Đề tài Nghiên cứu một số yếu tố liên quan tới lựa chọn giới tính khi sinh của các bà mẹ đến sinh con tại Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng năm 2012 – Vũ Đức Long

Y HỌC THỰC HÀNH (914) - SỐ 4/2014 68 NGHIÊN CỨU MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TỚI LỰA CHỌN GIỚI TÍNH KHI SINH CỦA CÁC BÀ MẸ ĐẾN SINH CON TẠI BỆNH VIỆN PHỤ SẢN HẢI PHÒNG NĂM 2012 VŨ ĐỨC LONG - Trường Cao đẳng Y tế Hải Phòng TÓM TẮT Nghiên cứu trên 996 các bà mẹ đến sinh con tại Bệnh viện Phụ sản Hải Phòng về một số yếu tố liên quan tới việc lựa chọn giới tính khi sinh, kết quả cho thấy: Có mối liên quan về trình độ học vấn của các bà mẹ tới việc lựa chọn giới tính khi sinh (OR =1,3, P<0,05); yếu tố về huyết thống tới việc giới tính khi sinh(OR =2,0, P <0,05); yếu tố do chưa sinh được con trai tới việc sinh con thứ 3 (OR = 3,8, P < 0,05); có 1,4 các bà mẹ phá thai khi biết giới tính thai nhi không mong muốn; gần 10% các bà mẹ bị ảnh hưởng tâm lý trong cuộc sống gia đình (ngược đãi, ly hôn) khi sinh con có giới tính không mong muốn. Từ khóa: giới tính. SUMMARY RESEARCH OF FACTORS RELATED TO SEX SELECTION OF MOTHERS WHO GAVE BIRTH AT HAI PHONG MATERNITY HOSPITAL IN 2012 Research on 996 mothers who gave birth in Hai Phong Maternity Hospital on a number of factors related to sex selection at birth, results showed that: There is an relationship between education background of mothers and the sex selection at birth (OR = 1.3, P < 0.05); elements of blood to the sex ratio at birth (OR = 2.0, P < 0.05), the factors of bearing without son to the 3rd parturition (OR = 3.8, P < 0.05), there is 1.4% of mothers having abortions when they know the undesirable sex of their fetuses; nearly 10% of mothers suffer psychologically in family life (abuse, divorce) when their children have unwanted gender. Keywords: sex. ĐẶT VẤN ĐỀ Tại Việt Nam tỷ số giới tính khi sinh (TSGTKS) năm 2000 vẫn ở mức bình thường nhưng trong những năm gần đây (từ 2006) đã có biểu hiện tăng đạt mức 110,6 năm 2009, tương đương mức năm 1990 của Trung Quốc. Mất cân bằng giới tính khi sinh đang là tình trạng phổ biến ở các địa phương trong cả nước[5]. Theo điều tra biến động dân số ngày 1-4-2012, tỷ số giới tính khi sinh của nước ta đã đạt tới 112,3 bé trai/100 bé gái. Nếu không có sự can thiệp tích cực nhằm giảm tốc độ gia tăng mất cân bằng giới tính khi sinh, thì tình trạng này sẽ dẫn đến những hệ lụy khó lường ảnh hưởng tới an ninh, trật tự xã hội và sự phát triển bền vững của đất nước. Theo dự báo của Quỹ dân số liên hiệp quốc (UNFPA), nếu TSGTKS tiếp tục tăng như vậy trong các năm tiếp theo nó sẽ tác động nặng nề đến thế hệ nam thanh niên được sinh ra sau năm 2005 vì khi bước vào độ tuổi lập gia đình vào những năm 2030 thì nhóm nam giới này sẽ dư thừa so với phụ nữ cùng lứa tuổi 10%[6].Tại Hải Phòng theo số liệu báo cáo của Chi cục dân số kế hoạch hóa gia đình thì TSGTKS đều cao hơn mức bình thường trong những năm gần đây: năm 2007 là 117,8, năm 2008 là 112,7, năm 2010 là 116,3[2]. Để tìm hiểu một số yếu tố liên quan tới mất cân bằng giới tính khi sinh, chúng tôi nghiên cứu đề tài này nhằm mục tiêu: Mô tả một số yếu tố liên quan tới việc lựa chọn giới tính khi sinh của các bà mẹ đến sinh con tại bệnh viện Phụ sản Hải Phòng năm 2012. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu: Các bà mẹ đến sinh con tại Bệnh viện Phụ sản – Hải Phòng trong năm 2012. 2. Địa điểm nghiên cứu: Tại bệnh viện phụ sản Hải Phòng. 3.Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 5 đến tháng 9 năm 2012. 4. Cỡ mẫu nghiên cứu n = Z 2 1- ỏ/2. p.q d2 n: Cỡ mẫu nghiên cứu tối thiểu. Z21-ỏ/2: Hệ số tin cậy = 1,96. p: 0,5 (Tỷ lệ các bà mẹ có lựa chọn giới tính khi sinh). q = 1-p. d = 0,05 (sai số tuyệt đối). Cỡ mẫu tính được n = 384 (Thực tế chúng tôi nghiên cứu trên 996 bà mẹ). 5. Kỹ thuật chọn mẫu: Sử dụng cách chọn mẫu ngẫu nhiên thuận tiện. Nhóm nghiên cứu tiến hành phỏng vấn ngẫu nhiên tất cả các bà mẹ tính từ thời điểm điều tra: lấy từ bà mẹ bắt đầu thứ nhất (số 1) đến đủ cỡ mẫu nghiên cứu (số 996). 6. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang. 7. Phương pháp thu thập số liệu: Nhóm nghiên cứu: Gồm 3 bác sỹ là cán bộ giáo viên của bộ môn chăm sóc sức khoẻ sinh sản của trường Cao đẳng y tế Hải Phòng cùng 15 em học sinh lớp hộ sinh đang học năm thứ 2 tại trường được tập huấn về mục đích, các nội dung nghiên cứu để thu thập thông tin.Thông tin được thu thập qua phiếu điều tra được lập sẵn. 8. Phương pháp xử lý số liệu: Các số liệu thu được xử lý bằng phần mềm thống kê y học EPIINPO. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN Bảng 1: Liên quan giữa trình độ học vấn tới việc lưạ chọn giới tính khi sinh KQNC* ĐTNC** Có lựa chọn giới tính khi sinh Không lựa chọn giới tính khi sinh  n % n % Đại học/ Cao đẳng 245 41,3 239 59,3 484 Trình độ khác*** 348 58,7 164 40,7 512  593 59,5 403 40,5 996 P < 0,05; OR =1,3 * =Kết quả nghiên cứu **= Đối tượng nghiên cứu ***Trình độ khác: Từ trung cấp trở xuống. Nhận xét: Kết quả bảng trên cho thấy số các bà mẹ có trình độ từ trung cấp trở xuống có tỷ lệ lựa chọn giới tính khi sinh cao hơn so với các bà mẹ có trình độ đại học và cao đẳng (58,7 % và 41,3 %). Sự khác biệt Y HỌC THỰC HÀNH (914) - SỐ 4/2014 69 có ý nghĩa thống kê với (OR= 1,3; P < 0,05). Kết quả nghiên cứu của chúng tôi khác với nghiên cứu của Vũ Tài Anh (2011-Nam Định) [1], có thể là do địa bàn nghiên cứu khác nhau hoặc đối tượng nghiên cứu của chúng tôi chỉ khu trú trong một phạm vị hẹp hơn. Chúng tôi cho rằng trình độ học vấn của các bà mẹ là yếu tố tác động tới tư duy của người phụ nữ và khả năng tiếp cận các thông tin truyền thông, những người có trình độ học vấn thấp thường chịu những áp lực trong gia đình về việc lựa chọn sinh con theo giới tính cao hơn những người có trình độ học vấn cao. Bảng 2. Liên quan về yếu tố huyết thống tới việc sinh con theo giới tính KQNC ĐTNC Sinh con trai Sinh con gái  n % n % Anh chị em sinh con 1 bề là con trai 79 56,8 43 72,9 122 Anh chị em sinh con 1 bề là con gái 60 43,2 16 27,1 76  139 70,2 59 29,8 198 P< 0,05; OR=2,0 Nhận xét: Kết quả bảng trên cho thấy các bà mẹ có anh chị em sinh con một bề là trai có tỷ lệ đẻ con trai cao hơn 2 lần so với nhóm các bà mẹ có anh chị em sinh con một bề là gái, sự khác biệt có ý nghĩa (P < 0,05). Bảng 3. Liên quan của việc chưa sinh được con trai tới việc sinh con thứ 3 KQNC ĐTNC Sinh con thứ 3 Không sinh con thứ 3  n % n % Chưa sinh con trai 43 61,4 142 15,3 185 Đã sinh con trai 27 88,6 784 84,7 811  70 7,0 926 93,0 996 OR =3,8; P <0,05 Nhận xét: Kết quả bảng trên cho thấy tỷ lệ các bà mẹ chưa sinh con trai sẽ sinh con thứ 3 cao hơn 3,8 lần so với bà mẹ đã sinh con trai, sự khác biệt có ý nghĩa (P<0,05). Kết quả nghiên cứu của chúng tôi phù hợp với nghiên cứu của Trần Thị Bích Ngọc (2009)) [3], qua đó cho thấy các cặp vợ chồng vẫn mong muốn và quyết tâm để sinh con trai và khi chưa sinh được con trai họ phải chịu áp lực trong việc sinh con thứ 3, điều đó cũng được thể hiện rõ trong nghiên cứu của chúng tôi cho thấy không có trường hợp nào sinh con thứ 3 khi đã sinh được con trai. Bảng 4. Liên quan của việc nạo phá thai tới việc giới tính thai nhi không theo ý muốn. KQNC ĐTNC Biết giới tính thai nhi không theo ý muốn n % Không phá thai 794 98,6 Nạo phá thai 11 1,4  805 100 Nhận xét: Kết quả bảng trên cho thấy trong số các bà mẹ biết giới tính thai nhi không theo ý muốn có 1,4% trường hợp các bà mẹ đã nạo phá thai. Đây là kết quả qua điều tra cắt ngang, phỏng vấn trực tiếp các bà mẹ, chúng tôi cho rằng con số thực tế có thể còn cao hơn. Như vậy cho thấy yếu tố giới tính thai nhi không mong muốn của các bà mẹ là một trong những nguyên nhân làm tăng tỷ lệ nạo phá thai, tăng tỷ lệ tai biến trong sản phụ khoa ảnh hưởng tới sức khỏe người phụ nữ, là hệ lụy của mất cân bằng giới tính khi sinh. Bảng 5. Liên quan trong cuộc sống gia đình khi các bà mẹ sinh con có giới tính không theo ý muốn KQNC ĐTNC Các ảnh hưởng về mặt tâm lý trong cuộc sống gia đình n % Chồng ruồng bỏ, ngược đãi 81 8,1 Ly hôn 14 1,4 Cuộc sống gia đình không bị ảnh hưởng 901 90,5  996 100,0 Nhận xét: Kết quả bảng trên cho thấy trên 996 đối tượng nghiên cứu có 1,4% các bà mẹ phải ly hôn do không sinh được con trai, có 8,1% bị chồng ruồng bỏ, ngược đãi, gần 10% các bà mẹ khi không sinh được con trai phải chịu yếu tố tâm lý trong gia đình,kết quả của chúng tôi phù hợp với nghiên cứu của Nguyễn Thị Vũ Thành (2009)) [4].Qua kết quả đó cho thấy rõ những hệ lụy của việc mất cân bằng giới tính trong cộng đồng là vấn đề xã hội cần hết sức quan tâm đòi hỏi các tổ chức xã hội phải cùng chung tay thì tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh mới dần được giải quyết,sức khỏe người phụ nữ cũng như của cộng đồng mới được cải thiện. KẾT LUẬN Qua kết quả nghiên cứu về một số yếu tố liên quan tới việc lựa chọn giới tính khi sinh của các bà mẹ đến sinh con tại bệnh viện Phụ sản Hải Phòng, chúng tôi có một số kết luận sau: - Có mối liên quan giữa yếu tố trình độ học vấn tới việc lựa chọn giới tính khi sinh (OR = 1,3, P < 0,05); - Yếu tố về huyết thống gia đình có mối liên quan tới giới tính khi sinh (OR=2, P <0,05); - Các bà mẹ chưa sinh được con trai có liên quan tới việc sinh con thứ 3 (OR=3,8,P < 0,05); - Có 1,4 % các bà mẹ nạo phá thai do giới tính thai nhi không như mong muốn; - Có gần 10% các bà mẹ bị yếu tố tâm lý nặng nề trong cuộc sống gia đình (chồng ruồng bỏ, ngược đãi, ly hôn) do sinh con có giới tính không như mong muốn. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Vũ Tài Anh (2011), Thực trạng tỷ số giới tính khi sinh và kiến thức,thái độ,thực hành của các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ tại Nam Định năm 2010-2011, Luận văn thạc sỹ y tế công cộng, Trường Đại học Y Thái Bình, Thái Bình. 2. Chi cục Dân số - KHHGĐ Hải Phòng (2010), Kết quả sơ bộ tổng điều tra dân số và nhà ở 01/4/2009, Hội nghị Công bố kết quả sơ bộ Tổng diều tra dân số và nhà ở năm 2010, Hải Phòng. 3. Trần Thị Bích Ngọc (2009), Nghiên cứu các yếu tố liên quan đến việc quyết định sinh con thứ 3 trở lên của các cặp vợ chồng, Đề tài cơ sở, Viện Nghiên cứu Dân số và Phát triển, Hà Nội. Y HỌC THỰC HÀNH (914) - SỐ 4/2014 70 4. Nguyễn Thị Vũ Thành, Lê Cựu Linh (2009), Tìm hiểu một số yếu tố ảnh hưởng tới sinh con thứ 3 trở lên ở Hà Nội - Trường Đại học Y tế công cộng Hà Nội, Hà Nội. 5. Tổng cục thống kê (2011), Tổng điều tra dân số và nhà ở Việt Nam 2009. Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội. 6. UNFPA(2009) Recentchange in the sex ratio at birth in Vietnam. NHËN XÐT CHUÈN T¢N Cæ §IÓN ë MéT NHãM SINH VI£N 18-25 TUæI Cã KHU¤N MÆT HµI HßA TR£N ¶NH Kü THUËT Sè CHUÈN HãA Vâ Tr­¬ng Nh­ Ngäc, Tr­¬ng M¹nh Dòng, Tèng Minh S¬n, TrÞnh ThÞ Th¸i Hµ Viện Đào Tạo Răng Hàm Mặt TÓM TẮT Nghiên cứu được tiến hành trên 143 sinh viên tuổi 18- 25, bao gồm 63 nam và 80 nữ nhằm mục tiêu: (1) xác định các chuẩn tân cổ điển trên khuôn mặt ở một nhóm người Việt bình thường độ tuổi 18-25 bằng phương pháp đo trên ảnh kỹ thuật số chuẩn hóa. (2) xác định các chuẩn tân cổ điển ở một nhóm người Việt có khuôn mặt được cho là hài hòa trong nhóm nghiên cứu trên. Phương pháp nghiên cứu: mô tả cắt ngang trên ảnh chuẩn hóa kỹ thuật số. Kết quả: - Chuẩn al-al / en-en: nam và nữ có al-al = en-en rất thấp (nam: 4,7%, nữ: 1,2%, chuẩn en-en/en-ex : không có trường hợp nào en-en = en-exKết luận: cả nam và nữ, giữa nhóm hài hòa và không hài hòa không có sự khác biệt về các chuẩn tân cổ điển. Xu hướng thẩm mỹ của nhóm hài hòa giống với xu hướng thẩm mỹ của châu Âu mặc dù các số đo phần lớn rất khác nhau. Từ khóa: Chuẩn tân cổ điển, thẩm mỹ mặt SUMMARY Neoclassical canon in a group of students aged 18-25 which have a harmonized face on standardized digital photo. The study was conducted on 143 students aged 18- 25, including 63 male and 80 female with aims: (1) define the neoclassical canon of normal face in a group of Vietnamese people aged 18-25 by measurements on standardized digital photos. (2) determine the neoclassical canon of harmonized faces in the study group. Methodology: cross-sectional description on standardized digital photographs. Results: canon al-al = en-en: men and women have al-al = en-en is very low (male: 4.7%, female: 1.2%), canon en-en = en-ex: no case en-en = en-ex Conclusions: both men and women, between harmonized group and not harmonized group, there are not the difference in the neoclassical canon. The Aesthetic tendance of harmony groups is like with aesthetic tendance of Europe, although most measurements are different. Keywords: Neoclassical canon, aesthetic of face. ĐẶT VẤN ĐỀ Ngày nay nhu cầu thẩm mỹ khuôn mặt và nghiên cứu vẻ đẹp đã trở thành vấn đề cần thiết của xã hội. Việc các bác sü chØnh nha, phÉu thuËt t¹o hình áp dông mét cách phæ biÕn, cøng nh¾c các tiêu chuẩn của người Caucasian ví dụ như tiêu chuẩn tân cổ điển để điều trị cho bệnh nhân người Việt Nam liệu có lập lại được nét đẹp thuần Việt phù hợp với đa số dân chúng hay không? §Ó gi¶i quyết vấn đề này chúng ta cần phải cú cỏc nghiờn cứu điều tra về quan điểm thẩm mỹ khuôn mặt của người Việt Nam [1],[2]. Do vậy, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu đề tài này với các mục tiêu sau: (1) Xác định các chuẩn tân cổ điển trên khuôn mặt ở một nhóm người Việt bình thường độ tuổi 18-25 bằng phương pháp đo trên ảnh kỹ thuật số chuẩn hóa. (2) Xác định các chuẩn tân cổ điển ở một nhóm người Việt có khuôn mặt được cho là hài hòa trong nhãm nghiªn cøu trªn. Phân tích trên ảnh chụp được thực hiện trên ảnh chụp tư thế thẳng và nghiêng. Đây là phương pháp được sử dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực khác nhau như nhân trắc, hình sự với ưu điểm: rẻ tiền và có thể giúp đánh giá tốt hơn về tương quan của các cấu trúc ngoài sọ gồm cơ và mô mềm. Khi phân tích thẩm mỹ khuôn mặt nên quan sát trực tiếp và phân tích qua ảnh. Hai phương pháp này có tác dụng bổ trợ cho nhau. Phép đo ảnh chụp dễ đánh giá về sự cân xứng của vùng mặt, cũng như dễ trao đổi thông tin hơn. Đo đạc trên máy ảnh kỹ thuật số với phần mềm đo thích hợp sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian, nhân lực và đỡ phức tạp hơn nhiều so với đo trực tiếp trên người, có nhiều ưu điểm về khả năng thông tin, lưu trữ và bảo quản. Qua ảnh, có thể đánh giá định tính đẹp hay không đẹp, từ đó chúng ta có thể yêu cầu một phương pháp khoa học để đánh giá định lượng. Có nhiều tác giả đã phân tích khuôn mặt qua ảnh và đã đưa ra các tiêu chuẩn để chụp mặt với các tư thế khác nhau như Bishara, Farkas [3],[4],[5],[6], mục đích để chuẩn hoá kỹ thuật chụp ảnh nhằm đánh giá và so sánh dễ dàng hơn. ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu Sinh viên độ tuổi 18-25 đang học tại trường Đại học Răng Hàm Mặt nay là Viện Đào Tạo Răng Hàm Mặt- Trường Đại Học Y Hà Nội. Tiêu chuẩn lựa chọn: Đối tượng nghiên cứu là các sinh viên, học viên khỏe mạnh, ở độ tuổi 18 - 25 tuổi của Viện Đào Tạo Răng Hàm Mặt. Có bố mẹ, ông bà nội ngoại là người Việt. Không mắc các dị tật bẩm sinh, các chấn thương hàm mặt nghiêm trọng, chưa từng trải qua phẫu thuật thẩm mỹ hàm mặt, chưa điều trị nắn chỉnh răng. Không có các biến dạng xương hàm. Có đầy đủ các răng. Tiêu chuẩn loại trừ: Các đối tượng không đạt được tiêu chuẩn lựa chọn. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp mô tả cắt ngang. Cỡ mẫu được xác định theo công thức tính cỡ mẫu của nghiên cứu mô tả để xác định giá trị trung bình: n = Z21- ỏ/2 x SD 2/ d2 (n: cỡ mẫu tối thiểu (đối với mỗi giới), Z21- ỏ/2: là hệ số tin cậy, với độ tin cậy 95% thì hệ số tin