Đề tài Nghiên cứu về ảnh hưởng của nhiệt độ đến sự sinh trưởng và phát dục của đậu tương

I. Đ t v n đặ ấ ề 1. Tính c p thi t c a đ tàiấ ế ủ ề Nh chúng ta đã bi t, đ u t ng là cây h Đ u (ư ế ậ ươ ọ ậ Leguminosae) ăn h t ng n ngày, cóạ ắ giá tr kinh t cao, đ ng đ u trong s các cây đ u đ và còn đ c g i là “Vàng m c trênị ế ứ ầ ố ậ ỗ ượ ọ ọ đ t”,”Cây đ th n”. Chính vì l đó, đ u t ng là m t trong nh ng gi ng cây tr ng gi iấ ỗ ầ ẽ ậ ươ ộ ữ ố ồ ả quy t v n đ l ng th c c a n c ta, gi m xoá đói gi m nghèo nh ng vùng dân trí th p.ế ấ ề ươ ự ủ ướ ả ả ở ữ ấ Ngày nay, bên c nh vi c nghiên c u các gi ng cây tr ng l ng th c ph bi n và quan tr ngạ ệ ứ ố ồ ươ ự ổ ế ọ khác (lúa, ngô …), các nhà ch n t o gi ng cây tr ng v n ti p t c nghiên c u nh m tuy nọ ạ ố ồ ẫ ế ụ ứ ằ ể ch n ra các gi ng cây đ u t ng cho năng su t cao, ph m ch t t t, có kh năng ch ng, ch uọ ố ậ ươ ấ ẩ ấ ố ả ố ị t t. ố Đ công tác tuy n ch n gi ng đ u t ng đ t đ c k t qu cao, vi c nghiên c uể ể ọ ố ậ ươ ạ ượ ế ả ệ ứ nh h ng c a các y u t vô sinh (ánh sáng, nhi t đ , đ m …) t i s sinh tr ng và phátả ưở ủ ế ố ệ ộ ộ ẩ ớ ự ưở d c c a đ u t ng là vô cùng quan tr ng và c n thi t. M t trong s các đi u ki n, y u tụ ủ ậ ươ ọ ầ ế ộ ố ề ệ ế ố vô sinh đ c các nhà ch n gi ng chú tr ng và quan tâm nh t chính là yêu t nhi t đ . Nhượ ọ ố ọ ấ ố ệ ộ ư ta đã bi t, các gi ng đ u t ng ch u nh h ng m nh c a nhi t đ và ph n ng quang chuế ố ậ ươ ị ả ưở ạ ủ ệ ộ ả ứ kỳ lên s sinh tr ng và phát d c c a chúng d n đ n năng su t và ch t l ng c a chúngự ưở ụ ủ ẫ ế ấ ấ ượ ủ ph thu c vào nhi t đ môi tr ng và th i gian chi u sáng trong ngày. Nh s h ng d nụ ộ ệ ộ ườ ờ ế ờ ự ướ ẫ c a giáo viên – ủ Th.S Nguy n Th Bích Yên, gi ng viên BM. Sinh thái – Môi tr ng, khoaễ ị ả ườ Tài nguyên & Môi tr ng, tr ng ĐH Nông Nghi p HNườ ườ ệ , kèm theo nh ng bài báo cáo khoaữ h c, t p chí khoa h c, em đã vi t bài cáo báo này. Trong bài báo cáo, em đ c p t i s nhọ ạ ọ ế ề ậ ớ ự ả h ng c a nhi t đ đ i v i s phát tri n hình thái và s phát d c c a m t gi ng đ u t ngưở ủ ệ ộ ố ớ ự ể ự ụ ủ ộ ố ậ ươ không m n c m v i quang chu kỳ.ẫ ả ớ 2. M c đích và ý nghĩaụ a) M c đíchụ Nghiên c u s nh h ng c a nhi t đ t i s sinh tr ng và phát d c c a gi ngứ ự ả ưở ủ ệ ộ ớ ự ưở ụ ủ ố đ u t ng bao g m các nghiên c u sau:ậ ươ ồ ứ + nh h ng c a nhi t đ t i s sinh tr ng đ c đánh giá thông qua chi u cao câyẢ ưở ủ ệ ộ ớ ự ưở ượ ề và s đ t trên thân nh ng ng ng nhi t đ khác nhau trong giai đo n sinh tr ngố ố ở ữ ưỡ ệ ộ ạ ưở c a cây.ủ + nh h ng c a nhi t đ đ n s phát d c c a cây qua s đánh giá th i gian ra hoaẢ ưở ủ ệ ộ ế ự ụ ủ ự ờ c a đ u t ng các đi u ki n nhi t đ khác nhau và s nh h ng c a nhi t đủ ậ ươ ở ề ệ ệ ộ ự ả ưở ủ ệ ộ đ n s tích lu ch t khô đ u t ng.ế ự ỹ ấ ở ậ ươ Xác đ nh nhi t đ t i th p sinh v t h c c a đ u t ng qua các giai đo n khác nhauị ệ ộ ố ấ ậ ọ ủ ậ ươ ạ nhi t đ t i th p sinh v t h c đ i v i t c đ sinh tr ng t khi gieo đ n khi ra hoa và nhi tệ ộ ố ấ ậ ọ ố ớ ố ộ ưở ừ ế ệ đ t i th p sinh v t h c đ i v i quá trình hình thành đ t.ộ ố ấ ậ ọ ố ớ ố 1 Xác đ nh t ng nhi t đ h u hi u hay tích ôn h u hi u c a đ u t ng đ i v i cácị ổ ệ ộ ữ ệ ữ ệ ủ ậ ươ ố ớ nhi t đ t i th p sinh v t h c trên và các Tb khác nhau đ có th rút ra ý nghĩa c a Tb đ iệ ộ ố ấ ậ ọ ể ể ủ ố v i s sinh tr ng phát d c c a đ u t ng.ớ ự ưở ụ ủ ậ ươ b) Ý nghĩa Qua b c đánh giá v nh h ng c a nhi t đ đ n s sinh tr ng và phát d c c aướ ề ả ưở ủ ệ ộ ế ự ưở ụ ủ đ u t ng, các nhà ch n t o gi ng có th b c đ u đ nh h ng đ tuy n ch n ra cácậ ươ ọ ạ ố ể ướ ầ ị ướ ể ể ọ gi ng đ u t ng cho năng su t cao, kh năng thích nghi t t v i môi tr ng khí h u Vi tố ậ ươ ấ ả ố ớ ườ ậ ệ Nam. Trong th c t s n xu t nông nghi p, nh ng nghiên c u v nh h ng c a nhi t đự ế ả ấ ệ ữ ứ ề ả ưở ủ ệ ộ đ n s sinh tr ng và phát d c c a đ u t ng s giúp cho các nhà nông dân có th theo dõiế ự ưở ụ ủ ậ ươ ẽ ể ch đ t i tiêu, phân bón và chăm sóc các ru ng đ u t ng, làm cho năng su t c a đ uế ộ ướ ộ ậ ươ ấ ủ ậ t ng thu đ c s đ c nâng cao. Qua đó mà mang l i hi u qu kinh t cao cho bà conươ ượ ẽ ượ ạ ệ ả ế nông dân. II. K t qu nghiên c uế ả ứ 1. Nghiên c u s nh h ng c a nhi t đ đ n t c đ ra đ t và t c đ phát tri nứ ự ả ưở ủ ệ ộ ế ố ộ ố ố ộ ể chi u cao cây c a gi ng đ u t ngề ủ ố ậ ươ Nh chúng ta đã bi t, đ u t ng là lo i cây tr ng có ngu n g c t vùng ôn đ i, tuyư ế ậ ươ ạ ồ ồ ố ừ ớ nhiên, đây cũng không ph i là lo i cây tr ng có kh năng ch u rét. Nhi t đ nh h ng sâuả ạ ồ ả ị ệ ộ ả ưở s c đ n s sinh tr ng, phát tri n và các quá trình sinh lý khác c a cây đ u t ng. ắ ế ự ưở ể ủ ậ ươ Theo m t vài nghiên c u chính th c c a các nhà khoa h c trong n c và trên thộ ứ ứ ủ ọ ướ ế gi i, nhi t đ 10 ớ ở ệ ộ oC nh h ng đáng k đ n t c đ v n dài c a tr c d i lá m m.ả ưở ể ế ố ộ ươ ủ ụ ướ ầ Nhi t đ cao trên 40 ệ ộ oC nh h ng sâu s c đ n s hoàn thành đ t, sinh tr ng lóng.ả ưở ắ ế ự ố ưở nh h ng c a nhi t đ đ n s hình thành đ t đ u t ngẢ ưở ủ ệ ộ ế ự ố ở ậ ươ 0 2 4 6 8 10 12 14 0 7 14 19 27 35 42 49 S ngày theo dõi (ngày)ố S đ t h ìn h th àn h (đ t) ố ố ố 18/13oC TB1 23/18oC TB2 28/23oC TB3 33/28oC TB4 2 Hình I: nh h ng c a nhi t đ đ n s hình thành đ t đ u t ng (thôngẢ ưở ủ ệ ộ ế ự ố ở ậ ươ qua s ngày theo dõi)ố nh h ng c a nhi t đ đ n s hình thành đ t cây đ u t ngẢ ưở ủ ệ ộ ế ự ố ở ậ ươ 0 2 4 6 8 10 12 14 28/7/05 4/8/05 11/8/05 18/8/05 25/8/05 1/9/05 8/9/05 15/9/05 Th i đi m l y s li u (Ngày/Tháng/Năm)ờ ể ấ ố ệ S đ t h ìn h t hà nh (đ t) ố ố ố 18/13oC TB1 23/18oC TB2 28/23oC TB3 33/28oC TB4 Hình II: nh h ng c a nhi t đ đ n s hình thành đ t đ u t ng (thôngẢ ưở ủ ệ ộ ế ự ố ở ậ ươ qua th i đi m l y s li u)ờ ể ấ ố ệ Nhìn vào bi u đ trên ta th y ng v i ch nhi t đ t 18/13ể ồ ấ ứ ớ ế ệ ộ ừ oC s đ t c a cây là tăngố ố ủ ch m nh t qua th i gian dõi ch ng t nhi t đ này đ u t ng sinh tr ng phát tri n ch mậ ấ ờ ứ ỏ ở ệ ộ ậ ươ ưở ể ậ nhi t đ này không phù h p đ cho đ u t ng có th sinh tr ng và phát tri n m t cách t tệ ộ ợ ể ậ ươ ể ưở ể ộ ố nh t. Đ i v i ch nhi t đ t 23/18ấ ố ớ ế ệ ộ ừ oC s đ t c a cây cũng tăng theo th i gian nh ng m cố ố ủ ờ ư ứ đ tăng không l n l m sau 49 ngày theo dõi s đ t t i đa ng v i giai đo n nhi t đ này làộ ớ ắ ố ố ố ứ ớ ạ ệ ộ x p x 10 đ t. So v i ch nhi t đ tr c thì kh năng ra đ t c a đ u t ng nhanh và nhi uấ ỉ ố ớ ế ệ ộ ướ ả ố ủ ậ ươ ề h n. ng v i ch đ nhi t t 28/23ơ Ứ ớ ế ộ ệ ừ oC s đ t c a đ u t ng tăng tr ng m t cách liên t cố ố ủ ậ ươ ưở ộ ụ theo th i gian và đ t c c đ i 12 đ t sau 49 ngày theo dõi. S ra đ t c a đ u t ng ch đờ ạ ự ạ ố ự ố ủ ậ ươ ở ế ộ nhi t này r t đ ng đ u và tăng tr ng m t cách liên t c. Đ i v i ch nh êt đ t 33/28ệ ấ ồ ề ưở ộ ụ ố ớ ế ị ộ ừ oC đ t c a đ u t ng tăng tr ng nhanh trong giai đo n t 0-35 ngày sau đó ng ng ra đ t và số ủ ậ ươ ưở ạ ừ ừ ố ố đ t đ t c c đ i sau 49 ngày là 12 đ t b ng v i s đ t c c đ i ch đ nhi t t 28/33ố ạ ự ạ ố ằ ớ ố ố ự ạ ở ế ộ ệ ừ oC. T nh ng nh n xét trên ta th y ch nhi t đ t 28/33ừ ữ ậ ấ ế ệ ộ ừ oC là thích h p nh t đ i v i sợ ấ ố ớ ự ra đ t c a đ u t ng hay là đ i v i quá trình sinh tr ng c a đ u t ng. T đây ta có thố ủ ậ ươ ố ớ ưở ủ ậ ươ ừ ể đánh giá đ u t ng là cây tr ng thích h p v i khí h u nhi t đ i m c d u nó có ngu n g cậ ươ ồ ợ ớ ậ ệ ớ ặ ầ ồ ố t các n c ôn đ i. Do đó vi c l a ch n mùa v đ gieo tr ng đ u t ng đ đ t năng su từ ướ ớ ệ ự ọ ụ ể ồ ậ ươ ể ạ ấ cao là r t quan tr ng. n c ta đ u t ng th ng đ c tr ng 3 v chính: v đông t 15/9-ấ ọ Ở ướ ậ ươ ườ ượ ồ ụ ụ ừ 5/10, v xuân t 15/2-15/3, v hè t 25/5-20/6. Nghiên c u này cũng cho k t qu gi ng cácụ ừ ụ ừ ứ ế ả ố 3 nghiên c u tr c đây c a các nhà khoa h c khác đã ti n hành trên gi ng đ u t ng khác trênứ ướ ủ ọ ế ố ậ ươ chi ph Glycine, Soja … ụ 2. Nghiên c u s nh h ng c a nhi t đ đ n s phát tri n chi u cao cây c aứ ự ả ưở ủ ệ ộ ế ự ể ề ủ gi ng đ u t ngố ậ ươ Nhi t đ nh h ng m nh m đ n kh năng ho t đ ng, xúc tác c a các enzyme, hệ ộ ả ưở ạ ẽ ế ả ạ ộ ủ ệ enzyme trong t bào c a đ u t ng. Chính vì th , nh ng nh h ng tr c ti p và gián ti pế ủ ậ ươ ế ữ ả ưở ự ế ế c a nhi t đ đã tác đ ng đ n s phân hoá t bào, nh h ng đ n s phát tri n chi u caoủ ệ ộ ộ ế ự ế ả ưở ế ự ể ề cây c a đ u t ng. Theo m t vài nghiên c u m i đây đã ch ra r ng ph m vi nhi t đ t iủ ậ ươ ộ ứ ớ ỉ ằ ở ạ ệ ộ ố thi u và t i đa cho th i kỳ m c là 5ể ố ờ ọ oC và 40oC, nhi t đ thích h p nh t cho cây đ u t ngệ ộ ợ ấ ậ ươ m c nhanh là 30ọ oC. nh h ng c a nhi t đ đên chi u cao cây đ u t ngẢ ưở ủ ệ ộ ề ậ ươ 0 10 20 30 40 50 60 70 0 7 14 19 27 35 42 49 S ngày theo dõi (Ngày) ố Ch iu ca o c ây (c m ) ề 18/130c 23/180C 28/230C 33/280C Hình III: nh h ng c a nhi t đ đ n chi u cao cây đ u t ng (thông qua sẢ ưở ủ ệ ộ ế ề ậ ươ ố ngày theo dõi) D a vào đ th ta th y các ch nhi t đ khác nhau chi u cao cây tăng tr ng khácự ồ ị ấ ở ế ệ ộ ề ưở nhau r t rõ r t. Nhi t đ t 18/13ấ ệ ệ ộ ừ oC chi u cao cây tăng ch m nh t sau 49 ngày ch đ t g nề ậ ấ ỉ ạ ầ 30cm. Nhi t đ t 23/18ệ ộ ừ oC chi u cao cây cũng tăng tr ng m nh h n so v i m c nhi t đề ưở ạ ơ ớ ứ ệ ộ trên và đ t chi u cao l n nh t kho ng 35cm. Đ i v i m c nhi t đ cao nh t t 33/28ạ ề ớ ấ ả ố ớ ứ ệ ộ ấ ừ oC chi u cao cây tăng tr ng m nh nh t trong giai đo n đ u kho ng 27 ngày sau đó ng ng tăngề ưở ạ ấ ạ ầ ả ừ tr ng. Sau 49 ngày cây đ t chi u cao c c đ i là kho ng 65cm. Đ i v i ch đ nhi t tưở ạ ề ự ạ ả ố ớ ế ộ ệ ừ 28/23oC chi u cao cây tăng tr ng m t cách liên t c không gián đo n hay ng ng sinh tr ngề ưở ộ ụ ạ ừ ưở và sau 49 ngày cũng đ t chi u cao c c đ i so v i m c nhi t đ trên là kho ng 65cm. T đóạ ề ự ạ ớ ứ ệ ộ ả ừ ta th y ch đ nhi t 28/23ấ ế ộ ệ oC là thích h p nh t đ i v i s phát tri n c a đ u t ng. K t quợ ấ ố ớ ự ể ủ ậ ươ ế ả 4 c a vi c nghiên c u này cũng th t h p lý và trùng kh p v i các nghiên c u tr c đây c aủ ệ ứ ậ ợ ớ ớ ứ ướ ủ các nhà khoa h c.ọ 3. Nghiên c u s nh h ng c a nhi t đ đ n s tích lu ch t khô c a gi ng đ uứ ự ả ưở ủ ệ ộ ế ự ỹ ấ ủ ố ậ t ngươ Nhi t đ nh h ng rõ r t đ n s c đ nh nit c a đ u t ng. Nh nh ng báo cáoệ ộ ả ưở ệ ế ự ố ị ơ ủ ậ ươ ư ữ tr c đây cho th y, vi khu n Rhizobium Japonicum b h n ch b i nhi t đ trên 33ướ ấ ẩ ị ạ ế ở ệ ộ oC, các báo cáo này cũng cho th y, vi khu n này ho t đ ng thích h p nh t v i nhi t đ trongấ ẩ ạ ộ ợ ấ ớ ệ ộ kho ng 25ả oC – 27oC. nh h ng c a nhi t đ lên tr ng l ng khô c a đ u t ngẢ ưở ủ ệ ộ ọ ượ ủ ậ ươ 0 1 2 3 4 5 6 7 8 18/ 13o C 23/ 18o C 28/ 23o C 33/ 28oC Nhi t đệ ộ Tr ng l ng kh ô ( ga m /c ây ) ọ ượ Thu Ho ch vào lúc raạ hoa Thu Ho ch lúc côngạ ở th c 33-28 đ n thuứ ế ho chạ Hình IV: nh h ng c a nhi t đ đ n tr ng l ng khô c a gi ng đ uẢ ưở ủ ệ ộ ế ọ ượ ủ ố ậ t ng (gam/cây)ươ Bi u đ d i đây cho ta th y tr ng l ng ch t khô c a đ u t ng các công th cể ồ ướ ấ ọ ượ ấ ủ ậ ươ ở ứ đ c thu ho ch vào hai th i đi m: Th i đi m th nh t thu ho ch khi đ u t ng các côngượ ạ ờ ể ờ ể ứ ấ ạ ậ ươ ở th c ra hoa, th i đi m th hai thu ho ch cùng lúc khi đ u t ng công th c 33/28ứ ờ ể ứ ạ ậ ươ ở ứ oC đ tạ m c thu ho ch. Nhìn vào bi u đ ta th y tr ng l ng ch t khô đ c tích lu nhi u nh t ứ ạ ể ồ ấ ọ ượ ấ ượ ỹ ề ấ ở nhi t đ t 28/23ệ ộ ừ oC trong l n thu ho ch 1 ch ng t nhi t đ này cây quang h p m nhầ ạ ứ ỏ ở ệ ộ ợ ạ nh t do đó tr ng l ng ch t khô đ c tích lu nhi u nh t. Nhi t đ t 33/28ấ ọ ượ ấ ượ ỹ ề ấ ệ ộ ừ oC cây tích luỹ ít nh t do giai đo n này cây sinh tr ng nhanh giai đo n đ u giai đo n sau ng ng sinhấ ở ạ ưở ở ạ ầ ạ ừ tr ng và b t đ u ra hoa kh năng tích lu gi m d n. l n thu ho ch 2 cho ta th y nhi tưở ắ ầ ả ỹ ả ầ Ở ầ ạ ấ ệ đ càng cao cây càng tích lu ch t khô m t cách nhanh chóng s m ra hoa k t qu do đó th iộ ỹ ấ ộ ớ ế ả ờ gian sinh tr ng đ c rút ng n h n khi nhi t đ th p đ u t ng công th c 33/28ưở ượ ắ ơ ệ ộ ấ ậ ươ ở ứ oC và 28/23oC g n đ c thu ho ch trong khi các công th c còn l i thì tích lu v n ch a đ vì taầ ượ ạ ở ứ ạ ỹ ẫ ư ủ 5 th y tr ng l ng ch t khô hai b ng c a hai công th c này x p x b ng nhau. T đó ta d nấ ọ ượ ấ ở ả ủ ứ ấ ỉ ằ ừ ẫ đ n k t lu n nhi t đ t 28/23ế ế ậ ệ ộ ừ oC cây tích lu ch t khô nhi u nh t.ỹ ấ ề ấ 4. Nghiên c u s nh h ng c a nhi t đ đ n th i gian ra hoa c a gi ng đ uứ ự ả ưở ủ ệ ộ ế ờ ủ ố ậ t ngươ Hoa đ u t ng là hoa l ng tính t th ph n là chính, hi n t ng th ph n khác hoáậ ươ ưỡ ự ụ ấ ệ ượ ụ ấ chi m t l r t th p, ch kho ng 0.2%. Nh chúng ta đã bi t, hoa đ u t ng th ng n vàoế ỷ ệ ấ ấ ỉ ả ư ế ậ ươ ườ ở bu i sáng, n u th i ti t l nh ho c âm u thì hoa n vào bu i tr a ho c bu i chi u. Theo m tổ ế ờ ế ạ ặ ở ổ ư ặ ổ ề ộ s nghiên c u hi n nay v đ u t ng, th i gian kéo hoa kéo dài 15 – 20 ngày, có tr ng h pố ứ ệ ề ậ ươ ờ ườ ợ kéo dài t i 40 ngày. Đ u t ng ra hoa s m hay mu n tuỳ thu c, th i v gieo tr ng (gi ngớ ậ ươ ớ ộ ộ ờ ụ ồ ố chín s m trong v hè sau m c 30 ngày ra hoa, trong khi gi ng chín mu n ph i sau 45 – 50ớ ụ ọ ố ộ ả ngày ho c h n n a m i ra hoa). mi n B c Vi t Nam, đ u t ng hè có th i gian ra hoaặ ơ ữ ớ Ở ề ắ ệ ậ ươ ờ lâu nh t (20 – 30 ngày), trong khi đó, đ u t ng đông có th i gian ra hoa ng n nh t (12 – 20ấ ậ ươ ờ ắ ấ ngày). Đây là đi u r t quan tr ng vì nh h ng đ n năng su t thu ho ch.ề ấ ọ ả ưở ế ấ ạ Theo nh k t qu nghiên c u c a thí nghi m, Ta th y nhi t đ t 18/13ư ế ả ứ ủ ệ ấ ở ệ ộ ừ oC v iớ nhi t đ trung bình ngày là 17,68ệ ộ oC th i gian t khi gieo đ n khi cây ra hoa là 70 ngày. Thuờ ừ ế ho ch 1 thu ho ch vào lúc đ u t ng c a m i công th c ra hoa. Thu ho ch 2 thu ho ch cùngạ ạ ậ ươ ủ ỗ ứ ạ ạ th i đi m khi đ u t ng công th c 33/28ờ ể ậ ươ ứ oC đ t m c thu ho ch. Nhi t đ t 23/18ạ ứ ạ ệ ộ ừ oC v iớ nhi t đ trung bình ngày là 21,81ệ ộ oC thì th i gian t khi gieo đ n khi ra hoa là 58 ngày. Nhi tờ ừ ế ệ đ t 28/23ộ ừ oC v i nhi t đ trung bình ngày là 24,8ớ ệ ộ oC thì th i gian t khi gieo đ n khi ra hoaờ ừ ế m t 51 ngày. Nhi t đ t 33/28ấ ệ ộ ừ oC v i nhi t đ trung bình ngày là 27,62ớ ệ ộ oC thì th i gian t khiờ ừ gieo đ n khi ra hoa là 41 ngày. T nh ng s li u trên ta th y nhi t đ càng cao cây càngế ừ ữ ố ệ ấ ệ ộ nhanh ra hoa th i gian sinh tr ng đ c rút ng n (các nhi t đ trung bình ngày trên đ cờ ưở ượ ắ ệ ộ ượ tính c trong giai đo n t gieo ngày 12/7 cho đ n ngày 28/7).ả ạ ừ ế 5. Xác đ nh nhi t đ t i th p sinh v t t gieo đ n khi ra hoa và cho quá trình hìnhị ệ ộ ố ấ ậ ừ ế thành đ t c a đ u t ng.ố ủ ậ ươ Cách xác đ nh nhi t đ t i th p sinh v t h c:ị ệ ộ ố ấ ậ ọ B c 1ướ Xác đ nh nhi t đ trung bình ngày cho giai đo n t khi gieo đ n khi đ uị ệ ộ ạ ừ ế ậ t ng ra hoa.ươ B c 2ướ Xác đ nh t c đ sinh tr ng c a đ u t ng trong giai đo n t khi gieoị ố ộ ưở ủ ậ ươ ạ ừ đ n khi ra hoa b ng cách l y 1 chia cho th i gian t khi gieo đ n khi raế ằ ấ ờ ừ ế hoa. B c 3ướ V bi u đ d ng tuy n tính th hi n m i quan h gi a nhi t đ và t cẽ ể ồ ạ ế ể ệ ố ệ ữ ệ ộ ố đ sinh tr ng c a cây.ộ ưở ủ B c 4ướ Xác đ nh nhi t đ t i th p sinh v t h c b ng cách cho y = 0 tìm x chínhị ệ ộ ố ấ ậ ọ ằ 6 là nhi t đ t i th p sinh v t h c (B i vì nhi t đ t i th p sinh v t h cệ ộ ố ấ ậ ọ ở ệ ộ ố ấ ậ ọ là nhi t đ mà t i đó cây ng ng sinh tr ng và phát tri n). ệ ộ ạ ừ ưở ể Th c hi n t ng t đ i v i quá trình hình thành đ t. ự ệ ươ ự ố ớ ố Hình V: M i quan h gi a nhi t đ trung bình trong ngày v i t c đ sinhố ệ ữ ệ ộ ớ ố ộ tr ng trung bình c a gi ng đ u t ngưở ủ ố ậ ươ 7 y = 0.0127x - 0.0843 R2 = 0.992 0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 0 5 10 15 20 25 30 Nhi t đ trung bình trong ngày ệ ộ S đ t t ro ng n gà y ố ố M i quan h gi a nhi t đ và t c đ ra đ t c a gi ng đ u t ngố ệ ữ ệ ộ ố ộ ố ủ ố ậ ươ y = 0.001x - 0.0036 R2 = 0.9517 0 0.005 0.01 0.015 0.02 0.025 0.03 0 5 10 15 20 25 30 Nhi t đ trung bình trong ngàyệ ộ T c đ s in h t r n g t ro n g n g à y ố ộ ưở M i quan h gi a nhi t đ và t c đ sinh tr ng c a đ u t ng ố ệ ữ ệ ộ ố ộ ưở ủ ậ ươ Hình VI: M i quan h gi a nhi t đ trung bình trong ngày và t c đ raố ệ ữ ệ ộ ố ộ đ t trung bình c a gi ng đ u t ngố ủ ố ậ ươ Theo s li u nghiên c u c a thí nghi m, ta ố ệ ứ ủ ệ xác đ nh đ c nhi t đ t i th p sinh v tị ượ ệ ộ ố ấ ậ h c:ọ - Đ i v i giai đo n t khi gieo đ n khi ra hoa nhi t đ t i th p sinh v t h c là Tb =ố ớ ạ ừ ế ệ ộ ố ấ ậ ọ 3,6. - Đ i v i quá trình hình thành đ t nhi t đ t i th p sinh v t h c là Tb = 6,64.ố ớ ố ệ ộ ố ấ ậ ọ 6. Xác đ nh t ng nhi t h u hi u, nh n xét v t ng nhi t h u hi u các tb khácị ổ ệ ữ ệ ậ ề ổ ệ ữ ệ ở nhau T ng nhi t đ h u hi u hay tích ôn h u hi u đ c tính theo công th c sau:ổ ệ ộ ữ ệ ữ ệ ượ ứ ETS = n(ti-B) - ETS (effective temperature sum):T ng nhi t đ h u hi u hay tích ôn h u hi u.ổ ệ ộ ữ ệ ữ ệ - n: S ngày hoàn thành giai đo n sinh tr ng phát d c.ố ạ ưở ụ - ti: Nhi t đ trung bình ngày trong giai đo n sinh tr ng phát d c.ệ ộ ạ ưở ụ - B: Nhi t đ t i th p sinh v t h c.ệ ộ ố ấ ậ ọ T công th c trên thay s vào ta tính đ c các giá tr tích ôn h u hi u t ng ng.ừ ứ ố ượ ị ữ ệ ươ ứ T ng nhi t đ h u hi u c a hai quá trình trên ng v i Tb v a tìm đ c và Tb bài cho đ cổ ệ ộ ữ ệ ủ ứ ớ ừ ượ ượ cho b i b ng (đính kèm).ở ả Nh n xét v t ng nhi t đ h u hi u các Tb khác nhau:ậ ề ổ ệ ộ ữ ệ ở - Nhi t đ t i th p sinh v t h c Tb càng nh thì t ng nhi t đ h u hi u càng l n doệ ộ ố ấ ậ ọ ỏ ổ ệ ộ ữ ệ ớ đó quá trình sinh tr ng và phát tri n càng kéo dài do cây ph i tích lu đ nhi t đ đ hoànưở ể ả ỹ ủ ệ ộ ể thành giai đo n sinh tr ng, phát d c c a cây. Và ng c l i d a vào b ng s li u trên taạ ưở ụ ủ ượ ạ ự ả ố ệ th y Tb càng l n ng v i các ch đ nhi t khác nhau ETS càng nh . Ch đ nhi t càng caoấ ớ ứ ớ ế ộ ệ ỏ ế ộ ệ so v i Tb thì ETS (t ng nhi t đ h u hi u) càng l n.ớ ổ ệ ộ ữ ệ ớ - Do đó nhi t đ càng cao càng rút ng n th i gian sinh tr ng, phát d c c a cây tr ngệ ộ ắ ờ ưở ụ ủ ồ giúp cho th i gian s n xu t đ c rút ng n.ờ ả ấ ượ ắ III. Th o lu nả ậ Nhi t đ là m t trong nh ng y u t c b n nh h ng đ n quá trình sinh tr ng,ệ ộ ộ ữ ế ố ơ ả ả ưở ế ưở phát tri n và hình thành năng su t c a cây tr ng. Nhi t đ có vai trò quan tr ng đ i v i sể ấ ủ ồ ệ ộ ọ ố ớ ự 8 n y m m c a h t, s phát tri n c a b r , chu trình dinh d ng khoáng và các ho t đ ngả ầ ủ ạ ự ể ủ ộ ễ ưỡ ạ ộ c a sinh v t khác có tác đ ng đ n cây đ u t ng. M i giai đo n khác nhau, m i cây tr ngủ ậ ộ ế ậ ươ ỗ ạ ỗ ồ khác nhau đòi h i m t ch nhi t đ thích h p. Đ i v i gi ng đ u t ng trên ta th y ch đỏ ộ ế ệ ộ ợ ố ớ ố ậ ươ ấ ế ộ nhi t thích h p nh t cho quá trình sinh tr ng và phát d c là 28/23ệ ợ ấ ưở ụ oC. Nhi t đ càng caoệ ộ càng rút ng n đ c th i gian sinh tr ng phát d c c a cây tr ng d n k t qu hình thành s nắ ượ ờ ưở ụ ủ ồ ẫ ế ả ả ph m nhanh và th i gian thu ho ch rút ng n. B i vì cây tr ng đã tích lu đ c các giá tr tíchẩ ờ ạ ắ ở ồ ỹ ượ ị ôn h u hi u nh t đ nh c n thi t cho quá trình sinh tr ng và tích lu các ch t c n thi t.ữ ệ ấ ị ầ ế ưở ỹ ấ ầ ế Thông qua vi c tìm hi u các s li u trong các bài báo cáo khoa h c đã đ c nghi mệ ể ố ệ ọ ượ ệ thu cũng nh trong các bài báo chí khoa h c, các thí nghi m c a các nhà khoa h c cho th yư ọ ệ ủ ọ ấ nh ng k t qu đ t đ c trong thí nghi m nghiên c u v s nh h ng c a nhi t đ đ n sữ ế ả ạ ượ ệ ứ ề ự ả ưở ủ ệ ộ ế ự sinh tr ng và phát d c c a gi ng đ u t ng hôm nay là khá trùng kh p nhau. Đi u đóưở ụ ủ ố ậ ươ ớ ề ch ng t nghiên c u này đang đi đúng h ng và thu đ c k t qu nh t đ nh, t o đi u ki nứ ỏ ứ ướ ượ ế ả ấ ị ạ ề ệ cho công tác tuy n ch n gi ng sau này c a các nhà ch n t o gi ng cây tr ng nh m t o raể ọ ố ủ ọ ạ ố ồ ằ ạ gi ng đ u t ng cho năng su t cao và đ c bi t có kh năng ch ng, ch u cao. ố ậ ươ ấ ặ ệ ả ố ị IV. K t lu nế ậ T các k t qu nghiên c u c a thí nghi m trên, l i m t l n n a kh ng đ nh choừ ế ả ứ ủ ệ ạ ộ ầ ữ ẳ ị chúng ta th y vai trò quan tr ng c a y u t nhi t đ đ i v i s sinh tr ng, phát d c c aấ ọ ủ ế ố ệ ộ ố ớ ự ưở ụ ủ cây tr ng, mà đây là v i cây đ u t ng. Nhi t đ càng cao (th p h n gi i h n trên) s rútồ ở ớ ậ ươ ệ ộ ấ ơ ớ ạ ẽ ng n th i gian sinh tr ng phát d c c a đ u t ng, kích thích quá trình hình thành hoa s mắ ờ ưở ụ ủ ậ ươ ớ do đó th i gian ra qu cũng đ c rút ng n và k t qu là chúng ta có th nhanh chóng thuờ ả ượ ắ ế ả ể ho ch đ c s n ph m. Đi u này có ý nghĩa c c kỳ quan tr ng trong vi c s n xu t nôngạ ượ ả ẩ ề ự ọ ệ ả ấ nghi p th c t n c ta. Nh các thông s k thu t đã qua ki m đ nh, bà con nông dân cóệ ự ế ở ướ ờ ố ỹ ậ ể ị th t s p đ t các đi u ki n đ phù h p nh t, sao cho ru ng đ u t ng đ t thích nghi caoể ự ắ ặ ề ệ ể ợ ấ ộ ậ ươ ạ nh t, t đó cho năng su t, s n l ng cao.ấ ừ ấ ả ượ Nh ng k t qu thu đ c c a nghiên c này cũng m ra m t h ng phát tri n m iữ ế ả ượ ủ ứư ở ộ ướ ể ớ cho các nhà ch n t o gi ng cây tr ng nh m tuy n ch n ra các ch ng, gi ng đ u t ng thíchọ ạ ố ồ ằ ể ọ ủ ố ậ ươ nghi cao v i đi u ki n th i ti t c a Vi t Nam, t đó cho năng su t cao. Trong th c t , nhớ ề ệ ờ ế ủ ệ ừ ấ ự ế ờ nh ng nghiên c u v s nh h ng c a các nhân t vô sinh đ n s sinh tr ng, phát tri nữ ứ ề ự ả ưở ủ ố ế ự ưở ể c a đ u t ng mà các nhà ch n t o gi ng Vi t Nam đã t ch c lai t o thành công các gi ngủ ậ ươ ọ ạ ố ệ ổ ứ ạ ố đ u t ng AK – 03, M – 103, DT 84 … Đây cũng là h ng phát tri n đúng đ n đ t o ra cácậ ươ ướ ể ắ ể ạ dòng có ngu n g c nh p ngo i mang đ c đi m thích nghi v i khí h u n c ta.ồ ố ậ ạ ặ ể ớ ậ ướ * * * 9 V. Tài li u tham kh oệ ả 1. Giáo trình Khí t ng nông nghi pượ ệ (P.GS, T.S Đoàn Văn Đi m ch biên) – NXBế ủ Nông Nghi p.ệ 2. Giáo trình Cây công nghi p ng n ngàyệ ắ (Tr n Th Kim Ba ch biên) – ĐH C n Th .ầ ị ủ ầ ơ 3. Tài li u ệ Cây đ u t ngậ ươ (K.S Vũ Ng c Th ng cung c p) – ĐH Nông Nghi p Hà N i.ọ ắ ấ ệ ộ 4. Đ tài nghiên c u tr ng đi m c p B : ề ứ ọ ể ấ ộ Nghiên c u t p đoàn đ ch n t o gi ngứ ậ ể ọ ạ ố đ u t ng thích h p cho vùng đ ng b ng trung du B c Bậ ươ ợ ồ ằ ắ ộ - Tác gi : T.S Vũả Đình Chính. 5. Báo cáo: M t s đ c tính sinh tr ng và năng su t c a t p đoàn gi ng đ uộ ố ặ ưở ấ ủ ậ ố ậ t ng v hèươ ụ – Tác gi : T.S Vũ Đình Chính, K t qu nghiên c u khoa h c NXBả ế ả ứ ọ Nông Nghi p - Quy n I – 1994.ệ ể 6. Báo cáo: K t qu kh o nghi m m t s dòng, gi ng đ u t ng m i lai t oế ả ả ệ ộ ố ố ậ ươ ớ ạ – Tác gi : T.S Vũ Đình Chính, Thông tin khoa h c k thu t Nông Nghi p - S II – 1997.ả ọ ỹ ậ ệ ố 7. Báo cáo: So sánh m t s dòng gi ng đ u t ng trong đi u ki n v hè trên đ tộ ố ố ậ ươ ề ệ ụ ấ Gia Lâm – Hà N iộ – Tác gi : T.S Vũ Đình Chính, T p chí khoa h c và k thu tả ạ ọ ỹ ậ Nông Nghi p – 2001.ệ 8. Báo cáo: Kh o sát m t s gi ng, dòng đ u t ng (Glycinmax (L) merrill) v hèả ộ ố ố ậ ươ ụ trên đ t Gia Lâmấ – Tác gi : T.S Vũ Đình Chính, K t qu nghiên c u khoa h c 1986 -ả ế ả ứ ọ 1991, NXB Nông Nghi p – 1991.ệ 10 11 12