Yeâu caàu myõ quan ñoái vôùi taùc phaåm kieán truùc -Myõ quan toång theå : Taùc phaåm kieán truùc ñöôïc taïo ra phaûi haøi hoaø vôùi caûnh quan, moâi tröôøng xung quanh noù, taoï neân moät toång theå khoâng gian ñeïp. - Myõ quan cuûa coâng trình kieán truùc : Vôùi taùc phaåm kieán truùc thì caûm quan thaåm myõ laø yeáu toá ñaàu tieân taùc ñoäng vaøo moïi ngöôøi, duø baèng quan ñieåm thaåm myõ naøo hay trình ñoä nhaän thöùc caùi ñeïp ra sao thì thaåm myõ kieán truùc cuõng phaûi thoaû maõn yeâu caàu tinh thaàn cuûa soá ñoâng quaàn chuùng. 4- YEÂU CAÀU KINH TEÁ . - Trong vieäc thieát keá vaø xaây döïng moät coâng trình kieán truùc coù theå ñaït ñöôïc söï hôïp lyù veà kinh teá tröôùc heát laø baèng caùch söû duïng ñuùng nhöõng nguyeân taéc, tieâu chuaån vaø phöông tieän taïo neân chaát löôïng thaåm myõ cuûa coâng trình maø khoâng trang trí phoâ tröông laõng phí. 7 - Yeâu caàu kinh teá cuûa coâng trình kieán truùc ñöôïc bieåu hieän trong khaâu thieát keá ñoà aùn kieán truùc , thi coâng xaây döïng vaø söû duïng coâng trình . a. Kinh teá trong thieát keá ñoà aùn kieán truùc : - Tuaân thuû caùc quy ñònh cuûa luaät xaây döïng, quy hoaïch toång theå khu vöïc; chæ giôùi xaây döïng, ñöôøng ñoû, caùc heä soá chæ tieâu quy ñònh veà söû duïng ñaát, maät ñoä xaây döïng,soá taàng cao. - Taän duïng toát ñòa hình, ñòa maïo khu ñaát xaây döïng. - Choïn höôùng nhaø ñeå coù naéng gioù toát, traùnh höôùng naéng xaáu, gioù baát lôïi. - Dieän tích, khoâng gian söû duïng cuûa caùc phoøng phuø hôïp vôùi tieâu chuaån vaø nhu caàu söû duïng. - Boá cuïc maët baèng; saép xeáp caùc khoái chöùc naêng theo daây chuyeàn hoaït ñoäng ngaén goïn chaët cheõ - Toå chöùc giao thoâng trong coâng trình ngaén goïn hôïp lyù - Löïa choïn giaûi phaùp, boá trí caùc heä thoáng kyõ thuaät toái öu (keát caáu, ñieän, caáp thoaùt nöôùc .vv..) - Löïa choïn vaät lieäu trang trí hoaøn thieän, trang thieát bò kyõ thuaät phuø hôïp vôùi theå loaïi coâng trình, caáp coâng trình, traùnh phoâ tröông hình thöùc , caàu kyø , gaây laõng phí . b. Kinh teá trong thi coâng xaây döïng : - Laø quaù trình bieán caùc yù ñoà saùng taïo cuûa kieán truùc sö töø baûn veõ thaønh coâng trình thöïctheå vaät chaát. - Kieán truùc sö phaûi keát hôïp vôùi caùc kyõ sö thuoäc caùc chuyeân ngaønh cuøng tính toaùn phoái hôïp vôùi nhau laäp keá hoach tieán ñoä thi coâng xaây döïng coâng trình theo moät trình töï hôïp lyù. - Ngoaøi ra coøn phaûi chuù yù tôùi caùc nguoàn cung caáp vaät tö, nguyeân lieäu, caùc phöông tieän thieát bò maùy moùc vaø nguoàn nhaân coâng nôi xaây döïng coâng trình . 8 CHÖÔNG 3 PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN VAØ TÖ DUY TRONG NGHIEÂN CÖÙU THIEÁT KEÁ KIEÁN TRUÙC Muoán coù moät ñoá aùn thieát keá kieán truùc toát, ngöôøi kieán truùc sö phaûi traûi qua moät quaù trình nghieân cöùu, phaân tích, tö duy saâu saéc vaø nghieâm tuùc caùc vaán ñeà : Goàm 4 böôùc 1 - Phaân tích khaùi nieäm . 2 - Phaân tích veà thích duïng . 3 - Phaân tích veà moâi tröôøng . 4 - Phaân tích veà kyõ thuaät , kinh teá . I . PHAÂN TÍCH VEÀ KHAÙI NIEÄM . 1 – Khaùi nieäm :  Khi baét tay vaøo coâng vieäc thieát keá kieán truùc, tröôùc tieân phaûi hình thaønh nhöõng yù nieäm chung vaø toång quaùt, töùc laø nhöõng khaùi nieäm cô baûn. phaân tích veà khaùi nieäm seõ giuùp ta naém ñöôïc nguyeân lyù chung chæ ñaïo caû quaù trình saùng taïo, neâu baät ñöôïc nhöõng vaán ñeà toång quaùt, nhöõng muïc ñích vaø yeâu caàu maø chuùng ta caàn phaûi ñaït ñöôïc .  Keát quaû phaân tích veà khaùi nieäm laø keát tinh cuûa nhöõng quan ñieåm coù ñöôïc nhôø vaøo nhöõng kinh nghieäm, qua khaû naêng suy nghó, phaân tích, qua söï phaùt trieån cuûa yù thöùc, tö töôûng ñeå aùp duïng nhöõng quan ñieåm ñoù vaøo caùc tröôøng hôïp cuï theå cuûa töøng coâng trình seõ thieát keá .  Phaân tích veà khaùi nieäm raát quan troïng. Noù cho pheùp ta coù ñuû khaû naêng giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà roäng lôùn vaø phöùc taïp trong quaù trình saùng taïo ra taùc phaåm kieán truùc . 2 – Baûn naêng vaø kinh nghieäm : - Baûn naêng laø giaûi phaùp töï phaùt ñeå ñoái phoù vôùi tình hình thöïc teá ñang xaûy ra . - Kinh nghieäm laø vieäc söû lyù caùc tình huoáng, vaán ñeà töông töï ñöôïc laäp ñi laäp laïi nhieàu laàn .Vieäc tích luyõ, ñuùc ruùt kinh nghieäm vaø môû roäng kinh nghieäm thöôøng cho keát quaû ñuùng hôn, toát hôn . Ñaây laø moät vaán ñeà raát quan troïng vaø caàn thieát . - Phaân tích khoa hoïc laø khaû naêng tö duy logic, phaân tích caùc vaán ñeà caàn giaûi quyeát moät caùch ñuùng ñaén nhaát, hieäu quaû nhaát . Baûn naêng, kinh nghieäm vaø phaân tích khoa hoïc laø ba möùc ñoä khaùc nhau cuûa hoaït ñoäng saùng taïo cuûa loaøi ngöôøi. Kieán truùc sö raát caàn tôùi baûn naêng vaø kinh nghieäm, nhöng chæ coù theå baèng phöông phaùp phaân tích khoa hoïc môùi coù theå hieåu roõ ñeå saùng taïo ra taùc phaåm kieán truùc thöïc thuï ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ñoøi hoûi cuûa xaõ hoäi . 3 – Söï hình thaønh nhöõng khaùi nieäm : Vieäc nghieân cöùu thieát keá moät coâng trình kieán truùc caàn phaûi theo moät nguyeân lyù chæ ñaïo ñeå thoaû maõn ñöôïc nhöõng yeâu caàu, ñoøi hoûi maø baûn nhieäm vuï thieát keá ñaët ra. Vì vaäy ngöôøi kieán truùc sö tröôùc khi thieát keá caàn phaûi naém vöõng caùc vaán ñeà sau : 9 a ‟ Nhaän thöùc vaø hieåu bieát veá theå loaïi ñeà taøi coâng trình seõ thieát keá . b ‟ Quan saùt vaø nhaän xeùt thöïc teá ( khoâng theo caûm tính maø phaûi baèng lyù tính ) . c ‟ Tìm hieåu veà quaù trình phaùt trieån theo töøng giai ñoaïn lòch söû, veà quan nieäm vaø yù thöùc d ‟ Söï tö duy tröøu töôïng : laø giai ñoaïn phaùt trieån cao cuûa quaù trình nhaän thöùc, ñi saâu vaøo baûn chaát vaø phaùt hieän ra nhöõng quy luaät cuûa söï vaät baèng nhöõng hình thöùc nhö bieåu töôïng, khaùi nieäm, phaùn ñoaùn vaø suy lyù. Ñoái vôùi thieát keá kieán truùc ñoù coøn laø söï saùng taïo ñoä nhaïy caûm vaø keát hôïp vôùi naêng khieáu thaåm myõ ... 4– Vaán ñeà hình thöùc vaø noäi dung . Noäi dung laø caùi beân trong söï vaät, ñöôïc hình thöùc chöùa ñöïng hoaëc bieåu hieän. Hình thöùc laø caùi voû beà ngoaøi cuûa söï vaät, chöùa ñöïng hoaëc bieåu hieän noäi dung . - Trong kieán truùc noäi dung ñöôïc taïo thaønh bôûi toaøn boä nhöõng keát luaän ñöôïc phaân tích maø baûn thieát keá theå hieän cuï theå. Coøn hình thöùc laø thöïc theå cuûa coâng trình ñöôïc bieåu hieän baèng khoái, hình, ñöôøng neùt, maøu saéc, vaät lieäu ñöôïc phoái hôïp vôùi nhau ñeå taïo neân caûm xuùc ngheä thuaät cho ngöôøi xem cuõng nhö khoâng gian beân trong coâng trình ñoù . - Chuû nghóa thöïc duïng vaø chuû nghóa hình thöùc laø hai traøo löu xaáu, ñeàu taùc haïi ñeán coâng vieäc saùng taïo kieán truùc : Chuû nghóa thöïc duïng theå hieän söï ngheøo naøn veà töôûng töôïng, veà ngheä thuaät, vaø xa rôøi giaù trò vaên hoaù ‟ tinh thaàn cuûa con ngöôøi . Chuû nghóa hình thöùc laø söï suy töôûng, muø quaùng, bao bieän, phi lyù, thoåi phoàng hoaëc goø eùp moät caùch giaû doái . Söï ñaùnh giaù phieán dieän , moät chieàu veà nhöõng vaán ñeà hình thöùc vaø noäi dung ñeàu laøm aûnh höôûng lôùn ñeán taùc phaåm kieán truùc trong nhieàu tröôøng hôïp . Vì vaäy khi thieát keá coâng trình kieán truùc chuùng ta caàn phaûi suy nghó saâu saéc, caân nhaéc caån thaän nhöõng vaán ñeà veà hình thöùc vaø noäi dung ñeå tìm ra nhöõng nguyeân taéc phuø hôïp vôùi xaõ hoäi ñang phaùt trieån, nhöõng vaán ñeà cuï theå con ngöôøi ñoøi hoûi nhaèm taïo neân moät moâi tröôøng toát khoâng nhöõng cho caùc hoaït ñoäng phong phuù, maø coøn thoaû maõn söï mong muoán veà moät neàn kieán truùc ñeïp, hieän ñaïi, daân toäc . Le Corbusier ‟ Kieán truùc sö noåi tieáng ngöôøi Phaùp, coù noùi :”Kieán truùc laø söï keát hôïp ñuùng ñaén vaø tuyeät dieäu nhöõng noäi dung, hình khoái döôùi aùnh saùng”. II. PHAÂN TÍCH VEÀ THÍCH DUÏNG . - Moïi coâng trình kieán truùc ra ñôøi ñeàu phaûi ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuûa caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, nhaèm thoaû maõn nhöõng nhu caàu cuûa cuoäc soáng. Kieán truùc keát hôïp vôùi moâi tröôøng xung quanh ñeå baûo veä con ngöôøi, choáng laïi möa gioù,noùng laïnh,... taïo ra moâi tröôøng hoaït ñoäng toát phuïc vuï con ngöôøi . - Phaân tích veà thích duïng laø vieäc nghieân cöùu caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, ñoà ñaïc vaø trang thieát bò trong khoâng gian kieán truùc ñeå phuïc vuï cho moïi hoaït ñoäng coù hieäu quaû nhaát caû veà sinh lyù, taâm lyù cuûa con ngöoøi . Noù ñöôïc theå hieän ôû ba vaán ñeà : Khoâng gian – vò trí – quan heä höõu cô . - Khoâng gian :Laø baûn thaân töøng khoâng gian söû duïng coù hình daïng, kích thöôùc phuø hôïp vôùi vieäc boá trí trang thieát bò, vôùi moâi tröôøng, vôùi taâm sinh lyù hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi trong ñoù - Vò trí : Laø choã ñaët hôïp lyù cuûa caùc khoâng gian trong coâng trình kieán truùc . - Quan heä höõu cô : Laø moái lieân heä giöõa caùc khoâng gian theo quy luaät cuûa söï hoaït ñoäng . Ñeå vieäc thieát keá caùc coâng trình kieán truùc ñöôïc toát chuùng ta caàn tìm hieåu kyõ caùc vaán ñeà: 1 ‟ Caùc chöùc naêng hoaït ñoäng cuûa coâng trình . 10 2 ‟ Ngöôøi söû duïng, ñoái töôïng söû duïng coâng trình . 3 ‟ Caùc trang thieát bò phuïc vuï cho söï hoaït ñoäng cuûa coâng trình . 4 ‟ Thôøi gian, taàn xuaát vaø chu kyø hoaït ñoäng cuûa coâng trình . 5 ‟ Caùc yeâu caàu veà veä sinh moâi tröôøng . 6 ‟ Thieát laäp caùc moái quan heä veà khoâng gian söû duïng, daây chuyeàn vaø loái ñi laïi . 7 ‟ Xaùc ñònh kích thöôùc theo caùc tieâu chuaån quy phaïm . III. PHAÂN TÍCH VEÀ MOÁI QUAN HEÄ VÔÙI MOÂI TRÖÔØNG . Moät coâng trình kieán truùc ñöôïc thieát keá xaây döïng vaø toàn taïi trong moät thôøi gian daøi ñeå con ngöôøi söû duïng, luoân coù moái quan heä chaët cheõ vaø chòu aûnh höôûng roõ reät cuûa ñieàu kieän töï nhieân vaø moâi tröôøng xung quanh .Vì vaäy caùc yeáu toá moâi tröôøng seõ laø moät trong caùc ñieàu kieän quyeát ñònh ñeán söï löïa choïn giaûi phaùp kieán truùc toái öu. Tröôùc khi nghieân cöùu thieát keá caàn phaûi ñieàu tra vaø phaân tích kyõ caùc ñaëc ñieåm cuûa moâi tröôøng nôi xaây döïng coâng trình. Caùc ñaëc ñieåm vaø moái quan heä ñoù laø : 1 – Moâi tröôøng töï nhieân : - Laø thöïc theå vaät chaát voán coù cuûa töï nhieân nhö : Soâng ngoøi, ñoài nuùi, ñòa hình ñòa maïo cuûa khuoân vieân khu ñaát, nôi xaây döïng coâng trình . - Laø ñòa ñieåm, vò trí cuûa coâng trình treân baûn ñoà hieän traïng, quy hoaïch. Traéc ñaïc toaï ñoä ñoà baûn veà caùc ranh giôùi, höôùng toaï ñoä, höôùng giao thoâng lieân heä cuûa coâng trình vôùi caùc khu vöïc xung quanh . - Caùc thoâng soá veà khí haäu : Nhieät ñoä, löôïng möa, naéng, gioù, khoâng khí, ñoä aåm, cao nhaát, thaáp nhaát vaø trung bình haøng naêm . - Caùc soá lieäu veà ñòa chaát, thuyû vaên, möïc nöôùc ngaàm, luõ luït, trieàu cöôøng haøng naêm . - Caûnh quan töï nhieân, sinh thaùi moâi tröôøng töï nhieân, caây xanh, maët nöôùc ... 2 – Moâi tröôøng xaõ hoäi : - Laø nhöõng caùi do con ngöôøi taïo neân : Nhaø cöûa, ñöôøng saù, caàu coáng, quaûng tröôøng, coâng vieân...Caûnh quan kieán truùc xung quanh nôi xaây döïng coâng trình . - Caùc quy ñònh veà quy hoaïch xaây döïng : maät ñoä xaây döïng, soá taàng cao, chæ giôùi XD . - Caùc quy ñònh veà phaùp luaät, cô caáu toå chöùc xaõ hoäi, an ninh, quoác phoøng.. IV. PHAÂN TÍCH VEÀ KYÕ THUAÄT VAØ KINH TEÁ . - Vai troø cuûa kyõ thuaät vaø kinh teá raát quan troïng vaø lieân quan chaët cheõ tôùi coâng vieäc nghieân cöùu thieát keá, saùng taùc cuûa kieán truùc sö . - Noù coù tính chaát xuyeân suoát caû moät quaù trình daøi vaø lieân tuïc trong caû ba giai ñoaïn : Thieát keá , thi coâng xaây döïng, söû duïng vaø baûo quaûn coâng trình . 1 – Khoa hoïc kyõ thuaät : - Khoa hoïc kyõ thuaät ngaøy caøng tieán boä vaø phaùt trieån maïnh meõ ôû moïi lónh vöïc noùi chung, rieâng ngaønh kieán truùc vaø xaây döïng noù ñaõ goùp phaàn naâng cao chaát löôïng thieát keá, thi coâng xaây döïng coâng trình ñaït hieäu quaû söû duïng cao nhaát . - Coâng ngheä cheá taïo vaät lieäu xaây döïng, caáu kieän cho vieäc xaây döïng coâng trình, caùc trang thieát bò phuïc vuï cho coâng trình ngaøy caøng ña daïng veà chuûng loaïi, veà hình thöùc, chaát löôïng, ñoøi hoûi ngöôøi thieát keá phaûi phaân tích, löïa choïn kyõ löôõng hôn trong caùc giaûi phaùp kieán truùc, kyõ thuaät . - Coâng ngheä tin hoïc phaùt trieån maïnh meõ cuõng goùp phaàn ñaåy nhanh quaù trình nghieân cöùu thieát keá kieán truùc. Caùc phaàn meàm trôï giuùp cho thieát keá, Caùc tö lieäu, döõ lieäu ñöôïc caäp nhaät thöôøng xuyeân vaø löu tröõ ñaày ñuû, chính xaùc, giuùp cho vieäc phaân tích söû lyù löïa choïn chính xaùc caùc giaûi phaùp kieán truùc, kyõ thuaät khi thieát keá, cuõng nhö khi thi coâng xaây döïng coâng trình . 11 - Caùc trang thieát bò vaø caùc heä thoáng kyõ thuaät trong coâng trình ñeå phuïc vuï cho nhu caàu hoaït ñoäng, söû duïng cuûa con ngöôøi : Thang maùy, ñieàu hoaø khoâng khí, an ninh, cöùu hoaû, thoâng tin lieân laïc, ñieän, caáp thoaùt nöôùc ...ngaøy caøng coù nhieàu chuûng loaïi, ña daïng veà maãu maõ, yeâu caàu ñoøi hoûi ôû möùc ñoä ngaøy caøng cao hôn 2 – Kyõ thuaät kinh teá . Giaù thaønh vaø chaát löôïng coâng trình laø baøi toaùn kinh teá ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû ñaàu tö xaây döïng coâng trình, noù raát quan troïng ñoái vôùi chuû ñaàu tö . Trong thieát keá: Vaán ñeà naøy ñöôïc theå hieän ngay töø giai ñoaïn nghieân cöùu laäp ñoà aùn thieát keá - Löïa choïn ñaát xaây döïng, khai thaùc söû duïng caùc ñieàu kieän töï nhieân, xaõ hoäi ñeå coâng trình coù hieäu quaû söû duïng cao nhaát . - Toå chöùc khoâng gian, boá cuïc maët baèng hôïp lyù, daây chuyeàn giao thoâng ngaén goïn . - Löïa choïn caùc giaûi phaùp kyõ thuaät phuø hôïp vôùi quy moâ, tính chaát söû duïng cuûa CT. - Caàn chuù yù ñeán caùc ñaëc ñieåm , ñieàu kieän cuûa ñòa phöông nôi xaây döïng coâng trình . - Caàn phoái hôïp vôùi caùc kyõ sö cuûa caùc chuyeân ngaønh laäp ra sô ñoà heä thoáng KT toái öu . Trong thi coâng xaây döïng coâng trình: Caàn laäp ra ñoà aùn, keá hoaïch thi coâng xaây döïng : - Laäp bieåu ñoà tieán ñoä thi coâng ,theå hieän thôøi gian thöïc hieän, vaät tö, nhaân löïc, phöông tieän maùy moùc, coâng cuï, vaø keá hoaïch phaân boá kinh phí xaây döïng . - Löïa choïn giaûi phaùp, phöông tieän thi coâng tuyø theo tính chaát, ñaëc ñieåm coâng trình XD - Phoái hôïp chaët cheõ, ñoàng boä vôùi vieäc thi coâng caùc heä thoáng kyõ thuaät . - Luoân kieåm tra chaát löôïng thi coâng, xöû lyù kòp thôøi caùc söï coá kyõ thuaät thay ñoåi thieát keá AÙp duïng coâng nghieäp hoaù xaây döïng : - Ñieån hình hoaù, tieâu chuaån hoaù, thoáng nhaát hoaù, baèng vieäc söû duïng toát heä moâñun . - Söû duïng caùc phöông phaùp, kyõ thuaät thi coâng theo höôùng coâng nghieäp hoaù: phöông phaùp laép gheùp caáu kieän, laép gheùp block khoâng gian, phöông phaùp vaùn khuoân tröôït ... 12 CHÖÔNG IV KHOÂNG GIAN COÂNG NAÊNG VAØ CAÙC NGUYEÂN TAÉC THIEÁT KEÁ IV.1. – KHOÂNG GIAN COÂNG NAÊNG . Trong moät coâng trình kieán truùc thöôøng chöùa ñöïng raát nhieàu khoâng gian, moãi khoâng gian ñoù laïi coù nhöõng chöùc naêng phuïc vuï cho nhu caàu söû duïng khaùc nhau cuûa con ngöôøi . - Tuyø theo nhu caàu söû duïng maø caùc khoâng gian coù hình daùng kích thöôùc vaø caùch toå chöùc, boá trí khaùc nhau . - Phaân loaïi caùc khoâng gian trong coâng trình kieán truùc : 1- Khoâng gian ñôn thuaàn . 2- Khoâng gian chöùc naêng rieâng . 3- Caùc khoâng gian ñaëc thuø . 4- Khoâng gian chöùc naêng ñaëc bieät . 5- Khoâng gian chöùc naêng hoãn hôïp . IV.1.1.- Khoâng gian ñôn thuaàn : - Laø loaïi khoâng gian ñôn giaûn nhaát, nhieàu khi khoâng xaùc ñònh roõ, hoaëc theå hieän moät caùch cuï theå : Moät choøi nghæ chaân trong coâng vieân, choã chôø xe bus, ban coâng, logia,...hoaëc caùc phaàn nhoâ ra cuûa caùc maùi haét, che möa naéng, ... - khoâng gian ñôn thuaàn thöôøng coù chöùc naêng söû duïng cuï theå, xong ñoâi khi cuõng khoâng coù chöùc naêng roõ raøng, vieäc taïo döïng caùc khoâng gian naøy thöôøng sinh ñoäng, phong phuù veà hình thöùc . IV.1.2. ‟ Khoâng gian chöùc naêng rieâng . - Laø loaïi khoâng gian ñôn thuaàn, ñôn giaûn, nhöng coù chöùc naêng söû duïng raát roõ raøng: Khoâng gian lôùp hoïc, khoâng gian phoøng nguû, phoøng khaùch, phoøng laøm vieäc, phoøng khaùm beänh, phoøng thí nghieäm. - Loaïi khoâng gian naøy khi caàn coù theå thay ñoåi chöùc naêng söû duïng nhöng khoâng phuø hôïp laém vì caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa moãi khoâng gian thieát keá coù khaùc nhau nhö : ñoà ñaïc vaø trang thieát bò söû duïng cuûa moãi loaïi khoâng gian chöùc naêng rieâng coù kích thöôùc hoaøn toaøn khaùc nhau, kích thöôùc cuûa khoâng gian: chieàu daøi, roäng, cao, cöûa soå, cöûa ñi, raát khaùc nhau . IV.1.3.– Khoâng gian ñaëc thuø . - Trong caùc coâng trình kieán truùc thöôøng coù caùc khoâng gian raát ñaëc thuø caû veà kích thöôùc, kieåu daùng, vaø caùch boá trí nhö : Beáp, khu veä sinh, caàu thang, - Caùc loaïi khoâng gian naøy khoâng theå thay ñoåi chöùc naêng söû duïng ñöôïc vaø chæ söû duïng theo ñuùng chöùc naêng ñaõ ñöôïc thieát keá. IV.1.4.– Khoâng gian chuyeân bieät . - Laø loaïi khoâng gian coù chöùc naêng söû duïng raát ñaëc bieät, nhieàu khi raát ña daïng, raát khaùc nhau caû veà hình daïng, kích thöôùc, vaø nhaát laø caùc giaûi phaùp kyõ thuaät keát caáu, 13 caùc trang thieát bò phuïc vuï cho nhu caàu söû duïng . Caùc loaïi khoâng gian naøy phoå bieán trong caùc coâng trình coâng coäng nhö : caùc khaùn phoøng bieåu dieãn, caùc khaùn ñaøi coâng trình TDTT, caùc khoâng gian tröng baøy baûo taøng, trieån laõm IV.1.5. – Khoâng gian chöùc naêng hoãn hôïp . - Thöôøng laø khoâng gian lôùn maø beân trong chöùa ñöïng nhieàu khoâng gian nhoû coù caùc coâng naêng söû duïng khaùc nhau ví duï nhö saûnh cuûa caùc khaùch saïn, caùc cao oác vaên phoøng: Trong khoâng gian lôùn ñoù bao goàm : Khoâng gian ñoùn tieáp, khoâng gian tieáp khaùch, Bar caø pheâ, khoâng gian trieån laõm, baùn ñoà löu nieäm IV.2 . CAÙC NGUYEÂN TAÉC THIEÁT KEÁ . 1 ‟ Nhaân toá quan troïng nhaát ñeå taïo nhöõng ñieàu kieän toái öu laø kích thöôùc cuûa khoâng gian caàn thieát keá (chieàu daøi, roäng, cao) . Vì vaäy caàn phaûi xaùc ñònh roõ : - Chöùc naêng söû duïng cuûa khoâng gian . - Caùc trang thieát bò, tieän nghi caàn boá trí phuïc vuï cho nhu caàu söû duïng . - Caùc yeâu caàu veà kyõ thuaät phuïc vuï cho caùc thieát bò söû duïng . 2 ‟ Caàn tìm hieåu kyõ caùc tieâu chuaån thieát keá : trong ñoù coù caùc tieâu chuaån veà dieän tích, theå tích khoâng gian, caùc tieâu chuaån veà vaät lyù kieán truùc nhö chieáu saùng, che chaén naéng, moâi tröôøng ñeå xaùc ñònh kích thöôùc cuûa cöûa ñi, cöûa soå sao cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu söû duïng . 3 ‟ Caàn nghieân cöùu nhieàu giaûi phaùp boá trí saép xeáp ñoà ñaïc, thieát bò ñeå coù nhieàu phöông aùn thieát keá töø ñoù löïa choïn ñöôïc kích thöôùc khoâng gian phuø hôïp nhaát . 14 15 CHÖÔNG V NGUYEÂN TAÉC TOÅ HÔÏP KHOÂNG GIAN VAØ BOÁ CUÏC MAËT BAÈNG COÂNG TRÌNH KIEÁN TRUÙC V.1. – YÙ NGHÓA CUÛA BOÁ CUÏC MAËT BAÈNG . Taùc phaåm kieán truùc laø keát quaû nghieân cöùu toång hôïp cuûa nhieàu yeáu toá, trong ñoù toå hôïp khoâng gian vaø boá cuïc maët baèng kieán truùc laø yeáu toá quan troïng haøng ñaàu, noù ñoùng vai troø quyeát ñònh hoaëc coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán chaát löôïng, söû duïng cuûa coâng trình Taùc phaåm kieán truùc raát ña daïng veà theå loaïi, trong moãi theå loaïi laïi raát phong phuù veà chöùc naêng söû duïng. Caùc boä phaän chöùc naêng coù moái quan heä vôùi nhau theo moät traät töï nguyeân taéc nhaát ñònh . Moät coâng trình coù boá cuïc maët baèng toát seõ : 1- Thuaän lôïi cho hoaït ñoäng cuûa caùc khoái chöùc naêng ; giao thoâng ngaén goïn, khoâng choàng cheùo, hieäu quaû söû duïng cao, giaûm nheï söùc lao ñoäng, tieát kieäm thôøi gian.. 2- Taïo ñöôïc thoùi quen, neàn neáp hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi theo phong caùch khoa hoïc, vaên minh . 3- Deã daøng quaûn lyù vaø baûo quaûn coâng trình . 4- Deã löïa choïn vieäc toå hôïp saép xeáp caùc loaïi khoâng gian, heä keát caáu, heä moâñun boá trí caùc heä thoáng kyõ thuaät, deã bieåu ñaït hình khoái, maët ñöùng coâng trình kieán truùc . V.2. – CAÙC CÔ SÔÛ ÑEÅ LAÄP BOÁ CUÏC MAËT BAÈNG . Muoán taïo ñöôïc boá cuïc maët baèng hôïp lyù phaûi döïa vaøo caùc cô sôû sau : 1- Tính chaát söû duïng, quy luaät vaø trình töï hoaït ñoäng cuûa coâng trình . 2- Tieâu chuaån dieän tích, theå tích, chieàu cao cuûa caùc khoâng gian söû duïng . 3- Yeâu caàu phaân caáp söû duïng cuûa coâng trình . 4- Hình daïng kích thöôùc, höôùng cuûa khu ñaát xaây döïng vaø caùc cô sôû haï taàng ; ñöôøng giao thoâng, caùc heä thoáng kyõ thuaät ñoâ thò ; ñieän, caáp thoaùt nöôùc, thoâng tin. 5- Caùc quy ñònh veà veä sinh moâi tröôøng, 6- Phong tuïc taäp quaùn cuûa daân toäc, cuûa ñòa phöông nôi xaây döïng coâng trình . V.3. – CAÙC NGUYEÂN TAÉC TOÅ HÔÏP KHOÂNG GIAN VAØ BOÁ CUÏC MAËT BAÈNG . V.3.1.- Nhoùm caùc khoâng gian chöùc naêng . Baát cöù coâng trình kieán truùc naøo, duø nhoû hay lôùn, duø ñôn giaûn hay phöùc taïp, cuõng goàm nhieàu khoâng gian söû duïng vôùi caùc chöùc naêng khaùc nhau . Tính chaát söû duïng cuûa moãi khoâng gian laïi coù nhöõng ñoøi hoûi rieâng khaù phöùc taïp bôûi nhieàu yeùu toá, vaø luoân coù moái quan heä maät thieát khi söû duïng ; moái quan heä naøy ñöôïc dieãn ra thöôøng xuyeân hoaëc coù tính ñoäc laäp töông ñoái vôùi nhau. Vì vaäy ñeå deã toå hôïp khoâng gian caàn thöïc hieän caùc böôùc - Phaân loaïi, nhoùm caùc khoâng gian coù chöùc naêng gioáng nhau, hoaëc gaàn gioáng nhau thaønh töøng khoái chöùc naêng - Phaân tích veà quan heä giöõa caùc khoâng gian trong khoái chöùc naêng söû duïng ñeå coù khaùi nieäm sô boä veà söï hoaït ñoäng cuûa khoái chöùc naêng, V.3.2.- Phaân tích veà quan heä giöõa caùc khoâng gian vaø caùc khu vöïc chöùc naêng . Ñeå toång quaùt hoaù, khaùi quaùt hoaù caùc moái quan heä giöõa caùc khoâng gian vaø caùc khu chöùc naêng söû duïng trong moät coâng trình kieán truùc ta thöôøng thieát laäp sô ñoà quan heä: 16 - Sô ñoà quan heä toång theå : Dieãn ñaït toång theå caùc khoái chöùc naêng cuûa coâng trình. Nhìn vaøo sô ñoà toång quaùt, maët baèng , maët caét, ngöôøi kieán truùc sö deã hình dung ra quan heä giöõa caùc khu vöïc ñeå tìm ra vò trí phuø hôïp cuûa nhieàu phöông aùn . - Sô ñoà quan heä chi tieát : Dieãn ñaït baèng hình veõ hay kyù hieäu töø caùc khoâng gian trong moät khoái chöùc naêng . Nhìn vaøo sô ñoà chi tieát, maët baèng, maët caét naøy ngöôøi kieán truùc sö cuõng hình dung ñöôïc vò trí cuûa caùc phoøng, caùc khoâng gian söû duïng vaø moái quan heä cuûa chuùng vôùi nhau . - YÙ nghóa cuûa vieäc phaân tích veà quan heä chöùc naêng . 1 ‟ Deã so saùnh ñeå tìm ra phöông aùn boá cuïc maët baèng toái öu, vaø yeâu caàu söû duïng, kyõ thuaät, keát caáu coâng trình, vaø hình khoái thaåm myõ . 2 ‟ Coù theå duøng sô ñoà laøm cô sôû döõ lieäu ñeå ñöa vaøo maùy vi tính ñeå phaân tích, löïa choïn phöông aùn . 3 ‟ Phaân tích caùc loaïi giao thoâng : ñoái noäi, ñoái ngoaïi, tính toaùn ñöôïc taàn xuaát, chu kyø, thôøi gian hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi trong coâng trình kieán truùc . 4 ‟ Xaùc ñònh vò trí caùc khoâng gian, caùc khoái chöùc naêng moät caùch chính xaùc . 5 ‟ Döïa vaøo sô ñoà cô caáu boá cuïc maët baèng, maët caét, ngöôøi thieát keá deã hình dung ra hình khoái, maët ñöùng, taàm nhìn kieán truùc töø trong ra ngoaøi, töø caùc tuyeán giao thoâng beân ngoaøi tôùi coâng trình ñeå quyeát ñònh yeáu toá thaåm myõ cuûa coâng trình V.3.3.- Caùc giaûi phaùp toå hôïp khoâng gian maët baèng kieán truùc . Trong thieát keá kieán truùc thöôøng söû duïng caùc giaûi phaùp toå hôïp khoâng gian sau : 1- Toå hôïp theo tuyeán haønh lang : Khoâng gian söû duïng ñöôïc boá trí, saép xeáp veà moät beân cuûa haønh lang giao thoâng ( Haønh lang beân ), hoaëc hai beân cuûa haønh lang (haønh lang giöõa ) . 2- Toå hôïp kieåu chuøm tia, taùn xaï : Caùc khoâng gian söû duïng ñöôïc saép xeáp xung quanh khoâng gian chính trung taâm, hoaëc moät khoâng gian ñeäm, taïo söï gaén boù, aám cuùng trong quan heä söû duïng giöõa caùc khoâng gian . 3- Toå hôïp kieåu hoãn hôïp ( Khoâng gian trong khoâng gian ) : Nhieàu khoâng gian söû duïng ñöôïc boá trí saép xeáp trong moät khoâng gian lôùn, tuyø theo yeâu caàu vaø chöùc naêng söû duïng maø ta coù nhieàu giaûi phaùp boá trí, toå chöùc khoâng gian hoãn hôïp khaùc nhau . 4- Toå hôïp hoãn hôïp theo taàng cao : Nhieàu coâng trình coâng coäng coù caùc khoâng gian chuyeân bieät ( coù neàn doác, hoaëc coù thieát dieän maët caét phöùc taïp : Nhaø haùt, caùc coâng trình TDTT, Trieån laõm ) Khi toå hôïp khoâng gian, khoâng chæ nghieân cöùu treân maët baèng maø coøn caàn nghieân cöùu keát hôïp vôùi thieát dieän maët caét ñeå khai thaùc ñoä cao söû duïng . 5- Toå hôïp kieåu phoøng thoâng nhau : Loaïi naøy khi söû duïng phaûi raát chuù yù, chæ coù caùc khoâng gian thoâng nhau khi söû duïng khoâng laøm aûnh höôûng ñeán nhau thì môùi toå hôïp theo kieåu naøy, ví duï : Lieân thoâng giöõa caùc phoøng tröng baøy cuûa baûo taøng, trieån laõm ; phoøng thö kyù vaø giaùm ñoác ; phoøng khaùm beänh ; phoøng nguû vaø veä sinh . V.4.- CAÙC NGUYEÂN TAÉC BOÁ CUÏC MAËT BAÈNG KIEÁN TRUÙC . Ñeå coù ñöôïc nhöõng taùc phaåm kieán truùc coù giaù trò maø töï noù coù söùc truyeàn caûm maïnh meõ, ngöôøi kieán truùc sö phaûi döïa vaøo nhöõng nguyeân taéc veà boá cuïc ñeå töø nhöõng thöïc theå vaät chaát ña daïng ñöôïc toå hôïp theo moät quy luaät naøo ñoù coù theå gaây caûm xuùc cho moïi ngöôøi . V.4.1. – Caùc nguyeân taéc boá cuïc taïo hình : - Moät toå hôïp goàm nhieàu khoái ñöôïc saép xeáp theo moät quy luaät, hoaëc lieân keát chaët cheõ vôùi nhau ñeå taïo thaønh moät khoái môùi theå hieän moät hình töôïng ngheä thuaät goïi laø boá cuïc taïo hình . - Moät toå hôïp boá cuïc ñöôïc ñaùnh giaù toát phaûi ñaùp öùng caùc yeáu toá : 17 - Toå hôïp boá cuïc phaûi ôû traïng thaùi caân baèng ( Troïng taâm ). Nghóa laø khoâng quaù naëng , hoaëc quaù nheï veà moät beân so vôùi truïc toå hôïp ( Truïc caân baèng troïng taâm ) . - Toå hôïp boá cuïc phaûi coù söï lieân keát giöõa caùc khoái vôùi nhau moät caùch chaët cheõ : * Neáu laø hôïp khoái : Laáy khoái giaèng khoái, ( caùc khoái faûi ngaøm chaët vaøo nhau ) * Neáu phaân taùn khoái : Laáy khoâng gian giaèng khoái ( laø khoaûng caùch giöõa caùc khoái vôùi nhau vaø vôùi ranh giôùi cuûa khuoân vieân boá cuïc ). - Toå hôïp boá cuïc hoaøn chænh seõ khoâng theâm vaøo, hoaëc bôùt ñi baát cöù moät ñôn vò khoái naøo vì seõ laøm toå hôïp maát caân baèng, hoaëc maát lieân keát . - Trong moät soá theå loaïi coâng trình kieán truùc, toå hôïp boá cuïc khoái coøn theå hieän moät hình töôïng ngheä thuaät ñeå gaây caûm xuùc cho noäi dung caán bieåu ñaït cuûa coâng trình ( yù töôûng mang tính bieåu töôïng V.4.2. – Boá cuïc maët baèng coâng trình kieán truùc phuï thuoäc caùc yeáu toá : - Ñaëc ñieåm, tính chaát cuûa coâng trình maø baûn nhieäm vuï thieát keá ñaõ yeâu caàu . - Ñòa hình, ñòa maïo khu ñaát nôi xaây döïng coâng trình . - Caùc quy ñònh cuûa quy hoaïch chi tieát, caûnh quan cuûa khu vöïc . - Caùc heä thoáng giao thoâng lieân heä khu vöïc ( Truïc giao thoâng chính, phuï ) - Caùc höôùng, taàm nhìn, goùc nhìn (chuû yeáu, thöù yeáu ) - Caùc ñieàu kieän veà kyõ thuaät xaây döïng . - Caùc yeâu caàu ñaëc bieät khaùc . V.4.3. – Caùc nguyeân taéc toå hôïp boá cuïc maët baèng kieán truùc . 1 _ Ñaûm baûo caùc nguyeân taéc veà boá cuïc taïo hình 2 ‟ Caàn chuù yù nghieân cöùu kyõ caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeå löïa choïn giaûi phaùp boá cuïc cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa coâng trình . 3 ‟ Caàn phaân tích, xaùc ñònh roõ vai troø nhieäm vuï cuûa caùc khoái chöùc naêng chính, phuï ñeå coù cheá ñoä öu tieân trong vieäc saép xeáp toå hôïp boá cuïc . 4 ‟ Caàn phaân bieät roõ veà theå loaïi coâng trình thieát keá ñeå löïa choïn giaûi phaùp hình theå cuûa toå hôïp boá cuïc ( khoái, daùng, tónh, ñoäng ..) cho phuø hôïp vôùi chöùc naêng söû duïng cuûa coâng trình . 5 ‟ Löïa choïn vò trí cuûa khoái chöùc naêng chính, noù phaûi thöïc söï laø ñieåm nhaán quan troïng, thu huùt söï taäp trung, chuù yù töø moïi höôùng, caùc khoái chöùc naêng phuï khoâng ñöôïc che chaén laøm khuaát laáp caùc khoái chöùc naêng chính . V.5.– CAÙC GIAÛI PHAÙP TOÅ HÔÏP BOÁ CUÏC MAËT BAÈNG KIEÁN TRUÙC . Trong quaù trình nghieân cöùu thieát keá kieán truùc, coù raát nhieàu kieåu boá cuïc maët baèng khaùc nhau vaø saûn phaåm laø caùc coâng trình coù nhieàu hình thöùc raát khaùc nhau, song ngöôøi ta coù theå khaùi quaùt thaønh ba daïng cô baûn : 1- Giaûi phaùp toå hôïp boá cuïc maët baèng taäp trung . 2- Giaûi phaùp toå hôïp boá cuïc maët baèng phaân taùn . 3- Giaûi phaùp toå hôïp boá cuïc maët baèng hoãn hôïp . V.5.1. – Giaûi phaùp toå hôïp boá cuïc maët baèng taäp trung . Toå hôïp boá cuïc maët baèng taäp trung ( hay hôïp khoái )laø : Toaøn boä caùc khu chöùc naêng, caùc khoâng gian söû duïng ñöôïc saép xeáp trong moät khoái hoaëc moät toå hôïp goàm nhieàu khoái lieân keát vôùi nhau chaët cheõ, taïo thaønh moät khoái lôùn ñoà soä . * Öu ñieåm : - Maët baèng goïn, giao thoâng ngaén, chieám ít ñaát ñai xaây döïng . - Caùc heä thoáng kyõ thuaät ( ñieän, nöôùc, thoâng gioù ) ngaén goïn, tieát kòeâm . - Hình khoái, maët nhaø deã bieåu ñaït hình ñoà soä, hoaønh traùng, gaây ñöôïc caûm xuùc maïnh. -Deã quaûn lyù, baûo veä coâng trình . 18 * Nhöôïc ñieåm : - Neàn moùng, keát caáu phöùc taïp, nhaát laø coâng trình coù nhieàu loaïi khoâng gian, hình daùng kích thöôùc khaùc nhau . - Cheá ñoä aùnh saùng, thoâng gioù töï nhieân keùm, deã gaây oàn bôûi caùc khoâng gian gaàn nhau - Thi coâng xaây döïng khoù, khoù phaân ñôït xaây döïng . * Phaïm vi aùp duïng : - Thöôøng ñöôïc duøng ôû caùc ñoâ thò cuõ ñang phaùt trieån, taïi trung taâm thaønh phoá vì ñaát ñai xaây döïng quyù hieám . - Duøng khi thieát keá, xaây döïng xen caáy vaøo nôi coù caùc coâng trình cuõ ñöôïc giöõ laïi . - Duøng cho caùc loaïi coâng trình ñaëc bieät caàn hình khoái ñoà soä, hoaønh traùng nhaèm gaây söï chuù yù, nhaán maïnh, nhaèm ñoùng goùp cho thaåm myõ cuûa ñoâ thò . V.5.2. – Toå hôïp boá cuïc maët baèng phaân taùn . - Toå hôïp boá cuïc maët baèng phaân taùn laø caùc khoái chöùc naêng ñöôïc phaân boá caùch xa nhau vaø lieân heä vôùi nhau baèng heä thoáng giao thoâng ( haønh lang, caàu noái ..) . * Öu ñieåm : - Caùc khu vöïc hoaït ñoäng ñöôïc phaân chia khu vöïc roõ raøng, töông ñoái ñoäc laäp . - Giao thoâng lieân heä maïch laïc, ñôn giaûn, deã thoaùt hieåm . - Neàn moùng, keát caáu deã xöû lyù, deã phaân dôït xaây döïng . - Chieáu saùng vaø thoâng gioù töï nhieân toát, coù theå xen keõ caây xanh, saân vöôøn vaøo caùc khu chöùc naêng söû duïng, taïo caûnh quan quanh coâng trình ñeïp . * Nhöôïc ñieåm : - Maët baèng bò traûi roäng, chieám nhieàu ñaát xaây döïng . - Giao thoâng bò keùo daøi, toán dòeân tích phuï, khoù baûo veä coâng trình . - Caùc heä thoáng kyõ thuaät ( ñieän, nöôùc, thoâng hôi ..) bò keùo daøi, gaây toán keùm . - Hình khoái, maët ñöùng bò keùo daøi, khoâng cho hình khoái ñoà soä, hoaønh traùng . * Phaïm vi aùp duïng : - Thöôøng ñöôïc duøng ôû nhöõng nôi ñaát ñai roäng raõi nhö vuøng ngoaïi oâ thaønh phoá, caùc ñoâ thò ñang môû roäng, nôi coù quy hoaïch ñoâ thò môùi . - Loaïi boá cuïc maët baèng naøy raát thích hôïp vôùi moät soá loaïi coâng trình nhö : Tröôøng hoïc Beänh vòeân , Nhaø nghæ maùt , Nhaø vaên hoaù . - Loaïi boá cuïc naøy raát phuø hôïp vôùi nhöõng vuøng coù khí haäu nhieät ñôùi noùng aåm, caùc vuøng coù ñòa hình phöùc taïp nhö trung du, mieàn nuùi coù ñöôøng ñoàng möùc, cao trình khaùc nhau . V.5.3. – Toå hôïp boá cuïc maët baèng hoãn hôïp . Toå hôïp boá cuïc maët baèng daïng hoãn hôïp laø duøng giaûi phaùp hôïp khoái vôùi caùc boä phaän chöùc naêng söû duïng gaén boù chaët cheõ vaø thöôøng xuyeân, keát hôïp vôùi giaûi phaùp phaân taùn vôùi khoái chöùc naêng coù tính ñoäc laäp töông ñoái hoaëc quan heä khoâng thöôøng xuyeân vôùi caùc khoái khaùc . * Öu ñieåm : - Söû duïng ñaát ñai xaây döïng vöøa phaûi, deã aùp duïng ôû caùc nôi . - Giao thoâng roõ raøng, maïch laïc, ít toán dòeân tích phuï vaø ñöôøng oáng kyõ thuaät . - Giaûi quyeát ñöôïc moät phaàn chuû yeáu veà aùnh saùng, thoâng gioù töï nhieân, saân trong caûi taïo vi khí haäu toát, caûnh quan ñeïp, phuø hôïp vôùi khí haäu nhieät ñôùi noùng aåm nhö ôû VN . - Hình khoái, maët ñöùng deã ñaït ñöôïc hòeâu quaû thaåm myõ vì boá cuïc theå hieän roõ khoái chính, phuï . * Nhöôïc ñieåm : 19 - Giaûi quyeát neàn moùng, keát caáu coâng trình coøn phöùc taïp, nhaát laø choã tieáp giaùp giöõa caùc khoái coù khoâng gian kích thöôùc lôùn nhoû khaùc nhau . - Phaân ñôït xaây döïng coâng trình phaûi tuyø theo ñaëc thuø veà ñaát ñai xaây döïng, voán ñaàu tö, vaø söï phaùt trieån cuûa coâng trình tröôùc maét vaø laâu daøi . - Toå hôïp hình khoái, maët ñöùng coâng trình phaûi chuù yù söï thoáng nhaát, haøi hoaø giöõa khoái chính vaø khoái phuï, traùnh tình traïng chaép vaù kieán truùc . * Phaïm vi aùp duïng : - Do söï phoái hôïp moät caùch linh hoaït giöõa kieåu boá cuïc taäp trung vaø kieåu boá cuïc phaân taùn neân aùp duïng ñöôïc roäng raõi ôû moïi loaïi ñòa hình vaø caùc vuøng khí haäu . - Thöôøng ñöôïc vaän duïng ñeå thieát keá caùc coâng trình coâng coäng nhö : Nhaø vaên hoaù, Caâu laïc boä, caùc coâng trình theå duïc theå thao . 20 CHÖÔNG VI CAÙC NGUYEÂN TAÉC TOÅ CHÖÙC GIAO THOÂNG BEÂN TRONG VAØ BEÂN NGOAØI COÂNG TRÌNH KIEÁN TRUÙC VI.1. – YÙ NGHÓA CUÛA VIEÄC TOÅ CHÖÙC GIAO THOÂNG Trong caùc coâng trình kieán truùc, heä thoáng giao thoâng laø moät trong nhöõng nhaân toá quyeát ñònh chaát löôïng cuûa coâng trình. Heä thoáng giao thoâng trong coâng trình ngaén goïn, hôïp lyù thì daây chuyeàn söû duïng môùi taïo cho con ngöôøi söï thoaûi maùi, thuaän tòeân. Vieäc giaûi quyeát giao thoâng cho caùc coâng trình kieán truùc tröø moät soá tröôøng hôïp ñi laïi tröïc tieáp theo kieåu xuyeân phoøng, coøn phaàn lôùn ñi laïi ñeàu toå chöùc khoâng gian giao thoâng . VI.2. CAÙC LOAÏI KHOÂNG GIAN GIAO THOÂNG . Coù theå chia laøm 3 loaïi theo chöùc naêng sau : 1- Giao thoâng theo höôùng ngang . 2- Giao thoâng theo höôùng ñöùng . 3- Caùc ñaàu moái, nuùt giao thoâng . VI.2.1. – Giao thoâng theo höôùng ngang : Duøng lieân heä giöõa caùc phoøng, caùc boä phaän trong cuøng moät khu chöùc naêng, hoaëc ñeå lieân heä caùc khu chöùc naêng vôùi nhau . a - Toå chöùc giao thoâng kieåu haønh lang, caàu noái .. - Kieåu haønh lang beân : Khoâng gian söû duïng ñöôïc boá trí veà moät beân cuûa haønh lang ( Tröôøng hoïc, beänh vòeân, nhaø vaên hoùa, nhaø troï ..) - Kieåu haønh lang giöõa : Khoâng gian söû duïng ñöôïc boá trí veà hai beân cuûa haønh lang ( Khaùch saïn, beänh vòeân, truï sôû vaên phoøng laøm vieäc ) - Caàu noái : Haønh lang coù maùi che, tuynel khaùc coát duøng lieân heä caùc khu chöùc nang. b - Kieåu taùn xaï (Kieåu tia) : Caùc khoâng gian söû duïng ñöôïc boá trí xung quanh moät khoâng gian chính trung taâm hoaëc moät khoâng gian ñeäm laø ñaàu moái giao thoâng . ( Bieät thöï, baûo taøng, khaùch saïn, ngaân haøng ..) c - Kieåu xuyeân phoøng : Kieåu phoøng thoâng nhau, muoán vaøo phoøng naøy phaûi ñi qua moät phoøng khaùc . Loaïi naøy khi söû duïng phaûi raát chuù yù, chæ coù caùc khoâng gian thoâng nhau khi söû duïng khoâng laøm aûnh höôûng ñeán nhau thì môùi duøng kieåu giao thoâng naøy ví duï: Lieân thoâng giöõa caùc phoøng tröng baøy cuûa baûo taøng, trieån laõm ; Giöõa phoøng thö kyù vaø giaùm ñoác ; Giöõa phoøng nguû vaø phoøng veä sinh .. VI.2.2. – giao thoâng theo chieàu ñöùng : - Boä phaän giao thoâng naøy taïo söï lieân heä giöõa caùc taàng cao trong moät coâng trình . - Caùc loaïi giao thoâng ñöùng goàm coù : Thang boä, thang maùy, thang cuoán (thang töï chuyeån), Ñöôøng doác thoaûi (ramp doác) . 1 – Thang boä : - Thang boä laø phöông tòeân giao thoâng chuû yeáu trong caùc coâng trình kieán truùc coù soá taàng cao töø 5 taàng trôû xuoáng . Thöôøng ñöôïc söû duïng cho taát caû caùc loaïi coâng trình . - Ñaëc ñieåm : Deã daøng boá trí ôû moïi vò trí trong coâng trình, hoaëc ngoaøi coâng trình, loä 21 thieân hay baùn loä thieân, deã thieát keá, deã thi coâng, tieän söû duïng . - Phaân loaïi thang boä vaø phaïm vi söû duïng : Coù raát nhieàu kieåu daùng thang boä khaùc nhau, song coù theå phaân thaønh caùc nhoùm chính nhö sau : Thang 2 veá, thang 3 veá chöõ U, chöõ T, thang troøn, thang xoaùy troân oc. 2 – Thang maùy : - Caùc coâng trình kieán truùc coù taàng cao töø 6 taàng trôû leân ñeàu phaûi boá trí thang maùy . - Chæ coù moät soá ít coâng trình thaáp taàng coù boá trí thang maùy: Beänh vieän, Khaùch saïn. - Do vieäc taêng ñoä cao, phaûi söû duïng thang maùy laøm phöông tòeân giao thoâng thaúng ñöùng beân trong coâng trình laø chuû yeáu, cho tòeân lôïi, an toaøn vaø kinh teá . - Ñaëc ñieåm :Do caáu taïo cuûa thang maùy ñoøi hoûi khoâng gian hoaït ñoäng (gieáng thang) caàn coù ñoä chính xaùc cao vaø oån ñònh, neân gieáng thang thöôøng ñöôïc thieát keá baèng beâ toâng coát theùp, ñoàng thôøi ñeå taêng ñoä oån ñònh cho caùc coâng trình cao taàng, neân gieáng thang ñoùng vai troø nhö moät loõi cöùng . Vì vaäy, heä thoáng thang maùy coù aûnh höôûng to lôùn trong vòeâc toå hôïp khoâng gian vaø boá cuïc maët baèng kieán truùc cuûa caùc coâng trình cao taàng . - Phaân loaïi vaø phaïm vi söû duïng : Theo caùch söû duïng coù theå chia laøm nhieàu loaïi ; 1 - Thang maùy chôû ngöôøi . 2 ‟ Thang maùy chôû ngöôøi nhöng coù haøng hoùa mang theo ngöôøi . 3 - Thang maùy chôû haøng hoùa .(Ñieàu khieån ngoaøi cabin) 4 - Thang maùy vöøa chôû haøng nhöng thöôøng coù ngöôøi ñi keøm 5 - Thang maùy chuyeân duøng trong y teá (chôû baêng ca, xe laên).. - Tuøy theo quy moâ cuûa coâng trình seõ tính toaùn soá löôïng thang maùy caàn thieát keá . - Xuaát phaùt töø khía caïnh an toaøn, thang maùy thöôøng ñöôïc boá trí thaønh cuïm thang, toái thieåu moãi cuïm coù ít nhaát 2 thang maùy . - Khi thieát keá caàn löïa choïn loaïi thang vaø tìm hieåu kyõ caáu taïo vaø nguyeân taéc vaän haønh, cuûa moãi loaïi thang ñeàu khaùc nhau veà: Kích thöôùc, Taûi troïng, Toác ñoä, maùy thang 3 – Thang cuoán ( Thang töï chuyeån ) : - Thang cuoán coù hình thöùc gaàn gioáng moät veá thang boä, nhöng baäc thang coù caáu taïo hình raêng löôïc, ñöôïc gaén vôùi heä thoáng daãn ñoäng duøng moter ñòeân, hoaït ñoäng nhö moät sôïi seân chaïy lieân tuïc . - Do hoaït ñoäng lieân tuïc neân thang cuoán coù löu löôïng vaän chuyeån lôùn vaø khoâng maát thôøi gian chôø ñôïi neân raát thích hôïp cho caùc coâng trình coâng coäng coù ñoâng ngöôøi di chuyeån nhö : Sieâu thò, chôï, nhaø ga, caùc trung taâm vaên hoùa, thöông maïi, TDTT .. - Vaän toác ñònh möùc cuûa thang cuoán : - 0,75 m/s cho thang coù goùc nghieâng 30* - 0,50 m/s cho thang coù goùc nghieâng 35* - Taûi troïng ñaët leân moãi baäc thang 0,6m ‟ 1,1m : Töø 60kg ‟ 120kg - Thang cuoán coù caáu taïo raát ñaëc bieät, vì vaäy khi thieát keá boá trí thang cuoán caàn tìm hieåu kyõ caùc tính naêng kyõ thuaät ñeå coù söï löïa choïn boá trí cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu söû duïng . 4 – Ñöôøng doác thoaûi ( ramp doác ) : - Laø caùc maët phaúng doác nghieâng ñöôïc boá trí trong coâng trình duøng cho xe coä coù theå leân xuoáng caùc ñoä cao khaùc nhau trong coâng trình . - Ñöôøng doác cho xe cô giôùi leân xuoáng taàng ñeå xe , coù ñoä doác : 12 ‟ 15% - Ñöôøng doác cho baêng ca trong beänh vòeân, coù ñoä doác : 10 ‟ 12% - Ñöôøng doác cho ngöôøi taøng taät ñi xe laên, coù ñoä doác : < 10 VI.2.3 – Ñaàu moái giao thoâng – Saûnh : 1 - Ñaàu moái giao thoâng : Trong coâng trình kieán truùc ñaàu moái giao thoâng coù taùc 22 duïng raát quan troïng trong vieäc phaân phoái luoàng ngöôøi ra caùc höôùng khaùc nhau. Cho neân ñaàu moái giao thoâng thöôøng gaén lieàn vôùi luoàng giao thoâng theo chieàu ngang vaø truïc giao thoâng chieàu ñöùng. 2 - Saûnh : Vôùi coâng trình kieán truùc, saûnh laø ñaàu moái giao thoâng quan troïng nhaát. Ngoaøi chöùc naêng chuû yeáu laø phaân luoàng, daãn höôùng noù coøn coù vai troø veà thaåm myõ kieán truùc raát cao. - Vì vaäy ngöôøi thieát keá caàn nghieân cöùu giaûi quyeát vieäc daãn höôùng ñi laïi moät caùch roõ raøng. Caàn deã thaáy roõ höôùng giao thoâng chính, phuï ñoàng thôøi thoûa maõn nhu caàu thaåm myõ cao : Thaâït trang troïng, loäng laãy. - Tuøy quy moâ vaø tính chaát coâng trình maø ta boá trí moät hay nhieàu saûnh: - Saûnh chính : (ñaïi saûnh) loái vaøo chính cuûa coâng trình . - Saûnh phuï : (tieåu saûnh) loái vaøo cuûa caùc khu chöùc naêng, loái thoaùt hieåm . - Saûnh taàng : Coù theå treân moãi taàng, ñaàu moái giao thoâng seõ laø moät tieåu saûnh - Kích thöôùc saûnh tuøy theo söùc chöùa cuûa ngoâi nhaø : - Vôùi coâng trình coù ngöôøi ra vaøo oà aït tieâu chuaån: 0,25 - 0.35 m2 /ngöôøi. - Vôùi coâng trình coù ngöôøi ra vaøo ñieàu hoøa : 0,15 - 0,20 m2 /ngöôøi - Chieàu cao thieát keá sao cho tæ leä giöõa ba chieàu khoâng gian ñöôïc ñeïp, caân ñoái vaø khoâng gaây caûm giaùc khoù chòu cho con ngöôøi . Thoâng thöôøng töø 3,5 - 5m, coù theå coù tröôøng hôïp cao hôn thì söû duïng khoâng gian thoâng taàng (phi tyû leä) VI.2.4. – Caùc nguyeân taéc toå chöùc giao thoâng trong coâng trình : - Heä thoáng giao thoâng trong coâng trình kieán truùc phaûi coù ñònh höôùng maïch laïc, roõ raøng . - Caùc tuyeán haønh lang giao thoâng caàn ñôn giaûn, traùnh phöùc taïp gaây khoù khaên khi ñi laïi . - Heä thoáng giao thoâng caàn tính toaùn, xaùc ñònh kích thöôùc hôïp lyù ñaûm baûo nhu caàu söû duïng, (caên cöù vaøo löu löôïng ngöôøi di chuyeån trong coâng trình) . - Heä thoáng giao thoâng caàn ñaûm baûo ñuû aùnh saùng, thoâng thoaùng toát (Töï nhieân, nhaân taïo) - Caùc coâng trình kieán truùc coù quy moâ lôùn, söùc chöùa ñoâng ngöôøi, ngoaøi heä thoáng giao thoâng chính caàn boá trí heä thoáng giao thoâng thoaùt hieåm, (caàu thang, cöûa thoaùt hieåm) . - Tuøy moãi theå loaïi coâng trình kieán truùc, dieän tích giao thoâng chieám khoaûng 20 ‟ 25% Dòeân tích söû duïng toaøn coâng trình . VI.3. – TOÅ CHÖÙC GIAO THOÂNG BEÂN NGOAØI COÂNG TRÌNH . - Giao thoâng beân ngoaøi coâng trình laø moái lieân heä ñoái ngoaïi giöõa coâng trình vôùi heä thoáng giao thoâng ñoâ thò, vaø lieân heä vuøng . - Caùc coâng trình coù dòeân tích khuoân vieân khu ñaát xaây döïng haïn cheá : Loái vaøo chính, saûnh chính thöôøng lieân heä tröïc tieáp vôùi truïc ñöôøng chính khu vöïc . - Caùc coâng trình coù quy moâ lôùn, dòeân tích khuoân vieân roäng ñeàu phaûi boá trí ñöôøng xe chaïy voøng quanh coâng trình ñeå thuaän tòeân lieân heä caùc khu vöïc, ñoàng thôøi ñeå xe cöùu hoûa, cöùu naïn coù theå tieáp caän coâng trình deã daøng .(R xe cöùu hoûa hoaït ñoäng < 40m) . - Khi toång chieàu daøi cuûa kieán truùc vöôït quaù 200m, neân boá trí ñöôøng xe cöùu hoûa xuyeân qua coâng trình, beà roäng ñöôøng > 3,5m . 23 24 CHÖÔNG VII CAÙC NGUYEÂN TAÉC TOÅ HÔÏP HÌNH KHOÁI KHOÂNG GIAN VAØ THIEÁT KEÁ MAËT ÑÖÙNG COÂNG TRÌNH KIEÁN TRUÙC VII.1 – Ngoân ngöõ ngheä thuaät vaø cô sôû taïo hình kieán truùc XEM HINH VII.2.CAÙC NGUYEÂN TAÉC THIEÁT KEÁ HÌNH KHOÁI KHOÂNG GIAN CUÛA COÂNG TRÌNH KIEÁN TRUÙC VII.2.1. – Khaùi nieäm : - Thieát keá hình khoái khoâng gian cuûa coâng trình kieán truùc laø thieát keá hình thöùc beân ngoaøi cuûa noù, nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu thaåm myõ trong khi phaûi thoûa maõn ñöôïc caùc yeâu caàu thích duïng, vöõng beàn vaø kinh teá . - Chính hình thöùc beân ngoaøi töø khoái, daùng, maët ñöùng, ñeán caùc chi tieát cuûa coâng trình kieán truùc laø nhöõng yeáu toá ñaàu tieân gaây caûm xuùc, gaây aán töôïng hay truyeàn caûm tôùi moïi ngöôøi duø laø ôû möùc ñoä naøo, duø baèng caûm tính hay lyù tính . VII.2.2. – Caùc yeâu caàu cuûa hình thöùc, thaåm myõ kieán truøc : - Hình khoái vaø maët ñöùng coâng trình phaûi bieåu hòeân ñöôïc ñaëc ñieåm, tính chaát, cuõng nhö gaây ñöôïc aán töôïng, caûm xuùc maø yù ñoà saùng taùc ñaõ ñònh tröôùc . 25 - Thieát keá moät coâng trình kieán truùc laø moät söï tìm toøi toaøn dòeân vaø toång hôïp caùc yeáu toá kyõ thuaät, myõ thuaät, vaät lòeâu, phöông phaùp xaây döïng ..treân cô sôû noäi dung, yeâu caàu söû duïng cuûa taùc phaåm kieán truùc . - Hình khoái vaø maët ñöùng cuûa coâng trình phaûi hoøa nhaäp ñöôïc vôùi khung caûnh thieân nhieân vaø moâi tröôøng kieán truùc xung quanh, ñoàng thôøi phaûi chuù yù ñeán nhöõng ñieàu kòeân khaùc nhö : ñaëc thuø kieán truùc, phong tuïc taäp quaùn, quan nòeâm thaåm myõ cuûa töøng daân toäc, töøng vuøng, töøng ñòa phöông, nôi xaây döïng coâng trình . - Hình khoái vaø maët ñöùng cuûa coâng trình phaûi theå hòeân trung thöïc ñöôïc cô caáu maët baèng, toå hôïp khoâng gian beân trong cuûa coâng trình, traùnh phoâ tröông, hình thöùc giaû doái .. VII.2.3. – Caùc nguyeân taéc toå hôïp hình khoái khoâng gian kieán truùc . VII.2.3.1. – Söï bieåu hòeân ngheä thuaät cuûa hình khoái kieán truùc coù theå ñaït ñöôïc nhôø naém vöõng caùc yeáu toá sau : - Ngoân ngöõ cuûa caùc khoái cô baûn, töùc laø caùc khoái ñöôïc taïo thaønh bôûi kích thöôùc theo caùc chieàu höôùng khaùc nhau, moãi khoái bieåu hòeân ñöôïc nhöõng caûm xuùc khaùc nhau . - Keát hôïp caùc khoái cô baûn vôùi nhau, hoaëc duøng moät khoái cô baûn keát hôïp vôùi phong caûnh töï nhieân, hay kieán truùc coù saün ôû xung quanh laøm yeáu toá toå hôïp . - Taàm nhìn, goùc nhìn tôùi khoái hay toå hôïp khoái cuûa taùc phaåm kieán truùc gaây ñöôïc aán töôïng caûm xuùc nhaát ñònh . VII.2.3.2. – Nguyeân taéc thieát keá toå hôïp hình khoái khoâng gian kieán truùc : 1. Naém vöõng ngoân ngöõ cuûa caùc khoái cô baûn . 2. Löïa choïn caùc khoái cô baûn ñoäc laäp, hay toå hôïp caùc khoái theo luaät boá cuïc : - Duøng caùc khoái cuøng moät loaïi khoái cô baûn coù kích thöôùc khaùc nhau hoaëc gioáng nhau, saép xeáp theo caùc quy luaät . - Duøng caùc khoái thuoäc nhieàu loaïi khoái cô baûn saép xeáp theo vò trí, chieàu höôùng khaùc nhau . 3. Naém ñöôïc quy luaät phaân chia khoái kieán truùc neáu khoái coù kích thöôùc lôùn : - Phaân chia theo daïng ñôn giaûn hay phöùc taïp treân caùc khoái . - Phaân chia ñeå hoã trôï veà chieàu höôùng cuûa khoái kieán truùc . 4. Löïa choïn hình khoái kieán truùc phaûi caên cöù vaøo : - Noäi dung söû duïng cuûa coâng trình ‟ Boá cuïc maët baèng . - YÙ ñoà tö töôûng caàn bieåu ñaït ‟ Theå loaïi coâng trình kieán truùc . - Goùc nhìn vaø taàm nhìn thöôøng xuyeân cuûa soá ñoâng ngöôøi . - Khoâng gian cuûa toång theå quy hoaïch nôi ñaët coâng trình . 5. Ñaûm baûo tyû leä giöõa caùc khoái coù taàm thöôùc hoaëc aùp duïng luaät phi tyû leä tuøy theo yù ñoà bieåu hòeân cuûa taùc giaû cho töøng theå loaïi khoái kieán truùc . 6. Ñaûm baûo söï thoáng nhaát, haøi hoøa hoaëc töông phaûn trong toå hôïp khoái vaø trong khung caûnh thieân nhieân, hoaëc vôùi caùc yeáu toá quy hoaïch ôû khu vöïc gaàn coâng trình . VII.2.4. – Caùc nguyeân taéc thieát keá maët ñöùng coâng trình kieán truùc . VII.2.4.1. – Söï bieåu hòeân ngheä thuaät cuûa maët ñöùng coâng trình kieán truùc . - Hình khoái coâng trình gaây ñöôïc aán töôïng khi nhìn töø xa vaø nhìn töø nhieàu phía . - Khi ñeán gaàn coâng trình thì hieäu quaû ngheä thuaät laïi theå hòeân treân maët ñöùng cuûa noù . - Do ñoù söû lyù maët ñöùng cuûa coâng trình seõ laø bòeân phaùp chính ñeå thoûa maõn yeâu caàu myõ quan, truyeàn caûm ngheä thuaät cuûa coâng trình ñoù . * Vì theá sau khi ñaõ choïn ñöôïc hình khoái phuø hôïp vôùi yù ñoà tö töôûng chuû ñaïo, caàn bieåu 26 ñaït phuø hôïp vôùi daây chuyeàn coâng naêng, thì thieát keá maët ñöùng coù nghiaõ laø saép xeáp caùc maûng, ñöôøng neùt, chi tieát, vaät lòeâu, maøu saéc, treân caùc maët cuûa khoái ñoù . VII.2.4.2. – Caùc nguyeân taéc thieát keá maët ñöùng coâng trình kieán truùc . 1 – Phaân chia, saép xeáp caùc maûng : Caùc maûng ñaëc, roãng, saùng, toái, thöôøng do töôøng ñaëc, caùc maûng cöûa, hoaëc do söï loài, loõm cuûa caùc maûng taïo thaønh döôùi aùnh saùng . - Phaân chia, saép xeáp caùc hình thöùc maûng theo yù ñoà, taïo söï taäp trung khaùc nhau vaøo caùc truïc chính phuï cuûa maët nhaø, taïo caûm giaùc naëng, nheï khaùc nhau theo caùc quy luaät boá cuïc, thoáng nhaát, haøi hoøa, töông phaûn, dò bieán, vaàn ñòeâu .. 2 – Löïa choïn ñöôøng neùt , chi tieát treân maët nhaø : Ñöôøng neùt, chi tieát treân maët nhaø thöôøng bieåu hòeân roõ ôû heä thoáng keát caáu, coät, daàm, maûng töôøng, ban coâng, caùc loaïi cöûa, loã thoâng hôi . - Ñöôøng neùt, chi tieát laø caùc phaàn hoã trôï cho maûng vaø khoái coù theå nhaán maïnh chieàu, höôùng, hoaëc so saùnh tyû leä, nhaèm laøm cho coâng trình coù söï haáp daãn bôûi caùch nhaán maïnh chuû ñeà, cuõng nhö coù söï thoáng nhaát, bieán hoùa phong phuù treân maët nhaø. 3 – Löïa choïn chaát caûm, vaät lòeâu, maøu saéc : Chaát caûm, vaät lòeâu, maøu saéc treân maët nhaø cuõng laø nhöõng phöông tòeân, yeáu toá quan troïng aûnh höôûng tôùi caûm thuï ngheä thuaät - Chuùng cuõng ñöôïc nghieân cöùu theo caùc quy luaät boá cuïc . Ví duï : maûng töôøng lôùn oáp ñaù, soûi, taïo neân ñoä xoáp, ñoä meàm maïi, song thoâ moäc keát hôïp vôùi caùc maûng cöûa lôùn coù kính, khung kim loaïi taïo neân ñoä tinh, thanh maûnh, hòeân ñaïi, gaây neân ñoät bieán maïnh, töông phaûn maïnh, hoaëc caûm xuùc maïnh . 4 – thieát keá maët ñöùng coâng trình kieán truùc : Phaûi phaûn aùnh trung thöïc coâng naêng söû duïng, noäi dung coâng trình, caáu truùc CT, traùnh hình thöùc giaû doái, trang trí phuø phieám . CHÖÔNG VIII NGUYEÂN TAÉC THIEÁT KEÁ NEÀN DOÁC CHO CAÙC KHAÙN PHOØNG VAØ CAÙC KHAÙN ÑAØI I – THUÏ CAÛM THÒ GIAÙC VAØ ÑOÄ NHÌN ROÕ: 1 – KHAÙI NIEÄM CHUNG : - Khi thieát keá caùc coâng trình kieán truùc trong ñoù coù caùc khoâng gian phuïc vuï cho vòeâc xem bieåu dieãn, theå thao,..(nhö nhaø haùt, raïp chieáu boùng, raïp xieác, phoøng hoøa nhaïc, hoäi tröôøng, giaûng ñöôøng, khaùn ñaøi cuûa saân vaän ñoäng,) coù ñoâng ngöôøi döï, ta phaûi giaûi quyeát moät trong nhöõng nhòeâm vuï quan troïng nhaát laø ñaûm baûo nhöõng ñieàu kòeân toái öu cho ngöôøi xem vaø ñoä nhìn roõ . - Ñoä nhìn roõ laø khaû naêng maét quan saùt ñöôïc ñoái töôïng caàn quan saùt . - Ñieàu kieän ñeå nhìn roõ ñöôïc xaùc ñònh bôûi caùc tham soá hình hoïc (chieàu daøi, chieàu roäng, chieàu cao) vaø hình daùng cuûa khoâng gian ñeå boá trí ngöôøi ngoài xem, vaø ngöôøi trình dieãn . - Thuï caûm thò giaùc laø söï nhaän bieát cuûa maét ngöôøi ñoái vôùi ñoái töôïng quan saùt .Noù phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá : - Khoaûng caùch töø ngöôøi ngoài nhìn ñeán ñoái töôïng quan saùt . - Ñoä lôùn chi tieát cuûa ñoái töôïng quan saùt . - Maøu saéc vaø aùnh saùng ñöôïc chieáu cuûa ñoái töôïng quan saùt . - Thuï caûm thò giaùc vaø ñoä nhìn roõ coøn ñöôïc xaùc ñònh bôûi nhöõng ñaëc ñieåm sinh lyù cuûa maét. 27 - Ñeå giaûi quyeát caùc nhieäm vuï cuûa kieán truùc, chuùng ta chæ tìm hieåu ñieàu kòeân hình hoïc cho maét laøm vòeâc, chöù khoâng nghieân cöùu caùc vaán ñeà sinh lyù vaø theå löïc . - Trong nhöõng tham soá hình hoïc cuûa söï laøm vieäc cuûa cô quan thò giaùc, quan troïng nhaát laø söï tinh maét. Ñaây laø khaû naêng maét coù theå nhìn thaáy 2 ñieåm ôû gaàn nhau. Ví duï : - Khi khoaûng caùch AB bò ruùt ngaén, hoaëc ñöa AB ra xa maét cho ñeán moät vò trí naøo ñoù ta seõ nhaän thaáy A truøng B thaønh moät ñieåm, khoâng coøn phaân bieät ñöôïc khoaûng caùch. - Goùc töông öùng vôùi traïng thaùi giôùi haïn ñoù goïi laø goùc phaân giaûi ( W ). ÔÛ ngöôøi bình thöôøng, w = 1’9’’, khi ñoù ab = 0.005mm, gaàn baèng ñöôøng kính cuûa boä phaän tieáp nhaän hình aûnh cuûa voõng maïc. * Ñaây chính laø giôùi haïn duøng ñeå xaùc ñònh khoaûng caùch toái ña töø khaùn giaû ñeán ñoái töôïng caàn quan saùt. 2 – NHÖÕNG ÑIEÀU KIEÄN HÌNH HOÏC CUÛA SÖÏ THUÏ CAÛM THÒ GIAÙC: - Khoaûng caùch töø ngöôøi nhìn ñeán ñoái töôïng quan saùt phaûi naèm trong giôùi haïn maét coù theå phaân bieät roõ caùc chi tieát caàn thieát ñeå caûm thuï saéc neùt ñoái töôïng quan saùt, hình thuø, maøu saéc, chaát lieäu, keå caû khi vaät theå di chuyeån . - Möùc ñoä phaân bieät caùc chi tieát maø yeâu caàu ñoøi hoûi phuï thuoäc vaøo nhöõng ñaëc ñieåm cuûa quang caûnh dieãn vaø tính chaát cuûa ñoái töôïng quan saùt . Ví duï : - Nhaø haùt kòch: Khaùn giaû phaûi thaáy roõ söï cöû ñoäng dieãn xuaát treân tay, söï dieãn caûm treân khuoân maët, cöû ñoäng cuûa maét dieãn vieân – vì vaäy ñoä lôùn cuûa caùc chi tieát caàn phaân bieät coù kích thöôùc khoaûng 8-10 mm . Ñoù laø yeáu toá xaùc ñònh khoaûng caùch toái ña töø ngöôøi xem ñeán saân khaáu. - Saân vaän ñoäng: ngöôøi xem khoâng nhaát thieát phaûi nhìn roõ söï dieãn caûm göông maët caàu thuû, nhöng phaûi thaáy roõ ñoäng taùc chaân, tay vaø daùng ngöôøi caàu thuû, söï chuyeån ñoäng 28 cuûa traùi boùng, vì vaäy möùc ñoä chi tieát caàn phaân bieät ñöôïc xaùc ñònh bôûi kích thöôùc traùi boùng d = 220mm - Lôùp hoïc, giaûng ñöôøng: caàn phaân bieät ñoä roäng chöõ vieát treân baûng = 5 mm . - Nhaø thi ñaáu TDTT: caàn phaân bieät ñoä lôùn cuûa traùi boùng baøn = 40 mm . - Caùc ñoái töôïng quan saùt ( Saân khaáu, maøn aûnh, baûng ñen, ..) coù nhöõng tham soá hình hoïc, vaø caùc yeâu caàu ñoái vôùi söï caûm thuï thò giaùc raát khaùc nhau neân nhöõng ñieàu kòeân toå chöùc khoâng gian caùc phoøng vaø caùc coâng trình coù ñoái töôïng quan saùt trong ñoù cuõng raát khaùc nhau . - Vì vaäy ñoái vôùi nhieàu phoøng ta coù nhöõng quy ñònh, yeâu caàu cuï theå veà taàm nhìn, goùc nhìn giôùi haïn theo phöông thaúng ñöùng vaø phöông naèm ngang, ñeå traùnh caùc hieän töôïng bò meùo daïng hình aûnh . 3 – CAÙC QUI ÑÒNH VEÀ THAM SOÁ HÌNH HOÏC CUÛA MOÄT SOÁ KHOÂNG GIAN KHAÙN PHOØNG, KHAÙN ÑAØI : * RAÏP CHIEÁU PHIM : - Ñoái töôïng quan saùt trong raïp chieáu phim laø maøn aûnh, ôû raïp chieáu phim bình thöôøng maøn aûnh laø maët phaúng, coøn maøn aûnh côõ lôùn, maøn aûnh roäng vaø maøn aûnh toaøn caûnh laø maët cong ( moät phaàn cuûa maët truï ) - Ñoái vôùi maøn aûnh phaúng : Ngöôøi ngoài xa nhaát khoâng ñöôïc quaù 5 laàn chieàu roäng cuûa maøn aûnh ; Nhöng khoâng quaù 40 m . - Coøn ngöôøi ngoài gaàn nhaát khoâng gaàn hôn 1,5 laàn maøn aûnh. - Ñoái vôùi maøn aûnh roäng : Khoaûng caùch toái ña cuûa ngöôøi ngoài haøng gheá sau cuøng ñeán maøn aûnh khoâng quaù 2 laàn chieàu roäng maøn aûnh, vaø coù theå ñaït tôùi 50 – 60 m . - Coøn ngöôøi ngoài haøng gheá ñaàu, khoaûng caùch khoâng neân gaàn hôn 0,6 laàn chieàu roäng maøn aûnh . * NHAØ HAÙT : - Ñoái töôïng quan saùt cuûa nhaø haùt laø saân khaáu ( töø phaàn tröôùc cuûa saân khaáu ñeán toaøn boä ñoä saâu vaøo trong cuûa saân khaáu, ta thöôøng laáy baèng ñöôøng kính saøn quay cuûa saân khaáu ) . - Nhö vaäy ñoái töôïng quan saùt cuûa nhaø haùt khoâng phaûi laø maët phaúng nhö cuûa maøn aûnh cuûa raïp chieáu phim ; maø laø khoâng gian 3 chieàu . - Vieäc boá trí khaùn giaû trong nhaø haùt cuõng bò haïn cheá bôûi goùc nhìn theo phöông naèm ngang vaø phöông thaúng ñöùng . - Khoaûng caùch xa nhaát cuûa khaùn giaû ngoài haøng gheá cuoái cuøng ñeán mieäng saân khaáu : - Nhaø haùt kòch < 30 m . - Nhaø haùt ca kòch 40 – 45 m . - Phoøng hoøa nhaïc 40 – 45 m, saân khaáu coù ñoä môû lôùn hôn = 90 – 120* * SAÂN VAÄN ÑOÄNG : - Ñoái töôïng quan saùt laø traùi banh coù kích thöôùc d = 22,8 cm . - Khoaûng caùch toái ña töø khaùn giaû ñeán goùc ñoái dieän cuûa saân boùng theo ñöôøng cheùo ñöôïc laáy baèng 190 – 215 m . * NHAØ THI ÑAÁU COÙ MAÙI : - Thi ñaáu boùng baøn, traùi banh coù d = 4 cm . Cöï ly toái ña < 45 m . - Thi ñaáu quaàn vôït , traùi banh coù d = 6 cm . Cöï ly toái ña < 60 – 65 m . 29 II – PHÖÔNG PHAÙP THIEÁT KEÁ NEÀN DOÁC . 1 – CÔ SÔÛ THIEÁT KEÁ : * Ñieåm quan saùt thieát keá – Laø ñieåm nhìn baát lôïi nhaát. Neáu ôû moïi vò trí quan saùt cuûa khaùn giaû nhìn thaáy noù thì coù theå quan saùt ñöôïc toaøn caûnh saân khaáu, maøn aûnh, .. - Raïp chieáu phim : Ñieåm quan saùt thieát keá laø ñieåm giöõa, meùp döôùi cuûa maøn aûnh . - Nhaø haùt : Ñieåm quan saùt thieát keá laø ñieåm giöõa, meùp döôùi reøm keùo maøn +50 cm - Nhaø haùt kòch, baleâ, laø ñieåm giöõa meùp döôùi reøm keùo maøn nhoâ ra 1.5 – 2 m . - Nhaø thi ñaáu TDTT : laø meùp bieân saøn thi ñaáu gaàn khaùn giaû nhaát . - Hoà bôi : laø tim ñöôøng bôi ñaàu tieân gaàn khaùn giaû nhaát . * Tia nhìn : Laø ñöôøng thaúng noái töø ñieåm quan saùt thieát keá vôùi maét ngöôøi quan saùt . * Ñoä cheânh cao tia nhìn : ( c ) laø khoaûng caùch tia nhìn ngöôøi ngoài sau so vôùi ñaàu ngöôøi ngoài haøng gheá tröôùc . ( chính laø khoaûng caùch töø ñænh ñaàu ñeán maét ) - Neáu boá trí gheá ngoài thaúng haøng : c =12 cm, c = 15 cm (neáu ñoäi noùn) . - Neáu boá trí gheá ngoài so le : c = 6 cm, c = 8 cm (neáu ñoäi noùn) . 2 – PHÖÔNG PHAÙP THIEÁT KEÁ NEÀN DOÁC : - Phöông phaùp ñoà thò . (xem giaùo trình) - Phöông phaùp giaûi tích . (xem giaùo trình) - Phöông phaùp veõ thöïc teá. CHÖÔNG IX NGUYEÂN TAÉC THIEÁT KEÁ AN TOAØN THOAÙT NGÖÔØI CHO COÂNG TRÌNH KIEÁN TRUÙC IX.1. – VAÁN ÑEÀ AN TOAØN THOAÙT NGÖÔØI . * Vieäc thieát keá kieán truùc, ngoaøi nhöõng yeâu caàu chung veà quy hoaïch, veà caùc giaûi phaùp kieán truùc coâng trình, caùc giaûi phaùp kyõ thuaät coâng trình ..Moät vaán ñeà raát quan troïng ñaët ra cho ngöôøi thieát keá laø phaûi ñaûm baûo an toaøn thoaùt ngöôøi ra khoûi coâng trình kieán truùc khi coù söï coá xaûy ra, hoaëc khi keát thuùc caùc buoåi trình dieãn, heát giôø laøm vieäc cuûa caùc 30 coâng sôû, tröôøng hoïc, .. * ÔÛ caùc coâng trình kieán truùc coâng coäng thöôøng coù ñoâng ngöôøi söû duïng, khi keát thuùc hoaït ñoäng thöôøng gaây ra hieän töôïng roái loaïn hoaëc uøn taéc giao thoâng, nhaát laø khi xaûy ra söï coá nhö chaùy noå, .. * Do ñoù caàn phaûi tính toaùn khaû naêng thoaùt ngöôøi ra khoûi coâng trình moät caùch deã daøng vaø an toaøn trong caùc tröôøng hôïp sau : - Thoaùt ngöôøi bình thöôøng . - Thoaùt ngöôøi khi coù söï coá . * Khi thieát keá an toaøn thoaùt ngöôøi ra khoûi coâng trình coâng coäng, ta phaân ra thaønh hai giai ñoaïn : 1 ‟ Thoaùt ngöôøi ra khoûi phoøng . 2 ‟ Thoaùt ngöôøi ra khoûi coâng trình . IX.1.1. – Thoaùt ngöôøi ra khoûi phoøng . - Trong caùc coâng trình kieán truùc coâng coäng, do chöùc naêng söû duïng maø coù nhöõng khoâng gian, nhöõng phoøng taäp trung ñoâng ngöôøi .Nhöõng khoâng gian, phoøng naøy caàn phaûi tính toaùn, boá trí heä thoáng cöûa thoaùt hieåm . IX.1.1.1. * Caùc nguyeân taéc thoaùt ngöôøi ra khoûi phoøng : 1 ‟ Caùc phoøng coù soá löôïng ngöôøi > 100 ngöôøi, phaûi coù ít nhaát 2 cöûa thoaùt ra, vaø caùc cöûa phaûi coù caùnh môû ra phía ngoaøi . 2 ‟ Ngöôøi ôû vò trí xa nhaát ñeán cöûa thoaùt phaûi < 25 m . 3 ‟ Neáu laø caùc khaùn phoøng, phaûi ñaûm baûo khoaûng caùch giöõa caùc daõy gheá > 0.9 m 4 ‟ Caùc loái thoaùt veà phía cöûa, caàu thang, haønh lang phaûi roõ raøng, khoâng choàng cheùo ; phaûi coù tín hòeâu, ñeøn baùo, chi tieát kyù hòeâu baèng maøu chæ höôùng . 5 ‟ Haønh lang thoaùt phaûi ñaûm baûo ñuû roäng (theo tính toaùn) . 6 ‟ Khoaûng caùch giöõa caùc caàu thang phaûi < 50 m . 7 ‟ Neáu laø caùc khaùn phoøng, hoaëc caùc khaùn ñaøi TDTT phaûi phaân chia thaønh caùc loâ: - Moãi loâ khaùn phoøng : < 200 choã . - Moãi loâ khaùn ñaøi : < 300 choã . 8 ‟ Caùc haønh lang, caàu thang, phaûi coù keát caáu vaät lieäu beàn chaéc, coù ñoä choáng chaùy cao hôn caùc khu vöïc khaùc . 9 ‟ Trong caùc coâng trình hieän ñaïi ngaøy nay, thöôøng thieát keá, boá trí caùc heä thoáng baùo ñoäng töï ñoäng, hoaëc heä thoáng töï ñoäng chöõa chaùy . IX.1.1.2. * Tính toaùn thoaùt ngöôøi : 1 – Yeâu caàu tính toaùn : - Xaùc ñònh thôøi gian thoaùt ngöôøi toång coäng töø luùc baét ñaàu thoaùt, tôùi luùc thoaùt heát ngöôøi ra khoûi coâng trình . - Xaùc ñònh thôøi gian döøng chaân taïm thôøi, chôø ñôïi trong khi thoaùt ngöôøi . 2 – Cô sôû tính toaùn : - Soá ngöôøi thoaùt ñöôïc ôû loái ñi haønh lang tính cho moät doøng : 25 ngöôøi/ doøng/ phuùt - Chieàu roäng cho moät doøng ngöôøi thoaùt : 0,60 m/ 1 doøng . - Vaän toác di chuyeån cuûa doøng ngöôøi : - Di chuyeån treân maët phaúng ngang : 16 m/ phuùt . - Leân caàu thang & maët phaúng doác : 8 m/ phuùt . - Xuoáng caàu thang & maët phaúng doác : 10 m/ phuùt . - Thôøi gian yeâu caàu ñeå toaøn boä ngöôøi thoaùt ra khoûi coâng trình : 6 – 7 phuùt . - Trong ñoù :Thôøi gian ñeå toaøn boä ngöôøi thoaùt ra khoûi phoøng : 2 – 3 phuùt . 31 - Dieän tích döøng chaân (uøn taéc ngöôøi) tieâu chuaån : 0,25 – 0,30 m2/ ngöôøi 3 – Caùc böôùc tính toaùn : A. – Tính thôøi gian thoaùt ngöôøi ra khoûi phoøng cuûa ngöôøi ngoài ôû vò trí xa nhaát . To min = S max / V ( phuùt ) Trong ñoù : To min laø thôøi gian toái thieåu thoaùt ngöôøi, S max laø khoaûng caùch xa nhaát . B – Tính chieàu roäng cuûa cöûa caàn thieát ñeå thoaùt ngöôøi trong thôøi gian T o min . B yeâu caàu = N / 25 To min = ( soá doøng ngöôøi ) Trong ñoù : - B yeâu caàu : Chieàu roäng cöûa tính theo soá doøng ngöôøi ( 0,6 m/ doøng ) . - N Tính toaùn : Toång soá ngöôøi trong phaïm vi caàn tính toaùn . - T o min : Thôøi gian thoaùt ngöôøi toái thieåu . * Sau khi tính ñöôïc chieàu roäng cöûa theo soá doøng ngöôøi, ( seõ laø moät soá leû ) . Caàn löïa choïn kích thöôùc cöûa seõ thieát keá sao cho coù tyû leä ñeïp vôùi khoâng gian phoøng . C – Kieåm tra laïi khaû naêng thoaùt ngöôøi thöïc teá : T Thöïc teá = N / 25 B Thöïc teá = ( phuùt ) . Trong ñoù : - B Thöïc teá : Chieàu roäng cöûa thöïc teá quy ra kích thöôùc soá doøng ngöôøi . - T Thöïc teá : Thôøi gian thoaùt ngöôøi qua B Thöïc teá - N Tính toaùn : Toång soá ngöôøi trong phaïm vi caàn tính toaùn . Ví duï : Khaùn phoøng raïp chieáu phim coù quy moâ 600 choã - Boá trí 2 haønh lang doác doïc khaùn phoøng ‟ Boá trí 4 cöûa thoaùt hieåm N Tính toaùn = 150 ngöôøi/ cöûa \ IX.1.2.– Thoaùt ngöôøi ra khoûi coâng trình . - Caùc coâng trình kieán truùc coâng coäng tuøy theo töøng theå loaïi maø coù yeâu caàu khaùc nhau veà ñaát ñai xaây döïng, dieän tích, soá taàng cao, vaø soá ngöôøi hoaït ñoäng trong coâng trình . - Noù coøn phuï thuoäc vaøo vò trí quy hoaïch caùc tuyeán giao thoâng, caáp cuûa coâng trình ñeå thieát keá an toaøn thoaùt ngöôøi ra khoûi coâng trình . a – Thoaùt ngöôøi bình thöôøng : * Ñeå thoaùt ngöôøi ra khoûi coâng trình ñöôïc thuaän tòeân, khi thieát keá caàn chuù yù : - Phaân boá caùc cöûa thoaùt ngöôøi phuø hôïp vôùi khoâng gian, söùc chöùa, coâng suaát söû duïng. - Toå chöùc giao thoâng trong coâng trình ñôn giaûn, thuaän tòeân di chuyeån, ñuû kích thöôùc . - Phaân boá vò trí caàu thang phuø hôïp vôùi baùn kính phuïc vuï . 32 - Taïi caùc nuùt giao thoâng phaûi tính toaùn, boá trí dòeân tích chôø ñôïi, uøn ngöôøi, caàn boá trí quaûng tröôøng tröôùc cöûa coâng trình . Tieâu chuaån : 0,15 ‟ 0,25 m2/ ngöôøi . - Caùc tuyeán thoaùt ngöôøi phaûi coù baùo hieäu (heä thoáng ñeøn veà ban ñeâm ), khoâng coù vaät caûn, vaø phaûi baèng vaät lòeâu an toaøn . - Coù vaønh ñai thoaùt ngöôøi khi coâng trình coù söùc chöùa > 5000 ngöôøi .Vaønh ñai thoaùt ngöôøi goùp phaàn ñieàu hoøa thoaùt ngöôøi tröôùc khi thoaùt ngöôøi ra heä thoáng giao thoâng chính cuûa khu vöïc, (thöôøng keát hôïp boá trí baõi xe ) . b – Thoaùt ngöôøi khi coù söï coá : * Trong tröôøng hôïp coù söï coá nhö chaùy, noå xaûy ra, taâm lyù chung cuûa moïi ngöôøi laø ñeàu muoán thoaùt moät caùch nhanh nhaát ra khoûi coâng trình . Luùc ñoù thöôøng xaûy ra tình traïng hoaûng loaïn, chen laán, xoâ ñaåy, loän xoän, nhaát laø taïi caùc cöûa, ñaàu nuùt giao thoâng, haønh lang, caàu thang, caàu thang cöùu naïn, vaø caùc boä phaän thoaùt hieåm döï phoøng,.. * Vì vaäy khi thieát keá phaûi chuù yù caùc vaán ñeà sau ñaây : - Phaûi tính toaùn löu löôïng ngöôøi thoaùt, vaø toå chöùc caùc tuyeán thoaùt ngöôøi ra khoûi coâng trình . - Phaûi toå chöùc caùc tuyeán ngöôøi vaø phöông tòeân, xe cöùu hoûa, cöùu naïn vaøo coâng trình . - Caàn boá trí saün caùc phöông tòeân caáp cöùu trong coâng trình nhö caùc hoïng caáp nöôùc cöùu hoûa, caàu thang cöùu naïn, .. - Caùc coâng trình cao taàng : - Ngoaøi heä thoáng giao thoâng thoâng thöôøng, caàn nghieân cöùu boá trí caùc caàu thang thoaùt hieåm (xem caáu taïo thang ñaëc bieät), coù theå leân maùi, hoaëc xuoáng haàm . - Neáu boá trí thang maùy thoaùt hieåm phaûi söû duïng thang ñaëc bieät .(Ñoäng cô maùy thang khoâng duøng ñoäng cô ñòeân, maø duøng ñoäng cô Diezell, bình Acquy 36v, .. CHÖÔNG X AÛNH HÖÔÛNG CUÛA CAÙC HEÄ THOÁNG KYÕ THUAÄT TRONG THIEÁT KEÁ KIEÁN TRUÙC X.1. – CAÙC HEÄ KEÁT CAÁU TRONG KIEÁN TRUÙC . - Heä keát caáu trong kieán truùc laø boä phaän coát loõi ñeå taïo thaønh hình khoái khoâng gian cuûa coâng trình kieán truùc . 33 - Boä phaän chuû yeáu naøy phuï thuoäc vaøo caùc ñaëc tính cô lyù, cuõng nhö phöông thöùc caáu taïo hôïp lyù cuûa caùc loaïi vaät lòeâu , öùng vôùi moãi loaïi vaät lòeâu coù daïng caáu truùc töông öùng vôùi noù . - Do söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa coâng nghieäp vaät lòeâu xaây döïng maø ngaøy nay vaät lòeâu xaây döïng raát phong phuù , ña daïng . - Vì theá, caáu truùc vaø hình thöùc myõ thuaät cuûa caùc heä keát caáu cuõng phong phuù , laøm giaøu theâm khaû naêng saùng taïo cuûa caùc kieán truùc sö . X.1.1. – Keát caáu töôøng chòu löïc : - Ñaây laø daïng keát caáu ñôn giaûn nhaát vaø coå ñieån nhaát , vaät lieäu chuû yeáu laø gaïch, ñaù * Ñaëc ñieåm chung : - Khaåu ñoä vaø khoâng gian nhoû, thöôøng khoâng quaù 4 m . - Thi coâng baèng phöông phaùp thuû coâng , toác ñoä xaây döïng chaäm . - Khoâng xaây döïng ñöôïc caùc coâng trình cao taàng , thöôøng < 5 taàng . X.1.2. – Heä keát caáu khung . * Loaïi keát caáu khung : laø heä goàm coù coät , ñaø , söôøn , baûn saøn chòu löïc . * Heä keát caáu khung cuõng ñöôïc phaân loaïi theo vaät lòeâu : - Khung beâ toâng coát theùp . - Khung theùp . ( theùp hình , hoaëc tuyùp oáng hôïp kim ) , - Khung hoãn hôïp . * Phaân loaïi theo daïng caáu truùc : - Khung phaúng ; coät , ñaø , daøn , chòu löïc trong maët phaúng ñöôïc giöõ baèng caùc lieân keát ngang (sô ñoà laøm vieäc theo 1 phöông ) . - Khung khoâng gian ; Chòu löïc theo 2 hoaëc nhieàu phöông khaùc nhau . Ñoä oån ñònh, chòu löïc vöõng beàn hôn, vöôït khaåu ñoä vaø khoâng gian lôùn, soá taàng nhieàu hôn . * Ñaëc ñieåm chung : - Coù khaåu ñoä vaø vöôït ñöôïc khoâng gian lôùn, soá taàng nhieàu . - Thi coâng baèng phöông phaùp coâng nghòeâp hoùa, toác ñoä xaây döïng nhanh . - Kích thöôùc keát caáu thoaùng nheï, thanh thoaùt ; Hình thöùc kieán truùc phong phuù , ña daïng . X.1.3. – Heä keát caáu voøm , voû . * Heä keát caáu voøm cuoán ra ñôøi töø thôøi kyø coå Hilaïp, Lamaõ ( voøm cuoán gaïch ñaù ) . * Khi phaùt minh ra BTCT, baèn nhöõng lôïi theá veà chòu löïc, ñoä beàn, söï linh hoaït , ngöôøi ta ñaõ nghieân cöùu ra nhieàu loaïi keát caáu voøm voû ña daïng vôùi nhöõng khoâng gian raát lôùn . - Voøm voû loaïi baùn caàu ; Maët baèng hình troøn hoaëc ña giaùc ñeàu . - Voøm voû loaïi truï ; Che phuû maët baèng hình chöõ nhaät, hình vuoâng , coøn goïi laø voøm moät chieàu, hoaëc voøm hai chieàu . - Voû coù muùi ; che phuû maët baèng troøn, hoaëc ña giaùc ñeàu . - Voû hình neâm, voû yeân ngöïa, voû muùi ba chieàu ; che phuû cho caùc loaïi maët baèng hình neâm, hình vuoâng, hình thoi, hình tam giaùc .. - Caùc loaïi voû coù gaân (söôøn) ; hoaëc caùc loaïi voøm voû hoãn hôïp raát phong phuù ñeå che phuû caùc loaïi maët baèng, khoâng gian phöùc taïp . Chuùng taïo ra raát nhieàu kieåu daùng kieán truùc môùi, ña daïng . X.1.4. – Voøm ba khôùp . * Heä keát caáu voøm ba khôùp döïa treân nguyeân lyù veà söï oån ñònh : - Neáu coù ba vaät (ba mieáng cöùng) noái vôùi nhau baèng ba khôùp seõ taïo ñöôïc moät toå hôïp raát cöùng vaø oån ñònh (vöõng nhö kieàng ba chaân) . - Voøm ba khôùp quy tuï vaøo taâm taïo neân maët baèng hình troøn hoaëc ña giaùc ñeàu . - Voøm ba khôùp ñoái xöùng töøng caëp taïo thaønh heä xöông keát caáu raát vöõng chaéc 34 cho caùc loaïi maët baèng hình vuoâng, chöõ nhaät . - Voøm ba khôùp leäch hoaëc keát hôïp ña daïng ñeå giaûi quyeát caùc maët baèng , khoâng gian phöùc taïp . X.1.5. – Heä keát caáu daây treo ( daây vaêng ) . * Ñoù laø söï keát hôïp giöõa caùc heä keát caáu goàm : Coät hoaëc ñai chòu löïc chính vôùi heä daây (thöôøng laø caùc boù caùp) duøng ñeå treo caùc heä keát caáu khaùc nhö maùi, ñaø saøn, caàu noái * Heä keát caáu daây treo hieän nay cuõng raát phaùt trieån vaø ñöôïc söû duïng nhieàu cho caùc coâng trình coù khaåu ñoä khoâng gian lôùn : coâng trình theå thao, nhaø ga, saân bay, hangar . * Phaân loaïi caùc heä keát caáu daây treo : - Heä daây ñôn (moät heä daây) : Duøng cho maët baèng ñôn giaûn , khaåu ñoä nhoû . - Heä daây keùp (heä daøn daây) : Duøng cho coâng trình phöùc taïp, khaåu ñoä lôùn . - Heä daøn daây khoâng gian : Raát phöùc tap, khaåu ñoä raát lôùn, ñoä oån ñònh cao . - Heä daây hoäi tuï : Caùc heä daây ñoái xöùng qua taâm duøng cho caùc maët baèng troøn - Heä daây treân söôøn cöùng . X.1.6. – Heä keát caáu taám gaáp . * Caùc taám coù söôøn cöùng, vôùi hình gaáp khuùc, hình loøng maùng, taïo neân heä maùi, hoaëc keát hôïp caû töôøng vaø maùi, coù theå saûn xuaát coâng nghieäp ôû nhaø maùy, sau ñoù mang ra coâng tröôøng laép raùp . - Caùc taám gaáp hình chöõ V : coù söôøn cöùng baèng beâtoâng döï öùng löïc ñöôïc ñaët treân heä daàm ñôõ cho khaåu ñoä lôùn hôn 20m - Caùc taám gaáp coù töôøng, maùi lieàn khoái cuõng coù raát nhieàu loaïi khaùc nhau vaø cuõng ñöôïc söû duïng raát phoå bieán . X.2. – CAÙC HEÄ THOÁNG THIEÁT BÒ KYÕ THUAÄT PHUÏC VUÏ COÂNG TRÌNH . 1 ‟ Heä thoáng ñieàu hoøa khoâng khí : - Ñieàu hoøa khoâng khí cuïc boä . - Ñieàu hoøa khoâng khí trung taâm . 2 ‟ Heä thoáng thoâng gioù : - Heä thoáng thoâng gioù töï nhieân . - Heä thoáng thoâng gioù nhaân taïo . 3 ‟ Heä thoáng cung caáp ñòeân : - Heä thoáng caáp ñòeân sinh hoaït . - Heä thoáng caáp ñòeân cho caùc maùy moùc thieát bò . - Heä thoáng ñòeân döï phoøng . 4 ‟ Heä thoáng caáp thoaùt nöôùc : - Heä thoáng caáp nöôùc sinh hoaït . - Heä thoáng caáp nöôùc döï phoøng cho sinh hoaït . - Heä thoáng caáp nöôùc döï phoøng cho cöùu hoûa . - Heä thoáng thoaùt nöôùc sinh hoaït . - Heä thoáng thoaùt nöôùc möa . 5 ‟ Heä thoáng thoâng tin, lieân laïc . 6 ‟ Heä thoáng an ninh, caùc thieát bò kieåm tra, theo doõi söï hoaït ñoäng cuûa coâng trình . 7 ‟ Heä thoáng baùo chaùy vaø chöõa chaùy töï ñoäng .