Đề tài Nghiên cứu ứng dụng các giải pháp công nghệ mới để hạn chế ô nhiễm trong các khu mổ bệnh viện

liªn hiÖp c¸c héi KHKT ViÖt Nam trung t©m nghiªn cøu vµ triÓn khai c«ng nghÖ m«i tr−êng _______________________________________________ Nghiªn cøu øng dông c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ míi ®Ó h¹n chÕ « nhiÔm trong c¸c khu mæ bÖnh viÖn CN§T: BS, CKI Tr−¬ng Ngäc S¬n Hµ Néi - 2004 DANH S¸CH NH÷NG NG¦êI THùC HIÖN CHÝNH 1. Tr−¬ng Ngäc S¬n – C¸n bé kü thuËt, Trung t©m nghiªn cøu vµ triÓn khai c«ng nghÖ m«i tr−êng (REDCET), B¸c sÜ chuyªn khoa I, Chñ nhiÖm ®Ò tµi. 2. Nh÷ng ng−êi thùc hiÖn chÝnh: 2.1. Vò V¨n TiÔu-Chi nh¸nh phÝa Nam,Trung T©m NhiÖt ®íi ViÖt-Nga,TiÕn sÜ 2.2. NguyÔn Minh C¶o - Trung t©m REDCET, TiÕn sÜ 2.3. TrÇn ThÞ Tóc - Trung t©m REDCET, Kü s− 2.4. TrÞnh Xu©n D−¬ng - Trung t©m REDCET, Kü s− 2.5. Vò T−êng V©n - Trung t©m REDCET, Cö nh©n DANH S¸CH C¸C C¥ QUAN PHèI HîP CHÝNH 1. Chi nh¸nh phÝa Nam, Trung t©m NhiÖt ®íi ViÖt – Nga. 2. BÖnh viÖn h÷u nghÞ ViÖt Nam – Cu ba Hµ Néi. 1 Më ®Çu BÖnh viÖn lµ n¬i héi tô nhiÒu lo¹i vi khuÈn vµ lµ n¬i cã nhiÒu c¬ héi cho sù l©y lan c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm. NhiÔm khuÈn BÖnh viÖn ®ang lµ vÊn ®Ò rÊt nãng báng ë c¸c n−íc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c n−íc nghÌo, c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. - NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn cã mét t¸c ®éng rÊt lín lµm gia t¨ng tÇn suÊt bÖnh, t¨ng chi phÝ ®iÒu trÞ, t¨ng thêi gian n»m viÖn, t¨ng tû lÖ tö vong, ngoµi ra cßn lµm gia t¨ng sù trçi dËy cña c¸c dßng vi khuÈn kh¸ng thuèc kh¸ng sinh. - NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ngµy nay ®· trë thµnh mét th¸ch thøc mang tÝnh thêi ®¹i. Trong bÖnh viÖn, c¸c khu vùc cã nguy c¬ nhiÔm khuÈn cao lµ c¸c khoa, phßng cã bÖnh nh©n ph¬i nhiÔm cao víi vi khuÈn g©y bÖnh, ®ã lµ c¸c khoa (phßng) mæ, hËu phÉu. Theo thèng kª cu¶ HÖ thèng tÇm so¸t NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn quèc gia, Trung t©m kiÓm so¸t bÖnh tËt Hoa kú, nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn x¶y ra ë nh÷ng bÖnh nh©n phÉu thuËt còng nh− nh÷ng bÖnh nh©n t¹i khoa håi søc cÊp cøu dao ®éng tõ 10 ®Õn 15%. V× vËy vÞÖc tæ chøc mét Ch−¬ng tr×nh chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lµ mét nhiÖm vô cÇn thiÕt trong sù ph¸t triÓn cña ngµnh y tÕ. Bé y tÕ ViÖt nam tõ n¨m 1997 ®· ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp Khoa chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. B¾t ®Çu Ch−¬ng tr×nh chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn còng cã nghÜa lµ b¾t ®Çu mét chuyÓn biÕn míi trong lÜnh vùc ch¨m sãc y tÕ toµn diÖn cña mçi quèc gia. ViÖc chèng nhiÔm khuÈn ë ViÖt nam vÉn cßn lµ lÜnh vùc míi mÎ vµ ®ang ë trong giai ®o¹n khëi ®Çu. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi c¸c bÖnh viÖn vµ tæ chøc y tÕ céng ®ång n−íc ta lµ viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ kh¶ n¨ng ch¨m sãc søc khoÎ tr−íc tiªn ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. §iÒu nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo viÖc ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn ®éi ngò nh©n viªn cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nªu trªn. NghÜa lµ yÕu tè con ng−êi vÉn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh. VÊn ®Ò chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lµ nhiÖm vô cña tÊt c¶ mäi ng−êi tõ ng−êi ®Çu bÕp chuÈn bÞ thøc ¨n cho bÖnh nh©n ®Õn nh÷ng phÉu thuËt viªn thùc hiÖn c¸c cuéc mæ, ®Õn c¸c 2 ®iÒu d−ìng viªn thùc hiÖn thay b¨ng, ®Õn nh©n viªn vÖ sinh s¹ch khoa phßng... Tõ t×nh h×nh thùc tÕ vµ tÝnh nghiªm träng cña nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn nh− ®· nªu ë trªn chóng t«i ®· tiÕn hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi: Nghiªn cøu øng dông c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ míi ®Ó h¹n chÕ « nhiÔm trong c¸c khu mæ bÖnh viÖn. Víi môc tiªu: Thö nghiÖm kü thuËt xö lý v« khuÈn kh«ng khÝ b»ng mµng läc cho phßng mæ BÖnh viÖn gãp phÇn c¶i thiÖn m«i tr−êng BÖnh viÖn vµ hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ. 3 Tæng quan C«ng nghÖ läc khÝ v« trïng ë n−íc ngoµi Nghiªn cøu chèng nhiÔm khuÈn ë n−íc ngoµi chñ yÕu lµ nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ läc khÝ. ViÖc nghiªn cøu c¸c c«ng nghÖ xö lý m«i tr−êng nãi chung vµ xö lý bôi, vi khuÈn, ®éc tè hãa chÊt, n−íc nãi riªng ®· ®−îc triÓn khai tõ l©u vµ ng−êi ta ®· s¶n xuÊt trong ph¹m vi c«ng nghiÖp. Tõ c¸c lo¹i giÊy läc ®ã, ng−êi ta chÕ t¹o ra c¸c lo¹i phin läc ®Ó ®−a vµo c¸c thiÕt bÞ läc kh«ng khÝ. Tiªu chuÈn kü thuËt c¬ b¶n cña phin läc khÝ lµ ph¶i cã trë lùc khÝ ®éng häc nhá, c«ng suÊt läc lín (hµng ngµn m3/giê). Muèn vËy diÖn tÝch hiÖu dông cña phin läc ph¶i lín h¬n hµng chôc lÇn (tõ 10 ®Õn 20 lÇn) thiÕt diÖn ngang cña phin läc. ë ViÖt nam Nh÷ng nghiªn cøu trong lÜnh vùc chÕ t¹o vËt liÖu läc bôi, vi khuÈn, ®éc tè hãa chÊt ®−îc tiÕn hµnh nhiÒu thËp niªn t¹i ViÖn Hãa häc qu©n sù-Bé t− lÖnh Hãa häc tõ nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû 20. Sau nhiÒu n¨m nghiªn cøu, ®Õn nay cã thÓ nãi trong lÜnh vùc chÕ t¹o giÊy läc vi khuÈn vÉn chØ dõng l¹i trong ph¹m vi phßng thÝ nghiÖm, ch−a cã thÓ ®−a ra s¶n xuÊt trong c«ng nghiÖp víi nhiÒu lý do kh¸c nhau, nh−ng chñ yÕu vÉn lµ ch−a ®¹t c¸c chØ tiªu kü thuËt c¬ b¶n vÒ hÖ sè lät vµ trë lùc giÊy läc. §iÒu ®ã chøng tá tÝnh chÊt phøc t¹p cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt vËt liÖu läc son khÝ vi trïng. Cßn c¸c c¬ quan nghiªn cøu vÒ giÊy vµ c¸c nhµ m¸y giÊy cña ViÖt nam chØ s¶n xuÊt ®−îc c¸c lo¹i giÊy v¨n phßng th«ng dông, c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng yªu cÇu chÕ t¹o giÊy läc vi khuÈn. §iÒu nµy ®· ®−îc thö nghiÖm qua nh÷ng ®ît chÕ t¹o c«ng nghiÖp t¹i ViÖn-giÊy-Senlulo ViÖt Tr× vµo nh÷ng n¨m 1978 - 1980. Quan ®iÓm chung vÒ vÊn ®Ò th«ng khÝ v« trïng bÖnh viÖn. Nh÷ng tiÕn bé trong y häc vµ c«ng nghÖ ®ßi hái c¸c nhu cÇu ®iÒu hoµ vµ th«ng khÝ thÝch hîp cña c¸c bÖnh viÖn. §iÒu hoµ vµ th«ng khÝ t¹i bÖnh viÖn ®ãng mét vai trß quan träng ®èi víi bÖnh nh©n h¬n lµ viÖc ph¸t triÓn c¸c tiÖn nghi. Trong nhiÒu tr−êng hîp ®iÒu hoµ kh«ng khÝ thÝch hîp lµ yÕu tè ch÷a bÖnh vµ trong mét sè tr−êng hîp nã ®ãng vai trß chÝnh yÕu, nh÷ng kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a ®iÒu hoµ kh«ng 4 khÝ cho c¸c bÖnh viÖn vµ cho c¸c cÊu tróc x©y dùng kh¸c xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu h¹n chÕ chuyÓn ®éng kh«ng khÝ trong vµ gi÷a c¸c khu vùc kh¸c nhau. Tõ nhu cÇu ®Æc tr−ng th«ng giã vµ läc giã ®Ó lµm lo·ng bít vµ tÈy bá « nhiÔm d−íi d¹ng mïi vµ c¸c vi sinh vËt trong kh«ng khÝ, vµ tõ nhu cÇu nhiÖt ®é vµ ®é Èm kh¸c nhau cho c¸c khu vùc kh¸c nhau. §Ó c¶i thiÖn chÊt l−îng kh«ng khÝ, ng−êi ta khuyÕn c¸o kh«ng ®−îc sö dông réng r·i ®Ìn tiÖt khuÈn tia cùc tÝm t¹i c¸c bÖnh viÖn do khã che ch¾n ®ång thêi ®Ó b¶o vÖ bÖnh nh©n vµ mäi ng−êi liªn quan, do kh¶ n¨ng diÖt vi sinh cña tia cùc tÝm kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc ®Æc biÖt trong tr−êng vi sinh chuyÓn vËn trong bôi. L¾p ®Ìn tiÖt khuÈn trong c¸c hÖ thèng èng dÉn cã hiÖu qu¶ cao h¬n. Kh¸i niÖm l−u chuyÓn khÝ theo ph−¬ng ph¸p Laminar ®−îc ph¸t triÓn cho viÖc sö dông phßng s¹ch c«ng nghiÖp ®· thu hót sù quan t©m cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu y häc. Cã nh÷ng quan ®iÓm ñng hé c¶ hai hÖ thèng l−u chuyÓn khÝ theo ph−¬ng ph¸p Laminar theo chiÒu ngang vµ chiÒu däc cã hoÆc kh«ng cã c¸c v¸ch ng¨n cè ®Þnh hoÆc di ®éng xung quanh nhãm phÉu thuËt. NhiÒu nhµ nghiªn cøu kh«ng t¸n ®ång l−u chuyÓn khÝ theo ph−¬ng ph¸p Laminar cho c«ng viÖc phÉu thuËt nh−ng cã rÊt nhiÒu nhµ ®Ò x−íng hÖ thèng khÝ t−¬ng tù trong tµi liÖu. Nh÷ng hÖ thèng phôc vô cho c¸c diÖn tÝch bÞ nhiÔm bÈn cao nh− c¸c phßng c¸ch ly vµ c¸c phßng gi¶i phÉu tö thi nªn duy tr× ¸p suÊt khÝ ©m so víi c¸c phßng hay hµnh lang tiÕp gi¸p. ¸p suÊt khÝ ©m ®¹t ®−îc do cung cÊp khÝ cho diÖn tÝch thÊp h¬n khÝ ®−îc hót ®i tõ ®ã. §iÒu nµy cã thÓ t¹o ra mét luång khÝ ®i vµo khu vùc xung quanh chu vi c¸c cöa tõ bªn ngoµi phßng. §iÒu nµy cã thÓ bÞ l«i cuèn vµo phßng mæ tõ c¸c khu vùc bÞ nhiÔm bÈn cao. Do vËy ph¶i ®−îc ®iÒu ¸p c©n ®èi víi c¸c khu vùc nªu trªn. §iÒu nµy chØ cã thÓ ®−îc duy tr× trong phßng c¸ch ly hoµn toµn. §Ó ®¹t ®Õn sù ®iÒu chØnh c©n ®èi mét c¸ch hîp lý tÊt c¶ c¸c cöa hay xung quanh c¸c khe hë gi÷a c¸c khu vùc ®−îc ®iÒu ¸p, tèt nhÊt sö dông v¶i bÞt khe cöa. §iÒu chÕ kh«ng khÝ v« trïng C«ng dông c«ng nghiÖp cña c¸c phin läc kh«ng khÝ lµ ®iÒu chÕ kh«ng khÝ v« trïng. ViÖc thanh trïng kh«ng khÝ kh¸c biÖt mét c¸ch c¬ b¶n so víi thanh trïng chÊt láng, v× thÓ tÝch khÝ cÇn lµm s¹ch rÊt lín. Sù thÝch hîp cña vËt liÖu läc dïng ®Ó thanh trïng kh«ng khÝ cã thÓ ®¸nh gi¸ b»ng viÖc ®o kh¶ n¨ng gi÷ c¸c h¹t 5 cã kÝch th−íc x¸c ®Þnh (h¹t h×nh cÇu cña son khÝ dÇu DOP hoÆc DEP). - NÕu phin läc hay mµng läc cã thÓ gi÷ ®−îc ®Õn 99,997% c¸c h¹t cã ®−êng kÝnh 0,3 micron th× chóng hoµn toµn cã thÓ sö dông ®Ó thanh trïng kh«ng khÝ. VÊn ®Ò nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn vµ kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn cã mét t¸c ®éng rÊt lín, nã lµm gia t¨ng tÇn suÊt bÖnh, t¨ng chi phÝ ®iÒu trÞ, t¨ng thêi gian n»m viÖn, t¨ng tû lÖ tö vong, ngoµi ra cßn lµm gia t¨ng sù trçi dËy cña c¸c dßng vi khuÈn kh¸ng thuèc kh¸ng sinh. NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ®· trë thµnh mét th¸ch ®è mang tÝnh thêi ®¹i. T×nh h×nh nhiÔm trïng m¾c ph¶i trong bÖnh viÖn ë ViÖt Nam ch−a ®−îc ®¸nh gi¸ mét c¸ch quy m« vµ chóng ta kh«ng biÕt ®−îc nh÷ng tæn thÊt vÒ con ng−êi vµ tiÒn b¹c. VÊn ®Ò kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lµ mét vÊn ®Ò lín cã ý nghÜa thiÕt thùc gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng ®iÒu trÞ trong bÖnh viÖn, gi¶m tû lÖ l©y lan, gi¶m tö vong, gi¶m chi phÝ ®iÒu trÞ do gi¶m dïng kh¸ng sinh vµ gi¶m thêi gian n»m viÖn. Nh÷ng kinh nghiÖm vÒ chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn trªn c¸c n−íc cho thÊy: KiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn muèn thµnh c«ng cÇn t¹o ®−îc mét m¹ng l−íi chèng nhiÔm khuÈn trong bÖnh viÖn. Nh÷ng yªu cÇu cÇn thiÕt khi thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ cÊp khÝ v« trïng cho phßng mæ bÖnh viÖn. ThiÕt kÕ chÕ t¹o thiÕt bÞ cho phßng mæ bÖnh viÖn cÇn ph¶i n¾m ®−îc nh÷ng yªu cÇu kü thuËt c¬ b¶n ®¶m b¶o m«i tr−êng s¹ch cho phßng mæ bÖnh viÖn nh»m kiÓm so¸t viÖc nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. Khã kh¨n nhÊt hiÖn nay lµ ngµnh y tÕ ch−a tiªu chuÈn ho¸ ®−îc c¸c yªu cÇu vÒ thiÕt kÕ chuÈn phßng mæ bÖnh viÖn. T×nh tr¹ng chung hiÖn nay lµ c¸c bÖnh viÖn thiÕt kÕ x©y dùng theo nhiÒu kiÓu kh¸c nhau, kh«ng theo mét chuÈn thiÕt kÕ thèng nhÊt g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho viÖc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®¶m b¶o kh«ng khÝ v« trïng cho phßng mæ bÖnh viÖn. HiÖn t¹i Bé y tÕ còng ch−a cã c¸c quy ®Þnh vÒ chØ tiªu vi sinh cho phßng mæ s¹ch, chÕ ®é th«ng khÝ vµ xö lý kh«ng khÝ phßng mæ... Do vËy viÖc thiÕt kÕ phßng mæ th−êng dùa vµo nh÷ng nguyªn t¾c chung cã tÝnh khuyÕn c¸o víi môc tiªu ®¶m b¶o tèt nhÊt ®iÒu kiÖn an toµn cho nh÷ng can thiÖp phÉu thuËt, nh÷ng yªu cÇu liªn 6 quan nµy bao gåm: - §iÒu kiÖn vÖ sinh - TiÖn nghi vµ sù tho¶i m¸i vÒ tinh thÇn cho bÖnh nh©n - Sù ®Çy ®ñ c¸c ph−¬ng tiÖn phÉu thuËt - Sù an toµn cho qu¸ tr×nh phÉu thuËt. Tiªu chuÈn hÖ thèng th«ng khÝ t¹i khu vùc phÉu thuËt nh− sau: sù ph©n phèi kh«ng khÝ ph¶i ®¶m b¶o bëi hÖ thèng khuyÕch t¸n kh«ng khÝ tõ trªn trÇn nhµ xuèng kh¾p phßng tíi c¸c èng tho¸t khÝ ®Æt trªn t−êng hay trªn nÒn kü thuËt. §¸y cña lç th«ng khÝ ra ngoµi nªn ®Æt cao Ýt nhÊt 75mm so víi nÒn nhµ. HÖ thèng nµy ®¶m b¶o nhiÖt ®é tõ 20 ®Õn 24oC ®é Èm kh«ng khÝ tõ 50 ®Õn 60% vµ ¸p suÊt kh«ng khÝ d−¬ng so víi bÊt kú phßng kÕ cËn nµo (¸p suÊt kh«ng khÝ lín h¬n 15Pa so víi c¸c phßng kh¸c). - Ph¶i cã mét thiÕt bÞ theo dâi ®é chªnh ¸p lùc trong c¸c phßng còng nh− nhiÖt kÕ vµ m¸y ®o ®é Èm ph¶i ®−îc ®Ó n¬i cã thÓ dÔ dµng theo dâi. - T−êng, trÇn vµ sµn nhµ ph¶i kÝn khÝt, chèng thÈm thÊu vµ cöa cÇn kÝn ®Ó duy tr× ¸p lùc d−¬ng. - Kh«ng khÝ trong phßng ph¶i ®−îc läc s¹ch bëi c¸c hÖ läc hiÖu qu¶ 95% vµ 99,97% (läc cuèi Hepa 0,3µm). - Kh«ng khÝ trong phßng ®−îc trao ®æi Ýt nhÊt lµ 15 lÇn trong 1 giê víi hÖ thèng cung cÊp 100% kh«ng khÝ trong s¹ch. - HÖ thèng håi l−u t¸i sö dông thay ®æi kh«ng khÝ Ýt nhÊt 25lÇn/h. - VËn tèc dßng kh«ng khÝ 0,1-0,3m/gi©y. HiÖn nay, nh÷ng yªu cÇu nªu trªn còng vÉn cßn lµ nh÷ng khuyÕn c¸o ch−a trë thµnh tiªu chuÈn cã tÝnh chÊt ph¸p lý cho nªn trong ®Ò tµi chóng t«i ph¶i lùa chän ph−¬ng ¸n sao cho phï hîp víi c¸c yªu cÇu vÒ kü thuËt th«ng khÝ mµ hiÖn nay cã nh÷ng vÊn ®Ò cßn ®ang tranh c·i ch−a th«ng nhÊt trong giíi khoa häc vµ chuyªn m«n. 7 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña chóng t«i lµ ph−¬ng ph¸p kh«ng truyÒn thèng víi viÖc triÓn khai nghiªn cøu øng dông trªn c¬ së ¸p dông nh÷ng tiÕn bé kü thuËt nh»m t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt l−îng ngo¹i, gi¸ thµnh néi cã tÝnh c¹nh tranh cao phôc vô cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu trªn cã thÓ rót ng¾n thêi gian nghiªn cøu xuèng rÊt nhiÒu lÇn, mÆt kh¸c cã t¸c dông thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp vµ gãp phÇn vµo viÖc gi¶m kho¶ng c¸ch tôt hËu cña n−íc ta so víi c¸c n−íc trong khu vùc. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ chÊt l−îng kh«ng khÝ trong phßng mæ §Ó ®¸nh gi¸ chÊt l−îng kh«ng khÝ trong phßng mæ, ph©n lo¹i tiªu chuÈn phßng s¹ch vµ chØ tiªu kü thuËt thiÕt bÞ chóng t«i lùa chän c¸c chØ tiªu sau: - Ph−¬ng ph¸p ®Õm vi khuÈn trong kh«ng khÝ - Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh hµm l−îng bôi trong kh«ng khÝ - C¸c ph−¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l−îng thiÕt bÞ khö trïng kh«ng khÝ phßng mæ. Nghiªn cøu, thiÕt kÕ chÕ t¹o phin läc bôi, vi khuÈn. Phin läc bôi - vi khuÈn lµ mét bé phËn quan träng nhÊt cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ cÊp khÝ v« trïng. Phin läc khÝ ®−îc tÝnh chän sao cho võa ®¶m b¶o ®−îc hiÖu suÊt läc võa ®¶m b¶o ®−îc l−u l−îng kh«ng khÝ ®i qua phin läc mµ kh«ng ph¸ vì kÕt cÊu phin läc. Tuú theo yªu cÇu vÒ cÊp ®é s¹ch kh¸c nhau mµ ng−êi ta sö dông c¸c lo¹i phin läc cã hiÖu suÊt läc 40-50%, 90%; 99,0%; 99,9%; 99,99%; 99,997%; 99,999%... ChÕ t¹o phin läc lµ mét c«ng nghÖ hÕt søc phøc t¹p bao gåm nhiÒu c«ng ®o¹n víi viÖc sö dông nh÷ng kü x¶o mang tÝnh bÝ quyÕt c«ng nghÖ, chÝnh v× vËy mµ ngay c¶ nh÷ng thiÕt bÞ nhËp ®ång bé tõ n−íc ngoµi vµo ViÖt Nam vÉn thÊy cã nh÷ng tr−êng hîp phin läc bÞ xÐ r¸ch tõng m¶ng do øng lùc néi cña keo kÕt cÊu bÞ co ngãt qu¸ lín. 8 S¬ ®å nguyªn lý Quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o phin läc bôi, vi khuÈn mói giÊy t chÌn nh h th Ìn ph c KiÓm tra ®é kÝn b»ng buång tèi Hoµn chØnh khu«n cã phin läc TiÕp tôc bæ sung keo kÕt cÊu bÞt kÝn ChÕ t¹o khung phin läc Cho phin läc vµo khung bao KiÓm tra kÝn khÝ KiÓm tra trë lùc phin läc Keo d¸n in lä GiÊy läc phÕ liÖu B«i keo lªn giÊy lµm con chÌn C¾t ®Þnh h×nh lµm con chÌn Bao b× ®ãng gãiNguyªn liÖu giÊy thiÕc lµm con ch M¸y c¾t ph«i giÊy iÕc KL T¹o nÕp gÊp giÊy thiÕc trªn m¸y V¸n «can hay «m than Bæ sung keo d¸n kÕt cÊu ®iÒn ®Çy c¸c khe ®Çu mói giÊy n¬i ®Æ Ðp ®Þnh h×nh khÐp kÝn 2 ®Çu mói giÊy §Öm con chÌn giÊy cã keo vµo 2 ®Çu mói giÊy läc §Öm con chÌn kim lo¹i b»ng giÊy thiÕc vµo gi÷a c¸c mói giÊy Vµo khu«n cè ®Þnh nÕp gÊp giÊy Vµo khu«n gÊp C¾t ®Þnh h×nh theo d−ìng cho tõng lo¹i phin läc NhËp kho Phin läc KiÓm tra ngo¹i quan ®¶m b¶o tÝnh nguyªn vÑn Nguyªn liÖu GiÊy läc bôi, vi khuÈn 9 Nghiªn cøu thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ cÊp kh«ng khÝ v« khuÈn cho nhµ mæ bÖnh viÖn. Gi¶i ph¸p kÕt cÊu khoang ¸p lùc t¹o dßng ®¬n h−íng trong chÕ t¹o thiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ. Khã kh¨n lín nhÊt trong thiÕt kÕ kÕt cÊu s¶n phÈm cña ®Ò tµi lµ lµm sao trong khoang m¸y cã c¸c luång giã ®¬n h−íng (song song – laminar) kh«ng cã dßng ch¶y xo¸y vµ ph¶i cã tèc ®é ®Òu kh¾p ë mäi n¬i trªn tiÕt diÖn ngang cña phin läc. Nguyªn lý t¹o dßng ®¬n h−íng ®Ó tr¸nh cã ¸p lùc khÝ côc bé víi tèc ®é qu¸ lín lµm sai lÖch lç mµng läc vµ gi¶m hiÖu suÊt läc. §Ó ®¶m b¶o tèc ®é vµ l−u l−îng giã cÇn thiÕt chóng t«i ®· sö dông nhiÒu lo¹i qu¹t cã cÊu tróc kh¸c nhau, ®−îc l¾p theo nh÷ng ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó ®Èy dßng khÝ qua phin läc. Gi¶i ph¸p kü thuËt gi¶m ®é ån thiÕt bÞ Mét trong nh÷ng chØ tiªu sö dông rÊt quan träng cña thiÕt bÞ cÊp khÝ v« trïng lµ ®é ån ph¶i ë møc ®é võa ph¶i kh«ng g©y ¶nh h−ëng tíi t©m sinh lý, chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc, thêi gian lµm viÖc liªn tôc víi thiÕt bÞ cña c¸c kü thuËt viªn. Bëi v× ®©y lµ nh÷ng thiÕt bÞ sö dông trong y tÕ kh¸c h¼n víi c¸c thiÕt bÞ c«ng nghiÖp cã thÓ cho phÐp ®é ån lín h¬n nhiÒu. * §Ó gi¶m ®é ån, trong ngµnh th«ng giã ph¶i sö dông c¸c thiÕt bÞ chèng ån nh− ë ®Çu ra cña qu¹t ly t©m n¬i ph¸t ra tiÕng ån, ng−êi ta chÕ t¹o c¸c hép tiªu ©m dµi kh«ng d−íi 2m, trong ®ã tÇng tiªu ©m ®−îc ®Æt xung quanh hép cã kÝch th−íc kh«ng nhá h¬n 100mm chøa c¸c vËt liÖu tiªu ©m. * Ph−¬ng ¸n thø hai cã thÓ lµm hép c¸ch ly ®Ó ng¨n chÆn ©m thanh, c¸ch nµy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc v× thiÕt bÞ ph¶i lÊy giã vµ cÊp giã cho hÖ hë chø kh«ng thÓ lµm thµnh hÖ kÝn c¸ch ly ®−îc trong tr−êng hîp c¸c thiÕt bÞ cña ®Ò tµi. *Ph−¬ng ¸n thø 3 lµ nghiªn cøu sù ¶nh h−ëng cña thÓ tÝch khoang ¸p lùc vµ sö dông c¸c vËt liÖu c¸ch ©m kÕt qu¶ cho thÊy gi¶m thÓ tÝch khoang ¸p lùc dÉn ®Õn viÖc gi¶m ®é ån thiÕt bÞ. ThiÕt kÕ kÕt cÊu thiÕt bÞ lµm sao ®¶m b¶o phin läc ®−îc l¾p ghÐp mét c¸ch ch¾c ch¾n vµ kÝn khÝ ®Ó kh«ng cho khÝ tho¸t ra xung quanh khoang ¸p lùc mµ chØ ®i qua phin läc ®ã lµ mét yªu cÇu rÊt nghiªm ngÆt, trong tr−êng hîp cã kÏ hë sÏ dÉn ®Õn thÊt tho¸t ¸p lùc vµ gi¶m ®¸ng kÓ l−u tèc cña thiÕt bÞ. 10 Nghiªn cøu m« h×nh thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ Mét m« h×nh phßng s¹ch ph¶i cã c¸c phßng bæ trî nh− tiÒn phßng ë ®ã ®−îc tiÕn hµnh c¸c kh©u ®o¹n thay quÇn ¸o, dµy dÐp, röa tay v« trïng, sau ®ã ®i qua mét buång kh«ng khÝ v« trïng vµo phßng s¹ch. KÕt cÊu phßng s¹ch trung t©m bao gåm qu¹t giã cÊp kh«ng khÝ vµo c¸c phßng. Tr−íc khi vµo phßng kh«ng khÝ ®−îc läc qua mét hÖ läc hepa ®Æt trªn trÇn kü thuËt, sè l−îng phin läc tïy thuéc vµo diÖn tÝch phßng vµ tiªu chuÈn sè lÇn l−u th«ng khÝ. M« t¶ tãm t¾t ph−¬ng ¸n thiÕt kÕ tèi −u thiÕt bÞ khö trïng kh«ng khÝ. Yªu cÇu kh«ng khÝ phßng mæ ph¶i ®−îc läc s¹ch bôi - vi khuÈn b»ng phin läc HEPA, khuyÕn c¸o kh«ng nªn håi l−u vµ läc l¹i kh«ng khÝ trë l¹i phßng vµ ph¶i ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn m«i tr−êng tèi −u cho c¸c phßng mæ víi víi nhiÖt ®é 20-24oC, ®é Èm 50-60% vµ ¸p suÊt d−¬ng c©n ®èi víi c¸c khu vùc xung quanh 15% khÝ thõa. §èi víi n−íc ta mét yªu cÇu rÊt quan träng lµ gi¸ c¶ ph¶i hîp lý, phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cho lÇn ®Çu t− ban ®Çu vµ chi phÝ duy tr× vµ b¶o hµnh thÊp, hiÖu qu¶ ph¶i ®¹t yªu cÇu. Víi môc tiªu trªn chóng t«i ®Ò xuÊt m« h×nh thiÕt bÞ cÊp kh«ng khÝ v« trïng cho phßng mæ thÝch hîp sö dông trong c¸c bÖnh viÖn, c¸c c¬ së chuyªn vÒ ch¨m sãc søc kháe, c¸c phßng s¹ch, c¸c phßng vi sinh, xÐt nghiÖm, thiÕt bÞ cã kh¶ n¨ng läc ®−îc c¸c h¹t cùc nhá chØ thÊy qua kÝnh hiÓn vi (vi khuÈn, vi rót) sau ®ã cã thÓ hñy diÖt vi khuÈn bµo tö, vi rót, c¸c lo¹i vi trïng g©y bÖnh hoÆc c¸c chÊt kÝch thÝch sinh häc nh− phÊn hoa ch¼ng h¹n ®−îc gi÷ l¹i trªn bÒ mÆt phin läc Hepa b»ng ®Ìn cùc tÝm l¾p ®Æt trong khoang ¸p lùc. Sau ®©y tr×nh bµy cÊu h×nh tèi −u sau khi thö nghiÖm chóng t«i lùa chän. Víi lý do t×nh tr¹ng phßng èc cña c¸c khu phÉu thuËt ë n−íc ta hiÖn nay ch−a ®ång bé nªn chóng t«i ®· cã nh÷ng ph−¬ng ¸n thiÕt kÕ thÝch hîp. Trªn c¸c h×nh vÏ lµ nh÷ng ph−¬ng ¸n ®−îc thiÕt kÕ cho c¸c cÊu tróc khu phÉu thuËt kh¸c nhau. 11 - Ph−¬ng ¸n thø nhÊt: ph−¬ng ¸n côc bé Phin loïc Hepa Khe laáy gioù Phin loïc sô caáp Quaït li taâm Mieäng gioù - Ph−¬ng ¸n thø hai: Treo thiÕt bÞ trªn t−êng 12 - Ph−¬ng ¸n thø ba: ThiÕt bÞ ®−îc treo trªn trÇn. 13 øng dông m« h×nh tr×nh diÔn hÖ thèng thiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ cho phßng mæ bÖnh viÖn. Chän ®Þa chØ øng dông: Sau khi chÕ thö vµ ®¸nh gi¸ mét sè chØ tiªu kü thuËt sö dông c¬ b¶n cña thiÕt bÞ cÊp giã v« khuÈn cho phßng mæ bÖnh viÖn, nhiÖm vô cña ®Ò tµi lµ chän ®Þa chØ øng dông. Dù kiÕn ban ®Çu cña chóng t«i lµ øng dông t¹i 01 phßng mæ. Sau khi nghiªn cøu t×nh tr¹ng thùc tÕ vµ ®Æt vÊn ®Ò víi Ban gi¸m ®èc BÖnh viÖn chóng t«i ®· lÊy Phßng håi tØnh trong Khu phÉu thuËt cña Trung t©m phÉu thuËt t¹o h×nh vµ Hµm mÆt thuéc BÖnh viÖn H÷u nghÞ ViÖt Nam – Cu Ba ®Ó lµm c¬ së øng dông. Tr−íc khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ vµo phßng do khu vùc phÉu thuËt ®· ®−îc x©y dùng tõ rÊt l©u nªn t×nh tr¹ng trÇn, t−êng vµ nÒn cña phßng ®· cò n¸t, chóng t«i ®· phèi hîp cïng víi BÖnh viÖn cho c¶i t¹i l¹i míi ®¸p øng ®−îc c¸c th«ng sè cña thiÕt bÞ sau khi l¾p ®Æt. Ph−¬ng ¸n chóng t«i thùc hiÖn ë ®©y lµ ph−¬ng ¸n 3 nh− ®Ò tµi ®· giíi thiÖu ë trªn. kÕt qu¶ nghiªn cøu Nh»m ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng « nhiÔm phßng mæ ë mét sè bÖnh viÖn chóng t«i ®· tiÕn hµnh nu«i xÐt nghiÖm vi sinh lÊy t¹i mét sè nhµ mæ c¸c bÖnh viÖn ë Hµ Néi: ViÖn 198, ViÖn m¾t Hµ néi, BÖnh viÖn Saintpaul, BÖnh viÖn Sãc s¬n - Hµ néi, BÖnh viÖn §èng ®a - Hµ néi, BÖnh viÖn ViÖt nam - Cu ba. - §¸nh gi¸ chÊt l−îng kh«ng khÝ phßng Håi tØnh BÖnh viÖn ViÖt nam – Cu ba tr−íc khi l¾p ®Æt hÖ thèng xö lý v« trïng kh«ng khÝ. - §¸nh gi¸ chÊt l−îng kh«ng khÝ phßng Håi tØnh BÖnh viÖn ViÖt nam – Cu ba sau khi l¾p ®Æt hÖ thèng xö lý v« trïng kh«ng khÝ. - §o hµm l−îng bôi t¹i c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau trong phßng Håi tØnh- BÖnh viÖn ViÖt nam - Cu ba. Qua kÕt qu¶ thùc nghiÖm cho kÕt qu¶ hµm l−îng bôi trung b×nh céng tr−íc khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ lµ 5757 h¹t/m3 vµ sau khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ lµ 1358 h¹t/m3. Nh− vËy sau khi l¾p thiÕt bÞ hµm l−îng bôi trung b×nh gi¶m 4399 h¹t/m3 so víi tr−íc khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ. - §¸nh gi¸ c¶m quan cña c¸c c¸n bé lµm viÖc trong phßng Håi tØnh- BÖnh viÖn ViÖt nam - Cu ba. KÕt qu¶ c¶m quan cña nh©n viªn lµm viÖc t¹i phßng Håi tØnh-BÖnh viÖn ViÖt nam - Cu ba cho thÊy: Cã sù kh¸c biÖt hoµn toµn vÒ c¶m gi¸c cña ng−êi lµm viÖc trong phßng gi÷a tr−íc vµ sau khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ. 14 bµn luËn Ñeà taøi ñaõ toång hôïp khaù ñaày ñuû toång quan taøi lieäu veà tình hình nghieân cöùu trong nöôùc vaø treân theá giôùi veà kyõ thuaät vaø coâng ngheä xöû lyù khoâng khí khoûi buïi, vi khuaån. Giôùi thieäu nhöõng keát quaû nghieân cöùu cô baûn veà vaán ñeà nhieãm khuaån, vaán ñeå thoâng khí voâ truøng vaø choáng nhieãm khuaån beänh vieän. Nhöõng keát quaû ñaûm baûo khoâng khí voâ truøng cho phoøng moå beänh vieän neâu trong phaàn thöïc nghieäm laø keát quaû toång hôïp cuûa raát nhieàu caùc yeáu toá lieân quan ñeán caùc khaâu ñaûm baûo cuûa beänh vieän noùi chung vaø phoøng moå noùi rieâng. Ñeå kieåm tra thöïc haønh phoøng choáng nhieãm truøng beänh vieän taïi Khoa Ngoaïi coù ñeán 20 noäi dung yeâu caàu phaûi ñöôïc thöïc haønh toát [27], chöa keå ñeán caùc noäi dung veà xöû lyù duïng cuï, xöû lyù chaát thaûi, nhaø giaët, xöû lyù ñoà baån vaø röûa tay phaãu thuaät… Keát quaû nghieän cöùu cuûa haõng SATORIUS (Ñöùc) veà kieåm soaùt quaù trình saûn xuaát vaø nguoàn goác nhieãm khuaån cho thaáy con ngöôøi laø yeáu toá tieâu cöïc trong phoøng saïch voâ truøng. Da, toùc, quaàn aùo, naùch vaø loã muõi laø nôi khu truù moät löôïng lôùn vi khuaån tröïc tieáp thaûi vaøo moâi tröôøng. Ví duï:Traùn, da ñaàu vaø naùch coù ñeán 106 vi khuaån/cm2; nöôùc boït vaø chaát baøi tieát töø loã muõi coù ñeán 106-108VK/ml, haét hôi 105VK taïi vaän toác 100m/giaây, ñaàu ngoùn tay 20-100VK/cm2, tay 103- 6×103VK/cm2. Trong moät nghieân cöùu “Söï hieän dieän vi khuaån treân tay nhaân vieân y teá” taïi Beänh vieän ña khoa tænh Bình Thuaän cho thaáy baøn tay cuûa nhaân vieân y teá luoân coù moät löôïng lôùn vi khuaån laø nhöõng taùc nhaân goùp phaàn vaøo vieäc nhieãm cheùo beänh lyù nhieãm truøng trong beänh vieän. Soá löôïng vi khuaån trung bình treân tay kyõ thuaät vieân tröôùc khi röûa laø khoaûng 35.104, sau khi röûa laø 17.104. Sau khi röûa tay thöôøng qui, soá löôïng vi khuaån giaûm ñaùng keå nhöng vaãn cao hôn lieàu gaây nhieãm gaàn 17 laàn [∗][32]. Qua nhöõng soá lieäu neâu treân cho thaáy, duø thieát bò xöû lyù khoâng khí coù ñaûm baûo ñoä voâ truøng caáp ñoä cao ñi chaêng nöõa maø caùc yeáu toá khaùc nhö phoøng oác, con ngöôøi, thieát bò vaø vieäc chaáp haønh caùc qui cheá veà veä sinh beänh vieän khoâng ñöôïc thöïc hieän ñuùng thì tieâu chuaån phoøng saïch khoù coù theå ñaït ñöôïc keát quaû mong muoán vaø tæ leä nhieãm truøng veát moå seõ taêng leân vaø khoâng theå kieåm soaùt ñöôïc. Chính vì vaäy ñeà taøi taäp trung moät maët tieán haønh nghieân cöùu tìm caùc giaûi phaùp kyõ thuaät nhaèm taïo ra thieát bò xöû lyù ñaûm baûo voâ truøng khoâng khí cho phoøng moå beänh vieän, maët khaùc raát quan taâm nghieân cöùu vaø tìm hieåu saâu caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán chaát löôïng khoâng khí trong moâi tröôøng phoøng moå nhö ñaõ neâu ôû phaàn treân ñeå laøm coâng taùc tö vaán thieát keá, söûa chöõa naâng caáp phoøng moå cho ñuùng chuaån möïc ôû möùc ñoä coù theå trong ñieàu kieän thöïc teá beänh vieän. Do vaäy vieäc ñaûm baûo moâi tröôøng saïch cho phoøng moå beänh vieän laø keát quaû toång hôïp cuûa ∗ Lieàu gaây nhieãm töø 100 – 10.000 vi khuaån 15 raát nhieàu yeáu toá trong ñoù vieäc caáp khoâng khí voâ khuaån chæ laø moät yeáu toá quan troïng lieân quan ñeán vieäc baûo veä söùc khoûe cho baùc só, ñoäi nguõ kyõ thuaät vieân vaø beänh nhaân trong beänh vieän. Nhöõng soá lieäu böôùc ñaàu coù tính chaát töông ñoái neâu ôû treân veà keát quaû xeùt nghieäm vi sinh tieán haønh taïi moâ hình trình dieãn cuûa ñeà taøi coù theå keát luaän raèng: Heä thoáng thieát bò xöû lyù khoâng khí cho phoøng moå voâ truøng theo nguyeân lyù cuïc boä, taïo aùp suaát döông coù hieäu quaû toát, vaø khuyeán caùo coù theå aùp duïng roäng raõi cho caùc phoøng moå caùc beänh vieän. ÔÛ ñaây cuõng caàn thoáng nhaát moät soá quan ñieåm khi trieån khai caùc heä thoáng xöû lyù khoâng khí phoøng moå beänh vieän: Nhö treân ñaõ ñeà caäp, cho ñeán nay caùc nhaø khoa hoïc vaø caùc nhaø chuyeân moân chöa ñi ñeán keát luaän phöông phaùp caáp khí voâ truøng theo nguyeân lyù naøo laø toái öu. Song hoï khuyeán caùo söû duïng doøng ñôn höôùng (laminar) laø hôïp lyù vaø ñem laïi hieäu quaû. Söû duïng nguyeân lyù doøng laminar thoåi ñöùng hay doøng laminar thoåi ngang kinh phí voâ cuøng lôùn khaû naêng taøi chính cuûa ta chaéc coøn laâu môùi coù theå ñaùp öùng noåi. Söû duïng heä thoáng trung taâm vôùi doøng hoài löu xöû lyù laïi cuõng chöa ñöôïc thoáng nhaát trong giôùi chuyeân moân. Coøn trong tröôøng hôïp laép ñaët heä thoáng trung taâm thaûi boû thì thaát thoaùt naêng löôïng raát lôùn, khaû naêng ñaûm baûo kinh phí ñeå duy trì hoaït ñoäng cuûa heä thoáng laø raát khoù khaên. Chi phí vieän phí cho moät ca moå phaûi taêng leân gaáp haøng chuïc laàn maø beänh nhaân phaûi gaùnh chòu chaéc khoù thöïc thi trong thöïc teá. Ví duï 1 ca moå ôû Vieän Tim chi phí khoaûng 2000-3000USD, th× viÖc ¸p dông phuïc vuï soá löôïng lôùn coäng ñoàng daân cö lµ khã cã thÓ thùc hiÖn ®−îc, maø chæ coù moät soá ít beänh nhaân hieåm ngheøo naèm giöõa caùi soáng vaø caùi cheát baét buoäc phaûi vaøo vieän. Phöông aùn laép ñaët thieát bò xöû lyù maø ñeà taøi ñeà xuaát cuõng chöa phaûi ñaõ ñöôïc thoáng nhaát trong giôùi chuyeân moân. Song keát quaû thöû nghieäm cho thaáy coù hiÖu qu¶ gi¶m vi khuÈn, gi¶m bôi, t¹o c¶m gi¸c tho¶i m¸i, h¬n n÷a tiÕt kiÖm ®−îc chi phÝ ®iÒu trÞ, phuø hôïp vôùi ñieàu kieän vaø hoaøn caûnh kinh teá trong nöôùc, chi phí ñaàu tö vaø chi phí vaän haønh thaáp, ít phaûi baûo haønh baûo trì, noù coù theå raát thích hôïp vôùi caùc beänh vieän tuyeán quaän huyeän; caùc beänh vieän chöa coù ñieàu kieän xaây döïng môùi nhöng coù kinh phí söûa chöõa naâng caáp. Coøn ñoái vôùi caùc beänh vieän tuyeán tænh vaø tuyeán trung öông coù theå caàn phaûi nghó ñeán vieäc xaây döïng heä thoáng xöû lyù trung taâm vôùi thieát keá hieän ñaïi ñaùp öùng moïi yeâu caàu kyõ thuaät ñeà ra. kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 1. KÕt qu¶ khaûo saùt taïi caùc beänh vieän vaø thöïc teá thöû nghieäm cho thaáy, söû duïng tieâu chuaån cuûa Lieân Xoâ (cuõ) hoaëc tieâu chuaån phoøng caáp I, II, III GMP ASEAN ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng phoøng moå saïch beänh vieän 2. Ñaõ tìm ñöôïc moät soá giaûi phaùp kyõ thuaät trong thieát keá cheá taïo heä thoáng thieát bò khöû truøng khoâng khí phoøng moå beänh vieän ñaït caùc chæ tieâu kyõ thuaät vaø 16 chæ tieâu söû duïng theo yªu cÇu chuyªn m«n kü thuËt. 3. Ñaõ xaây döïng ñöôïc moät moâ hình trình dieãn taïi Phoøng Hoài tænh – Beänh vieän Vieät Nam- Cu Ba Haø Noäi. Sau hôn 1 naêm söû duïng vaø kieåm tra ñaùnh giaù keát quaû vi sinh cho thaáy, thieát bò xöû lyù khoâng khí coù hieäu quaû toát vaø coù tính khaû thi trong thöïc teá söû duïng. 4. Kieán nghò: 4.1. Coù theå aùp duïng roäng raõi ñeå xöû lyù khoâng khí ñaûm baûo moâi tröôøng saïch cho phoøng moå beänh vieän vaø caùc cô sôû coù nhu caàu xaây döïng phoøng saïch noùi chung. 4.2. Caàn xaây döïng tieâu chuaån hoùa caùc yeâu caàu veà thieát keá xaây döïng ñaëc thuø vaø yeâu caàu KT cho moät nhaø moå saïch ôû beänh vieän. (Baûn tieâu chuaån vaø caùc khuyeán caùo veà xaây döïng moâ hình nhaø moå saïch) 17 BAÛN TIEÂU CHUAÅN VAØ CAÙC KHUYEÁN CAÙO VEÀ XAÂY DÖÏNG MO HÌNH NHAØ MOÅ SAÏCH 1. Vieäc xaây döïng nhaø moå phaûi ñaït tieâu chuaån GMP ASEAN. 2. Yeâu caàu veà nhaø moå phaûi ñöôïc thieát keá theo nguyeân taéc moät chieàu vaø phaûi caùch ly caùc khu saïch coù caùc caáp ñoä khaùc nhau. 3. Phoøng haäu phaãu laø moät khu lieân hoaøn trong nhaø moå ñeå sau khi beänh nhaân ra khoûi khu moå ñöôïc ñöa vaøo haønh lang xanh vaø sang khu haäu phaãu (hay khu Chaêm soùc ñaëc bieät). 4. Khu haäu phaãu cuõng phaûi ñöôïc caáp gioù voâ truøng coù aùp suaát aâm caân ñoái vôùi caùc khu laân caän. 5. Nhaø moå phaûi ñöôïc caáp khí voâ truøng laøm maùt trung taâm hoaëc cuïc boä. Caùc phoøng moå voâ truøng phaûi ñaït aùp suaát döông khoâng nhoû hôn töø 20 – 40 Pa, coøn caùc phoøng moå höõu truøng thì phaûi taïo aùp suaát aâm caân ñoái vôùi vieäc caáp gioù voâ truøng cho phoøng moå vaø caùc khu vöïc laân caän ñeå traùnh bò laây nhieãm do huùt khí töø caùc khu vöïc laân caän vaøo phoøng moå. 6. Chaáp haønh qui trình veä sinh nhaø moå beänh vieän theo ñuùng qui ñònh cuûa Boä Y teá vôùi vieäc söû duïng nhöõng chaát khöû truøng phoøng oác theá heä môùi keát hôïp vôùi caùc chaát khöû truøng truyeàn thoáng vaø thay ñoåi caùc chaát khöû truøng (4-5 loaïi) ñeå traùnh vi khuaån khaùng hoùa chaát. 7. Chaáp haønh nghieâm caùc qui ñònh veà veä sinh con ngöôøi, röûa tay thöôøng qui vaø caùc qui ñònh khaùc veà trang phuïc baùc só. 8. Chaáp haønh nghieâm caùc qui ñònh veà xöû lyù thanh truøng duïng cuï thieát bò, beänh nhaân vaø caùc yeáu toá gaây nhieãm khaùc. 9. Yeâu caàu chaát löôïng phoøng moå veà maët vi sinh khuyeán caùo ñaït caáp III theo tieâu chuaån GMP ASEAN hay tieâu chuaån cuûa Lieân xoâ tröôùc ñaây. Theo tieâu chuaån cuûa Lieân xoâ cuõ ñoä nhieãm khoâng khí tröôùc moå laø 500 vi khuaån/m3 khoâng khí, vaø sau moå laø 1000 vi khuaån/m3, khoâng coù caùc vi khuaån chæ ñieåm veä sinh ñaït tieâu chuaån saïch vi sinh. Caùc vi khuaån chæ ñieåm veä sinh khoâng khí laø nhöõng vi khuaån tan maùu ñöôïc xaùc ñònh laø Saureus, Stropygenes, P. aeruginosa vaø caùc naám moác. Phoøng saïch ñaït tieâu chuaån caáp III theo TC GMP SEAN trong ñoù khoâng quaù 3.500.000 tieåu phaân côõ 0,5 micron hoaëc lôùn hôn; 20.000 tieåu phaân kích thöôùc lôùn hôn hoaëc baèng 5 micron; vaø khoâng quaù 500 vi sinh vaät soáng trong 1m3 khoâng khí. 10. Yeâu caàu trong phoøng moå veà nhieät ñoä laø 20-25oC vaø ñoä aåm laø 18 DANH S¸CH NH÷NG NG¦êI THùC HIÖN CHÝNH 1. Tr−¬ng Ngäc S¬n – C¸n bé kü thuËt, Trung t©m Nghiªn cøu vµ TriÓn khai C«ng nghÖ M«i tr−êng (REDCET), B¸c sÜ chuyªn khoa I, Chñ nhiÖm ®Ò tµi. 2. Nh÷ng ng−êi thùc hiÖn chÝnh: 2.1. Vò V¨n TiÔu-Chi nh¸nh phÝa Nam,Trung T©m NhiÖt ®íi ViÖt-Nga,TiÕn sÜ 2.2. NguyÔn Minh C¶o - Trung t©m REDCET, TiÕn sÜ 2.3. TrÇn ThÞ Tóc - Trung t©m REDCET, Kü s− 2.4. TrÞnh Xu©n D−¬ng - Trung t©m REDCET, Kü s− 2.5. Vò T−êng V©n - Trung t©m REDCET, Cö nh©n DANH S¸CH C¸C C¥ QUAN PHèI HîP CHÝNH 1. Chi nh¸nh phÝa Nam, Trung t©m NhiÖt ®íi ViÖt – Nga. 2. BÖnh viÖn h÷u nghÞ ViÖt Nam – Cu ba Hµ Néi. 1 MôC LôC Trang Më ®Çu 5 PhÇn 1 - Tæng quan 7 1.1. S¬ l−îc vÒ c«ng nghÖ läc khÝ v« trïng ë n−íc ngoµi 7 1.2. ë ViÖt nam 8 1.3. Quan ®iÓm chung vÒ vÊn ®Ò th«ng khÝ v« trïng BÖnh viÖn 9 1.4. C¬ së lý thuyÕt vÒ läc khÝ v« trïng 18 1.5. VÊn ®Ò nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn vµ kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn 21 1.6. Nh÷ng yªu cÇu cÇn thiÕt khi thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ cÊp giã v« trïng cho phßng mæ BÖnh viÖn. 26 PhÇn 2 - Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 28 2.1. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ chÊt l−îng kh«ng khÝ trong phßng mæ 28 2.2. Nghiªn cøu thiÕt kÕ, chÕ t¹o phin läc bôi, vi khuÈn. 34 2.3. Nghiªn cøu thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ cÊp kh«ng khÝ v« trïng cho nhµ mæ BÖnh viÖn. 37 PhÇn 3 - KÕt qu¶ nghiªn cøu 41 3.1. m« t¶ tãm t¾t ph−¬ng ¸n thiÕt kÕ tèi −u thiÕt bÞ khö trïng kh«ng khÝ. 41 3.2. øng dông m« h×nh tr×nh diÔn hÖ thèng thiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ cho phßng mæ BÖnh viÖn. 45 3.3. KÕt qu¶ kiÓm tra vi sinh ë mét sè nhµ mæ c¸c BÖnh viÖn t¹i Hµ néi 47 3.4. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ chèng nhiÔm khuÈn cña m« h×nh hÖ thèng thiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ t¹i phßng mæ BÖnh viÖn ViÖt nam - Cu Ba 54 PhÇn 4 - Bµn luËn 59 PhÇn 5 - KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 61 B¶n tiªu chuÈn vµ c¸c khuyÕn c¸o vÒ x©y dùng m« h×nh nhµ mæ s¹ch 62 Tµi liÖu tham kh¶o 63 2 DANH MôC B¶NG BIÓU Trang B¶ng 1 HiÖu suÊt läc ®èi víi c¸c hÖ thèng th«ng khÝ vµ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ t¹i c¸c bÖnh viÖn ®a khoa 11 B¶ng 2 NhiÔm khuÈn BÖnh viÖn c¸c n−íc trªn thÕ giíi 22 B¶ng 3 NhiÔm khuÈn BÖnh viÖn ë ViÖt nam n¨m 2001 22 B¶ng 4 Tû lÖ nhiÔm khuÈn t¹i BÖnh viÖn Nhi ®ång 1- TP Hå ChÝ Minh 22 B¶ng 5 B¶ng c¸c chñng lo¹i kh¸ng thuèc, tû lÖ c¸c vi khuÈn g©y bÖnh kh¸ng thuèc nu«i cÊy ®−îc 23 B¶ng 6 Tiªu chuÈn chÊt l−îng kh«ng khÝ trong s¶n xuÊt thùc phÈm cña Romanovici 31 B¶ng 7 Thoâng soá kyõ thuaät cuûa giaáy loïc söû duïng ñeå cheá taïo phin loïc Hepa 34 B¶ng 8 Thoâng soá kyõ thuaät cuûa moät soá loaïi giaáy loïc buïi, vi khuaån 34 B¶ng 9 KÕt qu¶ thö nghiÖm c¸c ph−¬ng ¸n t¹o dßng ®¬n h−íng trong thiÕt bÞ läc khÝ v« khuÈn 37 B¶ng 10 Sè liÖu cÊy vi khuÈn bÖnh viÖn Sãc s¬n hµ néi n¨m 2001 47 B¶ng 11 Sè liÖu cÊy vi khuÈn bÖnh viÖn m¾t Hµ néi n¨m 2001 48 B¶ng 12 Sè liÖu cÊy vi khuÈn bÖnh viÖn m¾t Hµ néi n¨m 2002 48 B¶ng 13 Sè liÖu cÊy vi sinh BÖnh viÖn §èng ®a Hµ néi n¨m 2001 49 B¶ng 14 Sè liÖu cÊy vi sinh bÖnh viÖn saintpaul Hµ néi 50 B¶ng 15 Sè liÖu cÊy vi khuÈn bÖnh viÖn Saintpaul Hµ Néi (N¨m 2002) 51 B¶ng 16 Sè liÖu cÊy vi khuÈn bÖnh viÖn 198 Hµ néi n¨m 2000 52 B¶ng 17 Sè liÖu cÊy vi khuÈn c¸c khu mæ BÖnh viÖn ViÖt Nam - Cu Ba 53 B¶ng 18 Sè liÖu kiÓm tra vi sinh tr−íc khi cã hÖ thèng xö l ý t¹i Phßng Håi tØnh- BÖnh viÖn ViÖt nam -Cu Ba 54 B¶ng 19 Sè liÖu kiÓm tra vi sinh sau khi cã hÖ thèng xö l ý t¹i Phßng Håi tØnh - BÖnh viÖn ViÖt nam -Cu Ba 55 B¶ng 20 KÕt qu¶ ®o vËn tèc giã cña hÖ thèng cÊp kh«ng khÝ v« trïng 56 B¶ng 21 §o hµm l−îng bôi t¹i c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau trong phßng 57 B¶ng 22 B¶ng ®¸nh gi¸ c¶m quan cña c¸c c¸n bé lµm viÖc trong phßng Håi tØnh. 58 3 DANH MôC H×NH ¶NH Trang H×nh 1 Phin läc vi khuÈn do ®Ò tµi nghiªn cøu, thiÕt kÕ, chÕ t¹o 35 H×nh 2 Phßng s¹ch cã dßng ch¶y rèi 40 H×nh 3 Phßng s¹ch cã dßng ®¬n h−íng thæi ngang 40 H×nh 4 Phßng s¹ch cã dßng ®¬n h−íng thèi ®øng 40 H×nh 5 ThiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ côc bé 42 H×nh 6 ThiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ lo¹i l¾p trªn t−êng 43 H×nh 7 ThiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ lo¹i l¾p trªn trÇn 44 H×nh 8 Mét sè h×nh ¶nh vÒ m« h×nh tr×nh diÔn cña ®Ò tµi vµ hÖ thèng cÊp khÝ v« trïng t¹i BÖnh viÖn ViÖt Nam - Cu Ba 45 4 Më ®Çu BÖnh viÖn lµ n¬i héi tô nhiÒu lo¹i vi khuÈn vµ lµ n¬i cã nhiÒu c¬ héi cho sù l©y lan c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm. NhiÔm khuÈn BÖnh viÖn ®ang lµ vÊn ®Ò rÊt nãng báng ë c¸c n−íc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c n−íc nghÌo, c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. - NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn cã mét t¸c ®éng rÊt lín lµm gia t¨ng tÇn suÊt bÖnh, t¨ng chi phÝ ®iÒu trÞ, t¨ng thêi gian n»m viÖn, t¨ng tû lÖ tö vong, ngoµi ra cßn lµm gia t¨ng sù trçi dËy cña c¸c dßng vi khuÈn kh¸ng thuèc kh¸ng sinh. - NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ngµy nay ®· trë thµnh mét th¸ch thøc mang tÝnh thêi ®¹i. Trong bÖnh viÖn, c¸c khu vùc cã nguy c¬ nhiÔm khuÈn cao lµ c¸c khoa, phßng cã bÖnh nh©n ph¬i nhiÔm cao víi vi khuÈn g©y bÖnh, ®ã lµ c¸c khoa (phßng) mæ, hËu phÉu. Theo thèng kª cu¶ HÖ thèng tÇm so¸t NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn quèc gia, Trung t©m kiÓm so¸t bÖnh tËt Hoa kú, nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn x¶y ra ë nh÷ng bÖnh nh©n phÉu thuËt còng nh− nh÷ng bÖnh nh©n t¹i khoa håi søc cÊp cøu dao ®éng tõ 10 ®Õn 15%. V× vËy vÞÖc tæ chøc mét Ch−¬ng tr×nh chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lµ mét nhiÖm vô cÇn thiÕt trong sù ph¸t triÓn cña ngµnh y tÕ. Bé y tÕ ViÖt nam tõ n¨m 1997 ®· ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp Khoa chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. B¾t ®Çu Ch−¬ng tr×nh chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn còng cã nghÜa lµ b¾t ®Çu mét chuyÓn biÕn míi trong lÜnh vùc ch¨m sãc y tÕ toµn diÖn cña mçi quèc gia. ViÖc chèng nhiÔm khuÈn ë ViÖt nam vÉn cßn lµ lÜnh vùc míi mÎ vµ ®ang ë trong giai ®o¹n khëi ®Çu. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi c¸c bÖnh viÖn vµ tæ chøc y tÕ céng ®ång n−íc ta lµ viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ kh¶ n¨ng ch¨m sãc søc khoÎ tr−íc tiªn ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. §iÒu nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo viÖc ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn ®éi ngò nh©n viªn cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nªu trªn. NghÜa lµ yÕu tè con ng−êi vÉn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh. VÊn ®Ò chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lµ nhiÖm vô cña tÊt c¶ mäi ng−êi tõ ng−êi ®Çu bÕp chuÈn bÞ thøc ¨n cho bÖnh nh©n ®Õn nh÷ng phÉu thuËt viªn thùc hiÖn c¸c cuéc mæ, ®Õn c¸c 5 ®iÒu d−ìng viªn thùc hiÖn thay b¨ng, ®Õn nh©n viªn vÖ sinh s¹ch khoa phßng... Tõ t×nh h×nh thùc tÕ vµ tÝnh nghiªm träng cña nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn nh− ®· nªu ë trªn chóng t«i ®· tiÕn hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi: Nghiªn cøu øng dông c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ míi ®Ó h¹n chÕ « nhiÔm trong c¸c khu mæ bÖnh viÖn. Víi môc tiªu: Thö nghiÖm kü thuËt xö lý v« khuÈn kh«ng khÝ b»ng mµng läc cho phßng mæ BÖnh viÖn gãp phÇn c¶i thiÖn m«i tr−êng BÖnh viÖn vµ hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ. 6 PhÇn 1. Tæng quan 1.1.S¬ l−îc vÒ C«ng nghÖ läc khÝ v« trïng ë n−íc ngoµi: Cã thÓ nãi nghiªn cøu chèng nhiÔm khuÈn ë n−íc ngoµi chñ yÕu lµ nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ läc khÝ. ViÖc nghiªn cøu c¸c c«ng nghÖ xö lý m«i tr−êng nãi chung vµ xö lý bôi, vi khuÈn, ®éc tè hãa chÊt, n−íc nãi riªng ®· ®−îc triÓn khai tõ l©u vµ ng−êi ta ®· s¶n xuÊt trong ph¹m vi c«ng nghiÖp. Trong tµi liÖu cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Ò cËp ®Õn nh÷ng yÕu tè nªu trªn, cã nh÷ng tµi liÖu chuyªn kh¶o vÒ c¸c vËt liÖu läc bôi, vi khuÈn, trªn c¬ së c¸c chÊt liÖu kh¸c nhau [1,2], cã lo¹i chÕ t¹o tõ c¸c sîi tæng hîp nh− polieste, poliamid, còng cã c¸c lo¹i vËt liÖu läc lÊy tõ sîi nh©n t¹o nh− senluloacetat, sîi thuû tinh. Mét trong nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi vËt liÖu läc bôi vµ vi khuÈn lµ cã trë lùc khÝ ®éng häc rÊt nhá, nghÜa lµ cho kh«ng khÝ ®i qua dÔ dµng vµ gi÷ l¹i c¸c h¹t bôi cã kÝch th−íc bÊt kú tõ hÖ ph©n t¸n th« lín h¬n 1 micron ®Õn hÖ ph©n t¸n tinh d−íi 1 micron. §Ó gi÷ l¹i c¸c h¹t cã kÝch th−íc v« cïng nhá mµng läc hay giÊy läc ®−îc cÊu tróc b»ng 1 khung sîi trªn c¬ së nh©n t¹o (Senluloacetat) trªn nÒn mét lo¹i sîi tæng hîp: polieste, poliamid (nailon), polisunfon... t¹o ra mét khung ma trËn. Trªn khung ma trËn ®ã ®−îc ®an d¸t chång chÐo ch»ng chÞt lªn nhau b»ng mét lo¹i sîi cïng lo¹i hay sîi kh¸c lo¹i cã kÝch th−íc v« cïng m¶nh ®−êng kÝnh sîi 20-30 micron t¹o thµnh mét hÖ lç xèp cã kÝch th−íc lç tuú ý phô thuéc vµo ®Þnh l−îng xeo hoÆc t¹o thµnh mµng xèp polimer. Sù läc bôi vµ vi khuÈn trong kh«ng khÝ qua mµng läc lµ do kÕt qu¶ t¸c dông cña nhiÒu hiÖu øng nh− hiÖu øng va ®Ëp, hiÖu øng qu¸n tÝnh, hiÖu øng khuÕch t¸n, hiÖu øng tÜnh ®iÖn, hiÖu øng hÊp phô vµ hiÖu øng sµng läc. HiÖu øng sµng läc nghÜa lµ h¹t to bÞ gi÷ l¹i, h¹t nhá cho qua chØ ®ãng mét vai trß rÊt nhá trong c¬ chÕ läc kh«ng khÝ b»ng mµng läc. C¬ chÕ läc nh− trªn míi cã thÓ gi¶i thÝch ®−îc hiÖn t−îng c¸c h¹t cã kÝch th−íc nhá h¬n kÝch th−íc lç mµng läc vÉn bÞ gi÷ l¹i trªn phin läc [1,3,4,5] vµ thêi gian bÝt lç rÊt l©u. Trong kü thuËt, ng−êi ta ®· chÕ t¹o ra rÊt nhiÒu lo¹i vËt liÖu läc cã kh¶ n¨ng läc bôi kh¸c nhau tõ 40% ®Õn 99,999% viÖc kiÓm tra hiÖu qu¶ mµng läc dïng ®Ó läc kh«ng khÝ sö dông ph−¬ng ph¸p quang häc b»ng thiÕt bÞ KOL-45, KOL-90 víi h¹t son khÝ tiªu chuÈn cã d¹ng h×nh cÇu cïng 1 kÝch th−íc ®iÒu chÕ tõ dioctylphtalat (DOP) [2]. 7 HiÖn nay ë c¸c n−íc cã nhiÒu c¬ së ®· s¶n xuÊt giÊy läc bôi, vi khuÈn trong ph¹m vi c«ng nghiÖp víi c¸c chñng lo¹i vµ chÊt l−îng kh¸c nhau ®¸p øng nhu cÇu rÊt ®a d¹ng cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp (*). Tõ c¸c lo¹i giÊy läc ®ã, ng−êi ta chÕ t¹o ra c¸c lo¹i phin läc ®Ó ®−a vµo c¸c thiÕt bÞ läc kh«ng khÝ. Tiªu chuÈn kü thuËt c¬ b¶n cña phin läc khÝ lµ ph¶i cã trë lùc khÝ ®éng häc nhá, c«ng suÊt läc lín (hµng ngµn m3/giê). Muèn vËy diÖn tÝch hiÖu dông cña phin läc ph¶i lín h¬n hµng chôc lÇn (tõ 10 ®Õn 20 lÇn) thiÕt diÖn ngang cña phin läc. C«ng nghÖ chÕ t¹o phin läc hiÖn nay chñ yÕu vÉn ph¶i tiÕn hµnh b»ng ph−¬ng ph¸p thñ c«ng theo 2 c¸ch chÌn chèng xÑp gi÷a c¸c mói giÊy dïng giÊy thiÕc gÊp nÕp vµ ph−¬ng ph¸p chÌn chØ. C¸c phin läc cã c«ng suÊt thÊp th−êng sö dông “con chÌn thiÕc” gÊp nÕp, cßn trong c«ng nghiÖp sö dông “con chÌn chØ”. GiÊy läc ®−îc gÊp nÕp theo h×nh zic-z¾c cã chiÒu cao mói tõ 80-150mm (max) vµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®Ønh mói tõ 1mm ®Õn 4-5mm. Víi 2 ph−¬ng ph¸p nh− trªn cã thÓ chÕ t¹o phin läc cã kÝch th−íc vµ d¹ng h×nh häc tuú ý. Khi ®· cã nguyªn liÖu lµ giÊy läc bôi, vi khuÈn cã thÓ chÕ t¹o ra phin läc vµ tõ phin läc cã thÓ thiÕt kÕ chÕ t¹o ra c¸c lo¹i thiÕt bÞ v« trïng kh«ng khÝ phôc vô cho tÊt c¶ c¸c ngµnh cã nhu cÇu cÊp kh«ng khÝ v« trïng trong ®ã cã ngµnh Y tÕ. VÒ vÊn ®Ò nµy còng cã nhiÒu ph¸t minh s¸ng chÕ vµ s¸ch chuyªn kh¶o ®Ò cËp tíi [6,7,8...16]. 1.2. ë ViÖt nam: Nh÷ng nghiªn cøu trong lÜnh vùc chÕ t¹o vËt liÖu läc bôi, vi khuÈn, ®éc tè hãa chÊt ®−îc tiÕn hµnh nhiÒu thËp niªn t¹i ViÖn Hãa häc qu©n sù-Bé t− lÖnh Hãa häc tõ nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû 20. Víi sù gióp ®ì cña Liªn x« (cò) vµ Trung quèc, ViÖn hãa häc qu©n sù ®−îc trang bÞ kh¸ ®Çy ®ñ nh÷ng thiÕt bÞ nghiªn cøu vµ kiÓm tra cÇn thiÕt ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l−îng cña vËt liÖu läc (bôi, vi khuÈn, hãa chÊt ®éc) còng nh− c¸c thiÕt bÞ phßng chèng vò khÝ: nguyªn tö, sinh häc, hãa häc. Cô thÓ nh÷ng thiÕt bÞ nghiªn cøu chÕ t¹o vµ kiÓm tra giÊy läc vi trïng bao gåm nåi nÊu giÊy, m¸y nghiÒn, m¸y xeo giÊy, c¸c thiÕt bÞ kiÓm tra trë lùc giÊy läc, ®é bÒn kÐo ®øt vµ kÐo r¸ch, thiÕt bÞ ®o kh¶ n¨ng läc son khÝ s−¬ng dÇu tiªu chuÈn (DOP) cña giÊy läc...ThiÕt bÞ nghiªn cøu vµ kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l−îng c¸c chÊt hÊp phô nh− lß quay – dïng ®Ó than ho¸ vµ ho¹t hãa than, thiÕt bÞ vµ qui tr×nh tÈm xóc t¸c, m¸y sÊy tÇng s«i, dông cô ®o trë lùc phin läc, ®é kÝn thiÕt bÞ läc, kh¶ n¨ng hÊp phô cña 8 c¸c chÊt hÊp phô trªn c©n hÊp phô ®éng häc, c©n Macben, thiÕt bÞ x¸c ®Þnh cÊu tróc lç xèp cña chÊt hÊp phô nh− tû träng thùc vµ tû träng biÓu kiÕn, bÒ mÆt riªng, ®−êng kÝnh lç xèp, sù ph©n bè lç xèp b»ng ph−¬ng ph¸p Porometer vµ míi ®©y ®−îc nhµ n−íc ®Çu t− trang bÞ thªm mét sè m¸y mãc thiÕt bÞ míi nh−: thiÕt bÞ ®o hÊp phô bÒ mÆt NOVA-2200 (Hoa kú), s¾c ký khÝ HP-6890 (Hoa kú)... Sau nhiÒu n¨m nghiªn cøu, ®Õn nay cã thÓ nãi trong lÜnh vùc chÕ t¹o giÊy läc vi khuÈn vÉn chØ dõng l¹i trong ph¹m vi phßng thÝ nghiÖm, ch−a cã thÓ ®−a ra s¶n xuÊt trong c«ng nghiÖp víi nhiÒu lý do kh¸c nhau, nh−ng chñ yÕu vÉn lµ ch−a ®¹t c¸c chØ tiªu kü thuËt c¬ b¶n vÒ hÖ sè lät vµ trë lùc giÊy läc. §iÒu ®ã chøng tá tÝnh chÊt phøc t¹p cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt vËt liÖu läc son khÝ vi trïng. Cßn c¸c c¬ quan nghiªn cøu vÒ giÊy vµ c¸c nhµ m¸y giÊy cña ViÖt nam chØ s¶n xuÊt ®−îc c¸c lo¹i giÊy v¨n phßng th«ng dông, c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng yªu cÇu chÕ t¹o giÊy läc vi khuÈn. §iÒu nµy ®· ®−îc thö nghiÖm qua nh÷ng ®ît chÕ t¹o c«ng nghiÖp t¹i ViÖn-giÊy-Senlulo ViÖt Tr× vµo nh÷ng n¨m 1978 - 1980. 1.3 - Quan ®iÓm chung vÒ vÊn ®Ò th«ng khÝ v« trïng bÖnh viÖn. Nh÷ng tiÕn bé trong y häc vµ c«ng nghÖ ®ßi hái c¸c nhu cÇu ®iÒu hoµ vµ th«ng khÝ thÝch hîp cña c¸c bÖnh viÖn. §iÒu hoµ vµ th«ng khÝ t¹i bÖnh viÖn ®ãng mét vai trß quan träng ®èi víi bÖnh nh©n h¬n lµ viÖc ph¸t triÓn c¸c tiÖn nghi. Trong nhiÒu tr−êng hîp ®iÒu hoµ kh«ng khÝ thÝch hîp lµ yÕu tè ch÷a bÖnh vµ trong mét sè tr−êng hîp nã ®ãng vai trß chÝnh yÕu, nh÷ng kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a ®iÒu hoµ kh«ng khÝ cho c¸c bÖnh viÖn vµ cho c¸c cÊu tróc x©y dùng kh¸c xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu h¹n chÕ chuyÓn ®éng kh«ng khÝ trong vµ gi÷a c¸c khu vùc kh¸c nhau. Tõ nhu cÇu ®Æc tr−ng th«ng giã vµ läc giã ®Ó lµm lo·ng bít vµ tÈy bá « nhiÔm d−íi d¹ng mïi vµ c¸c vi sinh vËt trong kh«ng khÝ, vµ tõ nhu cÇu nhiÖt ®é vµ ®é Èm kh¸c nhau cho c¸c khu vùc kh¸c nhau. Mét bÖnh viÖn hiÖn ®¹i ph¶i cã cÊu tróc x©y dùng mang tÝnh ®Æc thï do yªu cÇu thiÕt kÕ cña nã ¶nh h−ëng ®Õn viÖc b¶o ®¶m m«i tr−êng v« trïng. Trong sè c¸c ®Æc tr−ng thiÕt kÕ liªn quan tíi ng−êi thiÕt kÕ x©y dùng lµ sù liªn hÖ c¸c ®Æc tr−ng nµy víi « nhiÔm do vi khuÈn bay trong kh«ng trung vµ ¶nh h−ëng cña nã ®èi víi tû 9 lÖ nhiÔm trïng. Ngoµi viÖc cung cÊp mét m«i tr−êng s¹ch kh«ng cã bôi, mïi, « nhiÔm ho¸ chÊt, ng−êi thiÕt kÕ x©y dùng cßn ph¶i ®èi mÆt, nh− trªn ®· ®Ò cËp, víi chÊt l−îng kh«ng khÝ khi thiÕt kÕ m«i tr−êng bÖnh viÖn – m«i tr−êng bÞ « nhiÔm do vi khuÈn trong kh«ng gian bÖnh viÖn. Ng−êi ta cho r»ng, c¸c hÖ thèng kh«ng khÝ ®−îc thiÕt kÕ hîp lý khi sö dông c¸c thiÕt bÞ läc khÝ hiÖu qu¶ cao, cã thÓ t¹o m«i tr−êng kh«ng khÝ kh«ng cã vi khuÈn, ®ã lµ kh«ng khÝ ngoµi trêi hay kh«ng khÝ ®−îc lu©n chuyÓn tõ bªn trong khu vùc cÇn xö lý. NÕu ®−îc läc vµ duy tr× hîp lý, khi dïng mµng läc ®Ó th«ng khÝ kh«ng khÝ sÏ kh«ng bÞ nhiÔm khuÈn. ¤ nhiÔm kh«ng khÝ do sù hiÖn diÖn cña con ng−êi vµ c¸c ho¹t ®éng cña hä ®èi víi møc ®é « nhiÔm kh«ng khÝ ®· thÓ hiÖn trong c¸c nghiªn cøu m«i tr−êng ®−îc tiÕn hµnh t¹i c¸c bÖnh viÖn trong thêi gian gÇn ®©y. Nh÷ng nghiªn cøu thèng kª tû lÖ nhiÔm trïng víi sù cã mÆt vi khuÈn trong kh«ng khÝ ®· kh«ng ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch cã hÖ thèng mÆc dï cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· nªu rÊt râ mèi quan hÖ gi÷a tû lÖ nhiÔm trïng vÕt th−¬ng vµ chÊt l−îng kh«ng khÝ. V× thiÕu th«ng tin ®Çy ®ñ, c¸c tµi liÖu nghiªn cøu y häc cã thÓ ®−a ra møc ®é hay giíi h¹n cho phÐp « nhiÔm vi khuÈn trong kh«ng khÝ ë c¸c khu vùc kh¸c nhau cña bÖnh viÖn. Tuy nhiªn, tÊt c¶ c¸c tµi liÖu y häc ®Òu nhÊt trÝ ®é « nhiÔm nªn gi÷ møc tèi thiÓu ®Æc biÖt, ë c¸c khu vùc nh¹y c¶m nh− phßng mæ, phßng sinh, phßng ch¨m sãc trÎ, nh÷ng n¬i ch¨m sãc bÖnh nh©n báng vµ ch¨m sãc t¨ng liÒu ®iÒu trÞ. Cïng víi viÖc kiÓm so¸t mïi, viÖc th«ng khÝ ®¸p øng ®−îc c¸c biÖn ph¸p lµm lo·ng m«i tr−êng « nhiÔm vi khuÈn vµ nh− mét t¸c nh©n l−u chuyÓn cã thÓ lo¹i bá sù « nhiÔm ®ã. Sè lÇn th«ng khÝ theo yªu cÇu trong mét giê ®Ó t¹o ra m«i tr−êng phï hîp cho khu vùc riªng biÖt t¹i bÖnh viÖn sÏ phô thuéc vµo chøc n¨ng ho¹t ®éng cña khu vùc, sè ng−êi liªn quan, møc ®é nguy hiÓm mµ bÖnh nh©n ph¶i g¸nh chÞu. §Ó c¶i thiÖn chÊt l−îng kh«ng khÝ, ng−êi ta khuyÕn c¸o kh«ng ®−îc sö dông réng r·i ®Ìn tiÖt khuÈn tia cùc tÝm t¹i c¸c bÖnh viÖn do khã che ch¾n ®ång thêi ®Ó b¶o vÖ bÖnh nh©n vµ mäi ng−êi liªn quan, do kh¶ n¨ng diÖt vi sinh cña tia cùc tÝm kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc ®Æc biÖt trong tr−êng vi sinh chuyÓn vËn trong bôi. L¾p 10 ®Ìn tiÖt khuÈn trong c¸c hÖ thèng èng dÉn cã hiÖu qu¶ cao h¬n. Mét yÕu tè quan träng kh¸c trong viÖc ®¶m b¶o chÊt l−îng kh«ng khÝ lµ ph¶i lÊy khÝ ë nh÷ng ®Þa ®iÓm kh«ng gÇn mÆt ®Êt, kh«ng kÒ cËn víi n¬i th¶i khãi bôi cña bÖnh viÖn hoÆc c¸c khu nhµ tiÕp gi¸p kÕ bªn, v× nh− vËy sÏ t¹o nguy c¬ ®−a khÝ bÞ « nhiÔm nguy hiÓm tõ c¸c nguån nh− khãi xe, thuèc trõ s©u, vi khuÈn tõ r¸c r−ëi x©m nhËp kh«ng khÝ. Ng−êi ta nhËn thÊy hÇu hÕt viÖc lÊy khÝ ngoµi trêi ë nh÷ng n¬i th¶i khãi bôi g©y nªn t×nh tr¹ng « nhiÔm thø cÊp. VÒ viÖc lÊy khÝ ngoµi trêi nh− ®Ò cËp ë trªn cµng xa nguån « nhiÔm cµng tèt vµ kho¶ng c¸ch th−êng kh«ng d−íi 7,6m (25feet). PhÇn lÊy khÝ ngoµi trêi phôc vô cho c¸c hÖ thèng trung t©m nªn ®Æt cµng cao cµng tèt vµ kh«ng d−íi 6 feet tøc 1,83m c¸ch mÆt ®Êt, hoÆc nÕu l¾p trªn m¸i th× c¸ch trªn m¸i 0,91m. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cho r»ng 90% c¸c h¹t t×m thÊy trong m«i tr−êng bÖnh viÖn cã ®−êng kÝnh lín h¬n 5 µm vµ ®−êng kÝnh trung b×nh cña chóng th−êng tõ 6µm ®Õn 14µm. - ë c¸c khu vùc nh¹y c¶m yªu cÇu hiÖu suÊt läc ®Õn 95%. C¸c thiÕt bÞ läc Hepa ®· qua kiÓm tra hiÖu suÊt läc ®èi víi DOP 99,997% nªn ®−îc sö dông vµo c¸c hÖ thèng cung cÊp khÝ phôc vô c¸c phßng ch÷a trÞ l©m sµng cho bÖnh nh©n cã t×nh tr¹ng dÔ bÞ nhiÔm trïng cao do bÖnh b¹ch cÇu vµ báng. Trong hÖ thèng läc nªn ®Æt ¸p kÕ ®Ó ®o ¸p suÊt suy gi¶m qua phin läc, tõ ®ã x¸c ®Þnh thêi ®iÓm cÇn thay thÕ phin läc. B¶ng d−íi ®©y ®−a ra sè liÖu vÒ hiÖu suÊt läc ®èi víi c¸c hÖ thèng th«ng khÝ vµ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ t¹i c¸c bÖnh viÖn ®a khoa. B¶ng 1 - HiÖu suÊt läc ®èi víi c¸c hÖ thèng th«ng khÝ vµ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ t¹i c¸c bÖnh viÖn ®a khoa HiÖu suÊt läc(%) TT Yªu cÇu thiÕt kÕ cho c¸c khu vùc Sè l−îng tèi thiÓu c¸c bé läc Läc cÊp I Läc cÊp II 1 C¸c khu vùc nh¹y c¶m (a) 2 25 90 2 C¸c khu vùc ch¨m sãc bÖnh nh©n ch÷a trÞ, chÈn ®o¸n. 2 25 90 3 C¸c khu vùc chuÈn bÞ thùc phÈm vµ giÆt giò. 1 80 4 C¸c khu vùc hµnh chÝnh, l−u khã vµ gi÷ r¸c 1 25 11 a- Gåm c¸c khu phßng mæ, phßng sinh, nhµ an d−ìng, phßng håi søc, c¸c khu vùc t¨ng liÒu ®iÒu trÞ. D÷ liÖu ®−a ra trong b¶ng 1 m« t¶ møc ®é nhiÔm bÈn cã thÓ bÞ ph©n t¸n trong kh«ng khÝ t¹i m«i tr−êng bÖnh viÖn do c¸c ho¹t ®éng th−êng ngµy ®èi víi c«ng t¸c ch¨m sãc bÖnh nh©n. Do c¸c ho¹t ®éng cÇn thiÕt ®ã vµ hËu qu¶ ph©n t¸n vi khuÈn c¸c hÖ thèng xö lý khÝ nªn ®−îc thiÕt kÕ cã cÊu tróc sao ®Ó chuyÓn ®éng khÝ lµm gi¶m thiÓu sù lan réng t×nh tr¹ng nhiÔm bÈn. Kh¸i niÖm l−u chuyÓn khÝ theo ph−¬ng ph¸p Laminar ®−îc ph¸t triÓn cho viÖc sö dông phßng s¹ch c«ng nghiÖp ®· thu hót sù quan t©m cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu y häc. Cã nh÷ng quan ®iÓm ñng hé c¶ hai hÖ thèng l−u chuyÓn khÝ theo ph−¬ng ph¸p Laminar theo chiÒu ngang vµ chiÒu däc cã hoÆc kh«ng cã c¸c v¸ch ng¨n cè ®Þnh hoÆc di ®éng xung quanh nhãm phÉu thuËt. NhiÒu nhµ nghiªn cøu kh«ng t¸n ®ång l−u chuyÓn khÝ theo ph−¬ng ph¸p Laminar cho c«ng viÖc phÉu thuËt nh−ng cã rÊt nhiÒu nhµ ®Ò x−íng hÖ thèng khÝ t−¬ng tù trong tµi liÖu. L−u chuyÓn khÝ theo ph−¬ng ph¸p Laminar trong c¸c phßng phÉu thuËt ®−îc ®Þnh nghÜa nh− dßng khÝ phÇn lín lµ ®¬n h−íng khi kh«ng bÞ c¶n trë. CÊu tróc l−u chuyÓn khÝ theo ph−¬ng ph¸p Laminar ®¬n h−íng th«ng th−êng cã vËn tèc 90±20 fpm (0,46± 0,1m/s). Sö dông c¸c hÖ thèng l−u chuyÓn kh«ng khÝ theo ph−¬ng ph¸p Laminar trong c¸c phßng phÉu thuËt bÞ giíi h¹n do ch−a cã sù chÊp thuËn cña c¸c tæ chøc nghiªn cøu Y häc nh− uû ban m«i tr−êng Phßng phÉu thuËt cña héi phÉu thuËt Mü. C¸c hÖ thèng hót ®Æc biÖt lo¹i bá khÝ trùc tiÕp khái nh÷ng phÇn thÊp ë phÝa d−íi cña nhãm phÉu thuËt xung quanh bµn phÉu thuËt ®ang ®−îc sö dông t¹i mét sè bÖnh viÖn. CÇn cã nhiÒu d÷ liÖu chøng minh tÝnh hiÖu qu¶ cña chóng tr−íc khi ph−¬ng ph¸p ®ã cã thÓ ®−îc sö dông cho phßng mæ ®a khoa. C¸c hÖ thèng l−u chuyÓn kh«ng khÝ theo ph−¬ng ph¸p Laminar ®−îc ghi nhËn nh− mét b»ng chøng høa hÑn dïng cho c¸c phßng ch÷a trÞ bÖnh nh©n dÔ m¾c chøng nhiÔm trïng cao. Trong sè c¸c bÖnh nh©n ®ã lµ bÖnh nh©n báng nÆng vµ ®ang tr¶i qua ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ b»ng phãng x¹, ho¸ trÞ liÖu, cÊy ghÐp c¬ quan, thñ thuËt c¾t côt vµ thay thÕ khíp h¸ng. 12 Mét l−îng nhá kh«ng khÝ cã thÓ ®−îc hót ®i ë phÝa trÇn nhµ bªn trªn diÖn tÝch bµn mæ ®Ó lo¹i bá sù tËp trung h¬i g©y mª vµ gi¶m thiÓu sù tÝch tô nhiÖt cña ¸nh s¸ng ®Ìn mæ. KiÓm so¸t luång chuyÓn khÝ t¹i c¸c bÖnh viÖn vµ c¸c tiÖn Ých mong muèn trong thiÕt kÕ vµ ho¹t ®éng. Luång khÝ kh«ng mong muèn ë gi÷a phßng vµ sµn nhµ th−êng khã kiÓm so¸t v× cöa më, di chuyÓn cña nh©n viªn vµ bÖnh nh©n, chuyÓn ®éng vi sai nhiÖt ®é, ¶nh h−ëng c¸c khe hë, m¸ng ®æ r¸c, èng th«ng khÝ cho thang m¸y, ng¨n cÇu thang th−êng cã t¹i c¸c bÖnh viÖn. Trong khi mét vµi yÕu tè n»m ngoµi sù kiÓm so¸t thùc tÕ th× t¸c ®éng cña mét sè yÕu tè kh¸c cã thÓ ®−îc gi¶m thiÓu b»ng c¸ch h¹n chÕ c¸c khe hë t¹i c¸c phßng vµ b»ng c¸ch thiÕt kÕ c©n ®èi c¸c hÖ thèng khÝ ®Ó t¹o ra ¸p suÊt khÝ ©m, vµ ¸p suÊt d−¬ng t¹i c¸c phßng vµ t¹i c¸c khu vùc. Nh÷ng hÖ thèng phôc vô cho c¸c diÖn tÝch bÞ nhiÔm bÈn cao nh− c¸c phßng c¸ch ly vµ c¸c phßng gi¶i phÉu tö thi nªn duy tr× ¸p suÊt khÝ ©m so víi c¸c phßng hay hµnh lang tiÕp gi¸p. ¸p suÊt khÝ ©m ®¹t ®−îc do cung cÊp khÝ cho diÖn tÝch thÊp h¬n khÝ ®−îc hót ®i tõ ®ã. §iÒu nµy cã thÓ t¹o ra mét luång khÝ ®i vµo khu vùc xung quanh chu vi c¸c cöa tõ bªn ngoµi phßng. §iÒu nµy cã thÓ bÞ l«i cuèn vµo phßng mæ tõ c¸c khu vùc bÞ nhiÔm bÈn cao. Do vËy ph¶i ®−îc ®iÒu ¸p c©n ®èi víi c¸c khu vùc nªu trªn. §iÒu nµy chØ cã thÓ ®−îc duy tr× trong phßng c¸ch ly hoµn toµn. §Ó ®¹t ®Õn sù ®iÒu chØnh c©n ®èi mét c¸ch hîp lý tÊt c¶ c¸c cöa hay xung quanh c¸c khe hë gi÷a c¸c khu vùc ®−îc ®iÒu ¸p, tèt nhÊt sö dông v¶i bÞt khe cöa. Ng−êi ta cho r»ng, ®−êng khÝ cÊp ®Õn c¸c khu vùc s¹ch còng nh− c¸c diÖn tÝch bÞ nhiÔm bÈn cao ®−îc ®Æt trªn trÇn nhµ ®Ó t¹o sù di chuyÓn theo h−íng ®i xuèng cña khÝ s¹ch kh«ng qua c¸c vïng sèng lµm viÖc tíi diÖn tÝch sµn phßng bÞ nhiÔm bÈn ®Ó hót khÝ ®i. KÝch th−íc c¸c lç cÊp giã vµ hót khÝ kh«ng ®−îc d−íi 76mm. Do ®ã sù hiÓu biÕt thÊu ®¸o vÒ c¸c quy tr×nh ho¹t ®éng t¹i nhiÒu khu vùc bÖnh viÖn vµ t¸c ®éng cu¶ viÖc nhiÔm bÈn khÝ ®èi víi chóng lµ hÕt søc quan träng ®èi víi ng−êi thiÕt kÕ c¸c hÖ thèng ®iÒu khiÓn khÝ: ®èi víi c¸c phßng mæ viÖc sö dông 100% khÝ ngoµi trêi sÏ bÞ h¹n chÕ do thÊt tho¸t nhiÖt. Theo c¸c tiªu chuÈn thiÕt kÕ vµ c¸c ®iÒu luËt hiÖn hµnh ®ßi hái tÊt c¶ c¸c khÝ tõ toilet ph¶i ®−îc hót trùc tiÕp ra ngoµi trêi, yªu cÇu nµy dùa trªn viÖc kiÓm so¸t mïi. Trong tr−êng hîp sö 13 dông hÖ thèng läc khÝ lµm l¹nh trung t©m cã thÓ cho phÐp lu©n chuyÓn håi l−u 50% khÝ t¹i toilet. - KhÝ hót tõ n¾p chôp t¹i c¸c khu vùc ho¸ tÝnh, m« häc, röa – khö trïng thuû tinh, huyÕt thanh, vi khuÈn sÏ ®−îc x¶ ra ngoµi phßng mµ kh«ng cÇn sù lu©n chuyÓn khÝ. Toµn bé khu vùc thÝ nghiÖm sÏ ®−îc ®Æt d−íi ¸p suÊt khÝ ©m ®Ó gi¶m lan mïi hay sù nhiÔm bÈn tíi c¸c khu vùc kh¸c trong bÖnh viÖn. NhiÖt ®é, ®é Èm n»m trong ph¹m vi vÖ sinh chung nghÜa lµ 24oC vµ 30%. Phßng vi sinh häc kh«ng cã sù chuyÓn ®éng khÝ qu¸ møc vµ giíi h¹n vËn tèc khi tíi møc tèi thiÓu. Phßng thÝ nghiÖm vÒ c¸c bÖnh l©y nhiÔm vµ vi rót: chØ thµnh lËp t¹i c¸c bÖnh viÖn lín, ®ßi hái c«ng t¸c ch÷a trÞ ®Æc biÖt – tû lÖ th«ng khÝ lµ tèi thiÓu vµ t¹o mét ¸p suÊt khÝ ©m so víi c¸c khu vùc l©n cËn kh¸c tr¸nh läc l¹i c¸c chÊt bÈn. ViÖc hót khÝ tõ c¸c n¾p chôp chèng h¬i ®éc hay c¸c tñ an toµn t¹i c¸c phßng thÝ nghiÖm nµy yªu cÇu ph¶i khö trïng tr−íc khi ®−îc hót ra ngoµi. §iÒu nµy cã thÓ thùc hiÖn ®−îc b»ng c¸ch sö dông c¸c thiÕt bÞ lµm nãng ®èt b»ng ®iÖn hoÆc gas ®−îc ®Æt trong hÖ thèng hót khÝ vµ ®−îc thiÕt kÕ ®Ó ®èt nãng khi hót ®Õn 6000F tøc 3150C. Mét ph−¬ng ph¸p khö trïng khÝ hót th«ng dông vµ chi phÝ thÊp lµ sö dông c¸c thiÕt bÞ läc hiÖu suÊt cao trong hÖ thèng. Nh÷ng thiÕt bÞ läc nµy ®−îc trang bÞ ®ång bé hÖ thèng d©y ®iÖn trë. Khö trïng c¸c n¾p chôp còng ®−îc thùc hiÖn b»ng c¸c hÖ thèng phun h¬i formandehyd. C¸c phßng tö thi: lµ n¬i g©y nhiÔm khuÈn vµ mïi nÆng nÒ nhÊt. HÖ thèng hót sÏ x¶ khÝ ë trªn m¸i bÖnh viÖn. ¸p suÊt khÝ ©m c©n ®èi víi ¸p suÊt khÝ t¹i c¸c khu vùc l©n cËn nh»m tr¸nh lan trµn sù nhiÔm bÈn nµy. C¸c khu nu«i thó chñ yÕu sinh mïi cÇn ph¶i l¾p mét hÖ thèng hót x¶ khÝ nhiÔm bÈn phÝa trªn m¸i nhµ bÖnh viÖn. §Ó tr¸nh lan réng mïi hay c¸c chÊt nhiÔm bÈn kh¸c tõ khu nu«i thó tíi c¸c khu vùc kh¸c, cÇn t¹o mét ¸p suÊt khÝ ©m kho¶ng 25Pa. Phßng ch¨m sãc trÎ: ®iÒu hoµ khÝ rÊt cÇn thiÕt cho phßng ch¨m sãc trÎ ®Ó ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ ®é Èm æn ®Þnh cho c«ng t¸c ch¨m sãc trÎ s¬ sinh trong m«i tr−êng bÖnh viÖn. C¸c kiÓu chuyÓn ®éng khÝ t¹i c¸c phßng ch¨m sãc trÎ sÏ ®−îc thiÕt kÕ cÈn thËn nh»m gi¶m bít c¸c luång gÝo. TÊt c¶ khÝ cÊp cho phßng ch¨m sãc trÎ sÏ ë ngay hoÆc gÇn trÇn nhµ vµ tÊt c¶ 14 khÝ sÏ bÞ t¸ch vµ tÊt c¶ khÝ sÏ bÞ hót gÇn sµn nhµ víi kÝch th−íc lç hót kh«ng nhá h¬n 76mm. HiÖu suÊt hÖ thèng läc khÝ sÏ phï hîp víi hiÖu suÊt hÖ thèng läc khÝ ®èi víi c¸c khu vùc nh¹y c¶m. Phßng ch¨m sãc trÎ ®ñ th¸ng: nhiÖt ®é yªu cÇu 24oC víi ®é Èm t−¬ng ®èi n»m trong kho¶ng 30-60% khu ch¨m sãc s¶n phô sÏ ®−îc xö lý t−¬ng tù ®Ó b¶o vÖ trÎ s¬ sinh trong suèt thêi kú ë bªn mÑ. Phßng ch¨m sãc trÎ sÏ cã mét ¸p suÊt khÝ d−¬ng c©n ®èi víi kh«ng gian lµm viÖc, phßng kh¸m vµ c¸c phßng th−êng ®−îc ®Æt xen gi÷a c¸c phßng ch¨m sãc trÎ vµ hµnh lang sÏ ®−îc ®iªï ¸p t−¬ng tù c©n ®èi víi hµnh lang. §iÒu nµy sÏ tr¸nh ®ù¬c viÖc th©m nhiÔm cña khÝ bÞ nhiÔm bÈn tõ c¸c khu vùc bªn ngoµi. Phßng ch¨m sãc trÎ ®Æc biÖt: c¸c ®iÒu kiÖn thiÕt kÕ cho phßng nµy ®ßi hái mét dung l−îng nhiÖt ®é thay ®æi tõ 24 – 27oC vµ ®é Èm t−¬ng ®èi 30-60%. Lo¹i phßng ch¨m sãc trÎ nµy th−êng ®−îc trang bÞ c¸c lång Êp riªng cã kh¶ n¨ng hiÖu chØnh nhiÖt ®é vµ ®é Èm. Ng−êi ta mong muèn duy tr× c¸c ®iÒu kiÖn nh− thÓ cho phßng ch¨m sãc tre tr−íc khi ®−a trÎ rêi khái lång ©p, còng nh− khi ®Æt chóng vµo lång ©p. §iÒu ¸p vµ xö lý khi cho c¸c phßng ch¨m sãc trÎ nµy sÏ t−¬ng ®−¬ng tù nh− c¸c phßng ch¨m sãc trÎ b×nh th−êng kh¸c, nghÜa lµ còng ph¶i t¹o mét ¸p suÊt d−¬ng vµ hót ra khái phßng. Phßng theo dâi søc khoÎ trÎ: C¸c yªu cÇu nhiÖt ®é vµ ®é Èm ®èi víi c¸c phßng ch¨m sãc trÎ nµy t−¬ng tù nh− phßng nh− phßng ch¨m sãc trÎ ®ñ th¸ng. Do trÎ s¬ sinh t¹i phßng theo dâi søc khoÎ trÎ cã c¸c triÖu chøng l©m sµng bÊt th−êng nªn t¹o mét ¸p suÊt khÝ ©m c©n ®èi víi ¸p suÊt khÝ cña phßng lµm viÖc sÏ ®−îc duy tr× t¹i phßng ch¨m sãc trÎ vµ phßng lµm viÖc th−êng ®−îc ®Æt xen gi÷a phßng ch¨m sãc trÎ vµ hµnh lang sÏ ®−îc ®iÒu ¸p c©n ®èi víi hµnh lang. Phßng bÖnh nh©n: viÖc läc khÝ vµ tû lÖ th«ng khÝ sÏ ®−îc thùc hiÖn khi sö dông c¸c hÖ thèng cÊp l¹nh läc khÝ trung t©m nh»m gi¶m sù nhiÔm chÐo vµ kiÓm so¸t mïi. Nh÷ng phßng c¸ch ly bÖnh nh©n m¾c bÖnh l©y nhiÔm sÏ cã hÖ thèng hót khÝ ®−a th¼ng ra ngoµi. NhiÖt ®é thiÕt kÕ vµo mïa ®«ng lµ 24oC vµ ®é Èm t−¬ng ®èi 30% vµ vÒ mïa hÌ lµ 24o C vµ ®é Èm 50%. §¬n vÞ ch¨m sãc tÝch cùc: §¬n vÞ nµy phôc vô cho c¸c bÖnh nh©n nÆng víi sù ®a d¹ng cña c¸c ®iÒu kiÖn ch÷a trÞ bÖnh nh©n hËu phÉu. Dung l−îng nhiÖt ®é 15 biÕn thiªn tõ 24 ®Õn 27oC vµ ®é Èm t−¬ng ®èi tõ 30 ®Õn 60% víi ¸p suÊt khÝ d−¬ng. Phßng c¸ch ly: nÕu kh«ng ®−îc ®Æt trong khoa l©y, th× ph¶i ®−îc thiÕt kÕ sao cho khi cã bÖnh nh©n m¾c bÖnh truyÒn nhiÔm, th× ph¶i b¶o vÖ c¸c bÖnh nh©n kh¸c tr¸nh khái bÖnh l©y nhiÔm. Khi cã bÖnh nh©n mµ søc ®Ò kh¸ng víi l©y nhiÔm thÊp nh− c¸c bÖnh nh©n báng hay bÖnh nh©n b¹ch cÇu, cÇn ph¶i b¶o vÖ hä tr¸nh khái nhiÔm khuÈn cña nh÷ng n¬i cßn l¹i trong bÖnh viÖn. §Ó thùc hiÖn ®−îc môc ®Ých ®ã, cÇn cã 1 phßng ngoµi chøc n¨ng nh− 1 kho¸ kh«ng khÝ ®Æt xen gi÷a phßng bÖnh nh©n vµ hµnh lang bÖnh viÖn. Nh÷ng thiÕt bÞ läc hiÖu suÊt 90% ®−îc sö dông trong hÖ thèng phßng c¸ch ly tÊt c¶ khÝ ®−îc x¶ ra ngoµi. T¹o nªn mét ¸p suÊt khÝ ©m so víi ¸p suÊt khÝ c¸c khu vùc l©n cËn. NhiÖt ®é vµ ®é Èm sÏ t−¬ng ®−¬ng víi nhiÖt ®é vµ ®é Èm ®Æc tr−ng cho c¸c phßng bÖnh nh©n. Phßng cÊt gi÷ vµ ph©n ph¸t c¸c thiÕt bÞ ®· xö lý vÖ sinh: sÏ ®−îc duú tr× ¸p suÊt khÝ d−¬ng so víi hµnh lang. Phßng l−u chøa vËt dông bÞ bÈn lµ n¬i tËp trung c¸c dông cô vµ vËt liÖu « nhiÔm, kh«ng ®¶m b¶o vÖ sinh, ®−îc xem nh− phßng bÞ nhiÔm bÈn, do cã ¸p suÊt khÝ ©m so víi ¸p suÊt khÝ c¸c khu vùc l©n cËn. NhiÖt ®é vµ ®é Èm c¸c phßng trªn n»m trong ph¹m vi vÖ sinh chung. §èi víi nhµ ¨n: c¸c yªu cÇu th«ng khÝ tuú thuéc vµo thùc phÈm cho bÖnh viÖn, ë nh÷ng n¬i cÇn ph©n ph¸t mét l−îng lín thøc ¨n, ë n¬i röa chÐn b¸t cïng n¬i ®Ó thøc ¨n, khuyÕn c¸o dïng hÖ thèng khÝ hót ra ngoµi. Nh÷ng n¬i chøa thøc ¨n nhá h¬n nh− ¨n phô sÏ kh«ng cÇn th«ng khÝ ®Æc biÖt. ¸p suÊt khÝ cña phßng chøa thøc ¨n sÏ c©n b»ng víi c¸c khu vùc l©n cËn ®Ó lµm gi¶m sù chuyÓn ®éng khÝ ra ngoµi hoÆc vµo phßng. Khu vùc phÉu thuËt: Kh«ng cã khu vùc nµo trong bÖnh viÖn ®ßi hái sù kiÓm so¸t mét c¸ch cÈn thËn ®iÒu kiÖn v« trïng m«i tr−êng h¬n khu vùc phÉu thuËt. C¸c hÖ thèng phôc vô cho c¸c phßng phÉu thuËt, gåm c¶ c¸c phßng ®iÒu trÞ cÇn thiÕt thËn träng nh»m lµm gi¶m thiÓu sù tËp trung c¸c vi sinh vËt bay trong kh«ng gian trong phßng. Ng−êi ta biÕt r»ng mét l−îng lín vi khuÈn t×m thÊy t¹i phßng phÉu thuËt xuÊt ph¸t tõ nhãm phÉu thuËt vµ tõ c¸c ho¹t ®éng cña hä trong qu¸ tr×nh phÉu thuËt. Khi cã mét ca phÉu thuËt, phÇn lín c¸c thµnh viªn trong nhãm phÉu thuËt 16 ®Òu ë c¹nh bµn mæ t¹o ra t×nh huèng ngoµi ý muèn lµ tËp trung sù nhiÔm bÈn t¹i khu nh¹y c¶m cao nµy. C¸c nghiªn cøu hÖ thèng ph©n phèi khÝ cho phßng phÉu vµ theo dâi c¸ch l¾p ®Æt hÖ thèng t¹i phßng vÖ sinh c«ng nghiÖp chØ ra r»ng chuyÓn khÝ tíi tõ trÇn nhµ theo h−íng chuyÓn ®éng khÝ tõ trªn xuèng ®Õn mét sè ®−êng khÝ hót vµo vµ ®Æt t¹i c¸c bøc t−êng ®èi diÖn, lµ kiÓu chuyÓn ®éng khÝ cã hiÖu qu¶ nhÊt nh»m ®¶m b¶o cho sù tËp trung nhiÔm bÈn ë møc ®é chÊp nhËn ®−îc. C¸c trÇn nhµ ®−îc ®ôc lç hoµn toµn hoÆc ®ôc lç tõng phÇn vµ c¸c trÇn nhµ ®−îc l¾p ®Æt c¸c thiÕt bÞ khuÕch t¸n khÝ ®−îc sö dông rÊt thµnh c«ng. T¹i c¸c bÖnh viÖn trung b×nh, c¸c phßng mæ lµm viÖc kh«ng qu¸ 8-12h/ngµy. Do ®ã v× nhu cÇu tiÕt kiÖm n¨ng l−îng nhµ thiÕt kÕ sÏ cung cÊp hÖ thèng ®iÒu hoµ khÝ cho phÐp ng−ng tÊt c¶ hay mét phÇn nhµ mæ. HÖ thèng hót khÝ riªng biÖt, hay hÖ thèng ch©n kh«ng sÏ ®−îc sö dông ®Ó t¸ch h¬i thuèc g©y mª cßn sãt l¹i. Mét hoÆc nhiÒu ®−êng khÝ ra t¹i mçi phßng mæ ®−îc ®Þnh vÞ trÝ ®Ó cho phÐp nèi kÕt èng th¶i khÝ m¸y g©y mª cã thÓ ®−îc dïng ®Õn. Ng−êi ta khuyÕn c¸o ®iÒu kiÖn m«i tr−êng tèi −u cho c¸c phßng mæ víi nhiÖt ®é lµ tõ 20-24oC, ®é Èm t−¬ng ®èi 50-60% vµ ¸p suÊt d−¬ng so víi c¸c phßng kÕ bªn lµ 15 ®Õn 20PA (15% khÝ thõa). CÇn l¾p ®Æt c¸c ¸p kÕ, Èm kÕ ®Ó ®o ¸p suÊt kh«ng khÝ vµ ®é Èm cña phßng. Toµn bé khÝ cÊp ë ngay hoÆc gÇn trÇn nhµ vµ khÝ hót Ýt nhÊt 2 vÞ trÝ gÇn sµn nhµ, ®¸y c¸c ®−êng khÝ ra kh«ng nhá h¬n 76mm c¸ch trªn mÆt sµn. C¸c bé phËn kiÓm so¸t, gi¸m s¸t hiÖu chØnh nhiÖt ®é, ®é Èm vµ ¸p suÊt khÝ ®−îc ®Æt t¹i hai bµn nh©n viªn gi¸m s¸t phÉu thuËt. Phßng håi søc: c¸c phßng håi søc hËu phÉu thiÕt kÕ liªn kÕt víi c¸c phßng mæ sÏ ®−îc duy tr× ë nhiÖt ®é 24oC vµ ®é Èm t−¬ng ®èi 50-60%. Do mïi thuèc g©y nªn cßn sãt l¹i vµ g©y hËu qu¶ buån n«n, cho nªn kh«ng khÝ lµ quan träng vµ c©n b»ng ¸p suÊt khÝ c©n b»ng ®èi víi ¸p suÊt khÝ c¸c khu vùc l©n cËn. Phßng cÊt gi÷ thuèc mª ph¶i ®−îc th«ng khÝ phï hîp víi tiªu chuÈn NFPA – 56A- tiªu chuÈn sö dông chôp g©y mª, nh−ng chØ cÇn th«ng khÝ c¬ häc. Bé phËn s¶n khoa: c¸c hÖ thèng ®−îc thiÕt kÕ phï hîp vÒ c¸c ph−¬ng diÖn nh− phßng mæ bÖnh viÖn. Bé phËn cÊp cøu: bé phËn nµy, trong nhiÒu tr−êng hîp sÏ lµ n¬i bÞ nhiÔm bÈn 17 nhiÒu nhÊt trong bÖnh viÖn do hËu qu¶ cña viÖc nhiÔm bÈn tõ nhiÒu bÖnh nh©n vµ cña ng−êi nhµ ®i theo hä. Yªu cÇu nhiÖt ®é vµ ®é Èm cña phßng chÊn th−¬ng gÇn gièng víi c¸c phßng mæ. C¸c phßng chê ®ßi hái tû lÖ th«ng khÝ tèi thiÓu lµ 10lÇn/h. NhiÖt ®é vµ ®é Èm cña phßng chê n»m trong ph¹m vi vÖ sinh chung, ¸p suÊt khÝ ©m sÏ ®−îc duy tr× t¹i phßng chê. 1.4 - C¬ së lý thuyÕt läc khÝ v« trïng. 1.4.1. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ son khÝ. Nh− ®· biÕt, trong kh«ng khÝ cã mét l−îng v« cïng lín c¸c h¹t bôi (son khÝ) cã nguån gèc thiªn nhiªn hay nh©n t¹o, m¾t th−êng ta chØ cã thÓ nh×n thÊy ®−îc c¸c h¹t cã ®−êng kÝnh kho¶ng 20micron. Son khÝ lµ nh÷ng hÖ ph©n t¸n trong ®ã m«i tr−êng ph©n t¸n lµ kh«ng khÝ, cßn pha ph©n t¸n lµ nh÷ng h¹t ë d¹ng r¾n hay d¹ng láng. Khãi, bôi, s−¬ng mï vµ trong khãi trong kh«ng khÝ. H×nh d¹ng vµ kÝch th−íc cña c¸c h¹t son khÝ cã kÝch th−íc n»m trong kho¶ng tõ 10-7 ®Õn 10-2 cm. Son khÝ cã b¸n kÝnh h¹t nhá h¬n 1 micron ®−îc coi lµ son khÝ ph©n t¸n tinh, cßn son khÝ cã b¸n kÝnh h¹t lín h¬n 1micron ®−îc coi lµ son khÝ ph©n t¸n th«. - Son khÝ vi khuÈn (vi trïng) còng cã thÓ bao gåm c¸c h¹t cã kÝch th−íc kh¸c nhau phô thuéc vµo b¶n chÊt vi khuÈn. VÝ dô kÝch th−íc vi trïng, vi khuÈn n»m trong kho¶ng tõ 1-5 micron, cßn kÝch th−íc virus nhá h¬n tõ 2 ®Õn 3 cÊp. - C¸c h¹t son khÝ lu«n lu«n ë tr¹ng th¸i chuyÓn ®éng, bëi vËy chóng cã thÓ ®−îc di chuyÓn ®i rÊt xa. Nh− vËy trong kh«ng khÝ lu«n tån t¹i c¸c lo¹i vi khuÈn kh¸c nhau víi nång ®é kh¸c nhau tuú thuéc vµo møc ®é « nhiÔm ë tõng khu vùc. Do ®ã nh÷ng c«ng viÖc tiÕn hµnh ®ßi hái trong ®iÒu kiÖn v« trïng b¾t buéc ph¶i xö lý kh«ng khÝ. - §Ó läc son khÝ vi khuÈn, vËt liÖu läc ®¬n gi¶n nhÊt cã thÓ dïng mét líp b«ng. Nh−ng b«ng chØ läc ®−îc bôi th«, kh«ng läc ®−îc vi khuÈn (vi trïng). §Ó läc son khÝ vi khuÈn cÇn cã c¸c lo¹i vËt liÖu läc cao cÊp mµ n−íc ta ®Õn nay ch−a thÓ chÕ t¹o ®−îc. 1.4.2. §iÒu chÕ kh«ng khÝ v« trïng. C«ng dông c«ng nghiÖp cña c¸c phin läc kh«ng khÝ lµ ®iÒu chÕ kh«ng khÝ v« trïng. ViÖc thanh trïng kh«ng khÝ kh¸c biÖt mét c¸ch c¬ b¶n so víi thanh trïng chÊt láng, v× thÓ tÝch khÝ cÇn lµm s¹ch rÊt lín. Sù thÝch hîp cña vËt liÖu läc dïng ®Ó 18 thanh trïng kh«ng khÝ cã thÓ ®¸nh gi¸ b»ng viÖc ®o kh¶ n¨ng gi÷ c¸c h¹t cã kÝch th−íc x¸c ®Þnh (h¹t h×nh cÇu cña son khÝ dÇu DOP hoÆc DEP). - NÕu phin läc hay mµng läc cã thÓ gi÷ ®−îc ®Õn 99,997% c¸c h¹t cã ®−êng kÝnh 0,3 micron th× chóng hoµn toµn cã thÓ sö dông ®Ó thanh trïng kh«ng khÝ. 1.4.3. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ vËt liÖu läc son khÝ vi trïng - §Ó gi÷ ®−îc vi khuÈn ng−êi ta dïng phin läc khãi, phin läc bôi. Phin läc vi khuÈn cã kh¶ n¨ng gi÷ l¹i c¸c h¹t son khÝ cã kÝch th−íc bÊt kú. - NÒn cña c¸c lo¹i giÊy läc nµy lµ c¸c vËt liÖu läc d¹ng sîi cã ®é thÊm khÝ cao vµ kh¶ n¨ng läc son khÝ tèt cã nghÜa lµ kh«ng khÝ rÊt dÔ dµng ®i qua cßn bôi vµ vi khuÈn th× bÞ gi÷ l¹i. - VËt liÖu läc lµ vËt liÖu cã lç t¹o ra nhê sù s¾p xÕp chång chÐo c¸c sîi lªn nhau. Th«ng th−êng c¸c lo¹i giÊy läc ®−îc chÕ t¹o tõ c¸c sîi senlulo cã ®−êng kÝnh sîi tõ 10 ®Õn 30 micron, cïng víi c¸c sîi cã nguån gèc thiªn nhiªn hay tæng hîp cã kÝch th−íc v« cïng nhá ®−êng kÝnh tõ 0,1 ®Õn 0,01micron. C¸c sîi senlul« t¹o thµnh khung cña giÊy läc cßn c¸c sîi polimer ®−îc ph©n bè ë gi÷a vµ trªn c¸c sîi senlul«. GiÊy läc ®−îc chÕ t¹o nh− trªn cã kh¶ n¨ng läc ®−îc vi khuÈn hay son khÝ cã ®é ph©n t¸n cao. - Mét ®Æc tÝnh c¬ b¶n cña vËt liÖu läc lµ trë lùc khÝ ®éng häc, ®ã lµ hiÖu ¸p lùc kh«ng khÝ gi÷a tr−íc vµ sau líp läc. Trë lùc chØ xuÊt hiÖn khi cã chuyÓn ®éng cña kh«ng khÝ qua phin läc. Khi ®ã dßng khÝ ®−îc ph©n ra thµnh nhiÒu c¸c dßng nhá chuyÓn ®éng ë c¸c kho¶ng trèng gi÷a c¸c sîi vµ sù chuyÓn ®éng cña kh«ng khÝ trong c¸c kªnh cña vËt liÖu läc cã ®Æc tr−ng laminar, nghÜa lµ kh«ng cã dßng ch¶y xo¸y. ViÖc t¹o ra c¸c lo¹i vËt liÖu läc cã trë lùc khÝ ®éng häc nhá vµ kh¶ n¨ng läc vi khuÈn cao hÕt søc phøc t¹p vµ khã kh¨n. Hai th«ng sè nµy th−êng tû lÖ nghÞch víi nhau. - §èi víi vËt liÖu läc – mét ®Æc tÝnh b¶o vÖ rÊt quan träng cña nã lµ hÖ sè lät qua. HÖ sè lät cña phin läc phô thuéc vµo kÝch th−íc vi khuÈn, vµ tèc ®é riªng qua phin läc – nghÜa lµ vËn tèc khÝ ®i qua trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch trong mét ®¬n vÞ thêi gian, nÕu t¨ng tèc lªn th× kh¶ n¨ng läc cña vËt liÖu gi¶m ®i. 1.4.4. C¬ chÕ läc son khÝ bôi - vi khuÈn [1,2,3,4,5]. - C¬ chÕ läc cña vËt liÖu läc ®èi víi son khÝ bôi - vi khuÈn phøc t¹p h¬n 19 nhiÒu so víi c¸c t¸c dông läc th«ng th−êng. Bao gåm nhiÒu hiÖu øng kh¸c nhau nh−: - HiÖu øng qu¸n tÝnh (va ®Ëp) lµ hiÖu øng rÊt quan träng ®Ó gi÷ c¸c h¹t cã ®−êng kÝnh kho¶ng 1micron hoÆc lín h¬n. Nhê cã lùc qu¸n tÝnh c¸c h¹t kh«ng ®i theo mét ®−êng th»ng, trong khi ®ã ®−êng kÝnh ®i cña dßng kh«ng khÝ bÞ uèn khóc. Sù uèn khóc x¶y ra gÇn miÖng lç. C¸c h¹t khi tiÕp tôc chuyÓn ®éng th¼ng bÞ va ®Ëp víi bÒ mÆt chÊt läc, kÕt qu¶ c¸c h¹t bÞ gi÷ l¹i do va ®Ëp. - HiÖu øng khuÕch t¸n: c¬ chÕ nµy lµ nguyªn nh©n g©y nªn hiÖu øng sa l¾ng cña c¸c h¹t cã kÝch th−íc rÊt nhá. ë ®©y viÖc gi÷ l¹i c¸c h¹t x¶y ra do kÕt qu¶ chuyÓn ®éng Braon¬ vµ sù khuÕch t¸n nhê gradien nång ®é. V× trªn bÒ mÆt mµng läc, nång ®é h¹t lóc ®Çu b»ng “0”, xuÊt hiÖn gradien nång ®é g©y nªn sù chuyÓn dÞch h¹t tõ dßng kh«ng khÝ ®Õn bÒ mÆt mµng läc. Nhê sù khuÕch t¸n chØ gi÷ l¹i c¸c h¹t cã ®−êng kÝnh nhá h¬n 0,1micron. - HiÖu øng t−¬ng t¸c tÜnh ®iÖn: Lùc t−¬ng t¸c tÜnh ®iÖn xuÊt hiÖn do sù kh¸c dÊu vµ gi¸ trÞ ®iÖn tÝch cña bÒ mÆt mµng läc vµ h¹t (virus tÝch ®iÖn ©m). - HiÖu øng träng lùc- chØ cã t¸c dông ®èi víi c¸c h¹t rÊt lín. - HiÖu øng sµng läc x¶y ra khi kÝch th−íc h¹t t−¬ng ®−¬ng víi kho¶ng trèng gi÷a c¸c sîi, nghÜa lµ khi b¸n kÝnh h¹t lín h¬n 5-10micron. Nh− vËy viÖc läc bôi, vi khuÈn trong kh«ng khÝ b»ng mµng läc, hiÖu øng sµng läc kh«ng ph¶i ®ãng vai trß quan träng mµ chØ lµ vai trß thø yÕu. ChÝnh v× vËy cã thÓ gi¶i thÝch ®−îc hiÖn t−îng l©u bÝt lç mµng läc. 20 1.5- VÊn ®Ò nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn vµ kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. - Ch−a lóc nµo ng−êi ta ®Ò cËp nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò “NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn” (NKBV) nh− thêi gian gÇn ®©y. NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lµ vÊn ®Ò bøc xóc ®ang ®−îc ®Æc biÖt quan t©m ch¼ng nh÷ng ë c¸c n−íc tiªn tiÕn mµ cßn lµ vÊn ®Ò −u tiªn hµng ®Çu ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. BÖnh viÖn ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn hiÖn ®ang gÆp qu¸ nhiÒu khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p phßng chèng l©y lan nh−: thiÕu kiÕn thøc cËp nhËt, kü n¨ng v« khuÈn trong c¸c thao t¸c y tÕ ch−a chuÈn, thiÕu trang bÞ thanh trïng, thiÕu cÊu tróc thÝch hîp vÖ sinh cña phßng èc... NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ®−a ®Õn mét m«n häc míi lµ DÞch tÔ häc trong bÖnh viÖn nh»m t×m hiÓu sù ph©n bè bÖnh tËt do m«i tr−êng bÖnh viÖn cã nguy c¬ l©y lan cao g©y nªn. NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ®−îc ®Þnh nghÜa nh− lµ nh÷ng nhiÔm khuÈn m¾c ph¶i trong c¸c c¬ së y tÕ kh«ng cã giai ®o¹n ñ bÖnh hay triÖu chøng l©m sµng hiÖn diÖn ë thêi ®iÓm nhËp viÖn. C¸c lo¹i NKBV th−êng gÆp cã thÓ kÓ ®Õn lµ nhiÔm khuÈn vÕt mæ, viªm phæi bÖnh viÖn, nhiÔm trïng tiÓu bÖnh viÖn, nhiÔm trïng huyÕt qua catheter tiªm truyÒn. T¹i ViÖt nam theo mét ®iÒu tra trªn 12 bÖnh trong n¨m 1998 cho thÊy nhiÔm khuÈn vÕt mæ cã tû lÖ cao nhÊt. NKBV th−êng gÆp nhÊt ë c¸c ®¬n vÞ ch¨m sãc ®Æc biÖt, khoa ngo¹i, báng, ung th− vµ huyÕt häc. TÊt c¶ bÖnh nh©n n»m bÖnh viÖn ®Òu cã nguy c¬ nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. §ã lµ nh÷ng nhiÔm khuÈn m¾c ph¶i trong bÖnh viÖn còng nh− nhiÔm khuÈn mang tõ ngoµi bÖnh viÖn. C¸c nhiÔm khuÈn nµy cã thÓ ph¸t triÓn thµnh “dÞch khu tró” t¹i mét vµi khoa hay thµnh “dÞch toµn viÖn” vµ l©y cho c¸c bÖnh nh©n, nh©n viªn y tÕ hay nh÷ng ng−êi cã tiÕp xóc víi bÖnh nh©n. NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn cã mét t¸c ®éng rÊt lín, nã lµm gia t¨ng tÇn suÊt bÖnh, t¨ng chi phÝ ®iÒu trÞ, t¨ng thêi gian n»m viÖn, t¨ng tû lÖ tö vong, ngoµi ra cßn lµm gia t¨ng sù trçi dËy cña c¸c dßng vi khuÈn kh¸ng thuèc kh¸ng sinh. NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ngµy nay ®· trë thµnh mét th¸ch ®è mang tÝnh thêi ®¹i. Theo thèng kÕ cña hÖ thèng kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn quèc gia thuéc Trung t©m kiÓm so¸t bÖnh tËt Hoa Kú, nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn x¶y ra trªn 5% bÖnh nh©n nhËp viÖn. Tû lÖ nµy cao h¬n ë nh÷ng bÖnh nh©n phÉu thuËt còng nh− bÖnh nh©n t¹i Khoa håi søc cÊp cøu giao ®éng tõ 10 ®Õn 15%, tû lÖ nµy lªn ®Õn 25% t¹i c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. 21 Theo sè liÖu cña Ban chèng nhiÔm khuÈn BÖnh viÖn Bé Y tÕ t×nh h×nh nhiÔm khuÈn BÖnh viÖn ë c¸c n−íc trªn thÕ giíi vµ ViÖt nam nh− sau: B¶ng 2 – NhiÔm khuÈn BÖnh viÖn c¸c n−íc trªn thÕ giíi Tû lÖ hiÖn m¾c nhiÔm khuÈn BÖnh viÖn Tû lÖ % Anh, n¨m 1980, ë 45 BV, 18163 ng−êi bÖnh 9.2 WHO, n¨m 1983, ë 547 BV, 14 n−íc, 28861 ng−êi bÖnh 8.4 Anh, n¨m 1994, 153 BV, 37000 ng−êi bÖnh 9.0 §iÒu tra míi ®©y cña c¸c n−íc 5 ÷ 10 B¶ng 3 - NhiÔm khuÈn BÖnh viÖn ë ViÖt nam n¨m 2001 ë 11 BÖnh viÖn, 5800 ng−êi bÖnh Tªn bÖnh viÖn Tû lÖ % BÖnh viÖn B¹ch mai 6.8 BÖnh viÖn ®a khoa tØnh BÕn tre 8.2 BÖnh viÖn chî RÉy 10.8 BÖnh viÖn E 5.1 BÖnh viÖn H÷u nghÞ 6.6 BÖnh viÖn ®a khoa tØnh Kiªn Giang 5.5 BÖnh viÖn ®a khoa tØnh Nam §Þnh 4.6 BÖnh viÖn Phô s¶n Thanh Hãa 2.5 ViÖn Nhi 1.6 BÖnh viÖn ViÖt §øc 7.3 BÖnh viÖn Xanh p«n 6.4 Trung b×nh 6.8 B¶ng 4 - Tû lÖ nhiÔm khuÈn t¹i BÖnh viÖn Nhi ®ång 1– TP Hå ChÝ Minh N¨m Tû lÖ % 1998 10.7 1999 8.9 2000 7.9 2001 7.9 2003 7.9 Trunh b×nh 8.66 22 NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lµm gia t¨ng thêi gian n»m viÖn trung b×nh tõ 4-8 ngµy. Chi phÝ cho mét bÖnh nh©n n»m viÖn cã nhiÔm khuÈn tõ 1.000 ®Õn 8.000USD. Cßn ë Mü hµng n¨m cã ®Õn trªn 2 triÖu ca nhiÔm trïng m¾c ph¶i trong bÖnh lµm tæn thÊt ®Õn 4,5 tû USD vµ dÉn ®Õn 90.000 ng−êi chÕt do nh÷ng biÕn chøng tõ c¸c nhiÔm trïng nµy. §Ó ®iÒu trÞ sù nhiÔm trïng ngµy cµng cÇn thiÕt ph¶i sö dông kh¸ng sinh dÉn ®Õn sù kh¸ng thuèc ë c¸c t¸c nh©n g©y bÖnh nhiÔm trïng. NÕu chóng ta cã thÓ ng¨n ngõa ®−îc nh÷ng tæn thÊt nµy, hy väng sÏ cøu sèng ®−îc nhiÒu ng−êi vµ nguån tµi nguyªn søc khoÎ. Trong n¨m 2001 t¹i c¸c BÖnh viÖn trong toµn quèc ®· ph©n lËp ®−îc 27 lo¹i vi khuÈn kh¸ng thuèc, trong 27 lo¹i nµy cã nhiÒu lo¹i kh¸ng víi hÇu hÕt c¸c lo¹i kh¸ng sinh, cã nh÷ng chñng gÆp tû lÖ rÊt cao vÝ dô chñng: Escheriacholi chiÕm 17,93%. D−íi ®©y lµ b¶ng c¸c chñng lo¹i kh¸ng thuèc. B¶ng 5- B¶ng c¸c chñng lo¹i kh¸ng thuèc, tû lÖ c¸c vi khuÈn g©y bÖnh kh¸ng thuèc nu«i cÊy ®−îc TT Vi khuÈn Sè l−îng TØ lÖ % TT Vi khuÈn Sè l−îng TØ lÖ % Gram ©m 2448 68.36 15 Shigella kh¸c 27 0.75 1 Escherichia coli 642 17.93 16 C¸c Salmonella kh¸c 8 0.22 2 Pseudomonas aeruginosa 310 8.65 17 Neisseria menigitidis 7 0.2 3 Klebsiella spp 135 3.77 18 Alcaligenes spp 4 0.11 4 Enterobacter spp 173 4.83 19 Serratia spp 19 0.53 5 Shigella flexneri 113 3.15 Gram d¬ng 1.133 31.64 6 Salmonella typhi 98 2.74 20 Staphylococcus aureus 634 17.7 7 Neisseria gonorrhoeae 63 1.76 21 Enterococus spp 87 2.43 8 Haemophilius influenzae 150 4.19 22 Steptococcus pneumoniae 211 5.89 9 Moraxella catarrhalis 474 13.23 23 Steptococcus viridans 49 1.37 10 Proteus spp 83 2.32 24 S.pyogenes 128 3.57 11 Citrobacter spp 63 1.76 25 Staphylococcus saprophyticus 14 0.39 12 C¸c Pseud«mnas kh¸c 9 0.25 26 S.epidermidis trong m¸u 9 0.25 13 Acinetobacter spp 61 1.7 27 Listeria monocytogenes 1 0.03 14 Morganella spp 9 0.25 Tæng céng 3.581 100 T×nh h×nh nhiÔm trïng m¾c ph¶i trong bÖnh viÖn ë ViÖt Nam ch−a ®−îc ®¸nh gi¸ mét c¸ch quy m« vµ chóng ta kh«ng biÕt ®−îc nh÷ng tæn thÊt vÒ con ng−êi vµ tiÒn b¹c. V× vËy viÖc tæ chøc mét ch−¬ng tr×nh kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lµ mét c«ng viÖc cÇn thiÕt vµ rÊt quan träng trong sù ph¸t triÓn cña bÖnh viÖn còng nh− cña ngµnh y tÕ. B¾t ®Çu ch−¬ng tr×nh kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn còng cã ý nghÜa lµ b¾t ®Çu mét chuyÓn biÕn míi trong lÜnh vùc ch¨m sãc y tÕ toµn diÖn cña mçi quèc gia. 23 TÇm quan träng cña Ch−¬ng tr×nh kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ®−îc thÓ hiÖn trong ch−¬ng tr×nh qu¶n lý ®ång bé chÊt l−îng. Ch−¬ng tr×nh kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ®−îc xÕp trong ho¹t ®éng thiÕt yÕu nh»m ®¶m b¶o chÊt l−îng, tøc lµ chuÈn cÇn thiÕt ®Ó cã chÊt l−îng trong ®iÒu trÞ, s¨n sãc bÖnh nh©n. Trong ch−¬ng tr×nh qu¶n lý ®ång bé chÊt l−îng, c¸c chØ sè vÒ ch−¬ng tr×nh kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ®−îc quan t©m nhiÒu nhÊt lµ: tû lÖ nhiÔm khuÈn phÉu thuËt, tû lÖ viªm phæi trong m¸y thë, tû lÖ nhiÔm khuÈn huyÕt trong c¸c thñ thuËt x©m lÊn nhÊt ë trÎ s¬ sinh. Qu¶n lý bÖnh viÖn lµ qu¶n lý chÊt l−îng trong chÊt l−îng ch¨m sãc bÖnh nh©n. Ho¹t ®éng kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn gi÷ vai trß thiÕt yÕu vµ lµ mét trong c¸c chØ sè quan träng ®¸nh gi¸ chÊt l−îng cña bÖnh viÖn tiªn tiÕn. ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vÊn ®Ò kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn cßn ë giai ®o¹n ®Çu míi h×nh thµnh ch−a cã sù ®ång bé. Víi nguån lùc cßn h¹n chÕ vµ víi nhu cÇu cÇn n©ng cao kü thuËt y khoa, kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn cßn ch−a ®−îc coi träng ë nh÷ng n−íc nµy. Chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ë ViÖt Nam vÉn cßn lµ lÜnh vùc ®ang ph¸t triÓn. Bé y tÕ ViÖt Nam ®· x©y dùng nh÷ng nhu cÇu ®ßi hái cho thµnh lËp Khoa chèng nhiÔm khuÈn ë c¸c bÖnh viÖn tõ n¨m 1997, ®· hîp t¸c víi Tæ chøc y tÕ thÕ giíi ®Ó ph¸t triÓn ch−¬ng tr×nh xö lý chÊt th¶i r¾n trong c¸c bÖnh viÖn. Bé y tÕ còng tæ chøc c¸c kho¸ huÊn luyÖn vÒ xö lý chÊt th¶i r¾n, láng vµ phßng ngõa HIV. Mét th¸ch thøc lín ®èi víi ch−¬ng tr×nh chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lµ sù cÇn thiÕt x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ kh¶ n¨ng ch¨m sãc søc khoÎ nh¾m vµo nh÷ng vÊn ®Ò chèng nhiÔm khuÈn. §iÒu nµy phô thuéc vµo viÖc ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn nh©n viªn chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ®Ó nhËn thøc ®−îc vÊn ®Ò vµ biÕt c¸ch gi¶i quyÕt. Phßng ngõa nhiÔm khuÈn vµ h¹ thÊp nguy c¬ lan truyÒn trong bÖnh vµ h¹ thÊp nguy c¬ lan truyÒn trong bÖnh viÖn lµ môc tiªu ®Çu tiªn vµ cã thÓ ®¹t ®−îc qua viÖc chó ý ®Õn chèng nhiÔm khuÈn c¬ b¶n. Chèng nhiÔm khuÈn cÇn ®Õn mét sù tiÕp cËn theo h−íng ®éi ngò ®a chøc n¨ng. Mét ®éi ngò tèt cã mét ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc chèng nhiÔm khuÈn bªn trong bÖnh viÖn ®èi víi mäi ®èi t−îng tõ ng−êi ®Çu bÕp chuÈn bÞ thøc ¨n cho bÖnh nh©n, ®Õn nh÷ng phÉu thuËt viªn thùc hiÖn c¸c 24 cuéc mæ, ®Õn c¸c ®iÒu d−ìng thùc hiÖn thay b¨ng, ®Õn nh©n viªn vÖ sinh lµm s¹ch khoa phßng. Nãi tãm l¹i vÊn ®Ò kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lµ mét vÊn ®Ò lín cã ý nghÜa thiÕt thùc gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng ®iÒu trÞ trong bÖnh viÖn, gi¶m tû lÖ l©y lan, gi¶m tö vong, gi¶m chi phÝ ®iÒu trÞ do gi¶m dïng kh¸ng sinh vµ gi¶m thêi gian n»m viÖn. Nh÷ng kinh nghiÖm vÒ chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn trªn c¸c n−íc cho thÊy: KiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn muèn thµnh c«ng cÇn t¹o ®−îc mét m¹ng l−íi chèng nhiÔm khuÈn trong bÖnh viÖn. 25 1.6. Nh÷ng yªu cÇu cÇn thiÕt khi thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ cÊp khÝ v« trïng cho phßng mæ bÖnh viÖn. ThiÕt kÕ chÕ t¹o thiÕt bÞ cho phßng mæ bÖnh viÖn cÇn ph¶i n¾m ®−îc nh÷ng yªu cÇu kü thuËt c¬ b¶n ®¶m b¶o m«i tr−êng s¹ch cho phßng mæ bÖnh viÖn nh»m kiÓm so¸t viÖc nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. Nh−ng khã kh¨n nhÊt hiÖn nay lµ ngµnh y tÕ ch−a tiªu chuÈn ho¸ ®−îc c¸c yªu cÇu vÒ thiÕt kÕ chuÈn phßng mæ bÖnh viÖn. T×nh tr¹ng chung hiÖn nay lµ c¸c bÖnh viÖn thiÕt kÕ x©y dùng theo nhiÒu kiÓu kh¸c nhau, kh«ng theo mét chuÈn thiÕt kÕ thèng nhÊt g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho viÖc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®¶m b¶o kh«ng khÝ v« trïng cho phßng mæ bÖnh viÖn. HiÖn t¹i Bé y tÕ còng ch−a cã c¸c quy ®Þnh vÒ chØ tiªu vi sinh cho phßng mæ s¹ch, chÕ ®é th«ng khÝ vµ xö lý kh«ng khÝ phßng mæ... Do vËy viÖc thiÕt kÕ phßng mæ th−êng dùa vµo nh÷ng nguyªn t¾c chung cã tÝnh khuyÕn c¸o víi môc tiªu ®¶m b¶o tèt nhÊt ®iÒu kiÖn an toµn cho nh÷ng can thiÖp phÉu thuËt, nh÷ng yªu cÇu liªn quan nµy bao gåm: - §iÒu kiÖn vÖ sinh - TiÖn nghi vµ sù tho¶i m¸i vÒ tinh thÇn cho bÖnh nh©n - Sù ®Çy ®ñ c¸c ph−¬ng tiÖn phÉu thuËt - Sù an toµn cho qu¸ tr×nh phÉu thuËt. Sù tu©n thñ chÆt chÏ nguyªn t¾c vÖ sinh cã thÓ lµm gi¶m râ rÖt nguy c¬ nhiÔm trïng sau phÉu thuËt. Khu vùc phÉu thuËt ph¶i ®−îc thiÕt kÕ ®éc lËp víi lèi ®i chung vµ hÖ thèng th«ng khÝ cña c¸c khu vùc kh¸c trong bÖnh viÖn. C¸c phßng ph¶i ®−îc bè trÝ sao cho liªn tôc mét chiÒu tõ n¬i vµo phßng, qua c¸c vïng nµy cµng cã møc ®é v« khuÈn cao, tíi phßng mæ vµ c¸c phßng v« khuÈn. H−íng l−u th«ng khÝ trong hÖ thèng phßng mæ ph¶i ®i tõ vïng s¹ch tíi vïng Ýt s¹ch h¬n. ThiÕt kÕ nµy ®¶m b¶o sù an toµn vµ c¸c ®iÒu kiÖn vi khÝ hËu cho bÖnh nh©n, còng nh− tiÖn lîi trong thùc hµnh cña c¸c phÉu thuËt viªn vµ nh©n viªn y tÕ cña khu phÉu thuËt. Tiªu chuÈn hÖ thèng th«ng khÝ t¹i khu vùc phÉu thuËt nh− sau: sù ph©n phèi kh«ng khÝ ph¶i ®¶m b¶o bëi hÖ thèng khuyÕch t¸n kh«ng khÝ tõ trªn trÇn nhµ xuèng kh¾p phßng tíi c¸c èng tho¸t khÝ ®Æt trªn t−êng hay trªn nÒn kü thuËt. §¸y cña lç 26 th«ng khÝ ra ngoµi nªn ®Æt cao Ýt nhÊt 75mm so víi nÒn nhµ. HÖ thèng nµy ®¶m b¶o nhiÖt ®é tõ 20 ®Õn 24oC ®é Èm kh«ng khÝ tõ 50 ®Õn 60% vµ ¸p suÊt kh«ng khÝ d−¬ng so víi bÊt kú phßng kÕ cËn nµo (¸p suÊt kh«ng khÝ lín h¬n 15Pa so víi c¸c phßng kh¸c). - Ph¶i cã mét thiÕt bÞ theo dâi ®é chªnh ¸p lùc trong c¸c phßng còng nh− nhiÖt kÕ vµ m¸y ®o ®é Èm ph¶i ®−îc ®Ó n¬i cã thÓ dÔ dµng theo dâi. - T−êng, trÇn vµ sµn nhµ ph¶i kÝn khÝt, chèng thÈm thÊu vµ cöa cÇn kÝn ®Ó duy tr× ¸p lùc d−¬ng. - Kh«ng khÝ trong phßng ph¶i ®−îc läc s¹ch bëi c¸c hÖ läc hiÖu qu¶ 95% vµ 99,97% (läc cuèi Hepa 0,3µm). - Kh«ng khÝ trong phßng ®−îc trao ®æi Ýt nhÊt lµ 15 lÇn trong 1 giê víi hÖ thèng cung cÊp 100% kh«ng khÝ trong s¹ch. - HÖ thèng håi l−u t¸i sö dông thay ®æi kh«ng khÝ Ýt nhÊt 25lÇn/h. - VËn tèc dßng kh«ng khÝ 0,1-0,3m/gi©y. HiÖn nay, nh÷ng yªu cÇu nªu trªn còng vÉn cßn lµ nh÷ng khuyÕn c¸o ch−a trë thµnh tiªu chuÈn cã tÝnh chÊt ph¸p lý cho nªn trong ®Ò tµi chóng t«i ph¶i lùa chän ph−¬ng ¸n sao cho phï hîp víi c¸c yªu cÇu vÒ kü thuËt th«ng khÝ mµ hiÖn nay cã nh÷ng vÊn ®Ò cßn ®ang tranh c·i ch−a th«ng nhÊt trong giíi khoa häc vµ chuyªn m«n. 27 PhÇn 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña chóng t«i lµ ph−¬ng ph¸p kh«ng truyÒn thèng víi viÖc triÓn khai nghiªn cøu øng dông trªn c¬ së ¸p dông nh÷ng tiÕn bé kü thuËt nh»m t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt l−îng ngo¹i, gi¸ thµnh néi cã tÝnh c¹nh tranh cao phôc vô cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu trªn cã thÓ rót ng¾n thêi gian nghiªn cøu xuèng rÊt nhiÒu lÇn, mÆt kh¸c cã t¸c dông thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp vµ gãp phÇn vµo viÖc gi¶m kho¶ng c¸ch tôt hËu cña n−íc ta so víi c¸c n−íc trong khu vùc. 2.1. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ chÊt l−îng kh«ng khÝ trong phßng mæ §Ó ®¸nh gi¸ chÊt l−îng kh«ng khÝ trong phßng mæ, ph©n lo¹i tiªu chuÈn phßng s¹ch vµ chØ tiªu kü thuËt thiÕt bÞ chóng t«i lùa chän c¸c ph−¬ng ph¸p sau: 2.1.1. Ph−¬ng ph¸p ®Õm vi khuÈn trong kh«ng khÝ: Cã rÊt nhiÒu ph−¬ng ph¸p nh− hót bôi, ®Ëp bôi, l¾ng bôi. Ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¶n vµ th«ng dông hiÖn nay lµ ph−¬ng ph¸p ®Ó l¾ng bôi Cèc (Kock). 2.1.1.1. ChuÈn bÞ m«i tr−êng vµ kiÓm tra: - Th¹ch th−êng ®Ó kiÓm tra tæng sè vi khuÈn −a khÝ. - Th¹ch m¸u ®Ó kiÓm tra vi khuÈn −a m¸u - Th¹ch Sabur« hay th¹ch glucoza cã pH 4-5 ®Ó kiÓm tra nÊm mèc. §æ th¹ch ra hép Pªtri (1 hép ®é 12-15ml th¹ch) ®Ó tñ l¹nh, mçi lÇn kiÓm tra kh«ng khÝ dïng 3 ®Üa th¹ch. Tr−íc khi ®Æt m«i tr−êng ra ngoµi kh«ng khÝ, ph¶i ®Ó th¹ch vµo tñ Êm ®Ó cho th¹ch Êm l¹i vµ mÆt th¹ch kh«. §Õn n¬i ®Þnh kiÓm tra kh«ng khÝ, më c¸c hép th¹ch ra (n¾p Pªtri óp nghiªng bªn c¹nh hép th¹ch) ®Ó trong 5-10 hay 15 phót, tuú t×nh h×nh dù kiÕn møc ®é « nhiÔm cña kh«ng khÝ n¬i kiÓm tra. ThÝ dô: ë nhµ mæ, bÖnh viÖn th× chØ cÇn ®Ó hép th¹ch më 15 phót, nÕu kiÓm tra kh«ng khÝ trong chî, ngoµi ®−êng phè ®«ng ng−êi th× chØ nªn ®Ó trong 3 phót vµ nÕu kiÓm tra ë mét nhµ ¨n cã thÓ ®Ó ®é 10 phót. Sau thêi gian quy ®Þnh, ®Ëy n¾p hép Pªtri l¹i, ®Ó vµo tñ Êm 380C, c¸c hép th¹ch m¸u, th¹ch th−êng, cßn c¸c ®Üa th¹ch Sabur« ®Ó kiÓm tra nÊm mèc th× ®Ó vµo tñ Êm 25-280C. Theo dâi 24-48h ®èi víi c¸c lo¹i vi khuÈn vµ 7-10 ngµy ®èi víi c¸c lo¹i nÊm mèc. 28 Muèn kh«ng khÝ trong bÊt kú mét c¬ së nµo, nªn ®Ó ë nhiÒu n¬i kh¸c nhau, th−êng nªn ®Ó 3 ®Üa (th¹ch m¸u, th¹ch th−êng, th¹ch Sabur«) ë gi÷a giµn nhµ vµ 4 gãc nhµ, mçi gãc 3 ®Üa th¹ch kh¸c nhau. NÕu kiÓm tra ë ®−êng phè, ngoµi s©n, nªn tr¸nh chç cã ¸nh n¾ng, ®Ó nhiÒu ®Üa th¹ch trong nhiÒu tr−êng hîp kh¸c nhau, lóc Ýt ng−êi vµ lóc ®«ng ng−êi qua l¹i. §èi víi c¸c kho tµng, Ýt ¸nh s¸ng, ®é Èm cao, nªn chó ý kiÓm tra chÊt mèc. §èi víi c¸c bÖnh viÖn, nhµ mæ, phßng thÝ nghiÖm, cÇn chó ý kiªm tra c¸c vi khuÈn. 2.1.1.2. Ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n kÕt qu¶: Tr−íc khi ®Õm sè l−îng c¸c vi khuÈn l¹c vi khuÈn −a khÝ, vi khuÈn tan m¸u, nÊm mèc, cÇn chän c¸c khuÈn l¹c ®iÓn h×nh, nhuém Gram, soi kÝnh vµ ghi vµo sæ kiÓm nghiÖm, h×nh th¸i c¸c lo¹i khuÈn l¹c, h×nh th¸i vi khuÈn trªn phiÕu ®å, Gram (-) Gram (+), c¸ch s¾p xÕp, .v.v.. Theo quy ®Þnh cña V.Omealianski th× tæng sè vi khuÈn trªn diÖn tÝch 100cm2 th¹ch ®Ó trong thêi gian 5 phót b»ng tæng sè vi khuÈn trong 10 lÝt kh«ng khÝ. Chóng ta cã thÓ quy ra trong 1m3 kh«ng khÝ víi c«ng thøc nh− sau: A × 100 × 100 X= S × K X= tæng sè vi sinh vËt trong 1m3 kh«ng khÝ A= tæng sè vi sinh vËt trong ®Üa th¹ch S= DiÖn tÝch ®Üa Pªtri (tÝnh ra cm2) K= Thêi gian ®Ó ®Üa Pªtri tÝnh ra víi hÖ sè 5 phót = 1 10 phót = 2 15 phót = 3 100: DiÖn tÝch quy −íc 100: HÖ sè nh©n ®Ó tÝnh ra kÕt qu¶ trong 1m3 kh«ng khÝ (v× mçi ®Üa Pªtri = 10 lÝt kh«ng khÝ). ThÝ dô: Ta ®Õm trªn ®Üa th¹ch víi diÖ tÝch 80cm2 thÊy cã 32 khuÈn l¹c vi khuÈn vµ ta ®· ®Ó ®Üa th¹ch më ra ngoµi kh«ng khÝ trong 10 phót. VËy tæng sè vi sinh vËt trong 1 m3 kh«ng khÝ sÏ lµ: = 2000 vi sinh vËt. 32×100×100 80×2 29 Th−êng th× kh«ng khÝ trong c¸c nhµ ¨n c«ng céng, c¸c nhµ bÕp, c¸c c¬ së b¸n thùc phÈm chóng ta hay gÆp c¸c lo¹i B.subtilis, E. coli, Proteus, tô cÇu kh«ng g©y bÖnh,... ë c¸c bÖnh viÖn, chóng ta hay gÆp c¸c lo¹i tô cÇu vµng, liªn cÇu tan m¸u, trùc khuÈn mñ xanh, ë c¸c n¬i gÇn ®−êng, chóng ta hay gÆp c¸c lo¹i nh− Welchia perfrigens CI, sprogenes... ë c¸c kho, c¸c nhµ l¹nh, chóng ta hay gÆp c¸c lo¹i nÊm nh− Penicillium, aspergillus, Sporotrichum... 2.1.1.3. Cã thÓ sö dông m¸y ®o vi khuÈn trong kh«ng khÝ hót víi tèc ®é 10l/gi©y, trªn mµng läc vi khuÈn, sau ®ã ®−îc ®−a vµo m«i tr−êng nu«i cÊy ®Ó t×m vi khuÈn g©y bÖnh. 2.1.2. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh hµm l−îng bôi trong kh«ng khÝ. - Cã rÊt nhiÒu ph−¬ng ph¸p nh− : Hót bôi, ®Ëp bôi, l¾ng bôi, ®Õm sè l−îng h¹t bôi khi cho kh«ng khÝ ®i qua m¸y ®Õm bôi. - ë ®©y chóng t«i lùa chän ph−¬ng ph¸p ®Õm sè l−îng h¹t bôi trong kh«ng khÝ b»ng m¸y P5 cña H·ng Misubisi Japan x¸c ®Þnh ®−îc c¸c h¹t bôi cã ®−êng kÝnh < 10 µm. 2.1.2.1. ChuÈn bÞ m«i tr−êng vµ kiÓm tra. a/ §èi víi phßng tr−íc khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ v« trïng kh«ng khÝ. - Cho phßng ë chÕ ®é ho¹t ®éng b×nh th−êng kh«ng cã thiÕt bÞ sö lý kh«ng khÝ. - §−a m¸y vµo trong phßng ®iÒu chØnh m¸y ë chÕ ®é chuÈn vµ ®Æt chu kú cho m¸y mét thêi gian x¸c ®Þnh, khi m¸y ch¹y hÕt kho¶ng thêi gian nµy m¸y sÏ dõng ®Õm. Cho m¸y ho¹t ®éng khi ®ã sè h¹t bôi cã trong kh«ng khÝ sÏ nh¶y t¨ng dÇn trªn mµn h×nh, hÕt thêi gian mét chu kú sè liÖu trªn mµn h×nh sÏ lµ sè l−îng h¹t bôi cã trong m«i tr−êng trong kho¶ng thêi gian mét chu kú øng víi thÓ tÝch kh«ng khÝ ®i qua m¸y. - §Ó kiÓm tra kh«ng khÝ trong phßng mæ, chóng t«i ®Ó ë nhiÒu n¬i kh¸c nhau, ë ®©y ®Ó: ë gi÷a gian nhµ 1 ®iÓm vµ 4 gãc nhµ 4 ®iÓm c¸c ®iÓm ®−îc cho ë ®é cao 80 cm c¸ch sµn nhµ. Víi mçi ®iÓm ®−îc ®o 03 lÇn sau ®ã lÊy sè trung b×nh céng cña 03 lÇn ®ã. b/ §èi víi phßng sau khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ v« trïng kh«ng khÝ. 30 - §ãng kÝn cöa phßng vµ cho thiÕt bÞ ho¹t ®éng tr−íc khi tiÕn hµnh ®o bôi 20 phót. - Sau kho¶ng thêi gian æn ®Þnh trªn cho m¸y vµo ®o. C¸ch thøc vµ vÞ trÝ ®o t−¬ng tù nh− ®èi víi phßng tr−íc khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ v« trïng kh«ng khÝ. c/ Ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n kÕt qu¶. Víi m¸y P5 sè l−îng h¹t bôi cã trong 1 m3 kh«ng khÝ ®−îc tÝnh theo c«ng thøc: X = (A × 1000 × K) / S Trong ®ã X = Tæng sè h¹t bôi cã trong 1 m3 kh«ng khÝ. A = Tæng sè h¹t bôi ®Õm ®−îc trong 1 chu kú. K = Chu kú cña m¸y, ë ®©y ®Æt chu kú lµ 1 phót. S = ThÓ tÝch kh«ng khÝ ®i qua m¸y trong mét chu kú. 2.1.2.2. Mét sè tiªu chuÈn vi sinh vËt trong kh«ng khÝ cña phßng mæ s¹ch. HiÖn nay chóng ta ch−a cã tiªu chuÈn qui ®Þnh vÒ sè l−îng vi sinh vËt trong kh«ng khÝ ¸p dông cho c¸c phßng mæ. §Ó tham kh¶o, chóng t«i giíi thiÖu ë ®©y mét sè tµi liÖu quèc tÕ. Preobrajenski cho r»ng kh«ng khÝ s¹ch th× sè vi sinh vËt kh«ng qu¸ 1000vsv trong 1 m3. Ginoscova chuyªn tr¸ch vÒ vi khuÈn häc trong kh«ng khÝ, sau nhiÒu n¨m nghiªn cøu cho lµ: a) Kh«ng khÝ tèt: Trong 1 ®Üa Petri ®Ó trong 10 phót cã 5 khuÈn l¹c vi sinh vËt. b) Kh«ng khÝ võa: Trong 1 ®Üa Petri ®Ó trong 10 phót cã 10-15 khuÈn l¹c vi sinh vËt. c) Kh«ng khÝ xÊu: Trong 1 ®Üa Petri ®Ó trong 10 phót cã trªn 15 khuÈn l¹c vi sinh vËt. Vµ d−íi ®©y lµ mét b¶ng tæng kÕt cña Romanovici. B¶ng 6 – Tiªu chuÈn chÊt l−îng kh«ng khÝ trong s¶n xuÊt thùc phÈm cña Romanovici C¬ së s¶n xuÊt thùc phÈm Tæng sè Vi khuÈn Mèc nÊm Kh«ng khÝ rÊt tèt D−íi 20 khuÈn l¹c 0 Kh«ng khÝ tèt 20-50 khuÈn l¹c 2 Kh«ng khÝ kh¸ 50-70 khuÈn l¹c 5 Kh«ng khÝ xÊu Trªn 70 khuÈn l¹c >5 Nh− vËy theo tiªu chuÈn cña Liªn x« cò ®é nhiÔm kh«ng khÝ phßng mæ vµo 31 lóc tr−íc mæ lµ 500 vi khuÈn/m3 kh«ng khÝ, vµ sau mæ lµ 1000 vi khuÈn/m3, kh«ng cã c¸c vi khuÈn g©y bÖnh vÖ sinh th× ®¹t tiªu chuÈn s¹ch vi sinh. C¸c vi khuÈn g©y bÖnh vÖ sinh kh«ng khÝ lµ nh÷ng vi khuÈn trong m¸u ®−îc x¸c ®Þnh lµ Saureus, Stropygenes, P.aeruginosa vµ c¸c nÊm mèc. Theo tiªu chuÈn cña Mü qui ®Þnh phßng s¹ch cÊp ®é 100,1000,10.000. Phßng s¹ch cÊp ®é 100 cã nghÜa lµ trong m«i tr−êng kh«ng khÝ chØ cã Ýt h¬n 3×103 h¹t bôi cã ®−êng kÝnh lín h¬n 0,5µm trong 1 m3 kh«ng khÝ, hay líp 1000 cã nghÜa lµ trong kh«ng gian lµm viÖc s¹ch chØ cã Ýt h¬n 3×104 h¹t bôi cã ®−êng kÝnh lín h¬n 0,5 µm, hay líp 10.000 chØ cã Ýt h¬n 3×105 h¹t bôi cã ®−êng kÝnh lín h¬n 0,5 µm. ë NhËt ng−êi ta qui ®Þnh theo tiªu chuÈn JISB – 9922-89 cña phßng tinh s¹ch lµ møc 3 vµ 6 t−¬ng ®−¬ng víi møc 100 vµ 1000 cña Mü. Kü thuËt t¹o phßng s¹ch ë NhËt ph¸t hµnh tiªu chuÈn JISB – 9922-89, cßn tiªu chuÈn ®−îc ¸p dông réng r·i nhÊt ë Mü lµ tiªu chuÈn 209D cña Liªn bang vµ tiªu chuÈn NHB5340-2 cña NASA (C¬ quan hµng kh«ng vò trô Hoa Kú). §èi víi bÖnh viÖn, phßng gi¶i phÉu tiÖt trïng cã cÊp ®é tõ 100 tíi 1000 t−¬ng ®−¬ng víi phßng s¹ch lo¹i I Tiªu chuÈn GMP ASEAN, phßng gi¶i phÉu tæng qu¸t cÊp ®é tõ 1000 tíi 10.000 t−¬ng ®−¬ng víi phßng s¹ch lo¹i II-III Tiªu chuÈn GMP ASEAN. §èi chiÕu víi c¸c tiªu chuÈn NhËt – Mü vµ Liªn X« cò, chóng ta cã thÓ chän tiªu chuÈn s¹ch lo¹i III theo tiªu chuÈn GMP ASEAN lµm tiªu chuÈn phßng mæ s¹ch bÖnh viÖn. Cã nghÜa lµ tiªu chuÈn phßng mæ cña Liªn X« hoµn toµn hîp víi nh÷ng tiªu chuÈn mµ chóng t«i khuyÕn c¸o vµ ®ang thùc hiÖn c¸c bÖnh viÖn cña ta. 2.1.3. C¸c ph−¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l−îng thiÕt bÞ khö trïng kh«ng khÝ phßng mæ. 2.1.3.1. KiÓm tra tèc ®é giã b»ng c¸ch dïng m¸y ®o giã lo¹i hiÖn sè ®é chÝnh x¸c 0,1m/s hoÆc nhá h¬n, lo¹i c¬ häc, hay lo¹i ®Çu dß ®Ó ë miÖng giã thæi ra, ®o Ýt nhÊt t¹i 5 ®iÓm ®−îc chia ®Òu trªn thiÕt diÖn ngang cña miÖng giã. Sè liÖu trung b×nh lµ kÕt qu¶ sè ®o tèc ®é giã qua phin läc cña thiÕt bÞ. 2.1.3.2. §o ®é ån thiÕt bÞ: §é ån thiÕt bÞ ®−îc ®¸nh gi¸ theo TCVN5964:1995 vµ b»ng m¸y ®o ®é ån tæng víi gi¶i tÇn tõ 80 ®Õn 800Hz. -ThiÕt bÞ ®−îc ®Æt trong buång cã ®é ån phßng nhá h¬n tiªu chuÈn cÇn ®o. - Cho thiÕt bÞ lµm viÖc vµ tiÕn hµnh ®o ®é ån ë c¸c ®iÓm d−íi, bªn ph¶i, bªn 32 tr¸i cña thiÕt bÞ. KÕt qu¶ trung b×nh cña c¸c lÇn ®o lµ gi¸ trÞ ®é ån thiÕt bÞ b»ng dBA. 2.1.3.3. §o nhiÖt ®é, ®é Èm, ¸p suÊt: b»ng nhiÖt kÕ, Èm kÕ, ¸p kÕ vµ thùc hiÖn ®óng theo TCXD 232:1999 33 2.2. Nghiªn cøu, thiÕt kÕ chÕ t¹o phin läc bôi, vi khuÈn. Phin läc bôi - vi khuÈn lµ mét bé phËn quan träng nhÊt cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ cÊp khÝ v« trïng. Phin läc khÝ ®−îc tÝnh chän sao cho võa ®¶m b¶o ®−îc hiÖu suÊt läc võa ®¶m b¶o ®−îc l−u l−îng kh«ng khÝ ®i qua phin läc mµ kh«ng ph¸ vì kÕt cÊu phin läc. Tuú theo yªu cÇu vÒ cÊp ®é s¹ch kh¸c nhau mµ ng−êi ta sö dông c¸c lo¹i phin läc cã hiÖu suÊt läc 40-50%, 90%; 99,0%; 99,9%; 99,99%; 99,997%; 99,999%... ChÕ t¹o phin läc lµ mét c«ng nghÖ hÕt søc phøc t¹p bao gåm nhiÒu c«ng ®o¹n víi viÖc sö dông nh÷ng kü x¶o mang tÝnh bÝ quyÕt c«ng nghÖ, chÝnh v× vËy mµ ngay c¶ nh÷ng thiÕt bÞ nhËp ®ång bé tõ n−íc ngoµi vµo ViÖt Nam vÉn thÊy cã nh÷ng tr−êng hîp phin läc bÞ xÐ r¸ch tõng m¶ng do øng lùc néi cña keo kÕt cÊu bÞ co ngãt qu¸ lín. §Ó phôc vô cho môc tiªu cña ®Ò tµi, chóng t«i chän 2 lo¹i phin läc bôi-vi khuÈn ®Ó nghiªn cøu, thiÕt kÕ chÕ t¹o lµ phin läc Hepa víi hiÖu suÊt läc 99,997% nh÷ng h¹t cã kÝch th−íc ≥0,3µm vµ phin läc s¬ cÊp víi hiÖu suÊt läc 90% ®èi víi c¸c h¹t cã kÝch th−íc ≥5µm. Nguyeân lieäu ñeå cheá taïo phin loïc chuùng toâi nhaäp töø Lieân Bang Nga coù caùc chæ tieâu kyõ thuaät cô baûn neâu trong Baûng 3 vaø Baûng 4. Baûng 7 – Thoâng soá kyõ thuaät cuûa giaáy loïc söû duïng ñeå cheá taïo phin loïc Hepa STT Thoâng soá kyõ thuaät Chæ tieâu 1 2 3 4 5 Trôû löïc maøng loïc v = 0,01m/s, (Pa) Heä soá loït qua vôùi côõ haït 0,15µm, vaän toác v = 0,01 m/s, (%) Troïng löôïng rieâng, (g/m2) Chieàu roäng, (mm) Chieàu daøi, (mm) 13,7 – 17,6 0,01 25 – 35 900 ± 20 1500 ± 10 Baûng 8 – Thoâng soá kyõ thuaät cuûa moät soá loaïi giaáy loïc buïi, vi khuaån TT Chuûng loaïi Chæ tieâu F111 147 1096 M JF02 1 2 Ñoä daøy, mm Trôû löïc, Pa 1,2 180 0,61 32 0,32 45 0,29 68 0,47 80 34 TT Chuûng loaïi Chæ tieâu F111 147 1096 M JF02 3 4 5 2,5l/phuùt, 50cm2 Ñònh löôïng,g/cm2 Heä soá loït qua, % Chieàu roäng, cm 195 10-3 60×60 139,2 1,6×10-3 50 58,8 4×10-4 50 71,2 6,5×10-4 50 140,0 6,5×10-4 50 Sau mét thêi gian nghiªn cøu, Chóng t«i ®· ph¶i t×m nhiÒu gi¶i ph¸p kü thuËt trong thiÕt kÕ, chÕ t¹o c¸c lo¹i phin läc phôc vô cho viÖc chÕ t¹o thiÕt bÞ cung cÊp kh«ng khÝ v« khuÈn vµo c¸c nhµ mæ: 2.2.1. Gi¶i ph¸p vÒ kÕt cÊu cña phin läc: Chóng t«i chän phin läc cã cÊu tróc d¹ng “khai triÓn” theo kiÓu nÕp gÊp ®øng song song, nghÜa lµ phin läc cã diÖn tÝch bÒ mÆt lµm viÖc lín h¬n thiÕt diÖn ngang cña thiÕt bÞ hµng chôc lÇn, tõ ®ã gi¶m ®−îc trë lùc khÝ ®éng häc cña phin läc, t¨ng c«ng suÊt vµ hiÖu suÊt läc lªn nhiÒu lÇn. §Ó chèng chång xÝt gi÷a c¸c mói giÊy cña phin läc vµ cho dßng khÝ qua cã ®Æc tr−ng laminar ®Ò tµi ®· thiÕt kÕ chÕ t¹o mét thiÕt bÞ t¹o con chÌn b»ng giÊy kim lo¹i cã nÕp gÊp ziczac gièng nÕp gÊp cña phin läc. 2.2.2. Gi¶i ph¸p ®¶m b¶o ®é kÝn khÝt cña phin läc: Nh»m ®¶m b¶o ®é kÝn khÝt cho hµng tr¨m mèi ghÐp nèi vµ l¾p r¸p phin läc vµo khung tr¸nh hiÖu øng “øng lùc néi” cã thÓ dÉn ®Õn xÐ r¸ch mµng läc. Chóng t«i ®· ph¶i thö nghiÖm rÊt nhiÒu lo¹i keo vµ ®· t×m ®−îc gi¶i ph¸p phèi trén mét lo¹i keo kÕt cÊu cã s½n trªn thÞ tr−êng trong n−íc cã ®é co ngãt nhá, thêi gian ®«ng cøng phï hîp ®Ó bÝt kÝn c¸c mèi ghÐp nèi giÊy-gç, giÊy-giÊy, giÊy-kim lo¹i. Sau khi t×m c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®Ó gÊp nÕp, ghÐp phin läc, ®iÒn ®Çy keo d¸n vµ l¾p phin läc vµo khung... chóng t«i ®· x©y dùng ®−îc qui tr×nh chÕ t¹o phin läc v« khuÈn dùa trªn c¸c nguån nguyªn vËt liÖu cã s½n trong n−íc. ChÊt l−îng phin läc cña ®Ò tµi chÕ t¹o ®¸p øng c¸c chØ tiªu kü thuËt cã thÓ sö dông cho c¸c thiÕt bÞ thanh trïng kh«ng khÝ vµ mü quan c«ng nghiÖp kh«ng thua kÐm c¸c phin läc nhËp ngo¹i. H×nh 1 - Phin läc vi khuÈn do ®Ò tµi nghiªn cøu, thiÕt kÕ, chÕ t¹o 35 S¬ ®å nguyªn lý Quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o phin läc bôi, vi khuÈn mói giÊy t chÌn nh h th Ìn ph c KiÓm tra ®é kÝn b»ng buång tèi Hoµn chØnh khu«n cã phin läc TiÕp tôc bæ sung keo kÕt cÊu bÞt kÝn ChÕ t¹o khung phin läc Cho phin läc vµo khung bao KiÓm tra kÝn khÝ KiÓm tra trë lùc phin läc Keo d¸n in lä GiÊy läc phÕ liÖu B«i keo lªn giÊy lµm con chÌn C¾t ®Þnh h×nh lµm con chÌn Bao b× ®ãng gãiNguyªn liÖu giÊy thiÕc lµm con ch M¸y c¾t ph«i giÊy iÕc KL T¹o nÕp gÊp giÊy thiÕc trªn m¸y V¸n «can hay «m than Bæ sung keo d¸n kÕt cÊu ®iÒn ®Çy c¸c khe ®Çu mói giÊy n¬i ®Æ Ðp ®Þnh h×nh khÐp kÝn 2 ®Çu mói giÊy §Öm con chÌn giÊy cã keo vµo 2 ®Çu mói giÊy läc §Öm con chÌn kim lo¹i b»ng giÊy thiÕc vµo gi÷a c¸c mói giÊy Vµo khu«n cè ®Þnh nÕp gÊp giÊy Vµo khu«n gÊp C¾t ®Þnh h×nh theo d−ìng cho tõng lo¹i phin läc NhËp kho Phin läc KiÓm tra ngo¹i quan ®¶m b¶o tÝnh nguyªn vÑn Nguyªn liÖu GiÊy läc bôi, vi khuÈn 36 2.3. Nghiªn cøu thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ cÊp kh«ng khÝ v« khuÈn cho nhµ mæ bÖnh viÖn. 2.3.1. Gi¶i ph¸p kÕt cÊu khoang ¸p lùc t¹o dßng ®¬n h−íng trong chÕ t¹o thiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ. Khã kh¨n lín nhÊt trong thiÕt kÕ kÕt cÊu s¶n phÈm cña ®Ò tµi lµ lµm sao trong khoang m¸y cã c¸c luång giã ®¬n h−íng (song song – laminar) kh«ng cã dßng ch¶y xo¸y vµ ph¶i cã tèc ®é ®Òu kh¾p ë mäi n¬i trªn tiÕt diÖn ngang cña phin läc. Nguyªn lý t¹o dßng ®¬n h−íng ®Ó tr¸nh cã ¸p lùc khÝ côc bé víi tèc ®é qu¸ lín lµm sai lÖch lç mµng läc vµ gi¶m hiÖu suÊt läc. §Ó ®¶m b¶o tèc ®é vµ l−u l−îng giã cÇn thiÕt chóng t«i ®· sö dông nhiÒu lo¹i qu¹t cã cÊu tróc kh¸c nhau, ®−îc l¾p theo nh÷ng ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó ®Èy dßng khÝ qua phin läc. C¸c kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®−îc ®−a trong b¶ng sau: B¶ng 9 - KÕt qu¶ thö nghiÖm c¸c ph−¬ng ¸n t¹o dßng ®¬n h−íng trong thiÕt bÞ läc khÝ v« khuÈn TT Ph−¬ng ph¸p thæi Th«ng sè qu¹t V(v/s) §é ån 1 Trùc tiÕp vµo mµng läc Hót ®Èy th«ng th−êng Q = 600m3/h <0,1m/s 60d (B) A 2 Thæi trùc tiÕp qua mµng ch¾n ph©n phèi vµo mµng läc Qu¹t ly t©m 600-800m3/h <0,2m/s (côc bé) 62d (B) A 3 Thæi gi¸n tiÕp vµo mµng läc trong khoang ¸p lùc d−¬ng Qu¹t ly t©m 600-800m3/h <0,1m/s 62d (B) A 4 Thæi trùc tiÕp vµo phin läc qua l−íi ph©n phèi giã Qu¹t ly t©m 600-800m3/h >0,4m/s (kh«ng ®Òu) 62d (B) A 5 Thæi gi¸n tiÕp vµo phin läc trong khoang ¸p lùc d−¬ng Qu¹t ly t©m thÊp ¸p S>0,4m/s (®Òu) 62d (B) A * §o tèc ®é giã c¸ch mµng, phin läc 300 mm. Qua kÕt qu¶ thùc nghiÖm cho ta thÊy diÖn tÝch phin läc cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc t¹o dßng khÝ cã l−u tèc lín sau phin läc. DiÖn tÝch hiÖu dông cña phin läc cµng lín tèc ®é dßng khÝ qua phin läc cµng lín. Bëi vËy trong mét thÓ tÝch giíi h¹n lµm sao chÕ t¹o phin läc cã diÖn tÝch lµm viÖc lín h¬n thiÕt diÖn ngang cña thiÕt bÞ hµng chôc lÇn ®Ó gi¶m trë lùc khÝ ®éng häc cña phin läc xuèng. Trong tr−êng hîp 37 ta sö dông mµng läc trªn thiÕt diÖn ngang cña thiÕt bÞ trong mäi tr−êng hîp víi viÖc sö dông c¸c lo¹i qu¹t kÓ c¶ cã c«ng suÊt lín hÇu nh− kh«ng thÊy luång giã ®i qua phin läc. Trong tr−êng hîp thæi giã gi¸n tiÕp vµo khoang ¸p lùc cho kÕt qu¶ gÇn gièng nh− trong tr−êng hîp thæi trùc tiÕp qua l−íi ph©n phèi giã. Song trong tr−êng hîp ®Çu tèc ®é giã ph©n phèi ®Òu kh¾p trªn toµn bé tiÕt diÖn cña phin läc so víi tr−êng hîp thø hai. §Ó t¹o ®−îc dßng ®¬n h−íng ®Òu nhÊt thiÕt ph¶i sö dông khoang ¸p lùc. Sö dông khoang ¸p lùc cßn gióp ta khö ®−îc hiÖu øng thèng kª, gi¶m x¸c suÊt lät qua phin läc do sù ph©n phèi kh«ng ®ång ®Òu cña tèc ®é giã trªn bÒ mÆt phin läc. Nh− kÕt qu¶ cho thÊy sö dông qu¹t ly t©m thÊp ¸p cã thÓ cho ta nh÷ng kÕt qu¶ mong muèn khi sö dông khoang ¸p lùc. Nh−ng trong mäi tr−êng hîp ®é ån thiÕt bÞ vÉn ë gi¸ trÞ cao trªn 60 dB A. Víi ®é ån nh− vËy kh«ng thÓ l¾p ®Æt thiÕt bÞ trong c¸c phßng thÝ nghiÖm, trong y tÕ ®Æc biÖt trong c¸c kh«ng gian kÝn c¸ch ly ®é ån l¹i ®−îc nh©n lªn do ph«ng ®é ån xung quanh thÊp. 2.3.2. Gi¶i ph¸p kü thuËt gi¶m ®é ån thiÕt bÞ: Mét trong nh÷ng chØ tiªu sö dông rÊt quan träng cña thiÕt bÞ cÊp khÝ v« trïng lµ ®é ån ph¶i ë møc ®é võa ph¶i kh«ng g©y ¶nh h−ëng tíi t©m sinh lý, chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc, thêi gian lµm viÖc liªn tôc víi thiÕt bÞ cña c¸c kü thuËt viªn. Bëi v× ®©y lµ nh÷ng thiÕt bÞ sö dông trong y tÕ kh¸c h¼n víi c¸c thiÕt bÞ c«ng nghiÖp cã thÓ cho phÐp ®é ån lín h¬n nhiÒu. * §Ó gi¶m ®é ån, trong ngµnh th«ng giã ph¶i sö dông c¸c thiÕt bÞ chèng ån nh− ë ®Çu ra cña qu¹t ly t©m n¬i ph¸t ra tiÕng ån, ng−êi ta chÕ t¹o c¸c hép tiªu ©m dµi kh«ng d−íi 2m, trong ®ã tÇng tiªu ©m ®−îc ®Æt xung quanh hép cã kÝch th−íc kh«ng nhá h¬n 100mm chøa c¸c vËt liÖu tiªu ©m. * Ph−¬ng ¸n thø hai cã thÓ lµm hép c¸ch ly ®Ó ng¨n chÆn ©m thanh, c¸ch nµy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc v× thiÕt bÞ ph¶i lÊy giã vµ cÊp giã cho hÖ hë chø kh«ng thÓ lµm thµnh hÖ kÝn c¸ch ly ®−îc trong tr−êng hîp c¸c thiÕt bÞ cña ®Ò tµi. *Ph−¬ng ¸n thø 3 lµ nghiªn cøu sù ¶nh h−ëng cña thÓ tÝch khoang ¸p lùc vµ sö dông c¸c vËt liÖu c¸ch ©m kÕt qu¶ cho thÊy gi¶m thÓ tÝch khoang ¸p lùc dÉn ®Õn viÖc gi¶m ®é ån thiÕt bÞ. 38 ThiÕt kÕ kÕt cÊu thiÕt bÞ lµm sao ®¶m b¶o phin läc ®−îc l¾p ghÐp mét c¸ch ch¾c ch¾n vµ kÝn khÝ ®Ó kh«ng cho khÝ tho¸t ra xung quanh khoang ¸p lùc mµ chØ ®i qua phin läc ®ã lµ mét yªu cÇu rÊt nghiªm ngÆt, trong tr−êng hîp cã kÏ hë sÏ dÉn ®Õn thÊt tho¸t ¸p lùc vµ gi¶m ®¸ng kÓ l−u tèc cña thiÕt bÞ. 2.3.3. Nghiªn cøu m« h×nh thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ: Trong tµi liÖu cã ®Ò cËp ®Õn mét sè thiÕt bÞ vµ hÖ thèng thiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ