Đề tài Nghiên cứu khoa học Học phần phương pháp dạy học Ngữ văn

Báo cáo khoa học Đề Tài: Học phần phương pháp dạy học Ngữ văn Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= PH N M T: M Đ UẦ Ộ Ở Ầ I. LÝ DO CH N Đ TÀIỌ Ề Th tr tình là m t b ph n chi m s l ng l n trong ch ngơ ữ ộ ộ ậ ế ố ượ ớ ươ trình Ng văn THCSữ nói chung và ch ng trình ươ Ng văn 8ữ nói riêng. Để d y-h c t t các tác ph m th tr tình, t o đ c s rung c m, b i đ pạ ọ ố ẩ ơ ữ ạ ượ ự ả ồ ắ đ c tâm h n, trí tu cho h c sinh là v n đ quan tr ng đ c nhi uượ ồ ệ ọ ấ ề ọ ượ ề ng i quan tâm.ườ V i xu th th i đ i, ngày càng nhi u h c sinh chán h c môn ngớ ế ờ ạ ề ọ ọ ữ văn - m t môn h c quan tr ng và chi m s ti t khá nhi u trong phânộ ọ ọ ế ố ế ề ph i ch ng trình so v i các môn h c khác. Đ lôi cu n s h ng thú h cố ươ ớ ọ ể ố ự ứ ọ t p môn Ng văn cho các em l a tu i THCS, B GD&ĐT đã có nhi u sậ ữ ứ ổ ộ ề ự đ i m i v n i dung ch ng trình và ph ng pháp d y - h c nh m giúpổ ớ ề ộ ươ ươ ạ ọ ằ các em ti p thu t t các tác ph m văn ch ng, đ c bi t là th tr tình.ế ố ẩ ươ ặ ệ ơ ữ Là sinh viên ngành s ph m Văn - S , tôi mu n chung m t cánhư ạ ử ố ộ tay vào công vi c đ i m i n i dung và ph ng pháp d y - h c văn hi nệ ổ ớ ộ ươ ạ ọ ệ nay nh m phát huy tính tích c c sáng t o c a h c sinh. Đ th c hi nằ ự ạ ủ ọ ể ự ệ đi u đó, tôi nghiên c u m t s bài th tr tình trong ch ng trình Ngề ứ ộ ố ơ ữ ươ ữ văn 8, b ng vi c s d ng các ki u câu h i đ thi t k bài gi ng theoằ ệ ử ụ ể ỏ ể ế ế ả ph ng pháp tích h p - tích c c, nh m đ nh h ng cho giáo viên và h cươ ợ ự ằ ị ướ ọ sinh trong vi c ti p c n th tr tình theo ph ng pháp m i.ệ ế ậ ơ ữ ươ ớ Qua h th ng các ki u câu h i: câu h i liên t ng - t ng t ng;ệ ố ể ỏ ỏ ưở ưở ượ Câu h i phát hi n - g i tìm; Câu h i phân tích t ng h p; Câu h i so sánh;ỏ ệ ợ ỏ ổ ợ ỏ Câu h i khái quát; Câu h i nêu v n đ , tôi mong mu n t o ra đ cỏ ỏ ấ ề ố ạ ượ nh ng câu h i thú v , kích thích s h ng thú tìm tòi, khám phá cho h cữ ỏ ị ự ứ ọ sinh, giúp các em v a c m, v a hi u t t tác ph m văn ch ng, phát huyừ ả ừ ể ố ẩ ươ đ c ch th ch quan c a các em.ượ ủ ể ủ ủ L a ch n nghiên c u đ tài này, chúng tôi mu n đi sâu tìm hi uự ọ ứ ề ố ể các v n đ nh m giúp mình t n m v ng và c ng c ph ng pháp d yấ ề ằ ự ắ ữ ủ ố ươ ạ h c môn Ng văn THCS (nh t là các tác ph m th tr tình) theo h ngọ ữ ấ ẩ ơ ữ ướ tích h p, tích c c v i vi c v n d ng h th ng các ki u câu h i đ ph cợ ự ớ ệ ậ ụ ệ ố ể ỏ ể ụ v cho các đ t th c t p s p t i và quá trình gi ng d y trong t ng laiụ ợ ự ậ ắ ớ ả ạ ươ c a b n thân và đ ng nghi p.ủ ả ồ ệ II. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ V n đ nghiên c a th ca, nh t là th tr tình hi n đ i t tr cấ ề ủ ơ ấ ơ ữ ệ ạ ừ ướ đ n nay, đã đ c nhi u nhà nghiên c u văn h c quan tâm. Nhi u côngế ượ ề ứ ọ ề trình nghiên c u r t có giá tr , ph c v thi t th c cho công tác gi ng d yứ ấ ị ụ ụ ế ự ả ạ c a giáo viên và h c sinh nh :ủ ọ ư =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 1 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= 1. Lê Huy B c, ắ H i - đáp ki n th c Ng vănỏ ế ứ ữ 6; 7; 8; 9, NXB giáo d c, 2005ụ 2. Hoàng H u B i, ữ ộ Thi t k bài h c Ng vănế ế ọ ữ 6; 7; 8; 9, NXB giáo d c, 2006ụ 3. Tr ng Dĩnh: ươ Thi t k d y h c Ng vănế ế ạ ọ ữ 6; 7; 8; 9 theo h ngướ tích h p, NXB giáo d c, 2004ợ ụ 4. Nguy n văn Đ ng, ễ ườ Thi t k bài gi ng Ng vănế ế ả ữ 6; 7; 8;9, NXB hà N i, 2004ộ 5. Tr n Đình Chung, ầ H th ng câu h i đ c - hi u ng vănệ ố ỏ ọ ể ữ 6; 7; 8; 9, NXB giáo d c, 2005ụ Tuy nhiên, nh ng công trình đi sâu, c th vào v n đ gi ng d yữ ụ ể ấ ề ả ạ và h c t p th tr tình Vi t Nam hi n đ i theo quan đi m tích h p, tíchọ ậ ơ ữ ệ ệ ạ ể ợ c c v n ch a có nhi u.ự ẫ ư ề Đ tài này nh m ph i h p, v n d ng ý ki n các nhà chuyên mônề ằ ố ợ ậ ụ ế nh m đ a ra ph ng pháp t i u nh t cho vi c d y h c th tr tìnhằ ư ươ ố ư ấ ệ ạ ọ ơ ữ Vi t Nam hi n đ i trong ch ng trình Ng văn THCS (ch ng trìnhệ ệ ạ ươ ữ ươ Ng văn 8) theo h ng tích h p, tích c c qua vi c v n d ng h th ngữ ướ ợ ự ệ ậ ụ ệ ố các ki u câu h i.ể ỏ III. PH M VI, NHI M V VÀ ĐẠ Ệ Ụ ỐI T NG NGHIÊN C UƯỢ Ứ 1. Ph m vi nghiên c uạ ứ Nghiên c u đ tài này chúng tôi ch t p trung vào m t s văn b n sauứ ề ỉ ậ ộ ố ả đây: 1, Đ p đá Côn Lônậ ở (Phan Châu Trinh - Ng văn 8, t p Iữ ậ ) 2, Mu n làm th ng cu iố ằ ộ (T n Đà - ả Ng văn 8, t p Iữ ậ ) 3, Nh r ngớ ừ (Th L - ế ữ Ng văn 8, t p IIữ ậ ) 4, Ông đồ (Vũ Đình Liên - Ng văn 8, t p IIữ ậ ) 5, Khi con tu hú (T H u - ố ữ Ng văn 8, t p IIữ ậ ) 6, Ng m trăngắ (H Chí Minh - ồ Ng văn 8, t p IIữ ậ ) 2. Nhi m v nghiên c uệ ụ ứ - Tìm hi u th tr tình và th tr tình Vi t Nam hi n đ i.ể ơ ữ ơ ữ ệ ệ ạ - Thi t k s b bài gi ng theo h ng tích h p, tích c c b ng v n d ngế ế ơ ộ ả ướ ợ ự ằ ậ ụ các ki u câu h i: liên t ng - t ng t ng; so sánh; phát hi n - g i tìm;ể ỏ ưở ưở ượ ệ ợ phân tích t ng h p; khái quát; nêu v n đ m t s văn b n ổ ợ ấ ề ở ộ ố ả Ng văn 8ữ . 3. Đ i t ng nghiên c uố ượ ứ Đ i t ng mà đ tài này h ng t i là đi sâu vào tìm hi u n i dungố ượ ề ướ ớ ể ộ và ngh thu t c a m t s tác ph m th tr tình Vi t Nam hi n đ i trongệ ậ ủ ộ ố ẩ ơ ữ ệ ệ ạ ch ng trình ươ Ng văn 8ữ IV. PH NG PHÁP NGHIÊN C UƯƠ Ứ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 2 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Đ th c hi n đ tài này, chúng tôi s d ng m t s bi n pháp nghiênể ự ệ ề ử ụ ộ ố ệ c u:ứ 1. Ph ng pháp so sánh, đ i chi uươ ố ế 2. Ph ng pháp th ng kê – phân lo iươ ố ạ 3. Ph ng pháp phân tích - t ng h pươ ổ ợ 4. Ph ng pháp thi t k - so n gi ngươ ế ế ạ ả 5. Ph ng pháp graph (s đ hoá)ươ ơ ồ V. CẤU TRÚC ĐỀ TÀI PH N M T: M Đ UẦ Ộ Ở Ầ PH N HAI: N I DUNGẦ Ộ CH NG I: Đ c đi m th tr tình và m t s văn b n trong ch ngƯƠ ặ ể ơ ữ ộ ố ả ươ trình Ng văn 8ữ CH NG II: V n d ng các ki u câu h i trong khi d y h c th tr tìnhƯƠ ậ ụ ể ỏ ạ ọ ơ ữ PH N BA: K T LU NẦ Ế Ậ Tài li u tham kh oệ ả M c l cụ ụ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 3 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= PHẦN HAI: NỘI DUNG CH NG I: Đ C ĐƯƠ Ặ IỂM TH TR TÌNH VÀ TH TR TÌNHƠ Ữ Ơ Ữ VI T NAM HI N Đ I TRONG CH NG TRÌNH NG VĂN 8Ệ Ệ Ạ ƯƠ Ữ THCS I. KHÁI NI M TH TR TÌNH VÀ CÁI "TÔI" TR TÌNHỆ Ơ Ữ Ữ - Tr tình là ph ng th c ph n ánh (hi n th c đ i s ng; hi n th cữ ươ ứ ả ệ ự ờ ố ệ ự tâm tr ng) b ng cách b c l tr c ti p tình c m, ý th c c a tác gi thôngạ ằ ộ ộ ự ế ả ứ ủ ả qua cái tôi tr tình, mang đ m d u n cá nhân c a ch th .ữ ậ ấ ấ ủ ủ ể - Thu t ng th tr tình dùng đ ch chung các th th thu c lo iậ ữ ơ ữ ể ỉ ể ơ ộ ạ tr tình, trong đó nhà th b c l m t cách tr c ti p nh ng c m xúc riêngữ ơ ộ ộ ộ ự ế ữ ả t , cá th v đ i s ng, th hi n t t ng v con ng i, cu c đ i và th iư ể ề ờ ố ể ệ ư ưở ề ườ ộ ờ ờ đ i nói chung. Tính ch t đ c tr ng c b n nh t c a tr tình là tính ch tạ ấ ặ ư ơ ả ấ ủ ữ ấ cá th hoá c a c m nghĩ và ch quan hoá c a s th hi n tình c m.ể ủ ả ủ ủ ự ể ệ ả Thu t ng ậ ữ Th tr tìnhơ ữ đ c dùng đ phân bi t v i th t sượ ể ệ ớ ơ ự ự thu c lo i t s (t đi n thu t ng văn h c)ộ ạ ự ự ừ ể ậ ữ ọ - Cái tôi tr tình bao g m ch th tr tình và nhân v t tr tình, làữ ồ ủ ể ữ ậ ữ đ i t ng tr c ti p th l nh ng suy nghĩ, c m xúc trong bài thố ượ ự ế ổ ộ ữ ả ơ - Nhân v t tr tình không có di n m o, l i nói, quan h c thậ ữ ệ ạ ờ ệ ụ ể nh ng đ c th hi n qua gi ng đi u, c m xúc, cách c m, cách nghĩ c aư ượ ể ệ ọ ệ ả ả ủ nhà th . Là s b c l gián ti p cái tôi tr tình. Nhà th hoá thân vào đ iơ ự ộ ộ ế ữ ơ ố t ng đ b c l tình c m, suy nghĩ c a mình.ượ ể ộ ộ ả ủ II. Đ C ĐẶ IỂM 1. Th tr tình b t ngu n t hi n th c cu c s ngơ ữ ắ ồ ừ ệ ự ộ ố C i ngu n c a văn b n b t đ u t hi n th c cu c s ng conộ ồ ủ ả ắ ầ ừ ệ ự ộ ố ng i, thiên nhiên, xã h i, văn hoá, l ch s … Văn h c b t ngu n t đ iườ ộ ị ử ọ ắ ồ ừ ờ s ng con ng i. Đ sáng tác nên m t bài th , ng i thi sĩ ph i có nh ngố ườ ể ộ ơ ườ ả ữ c m h ng, đ nh h ng đ tài xu t phát t hi n th c cu c s ng. Đó chínhả ứ ị ướ ề ấ ừ ệ ự ộ ố là tình c m, nh ng suy nghĩ c a nhà th tr c hi n th c cu c s ng đãả ữ ủ ơ ướ ệ ự ộ ố đ c ý th c đ b t lên thành v n th hài hoà, giàu nh p đi u. Ph i làượ ứ ể ậ ầ ơ ị ệ ả ng i s ng gi a làng quê thân thu c thì Xuân Quỳnh m i có th cóườ ố ữ ộ ớ ể Ti ng gà tr aế ư v i nh ng dòng th chân th t, ph i qua cu c chi n đ uớ ữ ơ ậ ả ộ ế ấ anh hùng và đ y gian lao v t v thì Chính H u m i có tình ầ ấ ả ữ ớ Đ ng chíồ chân ch t tình c m…ấ ả Có th nói th là cái nh y c a cu c s ng, ph n ánh cu c s ng m tể ơ ụ ủ ộ ố ả ộ ố ộ cách thi v và đ y màu s c.ị ầ ắ 2. Th tr tình là s k t h p gi a tình c m và lí trí, gi a tình và ý.ơ ữ ự ế ợ ữ ả ữ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 4 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= - Theo Tr n Đình S : ầ ử Th là s th l tình c m mãnh li t đã đ c ýơ ự ổ ộ ả ệ ượ th cứ (lý lu n văn h c, t p II - ậ ọ ậ Tác ph m và th lo i văn h cẩ ể ạ ọ ). Nó b c lộ ộ tr c ti p cái ch quan cá nhân c a ng i ngh sĩ. Nó không miêu t sự ế ủ ủ ườ ệ ả ự v t bên ngoài, không k các s v t x y ra bên trong mà ch bi u hi n cáiậ ể ự ậ ả ỉ ể ệ xúc đ ng n i tâm, nh ng tình c m, c m nh n c a con ng i tr c sộ ộ ữ ả ả ậ ủ ườ ướ ự vi c, giúp ta hi u ch th bên trong. Cái ệ ể ủ ể tôi tr tình đ c b c l thôngữ ượ ộ ộ qua nhân v t tr tình ho c ch th tr tình.ậ ữ ặ ủ ể ữ Tình c m chi ph i m nh m nh ng ph i có s k t h p hoà v i lýả ố ạ ẽ ư ả ự ế ợ ớ trí. Th là dòng ch y gi a đôi b lí trí và tình c m, lý trí soi đ ng choơ ả ữ ờ ả ườ tình c m thăng hoaả - Th tr tình có s k t h p hài hoà gi a ý và tình ơ ữ ự ế ợ ữ tình đ ng l iọ ạ thành ý, ý mang t t c sinh đ ng c a tìnhấ ả ộ ủ , ý và tình đan xen nhau t o nênạ m ch c m xúc tuôn d t.ạ ả ạ 3. Th g n v i trí t ng t ng và liên t ngơ ắ ớ ưở ượ ưở Th là ngh thu t b c nh t c a trí t ng t ngơ ệ ậ ậ ấ ủ ưở ượ (Sóng H ng). Tríồ t ng t ng ch p cánh cho nhà th th h n mình xây d ng nh ng hìnhưở ượ ắ ơ ả ồ ự ữ t ng th m i m , nh ng đi m sáng ngh thu t h p d n, lôi cu nượ ơ ớ ẻ ữ ể ệ ậ ấ ẫ ố ng i đ c, s ng mãi trong tâm h n đ c gi .ườ ọ ố ồ ộ ả N u không có năng l c t ng t ng, nhà th không th thăng hoaế ự ưở ượ ơ ể nh ng c m xúc th m mĩ c a b n thân. Trí liên t ng - t ng t ngữ ả ẩ ủ ả ưở ưở ượ th m đ m tình c m ch quan c a ng i ngh sĩ.ấ ượ ả ủ ủ ườ ệ Ví d : Trong bài th ụ ơ Mùa xuân nho nhỏ c a Thanh H i, b c tranhủ ả ứ thiên nhiên mùa xuân c a đ t n c đang sinh sôi, n y n , đâm ch i n yủ ấ ướ ả ở ồ ả l c khi n cho nhà th d y lên khát v ng đ p đ , lòng tha thi t yêu m nộ ế ơ ấ ọ ẹ ẽ ế ế và g n bó v i đ t n c, v i cu c đ i, th hi n nguy n v ng chân thànhắ ớ ấ ướ ớ ộ ờ ể ệ ệ ọ đ c c ng hi n cho đ t n c, góp m t mùa xuân nho nh c a mình vàoượ ố ế ấ ướ ộ ỏ ủ mùa xuân chung c a dân t c. M c dù đây ch là b c tranh t ng t ng,ủ ộ ặ ỉ ứ ưở ượ b i nhà th lúc này đang s ng nh ng ngày tháng cu i cùng trên gi ngở ơ ố ữ ố ườ b nh.ệ Nh ng bài th khác nh ữ ơ ư Khi con tu hú c a T H u, ủ ố ữ Vi ng lăngế Bác c a Vi n Ph ng, ủ ễ ươ B p l aế ử c a B ng Vi t đ u đ c xây d ng tủ ằ ệ ề ượ ự ừ nh ng hình nh liên t ng - t ng t ng.ữ ả ưở ưở ượ - Nh trí liên t ng t ng t ngmà nhà th có th nh p thân vàoờ ưở ưở ượ ơ ể ậ nhân v t m t cách s ng đ ng đ b c l nh ng c m xúc, nh ng tình c mậ ộ ố ộ ể ộ ộ ữ ả ữ ả chân thành c a b n thân.ủ ả - Ví d : ụ Nh r ngớ ừ c a Th L , nhà th đã nh p thân vào con hủ ế ữ ơ ậ ổ trong v n Bách thú đ t ng t ng v m t th i oai phong n i r ngườ ể ưở ượ ề ộ ờ ơ ừ xanh thu còn t do v y vùng, khi nó là chúa S n Lâm. T đó, nhà thở ự ẫ ơ ừ ơ nêu lên n i bu n m t t do c a ng i dân Vi t Nam trong th i kỳ th cỗ ồ ấ ự ủ ườ ệ ờ ự dân n a phong ki n.ử ế - Trí liên t ng, t ng t ng giúp nhà th xây d ng đ c nh ngưở ưở ượ ơ ự ượ ữ hình nh đ c đáo, sâu s c.ả ộ ắ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 5 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= N u không có trí t ng t ng phong phú s không có b c tranhế ưở ượ ẽ ứ mùa hè sôi đ ng ộ Khi con tu hú c a T H u. Không có hình nh thi vủ ố ữ ả ị Trăng vào c a s đòi thử ổ ơ trong Tin th ng tr nắ ậ (Báo ti p) c a H Chíệ ủ ồ Minh, s ch ng bao gi có m t chú Cu i ẽ ẳ ờ ộ ộ ngông trong Mu n làm th ngố ằ cu iộ c a T n Đà,… ủ ả Nh trí t ng t ng đã chuy n t i vào th nh ng hình nh đ cờ ưở ượ ể ả ơ ữ ả ộ đáo, tr ng t n v i th i gian.ườ ồ ớ ờ 4. Đ c đi m v ngôn ng th tr tình hi n đ iặ ể ề ữ ơ ữ ệ ạ 4.1. Ngôn ng th tr tình hàm súc, cô đ ngữ ơ ữ ọ Đ có m t v n th l ng đ ng, các nhà th ph i ể ộ ầ ơ ắ ọ ơ ả lao đ ngộ h t mìnhế đ l a ch n ra nh ng ngôn t th t t nh t di n t đ c c m xúc tìnhể ự ọ ữ ừ ơ ố ấ ễ ả ượ ả c m c a mình. Đó là s g t giũa v m t ngôn t đ t o ra nh ng t ngả ủ ự ọ ề ặ ừ ể ạ ữ ừ ữ th mà đ c lên ng i đ c n t ng và hi u th u n i dung t t ng nhàơ ọ ườ ọ ấ ượ ể ấ ộ ư ưở th g i g m.ơ ử ắ 4.2. Ngôn ng th giàu tính nh p đi uữ ơ ị ệ Trong th , s phân dòng c a l i th nh m m c đích nh p đi u, t oơ ự ủ ờ ơ ằ ụ ị ệ ạ ra nh p đi u th . Cu i m i dòng th đ u có ch ng t nh p.Tuỳ theo sị ệ ơ ố ỗ ơ ề ỗ ắ ị ố ch trong m i dòng mà nh p th th hi n khác nhau.Và theo t ng cungữ ỗ ị ơ ể ệ ừ b c tình c m thì nhà th s d ng th th 4 ch , 5 ch , 6 ch , 7 ch , 8ậ ả ơ ử ụ ể ơ ữ ữ ữ ữ ch ho c dài h n, ho c ng n h n chen nhau…ữ ặ ơ ặ ắ ơ Ví d : đ t o đ c v d p h n nhiên, vui t i, trong sáng c a chúụ ể ạ ượ ẻ ẹ ồ ươ ủ bé liên l c vui tính và dũng c m, tác gi đã s d ng th th b n ch .ạ ả ả ử ụ ể ơ ố ữ …Chú bé lo t cho tắ ắ Cái x c xinh xinhắ Cái chân thoăn tho tắ Cái đ u nghênh nghênhầ (T H u, ố ữ L mượ ) Ngoài ra, trong các th th Vi t nam nh l c bát, song th t l c bátể ơ ệ ư ụ ấ ụ t tuy t, hát nói…là nh ng c u t o nh p đi u đ c bi t, có l ng, v n,ứ ệ ữ ấ ạ ị ệ ặ ệ ư ầ chân, l i ng t nh p riêng đ c đáo.ố ắ ị ộ 4.3. Ngôn ng th có tính nh y v t, gián đo n t o thành nh ng kho ngữ ơ ả ọ ạ ạ ữ ả l ng giàu ý nghĩaặ Khác v i văn xuôi, ngôn ng th không có tính liên t c, không cóớ ữ ơ ụ tính phân tích. Ngôn ng th là là m ch c m xúc, nó t o nên nh ngữ ơ ạ ả ạ ữ kho ng l ng đ ng i đ c liên t ng,t ng t ng. Đ th ng th cả ặ ể ườ ọ ưở ưở ượ ể ưỏ ứ đ c v đ p và ý nghĩa trong ngôn t , ng i đ c ph i có v n ki n th cượ ẻ ẹ ừ ườ ọ ả ố ế ứ nh t đ nh đ hi u đ c d ng ý ngh thu t c a nhà th .ấ ị ể ể ượ ụ ệ ậ ủ ơ 4.4. Ngôn ng th giàu tính nh c, tính hoữ ơ ạ ạ - B ng nh ng âm thanh luy n láy,b ng nh ng t ng trùngằ ữ ế ằ ữ ừ ữ đi p,s ph i h p b ng tr c và cách ng t nh p,nhà th đã xây d ng nênệ ự ố ợ ằ ắ ắ ị ơ ự nh ng câu th ,nh ng hình t ng th có s c truy n c m l n, t o nênữ ơ ữ ưọ ơ ứ ề ả ớ ạ nh ng cung b c tình c m tinh t c a ng i ngh s .ữ ậ ả ế ủ ườ ệ ỹ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 6 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= - Th đ c xây d ng b ng nh ng hình t ng ngh thu t có s cơ ượ ự ằ ữ ượ ệ ậ ứ g i c m l n. ợ ả ớ Thi trung h u hoữ ạ, trong th th hi n nh ng b c tranh hoànơ ể ệ ữ ứ m mà ng i đ c có th hình dung khi c m nh n nh ng v n th kh cỹ ườ ọ ể ả ậ ữ ầ ơ ắ ho . Đó là tính ho trong th .ạ ạ ơ Ví d : Trong bài th ụ ơ Khi con tu hú c a nhà th T H u, ng i đ củ ơ ố ữ ườ ọ có th hình dung ra m t b c tranh đ ng quê đ u hè s ng đ ng, nhi uể ộ ứ ồ ầ ố ộ ề màu s c, âm thanh vui nh n, giàu g i hình và g i c m:ắ ộ ợ ợ ả Khi con tu hú g i b yọ ầ Lúa chiêm đ ng chín trái cây ng t d nươ ọ ầ V n râm dây ti ng ve ngânườ ế B p rây vàng h t đ y sân n ng đ o…ắ ạ ầ ắ ầ (T H uố ữ – Khi con tu hú) III. CÁC YẾU TỐ THI PHÁP 1. Đ tàiề Đ tài là khái ni m ch các hi n t ng đ i s ng đ c miêu t ,ề ệ ỉ ệ ượ ờ ố ượ ả ph n ánh trong tác ph m.ả ẩ Đ tài trong th tr tình Vi t Nam hi n đ i r t phong phú và đaề ơ ữ ệ ệ ạ ấ d ng. Nó th hi n nh ng y u t cu c s ng đ c cái ạ ể ệ ữ ế ố ộ ố ượ tôi tr tình c mữ ả xúc, sàng l c tinh t .ọ ế M i nhà th đ u l a ch n cho mình nh ng m ng đ tài mà mìnhỗ ơ ề ự ọ ữ ả ề tâm huy t.ế Ví d : T H u là đ tài v cách m ng (ụ ố ữ ề ề ạ Khi con tu hú); Th L làế ữ đ tài ng i trí th c tr c th c t i xã h i th c dân n a phong ki n (ề ườ ứ ướ ự ạ ộ ự ử ế Nhớ r ngừ ) 2. Th lo iể ạ Là d ng th c t n t i n đ nh c a tác ph m quy đ nh b i c u t .ạ ứ ồ ạ ổ ị ủ ẩ ị ở ấ ứ Th lo i th tr tình Vi t Nam phong phú và đa d ng: th t do,ể ạ ơ ữ ệ ạ ơ ự th Đ ng lu t, th l c bát, th song th t l c bát,…ơ ườ ậ ơ ụ ơ ấ ụ - Th Đ ng lu t (có b n lo i): Đ ng lu t th t ngôn t tuy t,ơ ườ ậ ố ạ ườ ậ ấ ứ ệ Đ ng lu t th t ngôn bát cú, Đ ng lu t ngũ ngôn, C phong. Nh ngườ ậ ấ ườ ậ ổ ư trong th tr tình Vi t Nam hi n đ i ch y u ch có Đ ng lu t th tơ ữ ệ ệ ạ ủ ế ỉ ườ ậ ấ ngôn t tuy t, Đ ng lu t th t ngôn bát cú, còn hai lo i không có.ứ ệ ườ ậ ấ ạ + Đ ng lu t th t ngôn t tuy t nh : ườ ậ ấ ứ ệ ư Ng m trăngắ , Đi đ ngườ , C nh khuya ả c a H Chí Minh,…ủ ồ + Đ ng lu t th t ngôn bát cú nh : ườ ậ ấ ư Đ p đá Côn Lônậ ở c a Phanủ Châu Trinh, C m tác vào nhà ng c Qu ng Đôngả ụ ả c a Phan B i Châu,ủ ộ Mu n làm th ng Cu iố ằ ộ c a T n Đà,…ủ ả - Th l c bát nh : ể ụ ư Khi con tu hú c a T H u,ủ ố ữ - Th song th t l c bát nh : ể ấ ụ ư Hai ch n c nhàữ ướ c a Tr n Tu nủ ầ ấ Kh iả =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 7 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= - Th th t do nh : ể ơ ự ư Nh r ngớ ừ c a Th L , ủ ế ữ Ông đồ c a Vũ Đìnhủ Liên,… 3. K t c u ế ấ Là cách th c t ch c tác ph m nh m b c l t t nh t ch đ tứ ổ ứ ẩ ằ ộ ộ ố ấ ủ ề ư t ng c a tác ph m. M i nhà th th ng có cách t ch c k t c u riêng. ưở ủ ẩ ỗ ơ ườ ổ ứ ế ấ K t c u có 4 lo i: K t c u hình t ng, k t c u văn b n, k t c uế ấ ạ ế ấ ượ ế ấ ả ế ấ ngôn ng , k t c u ch nh th . đây ch kh o sát k t c u hình t ngữ ế ấ ỉ ể Ở ỉ ả ế ấ ượ (c u t ) và k t c u văn b n (b c c).ấ ứ ế ấ ả ố ụ - K t c u hình t ng (c u t ): T th là h t nhân k t c u hìnhế ấ ượ ấ ứ ứ ơ ạ ế ấ t ng th tr tình. C u t là t o đ c hình t ng có kh năng khêu g iượ ơ ữ ấ ứ ạ ượ ượ ả ợ c m xúc th , c m xúc nhân văn c a tâm h n con ng i. Đó là s k tả ơ ả ủ ồ ườ ự ế h p gi a hình nh và ý th , sao cho s s ng đ ng c a hình nh càngợ ữ ả ơ ự ố ộ ủ ả tri n khai ra, càng kh i sâu thêm ý nghĩa c a bài th .ể ơ ủ ơ - K t c u văn b n (b c c): T th quy đ nh k t c u hình th cế ấ ả ố ụ ứ ơ ị ế ấ ứ văn b n (nh t là dung l ng) nhi u th lo i, th tài.ả ấ ượ ề ể ạ ể 4. Nh p đi uị ệ Nh p đi u chi ph i âm h ng và nh c c a bài th , phù h p v iị ệ ố ưở ạ ủ ơ ợ ớ di n bi n c m xúc c a ch th tr tìnhễ ế ả ủ ủ ể ữ Nh p đi u đ c t o ra b i nhi u y u t trùng đi p nh : âm thanh,ị ệ ượ ạ ở ề ế ố ệ ư v n đi u, ý th , dòng th và d a trên c s quan tr ng là b c th .ầ ệ ơ ơ ự ơ ở ọ ướ ơ -Th l c bát truy n th ng th ng có nh p:ơ ụ ề ố ườ ị Dòng l c: 2/2/2ụ Dòng bát: 2/2/2/2 Tuy nhiên cũng có khi nhà th sáng t o theo cách ng t nh p nh tơ ạ ắ ị ấ đ nh đ phù h p v i c m xúc nhà th .ị ể ợ ớ ả ơ Dòng l c: 3/3ụ Ví d :ụ Ng t làm saoộ / ch t u t thôiế ấ (T H u – ố ữ Khi con tu hú) - Th ngũ ngôn nh p th ng là s luân phiên 2/3 ho c 3/2ơ ị ườ ự ặ Ví d : ụ M i năm/ hoa đào nỗ ở L i th y/ ông đ giàạ ấ ồ Bày m c tàu/ gi y đự ấ ỏ Trên ph đông/ ng i quaố ườ (Vũ Đình Liên – Ông đồ) - Th th t ngôn th ng có nh p 4/3, 3/4 ho c 2/5ơ ấ ườ ị ặ - Th tr tình hi n đ i không tuân theo quy t c nào, đó là s tuônơ ữ ệ ạ ắ ự trào c a c m xúc, tình c m, m i s ng t nh p th hi n m t tr ng tháiủ ả ả ỗ ự ắ ị ể ệ ộ ạ c m xúc nh t đ nh.ả ấ ị 5. Gi ng đi u ọ ệ Th tr tình Vi t Nam hi n đ i không mang tính trang tr ng, cơ ữ ệ ệ ạ ọ ổ kính mà mang tính qu n chúng sâu r ng. Gi ng th m c m c, giàu c mầ ộ ọ ơ ộ ạ ả xúc, d t dào tình c m.ạ ả =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 8 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= 6. Điểm nhìn ngh thu tệ ậ Là v trí mà tác gi đ t mình vào đ b c l tình c m, c m xúc. Làị ả ặ ể ộ ộ ả ả cách th c ti p c n hi n th c, nó quy đ nh cách th c xây d ng, miêu tứ ế ậ ệ ự ị ứ ự ả đ i t ng. M i l i th đ u đ c b c l thông qua cái nhìn y.ố ượ ọ ờ ơ ề ượ ộ ộ ấ Đi m nhìn ngh thu t c a tác gi trong th không b h n ch .ể ệ ậ ủ ả ơ ị ạ ế Ví d : Đi m nhìn ngh thu t c a nhà th T H u trong ụ ể ệ ậ ủ ơ ố ữ Khi con tu hú là khung c nh nhà tù ng t ng t, b c b i t đó nói lên khát v ng t do,ả ộ ạ ứ ố ừ ọ ự hoà nh p v i cu c s ng thiên nhiên.ậ ớ ộ ố 7. Th i gian và không gian ngh thu tờ ệ ậ Đây là y u t g n li n v i đi m nhìn ngh thu t. Là s n ph mế ố ắ ề ớ ể ệ ậ ả ẩ sáng t o c a nhà th nh m th hi n v trí mà ng i ngh sĩ đ t mình vàoạ ủ ơ ằ ể ệ ị ườ ệ ặ đ b c l tình c m.ể ộ ộ ả Ví d : ụ Ông đồ c a Vũ Đình Liên không gian ngh thu t là đ ngủ ệ ậ ườ ph , th i gian ngh thu t là ngày giáp t t, m i đ xuân v ,… T t c làố ờ ệ ậ ế ỗ ộ ề ấ ả cái c đ nhà th b c l ni m c m xúc chân thành v i tình c nh ông đ .ớ ể ơ ộ ộ ề ả ớ ả ồ 8. Bút pháp Là cách th c hành văn, b c c và s d ng các ph ng pháp bi uứ ố ụ ử ụ ươ ể hi n, t o thành m t hình th c ngh thu t nào đó. Bút pháp đa d ng,ệ ạ ộ ứ ệ ậ ạ phong phú: bút pháp tr tình, bút pháp trào l ng, bút pháp t c nh ngữ ộ ả ả ụ tình, bút pháp hi n th c, bút pháp lãng m n,…ệ ự ạ Ví d : Bút pháp trong bài th ụ ơ Mu n làm th ng Cu iố ằ ộ c a T n Đà làủ ả hi n th c k t h p v i lãng m n,…ệ ự ế ợ ớ ạ 9. Ngôn ngữ Là toàn b th gi i ngh thu t ngôn t , đ c bi t là cách dùng tộ ế ớ ệ ậ ừ ặ ệ ừ t o câu. Đáng chú ý là các ạ đi m sáng ngh thu tể ệ ậ trong th , t c là các tơ ứ ừ đ c g i là ượ ọ nhãn từ (ch m t), th hi n t p trung cho cái nhìn c a câuữ ắ ể ệ ậ ủ th , bài th .ơ ơ Ví d : Trong đo n th nói v h i c con h trong v n Bách thúụ ạ ơ ề ồ ứ ổ ườ khi nghĩ v quá kh hào hùng là chúa S n Lâm, tác gi Th L đã sề ứ ơ ả ế ữ ử d ng nhi u t ng đ c đáo, th hi n đ c đi m nh n nh : ụ ề ừ ữ ộ ể ệ ượ ể ấ ư đêm vàng, u ng ánh trăng tan, bình minh cây xanh n ng g i, gi c ng ta t ng b ng,ố ắ ộ ấ ủ ư ừ lênh láng máu sau r ngừ ,…các t ng y đ t trong đo n th , tái hi n đ từ ữ ấ ặ ạ ơ ệ ắ nh t đi u nhà th th hi n.ấ ề ơ ể ệ IV. CÁC YẾU T THI LU TỐ Ậ 1. Lu t b ng tr cậ ằ ắ Là s hoà ph i âm thanh, ch y u là lu t b ng - tr c luân phiênự ố ủ ế ậ ằ ắ gi a thanh b ng, thanh tr c theo nh ng quy đ nh b t bu c.ữ ằ ắ ữ ị ắ ộ 1.1. Th Đ ng lu tơ ườ ậ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 9 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= - Th t ngôn bát cú và t tuy t:ấ ứ ệ Nh t, tam, ngũ: b t lu n (ti ng m t, ba, năm không theo lu t)ấ ấ ậ ế ộ ậ Nh , t , l c: phân minh (ti ng hai, b n, sáu ph i theo lu t thị ứ ụ ế ố ả ậ ơ Đ ng).ườ - Ngũ ngôn: Nh t, tam: b t lu nấ ấ ậ Nh , t : phân minhị ứ • Kh i tr c: ti ng th hai câu m t là thanh tr c (kí hi u T), Ti ngở ắ ế ứ ộ ắ ệ ế th hai câu m t là thanh b ng (kí hi u B)ứ ộ ằ ệ Ti ngế Dòng 2 4 6 7 (Ti ngế hi p v n)ệ ầ Câu 1 T(B) B(T) T(B) B(V) Câu 2 B(T) T(B) B(T) B(V) Câu 3 B(T) T(B) B(T) T Câu 4 T(B) B(T) T(B) B(V) Câu 5 T(B) B(T) T(B) T Câu 6 B(T) T(B) B(T) B(V) Câu 7 B(T) T(B) B(T) T Câu 8 T(B) B(T) T(B) B(V) Ví d : ụ Đêm thu bu n l m ch H ng i!ồ ắ ị ằ ơ B T B B Tr n th nay em chán n a r i,ầ ế ử ồ T B T B Cung qu đã ai ng i đó ch a?ế ồ ử T B T B Cành đa xin ch nh c lên ch iị ắ ơ B T B B Có b u có b n can chi t i,ầ ạ ủ B T B T Cùng gió, cùng mây th m i vui.ế ớ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 10 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= T B T B R i c m i năm r m tháng támồ ứ ỗ ằ T B T T T a nhau trông xu ng th gian c i.ự ố ế ườ B T B B (T n Đà, ả Mu n làm th ng Cu iố ằ ộ ) Bài t tuy t là c t b n câu tr c c a bài th bát cúứ ệ ắ ố ướ ủ ơ Ví d :ụ Trong tù không r u cũng không hoaượ B T B B C nh đ p đêm nay khó h ng hả ẹ ữ ờ T B T B Ng i ng m trăng soi ngoài c a sườ ắ ử ổ T B T T Trăng nhòm khe c a ng m nhà thử ắ ơ B T B B (H Chí Minh, ồ Ng m trăngắ ) • Niêm lu t là s đ ng nh t v lu t b ng - tr c c a các liên (c pậ ự ồ ấ ề ậ ằ ắ ủ ặ câu) th th Đ ng lu t th t ngôn bát cú, niêm lu t r t ch t ch ,Ở ể ơ ườ ậ ấ ậ ấ ặ ẽ th ng có s đ ng nh t v lu t b ng tr c gi a các c p câu: m t –ườ ự ồ ấ ề ậ ằ ắ ữ ặ ộ tám; hai – ba; b n – năm; sáu - b y.ố ả 1.2. Th l c bátể ụ Lu t b ng tr c nh sau:ậ ằ ắ ư Ti ngế Dòng 2 4 6 8 Dòng 6 B T B Dòng 8 B T B 2,1 B 1,2 - Dòng 8: Ti ng 6, 8 có s đ i l pv âm v c: N u ti ng 6 là thanhế ự ố ậ ề ự ế ế ngang (B1 ) thì ti ng 8 là thanh huy n (Bế ề 2 ) và ng c l iượ ạ Ví d : ụ V n râm d y ti ng ve ngânườ ậ ế B T B B p rây vàng h t đ y sân n ng đàoắ ạ ầ ắ B T B1 B 2 (T H u – ố ữ Khi con tu hú) 1.3. Th song th t l c bátể ấ ụ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 11 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Lu t b ng tr c ch y u hai dòng b y còn hai dòng sáu – tám ậ ằ ắ ủ ế ở ả ở sau thì gi ng th l c bátố ể ụ Ti ngế Dòng 3 5 7 Dòng b y(m t)ả ộ T B T Dòng b y(hai)ả B T(hi p v n)ệ ầ B(hi p v n)ệ ầ Ví d : ụ H t máu nóng th m quanh h n n cạ ấ ồ ướ T T T Chút thân tàn l n b c d m kh iầ ướ ặ ơ B T T (Tr n Tu n Kh i, ầ ấ ả Hai ch n c nhàữ ướ ) 2. Lu t v n: ậ ầ Có tác d ng g n k t các dòng th t o nên âm h ng th .ụ ắ ế ơ ạ ưở ơ Nh ng ti ng hi p v n cu i dòng th có nét t ng đ ng v âm thanh, ữ ế ệ ầ ở ố ơ ươ ồ ề ở ph n v n ti ng v n th ng là thanh b ng (th truy n th ng)ầ ầ ế ầ ườ ằ ơ ề ố . M i th th có cách hi p v n khác nhau:ỗ ể ơ ệ ầ 2.1. Th Đ ng lu tơ ườ ậ Ti ng hi p v n là thanh b ng, ti ng không hi p v n là thanh tr c,ế ệ ầ ằ ế ệ ầ ắ th ng là ườ đ c v nộ ậ (m t v n), ti ng hi p v n không l p l i.ộ ầ ế ệ ầ ặ ạ - Đ ng lu t th t ngôn bát cú: hi p v n các ti ng cu i câu, m t,ườ ậ ấ ệ ầ ở ế ố ộ hai, b n, sáu, támố - Đ ng lu t th t ngôn t tuy t: hi p v n các ti ng cu i câuườ ậ ấ ứ ệ ệ ầ ở ế ố m t, hai, b nộ ố 2.2. Th l c bátơ ụ Ti ng sáu dòng sáu hi p v i ti ng sáu dòng tám, ti ng tám dòngế ệ ớ ế ế tám hi p v i ti ng sáu dòng sáu ti p theoệ ớ ế ế 1.4. Th song th t l c bátơ ấ ụ Ti ng b y dòng b y th nh t hi p v n v i ti ng năm dòng b yế ả ả ứ ấ ệ ầ ớ ế ả th hai. Ti ng hi p v n th ng là thanh tr c. Ti ng cu i c a dòng b yứ ế ệ ầ ườ ắ ế ố ủ ả th hai hi p v i ti ng cu i c a dòng sáu ti p theo. Ti ng cu i c a dòngứ ệ ớ ế ố ủ ế ế ố ủ sáu hi p v n v i ti ng sáu c a dòng tám. V n m i kh khác nhauệ ầ ớ ế ủ ầ ở ỗ ổ ho c gi ng nhau không b t bu cặ ố ắ ộ Ví dụ Con nên nh t tông khi ớ ổ tr cướ Đã t ng phen vì ừ n cướ gian lao B c nam b cõi phân ắ ờ mao Ng n c đ c l p máu ọ ờ ộ ậ đào còn đây (Tr n Tu n Kh i, ầ ấ ả Hai ch n c nhàữ ướ ) 1.5. Th t doơ ự =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 12 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Có hai lo i:ạ - Th t do không chia kh thì v n t doơ ự ổ ầ ự - Th t do chia kh , m i kh b n dòng, lu t v n theo các môơ ự ổ ỗ ổ ố ậ ầ hình: + Mô hình ABAB:(A - tr c, B - b ng ho c ng c l i)ắ ằ ặ ượ ạ Ví d : ụ Chú bé lo t ắ cho tắ Cái x c xinh ắ xinh Cái chân thoăn tho tắ Cái đ u nghênh ầ nghênh (T H u, ố ữ L mượ ) + Mô hình ABBA: (A- b ng, B - tr c ho c ng c l i)ằ ắ ặ ượ ạ Ví d :ụ Anh đ i viên th c ộ ứ d yậ Th y tr i khuya l m ấ ờ ắ r iồ Mà sao Bác v n ẫ ng iồ Đêm nay Bác không ngủ (Minh Hu , ệ Đêm nay Bác không ngủ) + Mô hình AABB (ho c ng c l i)ặ ượ ạ Ví d : ụ Mai v mi n Nam tuôn trào n c ề ề ướ m tắ Mu n làm con chim hót quanh v n ố ườ Bác Mu n làm đoá hoa to h ng đâu ố ả ươ đây Mu n làm cây tre trung hi u ch n ố ế ố này. (Vi n Ph ng, ễ ươ Vi ng lăng Bácế ) + Mô hình AABA Thuy n ta lái gió v i bu m ề ớ ồ trăng L t gi a mây cao v i bi n ướ ữ ớ ể b ngằ Ra tr n d m kh i dò b ng ậ ặ ơ ụ bi nể Dàn ra th tr n l i vây ế ậ ướ giăng. (Huy C n, ậ Đoàn thuy n đánh cáề ) CH NG II: V N D NG CÁC KI U CÂU ƯƠ Ậ Ụ Ể HỎI KHI D Y - H CẠ Ọ TH TR TÌNH VI T NAM HI N Đ IƠ Ữ Ệ Ệ Ạ Th tr tình Vi t Nam hi n đ i tr i qua nhi u giai đo n phát tri nơ ữ ệ ệ ạ ả ề ạ ể cùng v i c m xúc v i bao th h thi nhân. Đó là m ng văn h c phongớ ả ớ ế ệ ả ọ phú v th lo i, đa d ng v đ tài và luôn m i m v n i dung, nghề ể ạ ạ ề ề ớ ẻ ề ộ ệ thu t. Vì v y, đ ti p nh n và c m nh n th t t nh ng tác ph m th trậ ậ ể ế ậ ả ậ ụ ố ữ ẩ ơ ữ tình là m t v n đ khó.ộ ấ ề Khi cái tôi trong th đ c gi i phóng, trên thì đàn Vi t Nam xu tơ ượ ả ệ ấ hi n nh ng tài năng th đa phong cách, nh h ng c a nh ng thi phápệ ữ ơ ả ưở ủ ữ th m i m thì nh ng sáng tác c a h cũng đ y màu s c. H đã v nơ ớ ẻ ữ ủ ọ ầ ắ ọ ậ d ng trí t ng t ng bay b ng cùng v i nh ng ngôn ng th ch n l cụ ưở ượ ổ ớ ữ ữ ơ ọ ọ tinh t , t o nên nh ng tác ph m đ c đáo v n i dung v ngh thu tế ạ ữ ẩ ộ ề ộ ề ệ ậ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 13 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Ví d : ụ Nh r ngớ ừ c a Th L , ủ ế ữ Mu n làm th ng Cu iố ằ ộ c a T n Đà,ủ ả … là nh ng bài th mà tác gi đã s d ng nhi u bi n pháp tu t nghữ ơ ả ử ụ ề ệ ừ ệ thu t đ kh c ho nh ng hình nh th s ng đ ngậ ể ắ ạ ữ ả ơ ố ộ …. Nào đâu nh ng đêm vàng bên b su iữ ờ ố Ta say m i đúng u ng ánh trăng tan?ồ ố ………. Đâu nh ng bình minh cày xay n ng g i?ữ ắ ộ ………… Đâu nh ng chi u láng máu sau r ng?…ữ ề ừ (Th L , ế ữ Nh r ngớ ừ ) Hay: Cung qu đã ai ng i đó ch aế ồ ử Cành đa xin ch nh c lên ch i…ị ấ ơ (T n Đà, ả Mu n làm th ng Cu iố ằ ộ ) Đ t o ra nh ng v n th nh v y, tác gi đã s d ng nhi uể ạ ữ ầ ơ ư ậ ả ử ụ ề ph ng th c nh liên t ng, so sánh, phân tích t ng h p,… Vì v y, khiươ ứ ư ưở ổ ợ ậ ti p nh n nh ng tác ph m này, ng i đ c cũng ph i có nh ng ph ngế ậ ữ ẩ ườ ọ ả ữ ươ th c ti p nh n riêng đ c m th đ c t t nh t nh ng c m xúc nhà thứ ế ậ ể ả ụ ượ ố ấ ữ ả ơ g i g m. Đ c bi t đ i v i đ i t ng ti p nh n là h c sinh THCS thìử ắ ặ ệ ố ớ ố ượ ế ậ ọ ph i có nh ng đ nh h ng đúng t giáo viên. Vì v y, c n ph i đ t raả ữ ị ướ ừ ậ ầ ả ặ nh ng ki u câu h i thích h p nh : liên t ng t ng t ng, câu h i soữ ể ỏ ợ ư ưở ưở ượ ỏ sánh, câu h i khái quát,… đ h c sinh ti p nh n.ỏ ể ọ ế ậ M i nhà th luôn có nh ng đi m nhìn ngh thu t riêng, nh ngỗ ơ ữ ể ệ ậ ữ d ng ý ngh thu t riêng, t o ra nh ng b c tranh riêng. Chúng ta ph iụ ệ ậ ạ ữ ứ ả n m đ c phong cách sáng tác c a m i nhà th đ so sánh đ i chi uắ ượ ủ ỗ ơ ể ố ế phong cách nhà th này v i nhà th khác. Đ h c sinh n m v ng tr cơ ớ ơ ể ọ ắ ữ ướ h t, giáo viên ph i bi t đ a ra nh ng câu h i so sánh, t ng h p cho h cế ả ế ư ữ ỏ ổ ợ ọ sinh. Đ h c sinh ti p nh n đúng h ng cũng nh bài gi ng c a giáoể ọ ế ậ ướ ư ả ủ viên đ t đ c m c đích, yêu c u thì h th ng câu h i đ a ra là m t y uạ ượ ụ ầ ệ ố ỏ ư ộ ế t quy t đ nh. Câu h i tr c tiên ph i chính xác, có tính g i m , kíchố ế ị ỏ ướ ả ợ ở thích đ c năng l c c m th ch quan c a ng i ti p nh n. V i m i bàiượ ự ả ụ ủ ủ ườ ế ậ ớ ỗ th , m i tác ph m tr tình thì có nh ng ki u câu h i riêng, phù h p v iơ ỗ ẩ ữ ữ ể ỏ ợ ớ nh ng gì mà nhà th th hi n.ữ ơ ể ệ Có th nói, vi c v n d ng các ki u câu h i vào vi c ti p nh n tácể ệ ậ ụ ể ỏ ệ ế ậ ph m th tr tình c a h c sinh THCS là m t yêu c u c n thi t khôngẩ ơ ữ ủ ọ ộ ầ ầ ế th thi u. Đ v n d ng t t các câu h i đó, chúng ta ph i n m rõ lí lu nể ế ể ậ ụ ố ỏ ả ắ ậ v các ki u câu h i cũng nh ý nghĩa c a nó,…ề ể ỏ ư ủ A. CÁC KIỂU CÂU H I TRONG THI T K GIÁO ÁNỎ Ế Ế I. NH NG Ữ VẤN Đ CHUNG V CÁC KI U CÂU H I KHI D YỀ Ề Ể Ỏ Ạ H C TH TR TÌNH VI T NAM HI N Đ I.Ọ Ơ Ữ Ệ Ệ Ạ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 14 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Đ vi c v n d ng các ki u câu h i đ t hi u qu , m c đích yêuể ệ ậ ụ ể ỏ ạ ệ ả ụ c u tr c h t ph i l a ch n các câu h i phù h p v i n i dung cùngầ ướ ế ả ự ọ ỏ ợ ớ ộ nh ng kh năng ti p nh n.ữ ả ế ậ - Câu h i ph i phù h p, chính xác, có tính kh i g i cho h c sinhỏ ả ợ ơ ợ ọ khám phá. Ví d : Khi gi ng v ụ ả ề B c tranh đ ng quê đ u hèứ ồ ầ , trong bài thơ Khi con tu hú c a T H u, giáo viên ph i h i nh ng câu h i g i tìm, phátủ ố ữ ả ỏ ữ ỏ ợ hi n, so sánh,… đ h c sinh phát hi n, đ a ra nh ng hình nh mà nhàệ ể ọ ệ ư ữ ả th đã xây d ng trong đo n th ,…ơ ự ạ ơ - Câu h i ph i phát huy đ c năng l c liên t ng, kh năng v nỏ ả ượ ự ưở ả ậ d ng tri th c cũ c a h c sinh.ụ ứ ủ ọ Ví d : Em liên t ng đ c gì qua hình nh ông đ x a? (nét m t,ụ ưở ượ ả ồ ư ặ n c i, tâm tr ng,…).ụ ườ ạ - Câu h i ph i giúp h c sinh bi t phân tích, so sánh nh ng ki nỏ ả ọ ế ữ ế th c trên c s nh ng đi u đã có đ ti p nh n, c m th nh ng cái m i.ứ ơ ở ữ ề ể ế ậ ả ụ ữ ớ - Câu h i ph i đ a h c sinh vào tình hu ng có v n đ , t c là t oỏ ả ư ọ ố ấ ề ứ ạ ra nh ng tình hu ng đ h c sinh phát hi n, khám phá, kích thích năng l cữ ố ể ọ ệ ự c m và nghĩ c a ng i h c đ ng th i m ra nhi u h ng ti p nh n choả ủ ườ ọ ồ ờ ở ề ướ ế ậ các em. - Câu h i không nh ng đúng, t o c h i t b c l c m th vănỏ ữ ạ ơ ộ ự ộ ộ ả ụ b n ng i h c mà còn có kh năng d đoán, đ nh h ng n i dung trả ở ườ ọ ả ự ị ướ ộ ả l i c a h mà không mang tính áp đ t và phát huy tính sáng t o c a cácờ ủ ọ ặ ạ ủ em. Câu h i đ t ra ph i đ m b o s tinh t , m m m i, v a gây đ cỏ ặ ả ả ả ự ế ề ạ ừ ượ hi u qu s ph m cho ng i ti p nh n.ệ ả ư ạ ườ ế ậ II. C Ơ SỞ T O L P CÁC KI U CÂU H IẠ Ậ Ể Ỏ Đ vi c Đ c - hi u văn b n đ c sâu s c thì h th ng câu h iể ệ ọ ể ả ượ ắ ệ ố ỏ đ nh h ng c a th y là đi u quan tr ng nh t. Tuy nhiên, h th ng câuị ướ ủ ầ ề ọ ấ ệ ố h i ph i th t kh thi, đi u đó yêu c u ng i giáo viên ph i có nh ng cỏ ả ậ ả ề ầ ườ ả ữ ơ s khoa h c và nguyên t c nh t đ nh khi thi t k h th ng câu h i.ở ọ ắ ấ ị ế ế ệ ố ỏ 1. L y lý lu n d y h c hi n đ i làm h ng thi t k các ki u câuấ ậ ạ ọ ệ ạ ướ ế ế ể h iỏ Lý lu n d y h c hi n đ i l y h c sinh làm trung tâm, là đ i t ngậ ạ ọ ệ ạ ấ ọ ố ượ chính chi m lĩnh tri th c d i s h ng d n, t ch c c a giáo viên.ế ứ ướ ự ướ ẫ ổ ứ ủ Theo quan đi m tích c c giáo viên chính là ng i thi t k (sángể ự ườ ế ế t o câu h i) h c sinh chính là ng i thi công (sáng t o cách tr l i). Nhạ ỏ ọ ườ ạ ả ờ ư v y s phát huy đ c tính tích c c sáng t o c a h c sinh đ h c sinh tậ ẽ ượ ự ạ ủ ọ ể ọ ự rung c m, và nh n th c đúng mà không khiên c ng, d i s áp đ t c aả ậ ứ ưỡ ướ ự ặ ủ giáo viên. 2. D a trên thành t u c a tâm lý h c hi n đ iự ự ủ ọ ệ ạ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 15 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Theo quan đi m c a tâm lý h c hi n đ i: b n ch t c a ho t đ ngể ủ ọ ệ ạ ả ấ ủ ạ ộ d y - h c di n ra nh p nhàng c hai phía d y và h c nh m cái bi n đ iạ ọ ễ ị ở ả ạ ọ ằ ế ố t ng thì h th ng câu h i s là gi i pháp tích c c cho ho t đ ng t ngượ ệ ố ỏ ẽ ả ự ạ ộ ươ tác này. Theo đó, trong d y h c Ng Văn h th ng câu h i s là bi nạ ọ ữ ệ ố ỏ ẽ ệ pháp d y - h c có kh năng tho mãn c hai ho t đ ng d y và h c.ạ ọ ả ả ả ạ ộ ạ ọ H n n a, h c sinh THCS là l a tu i có b c phát tri n m i trongơ ữ ọ ứ ổ ướ ể ớ đ i s ng tâm lý. Nhu c u đ c chi m lĩnh tri th c, kĩ năng, năng l c tờ ố ầ ượ ế ứ ự ư duy… tr i lên năng l c xúc c m tr c ti p mau l . Do đó, h th ng cácộ ự ả ự ế ẹ ệ ố ki u câu h i s đáp ng đ c yêu c u tìm hi u, khám phá c a các em,ể ỏ ẽ ứ ượ ầ ể ủ giúp các em v t qua v v t ch t ngôn t đ ti n sâu vào các t ng nghĩaượ ỏ ậ ấ ừ ể ế ầ bên trong và hi u đúng tác ph m.ể ẩ 3. Căn c vào đ c tr ng th lo i và đ c thù c a tác ph m vănứ ặ ư ể ạ ặ ủ ẩ ch ng v lý thuy t ti p nh n và ph ng pháp ti p nh n tácươ ề ế ế ậ ươ ế ậ ph m văn ch ng c a h c sinh THCS.ẩ ươ ủ ọ Tác ph m văn ch ng luôn t n t i m t ph ng th c lo i hìnhẩ ươ ồ ạ ở ộ ươ ứ ạ nào đó (t s , tr tình ho c k ch) và trong m t hình th c th tài nh t đ nhự ự ữ ặ ị ộ ứ ể ấ ị (truy n, th …). Mà m i ph ng th c và cách th c t n t i c a tác ph mệ ơ ỗ ươ ứ ứ ồ ạ ủ ẩ đ u quy đ nh cách ti p nh n riêng. Vì v y, trong d y h c ph i tuỳ lo iề ị ế ậ ậ ạ ọ ả ạ th tác ph m đ có ph ng pháp gi ng d y thích h p. Đây là nguyên t cể ẩ ể ươ ả ạ ợ ắ quan tr ng trong ti p nh n tác ph m văn ch ng.ọ ế ậ ẩ ươ N u tác ph m t n t i hình th c th tr tình thì h th ng câu h iế ẩ ồ ạ ở ứ ơ ữ ệ ố ỏ ph i bám vào m ch c m xúc c a bài th , t c là đ a vào các d u hi uả ạ ả ủ ơ ứ ư ấ ệ đ c tr ng c a th th , hình nh th và nh ng âm vang trong th đ c mặ ư ủ ể ơ ả ơ ữ ơ ể ả nh n n i ni m sâu kín c a lòng ng iậ ỗ ề ủ ườ Ví d : Bài th ụ ơ Ông đ ồ c a Vũ Đình Liên, m ch c m xúc ch đ oủ ạ ả ủ ạ là n i ni m hoài c , ni m c m thông chân thành v i ông đ và s nu iỗ ề ổ ề ả ớ ồ ự ố ti c cho s l i tàn c a m t nét đ p văn hoá… Vì v y, khi đ t ra câu h iế ự ụ ủ ộ ẹ ậ ặ ỏ ph i bám sát đi u này, đ a ra nh ng câu h i v a phát hi n g i tìm, v aả ề ư ữ ỏ ừ ệ ợ ừ liên t ng, so sánh…đ làm n i b t ni m c m xúc c a tác gi .ưở ể ổ ậ ề ả ủ ả Ngoài ra, h th ng câu h i ti p c n tác ph m văn ch ng trongệ ố ỏ ế ậ ẩ ươ nhà tr ng nên đ t song song v i v n đ lí lu n v ph ng pháp phânườ ặ ớ ấ ề ậ ề ươ tích tác ph m văn ch ng trong nhà tr ng, đ có h ng th c hi n tíchẩ ươ ườ ể ướ ự ệ c c.ự 4. D a trên yêu c u, m c tiêu bài h cự ầ ụ ọ M i tác ph m đ a vào gi ng d y c n đ t ba yêu c a giáo d c đóỗ ẩ ư ả ạ ầ ạ ủ ụ là: yêu c u v ki n th c, yêu c u v kĩ năng, thái đ . Các yêu c u nàyầ ề ế ứ ầ ề ộ ầ đ c c th hoá trong m i bài h c là m c tiêu th c hi n mà m i ho tượ ụ ể ỗ ọ ụ ự ệ ỗ ạ đ ng h c c n đ t t i đ t o thành hi u qu s ph m.ộ ọ ầ ạ ớ ể ạ ệ ả ự ạ 5. D a trên quan đi m th c hành và tích h p c a ch ng trình Ngự ể ự ợ ủ ươ ữ Văn Môn văn trong h th ng Ng Văn l y văn b n ngh thu t làm n iệ ố ữ ấ ả ệ ậ ộ dung d y h c ch y u, nó có nhi u kh năng kh i d y năng l c th cạ ọ ủ ế ề ả ơ ậ ự ự =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 16 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= hành c m th , phân tích, bình gi ng văn h c đ ng th i rèn luy n kĩ năngả ụ ả ọ ồ ờ ệ nghe, nói, vi t. Vì v y, khi gi ng d y h c ph i theo h ng tích h p gi aế ậ ả ạ ọ ả ướ ợ ữ ba phân môn và tích h p các tri th c khoa h c – xã h i khác đ đ t ra hợ ứ ọ ộ ể ặ ệ th ng các ki u câu h i phù h p, đ t yêu c u c a ph ng pháp d y - h cố ể ỏ ợ ạ ầ ủ ươ ạ ọ m i.ớ III. H TH NG CÁC KI U CÂU Ệ Ố Ể HỎI Cùng v i s đ i m i v n i dung, ph ng pháp d y h c văn, hớ ự ổ ớ ề ộ ươ ạ ọ ệ th ng câu h i ngày càng đa d ng. Có sáu ki u câu h i th ng đ c số ỏ ạ ể ỏ ườ ượ ử d ng trong khi thi t k câu h i môn Ng văn: câu h i phát hi n - g iụ ế ế ỏ ữ ỏ ệ ợ tìm; câu h i tái hi n, liên t ng, t ng t ng; câu h i phân tích, t ngỏ ệ ưở ưở ượ ỏ ổ h p; câu h i khái quát; câu h i so sánh; câu h i đ t và nêu v n đ .ợ ỏ ỏ ỏ ặ ấ ề 1. Câu h i liên t ng, t ng t ngỏ ưở ưở ượ Là ki u câu h i d a trên đ c tr ng c a t duy văn h c, h ng vàoể ỏ ự ặ ư ủ ư ọ ướ m c đích khai thác tính ngh thu t c a tác ph m, tính lôgic khoa h c c aụ ệ ậ ủ ẩ ọ ủ ki n th c trên c s phù h p v i kh năng t phát tri n c a h c sinh.ế ứ ơ ở ợ ớ ả ự ể ủ ọ Khi thi t k ki u câu h i liên t ng, t ng t ng c n chú ý cácế ế ể ỏ ưở ưở ượ ầ hình th c liên t ng trong tác ph m v i hi n th c đ i s ng c a h c sinh.ứ ưở ẩ ớ ệ ự ờ ố ủ ọ Ví d : V đ p âm thanh trong ụ ẻ ẹ B c tranh đ ng quê đ u hèứ ồ ầ c a bàiủ th ơ Khi con tu hú c a T H u g m:ủ ố ữ ồ + Tu hú g i b yọ ầ + Ti ng ve ngânế C n đ t câu h i liên t ng, t ng t ng thêm: Em hãy cho bi tầ ặ ỏ ưở ưở ượ ế ngoài nh ng âm thanh trong bài, quê em vào mùa hè th ng có nh ngữ ở ườ ữ âm thanh t nhiên nào khác?ự Ngoài ra, còn ph i liên t ng tác ph m này v i tác ph m khác ;ả ưở ẩ ớ ẩ liên t ng gi ng đi u v i thái đ , t t ng, quan ni m c a tác gi ;ưở ọ ệ ớ ộ ư ưở ệ ủ ả t ng t ng tâm tr ng c a tác gi khi l a ch n chi ti t nào đó đ t pưở ượ ạ ủ ả ự ọ ế ể ậ trung miêu t ho c nh n m nh đi u gì đó…ả ặ ấ ạ ề 2. Câu h i phát hi n - g i tìmỏ ệ ợ Là ki u câu h i g i ý d a trên năng l c c a h c sinh. Trong đó,ể ỏ ợ ự ự ủ ọ ng i g i là giáo viên, ng i tìm là h c sinh. Th ng thì câu h i nàyườ ợ ườ ọ ườ ỏ th ng là g i m t n a và tìm m t n a, nh ng v i nh ng h c sinh khá,ườ ợ ộ ử ộ ử ư ớ ữ ọ gi i thì g i ý ch m t ph n ba và tìm hai ph n ba t c là giáo viên ch g iỏ ợ ỉ ộ ầ ầ ứ ỉ ợ ý m t ph n và h c sinh tìm tòi, phát hi n hai ph n. Ng c l i, v iộ ầ ọ ệ ầ ượ ạ ớ nh ng h c sinh y u kém thì t l g i là hai ph n ba và tìm là m t ph nữ ọ ế ỷ ệ ợ ầ ộ ầ ba. Ví d : Khi đ t câu h i v hình nh ông đ x a trong bài th ụ ặ ỏ ề ả ồ ư ơ Ông đồ c a Vũ Đình Liên thì nh ng hình nh c a ông đ hi n lên tr c ti p,ủ ữ ả ủ ồ ệ ự ế h c sinh li t kê các hình nh đó mà không ph i liên t ng quá ph c t p. ọ ệ ả ả ưở ứ ạ 3. Câu h i so sánhỏ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 17 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Là lo i câu h i mà d a trên nh ng cái đã có đ so sánh đ i chi u,ạ ỏ ự ữ ể ố ế rút ra nh ng đ c đi m m i trong phong cách ngh thu t cũng nh ýữ ặ ể ớ ệ ậ ư t ng v n i dung, ngôn t …ưở ề ộ ừ Ví d : Khi d y v âm thanh ti ng tu hú trong bài th ụ ạ ề ế ơ Khi con tu hú c a T H u, giáo viên có th đ t câu h i so sánh nh sau: Trong bài thủ ố ữ ể ặ ỏ ư ơ B p l aế ử c a B ng Vi t cũng có ti ng chim tu hú. Theo em, có gì gi ngủ ằ ệ ế ố và khác nhau trong c m nh n ti ng chim tu hú c a hai nhà th T H uả ậ ế ủ ơ ố ữ và B ng Vi t?ằ ệ T câu h i nh v y, h c sinh có th so sánh đ c đi m gi ngừ ỏ ư ậ ọ ể ượ ể ố nhau và khác nhau trong cách c m nh n c a m i nhà th khác nhau. ả ậ ủ ỗ ơ 4. Câu h i đ t và nêu v n đỏ ặ ấ ề Là ki u câu h i t o tình hu ng có v n đ đ phát tri n, đ a h cể ỏ ạ ố ấ ề ể ể ư ọ sinh vào lu ng phát tri n khám phá.ồ ể Ví d : Khi gi ng v tâm tr ng ng i t cách m ng trong bài thụ ả ề ạ ườ ừ ạ ơ Khi con tu hú c a T H u, giáo viên có th đ t câu h i: Con ng i mu nủ ố ữ ể ặ ỏ ườ ố đ p tan phòng giam khi nghe hè d y bên lòng còn vì lý do nào khác?ạ ậ 5. Câu h i khái quátỏ Là câu h i bao quát đ c n i dung cũng nh ngh thu t c a tácỏ ượ ộ ư ệ ậ ủ ph m. Ki u câu h i này th ng n m ph n t ng k t.ẩ ể ỏ ườ ằ ở ầ ổ ế Ví d : Em hãy nêu giá tr n i dung và ngh thu t c a bài th ụ ị ộ ệ ậ ủ ơ Ông đồ? 6. Câu h i phân tích, t ng h pỏ ổ ợ Là ki u câu h i mà đ a ra các hình nh, các chi ti t đ phân tíchể ỏ ư ả ế ể r i t đó t ng h p, rút ra ý chính cho câu th , đo n th …ồ ừ ổ ợ ơ ạ ơ Ví d : T c nh sinh ho t, làm vi c c a Bác P cBó, em hãy nêuụ ừ ả ạ ệ ủ ở ắ phong cách s ng và làm vi c c a Bác H ?ố ệ ủ ồ B. Đ NH H NG CHUNG Ị ƯỚ I. Đ NH H NG TÍCH H P - TÍCH C CỊ ƯỚ Ợ Ự 1. Tích h pợ Văn – Văn Văn - Ti ng Vi tế ệ Văn - T p làm vănậ Văn - Ki n th c khoa h c xã h i khácế ứ ọ ộ 2. Tích c cự Giáo viên s d ng các ph ng pháp d y h c h p lý đ d n d tử ụ ươ ạ ọ ợ ể ẫ ắ các b c lên l p nh m phát huy tích c c, ch đ ng c a h c sinh.ướ ớ ằ ự ủ ộ ủ ọ II. PH NG PHÁP TI P C NƯƠ Ế Ậ 1. Cách ti p c nế ậ - Ti p c n b ng cách nêu và gi i quy t v n đế ậ ằ ả ế ấ ề - Ti p c n b ng ph ng pháp g i tìmế ậ ằ ươ ợ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 18 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= - Ti p c n b ng bình gi ngế ậ ằ ả - Ti p c n b ng s đ hoá (Graph)ế ậ ằ ơ ồ - Ti p c n b ng ph ng pháp đ t câu h i, trên nguyên t c tíchế ậ ằ ươ ặ ỏ ắ h p, tích c c.ợ ự 2. Đ nh l ng câu h iị ượ ỏ S l ng câu h i ph thu c vào đ n v ki n th c c n tìm hi u,ố ượ ỏ ụ ộ ơ ị ế ứ ầ ể phân tích đ đ nh l ng.ể ị ượ Giáo viên ph i đ t ra các ki u câu h i phù h p, v a s c. ả ặ ể ỏ ợ ừ ứ C.V N D NG CÁC KI U CÂU H I Đ THI T K GIÁOẬ Ụ Ể Ỏ Ể Ế Ế ÁN S BƠ Ộ I. M c tiêu c n đ t ụ ầ ạ II. L u ý b sungư ổ 1. Tác giả 2. Tác ph mẩ - Hoàn c nh ra đ iả ờ - Th lo iể ạ - Ch đủ ề - Bút pháp - Gi ng đi uọ ệ - Th i gian, không gian ngh thu tờ ệ ậ - B c cố ụ 3. Tích h pợ 4. Tích c cự 5. Tìm hi u chung tác ph mể ẩ 6. Phân tích 7. T ng k tổ ế • L u ý: - Các ki u câu h i liên t ng, t ng t ng l y nguyên t cư ể ỏ ưở ưở ượ ấ ắ tích h p, tích c c làm h t nhânợ ự ạ - Đ ti n cho vi c nghiên c u xin đ c dùng các ký hi u sau:ể ệ ệ ứ ượ ệ H1 , H 2 , H 3… Câu h i 1, 2, 3,…ỏ Đ1 , Đ 2 , Đ 3… Đáp án 1, 2, 3,… Văn b n 1: ả Đ P ĐÁ CÔN LÔNẬ Ở Phan Chu Trinh I. L U Ý, B SUNGƯ Ổ Ngoài Nh ng đi u l u ýữ ề ư trong sách giáo viên c n chú ý thêm m tầ ộ s v n đ sau:ố ấ ề 1. Ph ng pháp ti p c nươ ế ậ - Ph ng pháp đ c di n c mươ ọ ễ ả =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 19 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= - Ph ng pháp phân tích, bình gi ngươ ả - Ph ng pháp so sánh, đ i chi uươ ố ế - Ph ng pháp s đ hoáươ ơ ồ 2. Tác giả (SGK, Ng văn 8, T p I - Trang )ữ ậ 3. Tác ph mẩ a. Hoàn c nh ra đ i (SGK)ả ờ b. Ch đủ ề: Khí phách hào hùng, th đ ng v ng ch i c a ng i tù cáchế ứ ữ ả ủ ườ m ng và ni m tin, l c quan vào s nghi p anh hùng.ạ ề ạ ự ệ c. Các y u t thi pháp khácế ố - Th lo i: Đ ng lu t th t ngôn bát cúể ạ ườ ậ ấ - Bút pháp: Miêu t - tr tìnhả ữ - Gi ng đi u: anh hùng, đ y khí pháchọ ệ ầ II. THI T Ế K GIÁO ÁN S B B NG CÁC KI U CÂU H IẾ Ơ Ộ Ằ Ể Ỏ 1. M c tiêu c n đ tụ ầ ạ Giúp h c sinh: ọ - C m nh n đ c khí phách kiên c ng c a các chi n sĩ yêu n cả ậ ượ ườ ủ ế ướ đ u th k XX và s c lôi cu n c a m t gi ng th hào hùng, hình nhầ ế ỷ ứ ố ủ ộ ọ ơ ả th m nh m , khoáng đ t.ơ ạ ẽ ạ - C ng c và ôn luy n v d u câu.ủ ố ệ ề ấ a. Tích h pợ - Văn – Văn: C m nh n đ c khí phách kiên c ng c a các chi nả ậ ượ ườ ủ ế sĩ yêu n c đ u th k XX qua các bài th khác nh : ướ ầ ế ỷ ơ ư Vào nhà ng cụ Qu ng Đông C m tácả ả c a Phan B i Châu… ủ ộ - Văn - Ti ng Vi t: Liên h v i d u câuế ệ ệ ớ ấ - Văn - T p làm văn: Tích h p thái đ hào hùng, khí phách hiênậ ợ ộ ngang trong văn. b. Tích c cự V n d ng linh ho t h th ng câu h i, đ c bi t là câu h i liênậ ụ ạ ệ ố ỏ ặ ệ ỏ t ng, t ng tu ng đ d n d t, phát huy tính tích c c h c t p c a h cưở ưở ợ ể ẫ ắ ự ọ ậ ủ ọ sinh. 3. Đ nh l ng câu h iị ượ ỏ Có th s d ng 19 câu h i v i các d ng khác nhau trên quan đi mể ử ụ ỏ ớ ạ ể tích h p, tích c c.ợ ự - Ý 1: Th đ ng c a chàng trai v i công vi c đ p đá: 8 câu h i ế ứ ủ ớ ệ ậ ỏ - Ý 2: C m nghĩ t công vi c đ p đá: 10 câu h iả ừ ệ ậ ỏ - T ng k t: S d ng m t câu h iổ ế ử ụ ộ ỏ III. PHÂN TÍCH CHI TIẾT =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 20 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= 1. Th đ ng c a chàng trai v i công vi c đ p đáế ứ ủ ớ ệ ậ H1 : Em hãy nêu hình nh c a chàng trai gi a đ t tr i Côn Đ o?ả ủ ữ ấ ờ ả Đ1 : Hình nh c a chàng trai đ c miêu t v i th đ ng oai phong,ả ủ ượ ả ớ ế ứ l y l ng, xách búa, ra tayẫ ừ H 2 : T l ng l y nghĩa là gì? Nhà chí sĩ s d ng t này đ u câu thừ ừ ẫ ử ụ ừ ở ầ ứ hai nh m nêu b t ý gì?ằ ậ Đ 2 : L y l ng đ c dùng đây v i nghĩa là ng o ngh , l m li t.ẫ ừ ượ ở ớ ạ ễ ẫ ệ Ng i chí sĩ s d ng t này đ u câu đ nh n m nh s hùng tráng c aườ ử ụ ừ ở ầ ể ấ ạ ự ủ chàng trai v i công vi c n ng nh cớ ệ ặ ọ H 3 : Hai câu đ u tác gi nêu quan đi m v chí làm trai, em hãy nêuầ ả ể ề nh ng câu ca dao, câu th nói v quan đi m này?ữ ơ ề ể Đ 3 : - Làm trai cho đáng nên trai Xu ng đông, đông tĩnh, lên đoài, đoài yênố (Ca dao) - Làm trai đ ng trong tr i đ tứ ở ờ ấ Ph i có danh gì v i núi sôngả ớ (Nguy n Công Tr )ễ ứ H 4 : Kh u khí c a hai câu th m đ u trong bài th này có gì g n vàẩ ủ ơ ở ầ ơ ầ khác v i hai câu th m đ u trong bài ớ ơ ở ầ C m tác vào nhà ng c Qu ngả ụ ả Đông c a Phan B i Châu?ủ ộ Đ 4 : Cách m đ u gi ng cách m đ u c a Phan B i Châu gi ngở ầ ố ở ầ ủ ộ ở ọ đi u kh u khí, ngang tàn, nh ng khác ch Phan Châu Trinh không có ýệ ẩ ư ở ỗ v đùa c t rõ nét mà nghiêng v h ng oai linh, hùng tráng.ị ợ ề ướ H 5 : Công vi c đ p đá đ c miêu t c th nh th nào? ệ ậ ượ ả ụ ể ư ế Đ 5 : Dùng tay c m búa (ầ xách búa, ra tay), đ p đá thành hòn (ậ m yấ trăm hòn), thành đ ng (ố năm b y đ ngả ố ). H 6 : Hình dung c a em v tính ch t th c c a công vi c đ p đá này?ủ ề ấ ự ủ ệ ậ Đ 6 : - B ng th côngằ ủ - Vi c n ng, kh i l ng l nệ ặ ố ượ ớ - Ch dành cho t kh saiỉ ừ ổ H 7 : Hành đ ng dũng m nh t vi c đ p đá Côn Lôn mang ý nghĩaộ ạ ừ ệ ậ ở khác. Theo em, đó là ý nghĩa nào? Đ 7 : Ý nghĩa tinh th n: Dám đ ng đ u v t lên chi n th ng thầ ươ ầ ượ ế ắ ử thách, gian kh .ổ H 8 : Nh n xét v gi ng đi u, cách dùng t , phép đ i trong b n câu thậ ề ọ ệ ừ ố ố ơ đ u và tác d ng c a chúng. T đó, v đ p nào c a ng i tù yêu n cầ ụ ủ ừ ẻ ẹ ủ ườ ướ đ c b c l ?ượ ộ ộ Đ 8 : - Gi ng đi u hùng tráng, sôi n iọ ệ ổ - Dùng đ ng t (ộ ừ đánh tan, đ p bậ ể) - Đ i câu 3 và 4ố ở Tác d ng: ụ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 21 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= - G i t công vi c đ p đáợ ả ệ ậ - Di n t khí phách hiên ngang c a con ng iễ ả ủ ườ - V đ p c a ng i tù yêu n c hi n lên hiên ngang, kiên c ngẻ ẹ ủ ườ ướ ệ ườ tr c gian nan.ướ 2. C m nghĩ t vi c đ p đáả ừ ệ ậ H1 : T chú thích (4) SGK, em hi u c m nghĩ nào c a con ng i đ cừ ể ả ủ ườ ượ bi u hi n trong câu th ể ệ ơ Tháng ngày bao qu n thân sành s iả ỏ ? Đ1 : T th y mình có t m thân dày d n, phong tr n qua nhi u thự ấ ấ ặ ầ ề ử thách H 2 : T chú thích (5) SGK, em hi u c m nghĩ nào c a con ng i đ cừ ể ả ủ ườ ượ bi u hi n trong câu th ể ệ ơ M a n ng càng b n d s t sonư ắ ề ạ ắ ? Đ 2 : T th y mình có tinh th n c ng c i, kiên trung, không s nự ấ ầ ứ ỏ ờ lòng, đ i ch tr c m i gian lao, th tháchố ỉ ướ ọ ử H 3 : C p câu th 4, 5 s d ng phép gì? Hãy nêu tác d ng c a vi c sặ ơ ử ụ ụ ủ ệ ử d ng phép đó? ụ Đ 3 : C p câu th này s d ng phép đ i, có tác d ng làm rõ s c ch uặ ơ ử ụ ố ụ ứ ị đ ng m nh li t c v th xác và tinh th n c a con ng i tr c thự ạ ệ ả ề ể ầ ủ ườ ướ ử thách và nguy nan H 4 : Ph m ch t cao quý nào c a ng i yêu n c đ c b c l ? ẩ ấ ủ ườ ướ ượ ộ ộ Đ 4 : - B t khu t tr c gian nguyấ ấ ướ - Trung thành v i lý t ng yêu n cớ ưở ướ H 5 : Hai câu th :ơ Nh ng k vá tr i b c – Gian nan chi k vi c c nữ ẻ ờ ướ ể ệ ỏ con, nói v vi c gì?ề ệ Đ 5 : Nh ng ng i có gan làm vi c l n, thì ph i ch u c nh tù đàyữ ườ ệ ớ ả ị ả ch là vi c nh , không có gì đáng nói.ỉ ệ ỏ H 6 : Con ng i đây t nghĩ gì v b n thân mình? ườ ở ự ề ả Đ 6 : - T hào, kiêu hãnh v công vi c to l n mà mình theo đu iự ề ệ ớ ổ - Xem th ng vi c tù đàyườ ệ H 7 : L i th có c u trúc đ i l p: ờ ơ ấ ố ậ Nh ng k vá tr iữ ẻ ờ (vi c l n) v i ệ ớ ớ vi cệ c n conỏ (vi c nh m n). S đ i l p này có ý nghĩa gì?ệ ỏ ọ ự ố ậ Đ 7 : Kh ng đ nh lý t ng yêu n c l n lao m i là đi u quan tr ngẳ ị ưở ướ ớ ớ ề ọ nh tấ H 8 : Ph m ch t cao quý nào c a ng i tù đ c b c l ? ẩ ấ ủ ườ ượ ộ ộ Đ 8 : - Tin t ng m nh li t s nghi p yêu n c c a mìnhưở ạ ệ ở ự ệ ướ ủ - Coi khinh gian lao, tù đày H 9 : T hình t ng ng i chi n sĩ trong ừ ượ ườ ế Đ p đá Côn Lôn,ậ ở em th yấ đi u gì cao quý Phan Châu Trinh?ề ở Đ 9 : Ng i anh hùng ch p nh n m i nguy nan, b n gan v ng chíườ ấ ậ ọ ề ữ v i lý t ng c u n c c a mình.ớ ưở ứ ướ ủ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 22 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= H10 : Hình nh l m li t c a ng i tù trong ả ẫ ệ ủ ườ Đ p đá Côn Lônậ ở g i choợ em c m xúc nào?ả Đ10 : H c sinh t b c l ọ ự ộ ộ 3. Tổng k tế H1 : D a vào ự Ghi nh ,ớ rút ra giá tr n i dung và ngh thu t c a bài thị ộ ệ ậ ủ ơ Đ1 có th trình bày theo s đ sau:ể ơ ồ N i dungộ Ngh Thu tệ ậ Bài th giúp ta c mơ ả nh n m t hình t ng đ pậ ộ ượ ẹ l m li t c a ng i anhẫ ệ ủ ườ hùng c u nu c dù g pứ ớ ặ b c nguy nan nh ng v nướ ư ẫ không s n lòng, đ i chí. ờ ổ - Làm theo th Đ ng lu tể ườ ậ th t ngôn bát cúấ - S d ng bút pháp lãngử ụ m n, gi ng đi u hàoạ ọ ệ hùng - Hình nh th m nh m ,ả ơ ạ ẽ khoáng đãng Văn b n 2:ả MU N LÀM TH NG CU IỐ Ằ Ộ T n Đàả I. L U Ý, Ư BỔ SUNG Ngoài Nh ng đi u l u ýữ ề ư trong sách giáo viên c n chú ý thêm m tầ ộ s v n đ sau:ố ấ ề 1. Ph ng pháp ti p c nươ ế ậ - Đ c di n c mọ ễ ả - Phân tích, bình gi ngả - So sánh, đ i chi uố ế - S đ hoáơ ồ 2. Tác giả (SGK, Ng văn 8, T p I - Trang 155, 156)ữ ậ 3. Tác ph mẩ a. Hoàn c nh ra đ iả ờ (SGK, Ng văn 8, T p I – trang 156)ữ ậ b. Ch đủ ề: Tâm tr ng b t hoà v i th c t i và ni m khát khao thoát t cạ ấ ớ ự ạ ề ụ c a th h nhà th lãng m n đ u th k XX.ủ ế ệ ơ ạ ầ ế ỷ c. Các y u t thi pháp khácế ố - Th lo i: Đ ng lu t th t ngôn bát cúể ạ ườ ậ ấ - Bút pháp: hi n th c k t h p lãng m nệ ự ế ợ ạ - Th i gian ngh thu t: đêm trăngờ ệ ậ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 23 Đ p đá Côn Lônậ ở Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= - Không gian ngh thu t: tr n th bu n chán và cung quệ ậ ầ ế ồ ế II. THI T Ế K GIÁO ÁN S B B NG CÁC KI U CÂU H IẾ Ơ Ộ Ằ Ể Ỏ 1. M c tiêu c n đ tụ ầ ạ Giúp h c sinhọ - C m ả nh n đ c h n th lãng m n c a T n Đà và s c h p d nậ ượ ồ ơ ạ ủ ả ứ ấ ẫ ngh thu t m i m trong hình th c th lo i truy n th ng c a bài thệ ậ ớ ẻ ứ ể ạ ề ố ủ ơ Mu n làm th ng cu iố ằ ộ . - Hi u rõ tâm s c a m t con ng i b t hoà sâu s c v i hi n th cể ự ủ ộ ườ ấ ắ ớ ệ ự t m th ng, x u xa và c mu n thoát t c.ầ ườ ấ ướ ố ụ 2. Đ nh h ng tích h p, tích c cị ướ ợ ự a. Tích h pợ - Văn – Văn: So sánh v i th th t ngôn bát cú lu t Đ ng c đi nớ ơ ấ ậ ườ ổ ể đ th y s m i m , d đ c c a ể ấ ự ớ ẻ ễ ọ ủ Mu n làm th ng cu iố ằ ộ . - Văn - Ti ng Vi t: Liên h v i các bi n pháp tu tế ệ ệ ớ ệ ừ - Văn - T p làm văn: Tích h p v i văn miêu t , bi u c mậ ợ ớ ả ể ả b. Tích c cự S d ng h p lý các câu h i v a s c, sáng t o đ gây h ng thú h cử ụ ợ ỏ ừ ứ ạ ể ứ ọ t p cho h c sinhậ ọ 3. Đ nh l ng câu h iị ượ ỏ - Toàn bài s d ng 19 câu h i v i các ki u theo h ng tích h pử ụ ỏ ớ ể ướ ợ Trong đó: Ý 1: Tâm s c a tác gi , s d ng 7 câu h iự ủ ả ử ụ ỏ Ý 2: Cái Ngông c a T n đà, s d ng 11 câu h iủ ả ử ụ ỏ T ng k t: s d ng 1 câu h iổ ế ử ụ ỏ II. PHÂN TÍCH CHI TI TẾ 1. Tâm s c a T n Đà ( hai câu th đ u)ự ủ ả ơ ầ H1 : Em bi t gì v ế ề ch H ngị ằ và th ng ằ Cu iộ ? Đ1 : Ch H ngị ằ và th ng ằ Cu iộ là hai nhân v t trong truy n c tíchậ ệ ổ c a văn hoá Trung Qu c và Vi t Nam. ủ ố ệ Ch H ngị ằ là Trăng, chú Cu i ộ là c u bé chăn trâu Cung Trăng.ậ ở H 2 : L i th b c l n i bu n, đó là n i bu n c a ai?ờ ơ ộ ộ ỗ ồ ỗ ồ ủ Đ 2 : - C a tác gi , nhân danh ủ ả em H 3 : Cách x ng hô c a tác gi v i trăng có gì đ c bi t?ư ủ ả ớ ặ ệ Đ 3 : Tác gi g i ả ọ ch H ng ị ằ và x ng ư em - Đó là cách x ng hô thân m t, g n gũi d th ng.ư ậ ầ ễ ươ H 4 : Vì sao con ng i l i ườ ạ bu n, chánồ nh ng ch ư ỉ chán n aử ? Đ 4 : Cu c s ng tr n th không có ni m vui cho con ng i, nh ngộ ố ầ ế ề ườ ư t m lòng c a T n Đà t trong sâu th m v n yêu tha thi t cu c s ng đ iấ ủ ả ừ ẳ ẫ ế ộ ố ờ th ng, đó là thú vui t thiên nhiên…ườ ừ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 24 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= H 5 : T i sao n i bu n chán l i đ c b c l v i ạ ỗ ồ ạ ượ ộ ộ ớ ch H ngị ằ mà không ph i là nhân v t nào khác?ả ậ Đ 5 : - Trăng thu chi u r i kh p th gian, s th y đ c m i tâmế ọ ắ ế ẽ ấ ượ ọ s t m th ng.ự ầ ườ - Ch có trăng đ p m i có th c m thông v i tác giỉ ẹ ớ ể ả ớ ả - Con ng i mu n thoát t c bay lên cung trăngườ ố ụ H 6 : Nh n xét v cách b c l c m xúc c a tác gi hai câu th này?ậ ề ộ ộ ả ủ ả ở ơ Đ 6 : B c l tr c ti p tâm s bu n, chánộ ộ ự ế ự ồ - Ngôn ng thân m t, đ i th ngữ ậ ờ ườ 1. Cái Ngông c a T n Đàủ ả (6 câu ti p)ế H1 : Th gi i m c đ c m ra nh th nào?ế ớ ơ ướ ượ ở ư ế Đ1 : Đó là th gi i có ánh sáng bao la, yên và thanh bình v i cungế ớ ả ớ qu và cành đa.ế H 2 : Gi ng th hai câu th này nh th nào?ọ ơ ở ơ ư ế Đ 2 : Gi ng th h n nhiên, bi u hi n h n th r t đ c đáo, r tọ ơ ồ ể ệ ồ ơ ấ ộ ấ ngông c a T n Đà.ủ ả H 3 : Mu n quên đi th c t i, con ng i đây mu n bay lên tr i cao đố ự ạ ườ ở ố ờ ể làm b n cùng ạ cung quế, cành đa. Đi u này cho th y nhu c u c a tác giề ấ ầ ủ ả có gì đ c bi t?ặ ệ Đ 3 : - Nhu c u h ng v cái đ pầ ướ ề ẹ - Nhu c u mu n thoát li h n m i cái t m th ng c a tr n gian ầ ố ẳ ọ ầ ườ ủ ầ - Nhu c u y cao sang và m i lầ ấ ớ ạ H 4 : Tâm tr ng c a T n Đà s ra sao khi lên cung trăng? B n bè nhàạ ủ ả ẽ ạ th khi đó có nh ng ai? Đi u đó ch ng t suy nghĩ gì c a tác gi ?ơ ữ ề ứ ỏ ủ ả Đ 4 : - Lên cung trăng, tâm tr ng c a ông không còn bu n t i n aạ ủ ồ ủ ữ mà s dâng lên ni m vui m i.ẽ ề ớ - B n c a nhà th lúc này là chú ạ ủ ơ Cu iộ , ch H ngị ằ , gió, mây - Đây là m t suy nghĩ thoát t c r t ộ ụ ấ ngông c a T n Đà.ủ ả H 5 : Em có nh n xét gì trong cách dùng t và phép đ i trong hai câu thậ ừ ố ơ này? Đ 5 : - Dùng đi p ng (ệ ữ có, cùng), t ng thông d ng (ừ ữ ụ th m iế ớ ), ph ng ng (ươ ữ can chi) - Ý trên đ i ý câu d i. Tác d ng: nh n m nh nhu c u đ cố ướ ụ ấ ạ ầ ượ s ng cân b ng, tho mãn đ i s ng n i tâm.ố ằ ả ờ ố ộ H 6 : Gi ng th đây đ c bi u hi n nh th nào?ọ ơ ở ượ ể ệ ư ế Đ 6 : Gi ng th vui v , hóm h nhọ ơ ẻ ỉ H 7 : Hai câu cu i, nhà th t ng t ng ra hình nh v i nh ng hànhố ơ ưở ượ ả ớ ữ đ ng nào? C m nh n c a em v nh ng hành đ ng đó?ộ ả ậ ủ ề ữ ộ Đ 7 : Nhà th tu ng t ng ra hình nh: Đêm r m trung thu thángơ ở ượ ả ằ tám, đ c làm chú ượ Cu iộ , các hành đ ng đ c miêu t nh :ộ ượ ả ư =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 25 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= - T a nhauự - Trông xu ng th gianố ế - C iườ - Các hình nh và hành đ ng đó đ c t ng t ng nh ngả ộ ượ ưở ượ ư r t thu n tuý, th hi n cao đ h n th ấ ầ ể ệ ộ ồ ơ ngông, lãng m n c a T n Đà.ạ ủ ả H 8 : Hành đ ng nào đ c nh n m nh nh s bi u l tr c ti p c a tácộ ượ ấ ạ ư ự ể ộ ự ế ủ gi ?ả Đ 8 : C iườ H 9 : Nhà th ơ c iườ ai? Vì sao l i ạ c iườ ? Đ 9 : C i th gian, c i vì thoát đ c th gian tr n t c x u xa,ườ ế ườ ượ ế ầ ụ ấ đ y r y b t công, trong đó có nh ng con ng i n nh n t, b p b m…ầ ẫ ấ ữ ườ ị ọ ị ợ H10 : Ti ng c i đây nh th nào?ế ườ ở ư ế Đ10 : M a mai, đ kíchỉ ả H11 : L i th b c l tâm s sâu s c nào c a tác gi ?ờ ơ ộ ộ ự ắ ủ ả Đ11 : - Bu n, chán đ n c c đi m th c tr ng xã h i mình đangồ ế ự ể ự ạ ộ s ngố - Khát khao s đ i thay xã h i theo h ng t t đ p, tho mãnự ổ ộ ướ ố ẹ ả nhu c u s ng c a cá nhân.ầ ố ủ 3. T ng k tổ ế H1 : D a vào ự Ghi nhớ rút ra giá tr n i dung và giá tr ngh thu t c a bàiị ộ ị ệ ậ ủ thơ Đ1 : Có th trình bày b ng s đ sauể ằ ơ ồ N i dungộ Ngh Thu tệ ậ - Tâm s c a m t con ng iự ủ ộ ườ b t hoà sâu s c v i t c t iấ ắ ớ ự ạ t m th ng.ầ ườ - c mu n thoát li b ngƯớ ố ằ m ng t ng lên cung trăngộ ưở - S m i m trong th thự ớ ẻ ể ơ Đ ng lu t th t ngôn bát cú.ườ ậ ấ L i th nh nhàng, trong sáng,ờ ơ ẹ gi n d nh l i nói th ngả ị ư ờ ườ ngày. - H n th lãng m n pha chútồ ơ ạ ngông nghênh c a T n Đàủ ả Văn b n 3: ả NH R NGỚ Ừ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 26 Mu n làm th ng Cu iố ằ ộ Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Th Lế ữ I. L U Ý, B SUNGƯ Ổ Ngoài Nh ng đi u l u ýữ ề ư trong sách giáo viên c n chú ý thêm m tầ ộ s v n đ sau:ố ấ ề 1. Ph ng pháp ti p nh nươ ế ậ - Ph ng pháp đ c di n c mươ ọ ễ ả - Ph ng pháp phân tích, gi ng bìnhươ ả - Ph ng pháp so sánh, đ i chi uươ ố ế - Ph ng pháp s đ hoáươ ơ ồ 2. Tác giả (SGK – trang 5,6 Ng văn 8 - T p hai)ữ ậ 3. Tác ph mẩ a. Hoàn c nh ra đ iả ờ (SGK) b. Ch đủ ề: Ni m u t h n, lòng khát khao t do cháy b ng c a ng iề ấ ậ ự ỏ ủ ườ dân m t n cấ ướ c. Các y u t thi pháp khácế ố - Th lo i: Th t doể ạ ơ ự - Bút pháp: Hi n th c k t h p lãng m nệ ự ế ợ ạ - Gi ng đi u: V a bi, v a trángọ ệ ừ ừ - Th i gian: Hi n th c, quá kh đan xenờ ệ ự ứ - Không gian ngh thu t: V n Bách thúệ ậ ườ II. THI T Ế K GIÁO ÁN S B B NG CÁC KI U CÂU H IẾ Ơ Ộ Ằ Ể Ỏ 1. M c tiêu c n đ tụ ầ ạ Giúp h c sinh :ọ - C m nh n đ c ni m khao khát t do mãnh li t và tâm s yêuả ậ ượ ề ự ệ ự n c di n t sâu s c qua l i con h b nh t trong v n Bách thú.ướ ễ ả ắ ờ ổ ị ố ườ - Th y đ c nh ng nét riêng trong th lãng m n Vi t Nam:ấ ượ ữ ơ ạ ệ + Tính mãnh li t trong t t ng, c m xúc và n i dung bi u c m.ệ ư ưở ả ộ ể ả + S phóng túng c a ngôn t , nh p đi uự ủ ừ ị ệ 2. Đ nh h ng tích h p, tích c cị ướ ợ ự a. Tích h p:ợ - Văn – Văn: Đ t bài th trong m t liên h v i m ng th t nh :ặ ơ ộ ệ ớ ả ơ ừ ư Khi con tu hú (T H u), ố ữ Vào nhà ng c Qu ng Đôngụ ả c m tácả c a Phanủ B i Châu.ộ - Văn - Ti ng Vi t: Câu h i tu tế ệ ỏ ừ - Văn - T p làm văn: Tích h p v i văn miêu t , bi u c mậ ợ ớ ả ể ả b. Tích c cự : S d ng h p lý các ki u câu h i đ t o h ng thú cho h cử ụ ợ ể ỏ ể ạ ướ ọ sinh 3. Đ nh l ng câu h iị ượ ỏ Toàn bài s d ng t t c 20 câu h i, v i đ y đ các ki u câu h iử ụ ấ ả ỏ ớ ầ ủ ể ỏ theo h ng tích h p.ướ ợ Trong đó: =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 27 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= - Ý 1: N i ni m căm h n và u t h n c a con h trong v n Báchỗ ề ờ ấ ậ ủ ổ ườ thú S d ng 8 câu h i (Đo n 1 (câu 1 đ n câu 8) đo n 4 (câu 31-39))ử ụ ỏ ạ ế ạ - Ý 2: T hào, nu i ti c quá kh và khát v ng t do (các đo n cònự ố ế ứ ọ ự ạ l i)ạ S d ng 11 câu h iử ụ ỏ - T ng k t: S d ng 1 câu h iổ ế ử ụ ỏ II. PHÂN TÍCH CHI TIẾT  1. N i ni m căm h n và u t h n c a con h trong v n Bách thú.ỗ ề ờ ấ ậ ủ ổ ườ H1 : Hãy phân tích n i kh c a con h trong v n Bách thúỗ ổ ủ ổ ườ Đ 1 : - N i kh không đ c ho t đ ng, trong m t không gian tùỗ ổ ượ ạ ộ ộ hãm, th i gian kéo dài (ờ N m dài, trông ngày tháng d n quaằ ầ ) - N i nh c b bi n thành trò ch i t m th ng (ỗ ụ ị ế ơ ầ ườ Gi ngươ m t bé gi u oai linh r ng th mắ ễ ừ ẳ ). - N i b t bình vì chung cùng b n th p kém (ỗ ấ ở ọ ấ g u d h i,ấ ở ơ c p báo vô t lặ ư ự) H 2 : N i kh nào có s c bi n thành ỗ ổ ứ ế Kh i căm h n,ố ờ vì sao? Nó bi u hi nể ệ thái đ s ng và nhu c u s ng nh th nào?ộ ố ầ ố ư ế Đ 2 - N i nh c b bi n thành trò ch i l m t cho lũ ng i ngao m n,ỗ ụ ị ế ơ ạ ắ ườ ạ ng n ngẩ ơ - Vì h là chúa S n Lâm, v n đ c c muôn loài khi p sổ ơ ố ượ ả ế ợ - Kh i căm h n bi u hi n sâu s c:ố ờ ể ệ ắ + S chán ghét th c t iự ự ạ + Khát v ng t doọ ự H 3 : N u thay t ế ừ Kh i ố trong Kh i căm h nố ờ b ng m t t khác, theoằ ộ ừ em câu th s nh h ng đ n m ch c m xúc toàn bài nh th nào?ơ ẽ ả ưở ế ạ ả ư ế Đ 3 : N u thay b ng m t t đ ng nghĩa: t ng, c c… thì n i dungế ằ ộ ừ ồ ả ụ ộ không thay đ i nh ng m ch c m xúc thay đ i h nổ ư ạ ả ổ ẳ H 4 : Em hãy cho bi t c nh v n Bách thú đ c di n t qua các chiế ả ườ ượ ễ ả ti t nào?ế Đ 4 : Hoa chăm, c xén, l i ph ng, cây tr ng, D i n c đenỏ ố ẳ ồ ả ướ gi su i ch ng thông dòng- Len d i nách nh ng mô gò th p kémả ố ẳ ướ ữ ấ H 5 : C nh t ng y có gì đ c bi t?ả ượ ấ ặ ệ Đ 5 : gi d i, nh bé, vô h nả ố ỏ ồ H 6 : C nh t ng y gây cho con h ph n ng gì?ả ượ ấ ổ ả ứ Đ 6 : Ni m u t h nề ấ ậ H 7 : Em hi u ể Ni m u t h n ngàn thâuề ấ ậ là n i ni m nh th nào?ỗ ề ư ế Đ 7 : Đó là tr ng thái b c b i, u u t kéo dài khi ph i chung s ngạ ự ộ ấ ả ố v i s t m th ng, gi d i.ớ ự ầ ườ ả ố =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 28 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= H 8 : Em hi u gì v tâm s c a con h ? T đó nêu lên tâm s c aể ề ự ủ ổ ừ ự ủ con ng i?ườ Đ 8 : - Chán ghét sâu s c th c t i tù túng, t m th ng, giắ ự ạ ầ ườ ả d iố - Khao khát đ c s ng t do, chân th t (con ng i)ượ ố ự ậ ườ 2. Ni m t hào, nh ti c quá kh và c v ng t doề ự ớ ế ứ ướ ọ ự H1 : C nh ả S n Lâmơ đ c g i t qua nh ng chi ti t nào?ượ ợ ả ữ ế Đ1 : Bóng c , cây già, ti ng gió gào ngàn, gi ng ngu n hét núiả ế ọ ồ . H 2 : Nh n xét cách dùng t trong nh ng l i th này?ậ ừ ữ ờ ơ Đ 2 : Đi p t (ệ ừ v iớ ), các đ ng t ch đ c đi m c a hành đ ngộ ừ ỉ ặ ể ủ ộ (gào, hét). G i t s c s ng mãnh li t c a núi r ng bí nợ ả ứ ố ệ ủ ừ ẩ H 3 : Hình nh chúa t muôn loài hi n lên nh th nào?ả ể ệ ư ế Đ 3 : Ta b c chân lên, dõng d c, đ ng hoàng- L n t m thân,ướ ạ ườ ượ ấ sóng cu n nh p nhàng- Trong hang t i, m t th n khi đã qu cộ ị ố ắ ầ ắ … H 4 : Các t ng , nh p đi u c a bài th miêu t có gì đ c s c?ừ ữ ị ệ ủ ơ ả ặ ắ Đ 4 : - T ng g i hình dáng, tính cách con h (ừ ữ ợ ổ b c chânướ dõng d c, l n t m thân, v n bóng, m t th n, đã qu cạ ượ ấ ờ ắ ầ ắ …) - Nh p đi u th ng n, thay đ iị ệ ơ ắ ổ H 5 : V đ p c a chúa t muôn loài đ c kh c ho nh th nào?ẻ ẹ ủ ể ượ ắ ạ ư ế Đ 5 : Ngang tàn, l m li t gi a núi r ng uy nghiêm, hùng vĩẫ ệ ữ ừ H 6 : B c tranh thiên nhiên hi n lên trong đo n: ứ ệ ạ Nào đâu… còn đâu nh th nào?ư ế Đ 6 : R c r , huy hoàng, náo đ ng, hùng vĩ (ự ỡ ộ Đêm vàng, ngày m a chuy n b n ph ng ngàn, bình minh cây xanh n ng g i, nh ngư ể ố ươ ắ ợ ữ chi u lênh láng máu sau r ngề ừ ,…) H 7 : Cu c s ng c a chúa s n lâm hi n lên nh th nào?ộ ố ủ ơ ệ ư ế Đ 7 : - Ta say m i đ ng u ng ánh trăng tanồ ứ ố - Ta l ng ng m giang s n ta đ i m iặ ắ ơ ổ ớ - Ti ng chim ca gi c ng ta t ng b ngế ấ ủ ư ừ - Ta đ i ch t m nh m t tr i gay g tợ ế ả ặ ờ ắ H 8 : Giá tr ngh thu t c a nh ng câu h i tu t ị ệ ậ ủ ữ ỏ ừ nào đâu…? đ c sượ ử d ng trong đo n th ?ụ ạ ơ Đ 8 : - T o nh c đi u v a bi, v a hùng tráng cho đo n thạ ạ ệ ừ ừ ạ ơ - Nh n m nh và b c l tr c ti p n i nu i ti c cu cấ ạ ộ ộ ự ế ỗ ố ế ộ s ng đ c l p, t do c a chính mình.ố ộ ậ ự ủ H 9 : Gi c m ng ngàn c a con h h ng v không gian nào? Đó làấ ộ ủ ổ ướ ề m nh th nào?ơ ư ế Đ 9 : - Oai linh, hùng vĩ, thênh thang =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 29 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= - Là không gian trong m ng (ộ N i ta không còn đ c th yơ ượ ấ bao giờ) - Là c m mãnh li t, to l n nh ng đau xót, b t l c ướ ơ ệ ớ ư ấ ự H10 : N i đau gi u m ng ngàn to l n y ph n ánh khát v ng mãnhỗ ấ ộ ớ ấ ả ọ li t nào c a con h cũng là c a con ng i?ệ ủ ổ ủ ườ Đ10 :- Khát v ng đ c s ng chân th t cu c s ng c a mìnhọ ượ ố ậ ộ ố ủ trong x s c a chính mìnhứ ở ủ - Đó là khát v ng gi i phóng, khát v ng - t do c a conọ ả ọ ự ủ ng iườ H11 : Cũng là khát v ng t do, chán ghét th c t i gianm c m nh ngọ ự ự ạ ầ ư so v i ớ Khi con tu hú c a T H u, đây có gì khác?ủ ố ữ ở Đ11 : - Trong Khi con tu hú thì c v ng t do g n li n v i ý chíướ ọ ự ắ ề ớ đ p tan phòngạ tù ch t h p đ v v i th gi i t do.ậ ẹ ể ề ớ ế ớ ự - Trong Nh r ngớ ừ thì l i tìm v quá kh vàng sonạ ề ứ 3. T ng k tổ ế H1 : D a vào ự Ghi nhớ hãy nêu giá tr n i dung và ngh thu t c a bài th ?ị ộ ệ ậ ủ ơ Đ1 : Có th trình bày theo s đ sau:ể ơ ồ N i dungộ Ngh Thu tệ ậ M n l i con h trongượ ờ ổ v n Bách thú đ di n t n iườ ể ễ ả ỗ chán ghét th c t i t mự ạ ầ th ng tù túng và khao khátườ t do mãnh li t. Đ ng th iự ệ ồ ờ kh i g i lòng yêu n c th mơ ợ ướ ầ kín c a ng i dân m t n củ ườ ấ ướ thu y.ở ấ - C m h ng lãng m n trànả ứ ạ ng p. Hình nh th giàu ch tậ ả ơ ấ t o hình. Ngôn ng , nh c đi uạ ữ ạ ệ d i dào, cách ng t nh p linhồ ắ ị ho tạ - S d ng thành công nhi uử ụ ề bi n pháp tu t : n d , đi pệ ừ ẩ ụ ệ ng , câu h i tu tữ ỏ ừ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 30 Nh r ngớ ừ Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Văn b n 4:ả ÔNG ĐỒ Vũ Đình Liên I. L U Ý, Ư B SUNGỔ Ngoài Nh ng đi u l u ýữ ề ư trong sách giáo viên c n chú ý thêm m tầ ộ s v n đ sau:ố ấ ề - Ph ng pháp phân tích, bình gi ngươ ả - Ph ng pháp so sánh, đ i chi uươ ố ế - Ph ng pháp s đ hoáươ ơ ồ 2. Tác giả (SGK- trang 9) 3. Tác ph mẩ a. Hoàn c nh ra đ iả ờ (SGK- Trang 9) b. Ch đủ ề: thông qua hình nh ông đ nhà th th hi n lòng th ngả ồ ơ ể ệ ươ ng i và ni m hoài cườ ề ổ c. Các y u t thi pháp khácế ố - Th lo i: Th t do, có chia kh , m i kh 4 dòng, m i dòng 5 chể ạ ơ ự ổ ỗ ổ ỗ ữ - Bút pháp; tr tình k t h p v i t s bi u c mữ ế ợ ớ ự ự ể ả - Gi ng đi uọ ệ + Đo n m t (hai kh th đ u) gi ng vui, ph n kh iạ ộ ổ ơ ầ ọ ấ ở + Đo n hai (kh 3-4): gi ng ch m, bu n, xúc đ ngạ ổ ọ ậ ồ ộ + Đo n ba (Kh cu i): gi ng bu n, bâng khuângạ ổ ố ọ ồ - Th i gian ngh thu t: Khi mùa xuân đ nờ ệ ậ ế - Không gian ngh thu t: gi a ph ph ngệ ậ ữ ố ườ II. THI T K GIÁO ÁN S B B NG CÁC KI U CÂU H I Ế Ế Ơ Ộ Ằ Ể Ỏ 1. M c tiêu c n đ t:ụ ầ ạ Giúp h c sinh: C m nh n đ c tình c m tàn t c a Ông đ , đ ngọ ả ậ ượ ả ạ ủ ồ ồ th i th y đ c lòng th ng c m và lòng hoài c c a nhà th th hi nờ ấ ượ ươ ả ổ ủ ơ ể ệ qua l i vi t bình d , g i c mố ế ị ợ ả 2. Đ nh h ng tích h p – Tích c cị ướ ợ ự a. Tích h pợ - Văn – Văn: Liên h v i các tác ph m có cùng ni m hoài c ệ ớ ẩ ề ổ Nhớ r ngừ (Th L )ế ữ - Văn - Ti ng Vi t: Câu h i nghi v n, câu h i tu t , các bi n phápế ệ ỏ ấ ỏ ừ ệ nhân hoá, n d …ẩ ụ - Văn - T p làm văn: K , t trong văn bi u c mậ ể ả ể ả b. Tích c cự Đ a ra các ki u câu h i h p lý, trên c s tích h p, lo i th phátư ể ỏ ợ ơ ở ợ ạ ể huy tính tích c c h c sinhự ở ọ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 31 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= 3. Đ nh lu ng câu h iị ợ ỏ Toàn bài s d ng 20 câu h i các d ng, trong đó:ử ụ ỏ ạ - Ý 1: Ni m c m thông chân thành tr c tình c nh ông đ (4 khề ả ướ ả ồ ổ đ u) s d ng 11 câu h iầ ử ụ ỏ - Ý 2: N i ti c th ng c nh cũ, ng i x a, s d ng 8 câu h iỗ ế ươ ả ườ ư ử ụ ỏ T ng k t: S d ng 1 câu h iổ ế ử ụ ỏ II. Phân tích chi ti tế 1. Ni m c m thông chân thành c a nhà th tr c tình c nh ông đ .ề ả ủ ơ ướ ả ồ H1 : Hình nh ông đ g n v i th i đi m ả ồ ắ ớ ờ ể m i năm hoa đào nỗ ở. Đi u đóề có ý nghĩa nh th nào?ư ế Đ1 : Hoa đào là tín hi u c a mùa xuân và t t c truy n dân t c.ệ ủ ế ổ ề ộ Ông đ xu t hi n trong mùa đ p, vui, đoàn viên, h nh phúc c a m iồ ấ ệ ẹ ạ ủ ọ ng i.ườ H 2 : Kh th có s l p l i c a th i gian ổ ơ ự ặ ạ ủ ờ M i nămỗ và con ng i ườ L iạ th y ông đ giàấ ồ , v i hành đ ng ớ ộ Bày m c tàu gi y đ - Bên ph ng iự ấ ỏ ố ườ qua có ý nghĩa gì? Đ 2 : Miêu t s xu t hi n đ u đ n, hoà h p gi a c nh s c ngàyả ự ấ ệ ề ặ ợ ữ ả ắ t t – mùa xuân v i hình nh ông đ vi t ch nho.ế ớ ả ồ ế ữ H 3 : Kh th th nh t, g i cho em t ng t ng đ n c nh t ng nào?ổ ơ ứ ấ ợ ưở ượ ế ả ượ Đ 3 : C nh s c mùa xuân r c r , hoa đào n r , ông đ ng i vi tả ắ ự ỡ ở ộ ồ ồ ế ch nho bên dòng ng i ng c xuôi. M t b c tranh s ng đ ng, hài hoàữ ườ ượ ộ ứ ố ộ gi a thiên nhiên v i con ng i. Mùa xuân, h nh phúc chan hoà.ữ ớ ườ ạ H 4 : Tài vi t ch c a ông đ c g i t qua nh ng chi ti t nào?ế ữ ủ ượ ợ ả ữ ế Đ 4 : Hoa tay th o nh ng nét – Nh ph ng múa r ng bayả ữ ư ượ ồ H 5 : Em hình dung nh th nào v nét ch ông đ ?ư ế ề ữ ồ Đ 5 : Nét ch mang v đ p phóng khoáng, bay b ng, sinh đ ng vàữ ẻ ẹ ổ ộ cao quý. H 6 : Nét ch y đã t o cho ông đ m t đ a v nh th nào trong m tữ ấ ạ ồ ộ ị ị ư ế ắ ng i đ i?ườ ờ Đ 6 : Đ c quý tr ng và m n m (ượ ọ ế ộ Bao nhiêu ng i thuê vi t - T mườ ế ấ t c ng i khen tàiắ ợ ) H 7 : Em th t ng t ng tâm tr ng c a ông đ khi có bao nhiêu ng iử ưở ượ ạ ủ ồ ườ quý tr ng và m n m ?ọ ế ộ Đ 7 : C m giác th y m t cu c s ng t i vui và tràn đ y h nh phúcả ấ ộ ộ ố ươ ầ ạ khi đ c s ng, c ng hi n cho ng i đ i và đ c h tr ng v ng.ượ ố ố ế ườ ờ ượ ọ ọ ọ H 8 : Đ ng sau nh ng dòng th tái hi n hình nh ông đ x a, em c mằ ữ ơ ệ ả ồ ư ả nh n nh th nào v c m xúc c a tác gi ?ậ ư ế ề ả ủ ả Đ 8 : M t t m lòng yêu m n thi t tha nh ng giá tr văn hoá truy nộ ấ ế ế ữ ị ề th ng, nhà th bày t lòng quý tr ng sâu s c và kính tr ng tài năng ôngố ơ ỏ ọ ắ ọ đ cũng nh nét đ p văn hoá c a dân t c.ồ ư ẹ ủ ộ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 32 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= H 9 : M ch c m xúc b ng chuy n sau t ạ ả ỗ ể ừ nh ngư . Em hãy so sánh đ làmể rõ s khác nhau c a hình nh ông đ ?ự ủ ả ồ Đ 9 : Hai th i đi m c a m t con ng i: Th i gian vàng son và th iờ ể ủ ộ ườ ờ ờ gian tàn t , ch Thánh Hi n b b r i ch ng chút đoái hoài. Ng i ta tìmạ ữ ề ị ỏ ơ ẳ ườ đ n nh ng thú vui hi n đ i, m i m . M i ng i v n đi l i nh m c iế ữ ệ ạ ớ ẻ ọ ườ ẫ ạ ư ắ ử nh ng không ai mua ch . Ông đ v n bày ư ữ ồ ẫ m c tàu, gi y đự ấ ỏ nh ng khôngư ai đ ý đ n. Bi n pháp đ i l p t ng ph n đ c s s ng đ làm n i b tể ế ệ ố ậ ươ ả ượ ử ụ ể ổ ậ hình nh ông đ trong cô đ n, ch đ i l c lõng gi a dòng đ i.ả ồ ơ ờ ợ ạ ữ ờ H10 : Câu th :ơ Gi y đ bu n không th m - M c đ ng trong nghiên s uấ ỏ ồ ắ ự ọ ầ g i cho em suy ng m nh th nào? Nêu giá tr c a bi n pháp tu t đã sợ ẫ ư ế ị ủ ệ ừ ử d ng?ụ Đ10 - Gi y đ su t ngay ph i gi a ph đ h ng n ng gió, b i màấ ỏ ố ơ ữ ố ể ứ ắ ụ không đ c nét bút đ t lên. Quá bu n bã mà phai nh t màu s c, khôngượ ặ ồ ạ ắ th th m t i đ c! M c mài s n đã lâu nh ng không đ c đ ng bútể ắ ươ ượ ự ẵ ư ượ ộ vào nên k t đ ng l i thành kh i, thành m ng trong nghiên. Đó cũng làế ọ ạ ố ả bao n i s u t i k t đ ng l i trong lòng ông đ .ỗ ầ ủ ế ọ ạ ồ - Bi n pháp ngh thu t nhân hoá (ệ ệ ậ gi y bu n, nghiên s uấ ồ ầ ) t o choạ s v t nh có linh h n, c m th y b b v , l c lõng khi b ng i đ i bự ậ ư ồ ả ấ ị ơ ơ ạ ị ườ ờ ỏ quên. H11 : Hình dung t th và tâm tr ng c a ông đ trong c nh ư ế ạ ủ ồ ả Lá vàng r iơ trên gi y- Ngoài tr i m a b i bayấ ờ ư ụ ? Đ11 : L loi l c lõng gi a ph ph ng t p n p, có s tuy t v ng vàẻ ạ ữ ố ườ ấ ậ ự ệ ọ cô đ n. C nh và ng i nhu m n i bu n lên nhau.ơ ả ườ ố ỗ ồ 2. N i ti c th ng c nh cũ ng i x aỗ ế ươ ả ườ ư H1 : Có gì gi ng và khác trong hai chi ti tố ế Hoa đào và ông đồ khở ổ th này so v i kh th đ u?ơ ớ ổ ơ ầ Đ1 : - Gi ng nhau: đ u xu t hi n hoa đào nố ề ấ ệ ở - Khác nhau: N u nh kh th đ u ông đ xu t hi n nhế ư ở ổ ơ ầ ồ ấ ệ ư th ng l (ườ ệ l i th y ông đ giàạ ấ ồ ), thì kh th cu i không có hình nhở ổ ơ ố ả ông đ (ồ không th y ông đ x aấ ồ ư ) H 2 : S gi ng và khác nhau này có ý nghĩa gì?ự ố Đ 2 : Thiên nhiên v n t n t i đ p đ và b t bi n nh ng con ng iẫ ồ ạ ẹ ẽ ấ ế ư ườ thì không th , h có th tr thành x a cũ. Ông đ bây gi đã tr thànhể ọ ể ở ư ồ ờ ở x a cũ. ư H 3 : Theo em, c m xúc nào c a tác gi n sau cái nhìn đó? ả ủ ả ẩ Đ 3 : Tình th ng xótươ H 4 : Sau câu th c m thán ơ ả Nh ng ng i muôn năm cũ - H n đâu bâyữ ườ ồ ở giờ? Em đ c đ c n i lòng nào c a nhà th ? ọ ượ ỗ ủ ơ Đ 4 : Lòng th ng c m cho nh ng nhà nho danh giá m t th i, nay bươ ả ữ ộ ờ ị lãng quên do th i cu c thay đ i. ờ ộ ổ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 33 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= H 5 : B ng nh ng câu cu i c a bài ằ ữ ố ủ Ông đồ, tác gi đã gieo vào lòngả ng i đ c tình c m nào? ườ ọ ả Đ 5 : Th ng ti c nh ng giá tr tinh th n b tàn t , lãng quênươ ế ữ ị ầ ị ạ H 6 : So sánh v i bài ớ Nh r ngớ ừ c a Th L , n i ni m hoài c c a ủ ế ữ ỗ ề ổ ủ Ông đồ có gì khác bi t?ệ Đ 6 : Đ u là hoài c , nh ti c m t th i vàng son, nh ng hoài c ề ổ ớ ế ộ ờ ư ổ ở bài Ông đ ồ g n v i ni m c m th ng, da di t quá kh . Còn bài ắ ớ ề ả ươ ế ứ ở Nhớ r ngừ , là hoài c g n li n v i ni m t hào và khát v ng t do.ổ ắ ề ớ ề ự ọ ự H 7 : Qua bài th ơ Ông đồ, em đ ng c m v i n i lòng nào c a nhà thồ ả ớ ỗ ủ ơ Vũ Đình Liên? Đ 7 : Ni m th ng c m chân thành v i l p ng i đang tàn tề ươ ả ớ ớ ườ ạ (nh ng nhà nho danh giá m t th i nay b lãng quên do th i cu c đ iữ ộ ờ ị ờ ộ ổ thay). N i nh ti c cho m t nét đ p văn hoá đang b l i tàn.ỗ ớ ế ộ ẹ ị ụ H 8 : Nêu đ c s c ngh thu t c a bài th ? ặ ắ ệ ậ ủ ơ Đ 8 : Lãng m n, hoài c , hi n th c, tr tình. ạ ổ ệ ự ữ - K t c u đ u, cu i t ng ng, gi a là hai đo n t ng ph n làmế ấ ầ ố ươ ứ ữ ạ ươ ả n i b t ch đổ ậ ủ ề - Ngôn t gi n d , sâu s c. Gi ng đi u tr m l ng, đ y c m thôngừ ả ị ắ ọ ệ ầ ắ ầ ả 3. T ng k tổ ế H1 : D a vào ự Ghi nhớ hãy nêu giá tr n i dung và ngh thu t c a bàiị ộ ệ ậ ủ th ?ơ Đ1 : Có th bi u th b ng s đ sau:ể ể ị ằ ơ ồ N i dungộ Ngh Thu tệ ậ Th hi n sâu s c tìnhể ệ ắ c nh đáng th ng c a Ôngả ươ ủ đ , qua đó toát c m thôngồ ả chân thành tr c m t l pướ ộ ớ ng i đang tàn t và n i nhườ ạ ỗ ớ Bài th làm theo th ngũơ ể ngôn, bình d mà cô đ ng đ yị ọ ầ s c g i c m. S d ng bút phápứ ợ ả ử ụ miêu t , bi u c m và các bi nả ể ả ệ pháp tu t : nhân hoá, câu h i tuừ ỏ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 34 Ông đồ Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= ti c c nh cũ, ng i x a.ế ả ườ ư t …ừ Văn b n 5: ả KHI CON TU HÚ T H uố ữ I. L U Ý, Ư B SUNGỔ Ngoài Nh ng đi u l u ýữ ề ư trong sách giáo viên, c n l u ý m t s v nầ ư ộ ố ấ đ sau:ề 1. Ph ng pháp ti p c nươ ế ậ - Ph ng pháp đ c di n c mươ ọ ễ ả -Ph ng pháp phân tích, bình gi ngươ ả - Ph ng pháp so sánh, đ i chi uươ ố ế - Ph ng pháp s đ hoáươ ơ ồ 2. Tác giả (SGK- Ng Văn 8, T p 2 – Trang 19)ữ ậ 3. Tác ph mẩ a. Hoàn c nh ra đ iả ờ (SGK - Ng Văn 8, T p 2 – Trang 19)ữ ậ b. Ch đủ ề: Ni m khát khao t do c a ng i tù cách m ng thông qua b cề ự ủ ườ ạ ứ tranh mùa hè. c. Các y u t thi pháp khác:ế ố - Th lo i: Th l c bátể ạ ơ ụ - Bút pháp: Miêu t - bi u c mả ể ả - Th i gian ngh thu t: mùa hèờ ệ ậ - Không gian ngh thu t: Nhà tù ch t h pệ ậ ậ ẹ → u u t, b c b i.ấ ự ộ II. THI T Ế K GIÁO ÁN S B B NG CÁC KI U CÂU H IẾ Ơ Ộ Ằ Ể Ỏ 1. M c tiêu c n đ tụ ầ ạ Giúp h c sinh:ọ - C m nh n c nh t ng mùa hè đ y h ng s c và s c s ng trongả ậ ả ượ ầ ươ ắ ứ ố th T H u.ơ ố ữ - Ni m yêu s ng, khát khao t do c a ng i chi n sĩ cách m ngề ố ự ủ ườ ế ạ trong hoàn c nh b tù đàyả ị - Hi u đ c th l c bát c a T H u: v a có s c t o hình v a b cể ượ ơ ụ ủ ố ữ ừ ứ ạ ừ ộ l các tr ng thái c m xúc khi thì m m m i, thi t tha, khi thì c ng c i,ộ ạ ả ề ạ ế ứ ỏ quy t li tế ệ - S k t h p miêu t v i bi u c m trong th T H u.ự ế ợ ả ớ ể ả ơ ố ữ 2. Đ nh h ng tích h p, tích c cị ướ ợ ự a. Tích h p:ợ - Văn - Văn: Tích h p v i m t s bài th có ti ng chim tu hú nhợ ớ ộ ố ơ ế ư B p l aế ử c a B ng Vi t, c nh tù đày, u t c nh ủ ằ ệ ả ấ ứ ư Nh r ngớ ừ c a Th Lủ ế ữ - Văn - T p làm văn: Miêu t , bi u c m trong văn bi u c m ậ ả ể ả ể ả - Văn - Ti ng Vi t: Câu c m thánế ệ ả b. Tích c cự =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 35 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= V n d ng các câu h i, d n d t h c sinh phát huy tính tích c c, chậ ụ ỏ ẫ ắ ọ ự ủ đ ng.ộ 3. Đ nh l ng câu h iị ượ ỏ Bài th s d ng 20 câu h i khác nhau đ d n d t h c sinh ơ ử ụ ỏ ể ẫ ắ ọ Trong đó -Ý 1: B c tranh đ ng quê đ u hè, s d ng 12 câu h i ứ ồ ầ ử ụ ỏ - Ý 2: Tâm tr ng ng i tù, s d ng 7 câu h iạ ườ ử ụ ỏ T ng k t: s d ng 1 câu h iổ ế ử ụ ỏ III. PHÂN TÍCH CHI TIẾT 1. B c tranh đ ng quê đ u hèứ ồ ầ H1 : Th i gian mùa hè đ c g i t b ng nh ng âm thanh nào?ờ ượ ợ ả ằ ữ Đ1 : * Ti ng tu hú/ Ti ng ve s uế ế ầ - Khi con tu hú g i b yọ ầ - V n râm d y ti ng ve ngânườ ậ ế H 2 : S s ng hi n lên nh th nào t nh ng âm thanh đó?ự ố ệ ư ế ừ ữ Đ 2 : R n rã, t ng b ngộ ư ừ H 3 : Hãy nêu đi m gi ng và khác nhau trong c m nh n ti ng chim tu húể ố ả ậ ế hai nhà th T H u và B ng Vi t (ở ơ ố ữ ằ ệ tu hú iơ…B p l aế ử ) Đ 3 : - gi ng nhau: Ti ng tu hú đ u g i không gian đ ng quê g nố ế ề ợ ồ ầ gũi,thân thu c . đ u là âm thanh đ c đón nh n b i tình th ng m n.ộ ề ượ ậ ở ươ ế - Khác nhau: + Trong th B ng Vi t, ti ng tu hú g i nh vơ ằ ệ ế ợ ớ ề nh ng k ni m thân th ng c a tình th ng bà cháu n i quê nhà ữ ỉ ệ ươ ủ ươ ơ + Trong th T H u,ti ng tu hú là âm thanh g iơ ố ữ ế ợ m m t mùa hè sôi đ ng đ c c m nh n t tâm h n yêu s ng,khao khátở ộ ộ ượ ả ậ ứ ồ ố t do c a ng i chi n sĩ cách m ng trong c nh s ng tù đàyự ủ ườ ế ạ ả ố H 4 : Nh ng màu s c nào đ c miêu t trong bai th ?ữ ắ ượ ả ơ Đ 4 : - Màu vàng(b p rây, vàng h t) ắ ạ - H ng (n ng đào)ồ ắ - Xanh (tr i xanh)ờ H 5 : S s ng đ c g i lên nh th nào t màu s c y?ự ố ượ ợ ư ế ừ ắ ấ Đ 5 : Đ p, l ng l y, thanh bìnhẹ ộ ẫ H 6 : Nh ng s n v t mùa hè nào đ c nh c đ n trong bài th ?ữ ả ậ ượ ắ ế ơ Đ 6 : - Lúa chiên đang chín - Trái cây ng t d nọ ầ - B p rây vàng h tắ ạ H 7 : Lúa chín,trái chín, b p vàng g i lên s s ng nh th nào?ắ ợ ự ố ư ế Đ 7 : S s ng đang sôi, n y n đ y đ n, ng t ngàoự ố ả ở ầ ặ ọ H 8 : Qua hai câu th : ơ Tr i xanh càng r ng càng caoờ ộ Đôi con di u áo l n nhào t ng khôngề ộ ầ Không gian đ c g i ra nh th nào?ượ ợ ư ế =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 36 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Đ 8 : Không gian phóng túng, t doự H 9 : Ngoài nh ng âm thanh, màu s c, s n v t đ c nh c đ n trongữ ắ ả ậ ượ ắ ế bài th , em hãy k lên nh ng âm thanh, màu s c, s n v t tiêu bi u quêơ ể ữ ắ ả ậ ể ở em vào mùa hè? Đ 9 : (h c sinh suy nghĩ, tr l i)ọ ả ờ H10 : Tác gi c m nh n nh ng âm thanh,màu s c,mùi v đó trong hoànả ả ậ ữ ắ ị c nh nào?ả Đ10 : Trong tù, khi b b tị ắ H11 : Tác gi c m nh n nh ng c nh t ng mùa hè t trong tù, đi u đóả ả ậ ữ ả ượ ừ ề cho th y năng l cc m nh n và tâm h n c a nhà th nh th nào?ấ ự ả ậ ồ ủ ơ ư ế Đ11 : - M t tâm h n nh y c m, tinh t v i m i bi n đ ng c aộ ồ ạ ả ế ớ ọ ế ộ ủ con ng iườ - M t đ u óc t ng t ng phong phúộ ầ ưở ượ - N ng nàn yêu cu c s ng, tha thi t v i cu c s ng t do.ồ ộ ố ế ớ ộ ố ự H11 : Lòng yêu quý cu c s ng t do còn đ c T H u th hi n quaộ ố ự ượ ố ữ ể ệ nh ng v n th nào mà em bi t?ữ ầ ơ ế Đ11 : H c sinh t b c lọ ự ộ ộ 2. Tâm tr ng ng i tùạ ườ H1 : Trong câu th : ơ Ta nghe hè d y bên lòngậ em hi u nhà th đã đónể ơ nh n c nh s c t i đ p c a mùa hè b ng thính giác hay b ng s c m nhậ ả ắ ươ ẹ ủ ằ ằ ứ ạ tâm h n?ồ Đ1 : B ng s c m nh tâm h n, b ng t m lòng.ằ ứ ạ ồ ằ ấ H 2 : Tr ng thái tâm h n c a tác gi trong câu th trên đ c b c lạ ồ ủ ả ơ ượ ộ ộ nh th nào?ư ế Đ 2 : N ng nhi t v i tình yêu cu c s ng t doồ ệ ớ ộ ố ự H 3 : T i sao con ng i mu n đ p tan phòng giam ạ ườ ố ạ Khi nghe hè d yậ bên lòng? Đ 3 : C m giác b c b i, u u t trong nhà giam ch t ch i thi u sinhả ự ộ ấ ậ ộ ế khí làm cho ng i tù mu n vùng d y .ườ ố ậ H 4 : Nh n xét v c nh di n đ t l i th này? Ý nghĩa c a cách di nậ ề ả ễ ạ ờ ơ ủ ể đ t này ?ạ Đ 4 : - B c l th ng th n, tr c ti p c m xúc c a lòng mìnhộ ộ ẳ ắ ự ế ả ủ - Dùng câu c m thán liên ti pả ế - Cho th y tr ng thái căng th ng cao đ đang di n ra trongấ ạ ẳ ộ ễ tâm h n ng i tù m t t do.ồ ườ ấ ự H 5 : Em có c m nh n gì v tâm h n c a nhà th ?ả ậ ề ồ ủ ơ Đ 5 : Đ y nhi t huy t s ng,khao khát s ng, khao khat t do ầ ệ ế ố ố ự H 6 : Tâm tr ng ng i tù khi nghe ti ng tu hú kêu th hi n câu đ uạ ườ ế ể ệ ở ầ và câu cu i r t khác nhau, hãy ch r s kác nhau đó? Vì sao?ố ấ ỉ ỏ ự =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 37 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Đ 6 : - câu đ u, tâm tr ng ng i tù khi nghe ti ng tu hú là tâmỞ ầ ạ ườ ế tr ng hoà h p v i s s ng mùa hè, bi u hi n ni m say mê cu c s ngạ ơ ớ ự ố ể ệ ề ộ ố - câu cu i, ti ng tu hú g i c m giác khác h n: u u t, nônỞ ố ề ọ ả ẳ ấ nóng, kh c kho i - tâm tr ng c a k b c ng đo t m t t do, b tách r iắ ả ạ ủ ẻ ị ưỡ ạ ấ ự ị ờ cu c s ng.ộ ố - Vì hai tâm tr ng đ c kh i d y t hai không gian khácạ ượ ơ ậ ừ nhau: t do và m t t do.ự ấ ự H 7 : Em c m nh n s mãnh li t nh th nào trong tâm h n ng i tù tả ậ ự ệ ư ế ồ ườ ừ nh ng l i th cu i?ữ ờ ơ ố Đ 7 : - Thèm khát cao đ cu c s ng t doộ ộ ố ự - Tâm h n đang cháy lên khát v ng yêu s ng, yêu t doồ ọ ố ự 3. Tổng k tế H1 : D a vào ự Ghi nhớ hãy nêu giá tr n i dung và ngh thu t c a bàiị ộ ệ ậ ủ th ?ơ Đ1 : Có th mô ph ng b ng s đ sau:ể ỏ ằ ơ ồ N i dungộ Ngh Thu tệ ậ Bài th v nên b c tranhơ ẽ ứ thiên nhiên đ ng quê đ u hèồ ầ đ y màu s c, âm thanh s ngầ ắ ố đ ng t đó th hi n sâu s cộ ừ ể ệ ắ - Bài th đ c làm theo thơ ượ ể l c bát, l i th gi n d , gi ngụ ờ ơ ả ị ọ th thi t tha. ơ ế - Có s k t h p t s và bi uự ế ợ ự ự ể =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 38 Khi con tu hú Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= lòng yêu cu c s ng và ni mộ ố ề khao khát t do cháy b ngự ỏ c a ng i chi n sĩ cáchủ ườ ế m ng trong c nh tù đày.ạ ả c m t o nên nh ng hình nhả ạ ữ ả th lãng m n và bay b ngơ ạ ổ Văn b n 6: ả NG M TRĂNGẮ (V ng nguy t)ọ ệ H Chí Minhồ I. L U Ý, Ư B SUNGỔ Ngoài Nh ng đi u l u ýữ ề ư trong sách giáo viên c n chú ý đ n m t sầ ế ộ ố v n đ sau: ấ ề 1. Ph ng pháp ti p c nươ ế ậ - Ph ng pháp đ c di n c m ươ ọ ễ ả - Ph ng pháp phân tích, bình gi ngươ ả - Ph ng pháp so sánh, đ i chi uươ ố ế - Ph ng pháp s đ hoáươ ơ ồ 2. Tác giả ( SGK Ng văn 7, t p 1 – Trang 41)ữ ậ 3. Tác ph m: ẩ a. Hoàn c nh ra đ iả ờ ( SGK Ng văn 8, t p 2 – trang 38) ữ ậ b. Ch đủ ề: Tình c m yêu thiên nhiên tha thi t c a ng i tù cách m ngả ế ủ ườ ạ c. Các yêú t thi pháp khácố - Th lo i: Đ ng lu t th t ngôn t tuy t (nguyên tác) c n đ iể ạ ườ ậ ấ ứ ệ ầ ố chi u nguyên tác v i d ch th đ phân tích, tìm hi uế ớ ị ơ ể ể - Bút pháp: hi n th c – lãng m nệ ự ạ II. THI T Ế K GIÁO ÁN S B B NG CÁC KI U CÂU H IẾ Ơ Ộ Ằ Ể Ỏ 1. M c tiêu c n đ tụ ầ ạ Giúp h c sinh:ọ - C m nh n đ c tình yêu thiên nhiên th m thi t và phong thái ungả ậ ượ ắ ế dung trong b t bì hoàn c nh nào c a H Chí Minhấ ả ủ ồ - V đ p hình th c trong bài th : l i bi u c m gián ti p trong thẻ ẹ ứ ơ ố ể ả ế ể TNTT ch Hán có s d ng phép đ i và nhân hoáữ ử ụ ố 2. Đ nh h ng tích h p, tích c cị ướ ợ ự . a. Tích h p:ợ - Văn - văn: tích h p v i m t s bài th vi t v tình yêu thiênợ ớ ộ ố ơ ế ề nhiên trong th H Chí Minh .ơ ồ - Văn - Ti ng vi t: t Hán Vi t, câu c m thán và câu tr n thu t ế ệ ừ ệ ả ầ ậ - Văn - T p làm văn: tích h p v i bi u c m và miêu t .ậ ợ ớ ể ả ả =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 39 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= b.Tích c c: ự V n d ng các câu h i giúp h c sinh phát huy tính tích c c và chậ ụ ỏ ọ ự ủ đ ngộ 3. Đ nh l ng câu h iị ượ ỏ . V i 17 câu h i khác nhau đ c s d ng đ d n d t h c sinhớ ỏ ượ ử ụ ể ẫ ắ ọ Trong đó. - Ý1: Hoàn c nh ng m trăng, s d ng 6 câu h i.ả ắ ử ụ ỏ - Ý2: s giao hoà th m thi t gi a thi sĩ và trăng, s d ng 10ự ắ ế ữ ử ụ câu h i.ỏ T ng k t: s d ng m t câu h i.ổ ế ử ụ ộ ỏ III. PHÂN TÍCH CHI TI TẾ 1. Hoàn c nh ng m trăng.ả ắ H1 : Câu th th nh t:ơ ứ ấ Ng c trung vô t u di c vô hoaụ ử ệ đ c d ch thànhượ ị Trong tù không r u cũng không hoaượ đã sát nghĩa ch a?ư Đ1 : Câu th đ c d ch sát nghĩa.ơ ượ ị H 2 : S th t nào đ c nói t i trong câu th này?ự ậ ượ ớ ơ Đ 2 : Không r u, không hoa, thi u th n.ượ ế ố H 3 : Ch ữ vô (không) l p l i trong câu th này có ý nghĩa gì? ặ ạ ơ Đ 3 : Hai l n ầ không t c là kh ng đ nh không h có r u và hoa choứ ẳ ị ề ượ s th ng ngo n c a con ng i.ự ưở ạ ủ ườ H 4 : Vi c ng m trăng c a ng i x a th ng g n li n v i r u vàệ ắ ủ ườ ư ườ ắ ề ớ ươ hoa.khi trong tù Không r u cũng không hoaượ thì cu c ng m trăng đâyộ ắ ở s ra sao? ẽ Đ 4 : S thi u nhi u th kích thích, khó th c hi nẽ ế ề ứ ự ệ H 5 : Đ th c hi n đ c cu c ng m trăng đó con ng i ph i t có nh ngể ự ệ ượ ộ ắ ườ ả ự ữ gì? Đ 5 : - Ni m say mê l n v i trăng, tình yêu mãnh li t v i thiênề ớ ớ ệ ớ nhiên - Tinh th n ph i v t lên trên tình c nh ng t nghèoầ ả ượ ả ặ H 6 : Câu th th nh t đa nghĩa, theo em đó là nh ng nghĩa nào?ơ ứ ấ ữ Đ 6 : V a có ý nghĩa hi n th c, v a có ý nghĩa t ng tr ng, v a cóừ ệ ự ừ ượ ư ừ ý nghĩa bi u c m.ể ả 2. S giao hoà th m thi t gi a thi sĩ và trăngự ắ ế ữ H1 : Tâm tr ng c a thi sĩ đ c bi u hi n nh th nào tr c c nh đ pạ ủ ượ ể ệ ư ế ướ ả ẹ đêm trăng? Đ1 : B i r i, th hi n m t chút lo l ng ( ố ố ể ệ ộ ắ n i nh c hàạ ựơ ) H 2 : N i nh c hàạ ượ là bi t làm sao đây, ế Đ i th l ng tiêu n i nh cố ử ươ ạ ượ hà đ c d ch thành ượ ị C nh đ p đêm nay khó h ng hả ẹ ữ ờ, theo em đã sát nghĩa ch a?ư =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 40 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Đ 2 : D ch nh v y ch a th t sát nghĩa, đánh m t s b i r i, lo l ngị ư ậ ư ậ ấ ự ố ố ắ c a nhà thủ ơ H 3 : T tr ng thái ừ ạ khó h ng hữ ờ đã bi n thành hành đ ng nào c a conế ộ ủ ng i?ườ Đ 3 : Ng m trăng (ắ Ng i ng m trăng soi ngoài c a sườ ắ ử ố ) H 4 : Cái khó khăn trong hành đ ng nh m trăng đây là gì?ộ ắ ở Đ 4 : Đ ng m trăng ng i tù ph i h ng ra ngoài song s t c a sể ắ ườ ả ướ ắ ử ố H 5 : Em c m nh n đ c gì trong tình yêu thiên nhiên c a Bác? ả ậ ượ ủ Đ 5 : - Ch đ ng đ n v i thiên nhiên ủ ộ ế ớ - Quên đi thân ph n tù đàyậ - Tình yêu thiên nhiên v t lên t t c thi u th n v t ch tượ ấ ả ế ố ậ ấ H 6 : Bi n pháp ngh thu t nào đ c s d ng trong câu th : ệ ệ ậ ượ ử ụ ơ Trăng nhòm khe c a ng m nhà thử ắ ơ ? Đ 6 : - Phép nhân hoá(nhòm,ng mắ ) - G i t : trăng có linh h n,thân thi t v i con ng iợ ả ồ ế ớ ườ H 7 : Trăng ch đ ng theo khe c a đ ủ ộ ử ể ng m nhà thắ ơ Đ 7 : Quan h g n gũi,thân tình,luôn có nhau trong m i c nh ngệ ầ ọ ả ộ H 8 : Khi ng m trăng,ng i tù b ng th y mình tr thành ắ ườ ỗ ấ ở thi gia,vì sao? Đ 8 : Trăng xu t hi n khi n ng i tù quên đi thân ph n c a mình,ấ ệ ế ườ ậ ủ tâm h n rung đ ng v i v đ p thiên nhiên,tâm h n đó t o cho ng i tùồ ộ ớ ẻ ẹ ồ ạ ườ c m giác ả thi gia. H 9 : Trong bài th ơ Tin th ng tr nắ ậ , hình nh trăng và ng i có gì t ngả ườ ươ đ ng v i bài th ồ ớ ơ Ng m trăngắ ? Đ 9 : Trăng đ u làm b n v i ng i, ng i đ u tr thành nhà thề ạ ớ ườ ườ ề ở ơ H10 : Hai câu 3-4, nhà th s d ng bi n pháp ngh thuât gì? Tác d ng?ơ ử ụ ệ ệ ụ Đ10 : - S d ng phép đ i, đ i x ng v ý gi a hai câu th , hai chử ụ ố ố ứ ề ữ ơ ủ thể - T o đ c s cân đ i c a b c tranh ng m trăng, tôn v đ p c aạ ượ ự ố ủ ứ ắ ẻ ẹ ủ ng i và trăng, làm toat lên s hài hoà gi a con ng i và thiên nhiên.ườ ự ữ ườ 3. T ng k tổ ế H1 : D a vào ự Ghi nhớ hãy nêu giá tr n i dung và ngh thu t c a bàiị ộ ệ ậ ủ th ?ơ Đ1 : Có th minh ho b ng s đ sau|:ể ạ ằ ơ ồ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 41 Ng m Trăngắ Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= N i dungộ Ngh Thu tệ ậ Th y đ c tình yêu thiênấ ượ nhiên tha thi t, v t lên trênế ượ hoàn c nh đ đón nh n vả ể ậ ẻ đ p thiên nhiên. Qua đó th yẹ ấ đ c tinh th n l c quan, lãngượ ầ ạ m n c a ng i tù cách m ng.ạ ủ ườ ạ - Th th Đ ng lu t th tể ơ ườ ậ ấ ngôn t tuy t c đi n, gi n dứ ệ ổ ể ả ị mà hàm súc l t t đ c c mộ ả ượ ả xúc thi nhân - S d ng đ t hi u qu phépử ụ ạ ệ ả đ i, phép nhân hoá linh ho tố ạ PH N BA: K T LU NẦ Ế Ậ V i đ c thù v a là môn h c, v a là môn ngh thu t cho nên vi cớ ặ ừ ọ ừ ệ ậ ệ d y- h c ạ ọ Ng vănữ có hi u qu và ch t l ng là v n đ c c kì khó. ệ ả ấ ượ ấ ề ự V i s đ i m i ph ng pháp d y- h c trong nhà tr ng, áp d ngớ ự ổ ớ ươ ạ ọ ườ ụ quan đi m d y h c theo quan đi m tích h p, tích c c,xem h c sinh là đ iể ạ ọ ể ợ ự ọ ố t ng trung tâm, giáo viên đã, đang và s t o ra s liên h h p lí gi a cácượ ẽ ạ ự ệ ợ ữ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 42 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= tri th c trong môn h c và các tri th c liên quan nh m t o đ sâu, r ngứ ọ ứ ằ ạ ộ ộ cho các tri th c c n day h c, phát huy tính tích c c sáng t o c a h c sinh,ứ ầ ọ ự ạ ủ ọ t o h ng thú h c t p cho các em.ạ ứ ọ ậ Đ tài này chúng tôi đi sâu nghiên c u quan đi m tích h p, tích c cề ứ ể ợ ự trong ph n ầ H ng d n h c sinh ti p c n th tr tình trong ch ng trìnhướ ẫ ọ ế ậ ơ ữ ươ Ng văn 8 THCSữ ở . Đ u tiên là tìm hi u nh ng v n đ có tính ch t lí lu n v th lo iầ ể ữ ấ ề ấ ậ ề ể ạ th tr tình (nh t là th tr tình Vi t Nam hi n đ i) nh : đ c đi m hìnhơ ữ ấ ơ ữ ệ ệ ạ ư ặ ể th c, đ c đi m n i dung, các y u t thi pháp, thi lu t… đ làm c sứ ặ ể ộ ế ố ậ ể ơ ở cho vi c ti p c n t ng văn b n.ệ ế ậ ừ ả Ti p sau đó, chúng tôi đi sâu vào thi t k s b giáo án cho m t sế ế ế ơ ộ ộ ố văn b n th tr tình trong ch ng trình ả ơ ữ ươ Ng văn 8ữ b ng h th ng 6 ki uằ ệ ố ể câu h i, giúp các em v a chi m lĩnh tri th c, v a th ng th c ngh thu tỏ ừ ế ứ ừ ưở ứ ệ ậ t do, không khiên c ng.ự ưỡ D i s h ng d n c a giáo viên b ng h th ng câu h i ch nướ ự ướ ẫ ủ ằ ệ ố ỏ ọ l c, sáng t o giúp h c sinh v a ọ ạ ọ ừ c mả v a ừ hi uể tác ph m trên ph ngẩ ươ di n m i, phát huy tính tích c c sáng t o c a h c sinh, giúp h c sinhệ ớ ự ạ ủ ọ ọ c m nh n cái hay, cái đ p đ c th hi n qua bài th .ả ậ ẹ ươ ể ệ ơ Trong khuôn kh bài t p nghiên c u này, ng i vi t ch có thổ ậ ứ ườ ế ỉ ể truy n t i m t dung l ng ki n th c nh , bó h p trong m t s bài thề ả ộ ượ ế ứ ỏ ẹ ộ ố ơ tr tình ữ Ng văn 8ữ , tuy v y v n mong r ng nó s là tài li u giúp b n thânậ ẫ ằ ẽ ệ ả và đ ng nghi p hoàn thành t t nhi m v d y h c.ồ ệ ố ệ ụ ạ ọ Đ tài này không tránh kh i nh ng sai sót, kính mong đ c sề ỏ ữ ượ ự quan tâm, góp ý chân thành c a th y cô và các b n sinh viên đ đ củ ầ ạ ể ượ hoàn thi n h n.ệ ơ TÀI LI U THAM KH OỆ Ả 1. Nguy n Phan C nh – ễ ả Ngôn ng thữ ơ, NXB văn hoá thông tin, 2001 2. Tr n Đình Chung ầ - H th ng câu h i đ c- hi u văn b n Ng vănệ ố ỏ ọ ể ả ữ 8,NXB Giáo d c, 2006ụ 3. Tr ng Dĩnh ươ - Thi t k d y h c Ng văn theo h ng tích h pế ế ạ ọ ữ ướ ợ , NXB Giáo d c, 2004ụ =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 43 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= 4. Nguy n Kh c Đàm ễ ắ - Thi t k d y h c Ng vănế ế ạ ọ ữ , NXB Giáo d c,ụ 2004 5. Lê Bá Hán, Tr n Đình S , Nguy n Kh c Phi - ầ ử ễ ắ T đi n thu t ngừ ể ậ ữ văn h cọ , NXB Giáo d c, 2007ụ 6. Ph ng L u ( ch biên) – ươ ự ủ Lí lu n văn h cậ ọ , NXB ĐHSP, 2004 7. Nguy n Kh c Phi ( ch biên) - ễ ắ ủ Ng văn 8ữ , NXB Giáo d c, 2002-ụ 2005 M c L cụ ụ Trang L i c m nờ ả ơ 1 PH N M T: M Đ UẦ Ộ Ở Ầ 2 I. Lý do ch n đ tàiọ ề 2 II. L ch s v n đị ử ấ ề 3 III. Ph m vi, nhi m v , đ i t ng nghiên c uạ ệ ụ ố ượ ứ 3 =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 44 Đ tài nghiên c u khoa h c: H c ph n ph ng pháp d y h c Ngề ứ ọ ọ ầ ươ ạ ọ ữ văn =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= IV. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ 3 V. C u trúc đ tàiấ ề 4 PH N HAI: N I DUNGẦ Ộ 5 CH NG I: Đ c đi m th tr tình và m t s văn b n ƯƠ ặ ể ơ ữ ộ ố ả trong ch ng trình ươ Ng văn 8ữ 5 I. Khái ni m th tr tình và cái ệ ơ ữ tôi tr tìnhữ 5 II. Đ c đi mặ ể 5 III. Các y u t thi phápế ố 8 IV. Các y u t thi lu tế ố ậ 8 CH NG II: V n d ng các ki u câu h i khi d y h cƯƠ ậ ụ ể ỏ ạ ọ th tr tình ơ ữ 14 A. Các ki u câu h i trong thi t k giáo án s bể ỏ ế ế ơ ộ 15 I. Lý lu n v các ki u câu h iậ ề ể ỏ 15 II. C s thi t k các ki u câu h iơ ở ế ế ể ỏ 16 III. H th ng các ki u câu h iệ ố ể ỏ 17 B. Đ nh h ng chungị ướ 19 I. Nguyên t c tích h p - tích c cắ ợ ự 19 II. Ph ng pháp ti p c nươ ế ậ 19 C. V n d ng các ki u câu h i đ thi t k giáo ánậ ụ ể ỏ ể ế ế s b ơ ộ 19 I. M c tiêu c n đ tụ ầ ạ 20 II. L u ý, b sungư ổ 20 Văn b n 1: Đ p đá Côn Lônả ậ ở 20 Văn b n 2: Mu n làm th ng Cu iả ố ằ ộ 24 Văn b n 3: Nh r ngả ớ ừ 27 Văn b n 4: Ông đả ồ 31 Văn b n 5: Khi con tu húả 35 Văn b n 6: Ng m trăngả ắ 39 PH N BA: K T LU NẦ Ế Ậ 43 Tài li u tham kh oệ ả 44 =*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*= Trang 45